This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online. It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. Marks, notations and other marginaUa present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. We also ask that you: + Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes. + Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help. + Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. About Google Book Search Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web at|http : //books . google . com/| DIDA8CALIA ET COiNSTITUTIONES APOSTOLORUM EDIDIT FBANCISCUS XAVEBIUS FUNK VOLUMEN I » » » PADERBORNAE IN LIBRARIA FERDINANDI SCHOENJNGH MDCCCCV I J ''O-^/zji^ j^^tti^ A \ V PRAEFATIO. */^um ante duo fere decennia cognoscerem, Sebastianum Drey, T^ quamvis optime de Constitutionibus apostolorum elucidandis meritura, de earum origine et tempore minus recte sensiSse, et tractatum de opere componere coepissem, qui sub titulo Die Apo- stolischen Konstitutionen anno 189 1 in lucem prodiit, ante omnia Didascalia apostolorum, fons librorum I — VI Constitutionum, accu- ratius mihi perspicienda erat. Paulus de Lagarde hunc librum, syriace nobis traditum, sane graece restituerat. At versio primi capitis germanica, quam Dr. Zenker loanni Guilelmo Bickell communicavit et hie in sua Historia iuris ecclesiastici I (1843), 148 — 150 publicavit, illam versionem non fidelem esse mihi ostendit. Scientiam libri ergo certiorem consequi studebam, et Aibertus Socin, collega et amicus, Didascaliam syriacam benig- nissime mihi interpretabatur. Cum autem cum huius versione Lagardianam conferrem, Paulum de Lagarde partem Hbri fere duodccimam neglexisse animadverti. Itaque librum ipsum et quidem latine versum edere decrevi. Cumque maior libri pars in Constitutionibus apostolorum graece tradatur, has illi addendas esse censui et textum iam publicatum repeti posse putavi. Editiones vero duas novissimas, Lagardianam et Pitrianam, accuratius in- spiciens, brevi neutram sufficere cognovi. Quam ob rem textum Constitutionum denuo recensere aggressus sum ac codices, quot- quot mihi innotuerunt, excussi, Vindobonenses, Parisinos et Petro- burgensem Tubingae, alios, qui mihi non mittebantur, Romae, Mediolani, Hierosolymis, Constantinopoli; paucos alii benignissime mihi contulerunt vel inspexerunt. Cum codices multi et in regi- cnibus remotis asservati adhibendi essent, multo tempore opus -ral. Anno 1895 opus meum quidem iam consummatum esse I* videbatur, at nondum publicandum erat. Eodem anno versio Didascalia latina vetus inventa atque anno 1900 demum edita fuit. Brevi post de editione Didascaliae syriacae codicibus hucusque incognitis paranda certiores facti sumus. Quae subsidia cum neglegere noUem, alii, quorum nomina in Prolegomenis invenies, Didascaliam transferentes in sermonem tritum vel recentiorem, scilicet gallicum, anglicum, germanicum, me praeveniebant. Attamen versionem meam latinam multis exoptatam fore speraverim. Cum liber VIII Constitutionum abbreviatus ac paululum mu- tatus tradatur, etiam hie textus edendus eique ceterae scripturae, quas volumen huius operis alterum complectitur, addendae esse mihi videbantur, Sfcperest, ut Bibliothecis, quae codices suos mihi miserunt aut facultatem eos inspiciendi dederunt, atque viris doctis, qui de codicibus, ad quos mihi aditus non patebat, me instruxerunt vel alio modo adiuverunt, gratias agam maximas. TuBiKGAE mense Septembri MDCCCCV. F. X. FUNK. PROLEGOMENA. A. DIDACHE APOSTOLORUM. Constitutiones apostolorum e pluribus scripturis veteribus compilatae sunt, e quibus duae ad nos pervenerunt, Didache apo- stolorum, fons partis prions libri VII, et Didascalia apostolorum, in qua libri I— VI nituntur. Ilia codice a Leone quodam notario a, 1056 scripto et olim Constantinopoli in Bibliotheca monasterii patriarchalis Hierosolymitani, nunc Hierosolymis asservato traditur et anno 1883 exeunte a Philotheo Bryennio, metropolita Nico- mediensi, in lucem edita fuit in libro: Jidax^ rdav doidexa djto- GToXcov. Cum documentum maximae antiquitatis sit, mox ubique fere terrarum, ubi litterae christianae vigent, ab aliis emissa atque illustrata fuit. Equidem earn typis impressi in libro: Doctrina duoiiecim apostolorum, Canones apostolorum ecclesiastici ac reli- quae doctrinae de duabus viis expositiones 1887, eodem anno in volumine I meae Patrum apostolicorum editionis inserui, anno 1 90 1 in editione II Patrum apostolicorum earn textu emendato iterum recepi. Scriptura cum toties vulgata fuerit et omnibus pracsto sit, in hoc opere non edenda est. Attamen cum fons sit libri VII Constitutionum, huic textus saltem subiungendus esse videtur, ut magis appareat, quomodo Constitutor earn transfor- maverit. Praeterea consentaneum est, veterum testimonia earn spectantia colligere, quoniam non solum pars Constitutionum est, sed olim saepius etiam cum his confundebatur. Quae cum ita sint, etiam in Prolegomenis pauca de ea monuerim, et quidem primo loco vel priusquam de Didascalia ago, cum haec quidem in Constitutionibus ordinem priorem obtineat, ilia autem hanc aetate longe superet. Scripturam antiquissimam esse hodie nemo est qui neget. Neque vero de eius aetate atque origine omnes plane consentiunt. II PROLEGOMENA. Plurimi earn ad saeculum I exiens referunt, nonnulli ad saeculum II medium. Alii totum libellum Christiano attribuunt; alii, persuasum sibi habentes, particulam i, 3 — 2, i, quae pauca verba evangelica continet, in plerisque scripturis autem ab eo dependentibus deest, a posteriore interpolata esse, censuerunt, priorem partem vel catechesin c. 1 — 6 a ludaeo fere annis 100 a. — 50 p. Ciir. ad erudiendos proselytos exaratam fuisse, alteram partem seu librum ritualem deinde a Christiano confectam et ab auctore huius partis ipso aut ab alio cum ilia coniunctam esse. Revera quaeritur, num ilia particula genuina sit. Omittunt eam praesertim Barnabae epi- stula c. 19, Canones apostolorum ecclesiastici vel libellus, quem Germani Apostolische Kirchenordnung nuncupare solent, versio scripturae latina vel potius versio partis prioris seu descriptionis duarum viarum, quae sola ad nos pervenit, fortasse etiam sola a Latinis recepta fuit. Altera ex parte non solum auctor Con- stitutionum particulam legit, sed etiam auctor Didascaliae et Hermas eam cognitam habuisse videntur. Utut autem haec res se habet, etiamsi particula ilia auctori abiudicanda sit, pars ipsa vel descriptio duarum viarum ea est, quae originem potius christianam quam iudaicam prodat. Scripturae mentionem expressam faciunt Eusebius, Athanasius, Ps.-Cyprianus De aleatoribus, alii, quos in Testimoniis coliegi. Notitiam eius produnt etiam plures, de quibus dixi in editione mea p. VIII— XXIII et in Patribus apostolicis 1901 t. I p. VI — IX. Ibidem invcnies editiones scripturae atque disputationes de ea institutas creberrimas. Hoc loco etiam fragmenti scripturae amplioris nientio faci- enda est, quod Testimoniis iam impressis in notitiam meam venit; volumen enim huius operis secundum ante primum prelo sub- missum est. In versione epitomes libri VIII Constitutionum apo- stolorum aethiopica, quam G. Horner in libro: The Statutes of the Apostles or Canones ecclesiastici, a. 1904 publicavit, post partem primam seu tractatum de charismatibus tres particulae aliarum scripturarum insertae sunt, sc. i. Act. 15, 29 seu decretura apostolorum Christianos e gentilibus spectans; 2. Didache XI, 3 -XIII; VIII, 1-2* (. . . tvayyiXlov); 3. Didascalia II, 57. DIDASCALU APOSTOLORUM. Ill B. DIDASCALIA APOSTOLORUM. Testes Didascaliae apostolorum,^ e qua sex libri Constituti- onum ajrostolorum priores prodierunt, pauci sunt. Primo libri mentionem Epiphanius facit. Appellat eum quidem Diataxin vel Diataxes apostolorum, unde recentiores plerique eum Constitutiones apostolorum respexisse collegerunt. Quae autem e libro profert, ea non tam huius scripturae sunt, sed similis cuiusdam antiquioris, ut iam Petavius* et Usher ^ perspexerunt, vel Didascaliae, ut hoc libro vulgato nunc constat. Epiphanius non solum plures scrip- turae locos allegat, sed etiam H. 70, 10 refert, Audianos eum laudasse, ut suam paschae celebrationem vel Quartodecimanismum probarent. Neque potest non commemorare, librum multis dubiae fidei esse; ipse autem eum approbat dicitque, eum omnia com- plecti, quae ad ecclesiae disciplinam attinent, nee quidquam aut in fide ac catholica professione depravatum aut ecclesiae admin i- strationi ac decretis contrarium continere (ibid.). Secundus testis est Pseudo-Clemens, qui e scriptura sex libros Constitutionum apostolorum priores formavit, tertius Pseudo-Chrysostomus vel auctor O peris imperfecti in Matthaeum, qui scripturam sub nomine libri canonum vel canonum apostolorum laudat. Medio aevo Bar-Hebraeus eam legit. Accedunt denique praeter versi- ones et codices eas tradentes duo testes plane incerti, quorum in Testimoniis mentio facta est, atque is, cui fragmentum aethiopicum supra p. II laudatum debemus. P. de Lagarde a. 1857 librum Audianis adiudicandum esse dixit,* minime vero sententiam probavit. Prima libri vestigia sane, ut iam vidimus, in ilia secta apparent. Inde autem non sequitur, librum ab Audianis compositum fuisse, cum nihil in eo reperiatur, quod proprie sectae sit. Kattenbusch^ cum perspicere sibi > Cf. ad hanc sectionem quae de Didascalia disputavi in iibro meo DU Apostoliscben Konstilulionen 1891 p. 28—75; 86 — 92. * Not. X ad Epipban. Haer. 70. ^ Polycarpi et Ignatii epistolae 1644 c. 6—16. * Cf. Nestle in Zeitschrifl fiir die neutestam. IVisseuschaft 1902 p. 166. « Das Apostolische Symbol 1894 p. 394, IV PROLEGOMENA. videretur, clausulam Didascaliae vel potius Constitutiones aposto- lorum VI, 30, quas solas respexit, ad symbolum referri posse,, quod in libro VII, 4J legimus quodque Luciani martyris (f 312) esse putat, scripturam huic attribuere ausus est. At ut de multis aliis taceam, non animadvertit, clausulam (c. 30) libri sexti Con- stitutionum mininie totam auctoris Didascaliae, sed magna ex parte interpolatoris esse. Holzhey Didascaliam paulatim e Di- dache pluribus viris hunc libellum transformantibus exortam ^ atque tres auctores discemendos esse censuit.* Didascaliam enim cum scripturis Dionysii Alexandrini comparans invenire sibi visus est, hunc patrem iam librum legisse, tum ipsum aut unum ex disci- pulis suis eura transformasse, brevi post ludaeo-Christianum denique librum in eam formam redegisse, in qua latine et syriace versus ad nos pervenit. Equidem non video, Dionysium librum cognitum habuisse; neque in libro duos vel tres auctores discernere possum. Scriptura potius uni auctori adiudicanda est, neque pars extrema vel caput versionis syriacae ultimum excipiendum esse videtur, quod Nau,^ cum pars prior clausula terminetur et plura iam antea exposita repetantur, a posteriore additum esse opinatur. Nam clausula ilia non ea est, quae partem sequentem excludat; liber non ita compositus est, ut de ordine sententiarum severius iudi- cemus; denique partem illam extremam non solum duae versiones veteres, syriaca et latina habent, sed etiam Constitutiones aposto- lorum testantur. Kohler* nuperrime scripturam iudaicam fontem similiter Didascaliae esse putavit ac Didaches, minime vero probavit. Harnack* Novatianos in libro impugnari censens hunc annis 260—302 attribuit. Mihi* ea, quae de hierarchia et de haeresibus exponuntur, olim partem saeculi III priorem prodere videbantur. > Die Abhangigkelt der syrischen Didaskalia von der Didache: ComjHe rendu du quatrieme Congr^s scientlfiquc international des CathoHques 1898 I, 249-77- « Theologisclj-praktische Monatschrifl 1901 p. 515—23. » La Didascalie 1902 p. 166. ■• The Je'icish Encyclopedia IV (1903), 587—94. * Die Lehre der ^ivdl/ Apostel nebst Untersuchungen :^ur dlteren Geschichtt: der Kircbenverfassung tind des Kirchenrechts (Texte und Untersuchungen ^ur Geschichte der altchristlichen Literatur II, i — 2) 1884 p. 242 n. 3. « Die Apostolischen Konstitutionen 1891 p. 50 — $4. DIDASCALIA APOSTOLORIH. V Hamack' quoque postea idem de tempore scripturae iudicavit. Modo ea, quae de mansuetudine erga peccatores paenitentes gerenda in ea leguntur, a posteriore interpolata esse censuit. Hanc sententiam vero non probavit, et interea etiam interpres vetus latin us contra earn testimonium perhibuit. Altera ex parte quae- stionem retractans ego* cognovi, arguments, quibus olim nisus sum, minus valida et scripturam ad alteram saeculi III partem potius quam ad priorem referendam esse. Idem Achelis ' iudicavit. Hamack* etiamnunc duos auctores discernendos esse putat, alte- rum saeculi III parte priore librum componentem, alterum parte posteriore eum paulum mutantem et fortasse etiam augentem. Mihi argumenta allata non idonea esse videntur. Harnack ipse in universum scripturam certe unam esse agnoscit. Cum scriptura opus apostolorum omnium commune esse praetendat et apostoli insuper dicant, Hierosolymis congregatos se ad repellendas haereses et ad fideles confirmandos Didascaliam confecisse, apparet, eam in ilia urbe conscriptam esse velle. Quod dicens auctor quidem fide non est dignus. Attamen non prorsus nos fefellit. Eum in Palaestina vel Syria vixisse, et testes et ea, quae de ludaismo et Gnosticismo exponuntur, demonstrant. Achelis* scripturam in Coelesyria exortam esse censet. Inter auctores recentiores Didascaliae notitiam primam pro- dere videtur Abrahamus Ecchellensis, in parte priore libri, qui inscribitur Eutychius patriarcha Alexandrinus vindicatus (1661), nonnullos locos ex ea communicans (p. 15, 156—161). Librum deinde I. Guilelmus Bickell" in tomo primo Historiae iuris eccle- siastici (1843) accuratius descripsit et plures locos publicavit, quos ei Zenker in linguam germanicam verterat. Totam scripturam denique Lagarde' a. 1854 syriace edidit. Idem eam graece restituere conatus est et Didascaliam puriorem, quo nomine librum » Die Quellen der iogenannten Apostolischen Kirchenordnung (J'e.xte unJ L'ftitrstichungen II, j) 1886 p. 76. -■ Rrvue d'Histoire ecdisiastiquc II (1901), 798—809. • Achelis et Flemming, Die syrische Didascalia 1904 p. 366—77. • Geschichte der alichristlichen Liter atur II, II (1904), 488— 501. ' L. c. p. 354—66. « Geschichte des Kirchenrechts 1843 I, 148 — 159. " Didascalia apostolorum syriace 1854. VI PROLEGOMENA. insignivit, a. 1854 typis expressit in volumine secundo Analectorutn Antenicaenorum, quae Chr. C. I. Bunsen^ edidit. Textus Didascaliae graecus deperditus est. Maiorem autetn partem auctor Constitutionum apostolorum scripturam in usum suum vertens servavit, scilicet ea, quae in hac editione non linea subiecta notantur. Scriptura ipsa nonnisi versionibus traditur, versione syriaca, quae tota ad nos pervenit, latina, cuius duode- viginti fragmenta exstant, tertiam fere partem continentia. Versionis syriacae sex codices noti sunt. Maximae aucto- ritatis est liber Sangermanensis vel Parisinus, saeculo VIII vel IX ab Abrahamo diacono scriptus. Fuit olim Florentiae; per Magnum ducem Toscanae autem Eusebio Renaudot donatus est; deinde venit in Bibliothecam monasterii Parisini S. Germani; nunc asser- vatur in Bibliotheca Gallorum nationali insignitus numero 62, quondam signatus 38. Est coUectio amplissima canonum et scrip- turarum ad ecclesiae disciplinam constitutionem cultum pertinentia. Primum locum vel folia i — 89 Didascalia obtinet; sequuntur Octa- teuchus Clementis syriacus vel potius particulae huius operis, canones conciliorum veteruni ac nonnullae aliae scripturae similes. Lagarde e codice Didascaliam publicavit, Zotenberg^ eum accu- ratius descripsit, false autem scripturas Didascaliam sequentes quatuor excerpta e libris I — VII Constitutionum apostolorum esse dixit. Revera illae scripturae, ut iam dixi, excerpta ex Octateucho Clementis syriaci sunt, cuius libri octo liaec continent: I — li Testa- mentum Domini nostri, quod nuperrime integrum in lucem prodiit;* III Canones ecclesiasticos sanctorum apostolorum vel libellum, qui apud Germanos ApostoUsche Kirchenordnung appellator; IV — VIII particulas libri octavi Constitutionum apostolorum, sc. IV c. i — 2; V c. 3—5, 8; 16—26; VI c. 27—28; 30—31; 32, II — 12; 33—34; 42—46; 32, I — 10; VII c. 29; 6—9; VIII c. 47 vel Canones apostolorum.* 1 Analecta antenicaena 1854 II, 22$ — 338. * Catalogues des manuscrits syriaques et sabdens de la Bibliothique nationale 1874 p. 22—29. ^ Testanientum Domini nostri lesu Christ! nunc primum edidit I. E. Rah- mani 1899. '* Cf. Rahmani 1. c. p. X sq. Funk, Das Testament unseres Herrn 1901 p. 7 sq. Oriens christianus I (1901), 120 — 122. DIDASCALIA APOSTOLORUM. VII Secundum codicem veterem, exaratum a. 1036, 1. Rendel Harris nuper in Mesopotamia detexit, et apographum libri accuratum, quod s\bi comparavit, Margareta Dunlop Gibson * edidit addiditque ver- sionem anglicam. Codex multis lacunis laborat; praeter singula verba et particulas minores deficit initium vel inscriptio et I, i, i; 11. 5. 5-6, i; n, 49, 3—53; m, 19; V, 6, 7—9; 14, 3 — 16, 8. Capita VI et VII non solum aliter ac Parisinus disponit vel ter- minat, sed in hac sectione etiam ordinem sententiarum turbat. Denique plura a scriptura aliena exhibet, scilicet initio prologum et post caput IV versionis vel post librum I Constitutionum apo- stolorum particulas Testamenti Domini nostri de ordinibus agentes, Canones ecclesiasticos s. apostolorum, Constitutiones apost. VIII, 34, 1, Canones Addaei apostoli 27, Canones apostolorum et patrum (Je matrimonio agentes) 20. 1. R. Harris etiam alium codicem in Mesopotamia invenit, eiusque lectiones varias Gibson editioni suae addidit. Liber non- I'si fragmentum Didascaliae exhibet; maiore ex parte particulas '^ hac scriptura alienas tradit, etiam duas, quae neque in altero codice Mesopotamico neque in libro Parisino leguntur. Quartus codex in Museo Borgiano (Elenco sep. V) vel in °'oJiotheca CoUegii Urbani de propaganda fide Romae asservatur. ^ssemani in Bibliotheca Orientali III, I, 14 not. 2 iam eius menti- oned fecit." O. Braun librum nuper invenit, postquam diu latuit; i\au - eum paucis verbis descripsit, Gibson lectiones variantes notabiles communicavit. Continet codex fere eadem, quae liber "^risinus; Octateuchum dementis autem integrum tradit, non 5^*Um aliquot fi-agmenta, inprimis Testamentum Domini nostri, quod libros I — II operis efficit. Nau, qui textum libri cum editione l'**gardiana accurate contulit, codices Parisinum et Borgianum ex ^c>dem archetypo fluxisse, ilium autem meliorem esse iudicat. Idem s^ntit Gibson, quae lectiones a suo textu et a codice Parisino <^»vergentes exscripsit. Codex Bibliothecae Universitatis Cantabrigiensis 2023, saec. ^III, coUectionem canonum continens, fol. 169 — 204 excerpta e l^Jdascalia exhibet, quae ad maiorem scripturae partem, capita ' Horae Semiticae I. The Didascalia apostolorum in Syriac 190J. ' La Didascalie 1902 p. 161. VIII PROLEGOMENA. I— XX versionis syriacae, pertinent. Lectiones variantes Gibson et sub textu (inde a capite XI exeunte) et in appendice editionis suae communicavit. Sextus codex est Vaticanus latinus 5403, fol. i — 72 Didas- caliae textum syriacum et inter lineas appositam versionem latinam exhibens. Quo tempore haec versio confecta sit, nota fol. i indicat: „Sedulitate atque iussu Reverendissimi Domini Francisci nuncupati Penia Auditoris Rotae peritissimi e syriaco in latinum sermonem translata est haec didascaiia Anno Dominicae Repara- tionis millesimo quinquagesimo nonagesimo sexto." Haud dubie eodem tempore etiam textus syriacus scriptus est, et e codice Borgiano vel potius e codice Parisino defluxisse videtur. Aliquot loci insignes, quos I. Guidi me rogante benignissime inspexit, cum hoc codice vel editione Lagardiana consentiunt. Librum, cuius notitiam Petro Batiffol debeo, accuratius hucusque nemo contulisse videtur. Nuperrime A. Baumstark de codice eiusque possessore egit in ephemeride, quae inscribitur Oriens christianus, t. Ill (1903), 211— 214. Versio latin a traditur codice palimpsest© LV Bibliothecae capitularis Veronensis, qui insuper fragmenta duarum scripturarum similium exhibet, sc. Canonum ecclesiasticorum s. apostolorum (c. 18, 5 — c. 30) et Constitutionis ecclesiae Aegyptiacae, quo nomine altera scriptura vulgo appellatur. E. Hauler,^ qui codicem maxima cum diligentia eruit eiusque textum cdidit, eum saeculo VI ineunte scriptum et versionem saeculo IV exeunte confectam esse censet. Cum Constitutio ecclesiae Aegyptiacae, cuius pars prior simillima est Constitutionibus apostolorum VIII, 4 — 31, non fons huius libri esse, sed potius ab eo dependere mihi videatur, equidem non possum non dubitare, num versio ad illam aetatem referenda sit. Nunc autem de quaestione non est disputandum, quia adhuc plures textus edendi sunt, ut de ratione inter illas ac nonnullas alias scripturas intercedente iudicium certius ferre possimus. Lagarde, ut iam dixi, scripturam graece restituere conatus est. Opus autem, quod paravit, haud paucis et parvis vitiis laborat. 1 Didascaliae apostolorum fragmenta Veronensia latina 1900. Iam antea de codice pretioso disputavit in tractatu : Eine lateinische Palimpsestubersctzung der Didascaiia apostolorum, qui et in litteris classis philosophico-historicae Caesareae Academiae Vindobonensis vol. CXXXIV et separatus 1896 apparuit. DIDASCALIA APOSTOLORUM. IX Multos versionls syriacae locos omisit, qui sine dubio ab auctore Didascaliae script! sunt; textui interpolato vel Constitutionibus apostolorum nitniam fidem habuit. Cum in Reliquiis iuris eccles. ant.gr. 1856 p. IV expresse dicat, Didascaliam apostolorum syriace versam nullis posterioris aetatis ampullis distentam esse se con- fidere, eo minus comprehendi potest, cur partem textus syriaci fere duodecimam suppresserit. Revera non est quod dubitamus, scripturam versione syriaca in universum saltem integram nobis traditam esse. Syrus mani- feste id egit, ut exemplar graecum fideliter interpretaretur. Modo verba non anxie transtulit. Saepius pro uno verbo duo posuit vel vocabulum synonymum inseruit (ex. gr. I, i, 2 anixiO^i. = fiigite et abstinete; 1, 3 66%a = gloria et honor; 2, 2 vjto/4slvare = longanimes estote et patientes; 2, 4 xgdaaoPTeg = servemus et faciamus; 3, 2 dg to aygtv^iivai ==■ ut videat et concupiscat; 3, 6 iV(toQg}os = pulcher et venustus; 6, 8 yivaiaxiiv = ut discernas et cognoscas; 6, 10 nKpogriontvoi = onerati oneribus magnis; 7, 11 xaQatrov/Jivoi = amoveatis ac reiciatis; 8, 2 tor xai'xoxQaroQa = Dominum nostrum omnipotentem ; 8, 1 9 xara- yportf = n eg legit ac relaxat animam suam; 10, i xtgixotpov = imputa et abstine) et sententiam brevera repetiit vel amplificavit. Hocraodo autem interpretans librum non adulteravit; immo potius nihil sectatus fuisse videtur, nisi ut exemplar graecum quam optime sermone suo redderet. Non desunt sane alia additamenta. In exordio scripturae versio syriaca lesum appellat magnum Deum, et in doxologia I, 8, 2 Deo patri et filio adiungit spiritum sanctum. lUa verba cum neque in Constitutionibus apostolorum neque in versione latina legantur, certe spuria sunt et a Monophysita ea mserta fuisse coniecerim; alter quoque locus, qui in versione latina non est servatus, coruptus esse videtur. Sed quaerere licet, num additamenta interpretis sint an non potius librarii alicuius, et utut haec res se habet, vitia certe non magni ponderis sunt. Quam- quam autem versio syriaca Didascaliam satis fideliter tradat, textus graecus, praesertim in eis partibus, quas auctor Constitutionum apostolorum praetermisit vel mutavit, aegre restitui potest. Itaquc optimum mihi visum est, textum syriacum quam accuratissime latine vertere. Quo in munere amicus mens Albertus Socin (t 1899) benignissime me adiuvit. Librum syriacum secundum A PROLKOOMENA. editionem Lagardianam mihi interpretatus est, et ego eum in linguam ktinam redegi. Priusquam haec versio prelo subici poterat, tres aliae appa- ruerunt. F. Nau^ scripturam secundum textum Lagardianum in sermonero gallicum, Margareta Dunlop Gibson^ secundum codicem Mesopotamicum priorem in linguam anglicam transtulit, haec vero non totam scripturam, sed capite versionis syriacae ultimo (= Constit. apost. VI, 19—30) omisso, quod ei ex ratione supra commemorata non genuinum esse videbatur; I. Flemming' codicibus Parisino Mesopotamico Cantabrigiensi Industrie excussis vel eorum lectionibus diligenter examinatis versionem germanicam instituit, cui I. Ac hells dissertationes de origine Didascaliae, de disciplina ecclesiastica ex ea elucescente et de Novo Testamento auctoris addidit. Quibus cum versionibus, praesertim tertia, quae ceteris multo praestat, equidem meam vel Socinianam contuli eamque collega meo Seybold consulto paucis locis correxi. Textus versionis syriacae (S) fidelissime^ codice Parisino tra- ditur, in quo versio nostra nititUr. Rarissime tantum codices Mesopotamicus (Sm) et Cantabrigiensis (Sc) ei praestant, et ubi eorum lectio recepta fiiit vel alicuius moment! est, de eis in notis rationem reddo, codicem Parisinum his locis accuratius Sp de- signans, cum alias eum etiam littera S sola denotet. Lectiones illorum duorum codicum creberrimae certe falsae vel valde dubiae, de quibus lectorem ad editionem Gibsonianam vel versionem Flemmingianam remitto, mihi praetermittendae esse videbantur. Neque vero versionem textus syriaci totam exhibeo. Cum nuperrime versio Didascaliae latina vetus in lucem prodierit, quae exemplar graecum quam maxime ad verbum vertens etiam fidelior est syriaci, eam repeto, in quantum nobis conservata est. Textum autem codicis Veronensis vel editionis Haulerianae non immutatum reddo, mihi proponens, non tam versionem illam quam versionem Didascaliae ipsius edere, in quantum fieri potest. Itaque non solum » Aa Didascalie c'est-a-dire L'Enseigment cathoUque des dou^e apdtres et des saints disciples de notre Sauveur traduite du syriaque pour la premiire foii 1902. Extrail du Canonisle contemporain. * Horae Semiticae 11. The Didascalia apostolorum in English 190} . » Die syrische Didascalia iibfrsel:^t und erkldrt von Hans Achelis und Job. Flemtiiing 1904 (Texle und Unlets uchungen etc. XXV, 2; series nova X, 2). DIDASCALU APOSTOLOBUM. XI emendationes recipio, quas Corssen et Wendland^ instituerunt, quatenus eas approbo, sed etiatn versionem syriacam et textum Consdtutionum apostolorum respiciens ipse textum latinum veterem conigo, ubi lacunis vel aliis vitiis laborat, formis sermonis vulga- ribos, quibus interpres vel librarius usus est, formas rectas substituo vel ubi commode fieri potest litteras superfluas uncinis includo, non- nuUis locis sermonem textum graecum nimis redolentem castigo, ubique orthographiam vulgatam sequor. Quae versioni veteri ad- dita sunt, uncinis ( ) signantur; quae in ea delenda sunt, uncinis [ J induduntur. Ubi haec signa ad lectorera erudiendunx non suffe- cerint, ratio textus emendati redditur in notis, in quibus etiam lectiones versionis syriacae notabiles exscribuntur. Fragmenta versionis latinae veteris nobis conservata secundum partitionem meae editionis has particulas amplectuntur : I, i — 3, 2; 5, 2 — 7, 17; 8, 18— II, 2, 4; II, 6, 17-12, i; 14, 9—15, 3i 18, 11—20, 2; 20, 9—22, 8; 22, 14 — 24, 4; 26, 1—28, 4; 34, 2 — 35. M J7> 10—59, 3; ni, 6, 4-8,4; 15, 4— IV, 5, 2; V, 7, 6—27; VI, 7, 2—12, i; 12, 15 — 19, 8; 22, 3—23, 5; 24, 12 —50, 8. In textu duas versiones ita distinguo ut particulas in versione latina vetere deficientes vel syriace tantum traditas signis *^ *• denotem, in margine superiore insuper litteris S vel L indicem. Liter textus reddatur, syriacus vel latinus. Versio syriaca, ut confestim accuratius exponam, Didascaliam in capita digestam tradit. Nemo auteni non videt, partitionem, quam exhibet, non auctoris esse, sed interpretis vel alicuius librarii. Auctor ipse scripturam non in partes disposuisse videtur. Versio latina saltern omni partitione caret. Auctor Constitutionum apo- stolorum vero e Didascalia sex libros efFecit, cumque ambas scrip- turas simul atque alteram iuxta alteram positam edam, eodem modo etiam Didascalia mihi dividenda esse videtur. Praeterea ' Bfrliner philohgische IVochenschrift 1900 No. 39—40. Tres eniemlati- ones Hauler, ut mihi per litteras communicavit, codicem relegens confirmatas invenit, sc. II, 10, 2: effecti : esse et, VI, 2j, 5: vincula autem : is incultam cum, VI, 29, 4: sectari : et cari. Legit II, 18, i} requiescent, ut iam edidit, non: et quiescent. Moneo, nomen virorum illorum de versione castiganda optitne meritorum non omnibus emendationibus, sed insignioribus tantum ad- ^criptum esse. XU PKOLKGOMEiNA. hanc scripturam, in quantum fieri potest, aeque ac illam in capita et versus dispone, ut lector facile videat, quae partes sibi respon- deant. Ordo sententiarum, si pauca membra brevissima exceperis, in utraque scriptura ubique idem est. Caput de adulescentibus educandis solum diversura locum obtinet. Didascalia vel versio syriaca particulam in capite XXII exhibet, Constitutioncs aposto- lorum IV, II, cum secundum ordinem illius scripturae in fine libri V exspectanda sit; versio latina utrimque deficit. Ratio huius editionis poscebat, ut particuiae in utraque scriptura idem locus attribueretur, et quamquam Didascaliam'in hac re magna fide dignam esse non nego, ordo Constitutionum mihi praeferendus erat. Partitio versionis syriacae cum a scriptura ipsa aliena sit, non est retinenda. Attamen hoc loco pauca de ea disserenda sunt. Capita in codice P[arisino] XXVI sunt. Codex M[esopotamicus] caput XXIII in duo dissecans capita XXVII habet. Ambitus par- tium in utroque libro idem est, nisi quod capita XXIII et XXIV codicis M capiti XXIII codicis P respondent, et exceptis capitibus VI et VII, ubi in M ordo turbatus est. Lemmata capitum in M longiora sunt quam in P, exceptis capitibus I— III vel potius II— III, cum exordium capitis I in M desit. Praeterea plura capita in particulas breviores dividuntur, quae inscriptionibus ornatae sunt, numeris autem carent. Secundum codicem P capita et lemmata haec sunt: I. Oe lege stmplici et natural!. ■= I, 1—2 secundum meam partitioneni vel Constitutiones apostolorum. II. Praecipit (sc. hoc caput) omni viro, ut uxori suae soli placeat, neque se omet et laqueus fiat feminis, neque amet otium, utquc operam navet libris vitae atque abstineat libris gentium et vinculis deuterosts, neque in balneis lavctur cum feminis neque se ipsum dedat dolo feminarum meretricum. = I, 3 — 7. III. Doctrina feminis proposita, ut viris suis tantum placeant eosque honorent, soUerter et prudenter ac diligenter curam domuum suarum agentes. neque laventur cum viris, neque se ornent fiantque causa, ut viri irretiantur ipsaeque cos capiant, sintque pudicae et quietae neque cum viris suis rixentur. — I, 8—10. IV. Docet, qualis esse debeat, qui in episcopatum eligitur, et quales eius mores esse debeant. -» II, i — c. 6, 11. V. Doctrina de iudicio. «= II, 6, 12— c. 11. VI. De inique agentibus et paenitentiam facientibus. = II, 12 — 18, i. VII. Ad episcopos. — II, 18, 2— c. 24, 4". VIII. Exhortationes ad episcopos, quomodo se gerere debeant. = II, 24, 4*'— 25- DIDASCALIA APOSTOLORUM. XIII IX. Exhortatio ad populutn, ut episcopum honorent. — II, 26—37, 3- X. De falsis fratribus. — II, 37, 4—43. XL Exhortatio ad episcopos et diacooos. = II, 44 — 56. Xn. Ad episcopos, ut mites sint. «» II, 57 — 58. XIQ. Instructio populi, ut assidui sint se congregantes in ecclesia. — II, 59-63. XIV. De tempore constituendi viduas. ^i III, 1—4. XV. Qpomodo viduas decet conversari. » III, j— 11 (15).* TiVL De institutione diaconorum et diaconissarum. •1- III, 12—13 (i^~i9)* XVII. De orphanis parvulis educandis. ^ IV, 1—4. XVIII. Q.uod non decet accipere munera eleemosynarum ab eis, qui sunt repithensibiles. — IV, 5—10. XIX. QjLiod decet consulere eis, qtu propter nomen Cbristi mart)rres aiiguntur. = V, 1—6. XX. De resurrectione mortuorum. ■- V, 7—9. XXI. De pascba et resurrectione Christi salvatoris nostri. — V, 10—20. XXII. Adulescentes decet doceri artificia. •— IV, 11. XXUI. De haeresibus et schismatibus. — VI, i— 10. XXIV. De constitutione ecdesiae. Refert ilerum apostolos congregates fuissead offendicula corrigenda. — VI, 11— c. 13, i'. XXV. Refert iterum apostolos ad ecclesias se convertisse easque stabili- visse. — VI, 13, 1*— c. 14 (18). XXVI. De vinculis deuteroseos Dei. = VI, 15—23 (19—30). Supra codicem M scripturae prologum praemittere dixi. Eadem particula praefixa est Didascaliae arabicae et Didascaliae aethiopicae, unde in sermones latinum, anglicum et germanicum translata iam saepius edebatur,' atque ad illas scripturas convenit, quippe quae non Didascaliam nostram seu puram exhibeant, sed interpolatam seu libros I — VI Constitutionum apostolorum, quibuscum nomen dementis in ea occurrens coniunctum est, cum Didascalia pura lioc nomen nusquam prae se ferat. Quae cum ita sint, prologus ^e ordinibus ecclesiasticis praeterea uberius et distinctius agat, quam secundum banc scripturam exspectare licet, eum non ad Didas- ^liatn pertinere vix est dubium. Cum autem particula nunc in recensione syriaca exstet, hoc saltern loco communicanda esse ' Numerus uncinis inclusus denotat caput Constitutionum, quae in hac ^^one et in libro VI plura capita in Didascalia prorsus deficientia habent. ' In libro Die Apostolischm Konstitutionen 1891 versiones p. 216 com- mcoioravi et recensiones aethiopicam p. 208 et arabicam p. 217 in linguam Kcnaaoicara translatas edidi. Recensio arabica una cum reliquis particulis Indascaliae arabicae additiciis etiam in volumine huius operis altero p. 120 — 121 latine versa exstat. *""«, Dn>A8C. BT COKSTTT. AP. 1. II XIV PROLEGOMENA. videtur. Versionem latinam, quam ex versione anglica a Marga- reta Gibson parata institui, E. Nestle collato textu syriaco benig- nissime correxit. Particula haec est: In nomine patris omnipotentis et verbi aeterni et unici filii et spiritus sancti, unius veri Dei. Incipimus scribere libruni Di- dascaliae, ut sancti apostoli Domini nostri nobis ordinaverunt de praefectis sanctae ecclesiae, et canones et leges, ut constituerunt in ea. Nos igitur, duodecim apostoli unici filii, verbi sempiterni Dei, Domini et Dei et salvatoris nostri lesu Christi, congregati unanimes Hierosolymis in urbe magni regis, et nobiscum frater noster Paulus apostolus gentium et Jacobus episcopus urbis supra memoratae, instituimus banc Didascaliam, in qua continentur con- fessio et fides, et nominavimus omnes ordines instar ordinum caelestium, et eodem modo iterum ordines sanctae ecclesiae. Et confitemur, ut unusquisque stet et confiteatur et credat, sicat ei a Deo dispensatum est, hoc est episcopus ut pastor, presbyteri ut doctores, diaconi ut ministri, subdiaconi ut adiutores, anagnostae ut lectores, cantores ut psalmistae intellegentes et constantes, atque reliqui laicorum sint auditores verborum evangelii in disciplinam. Et postquam perfecimus ac confirmavimus hos canones, eos con- stituimus in ecclesia. Et nunc scripsimus hunc alterum librum doctrinae, qui illuminet omnem terrani habitabilem, eumque misi- mus per manus Clementis socii nostri. Et hoc e$t, quod audiatis, o Christiani Nazareni, qui estis sub sole, et discatis diligenter et accurate. Et qui audit et observat haec praecepta in hac Didas- calia scripta, habebit vitam sempiternam atque magnam fiduciam ante sedem iudicialem Domini nostri lesu Christi filii Dei, qui nos docuit de magno mysterio, quod est ipsi. Et qui contenti- osus est neque observat ea, eicietur quasi adversarius et rixator, ut scriptum est: mala facientes ibunt in tormentum sempiternam, et bona facientes vitam sempiternam hereditabunt in regno cae- lorum (Matth. 25, 46). 1 V CONSTltUTIOKES APOSTOLORUM. XV I I I I I CONSTITUTIONES APOSTOLORUM. 1. Constitutiones apostolorum dim plerisque iam Epiphanius c. a. 375 cognitas tiabuisse videbatur. Qui cum revera Didasca- liam legisset, primus illius operis testis est Ps. -Ignatius, qui a multis quidem ad idem fere tempus refertur, profecto autera, nisi omnia fallunt, c. n. 400 scripsit. Non solum sententias plurimas cum Constitutionibus communes liabet, sed Trallianos 7, 3 ad- hortans, ut episcopum venerentur tanquam Christum, sicut apo- stoli constituerint, satis clare ad eas provocat. Deinde collectores canonum opus testantur, Canones apostolorum, qui Constitutionum finem faciunt, recipientes, sc. Dionysius Exiguus, qui c. a. 500 collectionem instituit, primum locum Canonibus apostolorum L prioribus a se in linguam latinam versis attribuens, Joannes Scholastic us, qui c. a. 560 collectionem confecit atque in ea Canones apostolorum inseruit omnes, numero LXXXV. Titulus operis primo prodit in Capitibus Actimm apostolorum, quae sub nomine Euthalii circumferuntur. Testis eius ccrtus est Aristo- critus theosophus saeculo V exeunte. Maxim us Confessor sae- culo VII etiam partitionem opens indicat, lectorem ad librum VU rcvocans. Anno 692 denique synodus TruUana c. 2 de scriptura judicium fert, Canones quidem apostolorum LXXXV ad animarum medelam el perturbationum curationem tanquam firmos stabilesque rccipiens, Constitutiones vero quasi iam oiim ab haereticis ad ecclesiae perniciem adulteratas reiciens. Quamquam Constitutiones a synodo ilia reprobatae sunt, tamen nee tempore futuro a Graecis neglegebantur. Synodus eas ab haereticis quidem dicens foedatas esse, ab apostolis vero originera ilucere, ipsa eas magni aestimandi causa fuit. Revera opus etiam a posteris tanquam scriptura apostolorum saepius kudabatur. Brevi post synodum Trullanam Anastasius Sinaita vel auctor Quaeslionum et responsionum ad probandas suas sententias plures locos ex opere descripsit. loannes quoque Damascenus in epi- stula, quam Cometae scripsit de ieiuniis, Constitutiones respexit a; testiraoniis, quae epistulae adlecit, locum e lihro depromptum inseruit; Canones apostolorum etiam inter S. Scripturas enumerat. II* XVI PROLEGOMENA. Saeculo XI cum Michael Cerularius Latinis bellum inferret, Con- stitutiones a Graecis tanquam propugnaculum orthodoxiae pro- ferebantur. Nicetas Pectoratus ex eis probat, neque in eucharistia azynia adhibenda neque sabbato ieiunandum neque matrimonium presbyteris interdicendum esse. Ge org ins Cedrenus non multo post duos Constttutionum locos tanquam a divino verbo editos laudat. Ceteroquin iudicium synodi Trullanae respiciendum erat, inprimis collectoribus atque interpretibus canonum, Zonarae, Alexio AristenOj Tlieodoro Balsamoni etc. Propriam sententiam medio aevo nonnisi Photius pronuntiavit. Opus quidem non plane probat. Ex tribus capitibus enim Constitutiones ei reprehensioni obnoxiae esse videutur, prinium ex mala fictione, deinde quod contra Deutcronomiuni criminationes quasdam adducant, deniquc quod Arianismum sapiant. Neque tamen in iudicio severe stat. Addit enim librum a vitiis illis absolvi posse, a tertio utique aegre. Cf. Testimonia. Inter Graecos etiam saeculo XIX non defuerunt, qui synodum Trullanam sequentes non solum Canones aposlolorum ab his pro- fectos esse censuerunt, sed etiam Constitutiones. In libro Ihgl T(utf TQtwv hQarixcot' rijc. ixxXrjolai; ^a&^fiwv p. 232—250 (Nau- pliae 1835) Constantinus authentiam operis acerrime defendit. Similiter Agapius et Nicodemus in libro iudicant, qui inscribitur UyddXioP tfjQ votjxfjc vtjOq rijg fitdg ayiag xa&okixrjg xal axo- CToXixfjG Tcor oQ&^odo^cov ixxlTjalaq tJTOt ixxavreg ol IfQol xal (^tloi xat^ovtq (Zacynthi 1864). Eruditiores vero viri nuperrime paulatim sententiam Occidentalium sequentes opus tempori poste- riori attribuunt. Cf. Bryennius, Aidaxi) 1883 mX. x&' xxX. Occidentalibus opus, exceptis Canonibus apostolorum quinqua- ginta, quos Dionysius Exiguus in latinura versos Collectionibus canonum inseruit, et uno (68) ex sequentibus, saeculo XVI demum notum factum est, cum typis imprimeretur. Humbertus episcopus Sylvae Candidae, cum Nicetas aliquot locos ex eo depromptos Latinis opponeret, librum Clementis seu Constitutiones Itinerarium Petri vel libros Clementinos esse putavit. Editores principes aeque ac Graeci librum apostolorum in manibus se habere existiraaverunt. Protestantes librum confestim ficticium iudicarunt, ac brevi Catho- lici quoque eum apostolis posteriorem esse intellexerunt. Quomodo autem exortus sit, diu alii aliter senserunt. CONSTITUTIONKS APOSTOLORUM. XVII Saeculo XIX I. S. Drey opus sagacissime perquirens in dissertationibus de Constitutionibus et Canonibus apostoloram^ (1832) hoc censuit: libros I — VI annis 250 — 300 scriptos esse, Hbram VII saeculo IV ineunte; circa annum 350 librum VIII ex- ortum eumque e scripturis veterioribus compilatum et ab auctore com libris prioribus coniunctum esse; saeculo V exeunte denique Qnooes apostoloruqi adiectos fuisse. I. Guil. Bickell in tomo Historiae iuris ecclesiastic! primo (1843)' sententiam novis argu- mentis allatis corroboravit, eamque per plura decennia plerique viri docti in Germania secuti sunt. lam anno 1854 autem Lagarde Didascaliam apostolorum syriace traditam publicavit^ eamque fontem vel primam librorum 1-VI Constitutionum editionem esse cognovit. Anno 1883 Philo- theus Bryennius librum edidit, qui inscribitur Jidaxrj xmv doadtxa axwtoXmv quique fons partis prioris libri VII est. Quibus scrip- turis in lucem productis rectius de origine Constitutionum iudicari potuit. lam olim Petavius* et Usher,^ locos Constitutionum (vel potius Didascaliae) ab Epiphanio allegatos cum textu nobis tradito comparantes, scripturam veterem a posteriore transformatam esse perspexerunt. Drey non solum opus in plures partes distinxit, sed etiam singulas partes diversis temporibus exortas esse atque in universum saltern tales ad nos pervenisse censuit, quales e manibus auctorum prodiissent. Nunc manifestum est, ad opus componendum scripturas antiquiores adhibitas ac transformatas Aiisse. Duae ex illis scripturis nobis notae sunt, easque atque Dovam formam, in quam redactae sunt, comparantes, unum auc- torem perspicimus manus in eas intulisse vel Constitutionum libros 1-VI et VII confecisse. Idem auctor baud dubie etiam librum VIII compilavit, in parte prima (c. 1—2) fortasse Hippolyti tractatum ^^ charismatibus deperditum in usum suum convertens, in reliqua P^ite, qua ordines et liturgia describuntur ac regulae ecclesiasticae proponuntur, disciplinam sui temporis respiciens vel etiam scrip- turas de illis rebus agentes adhibens, suo more mutans, delens • Utue IJntersuchungen uber die Constitutionen und Kanonesder Apostel 1832. ' GtschicJite des Kirchenrtchts I 184}. ^ Didascalia apostolorum syriace 1854. * Epiphaoii opp. 1622 not. X ad Haer. 70. ' Polycarpi et Ignatii epistolae 1644 proleg. c. 6—16. xvin ?BOr,EftOMBNA. vel addens. Si Achelis et Rahmani recte iudicarent, fons libri principalis nobis ctiam traditus esset. Magiiam enim partem libri VIII aliae scripturae fere verbotenus exhibcnt, scilicet Constituti- ones per Hippolytum quae dicunlur vel textus graecus epitomen libri VIII tradens, Constitutiones ecclesiae aegyptiacae quae vo- cantur, Canones Hippolyti, Testamentum Domini nostri, et hae scripturae omnes inter se atque cum libro yill ita consentiunt, ut e libro VIII textum graecum laudatum, ex hoc Constitutiones aegyptiacas, ex his Canones Hippolyti atque Testamentum D. n. aut vice versa e Canonibus Hipp, vel Testameiito D. n. Con- stitutiones aegyptiacas etc. fluxisse colligere liceat. Achelis* et Rahmani'scripturas bunc ordinem habere censent, ct ille Canonibus Hippolyti, hie Testamento D. n, locum priinum attribuit. Mihi' ordo inversus vel liber VIII fons illarum scripturarum primarius esse videtur. Quaestio intricata et identidem agitata hie non est uberius tractanda. Sufficit sententiarum diversarum mentionem facere atquc addere, Testamentum D. n. tam manit'este originem seriorem prodere, ut minime fons scripturarum haberi possit. Dixi, totum opus unius auvtoris esse vel eum, qui e Didas- calia et e Didache libros I — VII composuit, etiam librum VIII compilasse. Nuperrime A. Baumstark cum in codice Musei Borgiani Didascaliam arabicam secundum versioncm copticaoi institutam inveniret non solum Constitutiones I — VI, ut codices hucusque noti, sed etiam librum VII praeter capita 47 et 48 amplectentem, altera ex parte consideraret, apud Syros librum Vlll solum vul- gatum fuisse, concludendum esse censuit, libros I — VII et librum VIII duoruni auctorum esse atque tertium illam scripturam cum hac coniunxisse, capita duo commemorata inseruisse, totum opus in libros (VIII) divisisse atquc sic Constitutiones nostras etfecisse. Sed versiones orientales parum probant, et opus ipsum aliam originem satis dare manifestat.'' ' Achelis, Die Canones Hippolyti 1891. Zfitschrift fur Kirchengeschichte XV (1894). 1-43. ' Rahmani, Testamentum Domini noslri 1899 p. XVllI— LII. • Funk, Die Apostoliuben KonttituHontn 1891 p. 253—61; 267—80; Das Tfslamfnt nnserei Ilernt 1901. * Cf. quae disputavi in Theohgiiche QuartaUchrifl 1904 p. 233—48. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM. XIX Qois auctor Constitutionum fuit? Ubi et quo tempore vixit? Eus patriam Syria m esse iam Drey^ perspexit omnesque con- sentiuDt. Menses prasertim, quos ad tempus describendum com- memorat, nonnisi in illam terram quadrant. Tempus scripturae non aeque constat. Mihi plura argumenta probare videntur, eam Doa prius quam circa annum 400 confectam esse. Unum ex- ponere sufficit. Festum nativitatis Domini, quod in Oriente non ante annum 379 celebrabatur, in Syriam vel patriam auctoris demum aliquot annis postea pervenit, iam in scriptura locum obtinet. Cf. V, 13, i; Vin, 33, 6. Nonnulli ei originem paulo priorem attri- buunt Omnes autem earn saeculo IV medio posteriorem esse agnoscunt. Constitutiones artissime cum recensione epistularum Ignatii longiore cohaerent, ita ut iam Usher* contenderet, Ps.-Clementem eundem esse cum Ps.-Ignatio. Alii putarunt, hunc Constitutiones eiscripsisse. Mihi ilia sententia, quam nuperrime Lagarde' et Haniack* approbaverunt, praeferenda esse videtur. Loci paralleli tam crebri ac praeterea eiusmodi sunt, ut Ps.-Ignatius ea, quae cum Constitutionibus habet communia, non tam de libro alieno deprompsisse quam ex ingenio suo dedisse censendus sit. Accedit, quod Ps.-Ignatius plane eodem tempore vixit et in eadem terra, ubi Ps.-Clemens. De theologia auctoris Constitutiones solas respicientes nihil certi dicere possumus. lure itaque Cotelerius iudicio se abstinuit. Haud pauci auctorem Arianum habuerunt. Drey^ quidem hanc sententiam redarguit. Nihilominus nostris diebus plerique eam retinuerunt. Revera in opere nonnulla insunt, quae Arianismum I vd Setniarianismum prodere videntur. Eadem autem fere omnia apud patres catholicos leguntur. Accedit, quod maior pars non Constitutoris est, sed scripturis veteribus ei tradita est. Opus jpsum ergo nos dubios relinquit. Aliter autem res se habet, si auctor idem est cum Ps.-Ignatio. Hie a parte Nicaenorum se stetisse pluribus locis clare indicat, maxime Philipp. 2, 4 tres ' .\W Untersuchungen 1832 p. 159—163. ' Polycarpi et Ignatii epistolae 1644 proleg. c. 6. 'Reliquiae iuris eccles. ant. gr. i8j6 p. VII. * Die Lehre der ;u'dlf Apostel 1884 p. 241—265. ' Neue Untersuchungen p. 177 — 194. XX PBOLEROHSNA. personas divinas ofioTl/iovq profilens, ibid. 5, 2 Christum rjj 9P' oTQtJXTOV appelbns, quae Arianus vel Semiarianus nee dixit n dicere potuit. Quamquam autem Nicaenus fuit, attamen fidem catholicam non est professus. Philtpp. 5, 2 anitnam humanatn Christo abiudicans, ut sine peccato salvatorem fuisse probet, se a parte Apollinaris stetisse prodit. Huic ergo parti Ps. -Clemens eis adnumerandus est, qui euni eundent cum Ps.-Ignatio putan^H Et si ApoUinarista fuit, etiam magis patet, cur eius theologia aegr^^ definiri possit. Quamquam enim Apollinaris synodum Nicaenatn sequens filium consubstantialem patri esse professus est, de cetero euni adeo patre inferiorem esse docuit, ut Arianis vel Semiarianis adpropinquaret. Uberius de Constitutionum origine, fontibus, auctore, historia disputavi in Ubris: Die Apostolischen Konstitutioncn 1 891; Das achU Buck der Jposlolischen Konstitutionen iitui die verxvandten Schrijten run untersuchi 1893 (= Theohgische Quartahchrift 1893 p. 605 — 666); KirchengeschichtUche Abhattdlungen II (1899), 347 — 72. Lectorem ad hos revocans ad alia progredior. n. Edidit Constitutiones apostolorum primus Fr, Turrianus in libro, qui inscribitur: /iiaTayai xcov aytcuv ajtooroXmr dta KXfj- (itrzoq Tov PcQ(iai€ov iniOxonov xi xat jtoknov xadoXixtj 6i6ctO- xalia 6ia ^t^Xlmv oxto'. ^gayxiaxov xqio^vxeqov xov Tovqqi- avov JtQoXeyOfiU'a xai Oxoiia anoXofrjXixd xt xal i^ijyrjxtxa tig xa^ avxag 6taxayd<;. Tavxa vvv jtQwxov hvJiojfhj. Constitutiones sanctorum apostolorum doctrina catholica a Clemente Romano episcopo et cive scripta libris octo. Francisci Turriani prolego- mena et explanationes apologeticae in easdem Constitutiones. Haec nunc primum impressa sunt. Venetiis, ex oilicina lordani Zileti MDLXIII. Adhibuit tres codices, quos in Prolegomenis fol. 17 his verbis describit: "Eoxov xgia (ai'xlyQag>a), tv fitv jta- Xcuov ajto xf/^ xaXa^Qitxq, T/yi,- to naXaibi' neynXtiq iXXa.60^ xaXoc- ftivrjg, o evQOV iyat kv xFj (tovTf xijc vtag odt^yrjZQiag xf/ roO xaxgoq vvv IjiixaXovfiivtj, rjr da xovxo jtdi'ti ctQxalov. txfQov 6h xal avxo ciQxalov duo StXhXlac, o ixtlHsv ixofiloaxo fioi Mi'xoirtog AvyovCxtvog 6 xijg tXiQdag Inloxonog xoOfitcoxaxog xal iXXnyt- ftohaxog nvr/Q, xcov xe IxxXtjOtaOxixcov xal xmv jtoXixixdov v6fta?v 4 CONSTITUTIONBS APOSTOLORUM. XXI iftxBiifOTixToq. xghw 6' It( xcuJxu&ttQov xal axQifitartQOv dxb T^q kxttpavtoxatjiq v^oov Kgi^rijg, oxig 6 avxbg t% IXtgdag ixl- Cxoxog dtopiXtSg mvtjaofievog idcogrjaaro ftoi. rjv 6k tovxo roiJ ooqiov jivdgia xov 6mvov. liagxvg 2kexaQiag Ugevg xgijg 6 oxoq- dvXiog 6 htiXiYOfitvog (iagagMZQag, dvfjQ xtxaidtvftipog xal Xoyov ffiXitQog, vvv de xov xrjg TcmvCxavxivovxoXtcag xaxQidQXOv xvglov 'ltodaaq> ixlxQOxog 'Evtxtijai diaxgifimv. xovxcov 6\ tcSv xQimv avxr/Qaq>aiv tv fiev rj[v oQxatoxaxop xal OQ&oxaxov, m iv xfj vxo- xvxmasi oiidov xaxa xdvxa ^xoXovd^ijaa/ttP. xa 6i Xoixa ixovoi xtra ififuxxa, xb /ih> xqoxsqov i^tod^tv BQftrjvUag tvBXiv xaxa xo eixog xagd xivog ^iXccfta&ovg arjfteimd-ivxa, exeixa 6h 6ia dxetglag xat dfta&lag xwog avxifQatpicaq loco /itxa^aXovxa xal xoxov xei- ftevov axoxXijQcocavxa, olov ixaQ&sig xal xvg:at&£lg, avrl XBXfjpca- d-tlg, xvxvoaq avvxQi'xtiv, drxi xov xvxvd^HV, ixtfieXoviifvog, avxl xov ixiCXQ^pofuvog, ^axxtaaxe, dvxl xov ftvr^aaxe, xaga xb xQixov, avxl xov xagit xb ivxQoixov, Xi§ewg Qoofia'ix^g, xxX. In prooemio versionis latinae, quam a. 1578 una cum scholiis et observation ibus Antverpiae publicavit, primum codicem dicit satis quidem antiquum esse et recte scriptum, sed libro octavo inchoato et imperfecto, addens in Calabria se eum invenisse in bibliotheca monasterii, quod vocant xax^gog B. Mariae sacri, quam incolae Ptav odrjyij- xQiav appellant, eumque quanta potuerit diligentia exscripsisse ac cum aliis contulisse. Exemplar secundum seu Siculum declarat vetus quidem, sed non satis bene scriptum. Exemplar denique Cretense, quod Antonius Augustinus,^ episcopus Ilerdensis, postea archiepiscopus Tarraconensis emerat eique ad utendum liberalius commodavit, ut reliquis duobus melius et graece edidisse profitetur et latine transtulisse. Editor in eo quidem drravit, quod librum ab apostolis profectum ac per Clementem conscriptum esse in Prolegomenis et Scholiis demonstrare conatus est. Ceteroquin editio optimae notae est. Turrianus codicem Cretensem tanquam praestantissimum merito ducem secutus est eumque accuratissime expressit. Rarissime tantum ceteri codices illi anteponendi erant; saepius eorum lectiones in margine transcriptae sunt. Textum Turriani, et quidem graecum et latinum, repetierunt Fronto Ducaeus S. I. in editione Commentariorum loannis ' De hoc bibliophilo cf. Graux, Essai sur les origines du fonds grec de FBcurial (Bibliothique de NcoU des hautes itudes, 46.fasc.) 1880 p. 280-306. XXII PBOLRGOMENA. Zonarae in Canones apostolonim et concilionim p. 814 — 1044, Parisiis 161 8, Labbe in tomo I Collectionis suae conciliorum, Parisiis 1662, Whist on in volumine secundo operis, quod inscri- bitur Christianity reviv'd, Londini 171 1, I. D. Mansi in tomo primo CoUectionis concilioruoi, Florentiis 1759. I. B. Cotelerius in tomo priore editionis operum Patrum apostolicorum novam versionem latinam instituit et commentarium eniditissimum ad- didit, Parisiis 1672. Clericus, qui hoc opus bis Amstelodami recusit, a. 1698 et a. 1724, in editione altera (a. 1724) in notis lectiones varias codicuni Vindobonensium exscripsit, quorum coUa- tionem Guilelmus archiepiscopus Cantuariensis ei communicaverat, textum autem Turriani ipse quoque intactum reliquit. Editionem Clerici alteram rcpetiit A. Gallandi in tomo tertio Bibliothecae veterum patrum, Venetiis 1767, pauca tantum ex adnotationibus omittens, et I. B. Migne in tomo primo Patrologiae graecae, Parisiis 1857. Novam textus graeci recensionem instituit Guil. t)ltzen, Suerini et Rostochii 1853. Cui hoc fiiit popositum, ut textum vulgatum, sublatis innumeris mendis editionum, quas paraverant Clericus a. 1724 et Mansi quasque ex veteribus solas in manibus habebat, codicum manuscriptorum cum Parisiensium turn Vindo- bonensium, quorum lectiones editio Clerici ipsi suppeditavit, et interpretum auxiliis ad eam formam redigeret, cuius testes plurimi et minime suspecti exsisterent; deinde ut eis locis, quorum cor- ruptela nulla auctoritate castigaretur, coniectura vel Cotelerii vd sua mederetur (p. XXIV sq.). Revera textum multis locis emen- davit, inprimis verba in editione principe ob homoeoteleuton omissa, codicibus autem Vindobonensibus tradita recipiens, baud vero paucis, codici Vindobonensi recentiori nimiam auctoritatem tribuens, deteriorem reddidit. Praeterea lectiones codicum Vindo- bonensium ex editione Clerici transcribens saepissime erravit. Postea rem aggressus est P. Botticher vel P. A. de Lagarde, quo nomine vir doctus nostrae aetati magis notus est. Duas edi- tiones paravit. Priore, quam Chr. C. I. de Bunsen in volumine Analectorum Antenicaenonim secundo Londini a. 1854 publicavit, eo quidem optime meritus est, quod ea, quae auctoris Didascaliae quaeque interpolator! s sunt, litteris discernebantur. Textus vero, quoniam editor codicibus graecis destitutus version! arabicae et CONSTITUTIONES AK)STOLOBUM. XXIU praesertim Didascaliae syriacae, quae recensionem scripturae ad- modum diversam repraesentat, nimiam attribuebat auctoritatem, non melior, sed potius deterior redditus est. Quam editionem minime sufficere Lagarde ipse professus est aliatn instituens et ad textum recensendum libros adhibens manuscriptos. Codices Vindo- bonenses duos, Parisinum et Coislinianum vel Petropolitanum maxima cum diligentia contulit, praeterea editionem principem denuo inspexit. Editio, Lipsiae et Londini a. 1862 publicata, priores revera multis rebus superavit. Cum autem codicibus illis, quorum duo nuUius pretii et duo reliqui eiusdem familiae sunt, magnam (iduciam haberet, fieri non potuit, quin errores creberrimi committerentur. Opus ne integrum quidem reddidit, omittens Caoones apostolorum, qui partem eius extremam efficiunt atque, ut mea editio ostendit, particula xolwv ab auctore'cum parte praecedente artissime coniuncti erant, Denique textum recensuit Cardinalis I. B. Pitra in tomo priore Historiae et Monumentorum iuris ecclesiastic! Graecorum, Romae 1864. Invenit in Bibliotheca Vaticana septem libros manu- scriptos. Cognitos etiam eos habuit, qui Vindobonae, Parisiis et Petroburgi asservantur. Tanquam fundamenta editionis suae dicit (p. 112) se adhibuisse Vaticanum 839 et Vaticanum 1506, parce in opena adduxisse Coislinianum. Reliquorum codicum lectiones per-r paucasin notis exscripsit. Editio vero priores minime tanto superat, quanto ex multitudine librorum manuscriptorum laudatorum colligi potuerit. Fere ubique textus Ueltzenianus repetitus est, codices nonnisi levissime inspecti sunt. Ne exemplar Turriani principale eXxvaTtxdv fere semper, etiam ante consonantes, posuit. 3. Vaticanus 1506 (»• d), olim Grottaferratensis, in folio minore, membranaceus, foliorum 80, duarum columnarum, a. 1024 exaratus a monacho et presbytero Athanasio, initio mutilus. In- cipit [xo]dQdifTijq xal ^tacoftevoq III, 7, 7. Neque tamen inde ab hac parte prorsus integer est. Librarius preces VII, 47—49 traditas non transcripsit. Ginones apostolorum I — IV a reliquis segregati post VIII, 39 leguntur. Constitutiones desinunt fol. 78'. Adiectae sunt autem notae breves ad praedicationem et morteni apostolorum spectantes, similes eis, quas codex Vindobonensis vetustior exhibet atque Lagarde p. 28 1 sq. publicavit, et nomina discipulorum Domini. Codex subscriptus est: TiQfia elXi^gt&ij ^t^iim xcav diata^ecw rmv ccfimv dxoatoXcov 6ia x^^Qo? kd'ova- olov Tov evrelwg afi^axQBO^vriQOv, (irjvl (taQTlm, xs rjitigqi, 6' X0. Liber omnium, qui mihi innotu- erunt, pulcherrime et diligentissime exaratus est. Inscriptiones et Humeri et litterae capitum initiales colore rubro exhibentur, in libro octavo etiam particulae, quibus preces ordinantur vel inter se coniunguntur, seu Rubricae quae vocantur, et cum his non- nunquam etiam breves preces, ex. gr. c. 1 1 verba xa\ fttta vovro Xejhm — xdi ktyiTco, et xal b JLabg dxoxgivdo&m v. 7 — 8, xai — xaaiv et xa\ aaxaCjio&maav — ywafxag v. 9, denique versus 10—12. In margine prima manus baud raro lectiones varias vel interpretamenta verborum singularium vel alias notas breves posuit. 4. Vaticanus 2089 (= e), olim Basilianus 128, formae octavae, membranaceus, foliorum 239, saec. XI, a duabus manibus exaratus, quarum alterius sunt folia i— 150 vel orationes quaedam asceticae (f. i— 71), Simeonis Stylitae orationes VIII (f. 71 — 107)» Chrysostomi oratio de prophetis (f. 108—127) atque Ecloge dictorum scripturarum divinarum et sanctorum patrum, alterius folia 151 — 239 vel Constitutiones apostolorum. Huius scripturae autem pvs nninor tantum conservata est Sectio enim incipit a XXVI PKOLEOOMENA. verbis [x(u]iroV«>'oc v;to ji^aQlov VI, I, 3 ac desinit in verbis jtctt>ra(; rorc tia(6vTac can. np. 9. Librarius insuper omisit partem libri VIII maiorem, scilicet descriplionem liturgiae et ordinationum atque benedictionis olei et aquae vel c. 5 — 29, sectionem de dis- tributione priniitiarum ac deciniarum et reliquiarum eulogiarum agentem vel c. 30 — 31, descriptioneni synaxeos vespertinae ac matutinae et preces super primitias et pro defunctis pronuntiandas vel c. 35 — 41, denique finem capitis 46 in verbis oc roaovrov V. 16 abrupte desinens. Ad librum olim, ut Mercati vidit atque mihi benignissime communicavit, folia 109 — 112 codicis Vaticani 21 15 pertinebant continentia duo fragmenta libri V Constitutionum, scilicet lol. 109 sq. verba xai jr«p' ^fitr mifiTivxai o iiaxaQioii 'Idxm^og 8, I — eXtytv 61a tov jtQo^tjTOv 12, 3, fol. iii sq. &t]t (iov U'OtI fie iyxaTtXtJitc 14, 17 — xai xaXioovOi 16, 3, Codex proxime ad librum Vaticanum 1506 accedit. Similiter atque hie Canones apostolorum quatuor priores a reliquis seiungit et descriptioni synaxeos vespertinae ac matuttnae vel potius, hanc sectionem omittens. Constitution] Pauli ac Petri de diebus feria- libus vel VIII, 33 adiungit, atque in plerisque lectionibus cum hoc consentii. Neque tamcn alter ex altero fluxit. Uterque sectiones exhibet, quae in altero desunt, hie partem libri VIII iam definitam, illc capita tria postrema libri VII. Itaque uterque ex eodem ex- emplari vetustiore descriptus est. 5. Ottobonianus 442, in folio minore, chartaceus, foliorum 172, saec. X\'I, in fine mutilus, canone apostolorum ultimo et Constitutionum epilogo deticiente. Cf. Feron et Battaglini, Codices mscr. graeci Ottohoniani Bibliothecae Vat. 1893 p. 248. Codex eadem amplectitur, quae Vaticanus 839. Quod enini canon apo- stolorum ultinius omissus est, id inde explicandum esse videtur, quod ille in codice Vaticano non integer exstat. Itaque codicem recentiorem e vetustiore descriptum esse verisimile est. Et Vati- canum revera eius fontem esse clare animadvertimus codicem accuratius inspicientcs. Eadem enim omitlit, quae Vaticanus, prae- sertim 'sectionem VIII, 40, 3 — 41, 8, quae in hoc folio deperdito deficit. Quo loco plura dcesse librarius ceteroquin perspexit et paginam unam ac dimidiam vacuam reliquit, et secunda nianus partem lacunae explevit, scribens usque ad /jeto JtdvTonv VllI, 41,1* Deinde omnia exhibet additamenta supra p. XXIV enumerata, quae I a CONSTITUnONKS APOSTOLORUM. XXVII in Vaticano in eoque solo leguntur. Denique cum hoc fere in omnibus lectionibus consentit. Pauca tantum exscribo. In libro V, 19, 2 et in textu et in nota marginali eadem exhibet, nisi quod in hac rm de ca^^drm tiixQi<; dXextoQoqxov'iai xaQarelvovteq fffaemisit et pro [a]xovijaTt[^]6(ievot legit ojtovijaTi^ead-e et litteras praecisas supple vit. Scribit aeque ac Vaticanus II, 28, 8, V, 6, 10 oo^fV, II, 39, 3, VI, 27, 7 ftrid-iv. Minime igitur est dubium, Ottobonianum e Vaticano fluxisse. Codex passim correctus est. In libro VIII praesertim manus secunda capitibus non inscriptis tituhm dedit vel inscriptionem exstantem accuratius definivit. Ex. gr. in capite 8, ubi librarius e codice Vaticano descripsit ivj^ /', secunda manus / delevit addiditque vxbq rmv ^axTt^o- luvmv. Verba capitis 9 ineuntis: ijtevxiod-co ovv 6 kxlaxoxoq rotdd(, librarius codicem Vaticani sequens tanquam inscriptionem posuit; secunda manus sectionem inscripsit: x^'QO^^ola i/xhQ rmv h fuxavota, tertia vocabulo x^^QO&^^ola insuper addidit xai svxf}^ Similiter verba capitis 12 ineuntis: qrtj/tl dh iym 'Idxm^og 6 adeXg)6g 'Imdpvov Tov Zs^idalov, a librario tanquam inscriptio exhibentur; ahera manus in margine superiore scripsit: cappo tfi', rubrica 6td- regi; 'laxm^ov tov d6slg)ov tov Zt^sdalov. Easdem inscriptiones Torrianus exhibet. Itaque conicere licet, hunc esse correctorem codicis vel correctorem inscriptiones ex editione principe de- sumpsisse. 6. Ottobonianus 391, in folio minore, chartaceus, foliorum 184, saec. XVI, fol. i — 135 maiorem Constitutionuni partem con- tinens. Liber fatum iniquissimum habuit. Maxima scripturae pars ' evanuit, vel per aquas deperdita est. Ne ununi quidem folium integrum est. Foliorum priorum fere dimidia pars legi nequit. Ordo quoque Constitutionum non est servatus. Fol. 40'' sectio iodpit: IJQOtg)i^£vaav 6e xai yvvalxeq i. e. VIII, 2, 9; fol. 121** Icgitur VIII, 46, fol. 124" II, 59 inde a versu tertio. Codex itaque non tarn Constitution es ipsas quam capita operis selecta exhibere videtur. Quae cum ita sint, operam perdere mihi visus sum in libro diu versans. Neque vero inde editioni meae detrinrentum fieri mihi persuasum est. Conicere licet librum ex exemplari adbuc exstante derivatum esse. Utut autem haec res se habet, Jiber recentioris aetatis et adeo corruptus est, ut vix ad textum reccnsendum aliquid contribuat. De scripturis, quas praeter XXVIII PROLEGOMENA. Constitutiones apostolaruni continet, cf. Feron et Battaglini, Codices mscr. graeci Ottobonuini Biblioth. Vat 1893 p. 204 sq. 7. Barber in us III 55 (=» f), in octavo, menibranaceus, saec, VIII vel IX, pag. 562. Continet post Liturgiam S. Basilii et alia documenta liturgica pag. 536 — 542 Canones apostolorum 64 — 70, 75 — 84 et partem priorem conclusionis opens vel VIII, 48, I — 2, et pag. 542 — 562 sub titulo Jiatd§sii aylmv ajtoaro- Xfov livoxiTifjZ largia^ capita 4 — 5 et 16 — 27 vel capita de ordi- nationibus agentia praeter initium capitis 5 vel verba o wv di- OJiora — Matvotl xal AaQcbv xai v. 1 — 4. Codex pervetustus et litteris uncialibus scriptus est, abundat autem mendis ex ithacismo exortis ac similibus. 8. Vallicellianus F. 68, formae quadratae, miscellaneus, fol. 140' — 143' initium Constitutionum exhibens, sc. I, i — 3, 8, desincns th I'r, b ton ojiarahov. P.irticula aeque ac scriptura praecedens, sc. Anastasii Sinaitae oratio de sacra synaxi, charta traditur et saeculo XVI scripta est. Reiiqua codicis pars est bom- bycina et continet primo loco Anastasii Responsiones ad inter- rogationes de diversis capitibus ecclesiasticis vei potius partem huius scripturae. Particula Constitutionum inscribitur: Jmro/d Tfwv ayitov xdi Jtavevtptj/icor axoozoXmv 61a KiTJfiEvrog xgoo- q-oiVriHtloai. Bi^Xlov jtqojtoV xad-oXixij dtdaaxaXia xal xagai- veatg jtiqI Xctixmv ir xt^aXalou la. 9. Ambrosianus G 64 sup. (= m), chartaceus vel bomby- cinus, formae quadratae, saec. XIV, foliorum 238, initio mutilus, incipiens verbis kv avr^m iktjom to ovoptd iiov C. A. II, 22, j et fol. I — 133 opus inde ab hoc loco et sine Canonibus aposto- lorum continens, fol. 134—238 maxime scripturas liturgicas tra- deiis. Initio codex aqua adeo deperditus est, ut maior pars scripturae km non possit legi. Cum eiusdem familiae sit, cuius etiam duo alia exemplaria et quidem vetustiora exstant, noanisi libros Constitutionum HI— IV et particulas in codice Petropolitano praetermissas (exceptis capitibus 37 — 39 libri VII) legi ac non- nuUos locos inspexi, qui mihi maioris momenti esse vidcbantur, 10. Vindobonensis hist, grace. 73 (= v), olim 46, in quarto, membranaceus, fol. 195, saec. XI vel XII, Constantinopoli comparatus ab Augerio Busbeckio (ti592), ut in primo et ultimo folio legimus. Constitutiones apostolorum traduntur fol. 2 — 184, CONSTITUTIONES APOSTOLORUM. XXIX d qoidem ordine recto: modo quaterniones undevlcesima (fol. 145-152) et vicesima (fol. 153 —160), a bibliopego transpositae, ordiiKin iDversum obtinent. Fol. i tanquam prologus praefixa tsi comparatto ecclesiae cum navi, desumpta ex epistula S. de- mentis ad lacobum c. 14—15, incipiens verbis iotxe to xgay/ia n;$ ixxlrialag vrfi neydky, desinens verbis 01 dh jtavreg d-e

vv , xvgtf ^aatXfv VII, 47, 2. Fol. 194-201 exstanl Quaestiones et responsiones de variis rebus theologicis, eaedem initio et fine mutilae. Folia membranacea tria priora de arte niedicinae agere videntur, posteriora de rebus theologicis. Bibliopegos librum male compegit. Ordo foliorum hie esse debet: 5—97; 13S— 145; 130—137; 122—129; ^ M— 121; 106— 113; 98 — 105; 146—193. 13. Parisinus 1614, olim Mazarinaeus, in quarto, charta- ceus, fol. 71, saec. XVI. Continet praeter Martyrium S. Clc- mentis Romani (fol. i — 9), Martyrium S. Ignatii a Simeone Metaphraste conscriptum (f. 13 — 26), Anastasii Sinaitae orationem de sacra synaxi et oblivione iniuriamm (f. 53 — 67) ac nonnuUos canones conciliorum veterutrt initium Constitutionum apost. vel I, I — 3, 8 (fol. 68—71), partem Canonum apostoloruni (f. 32 — 36) ntqiif' cxjc.p.a ex Constitutionum apost. libris I — V, VII et VIU, quorum plurima cum particulis prorsus consentiunt, quae in Ana- stasii Quaestionibus leguntur, et ex hoc opere desunipta sunt. Farticula Constitutionum inscribitur: Jtarayai t(ov aylcov xa\ jitiVfD^TjfKor djroOToXmv id 6iu Kli/fitVTO^ JtQoqxavr^&sloai. Bift- Uov XQcatov , iv Ttj xad^oXtx^ di^aOxaXla xal Jtaqalvtaiq jttgl Xa'ixwv iv xifpaXaioic ta , ac desinit in verbis d<; tv, o tort ojtard . . ., ergo eadem est cum Vallicelliana. Cf. Catalogus codd. mscr. Bibliothecae regiae II, 374 sq. Omont, Inventaire de manuscrits grecs de la Bihliothlque nationale II 1888 p. 107. 14. Petropolitanus 254 (= r), olim Coislinianus 212 et descrjptus a Montefalconio in Bibliotheca Coisliniana 1725 p. 271 sq., deinde Petri Dubrowsky, in cuius Museum liber tempore Revo- lutionis galljcae vel paulo post pervenit, in quarto, membranaceus, foliorum 149, scriptus anno 1 1 1 1 imperatore Alexio Comneno a quodam Thcodoro, ut subscriptio codicis indicat : S^eov xo 600- Qov (sic) xal jfoi'OQ B^fodcogov. Constitutionibus, quae leguntur CONSTITUTIONBS APOSTOI.ORUM. XXXI foL I — 143, succedunt Epitimia Basilii et Theodori Studitae, Ca- pitola Timothei Alexandrini, Hippol3rti ac Dorothei notae de praedicatione ac morte discipulorum Domini impressae in appen- dke editionis Lagardianae p. 282 — 284. Canonibus apostoiorum insuper (foL 138'' — 139*) praemissus est Vgog xavopixog xmv ofUov axoaroXoap. Constitutiones ipsae non sunt integrae. Inde i. Ubro septimo medio muita desunt. Librarius preces atque pauca alia praetermisit, scilicet VII, 26—39, 47—49; VIII, i-— i/, 29—31; 34, 8—41 (non solum 34, 8—39, ut ad VIII, 34, 8 notatum est); 46, 2—16; Canones apostolorum 7 — 11, 18 — 20, 26-27, 30-31. 34. 36-43.45-47, 58-60, 64, 70—71, 74-75, 81—83, 85. Sectiones tanquam pro ratione libri superfluae omissae sunt Codex minus diligenter exaratus. est. In accentu ponendo librarius saepe erravit, itacismum secutus multa false scripsit; I' iifijlxvaxtxdv ante consonantes plerumque, nonnunquam etiam ante vocales omisit; t in casu dativo et alias saepe adscripsit, num- quam vero subscripsit. Manus recens codicem passim correxit, praesertim v l^ixvarixov, ubi omissum fuerat, ante vocales po- suit Inter editores Constitutionum primus Lagarde codicem ad- hibuit et diligentissime contulit. Notas de apostolis supra laudatas infra reddo, et quidem tales, quales codex tradit, nisi quod sigla solvo et pro a in fine vocabulorum pono c, ut lector imaginem libri accuratiorem accipiat.^ ' '/nnoAvrov intaxonov ^ui/jitig' xal dwQO^iov iniaxonov tv()OV xal Ugonaptvifog' nept rwv naBrjxdiv rov xvglov, onov I'xaarog avtwv ^x^pv^e TO tmyysktov rov xqk'^ov, xal ireXetw^ti •:• o. nixpof ovTog ixTfpv^ev iv yaX'O.aiai xal iv toU fteaoyeloig novtov xal yaXttxaig' xal dalaq' xal fit&vvlag' xal ^tifiijS ev9a xal iaxavpw&t] F.TO ayginna npstpixtov. iv XQOVotg veptovoq fiaatXiatg pw/iatwv •:• ^. IlavXof ovTog ixT/pv^ev duo lepovaa?.^ft tatg rov lX).vptxov' xal hakiag' xal ionavlag' ftixpt ^tof^l?, ev&a xnl r^v xetpakijv dnft/i^&et vno Twr daefitSv dpxovtwv x^pv^ag rov evaefiiji niattv r^t dv^pwnotijxi h Ittai /». irsXeito&tj 6h fitra nhpov, iv riji tlprjftivt] noXn ^wfifji ■:• y. Idxwfiog 6 rov ^e/3edaiov' ovrog raig «/? aQo<; xal tpdatQ noTanoq' ov kaiatfpnv oi di!>ionfi olxovatv inttta iv Ttdrpatg tiji dxatas' xal iazav(juiQi] vnb atyedtov dv&vndzoV xal t'rt'^ij ^v ndifaii liji; ek/.ddoi' fifTftiti^rj dh, ^v xiuvotavttvovnolfi fifta kovxai xov ivayytltaTov xal tifio&fov ■:■ c. 'l'iXm:ioi' ovtog ^v tppvyia dxr/pr^f xov jjitaxoV xal iaxavpw9^ iv UpanoAfi r^^; ao/aj. h'S^a xal ixi&t/ •:• 5. Bttp&o).oftaloi' ovxoi xoli; ivdoig r«<\' xaAovfiiroti ivdalftottt' xtjQv^aq xov xgioxov xal dfitoxiin; avxol<: to xatd fita&alov evayyikioy, xiBanxat iv ovppavovnoi.n r^v xii' xflxai di, iv hihot) r^c 6ad(f6vrig •:• 6. Maxitalog 6 zf/.u3Vtjg' oizog ztjt hjipatdi ylmaat), x6 ivayytlicv avTOv avvBy(idii>azo nptSxog iv if <>ouffai!.)j/« ■ riQfir^rev&tj dk tfjt kl?.tj»ixTii y?.toaarjt, ino iviavvov xov Z,e^fdaiOv' ovzoQ x^pv^ag thv ](ptar6r iv hpa- nolei r^c avplag nvpl zfltiovtai ■:• I. 'lovdag iaxatjiov ovzog iv Jidarj T^i jUfoOTioxaftiat xijpvsag tor XP'Oxov, ino lovdutwv dvatpf[xat /.i&otg' xfixai dh iv idtatj r^* nokei •:• la. Baddalog o kff/atos xal iovda;' ovxog idfaivolg ixijfvif xiitanxat dh iv oaxpaxvT} x^t nokn xiji; aiyvnxov. axavpwfhfig •:• 4^. 'Idxw^og' oifzog ijv ddf/.ipng xov xvpiov, xaza adxa (!)' xaBiataxai dh, npwxog intaxonog iv \tgovaai.fin' ovxog ifjit,i' ovzog ix?jpv§f ndatj ziji fipfxxavia, xal xf/i zixiv dippwv %vaita. ntzinttxa d\ iv xfj lovdalai xa&laxaxat iv aiuiv inlaxonoq' find tdxtD^ov zbv dixaiov, zitv dde).■ o), olim Meerm. Auct. T. 2. 4, Meeraiannius 115, Claromontanus 53, in quarto, mem- branaceus, foliorum 184, saec. XI, binis columnis descriptus, Utteris initialibus curiose exaratis et coloratis, utrimque mutilus. Constitution es apostolorum I — VI, 23, i traduntur fol. 91—184. Scriptura, titulo carens, incipit ab inscriptione libri primi. Itaque Coie, Catalogi codd. mscr. Bibliothecae Bodleianae I (1853), 759, aeque ac auctor Bibliothecae. Meermanniae 1824 IV, 15, earn Institutionem catholicam designavit. Unde evenit, ut omnes diu fugeret, quae esset ilia scriptura. Nostris demum diebus E. Nestle earn Constitutiones apostolorum esse perspexit.^ Accepit colla- tionem codicis, quani Conybeare instituit, eamque liberalissime mihi communicavit. Singulis Constitutionum libris inscriptio indicans sommam et numerum libri vel rot; Xoyov, qua voce codex librum designat, praefixa est. Liber I ex. gr. inscribitur: Ka^oXixrj 6t- ioexalla xeijl Xatxmv Xoyo.; a. Modo in libro II numerus vel kofoq ^ deest. Litterae initiales supra memoratae exordium pericoparum breviuro indicant atque crebrae sunt, in capite I libri I «. gr. sex. Codex simillimus est libro Vatican© 2088 (=» b); non solum easdem fere lectiones habet , sed etiam aeque ac hie D^endis ortliographicis scatet, met o saepissime confundens, e pro at ma ov niftvtitttt naSXoq iv xalg iniajoXalc avtov ).t'ya>v avrinefiipa ds ft^t lovrav, Tov adtXtpov ov 6 Inaivo? iv rwi fvayyf?.i'a>i' xal ndltv "ni^ftfit vftSi Xovxas o latgoq •:• «f. Miffxoi 6 evayyeXiaTiii' ovrog iv r»/« aiyvnTon zaii; t/3 (pvmiq '•fj i* r^i SittonoQai' xripvaaiov xijv nlaxiv. xa^iaraTai iniaxonoi; iv yff a'a/o,' utia xal x jtepi opffavcov xai oxca^ XQ*i '^^*' i^ioxojtov XQOVotlv xcov TOtovrcov' x(f. id'. Similiter reliqui. Modo in titulo libri sexti numerus capitum non indicatur. Liber sic inscribitur: Bt^Xlov z Iv <^ xiQl axtOfiaTcov xa) aTaataoTfov, xai on ovrt ffaatXela (fiaot- Xticcv p) ovtf uQOoavi'tj (ftpcuorr/p p) i^spnTOV ixaviarao^ai' (iaQv yuQ tovto {tovtov p) xa't (ityioztjq xifiOiQiaz a^iov (^a§iog p), Libros autem dividunt secundum in capita 64, tertium in 22, quartum in 14, quintum in 24, sextum in 30, septimum in 50, octavum in 34, Deinde non solum capitibus, sed etiani sectio- nibus minoribus muitorum capitum inscriptiones affigunt, et quidem has inscription es secundarias fere semper in marglne kterali po- nunt, illas autem principales in margine superiore vel inf'eriore. Ad II, 25, 10 exempli gratia exhibent: on ovx iartv iXatpQov (fOQxiov fj kxicxoxr^, ad II, 25, I2: xiqi rcov Xciixcov' oxmi XQ'I avTovq 6iaxfia&at jrghq rbv ixloxoxov xai xov xXfjpop, ad verba dtfatQdftara xai dtxatai xzX. II, 26, i: ort ai XQoaipoQal al Xeyofifvai dfxdrai aatTrfgiov oqxv ^0*5 dvofiaroc eioir *lrjOov' TO yciQ 'lijCovq ovofia (Joariyp tp^r/Vfi'fTai, coq xai ip t^is impressa fuerit, facile earn quisque potest consequi. Edidit cam vel potius capita I— XXI et initium capitis XXII (C. A. I — IV, 13, i), quae sola in codice Societatis biblicae Londinensis exstant, translatione anglica addita Th. Pell Piatt.' Didascalia arabica (= A) cum uno tantum membro a textu graeco distet, maioris momenti, sed praeter paucas particulas, quas Abraham Ecchellensis libro inseruit, qui inscribitur: Euty- chius patriarcha Alexandrinus vindicatus 1661, et alias, quas equi- dem in libro meo de Constitutionibus apostolorum 189 1 p. 217 —21; 226 — 36 germanice atque in voluraine huius operis altero p. 120 — 136 latine versas edidi, hucusque non publicata est. Duae reccnsiones discerni possunt. Altera Constitutiones I — VI am- plectitur et hanc scripturam non integram exhibet, sed aliquot particulas omisit, praesertim V, 1 3— 16 et VI, 7 — 29, inde a libro IJI ordinem mutavit et altera ex parte sex capita adiecit, ipsa autem codicibus ordinem Constitutionum III — VI diverse mutantibus et particulas alienas diversis locis ponentibus in plures classes divi- ditur. Duas classes, earn, quae plurimis codicibus traditur, et earn, quam Wansleben* legit, in libro commemorato p. 222 — 24 ^^' scripsi, alias Guil. Riedel ' exposuit. Altera recensio Constitutiones I — VII exceptis capitibus 47 et 48 libri VII amplectitur et hanc scripturam accurate reddit, ordinem non mutans neque aliena ad- dens praeter prologum , qui etiam illi recension! praefixus est. Haec recensio baud dubie primigenia est; traditur codice K IV 24 Musei Borgiani, et nuperrime ab Antonio Baumstark detecta » The Ethiapic Didascalia or the Ethiopic version of the Apostolical Coti- [aitutiom, Londini i8}4. ' Hiitoire dt I'iglut d' Altxatidrit 1677, * Die Kirchentechtiquellen dei Patriarchats AUxatutrieH 1900 p. a8— J2. XLIV PROLEGOMENA. et in ephemeride Oriens christianus III (1903), 201 — 208 descripti fuit. Cum alteri recensioni praestet, doleo, quod nondum noti* tiam eius ampliorem habemus, Verunitamen minime dubito, me sine detrimento notabili ea carere posse. Constitutiones I — VI etiam in altera recension e legmitur, et liber VII codtcibus graecis ita traditur, ut de textu fere nusquam suspicio moveatur. Ilia autem recensio niihi praesto fuit in versione germanica, quam Dr. Dannecker e codicibus Paristnis confecit quamque benignissiroe niihi communicavit. Consului earn, ubicunque ad tcxtum consti- tueiidum necessaria vel utilis esse videbatur. Liber VIII Constitutionum maxima ex parte apud Orientales in scriptura recepta fuit, quae dicitur Canones apostolorum et partim in LXXl partini in LXXVIII (LXXIX) particulas seu canones dividitur, et in scriptura, quae octo libros numcrans etEcit Octateuchum Clementinum ahcrum et a graeco nostro seu Con- stitutionibus apostolorum discerncndum. Textum Canonum illorum thebaicum seu sahidicum Lagardc' edidit, I. Leipoldt -' eum in iinguam germanicam transtutit addiditque plura scripturae frag- menta e codice hucusque ignoto, Parisino Coptc 150, 3; textum Octateuclii illius boheiricuni seu niemphiticum versione anglica addita H. Tattam^' publicavit. G. Horner' textus arabicum et aethtopicum edidit eosdemque aeque ac textum sahidicum sermone angltco interpretatus est. Plures alii textus a viris doctis saltern describebantur, ex. gr. Octatcuchus syriacus ab Ignatio Rahniani patriarcha Antiocheno' secundum codiceni, e quo Testamentum Domini nostri edidit, ab Antonio Baurastark^' secundum codicem Musei Borgiani El. sep. V. Liber VI Octateuclii sjriaci (= Con- stat apost. VIII, 27— 28; 30—31; 32, 18—19; 33-34; 42 — 46; 32, I— 17) a Paulo de Lagarde^ e codice Parisino DJdascalianr » Aegyptiaci iM] p. 209— 91. » Tfxte und Untersuchungen edd. O. de Gebhardt et A. Hamack nov. scr. XI, i'' 1904. Cf. Theolog. Quarlahchrift 1904 p. 429 — 42. • 71}e Apoitolical Cotislilulions or Cations 0/ the Apoitles in Coptii iHtfi. • The Statutes of the Apostles or Canones ecclesiastici edited with Trans- lation ami Collation from Elhiopic and Arabic MSS. ; also a Translation of the Saidic and Collation of the Bahairic Versions; and Saidic fragments 1904. » Testamentum Domini nostri 1899 P- X.— XJ. • Oriens christianus I (1901), 120—22. ■ Reliquiae iuris cedes, antiquissimae syr, 1856. CONSTIT0TI0NE8 APOSTOLOBUM. XLV .hibente fere totus etiam editus est; deest particula paenultima .ntum (— Const. VIII, 46). Mihi versiones orientales, cum ber Vin optime codicibus graecis tradita sit, iuste praetcrmit- endae esse videbantur. Modo ad caput 47 seu Canones aposto- lorum eas adhibui. Libri Vin maxima pars insuper in scriptura graeca supra p. XVIII comtnemorata (»* E[pitome]) exstat, quae libro illi propinquissima, sWe eius fons sit sive ex eo fluxerit, in textu recensendo non est neglegenda. Textus scripturae in tomo II huius operis p. 72 — 96 ifse pubiicatur. De apparatu critico haec animadvertas velim. Lectiones codicum graecorum ad rem seu sensum pertinentes omnes in eo commemorantur. Menda autem ortiiographica et praesertim ex ithacismo exorta fere nusquam notavi. Neque de v lg>sXxvCTixt5, 6 vocabulis ovrto, axQi et ^(M adiuncto, Imta adscripto (sub- scriptutn codices non habent) rationem reddidi. SufRciant ea, quae codices describens de his rebus dixi. Codicum porro Petro- politani (p) et Vindobonensis (v) nonnisi lectiones insigniores cxscripsi, praesertim eas, quas uterque liber vcl alter una cum Ambrosiano (m) exhibet, vel eas, quas Lagarde fere semper sccutus ^ ita ut inde appareat, quomodo textus Lagardianus a meo uni- verse saltern divergat. De reliquis illorum codicum lectionibus Icctorem ad editionem Lagardianam remitto, in qua numeris et iDscriptionibus capitum exceptis omnia diligentissime et amplissime uenotata sunt, etiam omne v ig)elxvaTixov et iota adscriptum; paucissinoa tantum praetermittuntur vel false leguntur, ita ut codices » ea accurate cognosci possint. Denique codicis Vatican! 2088 (b) pars prior vel ea, quam etiam codex Oxoniensis (o) ei propin- quissimus exhibet, diligenter descripta est; in parte posteriore wtem vel inde a capite 23 libri VI, cum liber barbarus sexcenties raanifeste aberret, eae lectiones tantum mihi communicandae esse videbantur, quae alicuius momenti sunt vel in aliis quoque codi- cibus exstant. Apparatui critico subiunxi commentarium. Constitutiones prae- cipue ex aliis scripturis veteribus vel locis parallelis illustrandae want, quorum multos me Cotelerio debere profiteor, viro de utteris cbristianis optime merito ac nunquam satis laudando. *'<"'I, DlDASC. n COIWTIT. AP. 1. IV XL VI PROIJIGOMENA. ^ In textu scripturae I— Vn, 32, ubi duae partes discemi pos- sunt, quarum altera e Didascalia et e Didache transumpta, altera ab auctore profecta est, in libris I— VI ea, quae Constitutoris sunt, in libro VII autem ea, quae Didaches sunt, linea subdita notavn, ut lector statini perspiciat, quomodo illi libri transformati fuefint vel quae Constitutor de suo addiderit. V. Superest, ut de partitione operis pauca dicam. Opus in libros octo divisum nobis traditum est, et in fine vel ID canone LXXXV ipsum se ita distinctuni designat. Dida- scaliae orientalcs, arabica et aetliiopka, quae Constitutiones I — VI reddunt, non in libros sex, sed in plura capita divisa sunt. Indc autem vix colligendum est, illam partition em non auctoris operis esse; sed verisirailius est, auctorem Didascaliae arabicae earn non suflicientem habuisse atque nccuratiorem instituisse. Libri octo praeterea in omnibus codicibus, except© Vaticano 2088 et fortasse Oxoniensi, in capita dividuntur. Hanc partitionem autem non auctoris esse, sed alicuius posterioris, satis apparet. Similiter libri impressi opus in libros ac capita divisum tra- dunt, atque in universum cadem capita exhibent, cum libri manu- scripti hac in re paulum inter se divergant. Editorem principem enim posteriores secuti sunt, inprimis Cotelerius, nisi quod menda illius typographica correxit et in libris V et VII numerum capitis 1 in initio librorum posuit, cum Turrianus eum paulo post exhi- beret.' Itaque de partitione recepta vel vulgata dici potest. Quae cum partitione codicibus tradita quidem non plane consentit. Cum autem per saecula plura usitata fuissel, mihi servanda esse vide- batur. Neque vero earn omnino retinui. In editionibus aeque ac in codicibus plura capita loco prorsus inepto incipiunt (ct. I, 3; 11,25.26.31; VI, 25). Itaquc ubi nccessarium vel consentaneum esse videbatur, initium capitum loco paulo priore vel posteriore posui, scilicet I, i. 3. 5; H, 23. 25. 26. 31. 33. 38. 44. 53. 61; III, 8; IV, 3; V, 15. 19.20; VI, 19. 25.28; VII, 12. 13. 28. 33. 39. 41. 42.44. 45; VIII, 6— II. 13—15. 36-41, et epilogum operis ' Lagurde caput 6} seu ullimum libri IE non sigaavit, in libra VDl capita 12 et 13 in unum contraxit, numerum 37 autem omisit, ita ut inde a capitc }8 eius cditio cum reliquis iterum consentiat. I I COJrSTITUTIONBS APOOTOI/ORll!. XLVII insignivi ouniero 48. Capita huius editionis igitur cum capitibus editionura priorum universe consentiunt; modo non semper accu- rate eodeni loco incipiunt. Ubi vero viam novam ingressus sum, numeri capitum veteres uncinis ( ) inclusi suis locis adpositi sunt. Cf. I, I, 2; 3, 2; 5, 2 etc. Sin autem editores priores in tantum sequi potui, altera ex parte capita in versus mihi dividends esse videbantur. Qua in re etiam Didascalia respicienda erat, ut consensus scripturarum manifestior fierct. Inscriptiones capitum in comnientario pono, non in apparatu critico, et textui graeco adiungo versionem latinam. Lectiones codicum varias uncinis inclusas addo, nee vero omnes, cum par- ticulac non auctoris operis sint, sed notabiliores tantum. Dixi, capita non in omnibus codicibus eadem esse neque editiones eundem ordinem capitum exhibere ac codices vel potius Vaticanus 838, cuius ab ordine editiones dependent. Ordo codicum Vatican! 838, Petropolitani ac Vindobonensis etiam .iccuratius de- scribatur. Cum ille aequc ati^ue editiones librum primuni in capita X distinguat, hi capita .XI habent; caput VI li enim in duo dividunt, vcrsu 17 caput IX incipientcs et sic iusccibentes: Ilfpl rot* fitj xa^J.wnI^ea&ai yvvalxu ntan^v xal onwi avT^v ^v dyopti xal TtavraxoC diayiiea&at /pij. In libro secundo eidem duo codices capita IX, X et XII non agnoscunt. Caput XI igitur est eis IX. XIII = X, XIV =» XI et sic deinceps usque ad caput XLIII vel XLIV, unde codices ipsi inter se discedunt. Vindobonensis ordinem tlluni persequilur. Capita LX et LXI quidenv non dcnotantur, locum autem trium capitum obtinent, cum capita duo ultima vel LXII et LXIII numeris ^ et §«' inscripta sint. Petropolitanus capita XLIII et LIV non agnoscit. Itaque caput XLIV in eo est XL, LV = L et similiter usque ad caput LIX, post quod plura capita non quidem ponuntur. sed numerantur, cum capita LXII et LXIII in codice sint vf' et 1^'. NonnuJla capita codices praeterea alio loco incipiunt atque editiones vel Vaticanus, scilicet XV v. 2, XXXIX V. 4; Petropolitanus insuper XL verbis fif/ xoivmvflTwaav XXXIX, j. Libri tertii caput VI codices eidem in duo distrahunt, v. ) caput VII incipientes et inscribentes : "Ono*; al x^Q^^ pitftttQrifjtivai 6 fiagxvQuuv. Hoc modo etiaro codiccsn Vaticanum sectioncm illam partitum esse nuriierus capitis XVI demonstnl, qui ei est x . Expresse autem codex nihil exhibet nisi iDscriptiotiem primani eamque succitictaro, scilicet verba - verguiit. Nonnulla tantum exscribenda esse videntur. Cum priora capita cum editionibus consentiant, caput IX est codicibus Vaticano et Vindobonensi XIL X = XIII et similiter usque ad caput XXXII -= XXXV. Cuius capitis singuUs sententias uumerantes codices numerum capilum multo adaugent Vatican^ caput XXXV est LIV, XLII = LXV; Vindobonensi XXXV = LV, XLII - LXVI, XLVI ^ LXXI, CANONES APOSTOLORUH. Cum Canones apostolorum a Constitutionibus separati co^"} lectionibus canonum vulgarentur, nonnunquam evenit, ut in U'*' opere aut umnes aut piures saltern oniittcrentur. Accedit, qao**. nonnulli Constitutionuni codices fine mutilarentur. Revera do<'t tantum Canones onrnes amplectuntur, Vatican! S39 et 1506, ^^ ultimum ne ille quidem integrum. Vaticanus 2089 iatu in canoH^' IX desinit. Petropolttanus quinquaginta canones tantum selects* tradit. Vaticanus 2088, Vindobonenscs, Parisinus 971 eis omnin^ carent. Illis codicibus autem adiun^itur Barberinus III, 35 iat^"* laudatus, cui praeter capita Constitutionuni de ordinationibu^ agentia etian) canones piures debemus. M CONSTITUTIONES APOSIOLORUM. XLIX Quae cum ita sint, libri quoque ad textum restituendum ad- ubendt sunt, qui coUectiones canonum continent. Tabulam eoruni confecit Pitra in tomo priore Historiae et monum. iuris eccles. Gtaecorum p. 3 sq. Attamen non omnes enumeravit, sed eos Untuin, qui aut praestantiores aetate sunt aut minus cogniti aut noUbiliores singulari quadam ratione. Equidem nonnisi parvam partem conferre potui. Inde vero editio vix detrimentum cepit. Ubri, quos legi, mihi textum communiter optime servatum esse demobstrabant. Fundamentum textus recensendi praeterea non codices huius classis constituunt, sed potius ii, qui opus auctoris Canonum ipsum vel Constitutiones praebent. Cum Canones a Constitutionibus separarentur et collectionibus canonum insere- rentur, summatim quidem summa diligentia describebantur, verba autem vel forma non aeque observabantur. Quae vim senten- tiarum non tangebant, facile mutari poterant; quae opus quidem uoiversum spectabant, particulae vero separatae non conveniebant, etiam mutanda erant. Codices, quos conferre mihi licuit, hi sunt. 1. Vaticanus 1980 (= a"), membranaceus, forma IV, saec. XII, fobnim 195, post epitomen libri VIII Constitutionum (f. 5 — 17) rt Capitula Constitutionum (f. 17'— 18*) f 18' — 28' Canones Jpostoiorum exhibens. 2. Vaticanus 11 68 (=>^), membranaceus, forma IV, saec. XI, (bliorum 160, fol. 147—153 Canones tradens, nonnullos autem oniittcns vel ordine inverso ponens. 3. Vaticanus 827 (^ 7), membranaceus, in folio, saec. XI ~XII, foliorum 245, fol. 21 — 26 Canones ap. continens, fol. 3 etuin caput Constitutionum praecedens vel caput epitomes libri *ul ultimum usque ad verba vxodidxopoi xal dvayvmatai v. 1 3 tthibens et quidem inscriptum Kav6ve<; kxxXijaiaarixoi xmv aylmv MooToilow axoaraXivrsif dia KXrjfuvtog. 4. Palatinus 376 (=-■ d), chartaceus fol. i — 17 saec. XV, lol. 18—289 membranaceus saec. X, fol. i — 13 Canones apo- stolorum continens ac pluribus addens scholia. Cf. Stevenson, ^ices mscr. Palatini graeci 1885 p. 243. 5. Vallicellianus F 10 (=— c), membranaceus, forma IV, ^fc- XII, fol. 252, post duos libellos in volumine II huius operis ""presses, sc. Capitula Constitutionum triginta (f 22—23) et PR0LE6OHENA. Canones apostolorum in synodo Antiochena emissos (f. 24—25), et paiica alia Canones apostolorum proprie dictos fol. 29—37 exbibens inscriptos ;rt(>i £t'>ra|/iic xavi'ntg xrov aylofv ojroOToXmv. 6. Vallicellianus F 47 (=^ ^), membranaceus, forma VIII, saec. XII, fol. 25 — 31 Canones continens. 7. Barber inus III, 42 (^= >-/) membranaceus, forma VIII, saec. XI, fol. 157 — 144 Canones tradens, quos sequuntur Jta- ragrc rtov aykov djtoQToXow jtegl xagnoqioQidjv, scilicet CapituU Constitutionum XXVIII et XXX, Tdiv ayicnv ajtoaroXmv IltTQoi xal flavlov diaza^u = C A. VIII, 33, Nicaenae synodi canon HI, sectiones libri I Constitutionum de barba et capillis. 8. Florentinus vel Laurentianus Flut. IX, 8 (= i^), mem- branaceus,. in folio, saec. XI, foliorum 354,, olim Balsamonis pa- triarchae Antiocheni f c. a. 1200, post epitomen libri VIII Constitutionum (f. 20—29) f. 29—34 Canones apost. praebens. Cf. Bandini, Catalogus codd. mscr. Biblioth. Medic. Laur. I, 396. 9. Monacensis 380 (*— *), chartaceus, in folio, saec. XIV, paginarum 568, pag. 153 — 161 Canones tradens atque pluribus scholia adiungens, quae publicavit Lagarde in Reliqutis iuris eccles. antiqu. gr. 1856 p. 20-35. Cf. Hardt, Catalogus codd. mscr. grace. Biblioth. Reg. Bavar. IV, 131 — 183, 10. Parisinus 1614 (='^), supra p. XXX descriptus. Exhibet inaiorem Canonum partem fol. 32—37. Ordinem quidem plane invertit, incipiens canone 21 et postremo loco ponens canonem 32, et textum saepe corrupit; nonnullos autem canones fidelius ser- vavit quam reliqui codices huius classis. 11. Parisinus i32o(=^), membranaceus, forma IV, saec. XI, foiiorum 292, Canones ap. fol. 59—63 exhibens. 12. Parisinus 1324 (= v), membranaceus, in folio, duabus columnis scriptus a. 1105, foiiorum 389, Canones ap. fol. 51 — 58 tradens. 13. Parisinus 1334 (= |), membranaceus, in folio, saec. X, foliorum 313, Canones ap. fol. 49 — 55 continens. Codices liuius classis universos designo littera K. Cum cre- briores sint atque .secundum gradum teneant, non omnes lectiones exscribere ausus sum, timens, nc nimium spatium rebus levioribus usurpem. Lectiones libroruni singulorum, nisi alicuius momenti esse videbantur, omisi. His codicibus eiiani Petropolitanus 254 CONSTITirriONBS AFCm^LOBUM. LI mumerari potest. Cum enim ubique fere cum eis consentiat et anones apostolorum non protinus Constitutionibus adiungat, sed is Legem apostolorum canonicam (cf. vol. II p- 150 — 153) prae- tooat, iure conicere licet, eum banc scripturam non operi uni- fcrso vel Constitutionibus, sed collection! canonum debere. Nolui autem eum a testibus separare, cum quibus Constitutiones tradit. Praeter codices manuscriptos ad textum restituendum etiam ^bri impressi plures subsidia praebent. Primum locum obtinet coUectio canonum loannis Scholastic! Antiocheni, annis 565 — 577 patriarchae Constantinopolitani, quam Voellus et lustellus in Biblio- theca iuris canonis 1661 p. 499 — 602 e codice Collegii Claro- montani Parisiensis ediderunt. Canones apostolorum exceptis tribus, scilicet 2, 13, 82, omnes operi inserti sunt. Non omnes qnidem accurate e Constitutionibus derivati sunt. Nonnunquam vero banc coUectionem verba Constitutionum fidelius servare quam ceteras iam canon I probat; particula tolrvv, quam loannes isque inter coUectores canonum graecos solus ibi exhibet, certe ad Con- stitutiones referenda est, quibus Canones adiungit, cum in exordio scripturae locum consentaneum non habeat. Scriptura si casti- ^or nobis proposita esset, baud dubie etiam propius ad Con- stitutiones accederet. Pitra in Iuris eccles. Graec. historia et njonumentis I, 14—16 plures lectiones publicavit a textu vulgato L) canones quinquaginta priores implectens, optime edita in fascicule primo Ecclesiae occidentalis monumentorum iuris antiquissimorum, quem C. H. Turner a. 1899 pul^avit; vel potius duae Dionysii interpretationes, quae autem *lverbum fere ubique consentiunt; modo ea, quam Turner primus in lucem produxit, canones 49 tantum numerat , canones 26 et 27 recensionis vulgatae in unum contrahens. LU PROLKOOMEKA. 2. Syriaca (=» S), quam Ebed lesu Nomocanoni inseniit atque A. Mai una cum interpretatione iatina in Scriptorum vet. nov. collect, tomo X 1838 p. 8 — 17 cdidit; 3. Syriaca altera (=» SI), quam Lagarde ex eodem codice Parisino, cui debemus Didascaliam apostolorum, in Reliquiis iuris cedes, antiquissimis syr. 1856 p. 44—60 publicavit; 4. Coptica (= C), quam primus .iddita versione anglica edidit Tattam, The Apostolical Constitutions or Canons of tht Apostles in Coptic 1848 p. 173 — 212, deinde Lagarde, Aegyp- tiaca 1883; 5. Aetliiopica (= A), quam W. Fell, Canones apostolorum Aethiopice 3871, publici iuris fecit ac versione Iatina illustravit. Versiones ad lectiones tenuiores quideni constituendas pauca contribuunt. Neque vero neglegendae sunt. Nonnullos canones fidelius tradiderunt quam collectiones graecae. Collationem vel interpretationcni versionum syriacarum accuratam Dr. Danneckef mihi paravit. lam dixi, codices Canones una cum Constitutionibus tra- dentes in textu recensendo duces esse habendos. Canones auteni enumcrantes non eos sequi debemus, cum aul nullos aut faisos numeros ponant, sed potius ceteros scripturam liaud dubie rectius disponentes. Modo scriptura ineunte libri illi ordinem rectius tradere videntur. Verbum ;ftiporore/o#o> non repetentes de ordi- natione episcopi et reliquorum dericorum simul vel uno canone agunt, non duobus, sicut collectiones canonum, cumque versione .syriaca Lagardiana approbentur, illos secutus sum. Cum autem altera ex parte numerus canonum LXXXV, quern iani loannes Scholaticus expres.se testatur, servandus sit, canonem proximum vel tertium collectionum interpretem latinum sequens in duos divisi. Ceteroquiii non solum codices graeci, sed etiam versiones nunicros di versos praebent. Versio syriaca ab Ebed lesu tradita canones 12 ct 13 atque 49 et 50 in singulos contrahens babet in universum canones 83; versio syriaca Lagardiana 82 insupcr canone 48 omisso; versiones coptica et arabica 56. Liber syiiodi Aethiopum quatuor collectiones vel recensiones habet, quarum duae canones 56, duae canones 81 numerant. Ct. quae in libro de Constitutionibus apostolorum p. 262 — 265 exposui. SIGLA. LIU SIOLA. I. DIDA8CALIA. L versio latina vetus. S versio syriaca (codicis Parisini). Sc versioois syr. cod. Cantabrigiensis. Sm „ „ „ Mesopotatnicus. SpL. „ „ „ Parisinus. C Constitutiones apostolorum. IL CONSnTUTIOirES. a codex Vaticanus 839 p. XXIV. b „ „ 2088 p. XXIV. d „ ., iso6p. XXV. e „ „ 1089/2115 p. XXV. f „ Barberinus HI SS P- XXVIU. h „ Hierosolymitanus HI, 3 p. XXXIV. m „ Ambrosianus G 64 sup. p. XXVIU. 0 „ Bodldanus Misc. 204 p. XXXII. p „ PetFopolitanus 254 p. XXX. s „ Atheniensis I4)j p. XXXIV. V „ Vindobonensis hist. gr. 7) p. XXVIU. G codd. a — V. A Oidascalia arabica. An Anastasii fragmenta. B Didascalia aethiopica. D Didascalia latina et syriaca, in libro VII Didache. E Epitome libri VIII Constitutionum. L Didascaliae versio latina. S n „ syriaca. T Turriani editio VIII, 47, Ss*-— 48. a Canon, apost cod. Vaticanus 1980. P n ft yt »t ' lOo. y >t n « « 827. «» n ,. « Palatinus J76. t „ „ „ Vallicellianus F 10. s »»»»** 47" „ Barberinus III, 42. „ Laurentianus IX, 8. „ Monacensis 380. „ Parisinus 1614. 13*4. n34. i'DHK, DiDAsa R CoiisTrr. *p. L 1 >l » M K M i tf ft J» V n 1 n K codd. a— { p. XLIX-L. uv sieiA. A Canon. ap. versio acttaiopica. ! C L S SI 1 „ copHca. n 11 lilini. „ symca. „ syriaca ahcra. Gdlcctio canon. loamris Scfaol. p. LI-LIL + addit vel addunt > onittit vd OBiittunL cv. transponit vel transponunt i. m. in mar^e. i. t in textu. sec priniinn. secundum. tert tertium. pr. m. prinu manus. reliqui codices. ADDENDA ET CORRIGENDA. Vol. I. p. II 1. s 1. interpolatam. p. 1—29 in superscripttone paginae numerus Hbri (I) omittebatur, quare ubique I praemittas. p. 28/39 1* ^ *^^ '" notis: Vocetn vae vel oval iam Ignatius Trail. 8, 2 et Polycarpus niil. 10, 3 verbo lesaiae 52, j praemittunt et cum hoc in unum dictum conilant, et ille sicut primus testis ita fortasse etiam auctor est huius modi dicendi. Constitutor locum m, j, 6 repetit. Ps.-Ignatius Trail. 8, ) Ignatium transcribens locum adsimulat formae, quam S. Scrip- tura vel Didascalia et Qmstitutiones exhibent, cum Ignatius ipse dictum lesaiae liberius allegaverit. Dictum illo modo compositum proferunt etiam Athanasius, Apol. ad Constant, c. 28 (Migne PG. 2j, 631), Gre- gorius Nyss., De oratione dom. serm. Ill (ib. 44, 1 1 54), Chrysostomus, In Genes, hom. VII, 2; In Acta apost. hom. 46 (ib. 53, 63; 60, 325), Patricius, Confessio c. 21 (PL. 53, 811); syn. Turonensis a. 461 c. i. Cf. quae E. Nestle exposuit in 7%« Expository Times 1897 p. 13—1$. p. 42 ad L IS lege Mt. 13, 9 pro Mt 13, 19. p. 81, 29; 117, 16 pro Baatktiwv 1. Baaikeim*. Didascalia quidem dicit de libris Regnoruro; Constitutor autem I, 5, 2; 6, 4. 11 distincte scribit tits BaatXeiovf. p. 142 ad 1. 16 lege Deut. 19, 17 pro Deut. 19, 7. p. 206 ad 1. 8 1. Luc. 6, 28 (Mt s> 44) pro Mt. 6, 44. p. 211 ad I. 7 1. I Petr. 2, 9 pro II Petr. 3, 9. p. 230 ad L 20 I. Prov. 39, 17 pro Prov. 29, 18. p. 24 J ad 1. 14 1. Sirach 15, 12 pro Sir. 1$, 22. p. 309 ad 1. II I. les. 52, II pro les. 52, i. p. 327 ad 1. 3 1. ft'Stv pro ftlStv. p. 365 ad 1. 4 1. loann. 13, 17 pro loann. 13, 7. p. 398 ad L 14 L Mt 14, 31 pro Mt 14, n. p. 466 ad 1. s 1. IV Reg. 6 pro Reg. 6. p. 466 ad L 19 1. Mt. 12, 2$ pro Mt. 12, 15. p. 470 ad L 4 1. Luc. I. 2 pro Luc. i, 2. p. 556 ad 1. 19 1. Ps. 103, 9 pro Prov, 103, 9. V LVI A0DK5DA KT CUMUWUlL. ▼oL n. p. XXIL Tatum OMWliluiiuuum erdftwr aegrpliacae arabicam ciuideiu foifttaac aethiopicaoi iiOgnBH G. Horoer versioi addka iotoea pahficavit in Eko: 7Ir SUtmlts tf Ae J^ostUs c ecdtamttid 1904. Tolas ambo aoleai, nbi qmd aediiopu «criplurae tria prion ettam plena, noniinni deautata tradh aoctoritatb sont, com a ooplico dawaU sinL C£ quae dis Tbtologiscke QnMrUbtirift 1906 p. 1—27. TEXTUS. FCSK, DlDASC. ET CONSTIT. AP. I. DIDASCALIA id est Doctrina catholiea duodeeim apostolorum et sanctorum disclpulorum salvatoris nostrl. 6 Dei plantatio vineae catholiea ecclesia eius, [et] electi [sunt], qui cretliderunt in eani quae sine errore est vera religio, qui aeter- num regnuni (eius' fructuantur per fidem, virtutem acceperunt et participationem sancti eius spiritus, armati per ipsum et succinct! timorem eius, aspersionis participes honorificandi et innocentis 10 sanguinis Chrisii, qui fiduciam acceperunt oninipotentem Deum 6 les, 5. I. 2; 6i, }; Mt. ij. rj. 10 Rom. 8. 15. 7 II Petr. 1,11. — !) I Petr. t, 2, I — 4 Dida5calla etc. S : >• L | 5 vineae cath. eccl. : et vinea sancU ecdcsiae catholicae S : testes omnes hoc loco inter se divergunt; L textum rectum tradere videtur, postea autem duo vocabuia (et . . sunt) de suo addidit 7 eius fr. per fidem S C : fruct. et per fidem regni eius L | 10 Chrisii : Dei magni Icsu Christi S Titulus scripturae vcrsione syriaca traditus genuinus esse videtur. Con- stitutor vel auctor Constitutionum apo- stolorum verba xul^ohxt) 6t6aaxtO.!a ad inscribeiidum Jibrum 1 adhibuit. 5. Scriptura voces AtAaaxakia (Rom. 12. 7; 15, 4; Eph. 4, 14; Col. 2,22; I Tim. I. 10; 4, I. 6. n. 16; s, J7; 6, I. j; II Tim. j, 10 etc.) et iiAaxu dfi7if>.tuv ^xiixTn^] les. 5, 2 LXX (Act. 2,42: s. 28; 13, 12 etc.) usurpat, vertunt dfinf'iov ou>^t]x, vocabuium hanc autem saepius. p'^\t'retinentes; Symmachus BasilioM. Inscr. Dei planlatio vineae] i. e. et Hieronymo ad ilium locum referen- vinca a Deo pkntata, quae subinde defniitur eccJesia catholiea vel electi, qui crediderunt etc. ♦ ♦ • Inscr. '/iaiiii — n).tj^vv9tiri] Haec verba fere omnia locum obtineot in inscriptione epistulae dementis, cuius nomen auctor operi suo praefixit. — AIATAIAI T2N AriSiN An02TOAS2N AIA KAHMENT02. BIBAION A. KASOAIKH AIAASKAAIA HEPI AAIKQN. 6 01 dxoaxoXot xtA ol XQiG^vtSQOi xaOi totq kg k^mv xiarsv- <^v htl TOP xvQiov 'Iijaovp XqiCtov' „xaQi(S vfilv xcl elQfjvtj a»o" xov xawoxQdxoQog „freot?" 6ia „tov xvqIov" tf/imv „'Ir)Cov jCpwtw xlfj^w&Uij" jp kxvfvmaH ctmw. Biov giwela ^ xct^oXixij kxxXrjola tcoL ofixeXcop avrov ixiex- lo To$, o2 xexunevxoTsg elg r^ iatXavrj B^toad^iiap avrov, ol ttjp oUipiov xoQxovftiPOi 6ia xlcvtcoq paOiXtlav wirov, &vpafuv cnhov iii/ffoxtg xal ftevovolav tc/lov xpev/tazog, coxXtaftivoi 6ia 'lijcov «« hoxiffpianipoi xov q>6^op aiStov, ^ h o, reliqui codd, initio carent | 4 nume- ""» Kbri ponens semper sequor a, qui in hoc libro quidem euni exhibet in ^iat superiore, in sequentibus autem inscriptioni praefigit; ceteri codd. eum ■Bscriptioni librorum postponunt | 6 in h plures litterae evanuerunt | 6 ol sec ^ 0 1 7 ^2 h o p V : c/$ a I Xqioxov : -)- xal 9e6v o \ 12 dia n. fiaaikelav : P'lctertf in a omnia evanuerunt, item nonnulla in sequentibus | avroi; pr >> h { *"*/<«i' : ol 6. a, xal xtiv rf. h | 18 ayiov : . . . ow a fortasse xov prae- nuttens 1 18 Iriaov + Xptaxov o | 14 axepvioftivoi o, ivaxsQvtaafievoi p ^ (Migne PG 30, 349; PL 24, 76), Vulgata habet: vineam electam. — mterpretatus est uftneXov ixXsxxriv\ ivaxe^fvianlvoi] Cf. I Clem, 2, i, 1* Dfoii \.U I, 1—4 patrem vocare, coheredes et comparticipes dilecti pueri eius ; audite doctrinam sacranij qui promissionem eius desideratis ex iussione salvatoris, consentienter gloriosis sonitits eius. 1. Custodite, Dei filii, omnia ad oboedientiam Dei agsre, et 5 estote beneplacentes in omnibus Domino Deo nostro ; si quis enim iniquitatcm sectetur et ea, quae contraria sunt numini [Domini] Dei [nostri], agat, ut gens iniqua apud Deum qui eiusmodi est aestimabitur. 2. Abstinete igitur ab omni avaritia et malitia, et nihil concupiscitis; nam et in Lege scriptum est: Non concupisces 10 uxor em proximi tiii aid agriitn eius) aid puerum aut puellam eius {neque bovem eius neque asinum eius nee quaecunque eius sunt), quoniam omne quod tale est desiderium de maligno est. 3. Qui enim desideraverit uxoreni proximi aut puerum aut puellam eius, jam adulter et fur est et ut corrupter iudicatus a Domino et 15 doctore nostro lesu Christo, cui est gloria in saecula; amen. 4. Dicit enim in Evangelio recapitulans et coiifirmans et complens decalogum Legis: Quoniam in Lege scriptum est: Non moecha- beris; ego aut em dico vobis, id est: in Lege per Moysen locutus sum, nunc autem ipse vobis dico: Omnis, quicumque intenderit in 20 mulierem proximi sui ad concupiscendum earn, iam moechatus est earn) in corde suo. Ita iudicatus est moechus, qu[onJi[am] desideravit. I Rom. 8, 17; Eph. j, 6. 17 Mt, s> 27. a8. 7 Mt. 18. 17. — 9 Exotl. 20, 1 7. 2 sacram : Dei S ] 3 consentienter : et consentientem S - (i 7 Domini . . nostri > S C | 7 gens iniqua : gentilis et iniquus S | 8,9 et nihil cone. : neque concupiscatis qjae alterius sunt S | 10 uxorem agruni eius : quae proximi tui sunt neque agrum eius neque uxorem eius S | aut agrum eius S C U neque — sunt S C | 12 omne quod t. est des. : omnia hacc desideria S; L pro TovTiav legisse videtur rotttvTt} \ 14 corruptor : ei qui cum vjris con- cubuerunt S iudicatus : -|- ob impuritatem S j 20 iam m. est earn S C | 21 ita S C : Jste L, qui particula praecedcnte mutllata hoc vocabulo apodosin incipit 1. tlfQl nXfovf^ltti;. De avaritia. — Sic inscribitur caput I. Kumeris ca- pitum enim in codicibus lemmata ad- dita sunt, quae mihi hoc loco potiu.s quam in notis criticis ponenda esse vidcntur. Textui graeco addo versi- onem iatinam. 2. Numcrus I, qui unciois inclusus additur, indicat, codices et editiones priores hoc loco caput I incipere. Si- militer alias numerum capitis posui, ubi partitio operis usituta paululum mutanda esse videbatur. Cf. I, }, a; 5, 2; II. aj. i; as. a; a6, 4; Ji, i; 3 J, 2 etc. — ix Toi itovtipov] i. c. a diabolo. CONOTITDTIONES APOSTOLORUM I, 1—4. 5 :6v xcanoxQaroQa B-ebv xaxiga xaXelv, avYxXrjQovofiot xal avfi- (ukojoc Tov riYaxrjfiivov xaidhq avxov' axovOare didaaxaXlav UQcb', o2 dvTtxofievot rrji kxccfysUaq avrov kx xQoCxdyitaxoq xov wrn^Qoq, 6fioaxolxa>? xc^q ivdo^oiq q)9-0YyaXq avrov. I. ^Xdaasa&e, ol ^eov viol, xavxa elq vxaxo^v &sov xQciooetv, 5 xd jlvsad'S evdgsaxoi kv xaci xvgltp xm 0em tj/trnv * iav ydg xtq ivofdav itexadimxQ tuu xa kvcanla x(5 d^sXijfiaxi xov &eov xoty, in; xoQovoftov iBvoq xm &ttS 6 xoiovxoq XoyiaB^extu. 2 (I), dx- ipi^i ovtf xdaijq xXeove^laq xal ddixlaq' xal yaQ kv xm Niinqt •fyijaxttti' „Ovx kxi^vfi^Otiq x^v yvvatxa xov xXrjolov cov ovdk 10 xw dfQov avxov ovdh xov xatda avxov ovxe xfjv xaidloxrjv avxov mi TOV ^obq avxov ovxe xov vxo^vylov avxov ovxe oGa xov xXrjOlov coo iaxiv", Sxi 7 xdaa xovxmv ixtdv/ila kx xov xovtjQov vxdgxei. 3. 0 70^ kxi9^itrj(Uxc xrjv yvvaXxa f} xov xaida ^ xijv xatdlaxrjv xw xXtiolov tj6ij xaxd didvoiav fioixbq xal xXixxr/q kaxlv, iav [irj 16 jfixorfvm, 7UU xixgixai vxb xov xvqIov ^fimv 'itjoov XqiOxov, o§ ^ Aiga dq xovq alaivaq' d/iijv. 4. Xiy^i^ y^Q iv xm EvayyeXlm, ofmifaXatovfievoq xal axij^mv xal xXrjQcov xrjv dexdXoyov xov Nojm, „oxt iv x(8 Nofup yiygaxxaf Ov fioixevaetq' iym 6k Xiym Vflv", xovx* laxiv iv x

• o | 3 tov > o j 4 6fioatolx*t>i '1 P V L : oftooTotxov a A S, oftoarvxovv o | 5 (f>v}.aaaaad-ai h | &eov viol * h L : cv) 0 p V I Snavra a j 6 ylvea&t a v L S : ytvtaSai h o p | svdgfazoi ° L cf. c 10, 4 : dpeazol a h p v | 7 noteZ h v | 8 Idvo? >• o | o toiovrog > 0 ' 8/9 anexfS o (in fine versus) | 9 owv + o"^ o | 11 ovdi : ovte ° ' I lov nalia . . tijv naidiax^v cv> o | ovis : ovdh 0 I 12 ovrt pr : o | ovdh o | 12/18 zov nk^aiov a h : »« «i. 0 p V I 13 ij > o I 16 xai o p V cf. D : > a h ! 16/17 w ^ doia P^D cf. n, 14, II : di ov ^ d. tdi &edi a h o, per quem gloria patri cum ^ et spiritu sancto A B | 19/20 iv rw — iaxiv > o | 20 Mwaiax; a 21 rh ; xal vvv o | elq r^f > o | 22 i^dri ifjt. avrfiv > o L | 23 ovriui h p * S : o^tof a o L cf. nota praecedens | o xar fvvoiav ini&. h | 23/6 plura ™ » evanuerunt 5- iav fitj fiftayvw] Idem Constitutor interpolavit II, 7, 2; 39, s- i DIDASCAHA I, 6— n, 2 (l). 5. Qui autem bovem aut asmum concupiscit proximi sui, nonnc furari et abdiicere cogitat ea? Aut hie iterum, qui agrum desi- derat, non id raalignatur, ut terminos eius invadens cogat eum pro nihilo ei distrahere rem suam? 6. Propter haec igitur bomi- 6 cidia, mortes, condenmationes a D(eo) eos, qui talcs sunt, subsequuntur. 7. Eis autem hominibus, qui oboediunt Deo, una lex est simplex, vera, sine quaestione Christianis constituta ita: Quod tibi fieri ab alio oderis, lit alii ne feceris. 8. Non vis uxorem tuam ut qu!s adtendat in malo ad corrumpendum earn; nee tu 10 proximi tui muiierem adtendas in malo. 9. Non vis pallium tuom ab alio tolli; nee tu alii tuleris. 10. Non vis vulnerari aut iniu- riam pati aut detrectari de te; nee tu alii ita facies. II. Sed maledieat te quis; tu benedie ilium, quoniam scriptum est in Itbro Numer S | 8 oderis S C ; non vis L 1 15 propterca > S C | 17 renocere : + et bcnefacitc his qui VOS oderunt S I, 7. sin* quaestione Cbr. constituta] i. e. ut vJdetur \^\ adco clara ac di- stincta, ut nulti quae.stioni obnoxia sit, — quod tibi etc.] Didache, quae i, 2 prima inter litteras Christianas hoc dictum Iradit, pro fiiattv habet ov &i?.nv. Cum autem Syrus et Con- stitutor illud verbum usurpantes con- sentiant, vix dubium est, auctorem eo usum esse et Latinum dictum secun- dum formam usitatiorcm reddidisse. Infra VII, 2, 1, ubi Didachc Iranscri- bitur, Conj'itutor banc formam reti- nuit, alteram autem addidit. LXX Tob. 4, 15 sic reddunl: xal o f/iatiq, /wc/- ievl noir,Ofiii, Vulgata (4, 16): Quod ab alio oderis fieri tibi, vide, nc tu J aliquando atteri facias. 6. (fojioi'] Didascalia tfovoi ut v5- detur. Constitutor ergo false legit aul de industria mutavit. 7. o av fiiafii] Dictum infra III, 1$, 4 paulo decurtatum legitur. Cf. ctiam VII, 2, i. duomodo Tob. 4, 15 LXX et Vulgata reddant, cf. not. in Didascaliam. IL nf(H Tov fifj dv&vfipl'^ftv ^ aftV' vaa9at ibv dSntovvia, Dc non red- denda contumelia ncc ulciscendo co. qui iniuriam fecit. CONSnrUTIONES APOSTOLOBUM 1, 6— H, 2. 7 . o 6e xdv fiovv ^ xov ovov kxi^v/iijaaq ovx kxt t(S xJLi^ai juci Aojroiiyottgifrgi ^ x&0Qav opvi3ovDAa*:>ahopv|5 ngo^iJTTii : + 'loalat o, ¥ttti V I 6 xal — ^yy/^ovTf 5 > p I 6 tov : rw o | 7 olx^arjte a h 8/9 ccUaxov + kiyfi o | 9 tov nXtjolov : natiftav o p j avrov >• h o v W yhono sec > a i Mwva^s h v | 11 o ^9evro ol n. aov > p v , W wwa h o p V L cf. A B : tovto a cf, S | tpo^og ^avatov o [ xov a o : > 1» P V I 18 9etp : xov »eov o | 14 anXovs > p v | ^iDv h. 1. a : ante •iflftjf p V, post iwndpxsi h, > o | 15 ar > o | ao2 h. 1. a : ante vq:' ^'ifn h, post yevio^i o p, > v | ytvia&ai a h : yipsa&ai o p v | 16 ifi- fiU^nftii o I 17 riyv . . YvvaTxa o | 17/18 fxijdh — ap^vai > h | 18 ri sec ><• 1 20 r«vr« > o I 21 h v | 22 'Apt^fidov : Vi^uXy 0 I 28 xexa^dgaTat o \ 24 ^uag o | 25 ddixijatixs h noceam jnimicum meum, quoniam me nocuit; sed stistine, ut Dominus te adifivtt et vindictam Jaciat super eiim, qui ie nocuit. 5. Nam iterum in Evangelio dicit: Diligite odientes vos et orate pro mak- dicentihui vos et inimicum nullum habebitis. 4. Intenti igitur simus 6 niandatis Lstis, dilecti[ssimi], ut fUi lucis inveniamur, cum ea agimus. 111. Portate ergo, [sicuti] servi et filii Dei, invicera; 2, [ita utj vir mulierem suam, non ut superbus aut elatus •! sed benignus sit eiusque manus porrecta ad dandum, et uxori suae soli suavein 10 se facial eamque lioneste contentatn reddat atque id agat, ut ab ea sola ametur neque ab alia. 5, Ne ornes te, ut te videat mulier aliena et te concupiscat. Sin ab ea coactus peccas cum ea, haud dubie a Deo tibi superveniet mors in igne, qui durat in omnia saecula, id est in igne aspero et acerbo, atque cognosces et in- 16 telleges, cum acerbe puniris. 4. Si vero hoc inquinamentum non committis, sed earn abicis ac repudias, in eo tantum peccasti, quod cultu tuo effecisti, ut mulier caperetur te concupiscens. Tu enim earn commovisti, ut tua causa ipsi id accideret, ut in concupiscentia sua fornicaretur. 5. Neque vero adeo noxius es, quia earn noQ 20 concupivisti; misericordiam autem Dei consequeris, quia te ei non dedidisti neque ab ea tibi persuasum est, cum ad te mitteret, neque 8 Didache i, j; Mt. 5, 44; Lc. 6, 27. 28. — 6 lo. 12, j6; I Thess. 5. 5. — 7 Gal. 6. 2; Eph. 4, 2; Col. 3, i}. — 9 Sirach 4, 31. 5 dilecti S C I 7 sicuti L {tii; pro 01) : >> S C | ita ut >■ S C II, J. Hoc dictum praeter Didasca- Ham nonnisi Didache 1, 3 (et para- phrasi huius scripturae in Constituli- onibus apost. VII institula) traditum est, ubi autem membrum secundum (orate pro makdicentibus vos) alium locum habet. Auctor Didascaliae cum distinctc adEvangelium provocet, verba fortassc ex scriptura aliqua dcperdita desumpsit. Cum autem Didacheu cog- nitara habuerit et in S, Scriptura aJle- gajida liberior sit, testis idoneus non est. }. Cum Constitutor verba Didaches: xal ovx t^iTf j?;if.9yov, infra VII, 2, a retinuerit, eadem hoc loco suppres&it eisque verba S. Scripturae substituit, eo ut videtur otTcnsus, quod verba in Didascalia Evangelio attribuuntur. 111. thiA xa).}.contaftov xai r^7» f^ elitfv afitepiiai;. De ornatu et ptc- cato inde proficiscente. Cf. Clem. Alex. Paedag. Ill, 3, ubi auctor de omatu virorum agit. 2. evjxfxadoTOi] Cf. 1 Tim. 3, 18; Canon, eccles. s. apost. 18, 3; 20, ). CONSTITUnONES APOSTOLORUM II, S— HI, 6. 9 ioofiac TOP ki^Qov fiov a (le ^SlxijaEV, aXX vx6(tBivov, Itva coi ^oij&i^ 6 xvQioq xaX ixdixlav hxayccf^ xm ddixovvxl ae". 3. xcu 70P xdltv iv x(S EvofYBXlcp Xiyei' ,^Aytaiaxe. xovq hx^Qoxsq, viitov, wkdiq xoutre zotg /tiaovatv vfiag, xal XQoasvxBa^e vxeQ rcov ixTfifKi^ovTcav vfiag xal dimxovrcav xal iatoO^e viol xov XttTQog 5 vnav Tov iv rotg ovgavolc, on xov ijXcov avrov avariXXsi ixl xditrjQovq xm dya^ovq xal ^gix^i ixl dixcUovq xal ddlxovc". 4. XQWiixmiitv €(iv, dyaxijtol, xalq ivxoXalq xavxaiq, \va „xixva tftnoi;" tvQi&mftsv xgditaovxsq avtdq. ni. Baora^xs ovv, ol SovXoi xal viol tov 9-eov, dXXijXovq' 10 1 0 (liv cof/^Q x^if yvvalxa, fifj vx6Qifg>avoq fii]6h dXa^cop, dXJi aoxla/xvoq, evftexddoxoq, xfi Idla yvvaixl fiovop ^ovXofievoq agi- oxEtv xa2 xavtrfv xoXaxtveiv kvxiitatq, axovdd^mv xaxadvfitoq ibtti avxg, (III) fi^ xaXXaixi^o/itPoq dq xb aYQtvd-^vcU xiva tW(N2r ixl aoL 3. bIxb yag dvayxaad^Biq vx' avx^q a(iagxriOBtq slq 15 aiv^v, ^dvaxoq xapa 9bov kxBXBvaExai aoi almvioq iv ala^tjati xx^ xoXa^Ofiivq}' 4. bIxb (iri xoirjOBiq x6 fivaoq, ciXX' dxoCBi- oifxsoe avx^ oQvi^Cy avxo, xal xovxo ^fiagxBq, tl xal fti] ixlat]^, ^om dk xit 6ia xov xaXXmxia/iov Oov xayidevaai ywalxa tlq to bu^vfiffOal oov • ixoirjOaq ydg xrfv xovxo xaO-ovaav 6iu xtjq 20 op(§{ a I aot ^otf&ijafj p v L : aoi fi. aot o, ^. aoi h, ae ixdixiqatj a ♦ »•» fuaoivttov o I 6 vfiaq xal 6imx6vtatv a h (4- v^ua; h) : xal 6. V(i6g P ' I «rl 6uax6vxwv > o | 6 roTq > o | 6/7 inl n. — fiptx^^ > o | 10 xal »W>h I 11 t^v yvyaixa : npos rtjv kavrov y. taxw a | vnepriipavviv h o ^ ihiC,mv : fx. dla^ovsvofievos h, > 0 | 13 xolaxevovv o | anovda^tuv + «ei h ' 14 orrjy that p v | 16 kripav a h A cf. D : vewr tgav o p v •*%+ xttl o I 16 Jtafu + TOV o I 17 nixpwg (nixpog o) xoX. (xo).aX,o- l^ffov h 0) a h o : xoL nixpwg p v I d).Xa o p v I 18 avxo : avtdi o, avrijv a *»'»9j: iy' "ariq h, ifprjaig o, noir^a^g a | 19 xuXXmnlaixatoq o \ dq: npoq o 21 ogi^twq : opdoeiuq o cf. D | 22 dio to — ncjiayidfvftivfj > o | inl ak * h : ^3r2 ooi p v | 28 fti) a. 6i : firide a. o ~ tokttxfvftv] Clem. Horn. XIII, 16: &itaiq ipt).ii xal xatatpiktl xal xo- 1 euffiap (yvvij) tov avdpa ivita- Xaxivft. Cf. Ign. ad Polyc. 2, 2. 10 "Btej! cogitation e ulla ad hanc muHerem te coiivertisti, quae cupiditate in te capta erat. 6. Sed haec repente in te incidit et cogitatione sua exagitata est et ad te misit; tu autem ut vir pius earn repu- diasti et ab ea recessisti neque cum ea peccasti; haec vero corde 5 sue exagitata est, quia iuvenis et pulcher et venustus es atque te ornavisti eamque coniniovisti, ut te concupisceret; et fortasse reus es peccati eius, quia propter cultum tuum illud ei accidit. ~. Pre- care autem Dominum Deuni, ne tibi adscribatur peccatum ad illani attinens. 8. Et si Deo placere vis, et iion hominibus, ac speras 10 et exspectas vitam et requiem aeternam, noli exornarc pulchri- tudinem naturae tuae, quae tibi a Deo data est, sed huinili animo earn coram hominibus viiem reddas; similiter noli nutrire capilJos capitis tui, sed eos conscinde, neque cos come neque orna vel unge, ne ad te pellicias feminas tales, quae capiant vel capiantur IB libidine. 9. Neque vestitu pulchro utaris neque pedibus tuis cre- pidas componas, quae libidinem stultitiae fovcnt, neque anulos ex auro factos dtgitis tuis induas, quandoquidem haec omnia et quae- cunque naturae addis meretricia sunt. 10. Tibi enim tanquam homini in Deum credent! non licet capillos capitis tui nutrire 30 et comere et polire, id quod voluptas libidinis est, neque eos componas neque ornes nee tales reddas, ut pulchri sint. 21 pulchri : S legisse videtur xalrjv pro uvlr^v 6, tov oval xltjif.] Similiter 11,62, t; HI, 5, 6. 8. to two t^s (pvofvtg — fiij npoa- (ntxakkwm^f] Cf. I, 8, 24. — xaTtt^rvi- tofiivov xi)..] \, e. pruriens et capillum illaesum et flueiitem habeas vel uu- guenlis delibutus. Clemens Al. Paed. II, 8; 111, !i. 60 — 6j disputat, quae Christianis de capillis et uaguentis observanda sint 9. De usu calccamentorum vel cre- pidarum et anulorum cf. Clem. Al. Paed. II. II; III. 11, j8. 59; Chrysost. Horn, in Calendas c. 5. — r^s /pt'o» ftovov] Clemens Al. Paed. II. }, 37 p. 189 ed. Potter: mv f/itQor rj /(>«<*«, fjifj r) no).vti).titt yivia&iu. 10. ato6r,v xt)..] Illud vocabulum dcnotat spccicm necteiidi et compo- nendi comas; voces dnoxvtxa et fUff tjTTji; simile quid significare possuni. In sequentibus auctor vel interpolator etiara accuratius pronuntiat: Christi- anus lie capillos tumefaciat nee carpat neque arte formet crispos vel flavos reddat. — ov not^niTE >rrA.J Vulgata versum sic reddit; Neque in rotundum attondcbitis comam ncc radetis barbam. Vox dva^v^l'i hie obscura est; secun- dum contextum de capillamento aliquid dicere videtur. Alias, ut supra v. 9, feminalia vel fascias denotat. OONSTITUTIONES APOSTOLOBUM III, 6—10. 11 3e6 xvQtov xov d^iov vov dxovxoc' „0v ftoixevaeic", xcU' „Ovx xi^lti^tq". 6. el yoQ ixelvi] &eaQ6vmg /iSTQiaaov ovro XQog opd^Qoixovg, ovrms xrjv T^Xo ^o^ <^ xo/irfg- fit} xaQcctQitpmv, ftaXXov 6k avyxoxroav xai ta^aigmv avnjv, i'va fiij xazaxvi^o/iivov aov xai aaxvXxov rtf- 15 powroc Ti]v xeg>aXt/v ^ xarafteftVQtafiivov aov kxayotYjjg atccvrm TO? ovtatg d/gevofiivag ij OYQtvovaag ywalxag. 9. fiijdh Ixixt- v^ltivfj aoi xy ia&^Ti XQV^V e^e dxaxTjP, fiijdk dva^vgldag t) xQtpiJddq aov xolg xoai xaxoxixvm^ vxoQgdifnjg, aXXa x6 x^g O(iamjtog xai x^g ype/ac fiovov fitjde xpvtfjjAaro*' ag>evddvt)v 20 toJ; ianvXotg aov xtgi^^g, 8x1 xavxa xdvxa ixaigia/iov xtxftrjgia wagj[«, axtg xaga x6 xgoaijxov ixixijdevmv ov xoitjaeic diiealmg. 10. xmm yag aoi ovxi xal dv^gmxqt xov &tov ovx i^saxlv aoi XQi^iv xag xglxag xrjg xtgnxX^g xal xoitlv aiaoijv, o iaxiv axa- tttiwr, ^ dxoxvfia ij fiegiax^v xijgttv' ovdik fit/v Syxoxoietv 25 1 Exod. 20, 13, 17. — 8 Mt. 18, 7. — 23 I Tim. 6, 11. 1/2 xal ovx inl^. >■ o 1 2 aoi o cf. D : >• a h p v | 4 aniaxov — <^t^r > a I 6 ftivtot : fihv h, di^ o | 6 wars : iianeQ h | 7 evQ. av xov ix. n. : f^fitxnt aoi to ix. nuQanzwittni o 1 avxy h p* v cf. II, 10, 2 : uvrtig * Pi > 0 ! 8 ytvoftevoi h | 9 xaxov Sia rovrov p v | 13 /jtsrplaaov + av o U xoH^ ft^ n. : xftpak^g fii] napaatQiqxov o { 16 xa&aipiSv D : xa&alpiuv ^ ^' *nttxrtvtt.ofiivov a» fortasse recte, nolui autem a codicibus consentien- tibos (fiscedere | 16 16 ri7(>ovvrfC o { 16 ^ xaTttfie/4. : xal xazaftapiJ^wtttvov o wn«» h, avrtS o | 18 oot : aov o ! xexp^ow o \ 19 xaxoriyyotg a* h o p v : •'*'« a I vnoggatp^q a' h (vnoQayfru) p cf. D A : vnofgiip^g a v, dnoQitpftg o 20 «ei a h o : xal ro p v ( 21 aov > o | ndwa xavra p v | htaiQiaixof : HfQuiHOi o I 23 xa2 > o I i^iatriv o | 23/24 aoi rpi^eiv > o | 24 *ai > o : «W(>V V : ftaot/v p, eti 'iv a h, e'li ?v o | 26 ij fiepiat^v p : 1} fieglg rijv o, ^ litfia/iiiv V, ij fifpia/ibv h, ^ /le/iepia/ih^v a | ovdh a h o : ovrc p v 12 DIDASCALIA III, 11 — VI, 2 (SL). J I. Neque corrunipas vestigia barbae tuae nee commutes figurani naturae faciei tuae, nee mutes earn, ita ut aiia sit, ac Deus earn creavit, voleiis hominibus placere. Quae si feceris, anima tua vitam perdet, et reddes earn abiectam coram Deo Domino. 12. Taoquani 5 homo igttur Deo placere volens adtende, ne eiusmodi facias, cf absttne ab cis omnibus, quae Dominus odit. IV. Nee circumambules nee eireunivageris otiosus id vicis, inanis male viventium spectator, sed arti tuae operique tuo animuffi intende, studeque facere, quae Deo aecepta sunt, ae verba Domini M perpetuo meditare. V. Si vero dives es neque opus est tibi arte, quae te nutriat, noli inaniter ambulare et vagari, sed omni tempore stude adire ad fideles et eadem sentientes, et cum eis coniunctus meditare verba salutifera eaque disce; 2. sin autem, mane doini ac perlcge 15 Legem et Regum libros et Propbetas !• et Evangelium, pleni- tudinem eorum [omnium]. VI. Gentiles autem libros penitus ne tetigeris. 2. Quid enini 16 omnium > S C 11. Respicit hunc versum Micliael Cerularius. Cf.Tcstimonia. — Clemens AI. Paed. HI, j, 18-25 P- 26J-67; III, J I. 60—65 p. 289 ne barba lon- deatur admonet, quippe quae a Deo data sit viro taiiquam signum generis et melioris iuturayf7» fiijiha rfff uvayiviuaxuv. Quos scripturae libros oportcat legere. a. v«A*f I- ^'J Cf. II, 57, 6. VI. Uf{>\ Tov dnf^foS^ai navran' Kwv ^^loDtv fiif{).la)\; Quod oporteat abstinere ab omnibus gentilium Jibhs. - Similiter alii auctores, etiamsi non adeo severe, leclioncm Hbrorum gen- tilium reprobant, Cf. Clem. Recognil. X, 15. 42; loann, Cass. Collat. XIV, 12; Isid. Sent. Ill, 13. Mentio quoque facienda est somnii illius, quod rcfett Hieronymu!^ £p. 32 ad Eustocb. c. )<^ quo tanquam Ciceronianius flagelljo! sibi visus est. Canon XVI Statutomra ecclesiae antiquorum vel coucitii Ca^ thaginknsis quod dicuut quanum epi- scopos praesertim libros gentiliuin legere vetat, dicens; Ut episcopus gentilium libros non Icgat, haeretico- rum autem pro necessitate et tempore. Plurcs autem lectioncm librorum ilio- rum tanquam ad eruditionem compa- randam utilem ac paene necessarian comprobant. Revera omnes fere patres doctrina ct cruditione consptcui libris illis legendis operam navaverunt. Ct Tcrt. De idolatr. c, lo; Clem, Strom, I, 9i Orig. apud Eus. H. E. VI, 18. 19; Gregor. Naz. Orat. 43 (20); Hieroa. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM III, 11— VI, 2. 13 a%Ddvnv re xol xXdaoovra ovXijv diaxi^ttv rj ^av&oxottlv ccvrijp, tf^xfQ xal 6 pofios dxccYOQevei qiaGxmv kv zm /JevtegovofiUp' Ov xoiTiatxe vfilv aia&rjv ovSk dva§vQl6ag". ii. XQ^ ^^ owJe tvdov xglxa diag>&slQetP xal xfiv fioQg>rjV xov av&gcixov Xficga fxciv i^aXldaoeiv „Ovx dxonadaQioaert" ydg, q)ijaip 6 N6fiog, 5 ,.iov? xoar/oavaQ hfimp". xovxo ydg yvpat^p evxgtxhg 6 xxiaag JXiHrfiBV ^tog, avSgdoi de dvagfioaxop kdixalcootv av dh xavra xweop 6ia agiaxtiap ipapxiovftivog x

xa&ijftspog, xal xotxa^oftBPog xal iimatoftBPog, tpa avpiyg kv xaCip". V. 'AXX el xtd xXovOtog vxdgx^ig, ^pe/ai' t^x*^S xgog x6 Tf^G^oi ovx ^eDf, ^t/j^og ftij ylpov fiij^e axaigoxsgixdxtjxog' 20 oiX' tlxB xgocigxjQ rolg xiaxolg xe xal hfiodo^oig, avfifidXXmp xa ifltoxwa xgoaofilXei ^ijfiaxa' 2 (V). d dk fiij, xad^e^ofiepog ipdop '^^J'OHJxe xbv NofJLOP, xdg BatiiXdovg, xovg Ilgogfijxag, tpdXXe xovg ifXKj, ddgxpiv kxifitXmg x6 EvorffiXiop x6 xovxmp avfixXi^gmfia. VI. Tmp i^txmp ^iffUmp xdpxmp dxixov. 2. xl yag 0ol 25 S Lev. 19, 27; 21, 5. — 6 Lev. 19, 27. — 9 Gen. i, 27. — 16 los. '. 8; Deut 6, 7. 1 ittt^ttirovtec a* ' SiaTi^ivai h | 3 aiaorfv a h : aeiaotjv p v, tig 6 i]v o •wprahr^opvji rplxas h o ] 5 tpijalv > o | 6/7 evngsnhg — ^noltjoev : noiatf 0 xtiaag avrag o | 7 avSpa o | 8 noiaiv : noywv o \ 8 dtapioxeiav h v ; S ♦(• a h 0 : ra» *. p V 1 tixova + rijv o | 10 dnoo/ov + dnh o \ nparre o '2 •; > 0 p V I netofievoq a h o : nwrcifteros p v, + xal ifineptnaTwv a ""i iltifitrog > o | 13 dxatpoenonTtj; : axalpog, tnomtig o | xal a h D : H p V A I 14 Mpyijt : post banc vocem in o litura et antea ut videtur ditto- S^pliia I 14/15 tov Xp. a o : Xpiatov h p v | 16 /xsXsr^afi h 0 p | 17 xa2 "oattotifvog > o I 18 dviaranevog p v | avviyq a» (i. m.) o (awltig) : 'ff^ai a, avy^g h p v | 19 «/ : 17 o | xpf'" K XP^" ^ I 20 ^fft/iog : ^efifiovg Wf; 6f9tti.fiovg o I dxaiponepinartjTog a», -naritog o : -nepinaTog a h p v 21 r* > 0 I 22 npog Ofitllag o 1 fi^ys o \ 24 vfivovg + dad a | 25 rwv : ra 'iffuxi ftij dvaytvtiax^g, rwv h, /ttidev aoi taiv o BTDASCALIA VI, 8- tibi est cum alienis verbis vel Icgibus aut pseudoprophetis, quae flicile levioribus hominibus errorem praestant? 3. Nam quid tibi deest in verbo Dei, ut ad illas gentiles fabulas pergas? 4. Si vis (in)^torias [legere] discurre(re ), [et] habes Regnorum; si autem 5 sophistica et poetica, babes Prophetas, in quibus totius poetiae et sophistiae maiorem narrationem invenies, quoniam Domini, qui solus est sapiens ■, [sapientia et] sonitus sunt. 5. Si vero canti- corum desideras, habes Psalmos; si autem inttium generationis mundi^ habes Genesim; aut si leges et praecepta, habes gloriosam 10 Domini Legem. 6. Ab omnibus igitur [his tarn] alienis et dia- bolicis scripturis fortiter te abstine. 7. Tamen et cum Legem legis, (cave deuterosin, simpliciter in ea lege ., ab omnibus prae- ceptis eius et mandatis longe te abstine, ut non te veteribus et qui non possunt solvi laqueis conliges et oneres; nam etsi ali* 15 quando legis deuterosin, tantum ad hoc lege, ut scias et magoi- hces Deuni, quia de tantis et talibus nos ligaturis eripuit. 8. Hoc autem tibi sit ante oculos, ut cognoscas, quid est lex et quae post legem secunda ligatio his, qui per legem et per repetitam alliga- tionem in deserto tanta peccaverunt, et quanta eis imposuit onera. 20 9. Lex autem est, quae locutus est Dominus Deus, antequam 7 sapiens S C , sapientia el > S C | 8 Psalmos : + David S | 9 Gcnesnu -f- Mosis magni S ; gloriosam : librum Exodi S, pro tvdo^ov legens i^o^oir 10 his tam : >■ S C I 11 scripturis L : rebus S, > C; L magis interpretamenlua quam versionem exhibuit 12 cave lege S | 13 mandatis S : creaturis L ut non : ne te ipsum in errorem inducas neque S | 15 deuterosin S c(. C : bis L j 17/lH quae post — onera : quae vincula deuteroseos, quae post legeio eis data sunt, qui in lege erant et ob deuterosin omnia peccata in eremo com- miserunt S; testes ita inter se discedunt, ut locus vix sanari possit | 20 lex -{- prima S VI, 7. deuterosin] Latinus vocem (itvTtputatv V. 8 vertit: secunda liga- tio, alias: secundalio. Syrus vocem retinet, et ego earn adhibeo praeter particulas versionis latinae veieris con- servatas. De vi vocis cf. Constitut. apost. not. Ep. 70 (84) ad Magnum Orat. Q.uod vero velcres diversura de hac re Ju- dicium pronuntiant, non est mirandum, cum lectio ilia modo conunoda, mo^ incommoda secum trahat, ut bono vd malo animo suscipitur. Etiam pluro locos adnotavit Cotelerius. C£, Danidi Eludes classiquci dans la soci/le diri' lientte, quern librum in linguara ge^ manicam transtulit I. M. Gaisser i8jS. 1 — 6. Laudavit hunc locum Ana- stasius Quaest, LXV. 4—5. Auctor hie quinque classes librorura V. T. discernit: historicara, CONSTITUTION KS APOSTOLORUM V\, 8— fl. 15 XoxQloiq Xoyoic tj voftoig ?y %piv6oxQO(f.7ftaiq, « dfj xa't idxtt T^c xlOTKog Tovq lXaq)QOVc; 3, W yuQ ooi xai Xiixtt voftoi xov &£ov, i'va tx' ixelva za i&vofiv&a oQfirfi^g; yuQ iOTOQtxa &iXeic, 6tiQXfofilfnov xai xagayytXicav, xov tvdo^ov glov Ndfiov. 6. xdvxojv ovv xwv akioxQitov xai dia^o- 10 loxvQtiag axooxov. 7. xXr/v xai tov Nofiop t'a'ayipwaxoiv avxtp IxeiOaxxcov dxoaxov, tl xai firj xdvxmv, dXXa xivotv }g 6tvr(Qc6atcog- fiopov 6i xgog taxoglav dvayivmaxi, dg oCxHV ae xai do^d^BtP xov d-fov, ozt axo totovToop xai Eov iggvaaxo ot dta^imv, 8. toxat 6i aoi xgo otp&aXfxdiv 16 itv, x( vofio^ (fivaixbg xai xi xd x^g dtvxiQc6ota}g xd xs ^rjfico TOlg (ioaxoxoit'ioaoi 6o&ivxa txuoaxxa. 9. voftog \xiv, d iXdXijatp xvgiog 6 &e6g xgo tov xop Xabv voftotg rj t.oyois h , 3 d&ro&vfia a, niwr6fiv9a h , 4 iato^ixd : pizo- I BaatXfiovg : ^ifiXovi; o \ 6 aoiptaniai : omfia<; h o | nkflova : to o I 7 xvgiov : tov x. o \ tov > p v | ao'poii o D : -|- Qfov a h p v nvgiov o D ; y. tov 9fuv a h p v j a)J,otglu>v , . j o ih^ o I nkf^v — anoaxov > o | 12 twv > o p v | 13/16 /lovov — Ofm^ > h I 13 dfaylvtuaxe ft'c w\ > o | 14 do^dt.ttv -\- ai o tl toaovtwvy> o I 15 (xe Ifgiauzo p v | 16 r* > o | 17 i^s ptoaxo- >( h I 18 a : xlva a am el poeticam, lyricam, ar- nicam, paratrneticam. Cyrillus Catech. IV, 35, Genesim non enutncrans, quatuor classes ibros Legis, historicos, poeti- f>heticos. Gregorius Nazian- armen XII (Migne PG J7, 474) Tacnumerat: libros historicos, , propheticos. ctor distinguit legem et deu- Ula est decalogus, haec com- omnia, quae Deus Israelitis ^ postquam in cremo vitulum fecerunt et idolis servicrunt, et a quibus Christus salvator homines liberavit. Uberius de hacre agit infra VI, 18 — 23, ad quern locum lectorem revoco. Hie aniniadvertas vclim, sentenliam Didas- caliae per interpolatorem diminui. In illo libro enim lector admonelur, ut dcutcrosin omnino caveat; in Consti- tuttonjbus \-ero, ut, si non ab omnibus rcandatis adscitiis, saltem a quibusdam se abstineat. — ti xai fiii xiL] Eadeni fere verba Constitutor inseruit VI, 22, t. 8. 16 populus vitulum faceret et ad idololatriam converteretur, id est decalogus et iudicia. Et ea autem, quae post idololatriam eis man- davit et digne ut ligationes imposutt, tu [autem] tibi vincula noli adtrahere. lo. Nam salvator noster propter niiiil aliud venit, niti 5 ut legem impieat et vincub secundationis legis infirm[arjet. Unde eos, qui de plebe ei crediderunt, solvens ab ipsis vinculis ita eos vocavit dicens: Venite. ad me otnnes, qui lahoratis et onerati estis, {et ego rejiciam vos). ii. Tu ergo, qui sine onere es et l^is simplicem ct Evangelic consonantem Legem et ipsum Evangeliutn lu et Prophetas nee non et Regnorum, scire debes ex ipsis, quia quanticumque iusti fuerunt reges, a Domino multiplicati sunt Jo hoc saeculo, et repromissio perpetuae vitae eis in regno Dei pcr- manet, quanticunique autem reges idololatrae et praevaricatores lu- erunt a Deo, pessime in celeritate perierunt \iudicio iuste delinitO' 15 et a regno Dei alienati sunt et pro refrigerio poenam exceperuot. 12. Ergo haec cum legis, valde poteris in fide crescere et aedi- ficari. 13. Et iteruni, cum in foro ambulas, baineis virilibus utcre, ut non, cum ostendis corpus tuum revelatum in confusione, et lu in laqueo incidas et facile facias muHerem in tc laqueari. 14, Ob- 2() serva ergo, ne talin agas, et vives Deo, VII. Discamus vero, in Sapientia quid dicat sanctum verbutn: 2. Fill, custodi mea verba, et mea mandata absconde apud te ipsntn: 4 Mt. s, «7. - 7 Mt. n, 28. — 22 Prov. 7, 1-27. 6 de plebe > S I 8 et ego ref. vos S C ( et legis : lege S cf. C 10 Regnorum : Rcgum S | scire debe^ : ut scias S cf. C I 14 iudicio iutte definite S cf. C ! 16 leges L | 17 iterum — ambulas : postea surge et pio- gredere in forum S | virilibus : + ^^'^ ^'^ro baineis (eminarum S , 19 Ltcilc . . mulierem cf. C not. : > S C | 20 vivis L, iitteras i et e saepe confundeiu 21 discamus : disce S I }. Veteres Christianos, mores gcn- tilium sequeiites, iioimunquam baineis virorum ac mulierum promiscuis usos c!^se testantur quoque et improbant Clemens Alex. Paedag. Ill, 5 ; Cypri- anus De habitu virg. c. 19; De iapsis c. }o; Epiphanius H. 30 c. 7; Hiero- nymus Adv. lovian. II, }y, Nilus Ep. U, 21 1; Cone Laodic. c. 30; Cone. Trull, c. 77. Evagrius H. E. I, 21 et Nicephonus H. E. XIV, 50 laudant etiani ascetas, qui balneas pronliscus^ adibant, ut cupiditates supcrarcut vd potius se iam cupiditatum experto esse probarent. E contra non soiom Christiani pterique, sed etiani nonnulli gentiles consuetudinem turpitudinis fl periculi plenam proscripserunt. Qe mens Alex. 1. c, versum Hesiodj laudii hue spectantem. Hadrianus imperator COSSTITUTIONKS APOSTOLORUM VI, 10- VII, 2. 17 ^lalatQ^m, xo€t* iauv ^ dexaXoyoq' a dh afuxQT^aaaiv aiSxolg ixai^, dea/ta v ^eaijg lo anctg 6tdfiuptv xcq' avT(;xo>i>, xoXv r§ xbtH av§^9^eig XQoaotxodofoj&^y XqiOx^, ov am/m xal 15 pHoj rvYX^peig. 13. xsQixaxdSv ^e iv x^ ccfOQ^ xd XjovCac9-ai fwiilitpog, XQ^OT^ ^aXccveUp drdQiUp, tva ftri dia x6 kxidstxpvvai * (RDfia iv dax^fim axoxaXvyxi yvvat0.v rj d-BdcaCd^ai. d^iav ovx offtogooggy dvdgdaiv ^ ov xaytdev^^ ^ xccYtSevOyg ix) Oavxtp. 14. ^Xdooov ovv xa xouxQxa, %va (ui Xd^yg 0q6xov? Tg eavxov yoyg. 20 Vn. Mtt&a>/uv ydq, hv rg 2k)g>l^ xl Xiyei b a/tog Xoyog' 2. „YU, fvXaoas iftovg Xdyovg, xag dh ifidg kvxoXdg xgv^ov xaQa » Mt. s, 17. - 6 Mt. 11, 28. — 15 I Cor. 6. 15. — 20 I Cor. 7, 3J. — 22Prov. 7, I. 1 fUulokatfi^aai h o p v A D : -f* ^**^ /ioaxonoi^aat tov nag Al- yvnioif 'Aniv a cf. VI, 20, i | avzoTs . . dta/ia 00 o | 2 intti&tj avvoTg h, ^^ 0 i atavfdi a | inianaaif o | 3 "va hopvABD:+ Qvatjxai xovq v*oHtm T^c tivTtxtiftivt)i opytit xal a | rove v6/iovs o | 6 npoa fie z h A D : > 0 p V I 9 fiaailetag o | fldivai + tt o \ ^^j h, ^etg o p v ; ««««« ; onatg ol o I 10 &eov a h o : tov *. p v | 11 avrtS : avrdiv o | IS titri : avTwv o | 14 noXk^ h o | 16 rvy;udvi; o | 17 intdelxwa&ai o W « a h o : TO p V I aaxfifiovw p v | 9ettaaa9eaai o \ 19 naytdfva^g 1} ^^TtiinB^aft o \ aavvip (aeavrtS pv)hopvAD: + raff ovrto; fwa- imm Ywalxae a cf. c. ;, 8 | 20 tpvlaaae h | r^g . . tpvxijg o p \ 21 iv rfj ^«f t/ liyft i D : ti k. iv xy a. h o p V lavKia pro sexibus separavit. Marcus admisit. Cf. Scriptores Historiae Au- Anrdko lavacra mixta sutnmovit. gustae ed. Peter 1865 I, 19. 6j. 244. Aleander Severus ea denuo Romae VII. Iltfl ywaixog g>avXTig. De proJubttit, postquam Heliogabalus ea muliere prava. — Didascalia duas lon- Frsi, Dtoasc. et GoifSTiT. ap. I. 2 18 imASCALIA VII, 3-13 {!')■ fill, bmioni Deuin, ei valebis plus, et absque illo alium ue timaa. 3. Custodi men mandata, et bene poleris vivere, mea autem verba sicHt pupillam ocitli; itnpone digitis tuis et scribe ca in latiltidint cordis hit. 4. Die saptentiavi sororem tttam esse, notam autem prn- 5 dentiam fac tibi, ttt le custodial a mnliere aliena ei maligna, si tr verbis gratiosis coeperit ahalienare. 5. De fenestra enitn domus suae in platens prospiciens, quemcnmque viderit iuvenem insipientem tratts- euntem per angiiluw {in? itinere domus eius et loquentem in lenebns vespertinis, cum nociurna quies est, 6. mulier autem ei occurrit sp<- in ciem habens metetricis, quae facit iuvenum evolare corda ; luxuricsa est autem et efrenata, in domo autem non quiescunt pedes ems; tempore enim aliquo /oris vagatur, tempus autem in plateis per omus angulos obsidet. 7. Et post haec adprehetidens osculata est «im, inruborato autem vultu dicit ad eum: 8. Sacrificium pacificum tnilji 15 est, hodie reddo vota mea; propter hoc exii in occursum luum, dt- siderans faciem iuam, inveni te ; institis extendi ledum meum, tapetix autem stravi ah Aegypto; aspersi lectum meum de croco, domtm autem meam de cinnantomo. 9. Veni et fruamur amicitiis usque lui Utcem, veni, involvamur in amore; non enim est maritus mens iff 2H) domo; abiit iter lotigum, ligaturam pecuniae accipiens in manu sua ; post dies multos veniet in dmnuw suam. 10. Seduxit autem ilium per tmiltam loquelam, laqueis autem labiorum adtraxit eum. 1 1. Quiqu* secutus earn est percussns, sicut bos ad occisionem ducitur et ut canis ad ligaturam et sicut cervus sagitta percussus in hepar; festinat auie^^ 2ij sicut avis in laquenm, nesciens, quoniam de anima est ei certamc**' 12. Nunc igitur, fili, audi me et intende verbis oris mei. Ne dt' cVmet in itinere {ems) cor tuum (mque adpropinques portae dotn*^ eius neque deambules in viis eius), multos enim plagans occidit, ^^ sine Hiimero sunt, quos interfecit; in itinere inferorum domus ei^ '•<• deducens in infer tor a mortis. 13. Fili, meae sapient iae intende ^* mt'o intellectui offer aurem tuam, ut custodias cogitationem honaf** r 30 Prov. s. I 14. 3 latitudine : nlaxoii LXX, labulas S 1 a nuligna : adultera S l^^***! jiitffvriq pro nrorijpS^r | ti domus suae -^ ct e vestibulo S | 19 veni ^ ^ 23 percussus cf. C : ut pucr S | 25 de - certamen : anima sua pergit *' mortem S j 27 eius S 27/28 treque adpr. viis eius S : > L LXX. part' posterioreni exhibent textus liebr. Peschitta Vulgata, pars prior evslat Pr^* 1 CONSTITUTIONES APOSTOIiORUM, VII 3—7. 19 iucvxm. 3. elxbv t^v aoq>lav a^ adeZg/^ elvai, rijp dh g>Q6vrjaiv 'V10Q^i^pf xeQutolijiku ceavrtp, Hva 6€ rtiQijo^ axo yiipcuxog aXXo- rpioQ xal xovijQae, icof ae Xoyotg xolg xqoq 2'^ iftfiaiajrai. 4. axo yoQ Bvifldoq otxov ovri^ elq rag xXcetelaq xaQttxvxtovOa, w ctv W(j xcav axpQovoiv tixvaw veavlav ivdtfj q>QBVwv xaQaxo- 6 9ctM>/icvov hf a/oga Iv dtodoig otxov a^^g xal XaXovvta kv axAxH kaxfQtv^f ^vixa av y ^vxla wxreQtvf] xal yvoqxodrjq, 5. ^ d% ywrj cvvttVT^ avTtp bUoq txovoa xoqvix6v, ^ xoul vimv ^baaa&at xoifdlag, dvBxreQmftivij 6i kcxi xal acanog, kv cixm (k vox ^Ovxa^ovCiv ol xodeg avt^g' XQOvov yaQ riva l^o ^f^terai, 10 tlfww dk kv xXareUug xoqcc xaoav yoavlav ipsSQBvei. 6. dxa buiafioftivi] ig)lXtjae» a^xov, avaidet de xQoamxqt xQoaelxer mop' Bvaia elffipfix^ ftoi iaxtv aijfieQOV, axo6l6m/u xag evx"^? fwo' hexev xovxov k§^Xd-ov elg awapxijclp oov, xo&ov6a x6 > o | 2 yvtaQiftov a | 3 xal '"•^pif > o ; ToiQ : r^c h | 4 Svpldav o \ 6 or : wv o \ ivSt^ : iv dea^ o | 6 o&too 0 D : otxwv a h p v LXX t avroZs o | 7 y > o p v LXX | 9 dva- ^tfrnfiini o ; 11 ivtdptvsi > p v | 12 elnev o | 13 avror a h : avT

o | 19 nol?.(} : iv n. h \ re : ah ^ L I tot; : twv o \ 20 avry + inap9^g 0 \ xe^^at&elg o )> 8 1 29 in itinere . . deducens : itinera . . deducentia S LXX | 31 custodias ^og- bonam : te custodial consilium meum S pores Proverbiorum partes de rauliere 7. xtngxo&eig] Hesychius xing>ov pnva agentes easque integras exhibet. deiinit esse speciem avis marinae le- ^^'•Dstitutiones easdem partes decur- vissimae, quae facile a quovis vento 1'^ proponunt et priori alium locum circumagitur, unde homo levis dicatur "senmt. Infra in descriptione mulieris xencpog. Verbura xeng>ai9tlg hoc loco ■Wissinulis ratio inter librosintercedil. denotare videtur: facile captus. 2* mDASCAIJA VII, 14-VTfI, 2 (LS), sensus autem labioruni nuorum viando tibi. 14. Noli intendere fallaci muUeri; inel enim destiilat Je labiis mulieris meretricis, quae ad temfms quidem impiuguat fauces luas; poslea veto amarius JelU inveniei illitd et acutius magis quant gladius bis acutus. 15. Insi- 6 pientiae enim pedes dediiceut eos, qui utuntur ea, cum morte in in- fernum; vestigia autem eius tion permanent; itinera enim vittu run seqtiiiur; fallaces autem viae eius et non bene cognitae. 16. Nunc igiiur, fili, audi me et noli infirmos facere meos sermones. Lcmge fac ah ilia tuum iter, noli accedere ad portas domus eius, ut non 10 prodas aliis vitam tuam et luam conversatiouem his, qui sine miseri- cordia sunt, ut non repleantur alieni tuis viribus et tui labores ve- niant in domos alienorum et paenilearis in ultimis, cum deterentur carnes corporis tui; et tunc diets: Quomodo odio habui disciplinam et increpatioties deciinavit cor meum, non audiebam vocem obiurgantts lit me nee opponebam aureni meant ? Paene /actus sum in omni male. 17. Et ut non per multa extendamus correptionem, si qua praeter- misimus, sicut sapientes, quae •*, pulclira sunt, ea deligite vobis e sacris libris et ex Evangelio Dei, ut confirmemini et amoveatis ac reiciatis a vobis omnia prava atque innoccntes inveniamini in 20 vita aeterna apud Deum. Vin. Mulier vera subiecta sit viro suo, quoniam vir caput est mulieris, et caput viri in via iustitiae incedentis est Christus. 2. Post Dominum nostrum omnipotentem, Deum nostrum et patrem saecu- lorum, praesentis et futuri, et dominum omnis spiritus et omnium 25 virtutum' ciusque spiritum vivum et sanctum, quibus sit honor et 21 Eph. s, 22, 23; I Cor. II, }; Prov. 8, 20. 1/2 noH niulieri y> S \ 4/B Insipientiae L LXX : peccati S | 6 per* manent (vel: habent requiem) S, ^ini&Biat LXX : videntur L legens opartti 10 tuam convcrsatSoncm : aov Jilov LXX, annos tuos S | 15 meam : -|- id- bortantibus me S VlII, a. (fosl domintnh — ameiil Nau et Gibson Itanc particulam ad versum praecedcntem adiutixerunt. — eiusque spiritum r. tt s.] Q.uaeritur, num hacc particula, quae in Constituttonibus de- est, auctoris Didascaliae an non potm additameiitum sit. Syrus interpn:* etiam in doxologia libnim terminanie VI, }o, 8 spiritum sanctum patri ct filio adiunxit. C0N8TITDTI0NES APOSTOM)RrM VII. 8— VIII, 2. S. xal xttXiv Ij^w „Mi} ;rpootxt qxxvhj yvfaixi' fiiXi yoQ dxo- ardCtt axb xtii-ioov yvvaixbq JiogvrjQ, // jigoc xaigbr Xixcdvii aw fpaQvyya, vOxf-QOV fiivroi :itixQ6rtQov X^^'/S tvQfjoeig xdi rjxovr^- fiivov (taXXov fiaxaiQaq diarofiov". 9. xal xdXiv' „j4XXa ano- XTfirjOov, fiTj JyypoWq^g fiTjde ixiOTrjoijc: aov o/ifia xqo^ avrr/v 5 xoXXov<; yoQ ZQtoCaoa xara^i^XrjXfV, xal dpaQl&fitjrol tlotv, ov(i xf^V£vxiv'\ 10. d de fii^, (frrjal „fiiTafteXTj&^Ofj Ix ioxattov \ aov, fjvlxa av xaratQilidiair adgxeg Ccofiaroq oov, xcti igtlq' Ilcoq ■ i/ilarjOa xatddav, xai iXtyxovq dixalcov i^i'xXivtv rj xagdia //ov; ovx tfxovop (patvrjq xaidtvoiToc //c xal 6i6doxovroq fie, ov xag- 10 i^aXXov TO ovq fiov xag uXlyov iyevofirjv h xavxi xaxm*. II. iV« 6\ (iTj did xXtiovotv xagtxreh'atfifv xdq fiaQTVQlaq, xai ti xipa xaQTJxafiev, 01 Go^oi, tavrolq rd xaXd ixiXiyovttq ix tcov hgcav yQaaXrj xtjq yvvaixbq 6 ai'tjQ vxdgxtt, ^ov di dvdgbq tav xogevo- fiivov iv b6

ov avxov vlbv rbv xvgtov riftcSv t I Prov. 5, 3. 4. — 4 I'rov. 9, 18. — 6 Prov, 7, 26. — 7 Frov. 5, 11 — 14. 16 Eph, s. 22. 25; I Cor. ti, 3; Prov. 8. 20, b ftii : xttl nij a I aov : to aov h o LXX | 7 fiitafjtfXtj&ii^ o | 9 i).iy- Xovi : iL ^i h o \ dtxalwv a h A : Jixaiovt o, > p v B D LXX | ^^ixkiv n I 10 ^wvt,v o 1 10/11 napijialov p v, narttka^ov o | 12 rfJ /:/^ h p v : /<^ rfj a, fi^ o I nagaTtlviopLiv o | 1!) oi aoo o | 16 ry -f iditoi h I 17 zov di > o | 17(1H tov nop. avdpo<; o | 19 yfyaP.*/ -\- ianv o I inl .tavrwv hopvAB:>>a|20 ;i«i'r»;rp«ro(#« : npa o , rf !> o p V 21 xv(>iov tb naotjg o VIII. flfgl iaotay^i yvvaixoi Jiffii dvi(ta xal ipikdvdpov xal auKfQovo^. De uxoris virum JiligeDtis ct casUe subiectione erga maritum. — Prope ad hoc caput accedit Clemens AI. Paed. in, 1 r, 63 67 p. 291: laudat I Cor. II, 3, Ja<]uitur de obsequio a mulierc vjro praeslando, allegat versus princi- pales Proverbiorum c. 31 et ultimo loco aeque ac Dldascalia Prov. 12, 4. Brevem descriptionem uxoris bene mo- ratac idem exhibel -Strom. IV, ao. DIDASTAUA ttSl, »— 12 (s). gloria in saecula saeculorun7, amen, time virum tuum, o muiier, et reverere eum, eique soli placere stude et parata esto ei servirc, ct manus tuae sint ad lanam et cogitatio tua ad fusum, sicut dixit in Sapientia: 3. Mulierem fortan quis mvemet? Aestimabilior est 6 geinmis pretiosis, et confidit in ea cor viri tins, et victus earn turn dejiciet; adiuvat enim virum suum in iymnibus rebus, atque facit, ut nihil ei desit in vita eius. 4. Lanam ei linum manibus suis redepi ad res pulchras. Proba gubernatrix est, quasi uavis negotians, ri de lotige congregavit ornnes divitias suas. 5. Surrexit node et dedit 10 vietum dotnesticis et opus aucillis, et considera~cit agruvi et emit, et de fructibus mauuum suarum plaiUavit possessiones . 6. Accinxii Inmhos suos forlitudine et firmavit brachia sua, et gustavit, quia bomitn est operati, et nott exstincta eM Ituana eius tota ttoctt; ex- tendit cubitos suos in sollertia et manus suas ad fusum. 7. Mama 15 suas porrexit pauperibus, et de fructibus suis dedit inopibus. 8. N<^< vir eius soUicitns erat de domo, quia omnes filii domus ipsius vcstiii sunt stola duplici; viro suo indumenta fecit ex bysso et purpura. 9. Conspicuus est vir eius in portis, quando sederit in concilia sent- oruni. 10. Et fecit in domo sua sindones ac cingula et vendidit 20 Chauanaeis. Virtus et decus est indumentum eius, et laetabitur in novissimo die. 11. Os suum sapietiter ac prudenter aperuit, et ordm loquitur lingua eius. Angustae sunt semitae aedium eius, et panem otiosa non cotnedit. Os suum aperuit sapienter ac recte, et lex misericordiae in lingua eius. 12. Liberi eius surrexerutU et divites 26 fiebant et laudabanl cam, et laetabitur de eis in diebus novissimis. Et vir eius praedicavit earn, et mullae Jlliae acquisierunt divitias. Et 4 Prov. 31, 10—31. 1 xhv a : >• h o p V ! rfi' (> a) ov . . xm 9f«p a h 0 A : w p v j 'I irr(>antrrj o avibv > a ttvTw . . dpiaxovaa a : vj h o p v | 3 ovrtj? h. 1. a^ post iTia(tj!_ovaa o, > h p v | 4 rfm + rov h 1 5 yvvalxa -\- 6h o \ 7 ovx anog. axv).aiv o ; 8 (iiiQvaaftfYti a : ftvQtvofiivi] o p v, evpaf^ivf] h S 9 evxerjOTa a* h : fv/ptjOiw a, ivxifio^oi; (= ft^p/jffrtuf) o. evxptjorov p V LXX I (uatl h 10 7i(ntivo,uivr( o | 10/11 aviaxaxm o \ 12 xdiv > o p v LXX | 13 dra^toaafAevti : -aetfiivoi o, + loxv^^y; p A D LXX | 14 ^peaev o | fipa- Xfttevat: o I xttl > h | Ifi avTijg o kv^vog o | IG ixrtv^ o | ra^ -f di p v 1-XX I uvT^q sec > o 1 17 adpaxrov o \ /jiQag : 9-vpag h, + «Jf o : 18 ?«»' fv tdi oixo 0 I avTF,i; + nrnr nov XQ^vltft p B LXX 19 slaiv : post ivdfA. J, > o ' oto}.di dvnaaf o 20 x^avidai,^ o nofftpvpat; + iavr^g h ' 22 rtuv : tttl h p rtuv xat. > D , xarotxovvroiy a h : xatoixwv p LXX, xatoixnHv o. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM Vlll, 3-12. 23 'Inflow xov Xqiovov, di ov ly 66§a tc5 9^em, g)0^^rftl aov xov h^floLt ^ Tvvai, xoi kvTQoxijd-t ccvzw, ccvttp fiowp agiaxovaa, tmm vjidqixpvca evaQsCxoq iv xatq diaxovUxig avrov, ?va xal ixi . 2 ccvx^, kx ^vooov xal xoQgwQixg hdv' 20 fata. 9. xsQt^Xexxog de ylvtxai iv xvXatg 6 dvrjQ avx^g, ^vbca av w^oi Iv ovpedQlm fiexa xmv xQeOfivxigmv xcov xaxoixovvxmv. 10. dwdovag ixohjOep xal axidoxo xolg ^olvi^tv, xeQi^caftaxa 6h ^1^ Xavavcdoig' laxvv xal evxQixeiav hfedvOaxo, xal ewjpQav^ y fguQcug ioxdxatg. 1 1, axofux avx^g 6ii^ot§ev Cogxog xal xqoO' 25 !?>orr(D$, xcd xd§tv iaxelXaxo x^ yXio(fOi;j avx^g ' axiyval dtaxQi^al 0^ avx^g, Olxa ^ dxvtjga ovx i(paytv' xo axofta avx^g avol%ti ^fi^ xtd, iwoftatg, ^eofiol d^ iXetjftoOvv^q ixl xrjg yXoaaarfg avxijg. II oficftrfiav xa xixva avx^g xal xXovx^oavxa ^vsOav avxrpf, «• p i ^ INroi^v o I 24 taxvv h D B : doiav a o p v A LXX | riv^pav9>i o \ ^ 'xifttt : to at. h | 0090^ o | 25/26 npoasxowwg h | 26 ateyval + 6h a\ 28(29 ttxiYml — tixvu avt^q > o | 27 dvoiyti h | 28 iktijfioavvris a p (?) ^ '• + ttvt^g h V LXX ! 29 nkovtijaaaav ijvfaev o \ 30 xal : post 6 d. "■'K 0 I no)J.al + ft^" o I 81 inof^aavto o | xaOvTispxtjaai o 22 DIDASTAI.IA vril, » gloria in saecula saeculorum, amen, time virum tuuni, o mulier, et reverere eum, eique soli placere stude et parata esto ei servire, et manus tuae sint ad lanam et cogitatio tua ad fusum, sicut dixit in Sapientia: 3. Mulier em foriem quis inveniet? Aestiinabilior ai 5 gemmis pretiosis, et cotijidit in ea cor viri eius, el victus earn turn dejiciet; adiuvat enim virum suum in omnibus rebus, atque facit, ul nihil ei desit in vita eius. 4. Lanam et linum manibus suis redegil ad res pulchras. Proba gubernatrix est, quasi navis negotians, et de Jonge congrcgavit otnnes divitias suas. 5. Surrexit node et dedit 10 victum domesticis el opus aticillis, et consideravil agrum et emit, it de fructibus maniium suarum plantavit possessionts. 6. Accinxi litmbos suos foriiiudine et firmavit hracbia sua, et gustavit, quia bonum est operari, el non exstincta est hcerna eius tola node; ex- tefidil i-ubitos suos in soUertia et manus suas ad fusum. 7. Mams 15 suas porrexit panperibus, et de fructibus suis dedit inopibus. S. S'e^c vir eius sol licit us erat de domo, quia omnes filii domus ipsius vistili sunt stola duplici; viro suo indumenta fecit ex bysso et purpura. 9. Conspicuus est vir eius in partis, qnando sederit in concilio sem- onim. 10. Ht fecit in domo sua sindones ac cingula et vendidil 2<> Chartanaeis. Virtus et decus est indumentum eius, et laetabitur in novissimo die. 11. Os suum sapienter ac prudenter aperuit, et ordint loquitur lingua eius. Angustae sunt semitae aedium eius, et panm otiosa non comedit. Os suum aperuit sapient er ac recte, et lis misericordiae in lingua eius. 12. Liberi eius surrexerunt et diviin 25 fie bant et I and ab ant earn, et laetabitur de eis in diebus noi'isiimis. Ht vir eitis praedicavit earn, et miillae Jiliae acquisierunt divitias. B 4 Prov. }i, ic— 51. 1 lov a : >> h o p V ' rfi' (> a) ov . . tm ^etp a h o A : w p » ; 2 tiTpdniTtj o I avzov 2> a | avrtri . . dptaxovaa a : '>o h o p v | 3 crrf h. 1. a, post inapx^^'*"' o. > 'i P v | 4 tSta -}- rov h 1 6 yvfaixa -\- dk o\ 7 ovx anop. axv). o p v LXX, [13 avaC.utaa(itvti : -aapifvm o, + toxvpta^ p A D LXX | 14 ^pfOfv 0 | ^(i- leietvaii o 1 xal > h | I'l avtrji; 0 ii'/vo? o | 16 ixttfT^ o | xa<; + rfi pj -XX ! avtfjq sec > o I 17 aS^axtov a | x^^Q'^'i '• ^vpag h, -^- 6i 0 \S iv tw oiito o I avTf,i; + oiuv tiov xp^^'^tt p B LXX I 19 (iaiv : post \ [li, > 0 I arolat dvaaag o 1 20 x^ovidai o I no^ifvpaf + kavz^t; h { 22 rti »i h p I rwv xar. > D | xttTOixovvrtov a h : xazoixatv p LXX, xixxotxtvirt^ CONSTITUTIONES APOSTOLORUM VIII, 8—12. 23 ■ow xov XqiOtov, 6i ov jy d6^a t€p &e(p, g>o^i^^i cov top {pa, eo fvvat, xcd kvTQoxijd'i ccvtop, avrtp ft6vq> oQiaxovaOf V9 vxtzQxowia svoQeaTog Iv valq diaxovlaig avrov, ?!>« xal ixi \ itttxoQia^ 6 gp^Q dta x^q So(^q Ttjg ItyovOtjg 6ia SoXo- pytog xdik' 3. „rvpai»a dpdQslap xiq Bi)(f^a£i; xtfUcaviQa 5 I httv XlS-cop xokvxelmp r/ xoiavxi], B^oqcbI ix ecvx^ ^ itaQdUt w avSgog avxijg, 17 xoux&t^ axvXcov ovx dxogi^H ' kpBQffil yoQ p ccvd^ ofctd^a xara xavxa xop ^Iop. 4. ftij(}voafiiptj Jbqiop xai \vw kxolrfiep evxQijoxa xatg ji^epair avxijg, kyipero eog vavg aoQevofUpi] ftaxQo&^ep cvpocfowkx ctvxtp xop ^Iop. 5. xal avtr 10 roTtu kx wxxdop xal idaneep figmftaxa xm ohcm xal Ip/a xcttg ^tQaxaipotg' ^^eatg^aaoa yBmQyiov ixglaxo, axo d^ xaQxmv xdSp vdtap avx^g iq^vxevOBP xx^fux. 6. dpa^atCaftip^ xfjp ocqmv avxtjg mg xal xgoC' 25 inatg, xai xd^v ioxslXaxo xft yXmOCri avxfjg ' Oxtypai diaxgt^al uov avx^g, oixa dc dxpujQa ovx iq)ayfP' xb Oxofta avxfjg dvol^Bi •fcSg xal ivpoftrng, d-iOftol ds iXetjftoavprjg kxi x^g yXoaCOrjg avx^g. I. aviaxfjOav xa xixpa avxfjg xal xXovx^oaPxa ypeOap avxijv, A 0 ai^Q avx^g ix^PSOEV axftrp>. xoXhxi ^vyaxegeg ixxrfiapxo 30 Imrtov, xoXXal ixolrjOav dvpafup' av 6k vxiffxeiaai xal vxeg^gag 5 Prov. }i, 10 — 31. w' ohcov V, + t^f y^ff h p LXX | 23/4 aivdovae — dviip avT^g > p i I ftvot^tv o I 24 iaxvv h D B : do^av a o p v A LXX i tjvipgav^ri o | ^ ndfiff : to ax. b | ao o | 27 dvoiyei h j 28 ilfijfioavvije a p (?) •■ + avT^g h V LXX ! 29 nkom^aaaav ijvfaev o \ 30 xal : post 6 a. % o I noiJMl + / a | tfoftoi o I ttviii > o I 3 ifoxt xaQniiv : xapnvv o I 3/4 xal — avr^v > o I 8 nolXai : aoipal h LXX | (5 ota o | 6/7 aunf^mv . . tplL -v o | 8 f'ivai jiovitt xvfiot o t dni : tv o \ 9.10 ij fvSvftaxa >• o j 10 /Atfiov : (itj o to a : tv p V, row h o cf. V. i8 I 11 xal y. ei : jf«r yaii h | ovx > o \ r^ a h o : ri5 p V I 12 ro : tov h | r^^. : fiovut ro o | 13 fieta r. ttvayxttaaaa inew.; 17. fi^6h rit T^c htttQii.oftivri; ffi- :tkfy/taTa xr)..] Clemens Al. Paed. Ill, 2, 5 p. 2$}: ov yip yvi-aixic, fiU.' /r«/p«? TO fO.OKOOfiov, CONSTITUTIONES APOSTOLORUM VIII, 13—28. 25 aOa/Q. 13. yctxfeeg agiaxBuu xal ftataiov xdXloq yvpcuxog fuf tfro kv Ofd' yw^ yag avae^^g evXoyftxcu, gjofiov dh xvglov avvfi tivtttm. 14. doTc cevry dxo xagxtop x^t^^fov avtfjq, xdi cdveUi&m hf xvXatq b av^g avr^q'*. 15. xai xdZiv „rvvTj avigela axigxitfog t6 av&gi avrfjg". xcu xaXw „IIoXlai ywatxeg rnxodoftijoav 5 nixov". 16. fiefia&^xars, bxota iyxoifua yw^ cmpgtov xal fplk- ixfigog lofifidvsi dxo xvghv rov B^eov. 17. f^ xioxtf xal dgBOr^ xopjo} fiovkei sbfcu, m yvvai, /117 xaXXmxlCpv hu xm dgioxeiv oe ailotgioig dvdgaCiv, (trj^ ta Tfjg itaigi^ofi^vijg ifixXiyficcra 1^ iv^uora ^ vxodiaetg ni(tov (pogetv lx\ x6 vxdyead-al ae xovg elg 10 TO xouzvxa xceyidevoftevovg. 18. xai yog el av ovx ixi xb ofuxg- wuv xavxa xoulg xa f/voij, ixi dk xb ftovov xaXXmxl^eaB^ai, owl* wxmg he^tvitj x^ 6lxtjv dg xa ftexa xavxa, dpayxdaaaa bta/ei^val col xiva alg xb kxi9M(iijoal aov, xal fi^ havx^ gwXd' §iwg kxl xb ftifte OB yxoxBOilv aftagxia ft^xs ftijp kxdgovg axav- 16 ds^ (I Sk xal a/iagx^osig kvdovaa kavx^v, xcA av ixXijftfiiXtjaag wxfb/w Bvoxog xijg ffwxv? kyivov. 19. slxa ofiagxiqaaoa ^ svl, «pfl»tp dxoyvovaa eUtdxag, lq>' kxigov kxxgaxi^ay xdXtv axijXyi]- wto, xttO-d tprfiiv 6 d^Blog Xoyog' /JOxav iXd^ das^^g sig fidf^og vam, xaxagigova- ixigxexai ^ avxm dxifUa xai ovBidog". ^ 20 709 xouxvx^ Xotxbv mpBidmg xBxgmfidvtj xayidevsi ywxag dg>govmv. 20. (u^mftev ovv xoH xag xotavxag xcog &gia(i^tvBi 0 Belog Xoyog fOimv ,'E/iiarjaa vxhg xbv d^dvaxov avv x^v yvvalxa, ^xig icxl f^iux xcA ccefr(»ii xagdlag, dBOftol 6b at X^^Q^? avx^g". 2i. xal ij^^ioig^ fl'Siaxeg ivcixior XQ^awv h> givl vog, ovxoag yvpaixi. 26 ^nofffovi xdXXog". xai xdXtv ,"£iaxBg iv §vXm ax(6Xij§, ovxmg woWtttfti' dvdga ywrj xaxoxoiog". 22. xai xdXiv „KgBtaaov o^Ip Ixl yatvUxg vxal9-gov, tj fttxa yvvaixbg yXoHfaaidovg xal H^tiltt^q". 23. ft^ ovv fitftBlO^B xag xoiavxag yvvalxag vfiBtg al 4 Prov. 12, 4. — 5 Prov. 14, i. — 1-9 Prov. 18, j. - 23 Eccl. 7, 27. — 26Prov. II, 22. - 26 Prov. 12, 4. — 27 Prov. 21, 9. 19. Toutvra cbtfvfx^vai o | 14 ro a o : rcu h p v | 15 fujre ad : fit ri arjv o \ twwJoir 0 I ttnaytrfnati h | 16/16 kti(fOi axtxvdtikos o | 16 di : yap p v [ ifhoiati ovri^y o | oavti/v h | 17 dftapnaa s^lfvl o \ 18 ktipov a, aliud L : '»h»Vi a> h o p V i 19 slaiX»t] 6 da. o ] 20 ^ : xal o \ 21 koinov + rij o | 2W6 iftiaijoa — akXotg > p | 23 avv >o|24ov|ai>al 28/27 aoxtf — ndXtv > o j 27 avS^aq a ( xgtlaaov + iaxiv o \ 28 inl ywltti a h o : ^»' ywria p v i 29 fi^/iia9ai o \ yvvalxag > o dt-cUnet ad me; et eis, qui sitie sapUntia sunt, praecipio dicens: Pattts absconsos in prima suaviter edetis et aquam fiirtivam dulcem bibetis. 24. Et nesciens est, quia terrigenae apiid earn pereunt, et in petamum inferorum occurrit. Sed fuge citius et noli remorari loco eius nequi 5 tolle oculos tnos neqite earn adspicias . Et iterum: Melius est habitarc in angulo obscuro quam cum muliere linguosa et rixosa. 26. Nolite igitur CIS, quae tales sunt, muJieres imitari» vos Christianae! Quae fidelis vis esse, viro tuo attende, lit placeas illi soli, et, cum in platea ambulaveris, caput tuum vela veste, ut per velationem magna 10 obscuretur pulchritudo tua. 27. Et noli depingere vultum tuum a Deo per naturam tibi factum. Deorsum adtendens iter tuum confice undique veste te cooperiens. IX. Declina auteni et balneum, ubi viri lavantur, quod super- fiuum est niulieri; nam elsi non fuerit in civitate vcl in regionc 16 balneum mulierum , in eo balneo, ubi viri lavantur, muHer fiddis non lavetur. Si enim vultum tuum velas, ut ab alienis viris non vldearis, quomodo nuda cum alienis viris in balneum ingrederis? 2. Si autem non est balneum muliebre, quo utaris, et vis contra naturam cum viris Savari, cum disciplina et cum reverentia, cum 20 mensura lavare. 3. In talibus enim balneis non frequenter lavetur nee diu lavetur nee in meridie, sed, etsi potest fieri, nee per sin- gulos dies. 4. Hora autem sit tibi supertiui illius balnei decima; 6 Prov. 21, 9. 19. 1/2 panes bibetis : accede suaviter .id panem absconsum et aqu 1. d. S I 4/6 neijue t. — adspicias S { 6 rixosa : 4- in interioribus domus S Prov. 25, 24; item infra c. 10, 2 | 10/11 rt noli — factum : neque onia facie oculorum tiiorum S 1 13 U quod sup. tst mu!ieri > S | 15 mulierum S| 20/32 in talibus — dies : neque onmi lemporc neque omnj die neque meridie 32 superflue L 24- ^dausutH\ Latinus vocem grae- cam niianiov retinuit; Syrus verlit: profundum. * • 24. fir^ xaittZfioy^oifti xx).,] i. e. ne genas vel oculos vel capillos coto- ribus depingas. Eundtrm corporis cul- tum daninanl Clemens Al. Paed. II, 8. 12; HI, 1. 2. 21; Tcrtullianus De cultu fcminarum; Commodianus In- structiones II, 19. Clemens 1. c. IQ, 2, 6 p. 254; II, 66 p. 292 declarat, illis artificiis hominum opiikem et archetypum contumelia ailici et malam art era creaturae Dei anteponi. IX. Ufgl xov (iii avXkovta^i yv- valx« dvdpdaiv. Quod mulier non debet cum viris lavari, — Cf. quae supra ad c. 6, 13 adnotata sunt. 2. yvvaixflov rff ovtoq fiah. «■/.] CONSTITDTIONES APOSTOLOBUM VIII, 24— IX, 4. 27 IdtoxuKvai vxd^owtcu. xuasi^ Hh ^dXovCa hhcu rip a^ dv^l xtfoa^xe kxl to oQiaxetv cnk

. hixoafttji/ii : inix. et^ xdXlo^ h | xd>.X o | 10/11 ataxrov yiv. --^ o \ 12 nrtorij yvvtj p v 1 e/ : 1 0 1 Tit(tixaXvnifttti + yvvii p v | ro nQoatonov > o | 18 an : rmv h I 1& i^cJL onroff b | evtdxvoq o | ftefierpt/iivog o \ 16 nouia^at (01 supra o I fi^ih nokXiiv > o | 18 dh > o \ aoi : av o \ t. ^ t^g : raxrtig o Cum Didascalia hoc loco de balneis 23,21.22. Ceteroquin usus multiplex Pronuscuis agat, Constitutor vocabulo erat. His balneum ad sanitatem sus- OM suppresso de balneis muliebribus tentandam vel munditiem corporis re- 'of'itw. C£ quae exposuit Corssen stituendam saepius opus erat quam ■a Ztitxbrift fur luutestamentl. Wisien- illis. Nonnulli lavacro plane abstine- ^1(1900), 341—43. — fvTo'*Ta»?, bant, ut lacobus frater Domini teste ^mp{yLivmg\ Cf. Ps.-Ign. Her. i, 2. Hegesippo apud Eusebium H. E. Ill, 5- Ml ntQiaaatigav] Lavationes 23, s et Hieronymum De viris illu- "t<|Kiitiores ac non necessarias dam- stribus c. 2. "int ttiam Clemens Al. Paed. Ill, 9, 4. xttigolovalag] Sic scripsit Con- 47 p. 182; Cyprianus De lapsis c. 30; stitutor, cum Didascalia dicat de balneo '^Wwymus Ep. 45 c. 4; 125 c. 7 superfluo, quod est dxaiQokovala. — (%iePL 22, 481. 1075); In lerem. 6sxdtti\ i. e. quarta hora post meri- 38 TUDASCALfA X. 1 4 oportet enini te constitutam fidelem ab omni parte oculoniiQ aspectum et conventionem, quae in tali balneo fit, fugere. X. Ne auteni sis litigiosa ad omnes, prae cetera adversm virum tuum, excide hoc malum a te, quoniam (idelis es, ut vir ') tuus, si est fidelis aut gentilis, propter te non scandalizetur et blasphemet in Deum et tu vae heredites apud Deum: Vae, inquit> per quern nonten Dei hlasphematnr inter gentes; 2 si autem fidciis est vir tuus, cogatur dicere, ut sciens scripturas, quod scriptum est in Sapientia: Melius est habitare in deserto qiiatn cum muUeri 10 iitt^uosa et litigiosa. 3. Mulieres igitur per confusionem et man- suetudinem religionem ostendite ad conversionem et fidei auctum de ethnicis quanticunque sive viri sunt sive mulieres. 4. Et si paucis ipsi admonuimus et correximus vos, sorores et Hliae ct membra nostra, tarn en sicut sapieotes et vos quae bona sunt et 15 sine reprehensione quaerite vitae istius documenta, ut sciatis, per quae possitis regno Dei nostri propinquare et bene placentcs repausare. 6 les. S2t S- 9 Prov. 21, 19. 3 prae cetera (= fiakiata) Corsseii (cf. Ronsch, I(ala el Vulgata p. 413): praeterea L | '> fidelis aut >■ S i 6/G scand. et blasph. : cogatur bksphemare L, pro .ioltt\(; legens dvayxaoHfi.; \ \\i bene : bonis operibus S diem. E contextu (v. j) mukos iam mcridie balnea petiisse apparct. Q.ueni morem improbat auctor et mulJLTeni christianani adhortattir, ut noniiisi circa vesperam lavctur. Hadrianus iniperator referente Aelio Spartiano c. 22 ante octavam hornm in publico neminem nisi aegrum lavari passus est. lertulii- anus Apol. c. 42 de honesta et salubn hora lavandi loquitur. X, Uf^l juaxiftnv xal ykutaatiioti yvvatxos. De mulicre contentiosa et locjuace. CONSriTLTrONES AP08T0L0RUM X, 1—4. 2<) 6tl yag ot JtiaTrjv ovtJav ix xavtoa xai xavrore t^v xoivogf&ajLfiov JifQtegyiav gxry/eif. ^X. To di naiifiov oov XQoq jidvtas., iiaXmra 6t xai JtQoq ov apdga aov, xtglxoipoi' xiCri] vJtdQxovoa, tva oov 6 aviJQ, icar yj xiorbg i] i^ixoc, (ti) dia iJt GxavdaXtod^Biq ^Xaa^rjfit'/ o I 2 ntf^itifyfiuv h u ] 'A n(tog nunai — uvd^ta aav > o 1 jrcil > p V I 5 nunoc : dmaroi; a | &s6v : xov 8. h, 9ft3 o 6 fvptO^i; a h : fvpff^'^atj v, -H-^ati p, yf >'iJof< o ' 7 ftov ]> o | 7/8 el 6k : i df o \0 ^p ; ^n o \ W ^ai + itji o \ 12 «?>froff > o ' 16 vfjuiiv h | d}.v6 p v i 17 opforo/c o | dva- ^^avaaaSai a' o D : -aeal^e a h, -naveadui p, -toi^f v, + tig aldiva^ ^^Iwvatv dftfjv o (simtliler Turrianus), + xaboktxtj didaaxakla nepl i.ai'xwr I. ieiv y maxoi] Hoc loco sermo fideli. Locutio Syrura interpretera et St de marito in univer&um, sive fideli unum ex librariis ConstitutioDum sine geDtUi, postea v. 3 speciatim dc iurc ofTendit. u« I. Pastor, qui constituitur in episcopatu presbyterjj et in ecclt»iis omnibus et parochiis, oportet euni sine querela esse, irreprehensibilem, alieniim ab omni iniquitate, virum non minui annorum quinquaginta, quonJam per qaandam rationem iuvenil« 5 luxurias et diabolica vitia aufugisse iam videtur et ab eis, quae j falsis fratribus in multos iactantur, blasphemiis, qui ignorant verbum Dei, quod in Evangelic est: Quoniam, inquit, S C I, r. in fpiscopaitt] Auctor baud du- bie usurpavit vocem ^ninroTi^, quam Syrus rt Constitutor de episcopo lo- qucntcs teslantur quamque Vulgata picrumque vertit: visitatio. Cf, les. 10, }; lerem. 6, 15; 10, 15; Luc. 19, 44; I Petr. 2, 12. Ego verti: in epi- scopatu, cum ilia vox sensum Juctoris non recte reddat. Etiam Latiiius no<>ter ita vertit infra v. 3; c. 2, 3. — in ffdeiiii etc.] Fcclesiae et parochiae auctori idem esse videntur; haec autem vox quasi accuratior illi addita est. ~ tliaholica vitia] Similiter Syrus: con- cupiscentiae inimici, Ideo uolui emcii- darc, quamquam suspicio mibi exoritur, Constitutoris te.stuin lideliorem esse. I. Ort ro ayfaftfiator eirai, tit' .TfJpWt' rft TOV XoyOV OV X<»).t)H TllfOi hTtiaxontiv. Quod non escluditur ab episcopatu, qui expers est Htteranira. peritus vero semionis. — Turrianus, \vi\xd dubie te.vtum suuni falsum re- spiciens, hoc caput inscripsit : "Oii xf/\ TOV iniaxonov elvat nenai^fvftiiftit xtti t/intiQOv tov /.oyov. 1. t'r<5»- nfvT^xoyra] Non candem, sed similem aetatem Siricius p«ps postulat Epist. I, 9 decerncns: osqar ad annum aetatis trigesimum cJericum in ordinibus minoribus versari, deiixk per quinque annos diaconum «c ps decern annos presbyteruni esse, dcni- que, i. e. annos XLV natum, cathedram cpiscopalem adipisci posse Zosimiu. BIBAIOA B. IKPf Eni2:K0n£iN nPElSlBYTEPHy KAI dIAKONQN. 1. IkQl dl xtSv ixiaxoxatv wxtaq ^xovaofiep xaga xov xvqIov fjlHmv' xbv xoifiiva xbv xa&iardfuvop ixlaxoxov elq rag ixxlrjaUtq ht xdaji xaQouda del vxciffx^iv aviyxiijtov, avsxlhpnov, opd- 5 xofov xdarig ddudttq av&Qmxmv, ovx iXcerrov Izmv xsPT^xovra, «n xQoxm rtvX xaq vsmxeQixag ttxa§Uxq xal xccg e§m^ep Sia^oXag j kxt^tv/cDg vxdgxsi XQog xaq tivtov ^tv6adiXgxov slg xoXZovg buftQOftipag ^Xaagiijftlccg ov ytvmsxovxcav ^fta d-eov xb kv x^ MocffiUat' ,^g civ XaXr/Oji ^fta affyop, axodmCei xsq\ avxov 10 liirfw xm xvqUo kv ^(iiga xQlastog", xak xdXiv ,'Ex xmv Xoymv oov iixaim&ijaji, xol kx xtSv Xoymv oov xccxa6ixac9-i^6^' . 2. eaxa Mv, d invaxw, xexaidsvftivog' si dh xcd dygdftfwrog, dXi ovv 5 Tit I, 6. 7: I Tim. j, 2. — 10 Mt. 12, j6. — 11 Mt. 12, 57. 2 xffl ;> o I diaxovwv -f- xl^pixwv XW***^ ° I 3 ovrtug > a \ i f*«ntiv > o I 5/6 dvinaipov : a/titoxov o \ 7 ataxias a h o v i. m. : ''M't p V i. t. I 8 ixn$g)VYo»i o \ 10 EvayyeXla a h o D : -(- elft/ftivov i*].Li. - U _ . -}» .. I .n * o ' - u o • , 5 del im- ^t p V i. t. I 8 ixni^vyioi o \ 10 EvayyeXlm a h o D : -(- etgriftivov p v | ^Vt a b o : elni] p v | 12 xataSixaaBijag a h v : xaraxgt&ija^ o p | IS tl tvinnov > i \ $i dh xal ayg. dkX' ovv (ov o) h o p v D ; xal a ^ ad Hesych. c. 3, similem aeta- •to reqmrere videtur, nee vcro satis ^S^tocte pronunttat. Canon Silvestri papu SDppositicius XI annos pro sin- fob gradibus ita disponit, ut nemo ante aimom LV ad episcopatum ele- *«te. Lex auteoi non semper obser- ^ potent lam Didascalia perroittit, Mso postolante etiam virum natu mi- noiem e{nscopura eligi. Brevi post ""■otwi dimbuebatur. Synodi Aga- *™« S06 c. 17 et Arelatensis 524 t- 1 »d presbyteratum vel episcopatum *'»ap»endum nonnisi aetatem annorum XXX requirunt, eandem aetatem, quam synodus Neocaesareensis (314—325) c. II modo ad adipiscendum presby- teratum postulaverat. lustinianus, Nov. 12} c. 1, annos XXXV requirit. — T^OTujt Tivt XT?..] Canones ecclesiastic! apostolorum 18, 3 praecipiunt, ut pres- byter! aetate provecti sint, XQoinf xivl dnexofitvoi r^t nQog yvvalxag avv- fXevatag. Cf. Doctrina XII aposto- lorum ed. Funk p. 62. Similiter auctor infra III, I, I de senectute viduarumdicit. 2. dypapt/ittTog] Virura litterarum expertem etiam Canones ecclesiastici 32 sed notitiam habens vcrbi [divinij et stabilis netatc. 3. Si autem in parochia modica oriiinandus est episcopus et non invenitur, qui tempora aetitis iam transisse videatur et testimonium habere et sapiens, est autem iuvenis et testimonium liabet ab eis, qui 6 cum eodem sunt, quia djgnus est ad episcopatum, et per iuvenilem aetatem per mansueludinem et bonam conversationem senectutein ostendit, probetur et, si ab omnibus tale testimonium habet, con- stituatur [episcopus] in pace. 4. Nam et Salomon duodecim annorum constitutus regnavit in Israel, et losias in iustitia octo 10 annorum constitutus regnavit, similiter et loas, cum esset septem annorum, regnavit. j. Unde, etiamsi iuvenis est, tamen ut man- suetus sit, timidus et quietus, quoniam dicit per lesaiam Dominus Deus: Super quern respkiatn, nisi super immsiteltiui et quietum f! tremeutem verba mea. semper? Similiter et in Evangelio dicit ila: !.-( Beaii mansneti, quia ipsi herediiahnni terrant. 6. Sit autem ct misericors, quoniam iterum dicit: Beali misericordes, quia ipsii miserebitur Deus. 7. Similiter et pacificus, quoniam iterum didt: Beati pacifici, quvniam filii Dei vocahnnlur. 8. Sit autem et sine ^'omni malitia et iniquitate et malignitate, quoniam dicit iterura: 20 Beali mundo carde, quia ipsi vidchuni Deuni. II. Sit ergo sobritis, castus, < constans), oryiatus, non turbulentus, noil vino multo deditns, non perciissor, sed innocens, non litigiosits, non avarus; non ncophytus, ui non injietur et in iudicium incidai ■diaboli), quoniam omnis, qui se exaltat, bumiliabiiur . 2. Talon 8 HI Reg. 2. - 9 IV Reg. 22, 1 ; II Paral. 34, i. — 10 IV Reg. n, at. - Yd ks. 66, 2. 16 Mt. s, s- — 1« Mt. 5, 7. — 18 Mt S, 9- - 20 Mt. j. 8. - 21 I Tim. J, a- 6. - 24 Luc. 14, 11. 1 divini > S C | stabilis : provectus S | 8 episcopus ;. S C ' U» iterum S C| dicit + in Evangelio S | 16 17 ipsis tn. Deus : ipsi misericordiacn consequenttirSi 19 omni S C | 31 constans S C, hie post xoa/noi | 34 dlaboH S C apostolorum 16, 2 in epjscopatiini ad- mittuiit, nee vero rirquimnt periliam sermonis, sed niansuetudineni et cari- tatem erga omnes. luslinianus Nov. 6 c. 4 autem edicit: Litteras ignorantes omnino nolumus iieque ununi ordiiiem suscipere, elericorum videlicet pres- b^ierorum ac diaconorum, tarn sacras oratioDes doccutiura quam ecclesiaruni et cflnonum iegcatium libros. 4. liatdfxofTiji;] Eandeni aetatem Salonioni regnare iacipienti attribuunt Eupolenius, rerum seriptor saeculi ] a. Chr., ab Eusebio Praepar. evjoj^ rX, 3,0 prolatus, Chrysostomus ad les 3, 4, Hieroiivmus Ep. 72^.46! Iii la. 3, 4, Ps.-Ignatius Magn. 5. 4, Mar. ti Ign. 3, J. Textus S. Scripturae «il- gatus dc .ca nihi] habet. Codex veto AJexandrinus III Reg. 1, 12 aMt: (X)SSnTUTIONES APOSTOLORUM II, 1, 8-2, 2. 33; IfauQOi xov Xoyov, xa&ijxcov t^ rXiTdq:. 3. e^ 6h xcd kv xagoixla fiatdK vxaQXOvay xov XQO^e^ijxmq T

y oxxm kxmv kfiaai- Itvaiv, bfioloag dl xai Imag Ixxa kxmv ijoiev xov Xaov. ^. maxe il xcu viog, aXXa xgaog vxagx^m dstXog xe xal rjdvxiog, oxi Xiyu 10 ita xov^Hodtov xvgiog b B-eog' ,,'Exi xlva kxi^Xi^xo, dXX ^ kxi TOP XQttov xcct ^avxiov x(d xgiftovxd /tov xovg Xoyovg diaxctvxog"; ^olati xai kv xm EvayyeXltp ovxcag' „Maxdgioi ol xgaslg, oxi cwol xXrjgovofti^ovOt xrpf yrjv'*. 6. loxm 6k xal kX&qucov, oxt taUr tigijxcu' „Maxdgioi ol kXei^fioveg, 0x1 avxol kXeijO^ijOovxcu" . 15 7. Idrto 6k xal tlgrpfoxoiog, axi xdXiv Xiyei' „Maxdgioi ol tlgrj- voxoioi, oxt avxol viol 9-eov xXri^rfiovxai" . 8. yiviad-m 6k xm_ mstnljirjixog, xMftjg xaxlag xal xovrjgiag xal d6ixlag xsxa&ag- pini, 0x1 xdXiv efgijxaf „Maxdgtoi ol xad-agol x^ xag6l^, 0x1 flitoi xov B-Bov o^ovxai**. 20 II. "Eoxat ovv xal „vrj(f)dXiog, aoaq>ga>v, xdoftiog", e^xad-ijg, (niffoiog, ,,fi^ xdgoivog, [irj xXijxxijg, aXX kxietx^g, dfiaxog, dqiiX- «(fpiffoq' i/ui ve6g>vxog, tva (uj xvq)a)&elg slg xglfia kftxiaij xov Aa^oiou, oxt xag 6 v^mv kavxov xaxBivm^rfitxat" . 2. xoioirrov 7 ni Reg. 2. — 8 IV Reg. 22, i ; II Paral. 34, 1. — 9 IV Reg. 1 1, 21. - 11 ks. 66, 2. — 13 Mt. s, S- — 16 Mt. 5, 7. - 16 Mt. 5, 9. — 19 Mt. 5. 8. - 21 1 Tim. 3, 2—6. — 24 Luc. 14, 11. 1 tftnti^o^ TOV : xsxtos o \ tov I. : twv Xoymv p v I xad^^xov a o | 2 fi > 0 ' 8/4 xai aopof — fieftafrvQ^/iivog > a | 3 inlaxonov o p I 4 Xfnttiti p V I 6 bI> o \ navTwv ovTwf p v D : Toiovtwv a h o { 8 oxtiu i^** > 0 9 ^avae o I 11 xvgioi > h | 12 ngaov o p v D : Tanetvbv a h IJOt rfjaaorriff ahoL:>pvS LXX | 14 d^ : owr p v | 16/17 taxw — *^^^nmal > a | 18/19 xexa9apio/iivog a | 23 vfo^vTov o | ifxniait + xal Twyiit a I 24 Tantirat&tjasTtti -{- nffi fmaxonov aQXOVTog ov/tfii (avfifiiov) 0 (inscriptio particulae) «•» rfwiJfjro, nonnulli codices Pari- ]I.Olovelvaixp^T6vini0xonovxal senses et quaedam editioaes: vl6{ Tove Xomovi xlr/pixovs. Qjizlem esse «•» (fttdfxa. oporteat episcopum etreliquos clericos. f^CXK, DlD49C. ET CoNSTIT. AP. I. 3 34 DIDASCALIA II, 2, 8 4, 1 (LS). dfcel esse episcopum, uniiis nxoris viriim, curam Jottius suae bent agentem. 3. Ita ergo probetur, cum nianus impositionis acccpit, et sic ordinetur in episcopatum, si est castus, si uxoreni castim aut fidelem habuit aiit habet, si filios pie educavit et erudicns fi produxit, si ii, qui intra domum eius sunt, reverentur eum ct honorant eum et onines subditi illi sunt. 4. Si enim, qui se- cundum carnem illius proprii sunt, seditionem faciunt advtrsus eum et non parent ei, quomodo ii, qui foris domum •* eius sunt, curae ipsius commissi sc ei subicient? 10 III. Et exarainetur, an sine macula sit in rebus saeculi et in corpore sue; scriptum est enim: InspicUe, an sit macula in (o, qui sacerdos est faciendus. 2. Sit autem et ira vacuus, quia Do- minus dicit: Ira etiam prudentes perdit. 5. Et sit misericors et benevolus ct caritate plenus, quia dicit Dominus: Caritas opera 15 midtiltidinem peccatorum. IV. Et manum porrigat ad dandum, et amet orphanos ac viduas, et amet pauper es ac peregrines, et sit promptus ad mini- sterium suuni et assiduus in niinisterio et animum suum conterens 1 I Tim. }, 2. 4. - 11 Lev. 21, 17. — 18 Prov. 1$, i. - 14 I Petr. 4,*. ;5/4 uxorem habet : uxor eius fidelis ct casta est S 4 pie S (accurate . in timore Dei) C : caste L, iterum legens (tffuoii 2. (iiok; ai'cfpa ;rrA.] Constitutor huiic locum respiciens accuratius de matrimonio cSericorum infra VI, 17 agil ibiquc praecipit, ne clericus mere- tricem ;iul ancillam aut viduani aut repudiatatu iu malrimonium ducat vel uxorcrn liabeat. Unde apparet, hoc loco etiam invitis codicibus legendutii esse /Aovoydfiov, non (iovoyanov, quod vocabulum plane nihU dicit, nisi quod verbis praecedentibus vel Didas- caliae dictum est. Auctor Didascaliae lion exponit, qualis esse debcat uxor cpiscopi vel presbytcri. Id tantum cum Paulo apostolo dicit, episcopum unius uxoris virum esse debere. Quae verba fcrc ab omnibus ita inteilcgcbantur, eura solum episcopum eligcndum esse, qui setnel tantum uxoreni duxisset, vel digamiam ab episcopatu excludcrc Pauci tantum locum de bigamia, non de digamia successiva, iuterprclali sunt. ut Theodorus Mopsvestenus (Cateiu graecorum patruni in N. T. ed. Cranter VII, 23 — 16) el Tlieodoretus Cvrensis :id 1 Tim. 3, 2 (0pp. ed. Hal, 1771 III, 653), vel Chrysosiomo .id I Ttni. 3, 2 referente led. Bened. Xf, 599) putaverunt, apostolum velle, ut epi- scopus uxorem haberet vel uxoratus tnnlum episcopus eligeretur. De di- gamia successiva locum etiam auclor Didascaliae intellexisse videtur. Certe interpolator eum ita interpretatus est Tertuilianus quoque ita scnsit, De cx- hortatione cnstitatis c. 1 1 de sacerdote de monogamia ordinato, De mono- gamia c. 12 dc cicro monog^itniic CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 2, 8—4, 1. 35 lk„dililvat TOP ixlaxoxov /nag avdQa" yByevrmivov „yvvcux6^" jiwvfdnov, „xaZmq tov Idlov olxov xQoeaTcora". 3. ovrcag yccQ imunc^ia&m, bxoxav t^v x^^Q^^'^oplav Xafi^dpmv xad-taTaTcu ip TO x6xqi r^$ kxioxox^q' el lore Ceftpog, xtorog xal xoofitoe, el ■jwdxa aiftpqp Tcal xiax^p I^xjei ^ la^i^xep, il Tixpa &soae^<5g 6 m^Qi^pag xcu ip povd'sal^ xvqIov xaidevOag XQorjyccytP, tl ol xat okov ccvTOV, evXafiovfttPOi xal ipTQexofttPOi avxop, vxi]xooi xmtq ^p avTtp. 4. tl yccQ ol xaxa adgxa Idioi avrov xgbg mw araaid^ovoip xcA axu&ovaip, x(5g oi l|eD r];^ olxlag avrov Mjw jBPOftepoi avxfS vxotayrfiopxai; 10 m. Aoxifia^a&a> ovp, el aftmftog hxip xeQl xag ^uoxixag UfAtq- yiyQoxxai yoQ' „Mai(ioaxoxetCd-s xop ftiXXovxa elg &(m»- ovptp) XQOxetQl^eC&cu". 2. vxaQxdxm ovp xal dbqrfiftog, ori Xiyei f Sotfltt' „t)(frpi x(d g)QOPlftovg axoXXvOiv". 3. iotm 6e tvaxXay- Xvoq, afidvavaog, ayaxijxtxog, oxi Xiyei xvQtog' ,,'Ep xovxqt ypm- 16 (HMTct xavxeg, oxt iftol fta&rjxal icxe, kap ayaxaxe dXXtjXovg" . IV. 'Eaxto xal evftexddoxog, q>iX6xi]Q0c, g>iX6^ePog, vxijgexixog, imaxwog, evOxvXxog, avexcdoxwxog, eldtog xop /taXXop opxa 1 I Tun. }, 2. 4. — 12 Lev. 21, 17. — 14 Prov. 15, i. — 15 loann. 13. ». - 18 U Tim. 2, 15. Wi > h I fitSs yvvatxoi aydpa yey. o p v ! 2 /jtovoya/iov a* A cf. ^I> 17, 3 : fiovoyafiov a h p v, -/lOf o | 4 asfivoi niardg a cf. D : matog 'fiaif p V, Tftatog h o | xoofuog + xal at(iv6g h o | 5 niax^v xal aefxvtjv li 0 1 tioi a I ^ax>]xtv a 0 : iax^xei h p v | 6 ngoa^yaytv o \Q tl yap oi : •J yip 0] 9 xal an fid: > o | avrov : avtio o, avrdiv p [ 10 fdioi : + avrov p, «W(i V I yfvofievoi o 1 12 yap -f ju^ a | /Jiwftoaxonfia&e a D : -fia9ai h 0 P V 1 13 liyei + 17 ypa^^ *o2 o | 14 di > o | 16 iotai fia»t]tat o | 17 filjoxJiQog : ipikoxffiotog o ■ugo adstricto dicens. Uatverse etiam grediente lex non mitior fiebat, sed "Oonisi monogami in clerum admissi potius severior. fsst videntur. Quae Tertullianus De III. Tlva /f^ doxi/Jidl^ea&ai rbv "xwQgamia c. 12 et Hippolytus Ph'iio- inlaxonov npoxfipi^oftsvov. In qui- '^■■IX, 12 Catholicos vituperantes bus probandus sit, qui designatur in (ficunt, ea contrarium non probant. episcopum. •^fgnla temporibus veterrimis nonnun- 2. dogyTjzog xxX.'\ Canones eccles. ^"*» observari non poterat. Hie in- apost. 20, 2: nij opylkoi, oQyt) yap "■pwficit, Callisto pontifice denium dnokXvaiv avdpa a I 4 infXTfivaro} h ! 7 tovtov o | 8 xoknov -\- avrov o | 9 o > o| ^'i^' X^'C" P V I 11 dtipptoyoitt a o : iie^pijutva h p v LXX ' xal (taxdifi > h o I 13 Aovi; o I 14 vniSQor o | yap > o | iarlv , . rot/ > p v | 15 dnttoow- noXijiinroq o 1 18 Mtavafj h p TCftoaamov -\- iv xfi'ofi p v | Ttti-titOi; o; 1!) dtxttlwf a V : d/xaiog hop] tftta^fti a 1 20/21 rpo^r/ (rpwyij o) xal av6Qov 6fo/iivt)v npoxQivfiv, xal ozi yntatfayfi, utBvav>, dpy^? ov /Afra- titiiovai XP^- Q.u<3(i Qon cuilibet viduae sit largiendum, sed quandoquc sit ante- ponenda nupta indigens,et quod voraci, ebrioso, pigro eleeniosyna non sit praebenda. 7. Cf. Pi.-Ign. Tars. 9, a. V. On Xi>^ bnQoatimoXfjTtTov n'rai tdv inlaxonov iv Ttji xQivfiv xal to rJ»ov ftitftiov xal ?>;»' AlatTav avv- lazaXftivov. Quod non oportet epi- scopuni in iudicio esse acceptorcin personarum, qubdque debet esse nio- ribus moderatis et victu frugali. 1. juijre nlovaiov xxX.\ Canones eccles. apost, 20, 2; //«}r* ngooatnov n).ovatov kaptfiavottn; fdififi nh'tjm xaraifwaattvoyttg. 2. dixaitug xt)..] Haec S. Scripturae verba interpolator etiam II, 9, 2; 47, j laudat. CX)NSnTOnOIIE8 APOSTOIORUM II, 4, 2—6, 6. 87 a§ioi> vxolii^tcag. 2 (IV). d yixQ XW« ^'S vx(iQxovaa rj dvva- fiivT} ixaqxttv Iv tc5 /9/o> toe xQ^i^^^'iQ^^' triQa 61 ov X*lQ^> ^^^ irdeijti, vxoQx^t xal 6(i( voaov t} zixt'OTQOcplai' /) 6i da^h'ttav XetQajOxovaa, oxi ,.XQvipag oxvrjQbg xrjv jrtfptt ai;rov vxb xbv xoXjtov ov dwijOfrtai axsvfyxelv avxfjv tig xb cxofta avxQv". 5. 7ta\ xaXtv „*Q agrfbg xtQUXa^tv xac X^rp«» avxov xal ttpay^v xag adgxag axhov' nag yoQ fdi^vaog xal xoqvo- 10 xoxoq JTTtoxftJgtt, xal ivdvotxat difQQcoyoxa xal ^xaiirj xag vxvm&rjg", 6. xal iv aXXoig' ,,'Eav rfe etc xag (fiidXag xal ret xoxt]Qta 6J xaxadvi'aoxevmv. 1. „0v X^ij,*//' ydg, {f.j]oh' b B^ebg xqi ItiataH, „xg6oo}xov xXovoiov, xal xtvtjxa ovx iXttjoiig iv xglou, Oxi xov xvglov i} xglais,"' xal xdXiv „Jtxala)g d/oigft to dlxator". 3. xgo^tj xai xoxm XvGiTsXrjg xal ai'xdgxijg vxagxitco 6 ixioxoxog, 20 iVa 6vi>ijBff vtjqiui' xgbg xb vovd'txtlv xoig axatdivzovg ' taxm firj Sdxavog, ftrj xgv^i/xtjgj ftrj i^dv^tos, ftq )f(>//(lrof/-«'yo<;. 4. loxm 61 Iavt^ixaxoc, fiaxgod^vftoc iv xaTg vovd^talaig, xoXvdidaxxixog, f4f- Xexcov xal dxovdd^oov Iv xalg xvgtaxalg ^l^Xotg, xoXvg iv dva- yvcaOfiadtv, 'iva xag ygatpag ixi(ztX<»g kgfitjvtv^, b^ooroixoaq xoTg 25 IlgoipfJTatg xal xfji ISopini xb EvayyiXtov Igftrivivwv bftoiatg xqi HvayytXim oxoixfixmoav al ix Softov xal llgoifr/xfdv hgfirjvtlai. I 5. jUyet yag 6 xvgtoq 'ItjOovq' ,^Eg£vvaxF xag yga^dg, 0x1 avxai tlctv al fiagtvgovoat xegl ifiov", xal xdXiV „Iligt 7«P '^/'O^ JUaHfffg lygaiptv". 6. xgb xdvxmv 6h dtaOxoXevg dya&bg ytvio&nj, ^ 7 Prov. 19, 24. 9 Eccl. 4, 5. 10 Prov. 2j, 21. — 12 Prov. 23, >i. 17 Lev. 19, 15. — 18 Exod. 2j, j. 19 Deut. i, 17. Deut. 16, 20. 28 loann. 5, \^. — 29 loann. 5, 46. notaq X. x. avr. vnapyhw aot, ui (> 0) iniaxont 'I'va 6vv>j&^g o a- i. rn., ct hie textum similiter correxit 21 toro + rfi a I 22 p v | 23 noiv- didaxrt)'6g h D : -didaxtoi a o p v 25 onoavoixoq o 2G xo Evayy- H'f*' bftoiwi; > o I 26 ^ii/itjVfvwv a h A : > p v | 27 aJ : xttl o 28 yap > o | 80 Mwva^g h p, h sic fere semper ac deuterosis, explicans et ostendenSj quid sit lex fidelium ct quid vincuLi infidelium, ne quis ex eis, qui in tua potestate sunt, sus-1 cipiat ilia vincula tanquam legem imponatque sibi onera gravia et tiat Jilius pfrditionis. 5. Ergo sollicitus sis et animum adtendens 5 ad verbuni, episcope, ut, si tibi possibile est, omne verbuir inter- pretcris, ut in multa doctrina populo tuo cibum praebeas ac potum, quia in Sapientia scriptum est: Adtende ad herham campi, ut ma tnas tondeas; et collige gramen aeslalis, ut habeas oi accipiat, ncc testa gentilium appetat, nee fraude inani utatur, nee cupidus sit nee avarus, quia liaec ojnnia ad opera daeraonum pertinent. 2. Dc omnibus his rebus episeopus universum suum populum instruat atque moneat. 3. Et sit sapiens et humilis et corripiat ac doceat in doctrina et disciplina Dei, et probe sentiat 20 proculque absit ab omnibus huius mundi negotits malis et ab omni mala eupidine gentilium. 4. Aniinum acriter advertat, ut a prii eipio cognoscat malos, et vos eos vitetis. Omnes homines am< quippe qui sit iudex integer, et omnia, quae in hominibus pulcl cxistunt, haec sint in eptscopo. 5. Si enim pastor expers 4 loana. 17, 12. 12 Mt. 19. 18. — 7 Prov. 27, 24. — 10 Til. i, 7; 1 Tim. }, 8. I iariv vofiog a | 2 »ai xi S. dniatotv > o | 3 dnlaxont : o in. ft : ^ », ^ o \ I kg/ir/vtvayi; hop: -Pfvt)<: v, -rtvuv a | 6 ^pavlZii o VI. llfpl roi' (tij tlvai t6v inl- axonov alaxQoxfQdfj, /ttjri di ^yyv- aaBat »/ avvrfyo^fiv. Episeopus ne sit turpi lucro dediius nee Bdeiussor nee advocatus. I. /ijy rat*,- zov l3lov nQnYfidniaii xti..} Clem, epist. ad lacobum c. 5: t-Hftf ^yyvijTrjy ytvofitfov ft^te avf- t'/yogov ftff6% f-tipiv Tti-t fitwttxvi 7iapffinfn).fyftivov npayfiaxt' ov ; xgtiTiv xal Atxai7^arfuv Hunc Clemcutis locum Ps,-Clcmi noster haud dubie transcripstt. c. 57, 2 — 4; IV, 2, I. — fitj SiyViaf, fii\ Alyi.moooi;\ Eadem habet Dtda< 2, 4. 4. \attv !) vnaffjcei] Ct III, s. CONSTirUnONES APOerOLOEUM II, 6, 7—6, 6. 39 io^or xai SivriQaMiv diaiQmv, xtd deixvvmv, zl vofiog itfriv Mxm xal xl deOfia dxlottov, £t>a fuj rig vxoxiay roTg deOfiols. 'j. ixi(iiloi6 ovv Tov Xdyov, kxlaxoxs, tva, el dvporov ooi, xavxa tatii li§iiP kgfiijvevcyq xai iv xoXX^ didax^ xXovalmg tgegy^g xai xniLiSq ror law oov tov gxoruSfiov xov vo/iov. „^iXoxXovaioq, /i^ fiiadxxmxog, ftri xndlaXoq, fitj ^ivdoitaqxvq, ftfj ^fioidijq, fttj qiiXoftaxoq, {trj xatq \q xw jUov XQajfiaxBlaiq OvfixexXsYfiivoq, ftij k/yvoiiuvoq xlpu ^ imffOQmp dbecaq jifpiyjtfartaeagg, ft^ q>lXa^oq, /trf dlypatftoq, fttj Hjloaaaoq, (tri xgbq dia^oX^p ij xaxaXaXiap g>iXijxooq, fi^ vxo- xperij;, fiii xalq toQxalq xav idvmp ixogeyofiipoq, dxatatq xevale fillQiOfiBPoq, fiijdh ixi9viuftix6q, /ifj giiXaQyvQag, 8tt xccpxa xa 15 TowiTa Jx^ga xov &eo€ vxoqxbi xcA Saiftoptov q>lXa. 2. xavxa ^ xwna h ixiaxoxoq tuA xotq Xatxotq dta^B^atovfiSPoq xaQayytX- it'tffl, hdyatp (wxovq fiifiijxaq yIpsoB-cu xoS kavxov xqoxov „Ev- Hfl?" jaQ, qpijalv, „xot^ate xovq vlovq 'lOQaijX". 3. lorco dh oofoq, xaxetpo^gmp, vovd-sxifrtxbq ip xaU xvQiaxalq xaidtlaic, 20 *»hrfp6iiwv, axoxixoYfiipoq xaatp xolq iv xcp ^Im xovtjQOtq ixm^evfiaatp xcu xdoaiq k&Pixalq ixiB-vfilaiq. 4. eoreo ivxQoa- ^oxtog, 6§vq XQog xb yvmpai xovq=ipavXovg xa\ (pvXdaasa^ai an «rc5i>, ifiXoq Sk mv xopxatp, dtxaioxQixtxog, xai oOa xaXa h ""^Qmxoig ioxip rj vxagxii, xavxa b Mcxoxog Iv lavxtp xs- 25 *f7<">a>* 5. oxt dpsxlXrjxxog ddixlag mp xotftqp xovg idlovg avxov 6 Os. 10, 12. — 7 Tit. I, 7; I Tim. j, 8. — 10 Mt. 19, 18. — 18 Lev. ")■ J I. " f*f6i.> p V i 8 i^rixwv p V I 9 /U); ixgna^ : xai agn. o | /m>) dnoar. *^ \ no'tlonXovaioq o | 11 avmksxoftevoi o [ 14 inofeyo/isvog : elanopev- ^•'o,' 0 ' 14/15 andraig — XQioiievog > o | 14 xaivali a v t 15 ^7 sec : iMtjdi a | *6 navxa ta toiavxa : xavza nt. o | 16 vnaQxa a h o : tvyxdvsi p v | *'*«r : ro avra o | 17 o iniaxonoi h. 1, a cf. D : post XaixoXi h o p v ] ytria^ai o | avxov o | 19 9)tialv > o | notijaexf h ) 20 xaneiv6^p o \ ^'^txixog h o p I 22 xai n. i&v. ini^vfiiaiq > o | ndaaig > p v | faxto ^( 0 22/23 svTcpoaxttxrog a : evngoaxoyog h p v, (vngoaoxog o | 24 cur : " I (fixttioxQ. : dixatog xfixixog a, Siax0rittxog o \ 2b ri > o \ iv i. b ^'OxoTiog o I 26 dd. wv : Sr dd. o t noififv&v o DIMSCALTA If, 6, 6—13 omnis iniquitatis, etiam disci pulos cogere potest et moribus suis bonis incitare, ut factoruni suorum imitatores fiant, sicul diri. Doniinus in Duodecini prophetis: Et aril sicnt saccrJos ita n popitlns. 6, Exemplar enim vos populo esse oportet, quia et vos 6 exemplar habetis Christum. Estote igitur vos quoque bonum exemplar populo vestro, quia Dominus dixit per Ezechiel: 7. £1 facttim est vet bum Doiniui ad me hoc modo: Homo, loquere ad filios poptili titi et dices ad eos: 8. gladium cum indiixero super lerram, popiilus terrae illius siwiit yiriim e medio eoriim eumque sibi fatieiC i(j speciilatorem, ut videns gladium venieutem super terrain annuntiet hnccina et popnlum moneal et omnis audiens audiat sonum bucciuat; et si non se observaverii vaieritque gladius et tulerit eutn, sanguis ipsius super caput eius erit ; (juia non se observaverit audiens sontm buccinae, sanguis ipsius super caput eius erit; si antem se custodierit, 15 animam suam liber avit. lo. Si vero speculator viderit gladkt% venientem et mm insomierit buccina et populus non se custodierit et gladius venerit tuleritque de eis animam, ille quidem propter peccaia sua capitur, sanguinem autem eius de manu speculator is requiram, II. Gladius ergo iudiciura est, buccina evangelium, speculator 20 episcopus constitutus super ecclesiam. 12. Oportet ergo, episcopc, te praedicantem coiitestari atque aliirmare de iudicio, sicut in Evangelio est, quoniani tibi quoque Dominus dixit: 13. Ei tu, 2 I Cor. 4, 16; II, i; 1 Thess. i, 6; 1, 14. — 3 Os. 4, 9. — 6 Eiieclt 5}, 1—6. - 22 Ezech. 33, 7-9. 1 jipoTpfrpaaBci > h | 2 ytvio&ai o p ; 3 npoif^tr/s -f- luOijh h i jrs! ytip : xadttts xal p v \ Xgiatot; : o ;ir(>. p v | 6 notftv nptuxov o p | &;6 «*C — StSaaxtiv > p v | 6 kiyft -\- o kovxai a I 8 zov &fov : twv ovpavtiro yag > o 1 tlvai : post 6tl p v, post vfi&i o | 10 lov ).aov o i 11 xv(fi o | 16 rov > h j Iti dnodavti b \ 17 xuiv xupwv b o | 18 aitoi: rov o \ dnonTptipfi : -^>ft b 0 | 19 ipvaw o | 21 o > b o | liwr : \6{t»s b» til <«»' o \ ft'i > o I 22 npoa^ttjvvofi b o ! ipvx^v : lifv 1;). h , 24 tv > i ff xepativt) p V I 26 7 > b j ro : xal ro b o | 26 dxovaag : 6 dx. h 27 or« : oaT4i b, waitii o 1 28 adlniyyui b o | 29 p v I o > b o [ xij^ ixxi.^ aiai b o { 30 611 : dfi h o \ dtafiapxvpaa&at a, -ptlxai b o | rul dinfiffiat- ova&at > b o p V I 31 nepl — 6ttt(iapTvp>ia9f > b o I yap > a Ataftafr xvpfjorixe h | 83 AA(f;|rfro< o | 36 otrjpll^arai o, artjpi^awat b I imarpfviotm b o I re ttvro a h cf. D : raiira b o, avxa p v C0N8TITDTI0NES APOSTOLORUM II, 6, 6— 18. 41 juthjitaq ava/xaaei xai 6ia r^g dvaCxQOao9^ai xm Uimv avTOv xoiijiidrcav fiiftriTag a^lovg yevrjO^vm, cog Xiyn jov xcl 6 XQoq^jjg' „Ka\ lotai xad-mg b Uqtvg, ovxtog xai 6 iaoq". 6. xai yog 6 xvgiog ^fimv xai 6i6dcxaXog 'lijCovg XQiaxog 0 dog xov ^tov rJQ§ttxo xgrnxov xoielv xai roxe diddoxaiv, Sg 5 Jtw UfH' ,^Qv rJQ§axo 6 'lijaovg xoitlv xb xai dtddaxeiv". 6t6 ^ffitv ,l^g 6^ av xoi^Cij xai dtrfggff, ovxog iiiyag xXij&tjctxai Iv Tg ^aitXtlqi xov ^sov". 7. oxoxovg yag tlrat del vptag X(p Xam xohq ixiCxoxovg, oxt xai vftilg Cxoxbv ex.txB xov XgiQxov. xai vfi^ ovv ylvBOd-e oxoxol ayad-ol xm lam xov d-eov, oxc Xiyu 10 wpios 6ta xov ^hCjeMi^X XQog %xaoxov v/tmp tpdaxmp' 8. „yie ap^gmxov, Cxoxbv didmxd Oe xm oixcp 'JaQotjX, xai dxovOfj Lx "^o^Q xexXavijf/ivovg ixiaxgiqiexs. 13. xa avxa xtgi '^ 2 I Cor. 4, i6; n, i ; I Thess. i, 6; 2, 14. - S Os. 4, 9. — ,6 Act. i, i. ^ 7 Ml s, 19. — 11 Ezech. jj, 7—9. — 20 Ezech. 35, 2. 6. — 24 Ezech. 33. }-j. CO^STITUTIONES APOSTOLORUM II, 6, 14—8, 1. 43 w ovT(3v ieyorre?, adeXi9>ol, ovx a/taQnjaofieBa' ix yoQ tov uUaxt; cMOVuv etxog rivag dvatoxijd^^vrag xoof axa§ ri rcSr imv xotrjocu xaX xdav xoptiqoov xaQaitfjUaa^ai. 14. X^yei yag t TOV XQWfi^ov 6 ^eog* „diafiaQTVQsi avrolg ravxa, iatog woootnat t^ gxov^g gov", xal xaXiv „*Eav oQa axovoaxiiv, 5 9 UQa hdmaiv". 15. xal 6 Mma^g g>r)Oiv rep Xam' ,'Axovt, Utt^i; xvQiog b &B6g aov xvQiog elg iartv". 16. xal o xvQiog xm EvajyiUqt xoXXdxtg fUfiV^Gxerai Xtyatv ,/0 ^X^*' <^^<^ tov$tP axovirm", xul 6 ooq>dg SoXopuov q,f)Oiv' ,'Axovb, vU, xai- ia» xatgog aov, xal iirj dxtooy ^sOftovg iiffXQog 6ov". 17. xai 10 'qjH mjfUQOP ovx ijxovaatf' xal ol doxovvreg 6e axtjxoivai xag- woocof, TcataXtlipavxeg „t6v iva xgl fiovov dXrjd-ivbv d^tov" xai ; rag oleO-Qlovg xal duvag algiofig xaxaavQivrtg, xcpl mv i^hg kgovfiev. Vfl. rvmathv dk Itfrco vftZv, dfaxritol, on „ol ^axTiO&ivtfe 16 !g xhv ^avarov toy xvgtov 'li^aov", ovxixi SgttiXovaiv ofiaQvdvsiv [joiovxoi._cag yag oi axo9ap6vxBg dvtpijfYrjXOi xgog ccftagxlav ^oftiovatv, ovxatg xcA ol awaxod-a»6vxBg xcp Xgicx^ dxgaxxoi yog aitagxiav. 2. ov xtoxevoftsv ovp, aitXtpol, XovadftBPOv xtpa g_t^S ^m^g^ovxpop hi xgdacetp xa xmp dpoftmp doeXyij/iata ' 20 * «A«apT»Joo5 fteta xb ^dxriCfta, ovxog, iap fi^ itexayptlS xal vxKHjrat xov xXrmniXav, fig yitppav xaraxgt&ijatxat. VuL El 6i xig vxb dxlcxatv avxo^Pxtj&^ dia x6 firjxixt vxotg ovpaaeXyalPBip, yiptoaxixm, oxi ftaxdgiog b xoiovxog i)X- mjxag^^^^^ xa»mg xal 6 xvgiog h xai EvayyeXlm Xiytf 25 f*tagiol lore, ot«i> bptidiamaiP vftag ij dioi^ioacip ^ tlxtooip ftov ^"T* ^^' ^- ^- ~ ^ ^^«ch. }, II. - 6 Deut. 6, 4. — 8 Mt. ii. 15. - »• I. 8. — 12 loann. 17, }. — 15 Rom. 6, 3. — 26 Mt. s, 11. 12. ff*opevfT * 1^*' ^*^' *"' "«'l'»' a I 7 xvfttog sec > b o | 8 [tvtiaxexai b v, IS gal ,/ *. ^? "**" "<= > o I n ol > a I rfi : yap a I 12 aA>7*ivov > b o ; aror • t6 " * ^ ' ^* "f^aovgHviei b o | 16 lora» + ^v b | 16 tov ' •■ ©i yapT**'*" ^ °l ^y'**' "•" ^P"'*'*'' ^ ° P I **''^" : ov;f p V I 17 Wi + rvy^afov l^ ^"^PXovaiv: rvyxavovaiv b o | ol > b o | 19 o^ap- fr»~ o, ovr '^ h ° ' "^ ' ^^ ° I <'^*' > *> I 20 nfarretv b o | vo/uwy o \ "^oeXyerf b * ' "* *^*s saepe o et o» confundentes | 22 y^^*''^ *» "^"S o) or, MtJ^^" ° ' ***^* '"• ° 'o'ovfo* a p V : o r. (0 tiovtwi b, • f»"!r p V Qti *f^"^ ^ h o I 26 9t<5 : rw *. b o | xvpioff + ^/itwv b o | ^ 9 Pr -• *«2 o p V ' DIDASCALIA !l, fi, 14—8, 1 homOj te constitiii speculatorem domui Israel, til audias sermt ex ore meo el moueas et adhorteris quasi ex me. 14. Et si di ad iniquiwi: iniqims morte morietnr, et tu non praedicaveris ^ dixeris, ut sc cnslodiai iniqtius ah iniquitate sua, iniquus pre b iniquitalerti stiani tiiorieiur, et satiguiuetti eius de manibus tuis quiram. 15. Tu vero si admonueris iniqunm, ut a via sua verlatur, et se tion custodierit, iniquus in iniquitaie sua moridtifi tu liberas animam tuaiii. 16. Propterea vos quoque, quia sequitur accusatio eorum, qui peccant ignorantes, praedicate 10 obtestamini, et eos, qui conversantur sine disciplina, monetei corrjpite palam. Ob haec igitur, quia saepe dicimus ac repetii fratreSj non accusamur; nam ex multa doctrina ac saepe audieni Ht, ut homo erubescens boiium facial avertatque se a male. 17. Nl et Dominus dixit in Lege: Audi, Israel, et usque adhuc non au 15 erunt. Et in Evangelic similiter saepe praedicat dicens: Qui ha aitres audiendi, aiidiat. Et non audierunt nee ci, qui sibi bantur audiisse^ quia in perniciosas atquc horrendas '.• haere cito devenerunt, de quibus continue dicetur. VII. Non enim credimus, fratres, lotum quemquam adh^ SO agere gentiliuni exsecrandas iniquitates, quoniaru notuni est oraD bus, quod, si quis peccaverit iniquum aliquid post baptismum, hi>: in gebenna condemnatur. VIII. Suspicamur autem et blasphemari nos a gentiltbus co, quod iam non eis miscemur nee compopulamur cum eis. Et per 2b falsitatem gentiliuni veritatem fratres nostri adsccuti sunt, de quibus dictum est in Evangelic: B^ati eritii, cum improperaverint 14 Deut. 6, 4. — 15 Mt. 11, 15; 13, 19. 26 Mt. 5. 11. 12. 18 continuo : verbum iudicii S \ 20 gentiliuni -f inicjuorwm S 1 ovx b h ■ 2 lixoTog b o | 4 ita/iafuvpat h, dtaif/u^rvpt o | avrovi b< fao^ b o I 5 aov ri}^ ytuv^f a | 6 apa — tpriaiv > b o I lai^ : -|- iav a*o^ axovaiK xvQiov tov 9tov xal noi^arj^ to dyo^^v xul to fv&hg iv i^Bai-' VII. fjlov ji^pij elvat rov ne/*v>)- (tt-vov. Q.ualem oportet esse eum, <^ui per baptismum est initiatus. 2. fav fir^fifTaynu xz)..] Ci. I, i, 3. Haec addens interpolator prodit dis- cipiinam erga paenitentes suo lenipore mitiorem fuisse quam tempore auctoris Didascaliae. i \'I1I. Ih(ti ovxo(iivov i\TOt iXf)'XOfiivov. De eo, qui in calum niani vel reprehension em incturit. CONSTmTTIONES APOSTOtOHUM IT, 6, 14—8, 1. fmv avT(3i' Xiyovrt^, adeXipol, ovx ^f^t/^ifTfjudfieSa' tx yaQ rov toJiXaxtg axoceir eixo^ r/ra- 6voivraQ xav ajias. rt raiv (tX aga axovcwoiv, 5 vv aga ivdaaOtv". 15. xai 6 MoaaFjg q)TjOtv xw Xam' ,,'Axovt, tgai^X, xvgiog b fredg aov xvgioz bIz iartv". 16. xal b xvgiog T(5 EvctyytXlq) xoXXdxie fiifivijaxeTai Xiyov ,/0 fX*^^ *^^" jlxot'et^' dxovtToo", xui 6 oo(jp6G: 2k)Xofi(6v qrjOiv ,,/ixove, vU, xat- }(lav xargdg aov, xai ftij dxmoij ihefSfioifc ft'itgog oov". 17, xai 10 iXQi o^fitgov ovx ijxovaav xai oi doxovxTtg di dxtjxoivai xag- jxovcav, xitraXtlipavTBg „rov tva xai fiovov dXi^&ti'br &tbv" xai i^ rag oXe&glovc xal dHvag algiofig xazaovgivrfg, xtgi mv vBig igovfitr. VII. rrojorbv 6i loroj vfilv, dyajtijtoi, on „oi ^axna^ivrtg 15 %lg TOP O^di'aTOV rov xvglov 'hjOov'', ovxixi 6g>tiXovatv afiagxuvtiv oi xotovxoi. oi, Xovadfisvov xiva TO T^$ S, iiz yffvi'at' xaraxgthi^otxat. _ VIll. El 6i xig vxb dxioxatv ovxotfavxTjd-fj 6id x6 (trjxixi mnrxolg owaOfXyalvBiP, yiva>oxixa}, dxi f/axdgiog b xotovxog vx- agxBi xagd Btm, xa&dig xal 6 xvgiog iv xm EvoYytXlco Xiytt' 25 ^^MaacoQioi laxi, oxav oVBiStOoiaiv vftdg ij (^toi^oiCn' r) fixatOtv 4 lerem. 26, 2. j. — 5 E«ch. j, 1 1. — « Deut. 6, 4. — 8 Mt. n. ij. — 9 Pxov. I, 8. - 12 loann. 17, 3, — 16 Rom. 6, j. — 28 Mt. 5, 11. 12. fiol; fiov (Exod. ij, 26), xal nalir a | 7 xvinoii sec > b o I 8 ftvijaxtrai b v, (tvrjfiovfviTi a | 10 aov sec > 0 | 11 oi :.' a ! «f^ : yap a | 12 a/.rj&irov > b o , ri'lS xal tii : tig b | 13 xaraavit&itTfg b o | 15 larw + fr h \ 16 rov (tavarov : to ovofiu b o | Yrjaov + Xpiatov b o p | ovxici : ovx p v I 17 tog y. oi : oi yap bo IS vndpx'**'*"*"- Tvy/dvovotv b o | o! > b o | 19 dftaij- xinv 4- Tvyjavovaiv b o \ ov • ov o \ ovv > b I 20 TtpaTTnv b 0 | vofiutv o j 21 ovToti o, oilrco; b, ut alias sacpe o ct w confundenles | 22 yiivav a | 24 avyaofi-ytTv b. -yt^v o j on fi. 6 xotovxog a p v : o t. (0 xtovxiUi b, 6 TOiovxwi o) on (taxaptoq b h 0 | 26 Bn^ : tdi &.b o \ xvpioi 4~ 17/"^*' b o | )Jyfi : fyif p v ' 2« jj pr : xai o p v 44 DIDASCAf.U 11, e, 2—10, 1 (L). {et persecuti vos fueriut] el dlxerint omne malum contra vos m entes; gandeie et laelamini, quomam merces vestra magna est caelis; sic enim pcrsccuti sunt propbetas. 2. Si quis ergo blasph niatur per niendacium, beatus est, quoniam temptatur. Dicit 5 scriptura : Fir, qui tion est temptatus, mm est prohatus a Deo. y quis autem convictus fuerit, quia egit aliquid iniquum, qui talis< est, non est Christianus, magis autem per hypocrisim Domioo mentitus est. 4. Uiide ab his, qui tales sunt, cum convicti fuerint verius, cum tiducia se abstineat episcopus, qui sine offensione est ](i et non accipit personam. IX. Si autem et ipse non est bonae conscientiiie et personam^ acceperit propter quoddani turpe lucrum vel propter dona, qw« accepit , et pcpercerit ei, qui inique peccat, i-t permittit eum iaj ecdesia manere, X. hie coinquinavit ecclesiam suam ad Deum 15 ad homines, et multos neophytos et catechumenos et iuveIlCS^J 5 ? 1 et pers. v. f. S C j B a Deo > S ] 7 magis — mentitus est : sed me est et per hypocrisim suscepit pietatem S ! 12/13 vel — accepit S cf. C I ipfvdwfitvoi b o j 2 tuit ovpaytiit h | S /i}.aa > a ' & t'A*Z^ *'/J.fjff>7 o (hie similiter fere semper), ii.fyxd^fitj h [ 8 xal f)ftiiS > bj 10 dltjUwi .-- b o I 11 pLtta^a.l^.tovxa.1 h, -^a'Aovtai o p v | 13 anf nolrjunxov b o | 14 vnd^x^^ ^ o I ^^> yevufifvog b o ] IC ipfiaTjXOi afiuffT t,auvto<; b o, -luivxoi; a | 17 xvQiaxfj^ : StanoxixTji b o | x^i > f\ 18 Slxatoi b h o p I Jtoi^ei a h p : ifi«ifq v, dto^exai b o I Aq^iffi 3. ccr^p ddoxifiot; ilnflgaaxo^ .t. #*«i] Verba exstant lac. 1, 12. ij; UttxeiQioq dvtipf 07 vnofiivfi nii- puafiov, OTi SoxifiOi; yevo/iifvos ki,\f}fTttt Tov atttpavov t^? twFji, . . . o ya(i 9eo<; ait el^aaxoi; ioxiv xa- xwr. Dictum autem vi\ ex hoc loco formatum I'uit, sed Evangeiii deperdili esse videtur. Cf. Resch, Agrjpha 1889 p. 187. jMlegant dictum praeler Didas- caliam et Constitutiones Tertullianus De bapt. c. 20, CyriHus Hieros. Cat. myst. V, 17, Chrysostomus Horn, de resurrect, mort. c.4 (ed. Bened. 11, 428). Respicit illud etiam auctor Operis im- perfecti in Mattbacum ad Matth. ;, '1 hom. ill scribens: Si non fuerit qai* tentatus, non potest esse probitos- Praeter Facobum 11, 12. ij etiam Si- rach 34, 10 simile quidquam dicit. CI Ropes, Die Spruche lesu 1896 p. ll4- IX. "Oxi d6(u^o66xt)Xov fivai jffi Tov inlaxonov. Episcopum non ^■ bere esse muaeribus pervium. X. "Oxt o iniaxonoi dxgixon f"- 6onfvo<: Tov rjfinpttjxoToq vnaixm ytvixat. Quod episcopus, qui tenwrt parcit peccatori, culpa non careaL I. lat; aizioq axav6di.ov\ Cf. i, ).<>> VIII, 47 can, 5 J. COXSTITUTIONES APOSTOLORUM 11. 8. 2 10, 1. 45 t^' vficoi' Jtav jfovijQov Q^fia if^tvSofisvoi tvtxti' Ifiov' 3f*f/(>eTf ti tcyaXhdaiP-f, oti b fiiod^iK vfioh' noXi-K If roft; ovQavolg". ti ovv Tig fiXao^tjfitjd'tit/ ijtl ipevafiari, fiaxctQio;; o toiovtoc' fti yag rj YQccf-^' ,.i4i>f)Q ddoxifioq ajxtlgaoroq jtaga tco &e(5". ti 6{ Ttq iXiyx^ii ■TTptt's*'? T' avoftov, o rotovxoq oJ (lovor 5 tvtbv f^Xatptv, dXia xai i^Xaaqirjfilav xgooixQi^tv zdi xoivm Ttjg ixxXijCUti^ ocoftaxt xai ry didaCxaXla, w^ fit) jtoiovvrouv ixilpa, K Xiyoiisp that xaXa' aud 6vtidia97)o6fted^a xal ^fulj ^xo toU mvqIov, on „X{yovCiv xcu ov yroiovoir". 4. oBtv rofg roiovroi'i litcTX^'/yrot; dXifd-toq xagaiTTjOeTai fitxa ^taggrjOiaq b ixioxoxog, 10 el ftfj /jeta^dkmvrat tov rgoxov. IX. Or Y^Q t*ovw (otgooxojtov that yjf^l ^o'" eyrtoxojtor, la xal axQoaooyioXrjxrov, hf xQ^jOtottjti aaMfgovl^ovra rovg tagndvovxaf;. 2. d dh xal avrog ovx iVGvi'ei^tjroi; v^a^jfcov. yootojioXijjiTfjg yevoftirag did xira aloxQoxtgdt] SutgoXijtpiav 15 ptlaexai xov dvofitoi dfiagidrovxog, luOa^ iv xij ixxXijah/. fiivtir VTOV, JtagaxovGag xijq &eiag xal xvgtaxfji; q^toivjc xi]g Xtywotj^ ' lixaiwe dimgei x6 dixaiov ov Xijipq xgoacoxov ev xglotf ov hxaiojOHg xor uotfiij' ov Xrjyji] dmga ixl y>vxfi, xd ydg Smga ixTV^Xol o^d^aXfiovg ao^mv xcu. Xvftalvezat grifiara dixalcov". ^ , 3. xal iv aXXoig (prjoiv „'E§agtlTt rov Jiovtjgov ig vfimv avxdiv"' P\ 6 SoXofifov Xiyfi iv nagoi/iicui' ,'Ex^aXh Xoifibv ix ovvtdglov. i avvt^eXtvoerai avxo) velxog". X. 'O di fitj Jtgootx 0, iiUQatf b p I 22 ntt^otnta b | hubv b, Ati/uuJr 0 24 tfflatjvai h | 25 r^ : to b i 'Aydy : dxftfi O, naa b | ^ sec > b o | 26 0 xoiOVTOi : ort ovto^ a (1. m. o r.) o I 28 9fi» : riS 9. b o \ 29 rfoipvroi; p v | 30 yfWt/Mf vo? b o riaii : yearian; p v | rijv ^hxiav b h o | Ttapaftirfi o DIDASCALIA If, 10. 2-11, 2 (L). iuniores puellas perdet cum eo. 2. P ropt er intern pcraatiani enim iniquitatis, videntes euiii, qui talis est, inter se, incipicnl discernere apud se et imitiiri eum, et ipsi scandalizabuniur, tt participes effecti infirmitatis eius peribunt cum co. 5. Si aulcni 6 viderit hie, qui peccat, episcopum et diaconos innocentes et alieoos .1 crimine et gregem mundum constitutum, primum quidem non usurpat contemnere et ingredi in synagogam per conscientiiin suam semet ipsum repreliendens; 4. si autem inventus fuerit in- erubtdus et non confundatur et ingressus fuerit ccdesiam, arguitur Hi et corripitur ab episcopo; j. circumspiciens singulos et in nuUo offendiculum inveniens tarn in episcopo quam in eis, qui cum eo sunt, conlusus cum grandi reverentia et fletu egredietur paciUcc stupens, ct mane ,bi, t mundatus grex, et tile egrediens flebit ad Deum et paenitebitur de his, quae egit, et habebit spem ; et totus gret, 15 cum viderit lacrimas illius, correptionetn apud sc sentit, quoniam qui peccat periL XI. Propterea igitur, o episcope, iestina, ut mundus sis [a] ^ operibus, et agnosce[re] locum tuum, quoniam in omnipotcniis virtute positus es, observans similitudinem Dei omnipotentis, 2. h 20 ita in ecclesia sede verbum iaciens quasi potestatem habens iudicarc pro Deo eos, qui peccaverunt, quoniam vobis episcopis dictum est per Evangelium: Quodamique ligaveriiis super terrain, ffit ligatnm d in caelo. 22 Mt. 18, 18. 2 enim iniquitatis S cf. C : $uam sine sensu etTecti L, legeos dvoov*tti pro dvofit'av vel dvoftiae ' eum S C : enira L ' 5 et alieoos > S C; iuttt' pretamentum esse videtur | 6 gregem + lotuni S j 7 contemoere ct > S 13/14 flcbit . . paenitebitur 00 S | 18.19 t^uoniam — Dei oronip. : quoniin tanquam imago Dei omnipotentis constitutus es ac locum Dei omnipotentis tenes S 1 o > a I 2 yag tf)v : J^ b o | uxQi^iaq avofiov b o o r^ pr : rov b 0| >.«oj -f- uvTov b o I avtov h | 6 fiXintt p v, ^kinov b o | o/ua(>r(vr a h, u/Attfiioy b o : -tdrtov p v (L cf. v. s) ^ xttT(«f(iovt]oai > b h o 9 t^ avviiStiaiv pv|10jj>pv|o>abo| oi^av b h o p | r^ xifiattw p », tijv xifiattov h | 11 tdpdaat : a ^Sgaaer h, diSgaatv o | cv^ 4- o h | rf; XI. "OflriBC XCV foi' inlaxonov XQivtiv zoix; aijnfftdvovxai. Q.uo- modo episcopus debeat iudicarc pec- catores. I. nivtwv a^Xitv dy^ptinatv nL] Cf. c. 20, i; 2J. 6; 26, l; 34, i; VU, 31, 2; VIII, 44. Ps.-Ign. TralL 7. <; Philad. 4, 7; Smy-m. 9, 3—4. CONSTITOTIONES APOSTOLORUM 11, 10, 2— 11, 2. 47 cd 6 „6vtxbg fivloq iv rip tqccx^Io) xal b fiv^oq", iv w vxodtxos ^3tiaq%u. 2. dia yoQ xijv xrjq axgtoiaq dvofitav, fiXixovrsg top roiovTOV avTOV aQXOvxa, kv lavtotq dtaxQi&rjaovrat, xal XQ^*^*^' |KVM T^ ourg vwifp cwaxoXioBat avxfp avccyxaad^i^covxai, tbg ty ^leifo^oa/t 6 Xaoq xal xm KoQh ol ovvaQaftsvoi avxtp. ^. tl 6 A fiUxoi b aiuiQxmv xbv ixlaxoxov xa\ xovg dtaxopovg d^oiovg kfx^funoq xal xb xoifiPtop xa^agop vxdgxop, xgrnxop ptkp ov xoifiqou xaxa^QOP^aaq elq ixxhjoUxv &sov elaek^tlp, xXijacofuvog tg awad^aii ovrov* e^ dh xal xag ovdiv tfpiOcifttvog tlaiXB^oi, ^ xajfoiQ^fia kXefX^t'iOtxai, mq b *0^d kxl x^g xi^anov atpdfterog 10 ant kdodacu, xal mg "Axag ixl xy xloxy xov opa^iftaxog, xcu «S fitget ixl xolg xov Nufiitp xgrjuaoip, xal xagavxlxa xifico- ^i^i^at, tf pov&exovfttpog vxb xov xoifiipog elg /itxdpotap vxajl^ijatTcu. 4. XfQifiXsipdfUPog ydg xovg xa&' ipa xal ip ovdtpl jt&^v svfftaxatp ovxs xaga xm ixiaxoxm ovxs fitjp xaga to) 15 ox' ahbv xtxarfiiipm Xam, alaxvp&tlg /itxa aldovg xtA xoXXmp iaxgiatp i^eXivCtxeu elgtjpixcog xaxapspvyfupog, xcd ftevtt xBxai^a- dtttiivop xb xolftriop, xgoaxXxcvott xe xm &Kp xal (itxavot,an ^' tiq ifHaqxtP, xal ?§c< iXxlda' xal xb xolftPtop oXov, &eaadfitPOP hi^bw xa SdxQva, POv&BClap S|a, oxi 6 anaQxdtP did (uxdpoiap 20 vit axoXXvrai. XI. Jtd xovxo ovv, m ixlcxoxe, Oxovda^e xa^agbg thai xolg WW5, ypmiftCfiap xop toxop aov xal xf^p d^iap, mg 9-tov xvxov hnov h avd-Qoixoig xm xdvxmv agxeiP dpd-gcoxmp, legimp, ^aoc- ^iw^agi&pxmp, xaxigmp, vlmp, dtdaaxdXmp xal xdvxmp bfiov 25 ^w vxrpcoaw. 2. xal ovxmg kp kxxXi^ala xa^iC,ov xop Xoyop xotviiurog, (og i^ovciap Ixmp xgipup xovg ^fiagxtjxoxac, oxt ^ TO?g IxiCxoxotg klgrftaf ,,'0 idv 6ijOijxe ixl xr/g yrjg lorac Mtftivop ip xm ovgapm, xal o idp Xvaijxs ixl xijg //Jc laxai ^hfuvop Ip x0 ovgap o I 16 fitS/iov : ftovov b o | oizs n. r. intaxomy > b o 16 titmv b o I 17 elgtivixbt; h | 20 ixsivov ro '>- h o > b h o j 21 dno/.- m» b I 22 « > a b h I 24 T«i» a p V : rd h, t<5v b o | apxf'V : ^x^iv b | ^^ rciy wr. 6/iov h \ 29 iv : xal ^v o L | rc5 ovpavtS a D : tolg ovga- "*«»' b h o p V I 30 rw ovpavi^ a v : roTg ovpavoii boh DIDASCALIA H, 12—18, 4 XII. ludica, episcope, cum potestate ut Deus, sed paenitentes •I suscipe cum caritate sicut Deus [omnipotensj, et increpa d roga et doce, quia Daminiis Deus cum iuramento prornisit pccca- toribus se veniam daturum esse, sicut dixit per Ezechiel: 2. B b tu, hotno, die mi domum hrael: Sic loctiti esiis: iniquitaits uosirdt et pecciita nostra super tios sunt, et in cis tabescimus; quomodo ttif vivere poterimus? Die ad eos: Vivo ego, dicit Dominus Adomt, nolo mortem peccatoris, sed id convertatur impitis a via sua maiii et vivat. Paenitentiavi igitur agile atqne avertite vos a inis I'tstru 10 nialis, et non moriemini, domiis Israel. 3. Hie ergo spem praeboh peccatoribus paenitentiam ageniibus, ut salutem consequaotvr paenitentia sua, ne desperantes nianeant in peccatis suis addantqoe eis, sed paenitentiam again et plorcnt ac flearit super peccata sm et convertantur ex toto corde. li'i XIIL Porro qui insontcs sunt, sine peccatis maneani, ne ir- di^eant fietu et gemitibus et angore et remissione. 2. Unde eniiTi scis, homo, qui pcccas, quot sint dies vitae tuae in hoc saccule, ut coiiverti possis? Quia ignoras exitum tuum ex hoc saecuk*, niori potes in peccatis tuis sine paenitentia, sicut dictum est per 2i> David: In inferno quis confitebitur tihi? 3. Propterea sine pericuk' manet omnis, qui parcit vitae suae et sine peccatis manet, ut ctiam iustitia antea ab eo facta ei conservetur. 4. Tu ergo, episcope. 4 Ezech. 3 J, 10. II. — 20 Ps. 6, 6. 1 potestate S C : liducia L 1 Deus -f omnipotens S ! 2 oninipoteas Sp, > Sm I 8 mala Sra C : > Sp 1 fttt' p V I oif + o a I 2/4 ntfookanfiavov — fUTaioovvxas > p v 2 O'toi yag -^ a 7 'Aioivat: xvpioi » h : x. 'Ai. h 0, x, 6 #foc p v U tf €i5 > b o 9 ix : ana h o avTov > b o 1 anoatgcifptjTf p v (LXX) 10 ovv ap: >bhov|ll 6 o'ixog o \ dvravOa p v D : + o loyo^ i h ftv9fi; 6 ?., b o 12 i?.Tiida>; b | lH avroig a h o | ixiwawat p, ixdioaovoit b o [ 14 x>.avaatai h I tw &fiii p v j 16 u/f > o | 18 fiivBiv : fiinoi b 0 in ftri diotvttti : fitiSh b o ] 20 xal > p v | 21 ^ftipa b 0 | ^i^atig dr ruii tv> /?. a ; 22 aov -|- ;/ o { tt(itt(fTlai<; b o ' 23 tatat a | Sia tov : iv rw h 0 25 t^oifov p V 26 nufiaivfi post loyoi h | dta 2". tov a. Ityatr apt: XII. ^tdnaxaXia, man; xph ^Qoa- sunt, et huius rei exempla varia. olg ijftaQTOv. 2. Xtyu yag 6u Toc'/f^xnyjl* „Ebtdv XQog avrovg' Zc5 kyd, Hyei jidwpat xvQtog, d 9ilr,am top 9uvatov xov afiOQxoiXov, dXX' tj Ip x(p axoOTQiipai TW as^ ix xf/g bdov avxov xijg xoptjQ&g xal ^^p. kxiaxgrnprixi wv axo xmp oddSp vftav xcop xoPTjQmp' xal IpoxL dxod^Pt'iOxsxi, 10 itUai'laQtajX** ; 3. ipxav&a tvdXxidag hcolTjGsv xovg fiftaQXtptoxag, hi, lap (ttxttvorfimatP, iXxlda acoxr^Qlag ^^ovoip, /ii^ xoxs tog axtjlppcoxeg iavxovg kxdmoip xalg xagapoftUug, dXX ^otntg ihiia ikoxTiQlag ixiaxQaqhnig XQOOxXavamaiP B-tm x(qI xmp ^uiiftimp avxmp xdl liixavorfitooip Ix xoQ^ag i§tvfi6Piadfispoi 15 JtCToy, Tccu Xif^opxai xoq' avxov x^p d/iPijaxlap mg xaga xaxgbg XIII. Tovg iiipxoi dvafiaQxr/xovg xoiovxovg ftipHP X(*^ ^^i- ^IQiiav txtip x^g xtlgag xmp afiaQximp, oxmg firj dimpxai odvvfjq, Xvxijg xal xXavBfimp dg>iaemg. 2. xl ydg oldag, di^gmxe, 20 «lttt(ft^aag, d t](£iQag ip xmde xm ^lq> ^fjcng, i'pa xal fitxapo^ayg; ^'^i tt^TjXog jy ^o66g aov kx xov fiiov vxdgxti, xal ip afiaQxia 'ffhvxyaapxi (itxdpoia ovx iaxtp, mg Xiyn did xov Javld' ,,'Ep ^ tp5 adtj xlg i^OftoXoytjOexal Cot"; 3. 6bI ovp %toifiOP tlvai ip "l^olg, jpq gpiv Xvx^g xijp odop ixetPTjP OTSiXmfii&a. dio xai 25 ■^ftggtytf o 9-tlog^ Xoyog 6td HoXofimPxog xov oo^ov Xiymp oof 'j^ToifiaC^ tig xrjp i^odop xd igya aov", i'pa fifj ixiXeiy>y rjftlp xi ^^f xaXmv, maxsQ xcd, xalg xipxs ip xcp EvayyeXlqt xagB^tPOig "IQ licaQJap ixiXtixep xb xfjg evCe^elag iXcuop, xal dxe^X^&fjaav t^' Wfigxopog. 4. did xovxo dxlpdvvog (tipti xdg 0 qitidofitpog 30 ^*ii lavxov ^m^g xal fitpatp dpafidQxijTog, oxmg xdi xdg xqo- Vf'/opviag vx' avxov dixaioOvpag avxm ovpxtjqijo^. 5. av ovp 7 Ezech. 3 J, II. — 23 Ps. 6, 6. — 27 Prov. 24, 27. — 28 Mt. 25. napaivwv b o, > h j 27 aov -\- xal nagaaxtvdl^ov els tov dyQov a | 28 ralq : x»v o ! 29 b | ineXtineto h, ivikeinev b o | xal + anoa^iaaaai ra; '/.annaSai; t^s Seoyvaataf a | dntpl^^aav b o | 31,32 yfyorvtag b o | 32 Jtx. ttvtw > b 0 Fu5K, DiDASc. er Constit. ap. I. 4 50 lUMSCALlA II, 13, 5-U, 6 (S). sic iudicfl primuni severe, et deinde suscipe cum benignitite misericordia, si promiserit se paenitentiam acturum esse, et ii eum, ange eutn, persuade ei ac succurre ei XIV. iuxta verbo quod sic per David dictum est: Ne tradas in perniciem anim B cotifitentem tibi. 2. Et similiter in Icremia dicit sic de paenitent peccatorum: Niimquid qui cadit, nan resurgit, aut qui avcrsus non rei'ertettir? Qttare aversus est populus meus aversioue imp et confirmaii suui in vohmtate sua et noluerunt paem'teniiarn age, ac convert i? 3. Propterea igitur suscipe paenitentem, nee omnii HI dubitans nee prohibitus ab eis, qui immisericorditer dicunt, oportere cum talibus coinquinari. 4. Dixit enim Dominus Den Pal res pro fiUis non morienlur nee filii pro patribus. 5. lit rurs« in Ezechiel sic dicit: El /actus est sermo Domini ad mc die ens: Homo, terra cum peccaverit mihi et dtliquerit coram me, extendam \h mamim meam super earn et conteratn ex ea fulcimentunt panis, et immittam in eamfamem et delebo de ea homines ac pec or a; et si fuerinl tres viri in ea, Noe et Daniel et lob, ipsi in sua iustitia servabuta animas suas, ait Dominus Adonai. 6. Apertissime ergo scripturi ostendit, iustum, cum fuerit cum iniusto, non interire cum eo, sed omnem honiinem iustitia sua vivere et, si cohibitus fuerit, 4 Ps. 75, jg. — 6 ler. 8, 4. 5. — 12 Dcut. 24, 16. — 13 Ez. 14, 13-14. 4 in perniciem Sp sec. ui. : > Sm Sc 1 &fhq b h o ! tptfaiv > b o | 3 ikiov a h cf. c. 14, 18; 15. j; 2J. 8 etc] olxTftfffitav b o I vnnaxoftfvoi; b o | ai'r b o | 4 fiftaBflxo) b | rov 2> 0 i TifiOi : fli \> 0 \ j^iUQtiati b h o I B ovQavtii + xal dnl y^i b o | 8 avrdi b o I 10 rfio + xal b 0 111 0 tert ;> b o | 12 fniaT^^iffi b | r/ "> b o | ciTitaToFV'fr a b h o : dntazftd'pij p v { 12/13 ttTtooTQOtpiiv -\- novtjftav o, ,t. xnl b I 18 T^ > b o 1 17 avft/toXiifa&at : avvavafxiyvvaHui p v i ft^dt b h o | a) yip xoiavxai b o | 18 lanv b o i xQirdHv a, dypi'wv b o | 20 f.oyoii p v i 21 iv + Tw h o \ 21/22 xal dvoula earai a o A B : > b h p v 22 23 roiJ o<5. ad. : ddlx>ifia diixiiuat b o | 24 ^n' a : an b, > h p o v | 26 i?{ Ia p V : an h, > b o ] o! > b o v | 26 xal pr ]> b o I avroi : oiiroi a 1 29 yap : rf^ b o , 30 dUi'ikoii; > b o | 32 rotj > h ) 83 avari/.i.oito; + XrV. Ufpl T(5v Xfyontor /xfj S^x- lafiui fttXHVoovvia, xal or* lilxatog, xav avvtaitv a/inpra>/.(M,otJ avrano).- kvxat ttvxty. De eis, ijui affirmant non debere rccipi paenitentem, et quod Justus, etiamsi cum peccatore versctur, non pereat cum eo. Codd. p v:"Or( Xpjj hvyiiv ov iTjv ir ).6yw xotvot- viav TiftOi toi'i a/iaiiidtovra:, «'Aa«_ CONSriTUnONES APOSTOLORUM II, 18, 5— 14, 6. 51 icgtv£ cog ds

t^^fivijfidvog rov xvqIov 5 Tog, on „xoQ^ ylvsrcu h ovQavm Ixi Ivl afutQtm/Lm fiera- ni". XIV. 'Eav de xov /teravoovvra fi^ XQOcdi^, ixt^ovXoig cajzov roy xtcQJxttg, ixtka^ofitvoq x&vAavXd Xiyowoq' „Mrj xagadrng ^ijgiote ^pvx;^ k^oftoXoYovfiivrjv ooi". 2. 6ib xaQOQftcov eig 10 voiav 6 ^leQefUag Xiyst' „Mrj b x'lxxmv ovx avlaxaxai i^ b vtQiqxov owe ixioxgigtei; xl oxt axioxQttpev b Xaog fiov dxo- ^/v dveudtj xcA xaxexQaxijdijCap h xy XQoaiQdaet avxcop; tgaji^e, vloil gyctfryeoTcg, xal kym Idaoftai xa OvpxQlfjfiaxa v". 3. 6i%ai ow xbv fuxavoovvxa, ft^ diaxa^cov oXmg (iijdh 16 tftxodi^ofitvog vxb xcav avjjXemg Xtyovxcov /iTj dilv xoiovxoig wXvvsad-ai fiijxe Xvfov xoivmvttv avxai yoQ al avfi^ovXlai wvvxanf elalv 9-Bbv xat x^v avxov xQovoiav, aXoymv dh axQlxmv hjglcap afteiXlxxoiv' ov yap yivmaxowitv, oxt XQ^ g^vXdaasa&ai. xi}p jp Xoym xoipcoptav XQog xovg a/iaQxavoPxctg, dXXa xtjp 20 pym. 4. ,,/lixcuoavptj yag Sixalov ix* ccvxop iaxai, xal avofiia fHW ix' avxop iaxat". xal xdXiv „rrj iap ccfidgxy fioi xov nytfat ddixijfta, xal ixxtPm xtjp X^^Q^ /"ov ix' avx^v xal ow- pcD ix avxijg axijQiyfia oQxov xal i§axoaxsXm etg avx^v Xifibv ^oXo^Qsvao} i§ avx^g apd-Qoaxop xal xx^pog' xap a>aip 01 2& '■i avdgeg ip (tiom a^x^g, Nc5b xal 'lcb0 xal dapirjX, avxol kv iixaioavvy avxmp Ocioovaip xag tpvxag avxwp, Xiytt !46a}pat Koq". 5. oa^ddxaza ds^Xatxep rj ygaiXelg ' ijrat ydg tlotP xov xaxgbg avxmv xov ip xolg ovgavolg, xov gg ^hop avxov dpaxiXXopxog ixl dixalovg xal ddixovg, xal hfivxog avxov xbp vbxop ixl xovrjgovg xal dyaBovg". 6. xal I Deut. I, 17. — 6 Luc. 15, 7. — 9 Ps. 73, 19. — 11 ler. 8, 4. 5. — ler. J, 22. — 21 Ezech. 18, 20. — 22 Ezech. 14, 15. 14. — 33 Mt. 5, 45- 0 1 33/84 inl — aya&ovs : inl novtjgovg x. ay. xal ^pixovrog inl dixalovg iSixovg h | 34 inl n. x. dyad^ovq : novriQolq x. dya&oig p v 4* 52 DIDASCAUA II, 14, 7^ propter peccata sua cohiberi. 7. Et in Sapientia iteruni dicni^ Ofnttii homo fttue peccatontm suorum conslringiiur. 8. Unusquis ergo laicorum rationem reddet de suis peccatis, et nemo laed aliorum \ • 4elicto. 9. Neque enim ludas nos nocuit, cum nobis 5 oraret, sed solus periit. Nam et in area Noe duo filii eius et benedicti sunt, Cham autem, tilius eius, non, sed seraen maledictum est; bestiae etiam, quae ingressae sunt, exi< 10. Non ergo oportet his, qui parati sunt ad mortem et oJeniiiP fratres et diligunt crimina et cum occasionibus mortem quaerunt, S, 19. 9 Prov. 5, 22. - 4 Act. 1, 17, j8. — 8 Gen. 6-9. - 7 Gen. 7, 14 S lakoruni : tiliorum saecuti S accurate | 6 Noe + et S | 6 filiiu dttj •^ alius S I 6 noQ + benedictus est S | 7 exierunt : bestiae ex. S XIV, 9. hesttae etc.\ i. e, etiam be- stiae maledicto non tangebantur, cul Cham subiacebat. StmilituJiQem arcae etiam Caliistus in Philosophumenis IX, 12 ed. Duncker p. .^i adhibet; loquitur autem de animaiibus muiidis «t immundis, ut in ccclesia peccatores esse posse demonstret. Terlullianus De idolol. c. 24 eadem similitudine exponit, corvum quidem et milvum et lupum et canem ac serpentem, nee vero idololatren iu arcae typo haberi. Cyprianus De cedes, cath. unitate c. 6; Ep. 69 c. 2; 74 c. 11 ; 75 c. t5 slmt- litudine sententiam suam de baptismo nonnisi m ccclesia catholica valide tribuendo probat. * • * 7. diafidQit/Tuv dtifiiapr/tov] Amat Constitutor lusus verborum. Exhibct II, 24, J 7ta9tTv Tov T^ tfvofi diia&ij, ^S> 3 /p«»jUf»o<, ttD.a firi ntt(>axff«•"" wnov av-tov. Propheta sanedeJ** dcmptore loquitur, noo de horoiiw* Vetcres autem Scripturam al]cgoti<* interpretantes verba non anxle servi- xtvSvvtvaet 6 dlxcuo^ Ix rovtov iv yag Tip aradicp xal yrat xal tnxcofttvoi tlolv, ir 6t no OTetpdrfp ftovoi ol yivvaltoi %" ^xaaroc yaQ JtiQi iccvxov i^ofioXoyrjatTM, xai ov „firj OvvanoXtay*' <*». "®foc ,,Tdv dixaiov fttzh tov ddixov", ixdjieg jiag avTo} rb 5 ZJj^fjdQTTjTOP driiicogrjTov. ot'Tt yag xbv Nme xaTixlvaiv, ovre :r-^^ Amr xaxiffiXtgtv, ovtB r^y *Ptta& avvaxmXBdBV. 8. tl rfe ^ow- • '>i^i yvmvat xal T« iip' rjfimv yepofifva, 'lovdas, ovv T/fili' o»r ^ijtkP TOV xkffgov T^g diaxoi'laa, 6v xai tj/xtU, xal ^(loiv h ^^m-Z. ^5/0^ TijV kv xvgtm gayl6a' dXX' txaTegog avrciiv dvadfixiftiq 10 vloi, 6 ftiv t}y§aTO, 6 d^ xaga gwaiv brrd/ifvo^ ovreTglfiij. i h' T{/ xt^coTfp IS'wt xal ol viol avTov vjrt/gxov, dXla xoftjgbg Xttp tvgt&i)g f/ovoi tig tcov tvoJr idi^aro xiftcogiav. 9. tl dh xal ►-araTf'pfc vxig xal6(ov ov Ttficogovvtai ovxt \>to\ vxeg xax^gcor", \^Xop d>4 ovrt ywctlxic vJiig dvdgcoi', ovtf oU^toi ixig 6taxoT(ov, IB *^vz£ ovyyti'tig vxig ovyyepcov, ovTt fplXoi vxig tovtai b o | 3 rfe : yaii b o | B tov > p V I tov > p V I ftnif nap' avtov b o 1 7 dnoktatv o ( 8 yfiawf re o | ttk^yov : aiftov o, sed punxit , 10 xtgiw : /«5 p v | 10/11 diadfix^ile (dvfdn'/J^// b) — ffvaiv > o | 11 dnfly^uTO b, ani^y^aTo a- 12 fti > b o | 13 tvpiO^j b 0 I fi6vo<; -\- xal b o s | fU ttuv t'l p Ttftwpluv : itjv r. o s | xal > h p v 14 ntudiuv : ttxtutv p v | [oi- : ovtf h I Ui ^ikiov : tuif y. b , Sixatoi p v ] 19/20 7fp/;ir. : iwv ifp. b o | [20 'lagaiji, (o toff. a) a b h o : oi iapatiXiTai p v , ov yap a h : ovtf b o p v | 11 avv ^ b I 22 ovv : ro/fw b o Lbant. Clemens Alex, loco priore m- l»uper scribit: {dov xvQtog, ac nihilo- minus dictum de mercede bominis inlerpretatur. Cf. Ropes, Dir Spruche Jfsu 1896 p. 45 (Texle und Untrrsu- chungen XIV, a). 54 lUPASCAI.lA Jl, 14. 11 — 16 (l). vos adtendere; alius enim pro alio non morietur. ii. iuvate infirmos et periclitantts et errantes et liberate eos de non secundum duritiam cordis et voluntatem hominum, cundum Domini Dei nostri voluntatem et praeceptum. i 6 enim oportet tc, o episcope, cum sis caput, caudae adten est laico [velj seditioso honiini, qui facile ducitur ad alteri ditionem, sed solum intendere verbo Domini Dei soli. 13 enim non potest quis perire pro alterius peccatis aut coi manilestum est. Ut extollatur et abscidatur liaec susp 10 malignorum hominum mens, per Hzechiel sic dicit Domim noster: 14, Et factum est verbum Dotnini ad me dicens: dicith vos parabolatn banc in tftra Israel: patres mandtU uvam acerbam et denies ftliorum inditrati sunt? Vivo eg Adonai Dominus, si amplius diceiur parabola haec in Israel IB tiiarn omnes animac ineae sunt, quemadmodum amma pai et anima filii tiieae sunt; el anima, quae peccat, ipsa 15. Homo autent, qui erit iustus, qui facit iudicium et iustit rnonlibus non nianducabit et oculos suos non exlollel ad domus Israel et itxoretn proximi sui non contaminabit et ad 20 nienstruatam non accedet et hominem inopem non deprimet c debentis reddet et rapinam non rapiet et panem suum esurii et nudum operiet tunica et pecuniam suam in usurani non superabundantiam non accipiet el ab ininstilia avertet ntanu iudicium iustum faciei inter virum et inter proximum eiu. 25 prueceptis meis ambulavit, iiistificationes meas custodivit, ut eas: iustus est hie, vita vivet, dicit Adonai Dominus. i^ 6 Deut. 18, 13. 44. — II Ezcch. 18, 1—32. I alius — morietur > S | 3 volualalem : sermonis et cogitat 8 4sed — praeceptum > S : 6 vel > S C | fi facile > S I 7 soli dc his L 7/8 quod - quis : ne auteni exisliment <.e S | ',H0 manid mens : iterum cogitationcm eorum malum praecide; etiam S ( 11 quarc qu. S I 18 desideria : Iv^vfiiifxaxa LXX, idola S, item infra v. 17 | >• S LXX, item infra | 21 et rapinara — dabil > S 12, xnf.a7.tiV . . ov^]] Haec imago 18, 2 scribcns: "OjitipaS iarl^ invenitur Deut. 28, 13. 44; les, 9, 14; ria, aiftodiaufioi r, iv T5 Henoch 103, 11. iatl 61' avt^^ vfitporf/i, oSt 14. iiftwdlnaav] Hanc lectionem dvra/uif vn/^f (ed. Bened. 11 confirmat Origenes, Selccta in Ezech. LXX legunl: t'yo/iip/ooo* CONSTITUTIONES APOSTOLOEUM II, 14, 11—16. 55 ^Ttpoj yaQ vxtQ ixiQov ovx axod-avtlrat, akXa „OeiQal? ralXofiivoig, xal ogov olov xi t^ jtoQaiviaei xov la/ov t^togcty avxovg xal ^vsa&ai ix d-avdxov ■ 6 „otp xptfoy ygp Ixovaiv ol taxvovxeg Iotqov, dXX* ol xaxcag ^orrfc", btudri „ovx Maxtv 9-iXrjfia %iixQoad-tv xov xaxQog, iva ax6Xt)xai ilj Tcov ftixQmv". ov yoQ xrjv xcav oxXijgoxaQdlmv avd-Qcoxmv {todhjaiD laxav x(f^t aXXct xr^v xov &eov xai xaxQog xmv oXcav tyj dta 'ItjOov Xqioxov xov xvqIov rjfKov, (p i/ d6§a dg xovg 10 davaq- Siftrpf. I2. ov6k yag dlxatov xtipaXijv ovxa at, m ixloxoxt, ov(fd xQoaixstv, xovx iaxiv XcHxm axaaicodei dvd^Qcoxco, elg sxtgov axmJiuai', dXXa &s

xog, og Isoxai dixaiog, xoidSv xglpta ''w iixaioovvtiv" , xdi i^ffg ixiXiymv xdg Xoindg dgtxag ixiotpga- TjS^i Xiymv 16. ,/0 xotovxog dixaiog vxdgxn, ^a>fi ^^aexai, 1 Prov. 5, 22. — 2 les. 62, 11. — 6 Mt. 9, 12. — 7 Mt. 18, 14. — i'^eut. 28, ij. 44. — 20 Ezech. 18, 2—5. — 28 Ezech. 18, 9— 11. 2 nfiaptiwv : dvo/jttiov p v | 8 dfl: f t h | 4 xal xivdvvfvovaiv > b o | , ^*i«fij + xttl b o I anokkvrat b o | 8 r^v > P v ; dv^puntav h o p v : , f^tiv a, > b I 10 'It/aov (> b o) Xp. > h | 11 aliSvag + rdiv almvwv b o j Aijj, -^ jj I g^Jff^^Qy > b 0 I 16 ycwijafoi? p v I xov kavtov xvpiov b o | )i ^^^ -^ ° I i^ovaiag + loyov b o j 19 iravtaiv b o i 20 inlvoiar b o | ^tifaxaq p V I 22 tjftiudlwaav : ijfi. a- v, aifi. p, ofioS. a, iyotiipiaaav ' "^ li LXX ! lAd. t.iyei b o | 23 ?r< > p v I tanv b | 26 ;fa2 > a h v | ' **vr7 + xai o p v ' SixaiOQ + xal b o I noit'ioft h | 27 ra? + rfe b | * A , " ' ^* T. : ott ovTog o 56 DIDASCAI.IA II, U, 17—22 (l). genueritfiliuinpest'iUntem, effitndentem sangnitiem et facienutu pt cata, in via patris sui insti non ambulavit, sed in montibus manduiai et uxorem proximi sui contaminavit et mendicum et paupertm pressit et rapinam raptiit ei pignus non reddidit et in simulac 5 adposuit ociilos siios, iniquitatem fecit, cum usura dedit et stipe abuiidtinliani accepit: hie vita non vivet, omnes has iniquiiates fee morte morietur, sanguis eius super ipsutn erit. 17. Si auiem genut Jilium et viderit omnia peccata patris sui, quae fecit, et timiurit non fecerit secundum ista: in montibus non manducavit et ocui 10 SHOS not! posuit ad desideria dotnus Israel ct uxorem proximi non contaminavit el homineni inopem non depressit el pignus pigneravil et rapinam non rapuit, panem suuni esurienti dedit nudum operuit vestimento et ab iniquitate avertit tnanum suan usuram et superahundantiam non accepit, iustltiam fecit et in pr& 35 ceptis meis ambulavit: non morietur in patris sui iniqnitatibus, vivet. 18. Pater anient eius, si tribuiationem tribulaverit et raput rapinam, coniraria fecit in medio populo meo, el morietur in su iniquitate. 19. Et dicitis: quid est, quod non recepit iniquitate patris filius? Quia fiiius iustitiam et misericordiam fecit, onm 20 legitima mea consenv 3 Ezech. 18, 13. — 6 Ezech. 18, 19. — 8 Ezech. 18, 20. — 11 Ezech. j8, 24. — 16 Ezech. 18, 27. 28. 2 if : xal ^y b o p | 3 inayaywv a : inciyiov b o h p v | ov > a \ ♦ mtaq + Sff b o I 6 ipfitai abov|r<>a| 6o>bo|^:oo| " niov 6txttiocvvi)v > b o | Jsltoi : ekaiov h | 9 xal nartje — vlov >■ b o | itxuioavvi} + 41 h I 10 xal dv. — tatat > b o | 11 ^rialv > b o | 12 not- ^«<" : noi^at b o, noiriofi a h p v | 12/13 xata n. r. dv. avtov >■ b o | 15 *ioai al Six, avtov a* (i. m. + ^v akkwi) b 0 D : > a h p v j 13 ov : xai •* M 14 g »Jd. — avrov > b 0 j 16 avxQ : tavxti b o ■ indyii a b h o : ^«l9 V, > p 2( iustitiani et misericordiam L LXX : iudiciuni et iustitiam S , 33 dirigit : mivivvu LXX, aequa est S | omnes > S | 34 nonne — dirigit S LXX | ^ in ipso morietur > S | 83 et odit > S LXX 16. IK via patris etc.] sc. filius. Ac- via etc. Latinus autem textum graecum curatius igitur scribendum est: qui in vel LXX verbotenus reddit. 58 I, U, 28—16, 7 tatibus suis, quas fecit: vita vivet et non morietur. 23. Ei £cbs\ domus Israel: twn corrigit via Domini. Numquid via mta «*J corrigii, damns brad? Notme via vestra nort corrigit? Idemt nnumquemqne secundum viam ipsius iudicabo, dotnus Israel, did^ 6 Adonai Dominus: Couvertitnini et avertite vos ah otnnihus impii- tatibns vestris, ei non erunt vohis in poenam iniquitatis. Prouxt a vohis omnes impietates vestras, qtMS itnpie fecistis in me, et faak vobis cor novum et spiritiim novum: el ut quid moriemini, domsu Israel? Qnoniam nolo mortem morienlis, dicit Adonai Donmoi, 10 sed converttmini, ul vivatis. XV. Videte, filioli dilecti nostri, quomodo misericors est Dominus Deus uoster et in nos bonus et amabilis et consoUtar peccatores, ut convcrtantur, et quotiens de tpsis repetens dicii non relinquens locum suspicionis his, qui duro corde et sine 15 nitscricordia volunt iudicare et aperte expellere eos, qui peccj- verunt, tannquam non relinquatur illis paenitentia. 2. Sed Deu5 non sic, sed et eos, qui peccaverunt, vocans ad paenitentia;r bonam spem habere fiicit, et (eos-, qui non peccaverunt, dob [eosj suspicari iubet, tamquam participes (se; portare alionjiE 20 peccata. 3. Gratanter autem paenitentes suscipite, gratulantei Similiter auteiti per eundem prophetam de paenitentia • t sic dixit: 4. Et tu, homo, ioquere ad Jilios populi lui: lustilia iusti enm /w liberabit in die, quo malum fecit; et iniquitas iniqui non nocehit a in die, quo conversus fuerit ab iniquitate sua, et iustus non pcitst 26 vivere in die, quo peccat. 5. Et si dixero iusto, quod vita frnrt, et confisus in iustitia sua fecerit iniquiiatem: omnis iustitia ei non imputabitur, sed in iniquitate, quam operatus est, morietur. 6. B si dixero iniquo, quod moneris, et averterit se a peccato sua feceritqiu indicium ac iustitiam et pignus acceptum reslituerit rapinamque, quaiK 80 rapuit, reddideril et in mandatis ac praeceptis vitae ambulaverit, iia ut non facial iniquitatem: vita vivet et non morietur; et omnia peccata, quae commisit, ei non imputabuntur ; iudicium ac iustitim fecit, vita vri'el. 7. £/ dicenl Jilii populi tut: via Domini Adondi non est aequa; Ioquere ad illos: vestrae ipsorum viae non sunt aequat. 22 Exech. 55, 12— ao. 2 corrigit : xaroQlkoi LW, aequa est S { 4 donius Israel ^ S | 9 morieotis: peccatoris S | 11 dilecti nostri S C : dilectionem nostram et L 1l» 2U tanqium CONSTITDTIONES APOSTOLORLM II, 14, 21—16, 8. 59 Ixolriaev, ^coy ^i^attat xai ovx dxod-avelrai". 2i. xai t§TJg' „Exa ovx dB^mmOH rbv Ivoxov", xcii xbv IjtiaxQiqjovxa xqoC- dyavog xai ^moxoimv, ftTj xaralutmv toxov vxovolag rolg axij' vmq ^ovloiiivoig tcqIvbiv xai xiXsov caioOXQtg)ea^cu xovg a^aq- xivwraz xai lirj xoivcovtlv avxolg Xoyatv xagaxlijxixmv xQog liexttvotav kxavayayili> dvpafttvatv, olg ix x<3v ivavxlcav 6 d^sbg lo ita'Hoatov Ztyei XQog xovg ixiaxdxovg' „naQaxaXilte, xagaxa- Xiht TOP law fiov, hgstg, XaXijoaxe sig xrjv xagdlav 'JegovaaX^fi". 2. xgri ovv vfiag avxov dxovovxag xagaxaXelv xovg ^fiagxijxdxag xai XQoc fuxdpoiav xagogftav xai tviXxidag xoulv, xai fiij vxo- rotlv (PC xoivatpixavg yivofiivovg xmv xXijfifteXrj^ivxmp avxolg 16 htxtv TJjg fig avxovg aydxtjg. 3. aOfiivatg dh xovg fttxavoovvxag XQoodtxta&e , xalgovxsg ix' avxolg, fitxd LXiovg xai olxxigficov x(fivovTiq xovg aftagxdvovxag' kav yag xbv xaga xoxafiov ^adl- Cfsna xdi fiiXXovxa oXta&alvsiv xegaiatg maag eig xbv xoxafiov ijifidhijq avxl xov ytfpa (tdXXov ogi^i, iipovtvadg oov xbv d6eX o LXX 1 2 vfi&i olxog 'laparj). > p v | 6 a&(oov o i ' *«ra/);if)a; h | /istavoioQ b o | 9/10 koyov nuQttxkrjzixov . . dvvd/ievov oh 0 f l 10 inavayayBlv b o : ivayaYiiv a h, iidyeiv p v 1 11 nurm- xtUitf sec > b o p I 13 avrov > b o | axovovrag + xai b o ', 15 xoivw- fiifovg a h V : xoivwvovg a* (1* in vocabulo xoiviovixovq punctis signans) p, xom\;d-ttQav xbv aftxeXcovd /WW, lnoXwav xffV xXijgovoftlav /lov", xai iv aXXoig' ,,'Exl xovg xotfiiva^ xagmgvvd^ij 6 Bv/iog ftov, xal kxl xovg dftvoig ogyta- 9rfioim", xal iv ixigoig ' ,/K/tftgg ol ugtlg ol q>av}J^ovxig xb 10 XVI. *Idcbv dh ai) xbv ijftagxrjxoxa, xixgav&elg xiXivOov mov fgco ^X'q^vaf xal i§eX&6vTi aixcp xtxgcuviaBcacav 01 imovoi, xal Ixt^rixovvxeg xaxtxhataav avxbv l^§m x^g IxxXtjolag, Jwi iletlBovxeg vxig avxov ce iga)xaxmaav' xal yag vxkg x<5v ^^ i^a^xoxmv 0 aa>xr]g xbv xaxiga tj§Iov, cog ytygaxtai Iv xm Evorfjtiio}' ffUaxig, aq>fg avxolg, ov yag oWaOiv, o xotovai". 2. ton av xeXtvaeig tlaeXBelv avxov, xal avaxgivac, tl fttxavoet xa< e^og kaxiv elg ixxXijalav oXa>g xagadexdrfVat, axi^oSaag avxbv W9otq rrjaxeimv xaxa xb aftdgxijfta, i^doftddag 6vo rj xgitg rj 20 ^vxe ^ Ijrra, ovxa)g avxbv dx6Xvaov, ilxag avxm, oaa agfio^si jjggpriyxoTi elg vovBtolav ixixXijocovxa diddcxtiv xal xagaivttv, oxmn; fnirij xag' iatrrtp xaxtwo^govrnv xal diOfitvog xov d-tov Tggh^ avxov svfievovg, xal Xiyetv ,,'Eav dvofilag xagaxrjg^oy, 'f^Jfii xvgte, xlg vxocxtjoexat ; oxi xagd Pol 6 iXaOfiog iaxiv". ^ 3- ToiovTov ydg xi vxBfUfcdvH xal xb iv xij Fiviaei ilgtjftivov ^ ler. 12, 10. — 8 Zach. 10, 3. — 10 Mai. i, 6. — 17 Luc, 23, 34. — 2^Ps- 129, 3. 4. 1 dnoD.vrat b o, item 1. 2 | 1/2 ontag — dncltjrai > h | 2 navra b o i '"i^f ■• .u^ b I 3 Tov > h I 4 xvqIov : tov x. h, xov XQtatov b o | 6 xal -^ P V 6/7 o &e6s > p V I 12 nixpav&fig : xal n. b o \ xe).tvaijq b o | '3 ^^^val : ^tiptjrat b o | i^ek&ovri avxi^ : i^eX^ioti uvxov b o ! ntxQai- *M9 p v | igwraxotaav : '"P^'oitrjMjov b, naQttxa}.ovvxsq o \ 16 >JS/ow xov naxipa p v | 17 8 a h : " b 0 p V I 18 aw > b o I 19 c/c ixxL : ixxXtjaiai; b o | oXms (olos 0 p) : *"'* fk ixxk. h p V I oxi^ciaag : axil^oaov b o | 20 tjftipatg a h : rifji^Qag ° P V I 21 knxa -\- xal \> o \ tlnrnv h o 1 22 f /? vov9. ^ftcQrtjxoxi b h o | ^tiiaxttv : ih StS. el (5? > b) rfij b o | 23 ro flbopvl^sec>bo' dti- xovot + avToi' b o 1 14 o pr > b ' If) Aii^ayayfTat o xpioif : teplfta b o 18 }'cy(ia^/ie>'oi' ri a b o : tiptjfiivov on p v | 21 tovro b o | 28 drra b o XVII, a. HOH poterunt] sc. diaconi. fteveav, Episcopum debere esse it * , * prehensibilem utpote forroani subM XVII. "On dvfnD.tjnrov thai /p*) torum. t6v Inlaxonov w^ tvjiov tov tip/o- 4. .\na5tasius duaest. LX. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 16, 4-17, 4. (>iJ ' Keu$f' ,^HftttifTeg; rjOvxaCov"' xovx* eauv fiij XQOC&(jg. ori Q xbv afioQT^ikzvTa 6tl vxkg xov olxeiov jtZijfifieZtjiiaTog alaxyv- >m, huafbv xb Xwfiov xm Mmay vyikq Maglag BUfrjitivov, iita ^§/Uw a^^fjvai ccvx^' ^a\v yag avxcp 6 d-tog' „Ei b raig anxijg xxvmv ivixxvatv elg xb xgoccaxov avx^q, ovx ar 5 ^txQdxij; kxxa f,ftigag dg>ogia&ijxm i^m xijg xage/ifioX^g, xal ETC xecvxa elaeXevasxai". 4. ovxcog ovv xcu vfidq 6iov kax\v wS», TOv$ iip ofiagxlag Xiyopxag (isxca-'oelv dg>ogi^8iv XQOVov HfUifUPW xaxa x^v dvaXorflav xov afiagxtj/iaxoi, Jsxeixa fitxa- WKVxag xgoaXofifidvea&ai, mg xaxtgeg vlovg. . 10 XVn. El 6k b ixlcxoxog avxbg kv xgocxoidf/axt vxdgxn, toq ixt ixt0X&oi ix^i]x^aai ddixi^ftaxd xtvog tj ixixin^oai xtvi, (ra xgodcaxoXrppiav ^ dia dcogoXijtplav rj avxbg tj ol didxovoi n^ vxaQX''*vxeg evaweldrjxot ; 2. oxav ydg 6 dgxcov alxy xal 6 jpinyc ioftfidvy, xal ov dttgaytTCf elg xiXog xgloig' „xoirmvoi'' 15 8 t^xxmv xcu. xglcti XV9^^ og 0 Iv x^ bqS^aXncp xov ddeXq^v Cov, xr)V Sk doxbv x^ iv xm ^ dg>&aXfi^ ov xccxavoelg"; 3. evXafidladm ovv 6 kxLcxoxog 20 »» xctg diaxdvoig avxov dxovoat ^fjitd xi xotovxov xovx' icxiv \ didoxm afpogitrftf. b yag hfiagxdvmv ixav idij xiva oftoia cxfS dgmvxa, olxodo/tijB-iiatxat slg xb xa avxct xoitlv dxa b wi)gbg, 61 hfbg dq>og/t^v Xa^mv, elg ixigovg ivegyei:, 6 pj fiH>iro' xal ovxmg 6taaxgag>^0sxcu xb xolfiviov xXsiovmv yag 26 vt(ov xov ofiagxavopxmv , xXelmv iaxai xal t) 61 avxcov ixt- thtvfiiptj xccxla. 4. afiagxla yag dve^tXtyxxog kavx^g_j^tgojt' pnai xal tig aXXovg xtjv diopo/i^v Xafifidvei' ixel xal „^v(Jtj iat^xbjgmfia ^vgdftarog 60X0I", xdi ilg xXixxrjg dg oXov i&i'og tojtvoog Ixr/yayev, „xal ftvlai d^apovaai aaxgiovoiv axevaalai' 30 ^'^ftOTog iXaiov", xal „fia6iXimg vxaxovovxog Xbyop adixov, 1 Gen. 4, 7. — 4 Num. 12, 14. — 16 les. i, 23. — 18 Mt. 7, }; Luc. 6- 41- - 28 I Cor. s, 6; Gal. 5, 9. — 30 Eccl. 10. i. — 31 Prov. 29, 12. ^' mi : toiaita b o | 24 (ft* hvog >■ b o | 25 xataatpa^ijaeTai p v | K26 yap onwv fvj b o | 26 dta rovrmv b o [ 27 dvikeyxtog a | ;cf /pwv ^^i » I 29 nk^Qti p V, nXriQoI p* | qivgaiAaza v, tpvQa p, tpvpafta p- 1 *oio« b 0 I iBvoq to 00 o I 30 &avovaes o \ aanpovaiv o i 31 iXaiov : fi^ov b 0 DIMSCAUi 11, 17, 5-18, 4 (S) non corripiuntur et conviiicuntur, ita ut paenitentiam agant, a unoquoque incitamentum ad peccatum oritur et impletur, qoMJ dictum est: Domns mca domus oratiottis vocalur, vos autem fursu\ earn speluncam latronum. j. Sin autem episcopus non taccosil 5 peccatoribus sc avertit, sed jncrepat et vituperat et repreherwlil «t obiurgat et angit peccatorem, etiam ceteris tremorem ac timoncL iniciet. 6. Nanique episcopum admonitione oportet esse delictonnr ct mortis propulsatorem et iustitiae conciliatorem, castigationc k doctrina ducem bonorum operum, et praeconera ac exaltatorcn 10 bonorum, quae futura atque a Deo promissa sunt in loco vil2«j aeternae, et similiter praedicatorem irae venientis in iudicio Dc minantem ignem acerbum, qui non exstinguitur nee perferendus ' est. Et gnarum eum oportet esse operis voluntatis Dei, ne qucm-l quam contemnat; dixit enim salvator noster: Videte, ne quftrujMM 15 contemnalis, nee umtm ex his pusiUis, qui in me credunt. XVIII. Uniuscuiusque ergo curam habeto episcopus, el eorura. qui non peccaverunt, ut nianeant sicut sunt sine peccatis, et eorarc, qui peccaverunt, ut paenitentiam agant, eisque remissionem peca- torum dato, sicut scriptum est in lesaia, ubi Dominus dicit: S<:iu\ 70 omnia vincula irtiquitatis, et rescinde omnes obligalioftcs violcitii: ac fraudis. 2. Tu ergo, episcope, doce et corripe ct solve per remissionem, et cognosce locum tuum quasi locum Dei omn.*- potentis, et quod accepisti potestatem peccata remittendi; niir vobis, episcopi, dictum est: Quodcuttque ligaveritis in terra, tfi 25 ligaium in caelis, et quodamque solveritis, erit solutum. 3. Sicrtj ergo potestatem habes solvendi, cognosce te ipsum et mores tuof ' ac conversationem tuam in hac vita, ut conveniant loco too 4. Sine peccatis vero nemo hominura est, quia scriptum est: 8 Mt. 21 , I J ; Luc. 19, 46. - 14 Mt. 18, 10. — 19 les. 58, 6. — 24 Mt li,} S vocalur + omnibus populis Sra 8 ifymviSv a I 3/4 lotftos ov nolvg tpvkaxriwq b 0 | 5 n^oaiif% 10: '\p7ixat V, •tfioiTo p, rxoQfvan b 6 noiovntv b o | xvpiov : rov 9tov b a 7 inl > p V I Tov afia(^idroyTa b o ( 8 ^^eAf'y/f**' ^ o I vnoTttH^nr « -ntd^Etv p V, ifnoatfj^l^^eiv (-^utv o) b o | axi^ovv a : azipfiv p v, atlfiiv p'. XVIII, "On x&V fof fni'axoTtov Quod oportet episcopum canre, ot ipponi^ftv, iinw-; o Ao^ fAij nlfjii- peccet plebs, quia ipse est speca- pieX^, ittcc TO fhtti ttvTov axonov. later. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM 11, 17, 6—18, 4. 65 xavxtq oi vx* avvbv vxijQhai xctQavoftoi" ' oyzm xcA xgofiarov j/fuuvoirTanf xgofiaxanf, xal dv&Qmxog ioi/iciaaanf xoXXolg yv- Jaxtioj, xid xvaw Xvcay avOx^O-eig jtxudvdwoq xavrl, ^ ^ av Xdoaapy. iav ovv xal avB-gmxov xaQovofiov fi^ xfjq kxxXrjalaq 5 fBP 9eov x°*pfo tm 'Qoijh Blgyjiiivop' ,^Ivaxl xageatmxijaaxe dadfieiav xal xbv 15 n(f»o» avx^ ixgvy^caxe"; XVlQ. Uavxatv ovv 6 ixlaxoxog ^govxtC,ix, xal xmv [tr ^fafjfCJptmatVf h>a itivmciv avaftdgxtjxoi, xal xmv a/tagxavopxaw, &w fuxcofocaaiv' Xdyei yag 6 xvgiog xgbg v(tag' ,^Ogaxi, ft^ nnafQov^atfre hvbg xmv fuxgmv xovxmv". 2. xal xolg fisxa- 20 909WUV ag>eaiv didovai XQ^' ^g yog tm elxelv xiva xmv xX^ft- ^ffiananf yvijola dia&dcef ,^Hfiagxfpca xtp xvglm'*, dxoxglvexat ro^evfux xb aytov „xal xvgiog dq/^xiv aoi x^v afiagxlav fofOa, ov (trj axo9-dvyg". 3. yvcogi^e ovv, m kxUixoxB, xb ^Ita aov, oxi mg xov deCfutv kxXijgoicm x^v k^ovolav, ovxatg 25 ^ TOW XvBtv. h%ovalav ovv Ixaw xov Xvsiv yvmgt^e aeavxbv ^ d^tag xov xoxov aov kv x^ds xtp pica avaaxgig>ov, elimg, OttjriU/oyg avxbg dxatxij^cy xbv Xoyov. ,^Sii" ydg, q>rfil, i^^^svxo xoXv, xegiaobxegov axaixijaovaiv xag avxov". 4. ava- Ho^oq /jkv yog avd^gmxcav ovdelg jccpeg xov yevo/iivov 61' 30 6 Mt. 21, 13. — 9 Lev. IS, 31. — 15 Os. 10, 13. — 19 Mt. 18, 10. — ^DReg. 12, 13. — 28 Luc. 12, 48. -> b 0 I 9 ^ijoly >• b o V I 12 t6v tjTOtftao/tivov o | ay. xj^qvxu cvj b o j ** ixoiag : ^ b, e/ o I iff' p V I 16 *o(wtov : xonov b o | 17 (pifovt. 6 int- •«»»oc a 1 19 fietavoT^awaiv b o ] ^fiaq b o | 28 ro ayiov nvevfia a | 24 daQOti "~ ««o*ttvyff > p V I «5 > b. o 1 26 ovv > b | tov Iveiv > b o | iavtov b o 1 ^ torw o I 28 rov > b o I yop : p v | 29 naQs^exa *•*» 0 I 80 fikv yuQ : yop Sv b | av^wnoi b o ^UKK, DlDASC. FT GoNSTIT. AP. L 6 66 DIDASCALU II, IS, :>— 7 (S). Nfmo mundns est a sorde, neqiu si utiiis dies vita illius in mtinM. 5. Propterea priorum iustorum ac patriarcharum vita et converaitio morum conscripta est, ut manifestum fiat, in unoquoque eomm vitiuni etiamsi parvum exstitisse, ut notum sit, sine peccatis Do- *j minura Deuni solum esse, siout per David dixit: Quia iustijicdn in verbis tnis et vincis in itidiciis ttiis. Parva enim iustorum sordei nobis relaxatio est et consolatio ac spes, quoniam et nos, si paulum peccaverimus spem remissionis habemus. 6. Nemo ergo sire peccatis est- Tu autetn, quoad potes, irreprehensibilis esse studt 10 et de unoquoque sollicitus esto, ne quis propter te offensus pereat Nam laicus sui tantum curani gerit, tu vero uniuscuiusque onia in te suscepisti, et maius est pondus, quod tu portas; ati enm Doiniuus mnitum dedit, mulium qnaqtie ab eo petit. Quia igitnr onus uniuscuiusque in te suscepisti, vigilans esto; nam scriptum 16 est Dominum ad Mosem dixisse: Tu et Aaron portahitis " sacerdotii. 7. Quapropter tanquaai Je raultis rationem reu. curam omnium sustine, ut conserves sanos; et peccatores admone et reprehende et ange, eosque subleva remissione, et si is, qui peccavit, paenitentiam agit ac lacrimatur, recipe euni et tota ecclesia 30 pro eo orante ei man us impone ac deinde permitte, ut in ecdesia sit; at soniniculosos et ignavos converte et excita et conlinti» et roga et sana, sciens, quantam mercedem habeas, si haec I'acis. 1 lob 14, 4. 5. — 6 Ps. 50, 6. — i* I Tim. 3, 2. - 12 Luc. 12, 4*. — um. 18, 1. 22 Ml s. 12- 6 parva >> Sm C | 18 subleva 4- paenitentia ct Sm J. Similia dicunt Irenaeus Adv. hacr. IV, 27; Chr\sostomus De paenitentia horn, n et III; In Gen. horn. XXIX; Augustinus De doctrina Christiana III, 23; De natura et gratia c. 35. 7. iladixov ndar/i tij^ ixuktjaiat; ifiofiifijg] Cf. II, 41, 2. Temporibus veteribui episcopus de peccatore in comniuiiionem recipiendo populum consulebat et hoc intercedente paeiii- lentem reconciliabat. Cyprianus Ep. 64 c. I Therapium episcopum vituperat, quod sine petitu et conscientia plebis peccatori pacem concesserat. Xatalis ad ecclesiam revertens Eusebio R E. V, 18, 12 referente iion solum cleri, sed etiam laicorum vestigiis advoive- batur. Haec erat regula. Konnunqoain autem fieri potest, ut necessitate co- gente populus consul! non posset vd episcopus et populus de peccatore rt- cipiendo dissentirent. Serapioni Alcx- andrino niorituro pax et eucharisitt confestim data est, postquam earn petiit. Cf. Eus. H. E. VI, 44. Cypri- anus Ep. 59 c. i ; exponit, quantus sibi labor sit persuadere fratribus, ut ipsi recipiendis malis curandisquc con- CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 18, 6—7. 67 «6 gyfrpcobrop, ixsl Yfyfftixvar „0^6slg xaB^aQog dxo ^xov, 4* (Sep fUa ^ftiga ^ ga»^ aihov". $. dta xovzo xal xdSv XQoyB- nifthrmp iixaiav rs xcH xaxQtoQxmv ol filoi xol al avaiJTQo^al frfQafnrfiav, ovi hfa ixelvovg ovetdJ^m/tBy avayivmaxoweq, dXX* Ht ^|tttc ftetapomfup xcA sviXxideg yivmfie^a iae(og tsv§6- 6 WMH. TO yoQ btd»€ov ^xtj ^/ittdga aoqidleta xa2 xagcdv&Jtg, 'm acn ^fiHg aitoQxiljccofXBg, iav /letavotjam/tev, avyyvcofiijv %§ofisv, iwil yiYQaxtaf „Tlg xavxtjairai ayvfjp Ixbiv trjV xajfdlav, ij tig wafoqUaaeTM TuxB-aQog elvtu axb apuxQxLag"; 6. o^deig ovv ava- fi^Kijiog' xy dtpiau Hifdwop, xai xgoCxXavOttPxa elodixov xdaijg x^g ixxXtjolag v^ avTov deofUpijg, tmI xeiQO&BXT^Cag avxop la Xotxop dvai b Xf xoiftvUp' xovg dl vxpddBig xal xageifiipovg hxlcxg&ps, 20 ntMttifpt^, xoQaxaXsi, 9-egdxBVB, ixiaxd/iBVog, tjXIxov (juad^bv ^Btg tovra hxmXaip, Saxsg ovv xai xIpSvpov, ictp c^sXyg xovxtov. 1 lob 14, 4. 5. — 8 Prov. 20, 9. - 10 I Tim, }, 2, — 14 Num. 18, i. — ilMts, 12. 1 i^ftSfi b o I 2 t^ltt ^fi. a : ftiat ^fiipai p, (xtSg ^/Jii^ag b o v | 3 re : fimt o|ol>^bo|ai>bop|4 ixelvovg . . dvayivwaxovreg cn> b ] t n'fJliii; b o I ytvdnt&a a p . yev. a' b o v | atptaiv b o | 6 yUQ : 6% h o | f"*! ifi. : naloftttta (nz. o) ^ftttiptov b o | 8 ineiiij b o | 9 ovv >• b o | 10 4mfur : t^v 8. aov b o | 11 ntQi : 6ia b o | /417 1> o | dnolkwat b o | 1?[1J Jiirtta* tag nL : rdiv Ob) nksiovatv b 0 i 12 <«f > p v | 18 l^"'*' W»J <^ p V I rag >• a | IG cu? nepi : viansg b o ' ovv > b o | 17 xal «• /> tj V. : oriXfiov iv vtiatsla b o | 18 iXu^gwe p v ] nQoaxXavaavftig ^ b 0 . 19 avrcSv b o | avtovg b o | Xombv > b o | 20 iniaxpe^e > b | fi ivtAmw a b o : noioiv p v | dneX^atig a ^oiom. Synesius, Ep. 67, Lamponium paenitens recipiebatur in ecclesiam. Pwl>ytemm populo postulante non Cf. II, 41, 2; 4}, i. Teste Cypriano "MttdHavit. — x^tQo^tt^aagl Epi- Ep. 17 c. 2 episcopus ct clerus manum Kopo manum imponente peccator imponebant. 5* DIPA9CALIA II, 18, 8—16 (SL). 8. Sin autem neglegens es, periculum super te veniet. Dixit Dominus de episcopis populum neglegentibus sic per Ezecl 9. Et factum est verbum Domini ad me dicens: Hoftto, prophdt pastoribus Israel et die ad eos: sic loquitur Dominus Adonai: 5 pastoribus Israel, qui pascunt seinelipsos, ueque oi'es tneas pasc^i pastores. 10. Lac coineditis el lanis operiimini et crassum occiiM, et (rues non pascitis; quod aegrotuvi fuit, twn sanastis, et quod or- firmum, noti conjirniastis, et quod confractum, fwti alligastis, et requiram, et quod errat, cottvertam, et adtritum alligabo, et ^utH^ de fecit, confortabo, et quod est forte, custodiam, et pascam illas at'"* iudicio. 15. £r vos, oz>es, haec dicit Dominus Deus: ecce ego 0^' cemam inter ovem et ovem, arietem et hircum. Et non est {su^citrts ■ r niii- i CONSTITOTIONES APOSTOLORUM II, 18, 8—10. 69 L lifu yoQ xQog rovg a/tiXovvrtxs rov iaov ixiOxoxovg *h^extriX * jOvai xotq xoiftict xov 7oQa^X, cS ixol/tatvop tavrovg' ov ta Wf6fi4na xoifuxbfovaip ol xoiitiveg, aXX' iatnovg. to yaXa xaxB- 0tsn xol xa Iqux xeQifidXXead^e, to loxvQdv c^d^s, xa xgofiaxa mi xoifiaivsxe' ro kvoxXovfiBvov ovx ivicxvaats xal to oQQcacxovv 5 •at ladaod'e tcm. x6 awxsxQi/ifiivov ov xaxedijCaxe, ro i^vaafiivov mTunat&fxQi^xns xtd to dxoXmXbg ovx i^ijxijaaxe, xal kv ocqoxsi iaaiSeoaaxe avxa fuxa i/ixcuyfiov' xal dt£axaQt]0ca> xagd to ft^ Aat xot/iipa, xal kfivovxo elg xataffQcafia xadi tolg drjQloig xov 4foiuiff*. 9. xtd xakw' „Kal ovx ig£C,ijxrjaav ol xoifiivsg ta 10 jifo^d ftov, xal kxolfuuvov ol xoifiiveg eavtovg, td dk xgo^atd 7M0 ovx ixolfuuvov". 10. xai fitt Skiyov ,,'Idov iym xgbg xovg xatfUpog, xal kx^ijxi^cm kym td xQo^axd ftov kx x^tQog avtmv, luk xaxaxavam avtovg tov xoifialveip td XQO^axd fiov, xal ov 3mfua>ovcw Ixi oi xoifUveg kavxovg, xal ^vooftai xd xQO^axd 16 fwo bt XBiQog avxmp, xal oiSx iaopxai avxotg elg xatd^Qatfia". 2 Ezech. 34, 2— s- — 10 Ezech. }4, 8. — 12 Ezech. 54, 10. I Y^e > b o I 2 o a, oi a* I S agofiara + fiov p v I aAAec b o { 4 negi- fikfoBat o I 5 agftaaxov a | 6 taa9at o | 7 ovx imarpetpaTai o | xal pr ;> b | 9 tl( > b o I 10 Sqvuov a cf. D : dygov b o p v LXX | xal sec a cf. D : > b 0 p V I ^gijriyaav p v | 11 oi > b o | 121 i6ov — A^ya»v > o | 13 ^* + tflf b I 14/16 xal xaxan. — aviwv > b ! 16 pvawftai a 3 Ez«ch. }4, I— }i. 10 et inlusione Sm cf. C : > Sp cf. c. 20, 11; 21, i I 28 omnibus > S LXX I 29 et b convallibus ;> S | 30 habitatione : loco deserto S | 31 et wml cub. e. illic : erit gloria splendoris eorura S | 38/84 et scient — haec > S I 34 Doininus + Adonai S j 37 oves -f nieae oves gregis mei S 1 S8 suffidens : txavov LXX, parvura S XVIII, 10. cum vioJentia et i. cast. episcopus Roraanus proferebat, ut man- H Locus repetitur infra c. 20, 11, suetudinem probaret, quam peccatores 0^ etiun versione vetere latina ssr- libidinosos paenitentia acta recipiens ''tar. exercebat. Cf. etiam Epist. deri Rom. * • * inter Cypr. ep. VIII, i ; Ps.-Cypr. Ad 8. Haec verba Ezechielis teste Ter- Novatianum c. 14; Aphraatis Horn. tttlliano De pudic. c. 7 etiam Callistus VII, 12 ed. Bertsch 1888 p. 128. 70 DIIiASCALIA II, 18. 16—20. 1 (l). vobis, quod bona pasctia pascebatis el residua pascua peJibus iti^iv. conculcabatis et decolatam aquam bibebalis et residuam pedibus vestr: turbabatis, etoves vieae c(mcnlcatiorte[tn] pedum vestrorum pascthaiOc et aquam turbatavi pedibiis vestris bibebant? i6. Proptcrea han 5 dicit Dominus Deus: ecce discerno inter medium mis firtnae et into medium ovis infirmae; laterihus et humeris vestris inipellehalis fl cornibus vestris ferivistis) et omne, quod deficiebat, t'exabatis ; d liberabo oi'es meas et amplius non erunt in direptioneni , et iudicA inter niedintn arietis ad arietem. 17, Et suscitabo illis pastorem 10 unnni, et reget eos servus meus David et eril eorum pastor; a ifi Dominus ero illis in Deum el David in medio eorum princeps: t(i Dominus locutus sum. El disponam cum David testarnetttum paas, et exterminabo bestias malas de terra, et habitahunt in desert(f a dormient in saUibus, iS. Et dabo eis percircuitum montis met, > S [ 3/4 coaculcationem p. v. p. A > S I B/7 et cornibus v. ferivistis S LXX | S* medium ar. ad arietem : otret et oves S I ad : et L, ;i(>os LXX | 10/11 ego — Deum et : servus meus S I 12 David : eis S 13 deserto -f- confidenter S 1 14 percircuitum m. m. : beoe> dictionem circa montem meum S | 15 pluviam : 4- in tempore suo, et ent OONSnXOTIONES APOSTOLORUM 11, 18, 11—20, 1. 71 . aeol JJwpJQu xal xQoq tov law Xefcw „*I6m} iym xQivtS « fUaotf XQO^axov eiq xqo^otov, xal xgiov xgbg xqi6v. fttj MQov rpr vfilif, oil TTjiv voftTjv T^v xoXtjv hifuod-e, xal za xata- H*a x^g vofajg xarixarstTe rolg xoolv vfuop, xal ra XQofiara X xani/iara xwp xodcap vftmv ijcd-iov"; I2. xal kxtgdgH fur* 5 Ufa' „Km yvwOBOd-B, oti kycb xvgiog X€ci vfulg XQO^axa rffi «fi^ fiov' ap&gaxol fiov koti, xal kfm ^tbg vftmv, Xiysi^idmvat nUtog . XIX. jixovdccre, ol exlaxoxoi, xai axovaats, ol laYxoi, Sg pifitv b B'Bog' „KQivm xQibv xgog xgibv xdi XQO^axov xgbg 10 Jt^i^w", atttl xf^g xovg xoiftdvag kiyei' KgtBijaead'S ivexsp r^g iatuQiag avrtov xal xifg elg ra xgofiava 6iag>&ogag, xovx Icxiv biOMxov xgog ixloxoxov xgipm xa2 Xaixov xgbg XcCixov xal iffffifxa xgbg agxovxa. 2. Xoytxa yog xa xgo^axa xccl ol xgiol wioi, ail* ovx aXorfa, Hva /n^xoxs dxy 6 Xatxog, oxi iym xgo- 15 ^w dfu xal ov xoifajv. 3. mcxeg 6s xm xaXip xoi/ihft xb /t^ m^Mv&ovv xgofiaxov Zvxoig J^xxbixcu sig 6taq>&ogap, ovrcog xm jMwyy xoiftivi xb axoXovd-ovv xgodrjXov lyt xbv 9-dvatop, 6x1 ntng(6§gteu avxo. did g>evxxiov dxb xcSv q>B-ogdaw xoifdvcov. XX. Tbv fiivxoi xoiftiva xbv otyad^bv 6 Xa'ixbg xifidxto, 20 Itamm, fpo^ilo^m mg xaxiga, h o \ 3 ^v > p v \ ^/iiv 0 \ 3/4 ?.ot7ia k 0 ! 5 ^o9tov : sntvev b o cf. LXX | 6 oXlyov b p | ngo^axa a b o : + "fo^oTtt p V cf. LXX I 11 i.iyft + ;fa b o | 12 dia^OQaq p v | 16 not/tijv : + xal ovSira Xoyov iftavTOv nenolrjfiat, «AA' 6 noift^v oxf/srai xal avrog fiwo; tlanpax9^oeTai rijV vjihp ifiov dlxtjv a | cf^ b o p v : yop a | 17/18 kvxoig ~ ixolov&ovv >■ b o I 19 avta b o | ^&OQ07toi<5v b o | 20 ftev p v | 21 iytmaxu — xvQtov > a | w? itanot^v : p v pluvia S 17 in spe pacis : confidenter S | 22 fame pereuntes : parvi et de- relicti S I 26 oves m. et oves S LXX | 29/30 et laicum c. episcopum > S J 31 diHgite — timete : an laicus diligat laicum et iterum an latcus diligat epi- scopum eumque honoret et timeat S | 32 secundum Deum : deum post Deum ""nipotentem S XDL "Ort xttl 6 noifiriv afukioq et ovis non oboediens pastori puniatur. ^9mTnq ntgl ta ngofiata dix^v XX. 'H)nmq X9V ^ovq op/o/M^vowff ^("tvoir, xal TO Tcifopaxov ft^ ntt- net9a^x^lv roZq apxovatv iniaxonoiq. Nj[«»'r9 notftivt xo).aZerat. Qjuod Q.uomodo subiecti episcopis sibi prac- P**tor ovium neglegens poenas solvat positis oboedire debeant. 7« dTdasSTlia n^o, 2-6 (ls). est per apostolos: Qui vos audit, me audit, et qui vos spernii, mt spernit el eutu, qui me misit. 2. Similiter episcopus *l amet laicos ut filios eosque educet ac calefaciat studio caritatis quasi ova, a quibus puUi oriuntur, veJ eos tanquam pullos foveat et edacet, 5 usque dum adulti sunt in avem alatam. Omnes ergo doce et admone, et qui castigatione digni sunt, eos castiga et ange, sed ad conversionem, neque ad eversionem, et corrige ad paeniteotiam et increpa, ut vias eorinn rectas ac planas facias eorumque con- versationem in mundo in ordineni redigas. 3. Quod satiuin est, 10 ciistodi, id est, eum, qui est firmus in fide, diligenter custodi ct omnem populum pasce in pace. Et quod infirmum est, conjirma, id est, eum, qui tentatur, admonitione corrobora. Et quod aegrotum est, Sana, id est, eum, qui aegrotat fide divisa, cura per doctrinara. 4, Et quod contrititm est, alliga, id est eum, qui concussus estvel 15 \Tjlneratus aut confractus in peccatis suis daudicatque aberrans 1 via iustittae, alliga, id est, sana eum obsecratione et admonitione et subieva eum a delictis eius et animum ei inice ac praedica, eum spem habere, et alliga et sana eum, et introduc eum in ecclesiam. Et qnod err at, adhortarc, id est, eum, qui in peccatis relictus et 20 eiectus est, ut increpetur, ne sinas eum tbras manere, sed doce et admone et converte eum et recipe eum in gregem tuum, hoc est in populum ecdesiae. 5. El quod periit, require, id est, qui ob muititudineiii delictorum suorum spem abiecit et perniciei se dedit, ne sinas eum penitus perire, ne forte per multam socordiam 26 et neglegentiam dormiat ct graviter dormiendo vitae suae obii- viscatur et abeat et egrediatur e grege suo, hoc est ex ecdesia, et in perniciem incurrat; si enim extra caulas est et abit a grege* 1 Luc. 10, 16. — 4 Mt. 23, 37. — 9 Ezech. 34, 16. — 11 Ezecb. 34, 16.— 12 Ezech. 34, 4. — 14 Ezech. 34, 16. - 19 Ezech. 34, 16. — 22 Ezech. 34 i6. 3 similiter : + an S 1 avx0v dxoviov '-v p v | I! tovi X. ttts tfxva b 0 ] &ikyutv x. &tpft(ttoi'^ b o p V : Bixinatv x. ati^ytav a | 8 voaala : voaaidiv b o | 9 dtofiivoK " XX, I. qui vos audit etc.] Auctor locum S. Scriplurae decurtatunt e.\hibet. Similiter infra c. 32, 2. * • I. dpxitpfct &eov] cpiscopum Con- stitutionum auctor appellat ctiam d 26, 3; 27, 6; 57, 16. 18; VII, 42. »i VIII, II, 1; 12. 4. 5. 28; 46. »o- HuDc locum Ps.-Ignatius Trail. 7< ' respexit. CONSTrrUTIONES APOSTOLORUM II, 20, 2—6. 73 agit^ar 0^so€, mq didadxaXov evoefislag' 6 yog ccvtov dxovcav JftOtw axovei, xdl 6 ccfSrov a&ttmv XQiOtdv a^erel, xal 6 thv jfyatov lUj deidftspoq ov dixettu xw avtov Bsbv xtd xatiga. ,^ vftmv" ydg, ^prfifv, „dxotSmv i/iov axovti, xal 6 (tfioQ dd-etmp ^ a^na, xal 6 kfj^ a^etmv d^evel top axQCxBiXavrd fts*'. 5 2. oiutimg b ixlaxoxog - (^w hxiaxQ&pe", xovx' Icxi. xb hp aftagxlaiq y^vd/isvov xal slq ^nlfttjOip IxfisfiXijfi^POP fiij imp %^m diaftipeip, dXXa xgocXaf/^a- ^fifomg Tiai ixiaxQig>mv dxoxoHcxo kp Tjj xolftpy, xovx' iaxiv ^ xm lam xijg d/imfiov kxxXtjCiag. 5. „xb 6i axoXmXbg ix^ei", 26 xovi iaxi xb vxb xXij&ovq xoQoxxmftdxaw iavxov dxeXxloop ^i CanijQlaq fOj kddrjq xsXimq dxoXda&ai, xb vxb xoXX^q yw^smq ^ vtoxBhaq xd^xPOP yspofiepop' xal 6ta ^ogioq vxpov xfjg iovToO ^0^7$ ixiXa&ofiePOP xal fioxQop dxooxaxrjoav xrjg Idlag i Luc. 10, 16. — 8 Mt. 23, J7. — 12 Ezech. 34, 16. — 14 Ezech. 54, 16. — ISEzech. }4, 4. — 17 Ezech. 34, 16. — 21 Ezech. 34, 16. — 26 Ezech. 34, 16. P ^' i 10/11 akXa liij eii dvarponi/V > p v I 12 noptiai : dno (inl o) novt/- P'«f b 0 I 12/13 TO id^. — xtjQwv : to da^XBt t^ niaxei laxvpwrepov b o | '* fo sec : Tov b o | ^v > p v | 18 ro tt&gavafiivov 7 > o | iy ro xar. "'^P I to sec > b o V I 19 iniSiftftwv a, iniSivvtav v | 21 dnoxa^iotmv **> + *«! 0 i 22 intotgi^iov b o [ rovb o | ytvdftevov o \ 26 dfttifiov ixxk. : ^'^liuiiov niarstos b o | rf c > b o | 26/27 an. tf/s : dtpfknlaavri o i 27 tt- **'•» b 0 I %pvi«oq + tpv^ix^S b o I 28 «ci pr : ^ p V I 29 dnoaravTa b o 74 DIDASCAL[A !I, 20, H— 9 (SLj. !upi eum circumvagantem devorabunt, et penitus interibit; tu vero eum require et admone et doce ct converte et exhortare et cc firma eum, ut vigilans sit, et praedica ei, eum spem habere, id^ praecide ex eoruni sensu, ne id dicant vel existiment, quod prius 5 dictum est: Ddicta el peccata nostra veniaiU super ttos, et vos m eis conlabescimus, qnomodo ergo vivere possutnus? 6. Neque etiiiii decet eos hoc dicere vel sentire neque existimare, spem eorom praecisam esse ob multituditiem peccatorum, sed sciant, magnam esse misericordiam Dei, qui cum iuramentis et bono consilfo 10 veniam promisit peccatoribus. 7. Si quis autem peccat neque novit scripturas nee confidit de longanimitate et misericordia Dei nee finem remissionis et paenitentiae perspicit, is propter inscitiam ipsam in perniciem incurrit, 8. Tu ergo tanquam pastor com- patiens, plenus caritatis et misericordiae et gregi attendens, r^ lo quire et nuniera gregem tuum, et quod aberravit sectare, sicut Domtnus Deus lesus Christus magister noster bonus ac sahator_ dixit : Relinque nonaginta myvcm in montibtts, et vade quaerere quae aberravit, et si inveneris earn, iuipotie earn in buineros gaudens, quia itivenisti, quod aberravit, et porta et misce earn gf(p- 20 9. Itaque etiam tu, episcope, audi et require eum, qui periit, sequere eum, qui aberravit, et reduc eum, qui secessit; nam pote- statem habes \ - dimitttre in remissione, quod quassatum est, Chnsti vultum portans. Per te salvator dicit his, qui peccaverunt: Rmit- tuntur tibi peccata tua; fides tua salvum te fecit, vade in pace! 5Ezech. 33, to. — 9 Ezcch. 33, 11. — 17 Luc. ij, 4—6; Mt 18, 12. 1). — 20 Ezech. 34, 16.-23 Luc. 4, 19. — 28 Luc. 7, 48. 50: cf. Mt. 9, 2; Mc. 5, J4- 22 in remissione : peccata ddinquenti S : 23 his . . peccaverunt : ei • • ptccavit S I maie b o | eii /?o(>a^' a : ^o(id p v, tig fi^watv b o | ai- > b 0 I 4 vfXiSr . . v/ntv . . i/nfii b o | avrii orrjxcifif^ b o | 5 ^i^awittv bo' > b 0 I 8 ifiov xat n. : iifxwv b o | 11 rovx' botiv xitv iiaflokov > p * ' 12 ovv : yuQ b 0 I 13 fttra (jitSr p v) opxov > h o \ lb /tetavota¥ * ' 8. rdinquf c/c] Auctor narrationeni evangelicani in formam mandati re- degit. Infra V, 14, 15 orationem Ion- gam a se compositam Domino altribiiit. De libertatc, quani in S. Scriptura ad- hibenda sibi usurpat, cf. Th. Zahn, Dai Evangelium Jes Petrus 189} p- sqq. 8. Cf. Tcrt. De pud. c. 7-9; Cypr. Ad Kovat. c. 14. 9. Cf. Ten. De pud. c. u. >9 xolftvijq, (oq xai Xvxotq JtBQiJttGtlv ds ^ogdv, av avayrjret x«i Ivov&ertoy ixlozQttfif xa\ vfjqmv naQaxaXtt xai iXxlda vxooxttgt, ^J fii} avyxooQcov avrm ityuv to vjto Ttvcov elQtjfiivov, on „Ta ^H aae^jjfiara r)fimv i^ 'IM^'^y x<^^ ^}fi^H ^^ avrolq rrjxofit^a, xcri ^^k xcaq Cfj(i6ftt9^a" : 6. el olov re ovv, liioxoislad ta xgo^axa xai 9>*t5y«, xcu 6 Xvxog agxaQst avrd". 7. sldivai ovv xQoarpcu, on rolg fjfiagrrjxoaiv tvaxiaYX*'ov, axt fif) fiifiad^jxdiq xagd aov, vxo apolai; axoXXvxai. 8. 6v 6i tog tgetv txl xtjv xotfivtjv, xaigovxa ixl ■ TQ Bvgicti xov dxoXatXoxog''. 9. ovxatg ovv vxr]xoog ylvov xal 25 P Cv, oj ixloxoxi, ,,ixC,ijXf')V x6 dxoXcaXog, xaxevd-vvoiv x6 xsxXa- tTfiiivov, Ixtaxgiqxov x6 d o p v ] 19)25 w^ — dnolm- i.ottti : aberrat p | 30 xvittoi; a : o x. b o v | o &foc : xal d. b o | ay. n. TlfuSv : aytoi notfiijv « b o i 24 iv tt\ notuvtf a | yalfwv b o I 26/27 ninla- vijftev a I d$ xai b o d^iunrai a 1 46 OlDASCAUA [l, 20, 10—21, 2 {h). lo. Pax vero est tranquilla ecclesia, in quam solvens eos, qii peccaverunt, restitue sanos, im maculates, bonam spem gereoles, efficaces, in opere dolentes, sicut peritus et condolens medicus omnes sanans, qui per peccata ptagati sunt. Non etiim opus hahaa 5 ;V, qui sani sunt, mcdicnni, sed qui male kohcnt. ii. Ut me<^cus ergo super ecclesiam constitutus noli cessare oH'erendo medicinim his, qui in peccatis aegrotant; sed omDi modo cura eos et sau et integros redde ecclesiae, ut non incurras in hoc verbuno, quod dicit Dominus: Et in potentia emditbatis ilia cum inlttsiotie. 10 XXI. Non potens nee austerus Qec durus nee abscisus qk sine misericordia, noli inludere populo, qui sub te ligatus est, abscondens ab eo paenitentiae iocum. Hoc enim est, quod dicit; Hi in potentia erudiehatis ea ctitu inhtsione. 2. Si ergo durius agas cum laicis et fortiter corripias eos ita, ut abicias eos et proicias d 4 Ml. 9, 12, — t> Kiech. 34, 4. — 13 Ezech. j4, 4. 1 lran{]ui]la : tranquitlitatis S | 3 efHcnces in op. doJentes : assiduos h operibus oneris et tribulationis S | 4 qui : et nia.\inie eos qui S | per pec^ plagati sunt : in peccatis suis erraverunt S, legens nfnlavtjftivoti pro »- n?.r,Yfiivovi 5 ut : et tu quoque episcope S | 9 erudiebatis : subiecistis S, iieiti c. 21, I I 10 nee durus > S II. et in potetUia ttc] Auctor haud dubie Ercch. j4, 4 allegat. LXX textu vulgato locum quidem sic reddunt: xal to ioxvpbv xa^fiftyaaaal^e fiox&io. Vulgata autemhabet: cum austeritatc imperabatis eis et cum [lotentin. Et hoc textu consentiunt ea, quae plura biblia manuscripla verbis xal to ia/v- fov — fioy_f^t\i addunt, scilicet xal ir xgdtsi inaiifvaaxf avrii xal h nuiyvltu, quae verba etiam Constitutor habet, modo pro xal iv naiyviv) le- gens fiiTci ifjiTiaiyvov. Cf. Holmes et Parsons, Vetus Testamentum graecum cum variis lectionibus (1798—1827) ad Ezech. )4, 4; Field, Origenis Hexa- plorum quae supersunt II (1S67), 864. Field et Nestle (Zri/icAr/'/Jfyrir nfiUeUam. ll'issemchaftl, 1900, p. 177) versioneni illam Theodotionis esse ccnsent. 11. Cf. Tert. De pud. c 9 ed. Rdf- ferscheid-Wissowa p. 237, 15 — 18. XXI. "Vti xivdvvo<; /itovo/itfp^ xft- Oiv :iott)aaa&ai xal Ttfttapr'av o^ioti xuta tov fjtrj6iniXsxixiftt]Xijg, PI x(foxtx^g, itij xaQadtxofttvog xaxd xivog itaQxyglaif osvtv xquSv 20 ggytrpor, xtd xovxav av 6 XQOxog jj fitiiaQXv^fiivog xdXai, ^ fl ftq dxo lyfr(>gg xivovfitvoi tj qS-ovov. 2. tlal yag xoXXol ^gctgeabcttxot, xQceyXmaaoi, „xqixx^p yXmaaav" lyo'^gg^ fuaa- ^ifoi, Iqrfov xtd'ifitvot axogxl^tiv xa XQiaxov xQO^axa, aw tl 6 Mt. 9, 12. — 7 Luc. 19, 10. — 11 Ezech. 34, 4. — 11 Mt. 20, 25. — 12 Its. 40, II. — 23 Sirach 28, 14. I it i -\- xal kiftiiv a I 2 yoAjyvof a v : YaXivitoaa b, yaUvsi toaa o, ''Pllh.l. abov: ante yoXtjvoi p v (hie bis) | Xfiatov a A B : 9(ov " ° P V I 8 fvt?Jfeli b o I 4 ifintipixdii b o | 6 Itttffbi navrai > b o i ^oJ- W>0{ p V L : ^<5 a b, Iwv o | ct/uapr/a a | nenltjYfiivovi: b o (nenXrififiivovi) ^ '• ^tniaminivovq a p v cf. S | 6 yag XQttav 00 p v | 7 ^^r^aai . . odiaai ^ a i 8 »v a bo: vjid^x*"^ P ^ I npoaayayt b o \ 11 ft^ iv xpdret (iyxQ. *Ov)a»b o p V : iyxgattltt ^i; a | 12 XQ^^oq : /w b o | 14 loo» a b o | m)Mi > p V I 16 dviiktiiq a cf. c. 14, j : aveile^; b o p v, similiter deinceps | " ^^mnmtaftaxoq o 1 17 ivtfinal^wv rov« . . laovg b o | 19 dX?' a b [ *^ /"^ pr > a, ft^ nfonetiii > b o | dvev + Tivix; xal h o \ 21 iav p v | '^ cbi' a I x4Vovfttvoi o p v | ^ : xal b o | 24 Xpiatov : xov Xq. b o n WDASCALU II. 21, 3 7 (t). non suscipias, qui peccaverunt, sed absque miscratione abscoi ab eis paenitentiam et conversionem, et cum non fueris ooope eis, disseminas oves ad escam bestiarum agri, id est maligni^ saeculi huius homtnibus, magis autem non hominibus, sed be 5 hoc est gentilibus et haereticis. 3. Ei enim, qui expulsus est ecclesia, mox se adiungunt et sicut agnum bestiae» ita eum ccmedere existimant, et per tuam abscisionem is, qui expi est, ad gentiles revertetur (aut haeresibus implicabitur : et OB modo ab ecclesia et ea, quae in Deo est spes, alienabitur, et 111 ditionis eius tu eris reus. 4. Et cum paratissimus es eos, peccant, expellere et tarn non reversantes suscipis eos, incarris- S | 2/3 et cum non f. c. eis : minister es iniquitatis S | 3 roalignis S C j 0 hoc est > S | ei eoim S C : etenim ») agnum b. ita : bestiae malae S 1 8 aut h. implicabitur S C 10 et quia 5 I 11 incurras L \ 15 nobis > S | dimittite ct d. vobis : dimittite pecc peccatoribus, ut vobis quoque peccata vestra dimittanlur S | 16 date el d. vo S C i 16/17 et recipietis : ut vos quoque remissionem accipiatis S | IS re simus : remittimus S; auctor legisse videtur d b o | 4 ^1 xotff > b o I 6 r^; : xal b o | 5/6 ngoanal'Cjovaiv p v | 6 wff pr p v c£ > a b o I dgvo/iopa p v { 7 y°P *^ ^"'^ bo|9^>bo| 11 r^c pr : b o I 12 yivtj p V I 14 oxvtjpoT^pov b 0 | mfOOillatfBai b o | 15 i:ii fpivra b 0 I 16 dloyovvta o j Idaao&ui b o | j-dp : tfl b o | 17 zttziy"' CONSTITITTIONKS APOSTOLORLTI 11, 21. 3 7. 7» ipadixiO^ai B^iXttq rovq loyovg oxp/rcoi;. ua, tout' eOTi COV T 6ttl. ^€oifivtov xai xagadcoaeic kvxotg el<; xaral itv xai jiovrjQOlg co'&Qcojtoig, ficiXiov dk ovx dvi^goijtoii:, aXXa lotq avt^Qmjtoetdtat v, i&vixolg xai ^ov6aiaTat(; xai aigeoimTaig yjot^, 3. T tv ol Xvftecoveg fig Xvxoi xai cog aQua (ioQctf t^yovvrai, xtgdog lOv tiyov/isvot Tfiv ixelvov cbtaiXeiav' xai yoQ 6 xovxatv :iaxi,Q dfioiog aif&QmxoxTOPog iazlv ' xai 6 6ia z^g a^g dxgialag adlxmg DOQt'>'/o?/ oh zrjg txih'ov cbta>- ilag ^voxog. 4. ov yag dixaiov iaziv, txoiftov fiiv eivai ix^dXXtiv tjfiUQTrjXoxa, oxrrigbv dh vjtdgxttv elg x6 nQoadixec&ai zov HOxgitfiovxa, xgi xqqxslqov (tiv elg zb gjcoxonzitv, dvr^Xefj dc I6 zb zbv dXyovvxa laad-ai' xegl yag zdiv xoiovxmv Xiytt t] Hla ygaq^r/ • „0i xddtg avtcop tig xaxlav xgixovaiv, xaxii'ol slaiv Ixxiitv edfia' avvxgififia xai xaXammgia tv xalg bdolg avxtov, xi bdbv elgijtnjg ovx Ikyvmaav' ovx iartx' g)6^oc O'tov axivavzi Jr (t^aXfifuv avxfZv". 5. b6bg 6e tlgi'/ifrjg iUfiev xolq dq>tiXdxatg 25 tttiv". 6. i«r oiv fjr afpfjxt xolg f)fiagzi]xdoiv, xotg vfulg ijipeC&E zifv affkOtv ziivai xai fit} dipidiv; z b o I 22 vftlv pr : + roiJr' tonv b | 61- rt — vfilv > o I 23 vfiiv t« n. : ra :i. vfivHy b o I 24 nyui tiv a : JiQoi o, ta apoi p V I 25 otp. : naQanxtufiaxa b o | dfionfv b o I 26 aV^re lb o : dipittf p V I 27 zovv. : tolq (rot o) ivayziotq b o | 27/28 kavrbv — f^((vv r> b o lavxvv 6. keytuv p v A : ^ovroi'C deafAevtte k^yovteg a | 3ff Afimv : dupiivxei; 01; a | 29 dipiovtfg b o v 1 30 dx^tduiv o DIDASCALTA II, 21, 8 22, 4 (L). sine misericordia. Si autem instus iniuste a quoquani gladio inte*- fectus fuerit, apiid Dcum m requie est in refrigeriura. 8. Qi autem pellit de ecclesia et iam non suscipit, in aeternum pessiioc et amare interficit eum et perpetuo et pessimo igtii in esciB 6 tradit euni, qui expulsus est, non adtendens ad misericordiur DoQ^ini et reminiscens earn, quae super paenitentes est, bonititeo eius nee hac in re tanquam exemplar sumens eos, qui in mulb- tudine peccatorum in paenitentia acceperunt remissionem a XXII. Oportet autem te, o episcope, ante oculos habi 10 ea, quae praecesserunt, et ab eis exemplum sumere et di curationem animarum et admonitionera ac correptionem et il hortationem eortini, qui paenitentiam agunt et quibus adhortitio opus est. Adhuc et ad iudicandum, ad comparationem causae, per multani doctrinnni exquirere Dei voluntatem, sicut ipse fedt, 15 ita et vos oportet t'acere in iudiciis. 2, Audite, o episcopi, adfhui) haec, quae talia sunt, iuvamentum similitudinis. 3. Scriptum est in quarto libro Regnorum et in secundo Paralipomenum [qnod est praetermissarum] sic: 4. In dubus filius trat duodecim ant- rum Manasses, cum regnasset, et imperavit qtdnquaginta anms t» I Sap, 4, 7. — 18 IV Reg. 21. 1 — 17.; li Paralip. 5?. 1 — 13. 2 in rcfrigerium > S C 4 eum et : et Deus eum .S 6 Doniini : Do S C I 7 hac in re t. ex. sumens eos qui C : accipiens exemplum Christi ot; respiciens cos qui S ; obiectans eos qui tales sunt et L | 10/13 et ab eis — opus est S : simul ad scientiam sanitatis ad eos qui corripieadi sunt ct C^ trectandi L coiruptus et aegrc sanaiidus | Ifi vos S : nos L | iudiciis : -^ Dc Manasse L j ad S C | 17 Regnorum : Regum S | «|iiod est praeterm. ; inttr- pretamcntum | 18 diebus -\- itlii S 1 ffovfvi; tot dSfltfiov avtov iaxiv a | 1/2 xal ecifta — dS. ervroC > a | 3 &fav a o : tov &. b p v | ixStxTj&^atrai o ] 5 utnnio; a V : ddixuii b o p, b o post dipofia&ti( \ fiiv a | fV/^a/cui- a b | 8 a/s#*> cvvijr p V I 9 roi'f > b o | a.Mctpr^jUoro/v b o | 10; 11 araiTiov : uvftiot 0 | 11 Sixofiivoi; b 0 I 11/12 Tor fxfTarooCvra p v | 13 f/( r^ b | 14 TtQOcSt^aaH* b 0 I 14/lfi ^kfo^ y. X. xiJi'aiy > b o | 15 ?rff v b | aviov b o | 16 o^ <» > i ' 18 Iti + rf^ 0 I 19 V a o : ^' V, f ^ b p, -f o b o | 2(3 xal o p v A : i a b I 21 xpivtj h, xpt'vei o | ^ : f f b 0 I 23 dTio^dvet^ a v | 26 f i^OjUfii>v b , fi9c(fSg -f adov p v | 26 avrov > a v | 27 ifi; : (fef a I 30 r^ (> s) tmr XXll/Ort fiiya Ttapddeiyfjia fiua- vaaa^i. Quod magnum paenitcotiie voiai; n^oxtitai davld xal yivfvlzai, exemplum proponatur in David, Kioc- ^E^lxlaot>evec rbv d6eXq>ov avrov xal cdfta hciiti bg MeStfjJfieX xov adalgxtv avvov, xal to cdfut avzov ^odiv xgog NJ^y JaegTtiyihytfeTCi' „6buuoq," yoQ ddixmg q>ovevB'elg vxo rtvog ttffit ^em „iv dvaxaPOCBi laxcu," elq top alcava, c^aavrmg xtd 6 mtaiaq oyops vxo xov htiaxoxov. 8. 6 ftiwot ix^aXXasv 5 Ac JMfiov xhp dvtdxtov, xixQ&tsQog (povitoq 6 xoio€xo<;, ovx iifOQiSv tig xo xov d-soU tXeog, ovdh fiptjiiovtvcav avxov xtjp kxl ttig ftsxcofoovaip dYod^advvijp, ov<^ Xaft^dpcav axoxovg xmv nmonxtop xovg ix xXi^ovg xaQccxxtofidxcop kp uttavoUf. BlXTjopimg 6 xov dpcd- 10 tii» dxoQQixxanf. maavxmg xgl 6 fiij xQOCdtxoiievog xove ftBxa- wttmnag axoffxi^ei xa xov Xqioxov, xcn' avxov yipo/iepog' cog yap iixaiog iaxip 6 l^coc ip ry xqIpsiv xovg a/uxgxmXovg, ovxmg itotfHpy jp xtp xQoadiieoB-ai xovg ixiaxQ^popxccg' ^eXsog" yoQ »«»l Kpfoiy jjrfer" avxm 6 ^eo^ilfjg JavlS. 15 XXn. Xq^ di 68, at ixUsxoxe, xqo ovft^txXftmv ix$ip xal xa *(foa/kv7c6xa xdi ifixelQa}g oi^roSg xtxgfjod'ai xgog vovd-ealop xtap tmnixtop ^ xccQttxXijxtxmp iBOftipatp Xoymv' Ixi xtd ip x(p tdhtiv as dixeuop xm xov ^sov i^axoXovd'tlv &eXi](ittxt, xal y 9&>i dtxd^H xovg afiiXQixdpovxag xal kxiOxQdg>opxag, xaQaxXtjala>g 20 tti 0£ x(^itv. 2. ^ yoQ ovx^ xal xop Javld dXiadijaapxa 6ph- ^facg (bd rw Nd^av xal elxopxa ftsxavoelp Bv^g xal xov d-avdxov hnffovxai Xiymp' „SdQOei, ov fi^ dxod-dp^jg" ; 'Imvav ft^ &eXi^ tma Nivtvlxaig xij(fv§cu vxo &aXdaarjg xal xijxovg xaxaxoB^Pcu Jwyocg, £v§ixfiivov iv xoiXia, dpvffarfev kx q^ogag xifP gcpiyy 26 *^op; *E3Cfxiav xgbg dXlyop xvgxod^jpxa, ev§dfUPOP fuxa da- gypv, gy^aecy xov kyxXjjfunog ; 3. dxovaaxe 6iq, d kxlaxonoi, x^ TOE xoiavxa (o^iXtfioP vxoduyiia' yiygaxxai yag h> xy miffv^ reap BaOiXeicop xcu hf xfj devxig^ xcov IlagaXeixofiivajv tg_T(oy rinigmv ovxatg' 4. „Ylhg Mavaaa^g hv xip ^aQiXevsiv 30 ovrof datdexoBxtjg, xal xepx^xovxa xipxe ixrj h^aalXevaiP Iv 2 G«n. 4.-8 Sap. 4, 7. — 14 Ts. 102, i. — 23 II Reg. 12, 15. — 24 Ion. — 26 IV Reg. 20. — 30 IV Reg. 21, i — 17; II Paralip. }j, i — 13. Wptfi' a p s V : > b o I 30/31 vlix; Mav. (jtav. v\bq i^txlov b o s) — ^(«««ijs b o p V A B cf. D : xal oniBavsv i^exiai, xal ifiaaiktvatv » wof avrov /davaaa^c, ixiBv dtiSexa iv r<5 fiaai).tvftv avtbv a | 81 nevrtj- «on« + xai a I nine apsvA:>bo J'lHK, DtDA8& ET CoSSTIT. AP. 1. 6 82 lb=i Hierusalem ; et nomen matris eius Epsiba. 5. El fecit malignu Domino abominationihtii gentiliutn, quos disperdidit Doinirtus filioriim Israel. Ei conversus est et aedificavit excelsu, quat E:^echtas, pater ipsius, et canstituit sculpt ilia Bahalitn et erexi 6 Bahal et fecit condensa sicut fecit Achat, rex Israel, et fecit omni militiae caeli et adoravit omnem virtutem caeli. Et aed altare in domo Domini, in qua dixit Dominus: in domo HI ponam nonien meum. 6. Et sen'iit altaribns Manasses et di nomeii meum in aeternum. Et aedificavit altaria omni milii 10 in utrisque atriis domiis Domini; et ipse Iransponebat filios ignem in Gae-Banaemon et auguriabatur et maleficia /< fecit sibi pytbones et procantatores et praescios et multiplicavh maligniim in ocnlis Domini, ut irritaret eum. 7. Et posttit Si et fusilem condensi imaginem, quam fecit in domo Domini, 16 dixit Dominus ad David et ad Salomonem, ftlinm eins: in d in Hierusalem, (quam) elegi ex omnibus tribubns Israel, et nomen menm in aeternum, et non adponam tnovere pedem terra Israel, quam dedi patribus ipsorum, ita tamen, si cu ofnnia, quaecumque mandavi eis secundum omne praeceptu 20 mandavit eis servus mens Moyses. Et non andierunt \eum], et eos Manasses, ut facerenl malignmn in oculis Domini super quas abslnlit Dominus a facie filiorum Israel. 8, Et loci Dominus super Mauassem et super populum cius in manu[s^ si suorum prophet arum dicens: propter abominationes iniquas, qm 26 Manasses, rex luda, ex omnibus, quibus fecit Amorraeus cor et peccare fecit ludam in simulacris eius, haec dicit Domit, Israel: ecce ego inducam mala super locum istum ita, ut 1 Aphiba S { 2 abominationibus : iuxta abominationes S LXX erexit a. Bahal > S 7 altare -f daemonibus S | domo sec -f- Domini S ribus : excelsis S | 11 Gae-B. : valle Bar Hinnom S [ 15 hac -|- et S | S LXX I 20 eum > S C LXX | 23 rn manu LXX : per S | 27 locum Hierusalem et ludam S C LXX 1 'E^f. : ikifiav b o I 2 ovx an. : xal ovx dniarpeyftv b o | ] > o I tiSv > a, r. vidiv > b o | 5 xatinavatv b 1 6 xal dviax. > b o I r^ : rctt a I 7/16 xal inoirjosv — ^f(ta^fiv : aberrat p | ^71. - ov{favov > b o I 8 naa{i - {^vaiaoit/fnoy v cf. D : > a , tyxoSo, dviatPioer h o J Qvctaazijgiov b o L ; -r^Qiu v | lU xal > v j 11 6^vaiaati{ 13 Bvctaart^tov b 0 | r^; or^xiriaf b | 14 avtoi : ovtws b 0 | ii^yt CONSTlTimONES APOSTOLORUM II, 32. 5~8. I I *'hQOV>*'£ur6i' xai xbv yXvxxbv xov dXoovg, xijv elxdva ^ inolrjoev, iv oixm xvgiov, iv o3 i^eXs- ^erro xvgtog &iaB-ai xb ovofia avtov ixil iv "^hgovoaXijfi xT^ dylqi 20 xoXbi slg xbv aidiva, xai tlxtv ov jtgoad-rjom xbv x66a fiov ouXtvOai dxb x^g y^g xov 'logarjX, tjv iJeoxa xolg xaxgdaiv avxcav, xXrjV idv ^vXd^atrxat xaxd xdvza oaa ivexuXdfitjv avxolg, xaxd xdGav ivxoXijv, tjv ivsxelXaxo b dovXog fiov Mayvofjg. xal ovx fjxovCav, xal ijrXdvtjGiv avxovg Mavaooijq xov jtoifjoat xb 25 xovr/gbv ivcoxiov xvgiov vmg xd e&vij, a i^figev xvgtog ojtb xgoOcoxov xcov vttbv 'lagarjX. 8. xal iXaXtjatv xvgtog ixl Ma- vaoorfv xal ixl xbv Xabv avxoH iv X^^^ 6ovXa>v avxov xtov xgo^tjxcov Xiyatv dvd^ cbv oca ixoiijOiv Mavaaafig o jiaaiXsvg '/ttvda xd {ideXvyfiaxa xd xovfjgd xavxa dxb xdvtwv cbv ixoirjaev 30 h iifioggatog eftxgoo&ev avxov, xal iifjfiagxev xbv 7ov6av iv xolg ftdcoXoig avxov, xdde Xiyu xvgtog b B^ebg 'iGgatfX' l6oh iyot (pigo th^Y^y*^ * ^ I '^'15 ^^ Bevewoft L cf. II Parai. 33, 6 : yf^anal {-vh v, yffioiv b o) A ovofiari a b o v | Iti QtQuip(l(i o v | 17 tov noitjaat > v | 18 tor . . TOV b o L : to . . ro a p V I jjturf vrijptof p v ] 20 ayiit > p v | 21 xal ehtfv : finfTv xal b o | otJ + aalfvaut ovJh b o | 22 tov > b o | 6i4atxu p V I 24 A/, (juaaiji a) 6 6. fiov b o | 27/28 Muvaaafj a | 28 ^k x^^O^ 6. avtov >bol29oao:>bpv|31o>b 6* 84 audientium resment utraeque aiirts; et extendam mala super I salem, mensuram Sattiariae et ponderatiotiem domus Achab, ft HierusaUm sicut deUtitr alahastna unguentis; evertitur et «'i in faciem suam, et retribuam reliquias bereditatis mtae '\ et tt 6 COS ill viautts iuimicorum eoruvt, ernnique in dirtptionetn ac r cunctis adversariis suis, to quod Jecenmt inalt4m in octilis irritaveruni me ex die, qua eduxi patres eorum ex Aegypto, et ad banc diem. 9. Et iterttm Manasses ejfudit sanguinem innoc multum, donee impleret Hierusalem hominibus caesis de fine ad 10 propter peccata sua, quibus peccavit quihusque peccare fecit ludam, Ht faceret malum coram Domino. 10. Et duxit sup^ Dotninns principes virtutis regis Assur, et comprehenderunt Ma et vinxerunt eum ac ligaverttnt catenis, et duxerunt eutn in lontm, et inclusenmt eum in domo carceris plane ligatum ae 16 vinctum, et dabatur ei panis ex furfuribus parvo pondere et mensura aquae cum aceto mixtac, ut viverel, compressus ac i valde. II. Ei ut vebemenler coangusiatus est, qnaesivit Domini Dei sui, ac bumiliavit se valde coram Deo patrum s et oravit ad Dominmn Deum dicens: 12. Domine, Deus p 19 Orado Manassis. 1 mala > S 3 alab. unguentis : o akafittOXQOq LXX, hydria S titur sec : et cadit S \ 4 retribuam : dabo in ruinam S i 12 virtuiis regis Q imperf. in Matth. : > S XXII, 9-11; 15-16; XXIU. 3; XXIV, I. Has particulas tacite ex- scripsit auclor Opens itnperfecti in Mattb. I, to horn. I; c£ Testtmonia. 8. to jrt's/o*] Hanc vocera IV Reg. 21, 1} Lucianus martyr in sua Bibti- onim recognitione usurpat. Cf. Libr. V. T. canon, ed. Lagarde 188} p. 389. Textus vulgatus LXX aeque ac Di- dascalia habet voceni o di^afiatn^of. Cf. E. Nestle in ExposHorv Tmes IX, 77. 10. xal t]V dfdfftiros — a(f!6dpa] Kaec in S. Scriptura non leguntur. Verbis ^ytiyov {ecvtiv) els ■ II Paralip. 33, 11 confestim v. cedunt verba xal u^ i&U^^ t^ue ilia ex traditiooe ludaeor ex libris apocrv-phis desumpta fortasse e libro illo Hebraeor canonico, cuius Sozomenus H. E. mentionem facit. 10-16; XXIII, r. Georg. c. 60. 12. Oratio Manassis, ut II i p. 35, 18. 19 traditur. scripta Historia regum Israel et in Histi Ho»i. Oratio, quae hie legitur, fid est et ex eodem fonte fluxisse vai e quo ea, quae v. 10 de CONSTITDTIONIS AP0ST0L0RX7M If, 22, 9—12, I I I I xaxa ijti ^hQOvCaXfjfi xai 'lovdav, moxi xavxbq dxovovxoi; avxa t/XfJ0(t ofiffOTeQa ra ana avrov, xai txxevdi ijtl 'JeQovoaiTift to fikXQOV 2Mfif(Qeia(; xal xov OTa&fibv otxov jixccd^, xal ojtaXti^pc} T^p 'liQOVOakijii, xa&coq /tytaXeltfexai x6 nv^lov axakti^ofitpov, xai xaxaaxQi^ica tjti JtQoomjtov avxov xai d:jto6(6<}ofiai xo vxo- 6 kn/ifia x^i4 xXtjQOVOfiiag fiov, xal xaQadcoaa) avxovQ dq X^^Q^i iX^Q^aXfiotq fiOv, xcA t'/Oav xttQOQYi^ovxes (/e c'i dedeftivog xai xaxaotoi- dijQmfitvog oXoi; iv oixro tf^vXax^g, xai idldoxo avxfp ix xiTvgmv agrog iv axa&f/(5 ffgaxvg xal v6mQ avv o^ei oXlyov iv tiixQco, oicxf yfjv avxov, xal rjv awexoftevog xai odvvcofisvog ctpodQa. 20 II. xai tog ^lalcag kB-Xifirj, i^tjxrjOtv xo xQimatxov xv(}iov xov &eov avxov, xai iraxttv<6&f/ oq>66Qa dxb xqooojxov xvqiov xov ^eov xmv xaxtQatv avxov, xai xQoar}v§axo XQog xi'giov xov f^ibv XiymV 12. KvQit xavxoxgdxoQ, o f^tbg xcov xaxiga/i' tjfuuv, xov 24 Orsitio Manassis. 1 »C 0 ! narrvn ^ o I ax. at>ra : nvioj b, avrov o \ 2 ^j(^fjaat a | H araSftov -\- tov b o | 6 nyoawjtov p v ; 7 ngovoftfjv seal 6iai»n. a I 8 inoi- jjOtv h o \ ?t n( > h o hip o \ \2 in).tf(tuiaev o | 15 r' dvvafietitv b o | ^ifoov^ p V 1 xatiXa^ov b p | 18 iSidoto h q\ I'i 4v fxhtjut > p v j 22 xai : iff b o I 22/33 xov B^eov > b o | 23 xov &e6v > a | 24 navtoxpaxetp b o p v Manassis dicuntur. Praeter auctores Didascaliae et Constitutioniim' eani agnoveruot Didymus De trinitate Hi, 2 J (PG J9, 908); Ps.-Chrysoslonius Horn, ill Publicanum et Pharisueuin c. 2; Antonius MonachusMdissa II, 94; Theodoras Studita Scrmo catech. 93; TheophanesCerameus Horn. 56, aliique unum vel alterum versum orationis laudantes. Verecundus Afncanus (saec. VI) commentaTium in orationem scrip- sit, queiu edidit I. B. Pilra, Spicilegium Solesmense IV, 91 icx5. Schoiion in loannis D;im. S. Parallels V. 7 post II Paralip. 23, 11 — 13 et in Chronico Georgii Hamartoli c. 60 allegatum b6 DIDASCALIA 11, 22, 18—14 (SL). tneorum, Dens Abraham el Isaac et lacob et seminis corum iusti, qui jecisti caelum et terrain cum otmii ornatu eorum, qui ligasti mare et erexisti mandato verbi tni, qui clausisti abyssum et signasti earn timendo ac glorioso nomine tuo, quern omnia pavent ac Iranuni 6 a facie virtutis tuae, quia impatibilis magnificentia gloriae ttiae ei intolerabilis ira couiminatiouis tuae in peccatores, injlnita vera et immensa misericordia prmnissioiuim tuarum, quoniam tu es Domims Imiganimis, misericors et valde benignus et paenitens super mala hominnm, et tu, Domine, secundum suavitatem bonitatis tuae pni- 10 misisti remissionem paenitentibus a peccatis eorum, et multiludm miseratiounm tuarum decrevisti paenitentiam peccatoribus in salutem. 1 3, Tu ergo, Domitie Deus iustorum, mm posuisti paenitentiam iustis, Abraham et Isaac et lacob, qui non peccaverunt tibi, sed posuisti paeniUntiam super me peccatore, quia super numerum arettae mtms 16 mnUipiicata sunt peccata mea; neque spiritum habeo, ut exaltm caput meum prae muititudine iniquitatum mearum. Et nunc, Domint, iuste crucior et iuxta meritum meum langueo, vinctus ac curvatus vincuUs multis ferreis, ila ut caput meum non possim sursum lollert; neque enim dignus sum, qui oculos meos tollam et intuear et d- 20 spiciam altitudinem caeli prae magna iniquitate scelerum tneorum, quia mala coram te feci et irritavi iram tuam, erigens idola nc multiplicans abominatiofies. i^. Et nunc fiecto genua cordis mei ante te, deprecans bonitatem tuam. Peccavi, Domine, peccavi. d quia iniquitates meas ego cognosco, peto rogans te: remitte mSri, 2B Domine, et ne perdas me cum delictis meis, neque in aeteruwn irascaris super me seri'ans peccata mibi, neque condemnes me wc decidas me in infima terrae, quia tu es Deus paenitefitium. B w me igitur, Domine, osleiuie bonitatetn tuam, quia !• indignum t»f salvum fades secundum {multam> miser icordiam tuam, et glorif^coh') »0 te semper in oinni vita mea, quoniam te laudant omnes virtnUS 29 raultam S C etiani I. S. Africanum testem profert dicens: Voropjjrat 7r«f«« (al. ntQl) 'Aippixavta, on iv tip )Jyfiv ^d^v tov MavaaaTj tit lifOfia dnQQuyij atStjpd ovta xal s^vytv (PG 95, 1455 ; 1 10, 287). Hoc testimonium autem valde dubium est. Primus testis certu* est auctor Didascaliae, et E. Nestl^i qui de cratione disputavit in Sffiu*' gintastudien III, 1899; IV, 190;. eun» etiam auctorem orationis esse deraon- strare conatus est coNsrrroTiONES apostolorum ii, 22, 13— u. 87 l^gaoft xtd 7aaax xal *Iaxmfi xal rov oxiQfuxxoq avxmv xov dntoiov, 6 xov^oaq xov ovgavov xtd ttjv y^v Gvv xavtl r^ xdHfim aoToSv, o Xi&i^caq x^v d^dXaCaav xm Xoyco xov XQoaxd/ficcxog aov, 0 Tdeiaag x^ afivaaov xcu Qceficditsvoq avxriv x(3 q>oPt(f

opofiaxl aov, ov xavxa q>QlcC£t xal xgifiei dxo XQOOmxov 5 ivpaiuciq Cov, oxi aaxsxxoq tj niyaXoxgixBia x^q ^d§?jq Cov xal iofvxoaxaxog 17 dgyi^ x^g ixl anoffxmXovg dxBiX^g cov, aiihgrjxov xt lau, ave§fX^iaaxop xo iXsog x^g ixoYyeXiac aov' 8x1 ai) el xoQioq futxQoBvitog, ivCxXoYXVog, xoXviXeog xal /iexavomv hii xdq taxlatq xtSv dvd'Qcoxtav' oxi av, 6 d-Bog, xata x^v xffijOxoxfjxa 10 T^ oftt&mowtjg aov hxtjfffeLXta ftsxavoiag agpsaiv xoXg ^ficcQXi]- t6eiv, xtd xc5 xX^&Bi xdav olxxiQfimv aov Sgiaag ftexdvouw cfUditoXolg Big oanriQlav. 13. ov ovv, xvgie 6 ^sbg xov dixcdatv, onx f9ov netdvoiav dixodotg, x

b o | 7 xf,^ inl ifi. : aov roig inl aftafztoloig "0 i rt : ih b o I 9 tvan?.ayxvos fiocxg69vfiog a | evan).. \ + «f«i b, xal in*(/o9vnog xal o\ xal > h o\lO av + tl V \ 11 aov > b o | 12 *ai tw '^ : atari to nk^&og b o 1 fiexdvoiav + xal b \ 17 xvpis > v, xvfie — *">» > b o I 18 ovx 0 ! 19 «trf. : dvoftiwv o | 20 atS^Qta o | 22 itov > v j ^ Moc /lov b o I 27 eZ > a I o »e6s b o D A : »edt »eog a v | 28 ^v : ^'' a i itl^fig + n&aav v | 28/30 ort — nov > b o | 29/30 iv n. r. ^. a : PIDASCAyA II, 22, 15—23. 2 (l). ctielornm et glorificaut in aeternum; amen. 15. Ei exandivn eius Dominns et miseratns est eiim; et facta est circa cum /...._ ignis et liquavit omne quod circa eum erat Jerrum; et sanavii Domimis) Manassem de tribulatione eius et revertit ilium in Hieru- 5 salem super regntim sunm. 16. Et cognovit Manasses Domimm dicetts: ipse solus est Dominus, et seniit Domino Deo soli in tMt cordi suo et in tota anima sua omnes dies vitae suat et imputatus est instus. Et dormiit in pace cum patribus suis ; et regrtavit Amos, Jilitis eius, pro ipso. 10 XXIIl. Audistis, fiiioli dilecti[ssimi] nobis, quomodo Dominus ei, qui pessime idololatra fuit et innocentes interfecit et paenituit, remisit, id est Manasse, praesertim cum peius peccatum non sit [aliud] idololatria[e]; sed locus paenitentiae concessus est. 2. Si quts auteni ex apparatione peccat, remissionem non habet, sicul 16 scriptura est: Si atdeiti dixeris in corde tuo: saticta mihi eruoi^ 1 11 Paralip. 53, 13. 16. 20j IV Reg. 21, 18. - 16 Deut. 29, 19. 1 amen > S | 2 eius : Manassis S | 4 Dominus S C | 6 est : + DeusS \ C Deo >• S I 8 in pace > S | Amon S, item deinde 1 10 nobis >> S , 11 ei qui pessime S : pessime ei qui L ( 13 aliud > S C 14/16 ex appar. — corJe tuo : dicit S XXI I], 2. Auctor piures S. Scripturae locos in unum confla\'isse videtur: si auteni etc. Deut. 2^, 19; el exteudam Exech. 6, 14 vel 14, 9; et disperdani lerem. 24, 9; dicit D. Ezech. 14, n. - ft exIenJam] His verbis incipil apo- dosis. — liisperdam etc.] Haec particula proxime accedit ad ler. 24,9. ubi autem in signum deest. Cf. Erech. 14, 8, ubi pro tig tQfifiov muUi codices legunt eiq arjfieTof. 15. xal MXTiiptiofv — &Xl%pffog ai'rof'J Neque haec in S. Scriptura leguntur neque verba xal iXatfevatv — StxaiOi; V. 16. XXIIl. Ilgin; tovg ix xatatpQovTfOf' ioi! afiapTavovrai; BOtto naQadfiyfiu lifAci^'. In eos, qui cn contc;mplu pec- cant, exemplum sit Amos. 1 — }. Ad hanc sectionem prope ic- cedit Cyrillus Alex.. Horn. XIV de exitu animi et de sccundo advtniu s. f. (Migne PG 77, 1088), nee «ro tarn prope, ut e Didascalia vcl e OoO- stilutionibus hausisse dici possit. Sen-" bit eaim: Oi kiyovTBi' if vfOti}^* afiapti]atunfy xal iv yiJQff firramfg" autfiBv, ino daiftovutv ifiJiai^ovts^r xal ;{ActaC;ovrai, xal un; (■xovolv^ aftagrdvovret r^ff fiftavolat; w^ 1 a^iovYxai, ak't! iv vforrjTt inh Tf^ Tov ^avdzov dptndvrjg i^f^IZortaM r wi 'Afifiiuv o TOV 'laparjk. ^aatXtv^ ^ 6 xal zdr &fbv nagogyiaai diaxov^^ novtjpoiii avroS loyiofiovi xnl tx*i^ fif^^).ovi avTov ivvoiag. t>! y«^* ItyovTte:' aTjfitQOV o/tapnyffa/.ufvW* avptov (ifiavofjaufifv, ol toiovxc**" ifiazaiXd§ xvQog, xal hdxtjcav xcana xa xsqX aSthv oUhjQa, xal laaaxo xvQiog xbp MopaCOrjp kx x^g ^JUipea}g «oro6 xal ixiaxQeipBP avxbp Big ^IsQOvaaXrjfi ixl xrjp ^aaiXtUtp 5 avr<»6. 16. xal l/vai Mccpaaafjg, oxi xvgtog aiSrog ioxtp ^ebg Itopog, xal ^XdxQSVosp fi6vq> xvgim xm &etp ip oXy x^ xagdi^ oikov xd hf oXy xy ^VXV ovxov xaaag xag ^(tigag xrjg ^atrjg tdxw, xtil kXcTfla^ dixaiog. I'j. xal xtgislXsP xovg d-eovg xovg iXloxf^ovg xal to yXyxxop i§ ctxav xvglov xal ^avta re dvata- 10 tijptc, c qmod^tffiep jp ogu otxov xvqIov xal jp *IeQovopsvaapxa, 20 ^i(og xifuoQrjodfttPog, (itxaYPOPxa xQoaeXdfiexo, xal cycle avxm 10 xi^fifuX^ftaxa ixiaxQetptP avxbp xbqI xrjP ^aaiXsiap' ov /iopop ygp apirfiip xolg fiexapoovoip, dXXa xal elg xijp xgoxigap a^lav wroog kxavdjsi. (XXUI). ftel^mv eidmXoXaxgelag ovx ioxip ffu^ia, sig j^toy yog i(txtp dvcai0eia' dXjC bftmg xal avx^ did 25 pijfAag fiexapolag CvrfXiXfogfjftai. 2. lap 6i xig ix xagaxd^emg •VapTovj, xBigd^mp xop ^sbp mg fi^ ixs^iopxa xolg xopt^gotc, 0 xmvxog a^Ctp oix H^h ^v Xiyjj xag* eavx(p' /,'Oaid fioi 1 II Paralip. }3, ij. iS- 16. 20. 22; IV Reg. 21, 18. — 28 Deut. 29, 19. 2 flai^xovaev b 0 | xvgtoi r. . avtov b o | 3 avrov b o I 6 xvpiog + 0 *«»5 b o I &eoi >■ b o 1 7 /tovw xvgltf 00 b | r«J #f ^ >• b o | t^ b 0 : > a p V I 10 ra yXvjixa b 0 | 11 oget otxov p v A : oqtj ocxw b o, •'»•» a 1 11/18 xal i-v 7fp. — xvqIov > a | 11 ^>' : navta ra 9vaiaaTi^pia *' 0 1 18 xvffiov > b o I M9vaev p, t^vov b o ] avto a | 14 'lovifc rov > " 0 1 xvpi'y r^ cv) b I 16 avrov + tol itonpri iv x^nat ol^a p | 16 dfjiwv a, ^Hjtth 0 I 17 Mttvaao^g > o | 19 ^/idiv > b o | 20 rov : rwv a | 22 ntpl * ■ hi p V, elf b o a' i. m. I ^aa. + avrov b | 24 avrov; > o J-4- Georg. Chron. c. 61. 90 DIDASCALIA II, 23, 3—24, 3 (l)- quia ambulaho in reversione cordis mei: et extefidam manum super ipsnm, et disperdam euni in signiim et in similitudinetn, Dominus. y Nam et Amos, (Manasse filiusj, cogitavit cogitatioi praevaricationis malam et dixit: Pater meus in iuventule m 5 iniquiiates fecit et in senectule paenituit; et ego nunc amhiilabo, desiderat aniinci tnea, et in novissimo convertar ad Doniiuunt. fecit malignum coram Domino, et regnavit annos dui^decim] soi et exterminavit ilium Dominus Dens in celeritate de terra bona XXIV. Adtendite igitur, laid, ne quis ex vobis cogititio; 10 Amos in cor suum contirmet et velociter pereat. 2. Similit episcope, conserva, quantum potes, eos, qui non peccaverunt, tit sine peccato maneant, ct eos, qui a peccatis convertuntur, sanaos suscipc. 3. Si autem paenitentem, cum sis sine misericordia, non susceperis, peccabis in Dominum Deum, quoniam non es per- IB suasus nee credidisti salvatori Deo nostro, ut faceres, sicul 1 Ezedi. 6, 14; 14. 9. 2 ler. 24, 9; Ezech. 14, u. — 4 ? — 61V1 21, 19- 2}; II Paralip. jj, 21- 24. — 16 loann. 8, ? 10. 1 mei : + Dominus sic dicit S ! 2/3 dicit Dom. >• S | 3 Man. Alius S^ 7 duo S C I 9 laid : inHdeks S | 16 nee credidisti >■ S I noQ. : 7xovtjptvo/^at b 0 \ dvaarp. : arfAori/rt b o | 2 noviipai +J Tore (Afxavotjaui a [ xtti : >• p v, + o b o | dficav a (semper) b. afifii semper | 3 iloyiaato b o \ 4/6 no/.Xa nap. ix vfdrjjroff p v, no/.?.a ix (4- fiov b) Tjfiagttv (-j- xul naQtjYofiijafv b) b o ' 5 yipft ; rcw j'«'pij b 7/8 ytvo(isyoi\ p, ytva/iivovi b o | 8 aixbv post &fOi b I 13 inl + p V I iuvtoi' zt]p>}afi b o | avvrofttai; cf. 1, 6, 11 : avf r<5 diitui ni p 14 dnoXfOfiivoi b o"| arijpti;trai b o | 16 &tQ, cffjj. : IfeQaTttitiv b, -wr 6h + riv a | 17 rnuaQttjafv b o | 19 6id : 6 &t6g itia b o j rfi' ov : dia riiv dvov b o I dnfortiXfv -j- li^ zov xoafiov p v | 20 irtl + r^v b " 21 yevri&TJvai a | 22 atavQm xxX. a p v : axovQOV xal ^dvarov xai ro b o a' i. m., i. t. a' azavgov xxK I 23 naBflv -\- avxov b o | 24 lo*" koyov >• b o I avToi' >• b o ! 25 xov > p v | 27 ;«f b o | ro > a b XXIV. "Oti XptOToq ^rjaovg o xv- (iios Tiapf/f'vcro auagifulovq atSaat dm /iftavolaf. Quod Christus lesus Dominus advenit, ut per paenitcntiam servaret peccatores. J. dniaTft).(v kt)..'] Cf. VII, 58, 7. — avvfxioQijoev 7iaHfJv\ Similiter U, J9, 3: avYXQt]a(i &foi passus vel rac esse dicatur. Auctor ergo verbum ' sententiam baud parum adamavit. Tov rf ipvofi dnaSHj] Cf. VIII, 12, 35. Dubitandum est, num Arianus vel Semiaranus sic dixerit, Natura tm- passibilis is solus est, qui rtatura Deus. CONSriTDTIONES APOSTOLOBUM II, 28, 8—24, 4. 91 fhono, art xoQevOofuu hf ty dvaCxQogi^ xi^q xoQdlag /lov xfjq wwygg**. 3. TO«WTOS yaQ xig kydpero xtd /ificog 6 xo€ Mavaaarj jog. yaygir yog if jQCcgp^' „Kai xaQeXorflGaxo *Aitmq XoyiOfiop wfafidaEOig xaxov xal dxev' 6 xotjjq fiov ix vedxrjxog xoXXa wffqpofojcev Tud kv yijQO ftexipfo' xecl vvv kym xoQevcofitu xaB^a 5 \Mt9vful 17 pvx^ ftov, xal v(txBQW ixtOxQtyHo XQog x^Qtov. 4. xa2 im&TOEV TO xovTjQov kvmxiov xvqIov xaga xdvxag xovg ytvo- ilwwg i/utgooB'tv avxov, xal k§(oX69-Qevaev avxop ocvQiog 6 9-s6g Ir xajitt be x^g y^g xfjg dya^^ avxov' xal ixiB-evxo ovry ol atffeg avxov tu^ iB-cofdxaHkxp ccvxdv iv xm cUxco cc^xov, xal 10 ifaaUsvaev hjj dvo ftova". XXIV. niQoaixexe ovv, ol Xaixol, (ti^ xig k§ vftmv xov Xo- jtSfiop xov j4ftmg ixl xagdlav avxov cxrjQt^, xal loxai awxoftmg huXXvitsvog. 2. ^tokag 6 ixlcxoxog awx^gelxm, xad-b dvvaxai, nvg ft^ ti/tagixfpcoxag dvafiogx^xovg fietvai, seal xovg dxo onaQ- 15 tmv hiUiXQiq>ovxag d-Bgaxevmv iexicd-at. 3. iav 6k /lexeyvatxoxa Aniiofg wv itfj xQoodi^rpccu., aftaqrxiqOu elg xvgiov xov d-eop avxov, dauumv iavxbv vxIq xtjv htelvov dueaioovvijv xal ft^ xQoaXa/i- Ptoo^yps ov xQocedi^axo 6ia XqiCxov, 61 ov axioxBiXav xw o^y avtoS ixl yrjg xotg avd-grnxoig cog av&Qaixov, 6t 6v bv- 20 iJKip&f fee ywaixbg avxov yepvri&ipfai xov xoiijxipf dydgbg xdi ywatxog' ov xaQiv, iiff fpsiCofisvog Cxavgrn xal d-avdxcp xai xagi^, 9mtjtofjfiaBV xad-slv xov xf, gvCei dxad^, xov vlbv xov dyaxTjxov, »w> ^BW Xoyov, „xov x^g (isydXijg avxov ^ovXtjg dyyeXov", oxatg tw; vxoxBi/iivovg d-avdxm '^aijxai xov 9-avdxov. 4. xovxov 25 3tt^oqfiJCfiv 4 nou + Domine S | .j hunc : hie (™» hac in re) S | Deum S C : dora L I episcopi S C : episcope L | 10 non inflatos non lux. S cf. C 1 12 moderatoret ' coostitutos S C 6. AnimadN'ortas, iam EHdascaliam pcricopen de mulicrc adultera valde conlroversam vel loinn. 7, 55 -8, it cognitam habere, nee demunr Con- stitutioncs. XXV. IJtfl a!ia(ix<'>y "til dotatdiv, xal OTcaii 6:. s Pauius 1 Cor. 9, 7 populos adhortari videtur, ut, quae aianftal aov al ^ftoQ- tfa fd xolXtd, ott ^dxrjaag xoXv**. 6. hiQcof 6i xiva ^ftciQ- wfKvbxv Unrfiecv (A XQeafivrtQOt i/xytgocd-Bv avrov, xcci bt* ccvvm Hfltpot ripf xqUuv i§^XB'OP' 6 dh xaQdtOYVcdarijg xvQtog, xv9^6- mpoq aih^g, si xaz&tQivar otk^ oi XQBdfivTfQm, xtd sbtowsijg, 5 Jin o&', 1^ XQog mrtrpf ,^YxiXfi ovv, ot^dl iyco as xaxaxQlvm'*. J. rovTOf rof 6an^Qa, ^aOiXia xa2 ^eov ^fitSv, <6 kxlcxoxoi, Mmxhv vfiag ix^tv (kl, xovzov fu/tijTttg bIvcu, „XQtx£tgj ^Cvxtovg", ti9»XaYxyovg, iXeijftovag, slQipfixovg, dogyijrovg, „6i6axtixovg*' , hnotQtXTUtovg, dodsxxtxoiog, xoQCtxXijttxovg, „fi^ xXi^ag, itij 10 4iffUMocf* fui tffiQtardg, fi^ dXa^dvag, fiij vxegoxtixovg, ftrj olvch ylvjros, /«7 fu^wiovc, fti) tlxcuoSaxdvovg, ft^ xgwpvftag, ftri xoXv- iaxavovg, fOj «^ aXlotQlotg, aXX* tog IdLoig tolg xov &eov dofiaoiv jSft^Utfovg mg xaB-EOrmtag a/ad-ovg olxopofiovg, mg fiiXXovrag iauttx^t^at xoQa xov d^Bov xov Xoyov. ift XXV. Avxdgxij kiixm xgoq)^ xal afiq>uxCfi6v 6 ixldxoxog Tw tf xgsi^ xal ry aeftvoxijxi xgooijxopxa- /t^ xoXg xvQiaxolg mg iiiotfUHg XBXQ^9Wf aXXa (ie/iex(fri(iip(og' „a§tog yhq 6 i(/iyaxijg ttv fua^o€ avxov ioxip". 2. ft^ axccraXog (tij^ xigxegog, dXXa pmm xmv XQog cvaxaciv ignifiBVog, (XXV) xa didoftspa xax 20 hnoljpf ^eoC xmp dexaxmp xal xc5p dxaQxmp mg ^sov ap^Qmxog oKtliaxixm' xa slaqxQo/iBva hit XQoq>dcei xtv^mp htovaia xaXmg ofatovoffE/rcD offqptcvolg xdi XW^^ ^'^ d-Xi^ofxipoig xal ^ipoig axo- 9Wiiipoig, €og ixmv 9-eitP XoyiOxevx^ xovxmv xop iyxeiQlcapxa 1 Luc. 7, 47. — 2 loann. 8, j, 10. — 4 Act. i, 24; is, 8. — 6 loann. 1. n. - 8 1 Petr. j, 4. — 9 I Tim. 3, 2. — 10 Tit. i, 7. — 14 I Petr. 4, 10. - lo Luc. 16, 2. — 18 Luc. 10, 7. 1 nvl + avTov b o | afxaftta?.^ yvv. cv^ b o p i diplovtai v, d^iottig p | ••» : oo< b I 1/2 a/itt(/Tlai + aov b o | 2 "ri ijy- ^o).v > o | 4/6 nvf&tt%'6- lUftf b o p I 6 flnev b o I ovv > b o | 7 -^/iiBv b o D : + 'l>]00vv a p v ; ivitaq > a I b o I 11 /«^ vntQonxixovq > b o | 13 dfow : >rv b o | 14 xf- Vfhliinvi o, -voiq b I dya^ovi otx. xa&earwTag a | 15 dnaireta&at . . . *•» ioyoK : koyov dn. p v | tow > p v | 16 avrdpx^v b o v | o > b o | 1' PtQitt b, xtifla o I /U17 >> b o I 18 xfXQ- ' ''ol xf^o^o> a ! 19 M*l^i '• l*^ ^ \ 20 ifififvoi b o I 6t6tifieva o | 21 xal xmv > b o p | 23 OQtpavoiq : roTg *W- b 0 1 24 loyiOT^v b o P<<^ ofFerendis primitiis, oblationibus ac reliquis id genus. 94 DTDiSCALlA II, 36, 3—7 (s). commisit. 3. Dispertite igitur et omnibus indigentibus vos quoque nutrimini et vivite ex eis, quae ecclesiae 00 nee vero ea soli consumentes, sed cum egentibus comm ut sine ofFensa apud Deum sitis. Deus enim episcopos 5 qui ex avaritia et soli utuntur rebus ecclesiae collatis municant cum pauperibus, et dicit sic: Lac cotniditis operimini. 4. Namque episcopos nutriri oportet rebus collatis, nee vero eas consumere. Scriptum est enim : Ni OS bovi trituranti. 5. Quemadmodum igitur bos in area 10 sine capistro edit, wtc vero omnia consumit, ita et vos lal in area, id est in ecclesia Dei, de ecclesia nutrimini, quemal et levitae in tabernaculo testimonii ministrantes, quod er ex parte figura ecclesiae; nam hoc etiam ex eius nomine tabernaculum enim testimonii ecclesiam praemonstrat. 6, 20 ergo in eo ministrantes ex eis, quae ab omni populo Deo donabantur, muneribus et portionibus et primitiis et et sjcriticiis et oblationibus et holocaustis, sine impedii nutriebantur, ipsi eorumque uxores et filii ac hliae. Cm opus esset ministerium tabernaculi solum, propterea tei 25 filios Israel sortita eis non obtigit, quia collationes populi Levi et tribus eius. 7. Et vos igitur hodie, episcopi, popul estis sacerdotes ct levitae, ministrantes tabernaculo Dei, catholicae ecclesiae, et adstantes semper coram Domii 6 Ezech. }4, 3.-8 Dcut. 25, 4; I Cor, 9, 9. — 26 Num. i XXV, 5, ex eius nomine etc.] Ety- mologia obscura est ; versio Didascaliae syriaca et Constilutiones nun plane inter se consenliunt, hae autcmtextum Diilascaline lilc lidelius vel accuratius tradere viJentur quam ilia. Itaque si Constilutiones sequimur, auctor voces axijVTj et ixxXijala aJteram alteri pro- pinquas habere videtur; dicit enim, ctiam e.\ nomine tabernaculum prae- monstratum fuisse testimonium eccle- siae. Nestle iZeilschriJt Jin nfulfslam. IViisetischafl 1901 p. 265) vocem ^ap- xvQiov urgens cogitat de martyrum ecclesiis, sed etiam denotat, vocem he- braicani tabernaculum testimonii desig- nantem voci syriacae ecclesii nanti simllem esse. • 7. koyixa^ X. dvat/taxto Eadeni interpolata sunt V'l, itiiliter in Testam. XII patri III, 3 legimus: ngoaiptifovai oaftijv ivwdiai koyixfjv xal xov Jtpoapopav. Proume accedit Eusebius Dcmonstr. 10, 29 commemorans ra a Xpidtov T^tanii^fii; ^vftara, xaXXtepovvzei; ra$ uyalfiovq yixai avriu le JiQoarjfili 7ia>r6s ffiov T(j} inl nd\t 'psQttv &eiy die roinavTQtvA CONSTlTUnONES APOSTOLORUM II, 26, 3—7. 95 :m TavTrp> rifv oixwoidap. 3. xaci d^ rolq dBOfiivotg fteta tuo&ovtiq ixi/tegt^ovtsc, xal vfiBlg avroi ^(^fo^i'oi Ix rcav HoxcSv, dXla ft^ xaQaxQto/tevoi, ia^lovreg i§ ccvrmv, dXZa /i^ •eo^lovreg tvha fiovoi, xotvwvovvreg de rolg XQy^ovaip, dxQoa- tot 9-e^ ylvBOd-B' iav yccQ fiovoi avta dpaXeoaip:e, dveiduJth^- 6 &e xaga &eov iiyovxoq mq XQoq axX'qOxovq xal ftopoquxYOvg' > fdla xaxBOd'letB xiA ta Iqia xsQi^dlXeod-e", xai, hv &lXotg' ^ olxijOQap 06 ^{ov dtSofiipofP hxo xopxog xov Xaov dmgaiP xal dgHXiQB- 20 mm 7UU axa(j%mv xal 6exat(3p xal ^ctcov xal xgoaqiogmp «t(tiw dxatXvx€og, avxol xcd at yvPcUxeg avxmp xal ol viol xal ti hrfaxiQeg avxtop' ixei6^ 6h x6 Iqyop avxmp rjp Xeixovgyla xfjg ""lo^i, 6ta xovxo xXrjQoSoalav y^g ovx iXa^op ip xolg vlolg '(ipajil, ore al eia^oQal xov Xaov xXijQodoala xov Aevl xal 25 '■^fwo/da^fijg ^X^g avxov. 7. vftetg ovp atjfisQOP, m kxlaxoxoi, ^l Tip Xam vfimp hgetg Xs^xcu, ol XenovQ^ovPxeg xfj IsQci ""n, T^ ayla xa^oXix^ kxxX^la, xal xaQsaxmxBg x<5 ^vcia- *5P|ffl xvqIov xov 9-bov ijiidop xai XQoadyopxBg a:ix(p xag Xoyixag 7 Ezech. J4, j. - 8 les. s, 8. — 9 Lev. 19, 18. — 11 Deut. 25, 4; Cor. 9, 9. — 24 Num. 18, 20. 2/8 ix xwv — nuffOXQ- > b o | 8 ^| avxwv > p v, i^ — xarsa^. > b 0 6 &eov b o V I yag > b 0 | ravra b o | 7 iaO^ltre p v | 8 oix^aexs '• -^ritf b o p V I 8/9 nQoayiyoontai b o | 9 t^fjilv p v | kavtbv o p v | 0 rotto o p V I 12 iQyali,6(tevoi (+ / b 1 14/16 iv t^ ixxktjaia b o | 16 ««2 > b o | 18 ovv > 0 1 19 ol : xal a I 22 avtol : xal avtol b o | al > a | ol > a b o | 28 at > » b i TO > b 0 I avTOtg b o | ^i- + ij 0 p | 26 xktjgovoftia : -Soala b o | mmt a I 28 r^c aylai xal xa&okix^s ixxktjalai h o \ 29 xw tcS »di h o DIDASCALIA IT, 25, 8—18 nostro; vos igitur populo vestro estis saccrdotes et prophetae et principes et duces et rcges et mediatores Dei ac fidelium eius, et acceptores verbi ac praecones idque evangelizantes el gnari scripturarum et promissionum Dei et testes voluntatis eius, qai 5 omnium peccata portatis et de omnibus rationem reddetis, qui audistis, quam acerbe vobis niinetur verbuni, si neglexeritis nee praedicaveritis voluntatem Dei, quibus est periculum pernicici acerbum, si neglexeritis populum vestrum; quibus a Deo proniissa est n:iulta merces, quae non aufertur neque eripitur vobis, et decus 10 inenarrabile in gloria magna, si pulchre ministraveritis tabernaculo Dei, ecclesiae catholicae eius. 8. Sicut igitur suscepistis onus omnium, ita etiam ministerium victus ac vestitus aliarumquc rerum necessariarum ab omnibus, qui apud vos sunt, vos accipere decet. Et similiter ex donis a populo vobis subiecto datis nutrite dia- 16 conos et viduvis et pupillos et egentes et peregrinos; namquc decet te, episcope, tanquam dispensatonm fuielem curam sustinerc omnium. Quemadmodum enim peccata portas omnium tibi sub- iectorum, ita maiorem laudem omnibus accipies a Deo. 9. Nam imitator Christi es, et sicut ipse peccata omnium nostrum tulit^ 20 ita te quoque peccata omnium tibi subiectorum ferre oportet^ 10. Dictum est enim de salvatore nostro in lesaia sic: Fidimus eum non habentetn speciem neque decus, sed species eius erat sin^ gloria et minor quam jUiorum hominum. Homo plagarum erat et sciebat ferre infirmitatem ; quia vulliis eius mutatus erat, despicie- 25 hatiir nee reputatus est in ocnlis nostris. Ipse* autein tulit peccata nostra et ingemebat propter nos, et nos eum putavimus Jjeraissim et doloribus affectum et humilitatmn, et ipse affiictus erat propter peccata nostra et attritus propter iniquitales nostras, et plagis ipsitu omei sanati sumus. 11. Et iterum dicit: Ipse peccata multorum tulii, e^ 30 propter iniquitatcm eorum traditus est. Et in David et in omnibus Proplietis et in Evangelic quoque salvator noster pro peccatis nostris rogat, cum ipse sine peccatis fuerit. 12. Sicut ergo vos 16 Luc. 12, 42. — 19 I Petr. 2, 24. - 21 les. sj, t—6. — » lo- 53, la. — 82 les. 5j, 9; I Petr. 2, 22. epxitptotg avToi 6tdi6aY(if9a. Ci. In Ps. 92, t6 Migne PG 2j. 1096, Li- etiam Eus. Dcra. cv. 1, 6, 30; De laud. turgia Chnsost. ed. Hammond p. 11: Const, c. 16, 9 p. 2$} eA Heikel 1902; — fityai.ov dg/jfQita;] Sic secundiari CONST ITITIONES APOSTOLORUM IT, 3A, S=13! 97 avMf/dxTOVii dvaiag dt« „*Ir)aov toy fityaXov aQxieQiatg" ' '^■'futc TOtg iv vfiH' Xatxolc iare XQo^tat, apjjoiTCc xai rjyov/iet'ot xtii ^aotXtlq, ol (lealxai &eov xal rmv jiiarcov avrov, ol do;ffJc Tov Xoyov xai oy/f jlr/ypec, ot yvcoazai rmv ygafpcav xal gi&oyyoi Erov &eov xai (iagrvQti; rov 9'elr}(iaToq avrov, ot jravrmi' rag 5 tfiagriaq fiaaruC.oiTtg xai JieQi JtdiTmv aJtoXoYov/ztvot' oiq, cog '}xovaaTt, ifi^Qi^ms 6 Xoyoq dxttXel, lav xQvyftjre i| dvd-Qm- xoiv „TfjV xfiq yvciatoaq xXtl6a"' oiq xivdvvoq oXtd-Qioq, ietv fifi ^itayyBiXfjre to ^iXrj/ja avrov rm hip' vf/dq Xam' oiq jiaga ^eov na&oq cnpevdi^Q xai xXioq arexdiTjyTjTov tr ddgy. xaXcoq XeirovQpj- 10 tOiv TJ/ oxTjV^ rfi ir/ia. 8. d>q ya(f to ^dgoq vfiingov, ovratq \xa\ raq diaxoviaq rdiv rQogjcov xai raq aXXaq XC^^^C vfielq xaQ- Ijtova^B. 9- fiififjrai yciQ lv „ti(^c5i' tag ctfiaQrlaq dvrjVtyxiv" kxl th %vXov, Orttupo- btiq o afiwfioq vjiIq xcov xoXdaemq d^oov, ovrcoq xai v/idq rov 15 XaoC rdq dfiaQriaq i§t6ioxoalo9^ai XQfj- lO- stifri'^ai ydg ytegi rov \ca}r^Q0q kv^Hcaia, ori „ovroq rdq duaQtlaq t}fi(op g>iQei xai xsqI jff4^r 66vvaxai". II. xai ndXiv „Avrhq dfiagrlaq jroXXcov tiv^vyxev xai did rdq dvoftlaq avtcov jcaQtdoH-Tj" . I2. wOJttQ 1 Hebr. 4, 14. 18 les. 53, 12. 8 Luc. II, S2. — U I Petr. 2, 24. — 17 les. 53, 4. — 1 ^tjaov + zv b o I 3 xal r. n. avrov > b 0 ] 4 dyyilTiopeg o | 6 xal . . oU b o I 7 ^xovaaxf -f" naii; b o \ xQVi})ti b i 7/8 f'l aVd. : avSpatnov b o | 8 xkelJa + xal yvvSoiv b 0 | xhSvvoq -\- dn^pxezui b 0 | 9 itaoz^ltjTat o | 4^«» o I 18 (S). exemplar habetis Christum, ita et vos exemplar estote pop vobis subiecti, et sicut ipse peccata tulit, ita et vos peccata popd ferte. Ne putetis facile ac leve onus esse episcopatum. 13. Propterei ergo, sicut accepistis onus omnium, ita (ructus, quos accipietii 5 populo universo, vobis res sunto, quas necessarias habetis, et nutrite indigentes, quippe qui ei rationem reddetis, qui petit, non errat neque evitandus est. 14. Nam sicut loco episcopa deservitis, ita decet vos loco episcopatus nutriri, ut sacerdotes levitas et ministros ministrantes coram Deo, quemadmodum ij 10 libro Numerorum scriptura est: 15. Locutns est Dcuninus ad Aat et dixit: tu et Jilii tui et domus pat r is tui sttscipietis peccata si cluarii, el tu ei Jilii tui sttscipietis peccata sacerdotii vestri. 16. fratres titos, Jilios patris tui, tributn Levi, siime tecum, et sint praesta libi et ministrent tibi, et tu et Jilii tui tecum tuinistretis ante hoc 16 tabeniaculum testimonii; ad vasa autetn sanctuarii et ad altart leviiae non accedent, ne moriantur, ipsi et vos; sed libi praesto erunt, et custodient custodias tabernaculi testimonii iuxta omne minislermm tabernaculi. Et alienigena non accedet ad te. I'j. tt cusiodiii custodias sanctuarii et custodias altaris, et non etit indignatw in 2<' Jilios Israel. Et tcce, accept fratres vestros Ircitas de medio Jilioruin Israel ; dono dati sunt Domino, ut ministrent ministtrium tabertiaculi testimonii. 18. Et tu et Jilii tui tecum servale sacerdolium vestrutn iuxta omne minister ium altaris et quod intra velum ejl, et miniitratf ministerium vestrum tanquam donum sacerdotio veslro datum, et ^^ alienigena, qui accesserit, morietur. 19. Locut usque est Domimis ad Aaron et dixit: ecce dedi vobis custodias primitiaruiu omnium eontin, quae mihi a filiis Israel sanctijicata sunt; tibi tradidi ea pro oj^icuf et filiis tuis post te lege aeterna. Et hoc vobis erit ex omnibus Sanctis sanctificatis, ex Jrnctibus et oblationibus et omnibus sacrificiis 80 eorum, et ex omnibus delictis et omnibus peccatis eorum, quae retri- buunt mihi ex sanctificatis, tibi erit et filiis tuis. In domo sanctuarii comedetis ea; quidquid sexus est masculini, comedetis ea, tu et jilif tui; sancta erunt tibi. 20. Haec tibi erunt primitiae donorum eorufii ex omnibus portionibus filiorum Israel. Tibi ea dedi et filiis tuis ti 36 filiabus tuis tectmi lege aeterna. Quisquis mmidus est in domo Im, vescetur eis. Omnes primitiae olei et omues primitiae vini et pri- mitiae frumenti, quascunque Domino dabttni, tuae erunt: quisqiiii mundus est in domo tua, vescetur eis. Et omne quod ex vottf CONSTITI'TIONES APOSTOLORIM II, 26, 13-16. 99 aw iifutq Oxojrol iots, otfrco^ xai Oxonhv ixtxe tov XqiOtoV cog ow avTOt; xavTcor vficav, ovtok; xal vfiflq Tcav r^p' vftag Xaixmi'. \/t7j yag vofii^tTe, ort tvxiQic t} kXaeQST£, ovra>g xai t B - vipi^ovrag t

xa vfttv x^v itaxrjQrjaiv xdtt' dxaQX^^ ^^^ xdvxcav x<3v 3 Mt. 11, 30. — 9 Nura. 18, I. — II Num. 18, 8-10. 1 axonoi : iniateonot b 0 i xal !> p v | inlaxoTtov b o | 2 ^ftwv b o | Ijrtfi > p V I iy' o xoa/itxtSv b o | 3 vo(ilat}tat b, vojuift a I 4/5 xal twv \ tt. ng. : xofinovi; (-nop 0) nptStov b 0 | fl w^e^owac : -re« a p v, -tat b | fiiXXttv b o I 7/8 rgi^ta^ai o ! 8 o'ke b | ngoofdpovs b I 9 /?//*Ay : r^ /ff. b o 9/10 xal — Hagwv (/i?apav 0) > b 1 10 narptai a p v ; rot? narpo^ b o D I 12 r^v dtat. ifilv b o | mtik n:. rwv >> b o 3 Ml II, jO. — 10 Num. 18, 1 — 32. 100 DIDASCALU (I, 26, 21—26 (s). reddiderint filii Israel, tttum erit. 2i. Et omtie, quod vuhavi a^ cunctae carnis, quidquid Domino offerunt ab hominilms usque pecora, tuum erit. Primogenita autem hominum redimcnda s\ atque primogenita pecorum, quae non munda sunt ad offer en^ 5 eorumque redemptio est post unum mensem et ultra; redimes ea qi que siclis pondere sanctuarii, id est viginti siclis argenti. Primogenita vera boum et primogenita avium et caprarum non redimes: sancti- ficata sunt; sanguinem forum effundes ante allare, et adipes offeres in odorem suavitatis Domino; et caro eorum tibi munda erit, et 10 pectusculum consecratum et armus dexter tua erunt. 22. Chnnes portiones sanctuarii, quas of erunt filii Israel Domino, tibi dedi et filiis tuts et filiahus tnis tecum lege aeterna; et pactum in aeternum ent coram Domino, tibi et semini tuo post te, 23. Locutusque es! Dominus ad Aaron et dixit: in terra eorum non hereditabis, et pars 15 non erit tibi inter eos, quia ego pars et bereditas tua in medio fili- orum Israel. Et fiiiis Lei'i ecce dedi omnes decimas Jiliorum Isratl in bereditaiem pro ministerio eorum, quod ministrant in tabernacuk testimonii. Et noit accedenl ultra filii Israel ad tabernaculum testi- monii, ne committaul peccatum mortiferum ; Levitae autem ipsi mini- 2(t strabunt ministerium tabernaadi testimonii, et ipsi portabunt peccala eorum lege aeterna in generationibus suis. Et in medio filimirpt Israel non berediiabuni hereditationes, quia decimas filiorum Israel, quasamque oblulerint Domino, dedi Lei'itis in hereditatem. Propterea dixi eis: in medio filiorum Israel non her edit abunt hereditatem - 2.'» 24. Ei locutus est Dominus ad Mosem ac dixit ei: loquere ad LtviidS et dices eis: si acceperitis a filiis Israel decimas, quas ah eis vobd-s dedi in hereditatem, offeretis et vos ex eis oblationem Domino, decimarrs ex decimis, et reputabitur vobis tanquam ablatio vestra sicut frumenturr* de area et sicut ablatio de torculari. Ita et vos offeretis oblationerr* 30 Domino ex omnibus decimis vestris, quas accipietis ab omnibus Jilit-f Israel; et dabitis ex eis oblationem Domino, Aaron sacerdoti. Ex otit" nibus donis vestris offeretis oblationem Domino, ex primitiis, quae ip^ ex eis sanciificata sunt. 25. £"/ dices ad eos: si primitias eius obtt*" leritis ab eis, reputabitur Levitis quasi fructus de area et fructus J^ 6b torculari. Et comedetis eas in omni loco, vos et homines domuum vestra- rum, quia haec merces vobis erit pro ministerio vestro in tabernacul^ testimotiii. Et propter hoc non peccatum capietis, si ejc eis obtulerins primitias eius. Et sancta filiorum Israel non polluetis, ne moriamii CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 26, 17. 101 ^ffuiCfiivmv ftoi xaga xmv vlcav Icqo^X' aoi didoaxa cc&ta tiq ytQaq xol Tolq vUHg Cov net a oi, vofii/iov cdmvtov xal xovxo Itfrcu viOv dxb xcov ^yiaafi^vmv, kx tmv xaQxcofiatcov xai iato xmv (k&ifoav xal axh xdvxcov xcov dvCimv xal axo xdatjq xisintuXstaq xal xsqX aftagxicov, xcA oaa dxodidoaaiv fioi axb 5 xdvxanf x• b ! 8 loro» p v | 4 navrwv >• p v | 6 dno4i66aaiv a : nolUmalv b o p v | 6 r<5i> >- b o | 7 ^yea^ui b p v | 8 dUatatv b o { •nil b I 9 ao2 iptl p v : awipftt a, ifeli b o | avi^riuu p v | 10 n&v >- p v j '1 nftfqWov a 1 12 ngoaaviixd boa*: -i^xsiv a p v | toi^ koinoit > b o j •rroJf : xotf b o '^- Jtanur raJr ^votwp] Cum vo- (p v) oroittere. LXX pro 9vaimv ''^ ikairrcfyf hoc loco non solum tres habent SvaiaoftdTav (Num. 18, 9). "^^Ccj graeci (a b o) exhibeant, sed Constitutor Didascaliam aut huius ^"1 Synis interpres testetur, nolui auctor S. Scripturam false transcrip- cum codicibus duobus reliquis sisse videtur. lOS DITO iLinr, XXVI. Audite ergo etiam vos, laid, electa Dei ecclesia. Kara et prior populus ecclesia vocabalur; vos autem estis « • catholia sacrosancta ecclesia, regale sacerdotimn, multiiudo saticia, pkh) adoptata, ecclesia magna, sponsa exorntUa Domino Deo. Quae 6 prinium dicta sunt, tu nunc audi: delibationes et decimae ' et) primitiae sunt principi sacerdotum Christo et niinistris eius, de- cimae salutaris, initium n)om(i>ms decima. 2. Audi tu, sacn et catholica ecclesia, quae decern plagas aufugisti et decern verba accepisti et legem didicisti et fidem tenuisti, quae decimam cogno- 10 visti et in iota credidisti in initio nominis, et in perfectionc gloriae eius confirmata es: quae tunc erant sacrificia, modo sunt orationes et precationes et gratiarum actiones; quae tunc fucrunt primitiae et deciraae et delibationes et dona, nunc sunt prosphorae, quae per episcopos offeruntur Domino Deo in remissionem pecca- 15 torum. 3. Isti enim primi sacerdotes vestri; qui tunc erant sacer- dotes et/ levitac, niodo sunt diaconi, presbyteri, viduae et orphani. 3 I Petr. 2, 9. — 4 Apoc. 21, 2. Deut. 4, 13. 8 Exod. 9, 14. — Exod. )4, j8; S sacrosancta : sancta et perfects S ; 5 S C ; 7 nominis S C i audi tu cf. S C ; audite L ] 7/8 sacra el : Dei S , y/l(> deciraam cognovisti et >S , Id perfectionc gloriae S C : ftnem in gloriam L | 14/15 in remissionem pccca- torum >• S C 16'ltj sacerdotes ct S cf. C | 16 diaconi presbyteri : >j S XXVI, I. et primitiae] Cum particula xat vel el facile excidere potuurit cum- que subinde v. 2 primitiae et decimae comungantur, Syrus lectionem rectam servare videtur. Textui autem Latiiii favet, quod lusum verborum exhibet, dicens, oblationes et decimas primi' tias (efji a (*;(«?) esse altribuendas principi sacerdotum (a(fxifQft). initium nominis decima] sc. decima littera to lioxa, quo iacipit nomen Icsu, vel Tj dfxdi, quam vocem Con- stitutor V. 2 exhibet quamque Lalinus ibi decima vertit. Auctor ergo legem decimarum ex nomine Icsu conlirmat. Epiphanius H. 8 c. 5 scribit: Kal ijv iiefi {napa rolg 'forda/w^) artodtsta- Tu>at<; aa(fa).t^o(jibvi}, "vu fit) )s9i Tjftii TO tdiicK, 7 Sfxai, '» npwrp* oroj/ffov Toi' Yt}00v ovofiaio;. XXVI. Ets rivog rvnov xal «l"" i'xnarog rdJv i' fcoTiCov ttffiaiQ^fiara xal dexdrat xal djtaQxal roi dgyitegtl Xgioxta u rolq XtiTOVQyovaiv avrm, dfxdrai aoaTtjQiov, ccQXf/ of'dfiaro:; 'hfOov. 2. tixovt, hgn xa&oXixf} ixxXrjoia, fj zjjv dtxtbrXfiyov ixjrtq/tvyvla xa'i Tt]v dtxdXoyov e{Xijg>vla xai rov vofiov fiifiaB^Tj- 10 tvUi xal xfj[V xlaxiv xtxQaxi^xvla xal ixl xbv xvqiov 'Itjoovp ttJttOTtvxvTa xal r^v 6exd6n iyvmxvla xal Im xb imra, ojtsQ Hoxlv ttQxrj ovoftaxoq ItjQov, Jteniaxtvxvla xal xb ovopta avxov tixovofta^Ofi^vf] xal i^rf xf] xsXEiaiaei xijg do^ijg a^xov ioxtjQiYft^vr]' Ittl xoxe itvalai vvv evxai xal detjGtig xal evxciQiCxtai, al xore 15 |4£jra(>;^ai xal dBxdxai xal dfpaiQtfiaxa xal dcoQa vvv XQoa^'OQOi f-ai, 6ia xdtv balmv ijitaxoxaiv jiQoO(piQ6(itvai xvqIoj to) d^tro dia *InCov Xgtaxov xov vxig avxdiv (hioO-avovxog. 3. ovxot yog tlctr vfimv ol aQxtfQi^?' 01 6i iegtlq vfttor 01 :rtQ£C^vrigot, xal »o't Xtvtxai vfimv 01 vvv didxovoi xal 01 dvayivoioxovxfq iftlv xal '^ oi tpdol xai ol JtvXoQol, ttl dtdxovoi v/dtSv xal al xrjQai xcii a\ 2 Exod. 19, 5. 6.-4 Hebr. la, 23. - I Petr. 2, 9. 9 Exod. 9, 14. - 10 Exod. J4, 28; Dent. 4, 13. 5 Apoc. 21, 2. — tl dxovfTf i I 3 rov Bfov : post ixxltfOia p v, >• b o j 6 ptty- ^^f^- ^ o 4xx}.Tiaitt sec a b : dxlsxz^ p v | ifts&i) b o, ippt}&ti p v 7 xal sec p V A S : >• a L I xal etjxa(jxal > b o ' 8 dixaTaig b, -reg o \ 8/9 »exv •K. 'It/aov >bo|9 5>boilO nfpiffvtu o, -v'ix b | xal r. rf. eO., > o 11 xvgiov b o p : > a V j 12 13 xal rijv A, — TCfitiOTfvxvla > a | 12 ont^ I;> b o I 14 dvofia^o/iiv^ b 0 p ( fnl + r^ dio^rj xal b o | (fur^p. : insarr,- ftyfiivtj xal f.d/nnovon b o [ 16 oi pr > b o | it* -f rfi b o | tvp/ x. ifet'iatj; o | 1j 16 xftl 6. — anapxttl > b I 16 ori > o j 16 17 n^oatpopal ai : rfs nffoa- ^t^fTttt b o ' 19 fhiv vfiiDv ^ p V I fiatv >■ b flatv — ifpfi; vfiuiv > o 1 «l 6( — nfftafivxtQOt >■ b | 2(1 }.aitai 0 | xal sec > b o I 21 vfiav : viiXr o I Diaconi autem cuin lesu Christo prop- terea comparan videntur, quod epi- scopo eos aeque oboedire ac ministrare oportct, ac salvator Deo patri oboedi- vit. Anomoeus in Ps.-Athanasii Dialog, de s. TriniUte I c. 27 episcopum, presbvterum, diacomim comparat cum patre et filio et spiritu sancto. 104 1)TDASCitLU n, 4. Primus vero sacerdos vobis e[s]t levita episcopus: hie est, qo verbum vobis niinistrat et mediator vester est; hie est magistcr ci post Deum per aquam regeneram pater vester; hie princeps et Jiu vester), hie est rex vester potens; hie loco Dei reruns sioA h Deus honoretur a vobis, quoniam episcopus in typum Dei pr>^ sidet vobis. 5. Diaconus autem in typum Christi adstat; cr^"o diligatur a vobis. 6. Diaconissa vero in typum saneti spiritus boDO- retur a vobis. 7. Presbyteri etiam in typum apostoloruni spectcnter a vobis. 8. Viduae et orphan! in typum altaris puteutur aul«i 10 a vobis. 3 loann. 3, 5, 1 et S I 8/4 hie pr. et dux vester S C | 4 hie est rex v. potent : uc loco S C, ante hie rst magister L I Joco . . regnans S : locum . . sequent L '-■ interpres pro a(>;(u>>' legit dxokov&tov seu librarius pro regnam scripu ms I Dei : omnipotentis S ! 5 Dei + oninipotentis S seu setjuens 2 Xoyov : Tov /.. h o \ '3 yvtuaftoi -f- nlatfun; b o J 4 wrta^ b 0, hea deiiiceps | f>i6v : tov #. b o | fi 61 : o eft' b o | ^fiui b | 7 vjutSr : iti: wv b I TOV Bfov b 0 I 8 tovtop o '< 9 avrov p v : avtiSv bo, 3> a I 10 >f«K .1 p V cf. B ; -f TOV laov b, r. A. aov o | yotp ■ M^* "vc b o | 1] «»,< 9m 4. f>rhnus sacerdos et Jevita] Haec verba Constitutor em offendjsse viden- tur, quippe qui de primo saccrdote tantum loquatur, sed intellegi possunt; episcopi revera ambo tnuuera sunt, quae oUm primi sacerdotis et levitarum enint; mode horuru munus magna ex parte per diaconos exercet Supra v. j Icvitae sane cum diaconis comparantur; infra v. 5 vero diaconus minister epi- scopi designatur, iion proprium munus habeas, sed ea faciens, quae ab epi- scopo ipsi committuntur. • • f 4. ^nlyeioti i'*f«J»] Sic Constitutor episcoputn appellat, cum Didascalia dical, episcopum locum Dei obtinere ac Dei inslar honorandum esse. 6. Similitudo inter diaconissam et spiritum sanctum, quam statuit Didas- calia, Constitutionibus rcpetitur; alias non inveniri videtur. Commemoran- dum autem est, Hippolytura teste Ffe- ronymo, Epist. j6 ad Dam. c. te^ scripsisse: Isaac portat imagineni Da patris, Rebecca spiritus saneti. 8. Viduae et orphani cum aluri com- parantur, quia donis sustentabJBIiK. quae frdcles in altari ponebant. C£ infra III, 6, }; 14, 2; IV, j, 5. P>.-IiTi. Tars, 9^ i. Viduas iam Polycarpa Phil. 4, 3 altare Dei appellavit. T» tullianus Ad uxorem 1 c. 7 scrM: Viduani allegi in ordineni nisi univinni non concedit (apostolus); aratn cnis Dei mundam proponi oportet ; et sob- inde de sacerdotio viduitatis !o<]uitur. Methodius Sympos. V c. 8 viduas cum altari ludaeorum aeneo coroparat, to quo otferantur \ituli et decinue « oblatae voluntariae in Domini Men- licium cedentes, virgines autem cidv ahari aureo. Ps.-Hieronymus, Ep. «le septem ordinibus ecdesiae c. j (PL jm^ OONSnrUTIONES APOSTOLOBUM 11, 26, 4—8. 105 MffB-ivoi xal ol Sgq)a»oi vfimv. 4. 6 dg tovrmv xavxmv dvoS- tepoc o affx^Q^S kcttv, (XXVI) 6 ixlaxoxog. ovtog X6yov 6ia- aopoq, yvtuaemq q>via§, fisalrijg 9-eov xai v/imv h> rafg XQog vhov XaxQtUug' ovrog 6t6doxaXog tvoefislag, o^og /terd d-ebv xonj^ Vftav, ,,61' vdarog xal xpevfiarog dpoYevvrjaag" v/ddg dg 5 viod^&Ueof' ovTog a^mv xal ^ovfitvog v/imv, ovxog vftmv ^aOiXtv:^ xak &wdaTijg, ovxog vfttop kxlysiog d-ibg fuxd 9-s6v, og 6g>dXfi rq^ xag v/ttSp rift^g dxoXavHv. xegl ydg tovtov xal xmv bfdolcai> avxov 6 ^fiog IXtysp' „'Eyd> shea' 9-toi kavB xal viol vplazov xdjfxeg'% xai' „&BOvg ov xaxoXoyr/dBig". 6 yaQ kxlaxoxog xqo- 10 ta^t^B-m vfuov mg 9-sov dgia tetiidfjftivog, y xgarst rov xXtjQOv xct Tov Xaov xavxog aQX^^- 5. o kavxov xoimp ovdJp, xd dgtaxd xoul xm xoxqI xdpxoxe. 6. 17 dh didxovog elg xvxop xov dylov IS xPiVjioxog xexift^ad'm v/itp, fiijSkp dpev xov diaxopov xQaxxovOa ij^h/yoftiprj, <»g ovSk o xaQdxXijxog dip* kavxov xi xottt ^ XaXst, dUa dogggcpy xbp Xqioxop xtQiitivu xo ixdvov d-dXrjfta' xal mg OCT forty slg xov Xqioxop xiaxevaat optv x^g xov xpevftaxog 61- fegxaiUas, ovxa>g dPiv x^g diaxovov fttj^sftla XQOOlxm yvvij xtp 20 imAm fj Ty ixiaxdxm. 7. o? re xgecfivxegoi $lg xvxop ^fimr xov dxocxdXmp vfilp ptPOfiioB'moav' diddoxaXoi laxmaav d-to- jvwkq, b€ttdri xal 6 xvQiog rjiidg dxoaxdXXmp IXeysp' „noQtv- j^tg fuxBijxtvOttxe xdvxa xd JbO-pij, fiaxxl^opxeg avxovg elg xb g^ xov xaxgbg xal xov vlov xal xov dylov xptvfuxxog, diddo- 25 Iggtg avxovg xijQttv xdvxa, oOa ipexeiXd/irjP v/itp". 8. di' xt Z9Pa( xal oi ogqicafol Big xvxop xov &vOiaGxT]Qlov X^Xoyla^maar v^' m re xagO-ipoi ilg xvxov xov 0v(iiaxi]Qlov xtxifiijo&maav yjjop ^fudfunog. 6 loann. 3, S- — 9 Ps. 81, 6. — 10 Exod. 22, 28. — 23 Mt. 28, 19. 2c. ^ b 0 I xporijatff b I 14 liff — nargl 4 b o cf. D : xa»tt7te(i ai dvvdfxeii '• 9f» p V s, in s autem verba wg — narpl erasa sunt | 14 noi<3v oy' **"»•» p V I noiwv + T» s I ovJiv : ante o^p' iavrov s, >■ b o j 16 ^ : et b , '»^> p V I 16 A<^ b o I 16/17 Tutart. 7 (ij > b) q>»SYY' <^^ b o | 17 ovd' b, "''* 0 I notet § AoAet ev> a \ 18 roy Xq. : avrbv b o | 19 nvfvftavoe : napo- '*^oi> b o i 20 ngoatltimv b o | 21 re a D : rffc b o p v | 26 r* : di o | ^^ •i > a o p 1 oQipavoi + vtuSv p v '. kekoyia^Tiaav o | 28 ^ 5 ' ti sicerdoti : episcopo S cf. C | 9 et > S C | lOjll honitn aliquem : i)uea enim Sill cognoscit L | sicut : et S | Jisp. Dei S : dispensatur Oeus L , 12 et > S I cum ipso : ei multum boni S 1/8 «; — noifiTf : fifjShv noiflct ovfv tov Itptwi; p 1 oiv i D. > b O V A I ^^ . . Ifvirijv > b 0 1 3,'4 ft^dhr — imaxoTxoi > b 0 I 4 nvto '. iavtov b o | avtov b 0 | 6 fi^naralovTai b o | 7 fiataionottl b 9 p : /idrccia 71. a, fiataiov novfl wao o Ouiai o : o oC b o \ 10 xataimnK >>■ b o I 11 /u^ fjtifitjad^tvoi m? : fi^/itadfitvoi; a p (ov fttjft.) v, fttft^ adfifvos b o ( X^iaior : toy A'(>. p v , 12 yeria&at h o | ap/icp^a b 7ie()ii(ifvfv b o p V I 13 «7W + f^ o I 15 o Xpiaroi a b o (post iavrot bo) .\ B : o Ifpft'v p V I IC eavtov fli : hov b o I kafiwv b o 1 18 ovx^ + f^ b o I xai T< b o I Aivl 7. : kevitixfjg b o | 19 ytyivyoivrai b o . ^^rarwh 30, 153), diaconos iltarc Christi ap- pellat, et quidem ut videtur, quia nii- nisteriuni altaris eis incumbit. XXVII. "Oit ifQixuidfi; avf^Qtunov iavtov iniQ^inxtiv dciiufiazl Tivt ifltatixdj, wi 0( Kopfitat, w^ ^oiovX, Wy 'Oi^iag. Quod horrenda res sit, hominem sc immittere in aliquam dignitatem sacerdotakm, ut Coritac, ut Saul, ut Ozias. I. avfv tov inioxonov /t. n,] Hoc auctor baud dubie ex Iguatio mutuavit, qui fere Usdem verbis Trail. 1, i scribit: avev tov tntoxonov fttiShv :t^oat(r, Smyrn. 8, t : fitidfli; /gevijoag &60v xai xdiv avxov luerixftavtig Ugimv xal xij9f 10 agxdoaq iavrtS, /n) fajnjodft^oc Xgiardv, oq „ovx lavxov io^aaev yevrjhrjvat agxtegevc, aXXa*' xtgiiftuvtv dxovdai rotJ iQog.' „''Sifioaei' xvgiog xal ov ftexaftsXij&i^otxaf av legtvg sig litiaHt xaxa xrjv xd§iP MsXxtOi6(x". 5. tl oiv gptv rov rpofi 6 Xgiaxbg ov do§dC,et kavxw, xmg olov xb avi^goixov 15 rov ilg hgatOvvtjv ixigglxreiv, fir] Xafioi'Tcc to d^lmfta xagd elxxovog, xal xoielv ixetva, d fiovoig toFj: nt^tfoiv l§eoxiv: tj ni Eogetxat, xalroi r^g Aiv't (ft/r], otfxeg, xvglxavarot ■^ovro, ixavaaxdtncfs Moafi xal ^agdtv xal jrtpi xmt' firj xa{hj- lovxoiv avxolg aftt-XXtofitPoi ; xal Aad-op xal A^ugdtv ^(ovrec 20 tfirfigp tic adov, xal ^c^dog $XaaT^aaaa iaxeiXev xtov xoXXdSi* BV avotav xai xbv vxo &£OV XdQOXOVrj&tvxa dgxi^gift dvidei^sv : . xgoCijxei ovv xai vptdg, ddeXtpoi, xaq 9^volae vpiwv rjxoi xgoa- ogdg x(3 ixioxoxm xgoo^ignv (hg dgxngil, if 6t' tavxcSv ij dtct KW 6iax6va>v. ov fifjp 6h dXXd xal xaq dxagxdg xal xdg dixdxag 26 ) xa txovoia avxm xgoouytxt ' avxog yag Oa^tog yipoiaxsi xovg Xii^ofiivovg xal txaoxo) didmoi xgbg xb agfio^of. oxotg f/tjdeig xXtiOxdxig xfj fxvxfi fifi^gn i} x^ crvrij l^6o(id6t Xafi^di'tj, 'ixsgog ( fttjde oimg' dixaiov yap IdxtP fidXXov xoT^ {^Xi(iofih'Otg xaxa Xtj&tiop ixagxttp, r^ xotg POfiiCftfiivoti &X{0tad^ai. SW 6 1 Reg. I J, I J. — 7 11 Peralip. 26, 16—21. 3 Ps. IC9, 4. — 18 Num. 16. — 2<> Num. 16. 11 Hebr. s, 5. 6. — ttt^ivtt^ b 21 a^tfi b o | tartjotv o I 22 aytnav a p v A B : tivofitav b o | ngoaayt b o aufwi : post ytvtoaxn p, >• a | 27 ff>i- b o | laptfiavft : -vwv dtli b, t%' S^i o ' 29 /4r,di b (ji^if) o p v : ov/," xal onuti xp*i ixaoTuv rdyfio roi- x'/j'/qov vno rwy ngooxa).ovfitYU)v iijuda^at. De con- vivio et qua ratione quiliibet cleri ordo a vocatoribus honorandus sit. Aga- pae vel convivia antiquitus inter Chri- stianos instituebantur ad caritatem tra- ternam augendam et pauperes suble- vandos. Amplissinie eas Tertultianus Apolog. c. 59 descripsit. C(. quae disputavi in Rnue d'histoin- n\i. l\' (1903), 1—23; V, 5 -js. Aliter BatitTol, Bulletin tie lilt. reel. 1904 p. 1 84— 201. I. Tzpta^vripai] vel npta/ivtidai;, quod vocabuium v. 3 adhibetur, i. e. anus. Cf. II, 57, 12, ubi x*W"^ '^^ npta^vtfgttt commemorantur. Syrus interpretatur viduas, non quidem false, quia verisimile est .inus saepc viJuu fuisse, sed minus recte. Uffia^miH praesertim, ul Epiphanius H. 79 c> 4 docet, maiores natu inter diaconissis seu viduas appeiiabantur. Ss'no>luJ L.aodicena c. 1 1 vetuit ra^ '*.iyottirOQt^iod-m ds 0 ^^*XS "^^ ^^ xoiftdvi id-i/iov, Xiyca 6h to r^g axoQXJ^q, mq . Tcav /tt] xa(fy tj 6ox^, elg xi(t^ O^eov rov xrjv Ugixrslccv 6 ? lyX^^^^*'^^- 3" ^** ^^ Bxdary rcov xgea^vrldrnv dldovai, ovv ^ddcd-m rotg duxxovoig dg ydgag Xgiaxov. 4. xolg 6t fivripoig, OQi^iod-m rj fiotga elg X^'^ ^'^'^ "^ov xvglov SToXwv, dtv xal xw xoxov qwZdaaovaiv d>g ovftfiovXoi xov 10 xoxov xai x^g kxxZrjaUxg axiq>avog' ela}v ydg owddgiov xal Iq T^ ixxlrjalag. 5. d 6h xai avaypoiaxijg ioxiv, Xafi^avixoi avxbg fiolggp ftiav elg xtfirip xc5v xQoqnjxSv toaavxmg xai ixmdbg xcu xvXatQog. kxaaxtp ovv d^imftaxi ol XaXxol xrjV iOi^xcMkxv xtfi^v vBnha>aav iv xolg dofiaci xal xy xava xov 15 V hftQoxij. 6. ftfi ^a6lmg dk ivoxldxataav x

>■ p v | npsafivripae : -ripav p v, tifovq b ifv : o? b 0 I 3 ^lifionivaq avtaq (ttvtit o) b o i 4 f^ifiov p v : ^iiuov a, s9tafiov h o | kiyiTw dt] twh o \ b nagy : naari b o | xov : rcS o | ifltiQlaavTi b o | watl b o L : oaov a p v | 7 6m).ovv >> a | /^(mx; : ^/Kt b 0 I Xqioxov : xov X9- P v> ^cov b o | 8 xdftvovaiv o v | didaaxa- '«f a b A : iiaxoviui o p v | Xoyov + dt^vfxeSg b o | 9 dinX^ xal >■ b o | ifita b 0 V I xvqIov : ^v b o ! 10 (tty : ov b o | av/tfiovloi : avvtiQoi b o | 1 tlalv a D : iarlv b o p v | 16 rt/uiyv vt/aixataav >'bo|^vao:>-b ^ 1 1516 r^ . . . drrponfi : xoig . . . evnpenel b o (imp.) | 17 61a xwv T. ; ii' kavxmv b o | 18 nliov a : nkeiaiv b o, nleito p v n vult, sed tamdiu solum, quamdiu tanquam singulas portiones accipieotes ca sermonem doctrinae laborant. adiungunt. )■ tl dh xal avayvtiaxtji] Ergo 6. imt]pex b o ] Xptaxov : xvyiov p v 1 2 oaa + ml b 0 I 1 8 fpttv. T<5 intaxonif >> o | 4/5 aylaojitd ri a v : aYtdqfiiXTi b o p cf. D I 6 n^aetpipero + rt p | n b o v, > a | 6 tpviii^et b, -§ovai p, 'kiaati 0 | 7 nov > p V I 'Ayyaioi p v : MaXaxiai A B, ayyfXoi b 0, > a | n(M)^V> 4- on dyyfXoq xv(ttov navtox^ropos iattv a | »al > p v | 8 ftvaa^i '■ //lepolg ax'xwv b o | nvaugolq . . fiSeX. 00 p v | 10 ini ; anb b 0 | '(X** XXIX. T/ff 1) d^la TOV iniaxonov xal roi diaxovoi: Qjaae sit dignius episcopi et diaconi. :tavToxQdTOpi B-ftp XQOOtX&etv eartv, iav ftfj 6ta xov XqictoC. ovra)4 ovi' xdi oi Xa'ixol xdi'Ttt ooa ^ovXovxai 6iu tov diaxofov ig_»a»-'tpft TOO ixtax6x(p xouixcooav, xal oikto xartt to doxovv BHec/vo> ixirektlzcoaav. 7. ov6l yug xgoTtgoi^ iv Tip iigm aylaO/if't - T< XQOOttpfQtro rj lylt'iTO rt aiBV tov hgtm^. ^XkiXr}" yiiQ ,.{C()f'a>c 5 wXajtrai yvwaiv, xai vofiov ixQtjx^qqvatv ix tov OTOficcTOi; tptov", qnjotv xov *Ayyido<; 6 xgoq>^Tij<;. 8. si yoQ xal ol xmv ufiopmv ^egaxevral h^ xolq fivUagolQ xai ffdeXvxxoli; xal dxa- higTOtc xgooox^lO(xaOiv avTtov dxgi tov devgo xa dyia fiifiovvxat ' xdii' 10 rl;, xal xdvxa, ay xgooxd§tj avxoTi;, ixstva kxixtXovat xal dvev avxov xoiovotv nidhv xal xtftdiotv avxdv xov fjttgea xal aexxov avxov fjyovvxai IS ro ovofta di xifirjv ziov dy?vxa>v ^odvmv xal tic Xaxgdav xdjv tovr^gcov xvevfiuxav 9. d ovv ixtlvoi, fidxaia xal itptvCfitva t§,d^ovxti xal ix ovdetu iitffal

agaagam, xal 'Aagcov 6 d6eX(jp6q oov Saxtu oov XQotff'iXTjii" , diaxi ftrj xal vfitlq xovq (itoixac vftmv xov Xoyov xgotprixaq thai vofiicijTe xal ■ b o J i.i&ov o I 13 litjfQea a b, lepia p I lS/15 neptftivovrtg — fuf^itt >>■ p I 13114 xal n. — oiirotV > b 0 1 14 ixelra + xal b v | aiTOv + ov o \ 15 ov9iv a i 17 iii%l>iv0fiivtc a | 19 innriifevfiaaiv b 1 ^ftSi b o | riyv I> 4 I 30 fovoTifTtjv : ■ b o p V I 27 I^e6v post of b o | 28 larm a o : lariy b, satm p v 112 DIDASCALIA H, 30-32. 2 (S). XXX. Nunc autem Aaron nobis est diaconus, Moses ve episcopus. Si ergo Moses a Domino deus appellatus est, a vc quoque episcopus tanquam deus honoretur et diaconus laoqv propheta. 5 XXXI. Propterea ergo quasi in honorem episcopi onit quae facitis, ei indicetis et per eum perficiantur. 2. Et si qu graviter afBictum esse sci^ nc nc^cit episcopus, die ei; sine' autem nihil fac quasi in eius ignominiam, ne probrum ei infe tanquam paupercs neglegenti. 3. Nam qui aut verbo aut op 10 episcopo infamiam parat, delinquit in Deum omnipotentem; rt iterum si quis diacono maledicit aut verbo aut opere, Christuc offeindit. Propterea et in Lege scriptum est: Deis tuis noH con- vii'iaheris. el prinripi popiiii tui non makdufs. Ne quis ergo de idolis kpideis Dominum loqui putet; sed deos appcllat praepositos 16 %-estros. XXXII. Et iterum Moses dicit in libro Numerorum, cum murmuraret populus ad versus ipsum et Aaron: Non adversm nx murnmratis, sed adversus Dominum Deum. 2. Salvator quo Sni XXXII, I, De populo contra Mosem et Aaron murniurante sane iti libro Numerorum 14 et 16 sermo est. Dic- tum autem, quod auctor profert, non in illo libro, sed Exod. 16, S legitur. Qui error Constitutori fortasse occa- sionem praebuit loci mutandi. • XXX. "Onwg XPV f^W ^.o'Vouf :tfiOa()Xf'*' ToT^diaxoioti. Q.uomodo oportet laicos oboedire diaconis. 2. Constitutor disputat rationem in- ter patrem et fiUum intercedcntem $cholastico vcl dialeclico modo intcr- pretaus. XXXI. iJtt fiti XPV Tov diaxovov «r£V lov imOxoTtov it JtyatrfiVi Qjuod non oporteat diaconmn episcopo aliquid facere. 5. npocntaift] Didascatia etiamfc maledictis in diaconum cougestis tp^ Quern versura non Syrus addiifcsf. sed Constitutor delevisse videtui. Di- dascalia in versibus quoque proxinui de iniuriis dicens diaconum episcopo adiungit, cum Constitutiones illiw omittant. XXXII. "(Jri (iii xi''i ^ov diaxorof Ttapa yviufXTfV tov inioxonov iiSif^' Ttvi' fTil diafioky yap tov tnioximw TOVTO TTQci^ft. Quod HOn OpOltCH diaconum praeter voluntatem episcopi dare alicui; in calumniam enitu e{^ scopi id cessurum. COHSTITDTIONES APOSTOIiORUM H, 80—32, 2. 113 XXX. IVvv yctQ vfilv fiiv o AaQ«w ioriv 6 diaxovoq, Mcovafjq e 6 iniaxoxoq' ti ow iQQe&Tj Mcovaiji; iuib xvqIov ^■toc, xai fill' 6 ijtloxojtoi tU &i6p TtTiftrjod^co xai o didxoroq t}tiiq iarlp xa€ KtOXOXOV. 10 XXXI. Jib xai xdvra xa ixirtkovfiiva vx* avrov E?g xtva ftg/avij toi Ixioxoxf't yivio&co xai 6i avrov rtXnova&ai, (XXXI) n^dev di xouiroi ro iivvoXov dvev rov kxioxoxov (ir}6t rivi dtddxa> •§. ca/iv x^q kxdvov yvoiftijq. 2. ear yag tog &Xt^O(iivov xtvbg x&ga roif ixtaxoxov dtdoj rivt, dq Xotdoglav rov ixiaxoxov oiaet, xai dia^dXXu avrov coq df/tXovvra rcov ^Xi'(iopiivojv. j. o € ixiaxoxov i] Xoym rj egyo) xaxoXoycSr &€q3 xgoaxralei, ovx ccxovcag avrov ilxovrog' ^,Seovg aov ov xaxoXoyijaeig'" ov yag urf(>2 Xi&oyy ^ §vXo)v xgoGox^Kiftdrcov ivofio&hu, ^deXvxrmv ^vxati' 6ta rtjv tfftvSovvfdar, dXXa xtgi roiv hgimv xai rcpr xgirmv, oig xai tlxtv, ou „d^i<^ tore xai viol v^>ioxov". XXXIL El ovv ytv(6 xiva, to/tvfjaag rov kxioxoxov, otircog 6idov dXXd fdfj Xa&Qala>g elg }lav avrov ri kxiriXei, i'va fiq xarayoyyva/ibi' kyilgng xax' ) 15 2() vxov. 2. otJ yag xar avrov b yoyyvOfibc ytvtjOezat, dXXa xara lav rov ^loVf xai dxov b o | 7 vno- ftof p V, vnoxflgio; b o | 8 intoxoTtta : tu/ fn. b o | 8/9 nH Ttar^l b o | fan xai npo^f/r^S p v | 9/10 rw fniaxonw b 0 | 11 TfXovfifva b o j 12 r^ yiv. : yfv^ p v ( npoaovofilav b o | 21 in/i/orov + 'ittttTfC b o A LXX I 23 Tov : aov tov b, tovtoi- q \ 24 xaray. : xai yoyy, b o ', ijisyflQ*iq o | 26 dianovoq + «if b o FdKX, DiDASC. BT COMSTIT. AP. L 8 114 DIDASCALIA 11, 32. 3—38, 2 (S). enim vel parvam spem habere potest, qui maledicit episcopo v^ diacono? 3. Nam si quis laicum fatuiim vocat vel Raca. coo- ilemrt^tur ab ecclesia tatiquam unus ex insurgentibus advem Christum, quia inanem appellat fratrem suum, in quo Cbnstsi r, habitat, qui noii est inanis, sed repietus, vel fatuum eum, in fi> spiritus Dd sandus habitat plenus omnis sapientiae, quasi jw eundem spiritum fatuus sit, qui in eo habitat. Si quis ergo laia unurn ex his dicens huic condemnationi universae obnoxius in- venitur: quanto magis, si quid adversus diaconum dicerc luiirt 10 vel adversus episcopum, per quern spiritum sanctum Donjinia vobis dedit, et per quem verbum didicistis et Deum cognovistii rt per quem a Dtv cogniti est is, et per .quem signati estis, ct pe quem //// litcis facti estis et per quem Domiuus in baptismo, im- positione manus episcoporum, testimonium praebens super unuin* 15 quem que vestrum sacram emisit vocem suam dicens: Filius mas es tu, ego hodie gemti it. XXXUI. Propterea, homo, agnosce episcopos tuos, per qiws es filius Dei, et dexteram, matrem tuam, et ama eum> qui post Deum pater tuus et mater tua est. Nam quicunque patri vel main 20 maledicit, morte moriatur. 2. Vos autem honorate episcopos, qui 2 Mt J, 22. — i Eph. J, 17. — 5 Rom. 8, 9. — 6 AcL 6. ;. - 11 Gal. 4, 9. - 13 loann. 12, 36; I Thess. 5, 5. — IB Ps. 2, 7. — 19 Eioi 21, 16, — 20 Mt. 16, 19. 18 matrem tuam Sp C : >• Sm }. vibs xrk.] Verba secundum con* textum ad baptismum Christ! referenda sunt. Matth. j, 17 vok de cadis dicit: Ovrog iativ 6 vlof juov 6 dyantjtog, IV ij) ivioxijoa, Luc. 9, Jj: oi-roi; — ayaniiioq, avxov axovftf. Teste Augustino De consensu evang. II, 14, ;i vero in codicibus nonnullis ilia Didascaliae vel Constitutionum verba Icgebanlur, quae etiam plurcs patres in baptismo Christi de caelo prolata esse referunt. Cf. lust. Dial, *:. 88 et 103; Clem. Al. Paedag. J, 6, 25; Lact. Inslit. IV, 15, 3; Method. Sympos. VIII, 9; Hilar, ad Matth. 3, 17. Verba ergo Ps. 2, 7 verbis supra allatis in aliquot Iribliis substituta sunt, ^ rum exemplar etiam auctor DidtH caliae kgisse videtur. Secundum Evjn- gelium Ebionaeorum vox de caelo ter locuta est: 1. Sv fiov f'i <> v\tK ' dyanf)i6g, iv ool evtfoxijaa, 2.ifm a»//Ufpor yf y^vriy^a ae, 3. ovto^imm o v'ioi fiov o ayantjTog, f^' or tv JoxffCtt (Epiph. H. 30 c. 1 }). XXXIII. '<)nwa>- xMfup v/uSv, xf xov ixiaxoxov xsiQo&eala fux^vQcov, ^ hxaxdQotv vfuatp x^ Ibqov i^ixBiPsv q>awrjv Xiymv „Fl6g fwv el av, k/m o^fttQov yefivvrpca as". XXXm. Jia xov kxtaxoxov aov b d^ebg vloxoulxal at;, av- 16 ^(cmc yvcoQtC^e, vU, xip> ds§idv, x^v ftijxiQa aov xal axiQye, xal T0» iiettt 0-ebv yepoftevdv aov xaxiqa ai^ov. 2 (XXXUI) slyctQ x^ troy aeara aa(fxa yovimv tp^aXv xo ^slov Xoyiov' „Tlfia xov yt^ Oov xtd xrjv itrftJQa aov, tva ev aoi yivTjxai", xcU' ,,0 vmlfffwv xaxsQa tj fajxiga d-avdxm xeXsvxaxat", xoaqt frnXXov 20 ^^tcpy xvevnaxtxmv yovimv vfOv b Xoyog xagaiviaet xi(iav «Toii<; xal axijjr/stv, cog evsjfyixag xal XQsa^Bvxag xgbg d-aov; 1 Num. 12, 8.-3 Exod. 16, 8.-6 Mt. s, 22. — 8 Gal. 4, 9. — WP$.44,8. — 11 loann. 12, }6; I Thess. s, S- — 13 Ps. 2, 7. — 18 Exod. M. 12. — 19 Exod. 21, 16. 1 Mafia a | Mtooiuit > b o | 3 o >■ a | ^^aiv >• b o | 4 o yoyy. tfiv > b o, vfiav > p V I 6 ka'ixov : Xa'ixoq 0 b o | 6 to* b | ov. r/ av : Ofopmti iar b o | xttz' a | 7 iv >■ p v | o x. iv v/iiv a { 8 xf^Qotovia a | foy/una ayia p v | 8/9 xal ^eov iyv. > b o | 10/11 xal /i. avviaews > b o 1 12 fivpofv b o I hxaTspov b | 16 IdnmoieiTai b o | 16 yv- b o | &eTov a b o : octor p V I Xoyiov + Xiyti b o | 20 noatp : ntug ovv b o > 21 i/aTv post fiSUiov p V I nafatviaei + vfilv b 0 | 22 &s6v : rbv &. b in*lMptismo homini manum imponens 2. etyitji nv. nL] Auctor de confir- quasi mater fidelium fit. Similitudo matione loquitur. Ad verba cf. Act. Coostitutori minus placuit. Itaque in 2, 4; 4, 8. 31; 9, 17; Eph. 5, 18. seqaentibus deleta est. 8* 116 DIDASCALIA II, 33, 3—84, 3 (SL). vos solveruiit a peccatis, qui per aquam vos regeneraverttnt, qui spiritu sancto vos repleverunt, qui verbo tanquam lacte vos nutrU erunt, qui doctrina vos contirmarunt, qui admonitione vos stabi verunt et eucharistiae Dei sanctae participes fecerunt atque pro- 6 missionis Dei consortes zc coheredes vos constituerunt. 3. Hos reverentes omni honore honorate; hi enim a Deo vitae et mortis potestateni acceperunt, non ut iudicantes peccatorcs ac condcni- nantes mortis ignis aetemi resecent et reiciant condemnatos, id quod absit neque fiat, scd ut recipiant ac vivificent eos, qui 10 convertunt et paenitentiam agunt. XXXIV. Hi ergo vobis principes sint et sicut reges a vobis considerentur, et honores revera eis offerte tanquam regibus; per vos enim ipsi eorumque domestici ali debent. 2. Namque scriptum est in primo libro Regnorum sic: Locutiis est Samuel omnia v IB Domini ad poptiUim, qui ab to regem poshdahant, et diut eis: hi est lex regis, qui super vos regnabit: filios vestros sumet et ponei in curribus suis facietque praecursores et constituet chiliarchas ac cen- turioues, et metent messem eius et z'indetniam itistituetit, et facient !• vasa bellica eius et [facere] vasa in curribus eius; et filias vestras 2(> accipiet in unguentarias et focarias et pensarias; et agros vestros et vineas vestros et oliveta vestra bona sumet et dabit servis suis ; et seniina vestra et tineas vestros decimabit et dabit eunuchis mis et servis ■ suis ; et servos vestros et ancilUis veslras et armenta bort^ vestra et asinos vestros sumet et decimabit in operibus suis et grtg^^ 25 vest r as decimabit, et vos eritis servi illius. 3. Hanc ratioocm obtinet et episcopus; si enim ibi, cum tantae multitudini reity regnaret, sicuti et in Osee scriptum est: Et erat multitudo filiorurr' Israel sicut arena, quae est secus mare, quae non potest numerar'* nee mensurari, secundum ergo ratam et multitudinem plebis sua^ 30 et ministeria accipiebat: et modo episcopus de populo accipiea^ ibi quoscumque loci dignos esse existimaverit presbyteros con' stituet et consiliarios sibi et contractatores, diaconos et subdiacono* 1 loann. 3, 5. 2 Act. 8, 15. - I Cor. 3, a, — 5 Eph. }. 6. — 12 Rom. 13, 7. — U I Reg. 8, 10-17. — 27 Os. I. 10. 19 vasa bellica eius et >■ S | facere : L notdv praecedens repetiiise videtur | 20 unguentarias : textrices S | focarias Vulgata : frarias L | pensarias maaovatti LXX, paiiiBcas \'ulg. [ foe. et pens. : rainistras domui suae mini- strantes S | 25 hanc S : ipsam L j 25 2G h. rationem obtinet : secundum banc CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 88, S— 34, 3. 117 Tovg „6i vSaxog v/tag avayepvi^caftag", xovg xw ar/la> xvivftccrt tJbfQmCixvTccg, Tovg T

a(fiv hv x

opxag xal ^moyovetv avxovg. XXXIV. Tovxovg oQiovxag ^yBta&B vftmp xal ^aotXetg vo/tl- Z/ett, xdi daofiovg mg fiaaiXtvOi XQoaslXei xag' vfttop xa kx TOP frtoo avxtp oitQiafUva xgbg 6taxQoq>ifp avxov xe xol^mp p v | 8 9edi a ) ^i^^aaiv b o I 12 nyfio9e b o A cf. D : post ^aailtU a P v | 12/13 vo- l"'>ftf : ;rai V. p V I 13 daofiovq : dmaiq bo|14t«>bopv| avvoixovg * tt D : ivoixovq b o p v ! wf + y^Q b o | 16 Ifgiwv b p v A B : + ^v '• Uviiixm a I vftwv b o | 18 crvaA. : del dkoymq b o | 19 ovxl >■ b o | 20 rov > a I avtov : avTiZ b, avto o "go similitudincm existimetur S | 26 rex S C | 29 ratani (rationem ?) et > S i -"»« : illius S i 30 ministeria : + quae ei opus erant S | 32 contractatores : «se$sores S ). iv r- jsns" 3um& pnoniissKNUS T'zTZn.Z^ ^ .ZXC. ntiiTTiirfr DomimiS i -sg-T-- . -n=s zriisrt .::DC3stnctioais - -:•—' h^^i iv iiiUTTi sc io iesu: r_.-.^ -••lt: .r^i. Er .nsnnr: EJmcfre it rr :: Zx—i :i.::r: 3 rr j^motsnen:: s-jmia£ttat at .-— _:ir :r - 5-=ESiiu r^zc ~SKrj a£ ne n/ma, - -_•: J.".. -' i" -T-^^ajUTj T'jT: ZA'Jir; arfW» *■:< ■-. ■-';.-_- ■ ..-..■iT ;:r:r»:^~i. rirrr-i'. s^twr fTS"i wflW :ri-. •«- — ■TTT'T- ^nuccner zntiai solvens ^^ .'. . ^ * . ^ :::.:.r - :^^-zr::2z.. .s=i -cc Ipn* saoificuset '■ •«• ',- ■- . . ;r ;': ;c;j^z- :^ rrir^fcrcccics st tc>Cs rtdoffls -. . :*-■.- •:.: -r. ■ : -..u-l;~j zz-l :=ris it rj=iixs ipposhidUet '.%''•.<*',•■ -/,: y .'.T.ix-L-.r.z=.. iccic-e ie±ris et primitiis et '' ■■' ■'. > ;: .= :-c. li. :•. :: J.: iti — 1* ftxyv. ii. 25, 26.-^ ■ '♦ • \.) f .^. ti - — i ?i. 7». :4. — 31 3fc. ::. 2*— ja ■« •♦ ■*• •>• ■. *• T-r./.ii :a*i:- ii i-t occipotentis S i 11 UtitudineiD : ""■■■• ' H . .»r.-. »- rr.i^-.jrr. S 2S ergo -j- Dominiis S ; 27 um non iif>i', r.» r>.r.i. li^;)': ;;t:'. S ifi obUtior.ibus S : oratioaibus L, cuias lectio »»tl»-firi f.»'|'i(f, '.,'fi ,11. '.for orationes certe non spreverit; paulo post quidem f«ir'p( 'fi.liii'fri' . ">nirii«.-inorantur, L autem diversas voces graecas illo voci- l>ril>i ,-<\.\\Af .-.- 71'lffiir I 2^1 et votis S , 29 et holocaustis : + et combusti* cwsrrnjTioNES apostolorum ii, 34, 4— S5, 1. Hi* ^^jeXajQixcav ; 4. bI dl dcr xal ri XQoaB-avM tm Xvffp, xXslop ^Jihtfifiea/ira, ^ ixstvog rb xaXaiov' 6 fihv yoQ ctQcettanuca jg*_^«iarty, xoXefiop xcA eJQ^vijv avadedeYfiivog slg yvJUwe^y •(•ww^ ^ * T^» elg 9tbp UQcaavtfijv, atSfta xal ipv^^ xaQai- l 5 yaai'iy $aiuldaq' dtCftsvei yctQ ctvtr} xal Xvbi xovq TifiatQlag ^tfjetatg e^vg. 5. 616 xbv ixloxoxov cxiQffHV og>elXere mg Mtife, fo^elO^ai mg ^aOiXia, Tt/tav ts mg xvgiov, Tovg xaQxovg Ifl^ *di za igya xmp xeipcor vfidav elg tvXoftav vftcav xgoc- 4p0rr^ avTtp, rag axa^ag vfttSv xal Tag dsxaxag vftcop xal ra 10 pmif^una vfimv xal xa dmga vftmv Sidovxeg avxm mg IsQel d-sov, uiQjpjp alxw, c^pov, klalov, dxco^g, igiag, xcl xopxaw aw yiog 6 B-eog kxtxojfrffel vftlp. 6. xal iaxai oot ij xQoag>OQd aov xni ,^ Soft^p evatdUxg*' xvQUp xm B-em oov, xeA evXoy^ei )(fiog xa Iqrfa xmp xitQmv aov xal xXij^vPst xa dya&a x^g y^g 15 w, ixdxeg „svXofyia elg XBqiaXrpf rov /isxadtdopxog". XXXV. J^py/ <^ vftdg yipoicxsiv, Sxi, el xal ioqivaaxo vftag iflioq xijg iavXelag xmp kxetcdxxaw dea/juop xcil k^oysp vfiag k ia>tnfn)§ip, ftrpcixt idcag vfiag ^bip SXaya ^ma xbqI anagiximp nl w^tt^Cfiov xal axoxoftxcUmp xal XovxQtop Ovpexmp xal xbqi- 20 ^ot^ow, p V I 4 rijv > b o I 6 xoaovxov xal b o | 6 avxtj o p v | xov<: • r^C b o | ' t. rt p V A : rifiStai b o, xi/iSv a | 12 an. : indpxovxi b o | ilaiov + tal f^Hlfiag a : iXaiag p v, > b o | ndv b o | 18 oov > b o | 17 y b | deaftwv : i9vwv b o j > innin>xriv b o | vfnag > b o | 20/21 ntpl pavx. o p | 21 ow - ■ b o ubus L* supra illam vocem eamque explicaturus ut videtur, >> S I feriis : I L in fine folii; Flemtning vertit Losungen XXXV, I. oblationibus pro peccatis extollit Chrysostomus De sacerdotio et obiationibus\ Si zaciOT^xioxtXoco III, i, ubi scribit: Ugwavviii, ^ xo- ip«t n(foa^>opali: ntpl (vel vn^p) aovxov dvwxipat fiaaikflag taxtjxev, nfxiwv, postea etiam vocem npoa- oaov nvfv/*axos xal aapxoqxh ftkaov, pa2 solam usurpare potuit. Fortasse et In II Cor, hom, XV, 4— j. em hoc vel illo loco aliam vocem XXXV. "Oxi napaxeXevovxat 01 toaymam adhibuit, et interpres earn voftoi xapnotpoptlv, waavratg xal x6 lem vocabulo reddidit. evayYtliov. Q.uod lex et evangelium Skniliter sacerdotium super regnum praecipiant oblationem munerum. 120 DinASCALIA II, 3o, 2—36, 2 (s). portionibus et tionis et sacrificiis, quae omnia eis quasi vi iic- posita sunt, ut ea darent, vos autem eis non estis ligati: oportet vos scire verbum Domini, qui dixit: Nisi abundaverit iusntU vestra plus qitam scribartim et Pharisaeorum, non intrabitis in repam 5 caelorum. 2. Ita ergo abundabit iustitia vestra plus quam dco- marum et primitiarum et oblation um illorum, cum facitis, sicot scriptum est; ymde mima, quae babes, et da pauperibus. 3. h ergo tu fac et scrva nianiiiituni per episcopum et sacerdotem d mediatorem tuum apud Domiiium Deum; tibi enim praeceptuai 10 est dare, illi autem dispensare. 4. Neque rationem petes ab tfs- scopo neque observabis eum, quomodo regat ac peiiiciat dispen- sationem, vel quiindo det aut cui aut ubi, aut an bene aut mile aut convenienter det; nam rationem ab eo petet Dominus Ocos, qui dedit in manus eius banc dispensationem eumque dignitos 16 est sacerdotio tnnti loci. Propterea ergo ne observes nee ratioocB petas ab episcopo nee maledicas ei, ne insurgas adversus Dcwb vel offendas Dominum. XXXVI. Ante oculos tuos sit, quod tibi dictum est per Icrc- miam: Numquid diiet lutnm figtilo: non opcraris nee mantis haic, 20 sict4l is, qui die ii patri sm et mairi suae: quid generas mel 2, Sim- pliciter vero operare ac fac in dome Dei, et omni tempore scriptt sit ac posita in corde tuo et memoriae tuae obversetur voi redemptionis, renovationis legis, sicut Dominus dixit : Ddiia 3 Mt. J, 20. — 7 Mt. 19, 21. — 19 les. 45, 9. 10. — 28 DeuL 6. >; Mc 13, }o; Luc. 10, 17. 2 Evayy. + o'vTiai b o 3 ifiiov O o) ») Jtx. r^ p v \ :tXfi»v i «. 7ti.iwt' o I 4 o'vtuti : xal oi'r. o | 5/6 ^i" Tto — Ifpiiuv > o | 6 Tikttov p » XXXVI, 1. numquid etc."] Auctor effatum lesaiae attribuit Jeremiae, qui 1 8, 6 simililudinem luti et figuli quidem habet, sed aliler versani. * • 2. Prov. II, 2S Didasiralia supra c. J4, 6 cum versu sequentc e\hibet. 4. Cyrillus Alex, Ep. 78 (PG 77, 36J) queritur, quod ab episcopis ratio ex- igatur di&pensationis sun;ptuum, qui eis eveniunl, sive ex ecclesiaslicis rc- ditibus, sive ex fructu aliunde percepto, addens: fjrnaroc yag ijftav rrfr (tf- wv xaxtiiv ifwaei koyov tip .ion"' XXXVI. 'YTtuftvijotf t^v 4iit9tri Hfov loyiwv, xal otto; avrit inn^ JiayoiJfiovotv, CottimemoratiodKieB Dei niandatorura, et quoniodo et bie edisserunt. 1 . Constilutioaes post ioitiuni captti: conFestim valide a Didascalia ^xtdafC 2. aufijiuTttii; jrr/.] Cf. VI, ij, v Vll, j6, 4; Ps.-Ign. Magn. 9, j. rONSTITUTIONES APOSTOLORL'M I!, ;!5, 2—86. 2. 121 rr otpHXtre toti Ugsvaiv, xai rajv tig rovg Sio/iivov^ tvxoi'imv. i P kiyti yag 6 xvgiot; ifdtf iv to3 EvayyeXltp' ,',Eav fdfj jtEgicaevoy v/iCDV if Sixmootvn Jtkelov toiv ygafifiariiuv xal 'PagiaaLoov, ov fttj eloiX^zt ili Tfjv ^aatXffttv x(ov ovgavwv". 2. ovtati ovv xkioi'doii t) lUxatoavvt] vfivjv, cr tw jiXtor vfiu^ xgovoiav Jtoitl- 5 a&ai Tcov ugi(ov xal Jfov 6gq>avdii> xal ti'iv p^gmv, ch^ yiygajnai' ,*Eox6gxtotv, idatxev rote, xivijoip, 17 dtxautovvtj avTov iiivH tfg TOVi aifUvag", xal xdXtv ,,'ElerjfioGvvutq xal xiOTBOiP axoxa- it-tdgovrai aftagriai", xal xaXiv „?PuZ') tvXoy^fitvrj xdca axl^". 3. ovrmi ovv xoit'jOtii; ov, mq 6 xvgiog ditTu^axo, xal dcaOtii; toj 10 isQfl TO oipftXofieva avr^, axagxfjV aXmPog xal Xtjvov xal xsgl ft/xagrifov, rig fnolTij &eov xal xibv dtofiivov xa9^dgot xdiv ixxXtfiiaaxtxtov xgaypidxcov. 4. ov ftivzoi XoytoxtvoiiQ xov ixlaxoxor oi'di xagatt}gTJatt<; xi/v l& ohcovofuav avxov, xdJi; ixixtXil }} xoxi tj xictv t) xov i] tl xaXdig ^ gxxvXto^ *} dioi'xatg' tj^ti yag XoyLOxijV xvgiov xov &ebv xov iyjl^tigioavxa th xck; x^^Q^'i avxov T^/r oixovofiiav xavxifv xal xtttas,L(6oavxa avxov xfjc legaavvrjq xov xTjXtxovxov xoxov. XXXVI. IJgo 6(pi^aXfimv Ixi xov xov &tov ^djiJof, xdvxoxt ^^ fUfivfffitvog xmv 6ixa xov &£0v Xoyiarv' „dYaxdv xxgiov xov ^bov" xov kvu xal fiovov „i§ oXrjg xfjc laxvog", iitj xgoGavixuv eidtoXoig ^ xtoiv ixigoig, mg &eoli: «i^!y;foi« rj uXoyotg iq daiftoaiv. 2. yl- vioaxt drjfuovgylav d^eov didtfogov, dgxr/v Xa^ovaav dtu Xgioxov' xal aa^ffttxif!g 6tu xovxavadfttvov /lev xov xoitlv, ov jtavad- 25 fuvov dc xov xgovotlv, aafi^axiaftbv ftsXtXTfg vofuov^ ov x^^Q^^ 2 Mt. 5, 20. 21 Deut. 6, j. 7 Ps. Ill, 9. — 8 Prov. 16, 6.-9 Prov. 11, 25. — D'6 npov. noiflaOui -^ b | 6 ititiuiv -\- vfnov t> | ;f »;?'«'*' a p v A B : + xal TittVTwv Tiav Stofiivwf b o \ w;; -\- xai b o 1,H n'i roi>' aliOva rov aituviK bop LXX | 9 ndoa an'/.tj : bic pergit h | 10 oi; : xal av b o | 12 tuii> A. : ifiofttyto h j xaft. xai : xa&a- piotan; ^ b q | 13 n\toarfX(n b o , 16 toy b h o A D : aov tbv a p v i 16 avtov xifv otxov. p v | imtf/.fi : ditiixtl li | 17 f/ji > b o | 19 rov -\- xotovtov xai h ' 2(i oipitalfiwv + ovv h : 21 dixn : post ^fov h | row 9bov >»• b o I i^fov -\- aov b o I 22 Ti,^ > b o | iajriioi + aov ni p v A, + xal h I 24,25 6ia . .jMii- > b o | 26 or : /«/; p v 26 nflfry o tofwv h o, vofiov b 122 DIDASCALIA H, 36, 3—37, 1 (s). Dotninum Dmvi tuum ex tola anima tua tt «.v lota virtule 1% 3. Virtus ergo vestra possessio terrestris est. Neque labiis tant vos Dominum diligatis, sicut populus ille, super quern reprehe dens dicit : Hie populus mc honor at labiis suis, cor autem eius vi 6 lottge est a me; 4. sed tu dilige et honora Dominum ex U virtute tua et offer ei sacrificia ipsius assidue omni tempore, n< amovearis ab ccclesia, et cum acceperis eucharistiam sac omnia, quae in manus tuas veniunt, mitte et communica peregrinis; haec enim episcopo collecta sunt ad peregrinos omn 1(1 sustentandos. 5. Propterea, quantum potes, sepone ac provk quouiam Dominus in Lege dixit: Noii apparehis coravi me vac 6. Tu igitur lac opera bona et sepone tibi ihesaururn aelemtim caelo, ubi tinea non corrumpit uec fures furantur. 7. Et sic fiiCM ne iudices episcopuni tuum nee fratrem tuum; nam vobts 15 dictum est: Nolite ittdicare, ut mn iudicemini. 8. Si enim iudic fratrem tuum et condemnas, noxium putas fratrem tuum, id est te ipsum noxium decbrasti; nam tu condemnaris cum noxiis. 9. Episcopis vero potestas data est iudicandi, quoniam eis dictum est: Estote prudenles trape:;^itaf. 20 XXXVII. Decet igitur episcopum, ut instar eius, qui probit argentum, discernat nialos a bonis et eos, qui prorsus mali sunt, reprobet et reiciat, eos autem, qui duri sunt et ob aliquam causara 4 Ics. 19, }; Mt. 15,8. 11 Exod. 23, 15. — 12 Mt. 6, 20; Luc. U, }}. - 15 Mt. 7, I ; Luc. 6, 37. — 19 ? 6. fi^ oip&^i] Constitutor Domino, qui E.xod. 2;, i; loquitur, sacerdates substituit. Cf. Deut. 16, 16; Sirach J 5, 6. — OQi^pitwv xt)..] Cf. c. 59, I. Mil, 34-39. ;tp« 71. fpyow] Cf. vin. 32, 18. 9. xglfitt 6. x(t.] Cf. etum Deut. I, 16; 16, 18. ^- y. TftaufZltttt A6- xtfiot] Hoc mandatum veteres saepis- sime tanquam dictum Scripturae pro- ponunt: Apelks apud Epiphanium H. 44 c. 2; Clemens Alex. Strom. I, 28, 177; Origenes In Matth. 22, 23, 24; 24, 4. 5; Ps.-Clemens Homil. 11, jt; III, jo; XVIII, 20; Dionysius Alex, apud Husebium H. E. VH, 7, 3 ; Pam- philus Apoi. pro Origene pracfjtio; Cyrillus Hieros. Catech. VI, 36; Biii- lius M. Id les. 1, 22; j. 2, 5, JO, Chwsostomus Cur in pentecostc Act> apostoloTum leguntur c. i; Hieronyniiis Ep. 119 c. 11; Cyrillus AI. In les. 5, \\ Comment, in loannem 1\', 5, ij; Adr Nestorium I, i etc. Dictuai plerumqoc Domino attribuitur, per Cyrillum lociJ tribus laudatis Paulo apostolo. Fere- balur, ut videbatur, traditione orali vd libro aliquo apocrypho melioris DOtic. Cf. Resch, Agrapha 1889 p. 116—117; 233 — 239 {Texte uiiJ Vntersudmngn V, 4); Ropes, DU Spn'iche Jesu 1896 p. 141 Ob'd. XIV, a). II, 36, 3-37, 1. 123 K* tin', xaaav txvofiov ixi9vfil(xv Sxcaaai, jtaaav Xvftrjv rfiv ixl laqp&oQa ttp9^Q€ixtov, ndoav oqytjv. 3. yovtlq. xlfta mq alrtovg fBX'iciooi;, 4. „ccf(x3ia xhv jtlrjaliw aov o>^ aectvTOv"' xoivcovti TOfg SionivQiq. 5. ixioQxlccv xal Jtolvogxlccv ftaratop ■ h p V lavToy b h p v , 4 xal no/., ftaxuiov > b o | 5 wyfl'Jjoij b o | 6 npoaipipi H- MV(*iut b o p | Xqiotov >• b o | 6/7 ixxltjoiag + h | njJ > a | 9 not t. Z,. xty_. : t. ^. aoi ty^affiatv b o | lO nQoatptgf — oov > b o | tov xvfiov tprjalv b o | 11 12 S ^vvftoai fiailotv ; ' oiJ 6. ^aU.nv xav b o | 12 i'v >> b o | ktiiTd : Ifnruiv b, !} (Tizd p, -f >tal b o | 1 13 aai^tii a b I 14 x(ilvai abpir^abhoA: fttjM p v | 15 ddsXtfOv -f- 10V b o A I ^yivov b o I 17 xal ndiuv > b o | 18 Jf h p v A : ytt(j a b o | 19 dixaarixov + ^ dtdaaxalixov b o | 20 xgtH^ataBe a h : xQti^ijtt b o v, [»pi&i p I 22 d)J.uxov -\- 6i h ICXXVIL UtQl xarriyoQotv xal avXa xdav POfua- ^m' djtoxQlvovaip, ra dh Soxt/ia olxBiovvxai, rbv ctvrbv djy Sggject toy ixlaxoxov xoh ^" f^'*' &t*caita Tcaxiisiv, xa 61 J!!Bj»^^ %^iQaxfViiv ^ dviaxmq voaomna djroQQbnstv, xai htj 5 g^_*oTre. 4. av ovv cog „^60v gj*og" TO xoiavxa nrj xQOXBlQcag xagadixov, Jva ,,/if) aviXjug 10 ^^^w xal dxoxrtlvyg xov dlxtuov". 5. 6 yep xoiavxa xaQa- ^g* HXaw ogyijg xaxijg iaxiv /iaXXov ij elg^vrjg' oxov dh 1 «3c«r xvgiog ovx icxii>' ^ yag Sgy^, xov aaxava ^xagxovoa [»jjy

r« 6(i6voiav ysviad-ai dqihjaiv iv xfj ixxXijala. 6. o^ev 15 fUfWxovxig xovg xoiovxovg aggovag, igtaxdg, ixixatgeaixdxovg, *Wrtw6T€ avxolg, dXXa xal xagaxrjgstad-e xovg xoiovxovg, wmig XI xag' avxiSv xaxa ddeXq>ov, oxi ovdhp iv dqid-aXfiolg fw g>6vog, xal ov xig ovx vxovoel xaxafidXXovOiv avdga. XXXVin. Sv ovv xgoCexB x(p xaxrjyogtj^ivxt, iv aoqda 20 Hnijgiov xijv dvaaxgotpijv avxov, xig xai bxola xvyxdvsf xai iQoig avxov aXijd-evovxa, xaxa xrjv xov xvglov didax^v xolijaov, uovov xagaXaffmv xov xaxTfyogtjd-ivxa ^iXey^ov avxov", oxcag yvm, fiTjdtvdg 001 avfixagovxog. 2. „sl de ov xeiod^eb]", fievog devxtgog ^ xglxog, ovxcog avx

la, iv • p v A | 6 oj? Sijnore h, ; rff f b o i mazfvftv + noth b o | 8 inl T^g : tiSv inl b o | Sotaavvr) o ' )«ir o I 19 ov : o h, onov b o | re; : ovSeli b o | xara/iakovaiv p v { ««r>7yopij*6v b o I 21 nola b o | rvyxdvei : inagxij b, nag^x^i o | (>^ b o I 24 nagovtoq h | 26 ovtmi : avxbi b o { 27 avtmavetai h o niDASCALIA n, 38, 3—39. 6 (S). verbiwi. 3. Si vero non audurit, rtprehetuie eum coram utHm universa; sin autem ecclesinm non audieril, a te lanquam ac puhlicanus reputetur. 4. Vobis enim dixit Dominus, ne taleni deinde in ecclesiam recipiatis ut Christianum oeque ca> I 5 municetis cum eo; nam et ethnicos vel malos publicanos in ccd^ slam non recipis nee cum eis communicas, priusquam sc vQ» verterint, pronvittentes se futuros esse credentes et niab opa non ultra facturos esse. Propterea enim Oominus nostcr ac at | vator locum paeniteutiae eis dedit, qui peccaverunt. 10 XXXIX, Etenim ego Matthaeus, unus ex duodecim aposloljs qui vobis in hac doctrina loquuntur, prius fueram puhlicanus d nunc, quia credidi, misericordiam consecutus sum, priorum opcna paeuiteuliam egi ac dignus liabitus sum apostolus esse xc pneai verbi. •!. Et iterum loannes quoque propheti praedicavit in Eva» 15 gelio publicanis nee praecidit spem eorum, sed eos docuit, qiJ€2- admoduni conversarentur, cumque rationem peterent, dixit e verbum: Nolite postulare. ultra id, quod vobis mandatum ac prjff situm est, 5. Et Zachaeum paenitentiam agentem iterum DommD recepit, cum ipsi supplicaret. 4. Neque ethnicos a vita arcetnis, 2() cum se converterint atque removerint ac reiecerint a se errorca suum. 5, Tanquam ethnicus ac puhlicanus igitur a te reputetur, qui maloruni operum et niendacii convictus est. 6. Et si posta se paenitentiam acturum esse promiserit, sicut et ethnicos. oast voluerint ac promiscrint paenitentiam se acturos esse, di.\erint(jue 26 se esse credentes, recipimus in congregationem, ut verbum audiaut, nee vero communieamus cum eis, donee sigillo accepto perfcctt 1 Mt. 18, 17. — B Hebr. 12, 17. — 10 Mt. 9, 9. 18 Luc. 19, 3. — 21 Mt. iS, 17. 17 Luc. S, JJ. ' oportcat delinqucntcs privatim arguerc et paeniteates recipere secundum con- stitutionem Oomini. XXXIX. llafjaSflyfterta inl ficra- volttf. Exempla paeniteutiae. 6. toi xitt tovg id^vixovi xtX.] De catechumenis loquitur auctor, quos ad audiendum Dei verbum in ecclesiam admissos ct lecto verbo, priusquam preces incipiebant, dimissos esse con- stat. Statuta ecdesiae Aiitiqus, o&i synodo, Carthaginiensi IV attribifl, c. 84 praecipiunt: Ut episcopus milhsB prohibeat ingredi ecclesijtm et aodirt verbum Dei, sive gentilem. sive bit- reticum, sive ludaeuni, usque ad msi- sam catechumenorum(Harduinus,CoL coQcil I, 984). Similiter paenitentiiuJ pemiittebatur verbum Dei judire. CI descriptio liturgiae VIII, 4—9. II, 88, 8—39, 6. 127 ^» xeia^ ixl axofmros xmv xhj(fvvoiTo, elxh T^ ixxXijal^' 'rm coi mg 6 k&pixbg xol 6 -lariopw xoQadiiov iv r^ ix- 4. si dl fiovXoiTO furavoslv, 5 Vw § tov TsXcovrjv elg xota'CT- ^arog a&tmv he xmv xqotj^v V019 xoxov fittccvolaq aiguiev o vlbg vov d-iov. "c^Utg, he xmv dmdexa xmv iv 10 ; tlfd axoaxoXoq, xcA avxbg k 6ta xov xtCxeveiv ^Xeijfiivog §^mv xtd ^^tmfiivog dxoaxoXog I Zaaqifxlog, ov 6 xvQiog xqoC- xov, SfuUmg xal avxdg xeXoivijg i& — > xdl axQaximxat xgl xBXmvmv wt. xtflt fitxavoiag Xoyco, dxovovai ^rat rb ^dxxiCita' „Mr}6hv xXiov ^uite'\ 4. b/wlmg dl xai xolg ^ kkp fUTCtvoijCavxeg xtjv dxiCxiav 20 ^ov ij kBvtxbv" fiB xbv kxl xaxdf ivckfxovxa. 6. kav <^ vaxsgov :. bxoxav &iXmai fisxavoelv xal 4 ixxXtjOlav XQoadexofisB^a, oxmg otvmvovitev avxotg, ftixQig ov x^v 25 »7. — 10 Mt. 9, 9. — 18 Luc. J, 13. — H18 di : ovv b o | Tavrt^g b h o p v : Tijg Mai b I 4 xal > p v | 5 fiovkftai b o \ ■ V a* : -di^ti p, -dixov a, 7ra(>a(f^x^^<>'< '/ ftiv b I 9 o Xgiatoi; : post tov &eov b o | f: §U a I 11 TijSs aDAB:>bhopv | ifoif '' TO JiQ. p V I niaxevaat ^e b o | 16 vn- 9XUOTWV b o I 17 Xoyovs o | 18 ftrjdhv b h »» b 1 rfi a b : Tf h o p V i 20 ovx > h | ^ > b o I 22 xarayivciaxovra b | 23 ftera- > p V I 9ii.ovatv b o I 24 ^* r^g nkavtjg : i96exv ^x^pat&(3g AttX' tkfta^zdvovra. duod nan oporteat liostiliter affici erga eiini, qui semel vel ilerum peccavit. I. Jfvtigt})] Qui peccilum capitale commitlebaut, scilicet idololatriam, homicidium et adulteriuni, olim semel tantum ad paenitentiam ecclesiasticam et remissionem adinittcbantur. Itii wov Xor/ov axovovreg (ti) vsXelan; agdrjv axoltovrai' (xfj xoirmvBL" Totaav (Jf iv 17/ XQOoevxfi, cdX' i^f^fa&ojom' fiera Trjy avdyvmaiv xov yd/iov xai rdov IlQogtr/Tiov xal tov EvajyiXlov, Hxmq 6ia 6 CONSTITUTIONES APOSTOIjORUM IF, 40, 1 41. 1. 129 xov i§.iivat ixi^iXzico^dioiv xijv ai'aOTQo^ijv to€ filov, Ojiovdd- Covrtg xtgl rag avvd§£iQ axapxav barj/iigai xtd rfj Si^ti axoXa^HV, 4>Jnog xal avToi dvvTjd-taaiv elodtx^f'fjt'at. xal oi d-tcopiBVoi avzovq xaravvymoiv xa\ aoqaXtoxtQOi yivoivxai, evXaiiovftevoi TOlq bfioiotii jtegijifoetv. XL. Ov fihnoiyt ^dsXv^i] xov xeQixeaovra kvl xal ^tvxiQtn ^^paXftaxi, at Ixloxoxt, ov6k xmXvaaii; avxov xov xvgiaxov Xoyov, 10 otMe xotviJQ duxlxtjg cevrbv i§t6Xfg, vxooxtjgl^ovxfg, 'yovTtg avxolg' „'Iaxvaax£, x*'Pf exi6£i§r/xai, 6x1 xal thi xgoO(vxf)t' dadt§aa&£ avxov, dtg xov vlbv rovdxo- ImXoxa, xov accoxov, xov ftexa xogvcov fiiioiCavxa xt)v xaxgixt)v 26 9v• b o I 6 j9tkTtot&uiatv a | 7 Tttpi : ftfra b o ananav b o | I &niifitrot : BetapoivTSi b o 1 avrolgh | 9 evka^ovftevoi -\- pi^ b 0 \ 13 Si- ilMtfi avxov po b o I 13/14 na(ifri;()i2r b 0 | ia9tttv )OSt afiaptrnkuiv b o p v I riuv sec >■ b o p v | 15 tdiv >- b o { xoitfov b I 16 ia/yovzti : vytivovzei b o | 17 ovv : di b o | a/napriav o ; 19 Ifyorrei : at A., b o I 21 oktyotf/vxois b o p | 22 x<^?'^oovaiv b o | 0 >■ a b o { (a/vpoi; o p V I 23 xttpnov^ b o i 24 dlf^aa&f h | tot tor v\6r toy !> b o | 26 tov avxov > b o Funk, Didasc. er Cokstit. up. I. 9 130 DIDASCALU II, 41, 2- fi (s). 2. QuemadmoiJum igitur gcntilem baptizas ac postea recipis. ita et huic numum impones, omnibus pro eo precantibus, ac Jcinde^ eum iotroduces et participem fades ecclesiae, et erit ei in lo baptismi impositio nianus; namque aut per inipositionem mano 6 aut per baptisnium ;iccipiunt participationem spiritus sane 3. Propterea tanquam medicus compatiens omnes peccatores omnemque prodentiam adhibe et atfer sanationem ad vitain eorum sustentandam, neque sis paratus abscindere membra ecclesiae, sed utere verbo ligationum et castigationibus lenitatum et emplastro 10 deprccationis. 4, Si enim ulcus altum fit came tabescente, cura iHud et aequa medicamentis salutaribus; sin autem foetiduni lit, purga tllud mordaci medicamento, id est verbo correptionis. 5, Si vero caro exoritur, scabe earn et coaequa acri medicamento, id est comminando iudicium. 6. Et si cancer exsistit, causticis ure 1 xl^!^^vai b h o I fifta : ov fji. b o 2 Tuioafkafino : vnedt^ttro bo . 8 tov : ro b p I a b o I 6 «v : ^v o I 7 xixaBngtafjtsvov a | avtav b o | 8 dnoxataarriaf)t; a | 9 tov > b o p v | Xovfiaxoq h | dia : *f* b o in \^. j^ffinat' : X- r*"*' tjfifi^fitoi' b o I ro . . ro > a I 11 oa'/.fvOfvratv b o | 12 /a- fyxaf.fotjTtti h, ^yxaliat] p v, iyxuliafi b, -aoi o | ooi > h | rfij fiaxi b o I 14 (ff : Of b ovtuh; b o | 15 xal pr >> b o p \ 16 « > h | 18 (jr/fTH + riF b, rorc o { 19/20 axTiQiZ,mv o \ 23 aox> a' supr^ lineam : >> a | 25 .^dno.' > b o I 9iQvmevaov b | 26,27 xifxvioY — npoa^pipwv : rixrov otxtor Jfi4>; xttl aafii (t'oatg o) ^nuptpwr b o | 28 ivtfii : tffQfiv «lXa>v. 2. ovxcoc; ovv xal av xoUt, Q> ixlaxoxs' aXX' moxtg xbv i&vixov Xoicaq iladixy 6 /ura Tiyv didaaxaXUa', ovxm xat xovxov ;ff£()o^£Ti/oas, Sq av fteravoi^ xextt&aQfiivov, xavxmv vxsq avxov XQoatvxofiivmv, axoxaxatftijaeig cevxdv ilq x^ dgxaUxp avxov voftTJv, xal iaxai airrcp ami xov XovOftatoq ^ X'^'-Q^^^^'^' ^^^ 7^Q ^^^ "^V^ ^^<' ^iatmq xmv ^fuxiffvav xe^a<, ozi 6 ctdBX^oq aov oixoq VBXQoq >/» xal dpi^;ijatv, xtd axoXmXcbq xdi BVQJdi]". 4. oxi ydg o^ ftovov XQoa- 16 dtyrct o frtog xovq fuxavoovvxag, aXXa xal slq xr^v xgoxigav d§fav dxoxaBlaxijaiv, Ixavbq fiaQxvq 6 ayioq Aavld, oq ftsra xrjv dg xbv OvqIov afiaQTlav ijvxtxo x(p 9^np Xiymv „}4x6doq ftoi xi/v cjaXXlaaiv xov aanriQlov aov, xcA xvevfiaxi T/yefiovixm axtj- (fijop fu", xcA xdXiv ,*Ax6axQB^>ov xo xQoamxov aov dxb xmv 20 hfumftiaaiv ftov, xal xdaaq xdq dvoftUxq (tov i§dXBi^ov' xagdlav xa&aQhv xxlaov tv kftol, 6 d-Boq, xcA xvBVfia Bv&Bq kyxalviaov kv xotq tyxdxoiq /iov fi^ dxoQQlip^q ftB dxb xov XQoamxov aov, xal xb xvevftd aov xb ayiov [ifj dvxaveXi^q dx' kfiov". 5. xal av ovv mq avftxadijq lazQbq xovq ^fia(fxi]x6xaq xdvxaq B^BQaxtvB, 26 Xptofttvoq amxtfQtoiq xgbq ^ovjB^Biav ofoiyalq, /i^ ftovov xiftvmv fj xtxUov ^ §>JQux XQOOqdQmv, dXXd xal ixidtOftrnv xal ftoxmv xal ivulq yXvxda q>dQ(taxa ixovXanixd xal xaxa^gixmv Xoyoiq xaga- xXtjttxoig. 6. idv de xolXov y xb xgavfta, ^girpov avxb 61' ilixXdarQmv, tva yBftia&hv laov xm dgxitp dxoxBXsadfj' kav di 30 ^xav&^, xdxB xd^agov §i]Ql€0, xovx* laxiv Xoycp ixixi/tijxixm' idv dh vxigo/xov yivijxai, dgiftBl xoXXvglm i^ofidXiaov avxo, 12 Luc. 15, 31. 32. — 18 Ps. 50, 14. — 20 Ps. 50, 11—13. -xela V, -xla p | inovX. xal >■ b o | 29 d^ >■ b | xolXov y : xwXvei b o | 29/80 it iftnlaorpwv h v A : Sia rwv i/jt. p, ^6tt i/anXaaTQw a, olSiatu (olStw o) iftnXiaxQm b o | 80 ?ya yeit. > b o | anorsliaei o \ 31 inm- liiftix^ : + naQaxkrittxtSi h, + 17 napaxl^rixoi b o A | 82 Jpt/tv h, 6pt(tol p, dfvfiv b, 6(fvfti o :ALIA II, « I. 7-42. 8 (S). eum, id est imponendo mdta ieiunia reseca et purifica ulcus pu- tridam. 7. Si vero cancer maior fit et superat etiam caustia, iudica, quod irembnim sit foetidam, deinde cum aliis medicis consilium iniens et multum meditans abscinde membrura illud * foetidum, ne totum corpus corrumpat, 8. Ne tacile igitur promptus sb ad secandam nee protinus festines nee curras ad serram muitts dentibus armatam, sed pnus utere scalpello et scinde ulcus, ot aperte videatur ac perspiciatur causa morbi occulti, qualis iotas sit, ut totum corpus doloris expers conservetur. 9. Sin aoteni 10 aliquem vides paenitentiam non agere neque ullam spem praebere, tunc cum tristitia et luctu abscinde eum et eice ex ecclesia. XLII. Si vero falsa est accusatio calumniae et vos pastores cum diaconis mendacium tanquam veritatem amplectimini 21A propter personarum acceptionem aut propter munera, quae acd- Ib pitis, et commutatis iudicium, volentes facere, quod acceptum est malo, et eum, qui accusatur quidem, sed alienus est a culpa, exterminatis et eicitis ex ecdesia, rationem reddetis in die Domini, quia scriptum est: Non accipies personam in iudicio. Et iterum scr tura dicit: Munus excaecat oculos vidmtium et mutcU verba mstoru% 20 Et similiter dixit: Salvate oppressos et iudicate pupillos el deft viduas; et: Iudicium iustum iudicate in poriis. 2. Cavete ergo, DC personam accipientes incidatis sub iudicium verbi Domini, quL dixit sic: 3. P^ae eis, qui amarum faciunt duke et duke amar 18 Deut I. 17. — 19 ExoA 23, 8; Deut. 16, 19, — 20 les, i, 17. 21 Deut. I, 16: \6, 18. — 28 les. 5, 20. 2}. 1 xavt^iJtftov avuS b o | 3/4 ^mi^fjrat a b h p ! 4 xatadfOfiov b, j«rr o | iniiivftai o | 6 wonep h | 7 ^&ap^ b h 0 t| 9 inl a h : c('{ b o p V I 10 npiSra a | anoat^/iata a o v (\ tj suptrscripat),] anoarififiaza b p | 11 noiutv a ho : notov b v, > p I ava).yii : aimi.vf>i^\ -IvBi o I Ttjp^ag : noiijafi b o | 12 dntaxi.tjpoxtuTa b o | 14 i^aiffflrtu 0 rA o ; 16 TTottjaaTui b o, nottlte p v | 16 nXovatov post .-rjyotnvirov a |j 16/17 nlovai'ov — xQian; > b o | 18 j > b o | ^ > b ir» rA «^ w^ : «< V'. h I 20 ^ pr > b o p v I 22 dfc > h o p v | dU-ozQiov ante vnap;;orra b o H dnwarjaQB + dt v | 23 xvqIov : xov *, p v | d^dioy > b o | 24 na^«rrafB^aQy om/uz rijg ixxlijaiag. 8. ^7) ^adimg ovv la&i xQOXUQOg sig x6 axoxoxxeiv, firj^ xttiimg ixl xbv /tvQiodovxa xqIovu oQfta, aXJia xgmxov XQxqv 16 jy xQJifet xXovclov", xal' „nivijxa ovx iXei^itg iv xgiaei, 6x1 xov xvqIov iy xQJaig". Xm. 'Eav dh ipevd^g ^ fj xaxtiyoQla x^g dia^oX^g xal vftelg ol xotftiveg ovv xotg duxxovoig x6 ^>svdog mg dXi^^eiccv xagadi- gajd^e ^ dta xQoamxoXtpplav iq 6ia dcoQmv i^aXXay^v, ^ovXoftevot 20 x6 oiftoxov xm dta^oXm xoielv, xbv xaxt/YOQOVftevov (liv, vxdg- Xovxa 6k xov lyxX^iuttog aXXoxgiov dxcaarja^e xijg ixxXrjalac, X&fov vipt^tXB kv xy fjiiiQ^ xvqIov, 0X1 yiyifanxai' „}iB^(oov xal dtxaiov oifx dxoxxeviZg' ov Xijtpy 6mQa xaxd^ai ywxv^' ^^" Y^Q „6mQa ixxvg>Xot o^aX/tovg aoqxov xal Xvfialvtxai ^(taxa dlxaux", 2fi xal xdXiv „0i dixaiovvxtg xov daefifj ivexsv iojQaiv xal xo dlxaiov tov dixalov cdQOvxeg". 2. XQOOixBxe ovv, fii^xatg xgoaatxoXijxxai jsvoftevoi vxoxiaijxe xy g>a>vy xov xvqIov xavxy. 3. q>vXdaaea^s ow xo xaxaxQlviiv xivag ddlxoig xal awrjyoQetv xolg xovrjgotg' „Ov a) b h o A c£ D : p V primo exhibent if>vXaoata9f — to xai.6v noviipov (v. 3*), deinde Kpocixete — ravry (v. 2), postremo praemissis verbis oval 01 XiyovTig particulam to nix^v — axotoi fviq (v. 3'*) pro ti^ Tt&ivti scribentes ot u»ivtes I 30 yap + fttjclv b o D1PA8CALIA n. 42. 4-4S, 2 (Sj et lucem vacant Unebras et tenebras lucem, qui iustijicarU pro munere t'ms neque agnoscunt inttocentiam innocentis. 4. Ca\ autem, ne quem iniuste noxium declaretis et nialos adiuvetis. alios iudicantes tudicatis vosmet ipsos, sicut Dominus dixit: (^m 5 iudicio iudicaveritis, iudicahimini, et qitemadmodum condemtutnriii, sic condemnabimini. Propterea in menioria et in mente habde hoc verbuni : Ignoscite, et ignoscetur vobis, et nolite condemnare, ne at- demnemini. 5. Si autem sine acceptionc pcrsonae est iudicum vestrum, episcopi, respicite, qualis sit iste, qui fratrera suum cahmi- 1(1 niatur. Si frater est mendax et ex iiividia aut zelo calunwas intulit, ut turbet ecclesiam Dei et interficiat ilium, quern accuart, expellens eum ex ecclesia et Iradens gladio ignis: iudica cm severe propter malum, quod fecit adversus fratreni suum. 6. Nim secundum suum ipsius sensum, si potens erat aures iudicis opcre, 15 igne interficit fratrem. Scriptum est: Qui sanguinem hominis t^*- derit, eitts sanguis tffundelur pro sanguine, quern efftuiit, XLIII. Si liomo talis invenitur, velut intertcctorem eum cub magna vituperation e ex ecclesia expellite, et post aliquod tempuv. si paenitentiam se facturum esse promiserit, admonele !.■ 20 castigate severe, et postea manus iniponentes eum in eL\ c recipite, attendentes tamen ac custodientes eum, ne iterura altoi molestiam inferat. 2. Et si videtis, ingressum eum iterum <;•' ' seditionem movere et alios accusare ac calumniari et machiju;.-^-- facere et super multos mendaciter accusationes afferre, eicite eum. 36 ne iterum ecclesiam devastet perturbetque; nam talis, etiamsi intus est, cum non decori sit ecclcsiae, supervacuus est neque utilitateso 4 Mt, 7, 3; Luc. 6, 57. — 7 Luc. 6, 57. — 15 Gcti. XLIII, \. et cessabit all. tl probrum] Haec particula deest in LXX Prov, 22, 10, legitur autem in lextu hcbraico et in Vulgata, ubi Iocutti particuhe sequentis obtinet. Cum ergo versus in his duobus tcxtibus membro tcrtio, in LXX membro secundo careat, ab auctore DidascaJiae totus et integer laudatur. XLIII. 'o.Ttuv >(P9 tovq ovxnipavta^ ►.6. TifioifttTadai. Qjuotniodo puniendi sist calumniatores. j I. unfiavvaytoyov |xr/..J Calumnutof ergo aliquanidiu priff^rjus ab ecdcsa cxcludebatur^ deinde adflntttebatui a^ paenitentiam; denique pakcniteotuicti recipiebatur. Peccatorea, de quiboi supra II, 16 sermo est, cil|ius tentiam admittuntur. 2—4. Caluniniatori ergifc DOnnisi paenitentia pracbebatur. Constitutioncs II, 40, t. " -48, 2. 135 iwi TO g>mg axorog 'Uxtaq xaraxQUijTe, .Sh xQl/iati xqIvbtb, 'ijatad-e". 5. tl ovp k xaxrffOQOvvxa xara TtSel^ag avtitv avxo- xaxov dtrttloYiatg, olg p&iyYSTat xal yep avxqJ loxvQa ovg Tfjg tptvdoXoylai; 10 OS JtaQadtaoH?, „xal mi} Tfl 4xx,i€ov alfia av&Qcajtov 'E^agtlQ TO a\(ia to 16 wrfov wq tpovia adshpoxK Bq avrov :ffpog Tov TapdaoBtv ix gnXoPBixlaq fttsftovi;^ ijit- Itva fifj t^v ixxZtjatap Xvftal- ra^cciac, avviorijoi TtoXtaiv p Tfj ixxXr^aln, xtQi6i : (0 1 { xaiadixawtiat , . yara- J/tapTVfi^aanet a» | dnoSel^a^ b h o [ 6:7 ovxo- JiTft > h I 8 kavtifi a : haviov h, l-avTOv p v, jm praecedente particula coostrucntes \ 8 i^' : }iy^i o ] tS Tiot^aai >» o | IS to h : rdi b o, fwv b \ 14 di I yap bho|ori>-bhov| b O cf. D I 18 azijk^daatat o \ 19 avrov niioad. b h O 1 Ttffix^ti b 0 I 21 Tiahv > p v 32 ztBv thv diek^ov a b o | kawalp tavxa dta xrjv cacgi' xuav, xa\ ovdtfda xgooyivexai dxQJXBta, dxoXa^ovxog xov av- 5 #^> b o | 8 vyttvovtwv b o ] tc5v : e b o, >>- a I niarevwv b o | 9 ipgovovvta (dtpg. b) b o | 10 ifinotovvro xal Xtifid^ovta h, iv notovvrt {ifin. o) xal xftf^^^ovrt b o { avrdi h o | 11 nag- ixorra h, napizotrt b o | ytoyovg : tpofiovq a | 12 ^y«A. axataoTaaiai > b o | Totavra + ro b 0 | 18 xextiQ- : xal xfQovtjiJthoi b o | 14 axvfiaXi^tuv b o 1 16 iptdoi f- <^*Z- > b 0 I ovxoi ovv : xoiovroq wv (ov o) b o | 17 xvglov : **of b I 18 ngmeoov h | ixixt^ro > b o | iavr^g b o | 19 novtjpwv : xal 3r. b o I 20 Soktaxltov (a6ok. o) lotSwgiuiv b o | 21 9>ii.tjd6vwv > o | xevod. mn>iXt3y 'Z> b o | TiBefiivmv h | 22 xvgiov : 9eov p v 138 II, 44. 1—46, 1 XLIV. Studete igitur, episcopi cum diacoais, recti esse Dominum, quia dixit Doniinus: Si mecum recti estis, et ego aim rectus era, it si cutn contentione mecum ambulaveritis, et cum contentione vobiscitm ambuJabo, ait Dominus extrcituum. Est« 0 ergo recti, ut digni fiatis accipere laudem a Domino neque vi| perationes ill! contrarias. Unanimes igitur estote, episcopi et coni, et cum diligentia pascite populum unanimiter, quia ambo unum corpus esse debetis, pater et filius, quia secundt imaginem dominii estis. 3. Et omnia diaconus ad episcopum 10 I'erat, sicut Christus ad patrem; quaecutique autem potest, Qxi cetera vero episcopus iudicet. 4. Attamcn diaconus sit epis auris et os et cor et anima, quoniam, si vos ambo unanimes es per concordiani vestrani etiam in ecclesia pax est. XLV. Pulchra est sane Christiano haec laus, cum neminc Ifi habere ncgotium malum ; si vero operante inimico alicui exoritor a Lev. 26, aj. 04. 27. a8. — 8 Eph. 4, 4. — 14 I Cor. 6, t— 8. XLIV, I. Efl'atum Domini, quod ex- hibet Didascalia, totum in S. Scriptuu non exstat, neque in textu vulgato neque in lectiotiibus Holmesianis. Mo- do pars altera, eaque sine clausula vel verbis ait Dominus exercituum, ad Le- viticum 26, 2j — 24 vel 27 — 28 referri potest, ubi ea legimus, quae Consti- tutiones exliibent. Conferre cum hac parte licet ler, 2j, 2. Similis sententia legitur etiam I Reg. 2, jo. Consti- tutor verba Pauli II Tim. 2, 15 aiic- gans se locum totum legisse prodit. Vox ofdoi enim ei ansam praebuit scribendi otihtttafitlv xrk. Locus non solum in Didascalia invenitur. Inter vetcres auctor libri Pracdestinati (c. a. 440) ], 6s (PL sj, 610) cum cogiiitum habuit, contra hacresin Coluthianorum Deum ad populum dicentem inducens: Si ambulaveritis recti, et ego vobiscum ambulabo rectus; si autem ambulave- ritis perversi, et ego incedam vobiscum perversus. Deinde medio aevo dictum laudant Nicetas Heracleensis (saec. XI) In Lucam 16, 17 et Mjcjriiu Chrysocephalus (saec. XIV) In MattlL oral. XIII, 9, hie his verbis: 'Eat- opM Tigoi; fti rjirqtt, xttyfii 6g9o;; tfo; vfiic:' iav :i).ayioi nopfvrjadt, xayu Ti/.dyio;:, Xtytt )evpio<;TuirdrrafA(a>* Allegant hi duo dictum ad verba Chhsti explicanda Matth. 5, 18 et Luc t6, 17 dicentis, ne unum quidem iota neque apicem unum legis periturum tat. Cf. Migne PG 9, 743. 766; Qementit Alex. opp. ed. Potter p. 1013. 1020. Macarius dictum attribuit Qemeoli Paedagogo, i. e. Alcxandrino. Si rectt tradidit, locus ad Hypotyposes rcfercn- dus esse videtur. In libris Clemuus nobis traditis oon legitur. Et si locus profecto etiam a Clcraeate laudalu* fuit, libri alicuius sacri vel apocr)i)ht deperditi esse censendus est. Si Mj- carius vel alius, quern secutus est. de hac re se fefcllit, conicere licet, auc- torcm Didascaliae vel alium vetercm verba Domini Lev. 26, 27—28 ampljjj ficasse. ' . * CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 44, 1—46, 1. 139 IV. £v ovv, fl5 ixlaxoxB, axovda^s afta xm vxo ck xliJQco yttelp TOP Xoyov xrjq dXij&elaq", on Xiyei xvQiog' ,,'Eav xoQBvijad-e, xorfm xqoq vfiag xXaylwg xoQevoo/iai", jcal >• „Mtxa bclov ocim&ijcg, xdi ftera d^toov d&daog iay, :a oxQettXov diaaxgi^eiq". baloaq ovv xogevsa&e, tva 6 ixcdvuv xaxtt^iead^e vxb xov jcvqIov i] (t^fiipemg ix xo€ V. 2 (XLIV). bfio^QOveg ovv ovxeg xQog dXXtjXovg, m 'Oi, sJQijvevsxs fiex' dXXj/Xmv, avftxaB^elg, tXd6€Xq>oi, ftsxa tg xoifialvexs xov Xaov, 6fiog>Q6vmg dtddcxovxeg xovg vtp WYVtofiovitv xa\ „x6 avto xegl xmv avvmv do^d^eiv, oxmg 10 > vfUv axUSfucxa, yre de ^i' aSfta xai tv xptviia, xaxrjQfttC- qa avx^ vot xdi xy avx^ yvcofig" xaxa xi,v xvQiax/fV d-iaiv. xdpxa ftkv 6 didxovog x

iaxm 6 didxovog xov kxiaxoxov dxoij xdi dg>&aXfibg xdi xagdia xi xal tpvxrj, I'va (if) y xd xoXXd /iegifivcov o tog, dXXd fidva xd xvgicozeQa, cSaxfQ xdi 6 'loddtg x

) ovfifiovXia. 20 JV. KaXov fikv ovv kaxi xm XgiOxiavm iyxco/iiov xgbg ^eiv xgd/fiaxa' d 6h ix xivog ivtgyttag ^ xtigae/iov I Tim. 2, IS- — Lev. 26, 27. 28. — 4 Ps. 17, 26. 27. — 8 I Thess. 10 I Cor. I, 10; Eph. 4, 4. — 19 Exod. 18. — 21 I Cor. 6, 1—8. topevea&s a, noQtvea^ai o, nopevasta&s p, + Trpo; fis a LXX | jrpoff v/tag p v | 4 xal fittra a. a, lap > p v ] 6 inaivmv b o | t ^ V \ ix : vno p v | 8 avfinaSeig — fisrd : w; avfin. xal iX. 9 noi/iaivovrtg p v | 10 raiv avtcSv : navratv b o | 14 ftJ<9v»'ar£e» b | o I 15 napa : xal b 0 { Xptavog : xvgiog a { 16 narpog + ^o iqfii- a I d' a ! 17 row >-boll9o>-pvl 'IoBwq b h : {wttop o p v, 22 ix : xal b o "Oti zt"? for diaxovov ini- IV, 188. — V»7i?] xal ata&t]aig xov V to fiapog rctfv imaxontov iniaxonov diaconus infra III, 19, 6 9vveiv ra xov^orepa. Q^od esse iubetur. debeat sublevare onus epi- XLV, "On fii] npoa^xov Xpintia- negotia leviora dirigere. volg avTikoyiai xal dianXtjxxiaunl. >BaXfi6c\ episcopi diaconus Qjnod Christianis non conveniant con- pellatur Epist. dementis ad troversiae et altercationes. — Cf. Clem. c. 12; Isid. Pelus. Ep. I, 29; AI. Strom. VII, 14, 84—85. 140 DIDASCAI.U II, 45, 2—46, 5 (S). ■ave tentatio eique fit iudicium, studeat ab eo liberari, delrinienti passurus sit; nioJo ad iudicium gentilium I 2. Neque suscipiatis testimonium a gentilibus adversus all strum; nam per gentiles inimicus insidiatur servis Dei. 3. ! 6 quod gentiles ad sinistram stabunt, sinistram eos appell; vator enim noster nobis sic dixit: Nesciat sinistra vc faciat dexter a vestra. XLVI. Gentiles ergo ne cognoscant lites vcstr eis testimonium adversum vos suscipiatis, neque invicem 10 litigetis, sicut etiam in Evangelic dicit: Redde Caesari, saris sunt, et Deo, quae Dei sunt. 2. Paratus igitur sis det facere, ac maxinie stude pacem habere; nam si quid ( capis in rebus saecukribus pacis causa, apud Deum t mentum ftet, utpote Deum timenti et iuxta mandatum eii IB 3. Sin autem fratres, quod absit, invicem controversial confestim intellegere debetis, praepositi, non tratrum Domino perficere eos, qui ita agere audent. 4. Si vcrc filiis Dei reperietur lenis ct opprcssionem patiens, hie luds. Qui autem durus et audax et oppressor ac blaj 20 estj, hie est acceptor personae, et inimicus in eo opcr crepate igitur et reprehcndite et obiurgate et eicite eun disciplinam, et postea, sicut prius diximus, recipite eum, i intereat. Nam si tales castigantur et arguuntur, non mi vobis iudicia. 5. Sin autem nesciunt verbum dictum a 2& nostro in Evangelic dicente: Quoties, si /rater mens in verit, dimiilam ei? et sibi invicem irati et inimici facti stu et castigate eos et pacem facite inter eos, quia dixit . 18 loann. 6 Mt. 6, J. 26 Mt. 18, 21. 10 Mt. 22, 21; Luc. 20, 25. XLV, 3. gentiles . . sinistram] Simi- liter infra III^ 14^ r. Locum respicit Opus imperfectuni in Matthacuni hom. XIII; cf, Tcstinionia. • 2. 6 dia^olei «r;..J Cf. Herm. Past Mand IV c. 3, 4: t^v nokvnloitlav tov 6ittp6kov, oti noiiqan ti xuxbr lolq 6ovi.oi<; tov 9eoi' xal jutvt^gtv- XLVL "Ou ov X9n r* inl Twv anioxwv (f(xa^4 ftijV ^§ ct'ftov TM'« xakti rv(j!av T^v xara Xffiotial non oporteat tideles litigai Aileks neque ex his que care in testimonium adva anos. I. Cf. Oem. epist. 4 c. 10. CONSTITUnONES APOSTOLORUM y. 46, 2—46, 5. 141 dbMvff^g xwt XQOYfia, axovda^hm diaXmad-ai ovrd, xav diy 21 XI, xal lai iQxic^m hx\ xQtvriQiw k^ixov. 2. dJiXa firjv Ik a^isod-e xoCfuxovQ oQXOVxaq xaxa xmv rmtxiQcav dixd^eiv ^jitifavKov 6 duxfioXog ixtTijdevsi rolg 6ovXoie rov &sov, xal hteYflQst cpg ft^ iydyrcpy ^ftcov iva aotpov rov dvvd/ievov 5 §p ^Qofiewku TO dlxaiov f} rag dvxiXofflaq diaXvaai. XLVL M^ ovif yivmaxixcaccaf xa id^vij rag xgog dXX^Xovg mm iuig)0(^, ft^e xa9^ kavxcav fta^vQlav xagadixBOd-s xovg jtorow, fojxe xglvtad^B ix' avxmv, fiijxs o^dXexi xi xovxoig gpflg awxiXtiav ^ g>6QOV, dXXa „dx6doxe xa xalOaQog xalCaQi 10 Irf TO row ^tov Tip ^BelXsx£ ol ^ovftevoi, oxt ol xoiovxoi ovx d6eXg)cov iv xvqIoo Iqrfov kxi- \jenotv, aXXit fiaXXov kiB-gmv xoXefdmv. 4. xal tig (ihf avxmv ^(^rfiixtu ijxioq, ixuix^g, „g>oax6g xixvov", h:BQog 61 av^fitgog, 20 ^aSvtg, xXtovdxTijg' 6 ovv xaxayivtoaxoiiBVog hcixifido&m, d^gi' f^m, 6lxrjv xfjg (tiOa6sXg)lag xivvvxa>, slxa nexafteXofiBVog XQoa- \(ifiapiad-m' xai ovtcd aa)g>QOvi^6(iBvoi, ixixovg)iaovaiv vfilv xa HX^Qia. 5. XQ*i ^ ^ av/xatQBlv xa elg dXXi^Xovq a6ixij(iaxa, ' Twg xQlvovxag, aXXd xovg ix^vxag slg tavxovg, xa&mg 6 26 'igioq dxe^>ijvaxo iftw JlixQOv kganfjoavxog avxov' „noadxig ta(fTTja£i slg ifi£ 6 d6£Xg)6g (tov, xal dg>TJam avxm; img Ixxdxig" ; ^tixmnog' „0v Xi/o) aoi %a)g exxdxig, dXX ia>g i§l6o{irjxovxdxig 10 Mt. 22, 21; Luc. 20, 25. — 12 Mt. 17, 24—27. — 20 loann. 12, 36. — Mt 18, 21. 22. 1 atcov6a}^ia9t» diakvaaa&ai b o | 2 i^vixdiv 0 | Stxa^siv >■ h | luttt^i + ^ftSv b o I 7 yivoaxexio b | 8 fitidl b h o | d^xfO-ai b o j iji : vn' b o p I tovttov b o | 10 ipoQov h p v A : tpo^ov a b o | aAA' h j 10^5 b o I 11 didQayftov a o | 18 ^pov h o | 14 dnlaiovg : dyantiTove b o | nac£D:>bhopv| npij + rov b o [ 16 f / : oi b o | 17 voeTv •• > b o I 18 ^»' xvplip : post imteXovaiv b o, > p v | 18/19 ^pyov inn. b 0 I 19 xat + ^av h I 21 o ovv : o ^ (■=' o eC) ^> ^ ov ^ o \ tata- nioxo/ttv b o j 21/22 d^0Qt^ia9t» >> b o { 22 nwv^co b, nrvirw p, trrenta o | 34 *ttl > b o | 26 xa&ag a h A : + xal b o p v 142 ninAS< \UA II, 46, 6-48, 1 (SI. Beati pacifui. 6. Et scito decere episcopum cum presbyteris iui c.ire caute, sicut salvator noster dixit nobis ipsum interroganttboj: Qiiolies, si f rater metis in me peccaverit, dimittam ei? usque septic? Ipse autem, Dominus Doster, docuit nos dixitque nobis: Nm 5 septies tantiim, dico vobis, sed tisque septuagies sepU'ej. 7, Sic cnim vult Dominus eos, qui vere ipsius sunt, nihil unquam adversis alium habere neque irasci alicui, atque eo minus homines desidenre iudicia inter se habere. XLVIl. Sin autem quid accidit ac 6t inimico operaate, 10 vos iudicentur, quemadmodum et vos iudicari vultis. Pi iudicia vestra fiant secunda sabbatr, ut, si quis exsurgat advi scntentiam verborum vestrorum, vobis spatium sit usque ad batum, ut negotium coraponatis et dissentientes inter se pad6( AC concilietis die dominica. Ergo assistant omnibus iudiciis IS byteri ac diaconi cum episcopis, iudicantes citra acceptionem sonae. 2. Cum advenerint igitur duae personae et ambae adstiu simul in iudicio, sicut scriptura dixit, iiidicium at litem inter se habentes, recte eis audltis edtte verbum suffragii et operam date, ut eos in caritate conservetis, priusquam sententia in eos evadat, 20 ne in aliqueni ex eis, cum frater sit, a vobis eveniat condemoatio iudicii terreni. Namque ita iudicetis, quemadmodum et vos iudi- cabimini, quasi iudicii particeps et assessor et consiliarios rt spectator et iudex sit pro vobis Christus. 3. Si qui vero accih saotur a quopiam arguente, quod non recte conversantur in vii 26 Domini, similiter audientes ambas personas investigate cum diH- gentta tanquain de vita aeterna aut morte dura et acerba seotcn* tiam ferentes. Qui enim iuste accusatus ac condemnatus et ex ecclesia segregatus est, vitae et gloriae aeternae expers factus est et apud homines ignommiosus et apud Deum obnoxius. 30 XLVIII, Iudicetis igitur secundum magnitudinera delicti cuiuscunque cum misericordia multa, et inchnemini paulisper, 1 Mt. s, 9. — 8 Ml. 18, 21. 22. — 16 Deut. 19, 7. XLVII. "Oti xe^ ^y divrifin aafi- fiatav noifla^ai taq dixai;. Quod oporteat in secunda sabbztorum forum agere. I. JfvtffiK aaji^axbtv] i. e. secundo die hebdomadis vel die lunae. XLVIII. "Oit fiij jfp^ rijr avir^v inaytiv rtftatpiav (7tl naatf^ ^i'lf' ftfkflaf, ak).a dtayopov npoi to Stt" dcei vftmv yhtftat, ^eo; Oa^^dzov nnsq adeiav dwrjd-slrfte t^&vvat zfjp dvzilojlav xtd elQijvevaat r^ xvQuxxfjv zovq dia^egoftivovg xgbg dXX^kovg. avftxagt- 10 OMMKV 6h zaaiv „Atxaiaig" ydg, (pr)a\v 6 &£6g, „6t- ^ z6 dlxtuov" ' 6 yccQ dtxalcag ziftrngrfi-tlg xal dbo|4 avn^ifiat,e b o | «nfioc abho:ox. pv| 8 dvriloYlag 17 (r^ o ?) dno^aaii {-aiig o) 0 1 yhfxai h | 9 dvvyi^tUe a, -O^etrat b, -^ijrai o 1 18 nagayivofiivwv 0 p V I 14 xttl > p V A I 14/16 xal — i b o | 16 b o | 19 i/;^9)ov b o i r^ff rf. : elq ^«ry b o I 21 ikiy%otxo {iXX. o) b o | 28 jui^di : ^ p v { cu; inig : aianep b o ; ( tentf p V I dlxmoi b m p | 26 nuQ : i^ b, dtp' o | 26 ytvopievoe b o | If' a I 28 OJidaiji b o | (f ^ >■ b 0 | notelatjrai t^v avr^v b o | 29 ixdatti^ : 'inm T^v b o 144 DIDASCALIA II, 48, 2—49, S (s). ut vivificetis sine acceptione personae magis quam ut perdatis condemnantes, qui iudicatitur. 2. Si quis vero innocens est iudicibus per acceptionem personae condemnatur, iudicium m iniquorum nihil ei apud Deum damni afferet, sedeum etiam iu b quoniam exiguum tempus iudicatus est inique ab hominibus, vero die iudicii pro eo, quod inique condemnatus erat, iudex iudicum iniquorum. 3. Vos enim iudicii iniusti mediatores fui ideo a Deo mercedem accipietis et eiciemini ex ecclesia catholica, et implebitur in vobis illud: Quo indich iudicav\ 10 iudicabimini. XLIX. Propterea cum sedetis iudicaturi, adveniant et at ambae personae simul; non enim fratres eos appellamus, d pax inter eos facta fuerit; et investigate caute ac diligenterj controversiam ac litem inter se habentibus. 2. Et primum 16 accusatore inquirite, an et adversus ipsum accusatio exsistat an non adversus alios quoque iiicriminationeni intulerit, et an non forte ex aliqua inimicitia priore aut ex litigatione aut invidia orta sit eius accusatio, et qualis sit conversatio eius, humilis neque irascens nee calumnians, et an viduas et pau 20 et peregrinos amet, et an non sit turpis lucri cupidus et aa quietus et diligens amansque omnes, an sit misericors etui manus porrecta ad dandum, et an non sit edax et avidus et pressor et ebrius et luxuriosus et piger; nam cor pen'trsum tneditatur, hoc urbes perturbat omni tempore; et an ab eo fecta sml 26 mala, adulterium et fornicatio et eiusmodi, quae sunt in mundo. 3. Sin autem accusator expers est harum rerum omnium, notiuu est iam et manifestum, eum fide dignum esse ac veram eius 1 aa t 9 Mt, 7. J. 23 Prov. 6, 14. 1 . h I 1 ii).T)(ifie).Tif*aTiov a I 2 ^ : xal b o p I 4 frjOTeiag azrjpi^iti; b 6 Fxatirov h : >■ a b o p v | avtuiv a [ 6 xal sec > b o 7 aXJ.a > h 8 (J^ > a h I apxoita ; st^; ofty, b o ( 11 itpodov : i^^tpSr/g b o | kxoifiiio, b o I 12 Tov dta > h o\ Xl9wv : xaiv A. h 1 13 ri > b I ra > o I iSfcti* a h I 14 notfia^i : e^txe h | 15 ngo^ : sii; o \ 16 ylvta&tn b o ; 17 rv' fiiaBiv l. dnb &tov p v | yap -|- or h I 20/21 iavtovi iv fip. : if ik- XLIX, 2. primum de accusatore} De accusato auctor agit c. ;o. XLIX. ^Onolovq f'ivat y(trj zovi xattjYogovi xttl fidprvpai. Qiuio esse decet accusatores et testes. I. nQwTov xt)..] Huic sectLod •<* spondet caput $0 de accusato jgeoj OTOLOKUM [l, 4S, 2--4S), 3. u$ /r% Tff T£ OuixQa xat ra (leYoXa, xa^ I rovq ftkv vxo^aXftG (iovatq aXBilalq, -, aljiovg di vtjiiTdats CTi^oiouc, Teat rQos TO ftijs&oq TQV iyxlffftarog avxm. 6 jiavtoq afiaQZfjfiaxoq rijv at/tt)v ixot- - fikv ra liq f^eov xat efg hgia xal tlq {t(o^ di ra eiq: ^adiXia xat uQjipvta xdk ' o/iOTifioi' r] ohcixfiv, rj th xvi^fia rj ii^ llayfiivrnq ra ilq yovetc xal evyyEvtlq, 10 <€u ra daeovaitoq kri(fmq- xal rotg fihv ■»f i} TOP dta U&GJV, TOlg de L^rffilav ^ jta&itv oh^ t^QaCav, 3, ovxovv xal vftttq Ittitwv SialpOQitvQ JtottlO&t xal taq zifiva- .i(t jtaQefiJteOovtia xti'TJa^i top &e6v XQoq 15 - b o I xa&we + xal b o p | 28 dvta fiagrvfcav I tiutfter o I 30 ri; a h : >■ b ni o p V n Goiwnr. ap. I. 10 146 DlTtASCALCA II, 49, 4—60, 4 (S). accusationem. Si vero compertum fit, eum perversum et litij esse nee recta opera eius, notuni est, euni testimouium bk afferre fratri vestro» 4. Si ergo reperitur ac cognoscitur inii increpate eum et eicite ad tempus, donee paenitcntiam agat el 5 convertat ac fleat, nc ct quem alium ex fratribus nostris b< vivcntem blaspliemet ant ne quis alius ei similis, in vestra gregatione sedens ac videns ilium non vituperari, et ipse adve aliquem ex fratribus nostris audeat ita agere et intereat a 5. Si peccator autem vituperatur et castigatur et ad tempus cicil 10 qui eum imitari instituit ac facere instar eius, videns eum eic esse, is quoque timcbit, ne ipsi idem eveniat, atque se subicietj vivet apud Deum, et apud homines nulla re veniet in ignominij L. Ac deinde de iudicando idem consilium inite, deliberar inter vos et inquirentes, qui eius mores sint ac conversatio m 16 mundo, an non forte multas reprehensiones de eo audierilis am ,m non multa mala ab eo facta sint. 2. Si enim apparet opera mala ab eo peracta esse, verisimile est, etiam reprehensionem io eum factani veram esse. Sed etiam fieri potest, ut prius quidcra peccatum percgcrit, hac culpa autem nunc ei obiecta innocciis 20 sit. 3. Propterea diligenter haec inquiratis, ut cum magna au- tione ac vcritate sententiam feratis. ludicate recte de eo, qui noxius invenitur, ac ferte indicium. 4. Et qui ex eis in iudicio vestro non stat, increpetur et e congregatione eiciatur, donee paenitcntiam egerit et episcopum vel ecclesiam deprecatus ac cc 2b fessus fuerit se pcccasse et paenitcntiam acturuni esse; et muttis adiutorium exsistet neque fiet, ut alius, videns ilium ecdesia sedentem non increpari nee vituperari, et ipse sicut hie agere audeat, reputans eum apud homines vivere, cum apud Deum perditus sit. 1 waneg b 0 omaavvui a v | 2 xovi -f ^vo b o j rov >• b 0 p •! 2 Plufiin)9al a | 4 /KcipTvttoi h | avrov > b | 6 T«5» >• b j 7 6i« : i» ^^\ 9 Tctg fiapTvpias p v i jtay a. b o | c^ >>- b o | 17 y^ifri}nnvlajii p v | 17/18 i) ' L. 'Ort iyxfpfi '<>'« *ol ix npori- ptuv xaxiSv fti] ttniotfla^ai ta Stvtf- pa. Quod fieri potest, ut ex prioribus malis alicui in &ecundis fides adslruatur. I. il ^lAoxtipof xtX.] Aucloi D^' dascaliae haec hi parte priore scu if accusatore agente (c. 49, 2) posu'l- CONSTITI^TIONES APOSTOLORDM H, 49, 4—50. 4. 147 ov n^tvSovc, cue TOVQ dvo ^QfO^vregovi; xara 2koadvvrjq kv Ba- fivlcovi, xai tovq t'tot^g t"^*^ xaQavo^iaiv xaza rov Na0ov&£ iv 2ja(iaQsla, xa) to ^/Ji/d^oc. T€0P "lovdaimv xata tov xvQiov tP %qo%}- aairjfi xal xaxa Sxtfpdvov rot? jipoJTOfictQTVQoq avrov. 4. iatcoaav ovv oi fidgxvQeg Jtgael;, aopyi/TOt, kxiiixilQ, ttycutfjrixol, OoiqQovBs, 6 kfxQOTilQ, axovrjQoi, jiiOToif &f06s^tlg' t/ yag t(ov toiovtcov fiag^ xvgla xai 6ih tov xgonov a^rmv ^i^ala xai dia t^c avaOTQoqi^g €tvT€5v dX7j9-r)<; vxaQ^fi- 5. tdov dh fifj toiovtcov /lij xagaSixBOBs xr/f ftaQTVQlav, xdv evfupojvtlv SoxdiOiv ixl Ty xaTaftagrvgia ° xgoorixaxtat yap Iv toti Nofiotg' „Ovx ^o^ ftttd jto/iXtov ijil lo Maxia. ov jraQad6§y dxotjv (iazalav, ov ovyxaxa&^Ofj fitra ;tJbj- B-ovg ixxXtvai to dixaiov". L. '£■*' fiigei de xal xbv xgivofitvov ddivcu ogisUtxi, oxoloq kCTtv x^ TOV fiiov avvi]B-Bia xal avaoxgoq>^' si (iefiagTvgfjfjdPoq xbr ^iov, d ai'tyxkrjxog, d baioxrfza iQrjXmxcog, d ^piXoxqgog xal 15 qiiX6§ti>og xal (piX6jtxa>xog xal qnXddeXtpog, d fttj alaxQOxtgdrjg xal fifj ^gioxTig xal XQ']f^'^'^oXaiXa}ff, eI oaHpgmv xal firj aawxog ^ fid&vaoe ij dgyoqdyog, el tvOJtXayxvog xal ivfitxd6oxog. 2 (L). e^ yag avxtp Jigovxdxeixai tgya g>avXa, rjdrj ix {ligovg dXijd-elg av I iUi> xai al i>vi' ttvxtp tjti^fgofisvai xart^yoglai, d fii] dv avxcp 20 ■TO dixaiov ixei avvaycot'iyofievov iyxtogfl yag avxov rjpiagxrjxivai " (tiv JTOTf, Tovxov 6i TOV iyxXrjfiuTog dd-wov vxdgxHV. 3. 616 taxgtlidig xtgl to ToiavTa I'rjgiovxtg, dogiaXelg xal ^t^aiag jtoulo&e rttg ajrotpdaetg xaxd xov iXeyx^tvxog' xal idt> ftexa xov dfpogiGfiov avyyvoj(ir]V alxtj xal Jtgoojiioi^ xcS kjiiaxojicp xal f)(tagxijXivai 25 ofdoXoyi], xgoodt^aoO^t avxov. 4. (ir^xt 6e xbv avxo^dvxrjv dxi- /icagrjxov Idotftt, IV'it ftrj xal txegdv xiva xaXtog ^tovvxa (iXao^f- ftrjOU ^ 'ixtgov yigoxgitptjxai xd oftoia avxoi dgdaat, fttjxe fit)v xbv tiXtyx ^tVra ajwiigiaxov, ojtajg fiT/ xal txtgoe T0I4 avTolg iyGx^d-ii. ovxt yhg (idgxvg xaxcov dxifKogr^Tog toxai, ov&' b xXtififitXdov dO dlxrig ixxog. I i I 1 Dan. 1 3. - 2 III Reg. 21. - S Mt. 26. — 4 Act. 6. 7, — 10 Exod, 23, 2. i. fl..ti h, el ft^ , . xai /tfj p V I ^' fti&vaoi — fv/ifidiozo^ >■ b o ( X8 b o ! ft ft^ av : inti /if/ b o I 21 ^yji ^ I 22 fttv > b o | 24 ikiyjm'tof (iXf.. o sic fere semper) b o t 26 ofiokoytT h p v 1 /nr'ite JJ^ a p v : ^ijdi b h o I 28 frfpov -f "»'« * I avtiS >■ o | fitj6i bo | 29 jtal >• a | ivaxt^i ' avidi avya^f^^ b o | 30 ord" h, ov^t p v | ov&' 6 : ovdov o 10* 144 DIDASCALIA II, 48, 2-49. 3 (S). ut vivificetis sine acceptione personae magis quam ut perdatis cos condemnantes, qui iudkantur. 2. Si quis vero innocens est et a iudicibus per acceptioneni personae condemnatur, iudiciuni iudicum iniquorum nihil ei apud Deum damni afferet, sed euro etiam iuvabit, 6 quoniam extguum tempus iudicatus est inique ab hominibus, postea vero die iudicii pro eo, quod inique condemnatus erat, iudex ent iudicum iniquorunj. 3. Vos enim iudicii iniusti mediatores fuistis; ideo a Deo mercedem accipietis et eiciemini ex ecclesia D6 catholica, et implebttur in vobis illud: Quo iudicio iudkaveritii, 10 itidicabimini . XLIX. Propterea cum sedetis iudicaturi, adveniant et adstetU ambae personae simul; non enim fratres eos appellamus, donee pax inter eos facta fuerit; et investigate caute ac diligenter de controversiam ac litem inter se habentibus. 2. Et primum de 16 accusatore inquirite, an et adversus ipsuni accusatio exsistat lut an non adversus alios quoque incriminationem intulerit, et nirsus an non forte ex aliqua inimicitia priore aut ex litigatione aut ex invidia orta sit eius accusatio, et qualis sit conversatio eius, an humilis neque irascens nee calumnians, et an viduas et pauperci 20 et peregrines amet, et an non sit turpis lucri cupidus et an quietus et diligens amansque omnes, an sit misericors eiusquc manus porrecta ad dandum» et an non sit edax et avidus et op- pressor ct ebrius et luxuriosus et piger; nam cor perversum miiU meditatur, hoc urbes perturbat omni tempore; et an ab eo focta sint 25 mala, adulterium et fornicatio et eiusniodi, quae sunt in mundo. 3. Sin autem accusator expers est harum rerum omnium, nolum est iam et manifestum, eum fide dignum esse ac veram ciiu 9 Mt. 7. 2. — 23 Prov. 6, 14. 1 nf.rif//Jihjfittroiv a j 2 r/' : xal b o p 4 vtjarelai atif^lStti b 0 5 ettaatov h : >■ a b o p v | avtuiv a j 6 xal sec >■ b o 7 dlXi > h 8 a h i ttpx^na '• fii a^x- b o | 11 iipoiov : ifiip&ijg b o | igvvoicn b o I 12 roj- rfm > b o I )^i&iuv : reuv A. h I 18 ro > b I ra > 0 | IdptfW a h I 14 7i<» XLIX, 2, primum de accmatore] Dc accusato auctor agit c. jo. XLIX, \htoiow: flvai 7pv ^<>^i xttT^yo^vs xal fiafuvpai. Qftate* esse decet accusatores et testes- I. nQtUxov xxl.'l Huic sectioni re- spondet caput 50 de accusato ageos. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 48, 2—49, 3. 145 jEOtfra TtSv xisjfifuXovfiivmv, xd xt Ofuxga xai xa nefola, xot Uiipg l(>y6Qmg' xtd xovg fihv vxo^aXilc, /iopcug dxetXatg, vvq <)l xsptjxaiv x^HfTf^^if «>^^- flaq, tva ft^ xig adutia xageiixeaovaa xivrja-g xbv B^bov xgog 16 lygygxTiygiy rjg yog av ddixov xglaeatg fieolxai ydvtjaBe, xovxtjc tttk TOP axb d-eov lij^ead-s fiia&ov' „^" ydg „xgiitaxt xglvexe, tQl^^&iB-l". XLIX. KaMaavxeg ow ixl xb xgixiqgiov, xag6vxa>v exaxigatv tav XQOOmxanff ov yag igovftsv ddeXgxov, fiexgig ov iavxovg kv 20 dgtpnn dxoXd^atCiv, igevvaxe dxgi^mg xegl xcov ivexo/xivmp' xal xgmxov xegl xov xaxijyogovvxog, el xgooxov xovxov xaxrjyogel 7/ xai extgotg xiolv kyxXrjuaxa xaxevijvoxsp, xal el fi^ ix (ii/iy)e(X)g avxov ^ q>tXovei3Uag xai xb iyxXruia vxoxeixat, xai bxola xig rj dvaaxgoq^ avxov vxdgxet. 2. xal xotovxog dh mv evavpsidijxog, 25 (^ xiax£via9a> ftovog, xagdvofiov yag xb xoiovxov, dXX ixdtm xai exigovg /idgxygag b/iolovg avxcp xbv xgoxov, xad^mg 6 No/iog liyti' „*Exl axoftaxog &vo xal xgitSp liagxvgcov axad^tjaexai xov ^fta". 3. duxxl dh elxofiev xbv xgoxov avxmv ix^ijTeia&at bxOlog xig xvrfxavei; ixetdrj xoXXdxig kyxmgsl xal xovg &vo xal 30 xovg xXelovag ixl xaxm liag/xvgfjcai xal Cvfigxovmg xgoax^ai 17 Mt. 7, 2. — 28 Deut. 19, 15; 11 Cor. i}, i. ttvTovi h, iy tlf. xal ayanrj kavtovi b o | 21 dnoX. : avvapfnuaovaiv b o , 22 npiaxov rovtov : npi tovtov ov (ov v) m p v, n^o rovtov b o | xar^- yop^otv boi^>-bopv|24 avtuiv -\- xal tx^QCti xal b o | xa&wi; -{• xal b o p | 28 dvw fiaprvQiov xal XQimv p V I 29 etna/iey o | 30 ri; a h : >' b ni o p v Fdhk, Didasc n Gohstit. ap. L 10 144 DIDASCALIA II, 48, 2—49, 8 (s). ut vivificetis sine acceptione personae magis quam ut perdatis eos condemnantes, qui iudicantur. 2. Si quis vero innocens est et a iudicibus per acceptioneni personae condemnatur^ iudicium iudicum iniquorum nihil ei apud Deum damn! afferet, sed eum etiam iuvabit, 6 quoniam exiguum tempus iudicatus est inique ab hominibus, postea vero die iudicii pro eo, quod inique condemnatus erat, iudex oil iudicum iniquorum, 3. Vos enim iudicii iniusti mediatores fiiistis; ideo a Deo mercedem accipietis et eiciemini ex ecclesia Dei catholica, et implebitur in vobis illud: Quo iiidicio iudicaveritii, 10 iudicabimini. XLIX. Propterea cum sedetis iudicaturi, adveniant et adstent ambae personae simul; non enini fratres eos appellamus, donee pvix inter eos facta fuerit; et investigate caute ac diligenter de controversiam ac litem inter se habentibus. 2. Et primum de 16 accusatore inquirite, an et adversus ipsum accusatio exsistat aut an non adversus albs quoque incriminationem intulerlt, et rursits an non forte ex aliqua inimicitia priore aut ex litigatione aut ex invidia orta sit eius accusatio, et qualis sit conversatio eius, an humilis neque irascens nee calumnians, et an viduas et paupercs 20 et peregrines aniet, et an non sit turpis lucri cupidus et ao quietus et diiigens amansque omnes, an sit misericors eiusque manus porrecta ad dandum, et an non sit edax et avidus et op- pressor ct ebrius et luxuriosus et pigerj nam cor pen-crsum main tneditaiur, hoc urbes perturbat omni tempore; et an ab eo facta slat 2f> mala, adulterium et fornicatio et eiusmodi, quae sunt in mundo. 3. Sin autem accusator expers est harura rerum omnium, notum est iam et manifestum, eum fide dignum esse ac veram dus 9 Mt. 7, 2. — 28 Prov. 6, 14. 1 nkTiHHflfjfiaTmv a | 2 ^' : xai bop 4 v^orEia; arijip/|a( b 0 6 (xaarov h : >• a b o p v j avK^f a j 6 xal sec > b o | 7 dkici > h S a h i apxovra : fig a^x- b o | 11 iipodov : i^i^dtis b o | ixoviiun b 0 I 12 tor d(« > b o I ll&wv : rtuv L h \ IS t6> b \ ra > o Ufaoti a h I 14 nottiaBf : t^trf h 16 npo; : c/; o | 16 ylveaOat b o | 17 tit fiia»6v L ano Qfov p v | yap -f av h ■ 20/21 iavzovq 4^ eip, : ^ ti^ XLIX, 3. primum de accusatifre} De x«(rijy6()ovs xal naQXvgag. Qfttics accusato auctor agit c. 50. esse decet accusatores et testes. • , * 1. nQfiitov Kt}..'\ Huic scctiooi «- XLIX. '^Ontyiovg tltfui xpfi lovt spondet caput jo de accusato agens, CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 48, 2—49, 3. 145 Entfra xtSp xXf/iiftelovftipmv, xd re a//txQa xal xa /ieydla, xal fcUmg lpy *g^ Xdyov xdXiv kxigmq, xcA XQO&ictcog ij Xotdogtag f «3roibyyca>g duegpogmg' xcl xovg fihv vxo^aXelc: fiovaig axBiXalg, nog d^ xevtjxaw xojflY^^^' «^^iXovBtxlag xal xo iyxXrjfia vxoxBixai, xai bxola xig rj dvaaxQognj avxov vxdgxBi. 2. xal xoiovxog dh mv BvamfBt6ijxog, 25 fqy xiaxEvia&at /lovog, xagdvoftov ydg xo xoiovxov, dXX' ixjxat xai kxigowg fidgrvgag bftolovg atSx^ xov xgoxov, xa^mg 6 Noftog Xjytf ,,'Exi axofuxxog 6vo xai xgimv fiagrvgaw axa&tjasxai xdv ^fta". 3. dtaxi dh bIxo/ibv xov xgoxov avxmv ixi^rjT£ia&ai bnoiog xig xvyxdvei; ixBidfj xoXXdxig iyx-bopv|24 avxwv + f"^ tX^&^i *«^ 9>96vov b o | •la b o I 27 xov xponov I> b o { xa9fui + xal b o p | 28 6vto (jiaQzvQwv xal xgtuv p v | 29 etnaftev o | 30 r($ a h : >■ b m o p v Funk, Dioasc. n Cohstit. ap. L 10 144 DrDASCALIA II, 48. 2—49. 3 (S). ut vivificetis sine acceptione personae magis quani ut perdatis condemnaiites, qui iudicantur. 2. Si quis vero innocens est iudicibus per acccpttoneni personae condemnatur, iudicium iu( iniquorum nihil ei apud Deum danini aiTeret, sed eum etiam iu' 6 quotiiam extguum teinpus iudicatus est inique ab hominibus, vero die iudicii pro eo, quod inique condemnatus erat, iudcx iudicum iniquoruni. 3. Vos enim iudicii iniusti mediatores ideo a Deo mercedem accipietis et eiciemini ex ecclesia catholica, et implebitur in vobis illud; Quo iiidicio iudicav 10 iudicabimini. XLIX. Propterea cum sedetis iudicaturi, adveniant et ambae personae simul; non enim fratres eos appellamus, d pax inter eos facta fuerit; et investigate caute ac diligenti controversiain ac litem inter se habentibus. 2. Et primum 16 accusatore inquirite, an et adversus ipsum accusatio exsistat an non adversus alios quoque incriminationeni intulerit, ct rursu* an non forte ex aliqua inimicitia priore aut ex litigatione ai invidia orta sit eius accusatio, et qualis sit conversatio eius, m humilis neque irascens nee calumnians, et an viduas et paupercs 20 et peregrines aniet, et an non sit turpis lucri cupidus d in quietus et diligens amansque omnes, an sit misericors eiusqur manus porrecta ad dandum, et an non sit edax et avidus et op* pressor et ebrius ct luxuriosus et piger; nam cor penersum miU meditatur, hoc urbes perturbat ottini tempore; et an ab eo facta sint 25 mala, adulterium et fornicatio et eiusmodi, quae sunt in mundo. 3. Sin autem accusator expers est harum rerum omoium, notum est iam et manifestum, eum fide dignum esse ac veram em 9 Mt. 7, 2. -^ 28 Prov. 6, 14. 1 ni,t}ftfts},rfHaxtov a | 2 ijf : xai b 0 p 4 %'tiazeiaf artjpiiiii: b 0 6 fxaarov h r > a b 0 p v 1 avruiy a | 6 xal sec > b o j 7 dki.a > h 8 'Ji > a h I ap^rojTW : lii oqx- b 0 | 11 itfoiov : i^itfQtn b o | lxov*i b 0 I 12 roK «»(« > b o I ).l&a>v : xtSv ;.. h 1 18 to > b | ro > o fSpam a h i 14 7ioi(Ta9e : t^ftt h | lb npog : ttg o \ 16 y/ffodat b o I 17 r«' fita&inf L tmo »(ov p v | j/ap + av h I 20/21 iavvoif; iv fig. : i* «^' XLIX, 2. primum de accusatort] Dc xcm^/dpovf xal ftdprvpaii, Qjttlo accusato auctor agit c. 50. esse decet accusatores et testes. • , * I. n^uiiov KTJL.] Huic sectiooj :«■ XLIX. '^(tnoiovq t'ivui X9^ "><^( spondet caput jo de accusato a^' CONSTITUTIONES APOSTOLORUM H, 48, 2—49, 3. 145 aora reap xhffiftelovftivmv, xd re OfiixQa xal za (iByala, xoa, imq Ipyiw, xa\ Xwfov xdUv hdQmq, xal xQO&-iaea>g jy loidoQkcg faroJliyf>t«ag dtoyo^cog' atcl xovg fthv vjtofiecXele: ftovaig ajtstkalg, vq ^ xsmJTcov xoifffT^^y g^g xa elg yovBlq Tial GvrfyBvilq, 10 \2mz xa i% ^podov, xai xa dxovalatq ixigmg' xai xolq fthv ttPoxov ^ 6ia axavQOv Jy xbv 6ia Xl9-aw, xolg 6k Qtjfdav ^ atfriygg ly to xa Sfioia xad^etv oh idgaaav. 3. ovxovv xol vfulq Dv iiatfogmv aftccgxijfidxaw dtaqtogovq xouiaB^e xal xaq xifta>- laq, &>a /t^ xtq aducia xaQB(txtaov(ia xiv^ay xbv &Bbv xgbq 16 jtafdxttjCtv' ijg yog av ddfxov xglatoaq [tsolxai yivijc^e, xavxijq «i xbv axb &bov Xij^Bad-s niad'W' „<&" yag „xglnati xglvtxe, XLDC. Kad-laavxeq (wv kxl xb xgtxi^giov, xagovxaiv kxaxigatv w xgoamxaw, ov yag igovftsp ddsXyxov, fiixgiq ov kavxovq kv 20 1^1^ dxola^oHfiv, igevvdxB dxgi^mq XBglxcov ivBXO/idvmv xal mmov XBgl TOV xaxijyogovvxoq, tl xgcaxov xovxov xaxijyogBt ^ d htgotg xtalv kyxli^fiata xaxev^voxsv, xal el (trj ix fii/iipBmg wvmv ^ g>tXovBixiccq tuu xb eyxXrjfia vxoxeixai, xal bxola xiq rj vaaxgog)^ ccvxov vxag^Bi. 2. xal xoiovxoq dh mv BvGwBiSijxoq, 25 By xiaxevia^m ftovog, xagdvoftov yag xb xoiovxov, dXX ixixai ai fxigcvg fidgxvgaq bfiolovq avxm xbv xgoxov, xad'coq 0 Nofioq ijw ,,'Exl axoftaxog &vo xal xgimv /lagxvgmv axa&i]aexai xav ^fta". 3. dtaxl d\ tlxofiBV xbv xgoxov avxtov ixiQi]XBtad-cu MOlog xiq xvyxdvBi; kxBtdri xoXXdxiq kYxa>g& xal xovq dvo xal 30 ivq xXdovag kxl xaxm (lagrvgijaai xal avfiqxovatg xgoaxfj[V(u 17 Mt. 7, 2. — 28 Deut. 19, 15; II Cor. 13, 1. roixi h, iv tlf. xal ayanrj iavtovi b o | 21 dnol. : avvap/jtioaovatv b o j nptitov Tovtov : npo tovtov ov (ov v) m p v, npo tovtov b o | xaTrj- if^oev bo;ij>bopv|24 avzmv + xal tx^P^i *«^ 9>96vov h o , > b o I 27 xdv TQonov ^ b o | xa&wg + '"^^ b o p | 28 6vto fiagivpwv '.I TpitSv p V I 29 (inafifv o | 30 r<$ a h : >> b m o p v Funk, Disasc. sr Constit. ap. L 10 1&4 DSDASCALIA ^55. 1 (S). accepta sint, cum statis in ecclesia oraturi, diaconus alta voce di( Adestne aliquis adversus proximum suum aliqutd liabens? Si v« reperiuntur, qui iudiciuni ac litem inter se lubent, supplicare del et pacein facere inter eos. 2. Qui in domum ingrediuntur el 5 pax bitic domui, et paccm cvangelizant et pacem afFcrunt. 5. ergo aliis pacem praedicas, multo magis tibi pacem esse necc est cum fratribus tuis. 4. Ut filius lucis igitur et pacis oraoik esto lux et pax cum uemine Htigans, sed esto benignus firga ornn et pacificus et adiutor Dei^ ut multiplicentur, qui salvantur; 10 haec est voluntas Domini Dei. 5. Qui autem inimicitiam ac Ull et controversias et iudicia amant, hi Dei inimici sunt. LV'. Dominus enim a principio singulis generationes ad pae 4 Luc. 10, 5. — " loaniv. 12, j6. 8 Mt. 5. 16. 2 nXtjaior v.uwv i-itw^ b h o | 3 fu] rig bis : ftrjiff-l^ b o | 4 xpotv^trfi xa9apu h [ u lov itfov : tuu lev^itu b o | 7 /op<^0;MMniv b h o a* : jt ^OfifVOi 3, yapt^ofiitoti p v | 8 xvptog : v jr. b o i) noiv a h : noi.km b o p V i 10 npoaev^Kjltat m p v | ru! kadi h A B : rev &fw m p v, 3> a b 0 &eov : Ittov m p v | U noklw b o p v | avro? avrfig -^ h | avxog > b t 12 tavttjv p V 1 14 ^^ 7ipo>" havxov a | /ii; : ov b o l.^ oiJr' p v, ovcf li ' a»' > h I aklwrlx | fpif.oi b o 1 16 yiyvofifvoi a, ytvoufvoi; h ' 17 buovoin ttXri^fia h I 19 rotJ d- akkoryioi r di.i.. &fov b o | 21 xakfi -|- xai h 22 tei (>■ p) i'ii© xai Sr)/x b o p 1 23 ■ a | 29 avtov o|^;raboAB: + nrr>- 1. fi^ Tti; X. t.] Sic DidascaUa. Tempore progredieute haec procla- matio desiisse videtur. Saltern nee in liturgia infra VJll, 4—15 proposita nee alias invenitur. Ceteroquiti pro- clamatioiies satis diversat; eroiu. Cf. adnot. ad VIII, 6. 2. Toii dy^vi X. r. fi.] les. 57, 19: ci(t*jvtfv d:t' fiptjyr/v ToU fiax^v xal toU iyyiw ovuir, Eph. 2, 17: *«t iky^utv fvrjyyfkiaaro flQt]vf{v vftlv toii ftax^ttv xai rotg ^yyvi. — ovi (yrut ktL] Num. 16, 5 : xai eyrat 6 Ihitg rovg orrai avrov, II Tim. 2, 19: 'iyytu xv()ioi rovv otnai; avrov. Cf. Ropes, Die Spruche }esu 1896 p. 27 {Texte und Unlersuchungen XIV, 2). LV. 'Anttpi9fi^oi<; dtaipopov 3po- folai xai dntai t^ ''p/^i ^f^ ^W" orf/»' yertav txaktati- 6 itilei li /tftatoiav Ttavttti. Enumcratio vi- riae providentiae et queniadmodum ab initio Deus per singulis generiti- ones ad paenitentiam omnes homint'^ vocaverit. I . npixptfruiv xrk.] Quod Didascilii paucis verbis indicat, id Constitutioiies copiosc illustrant. — twr dwdiira - Uavkov] Paulum Constitutor a Juo- decim quideni discernit, sed in Jpo- stoloruni numero habet. Infra VIII. 4, I Paulus o wan 6a toko-; vocalui. ct VIII. 46, [ 3 tredecim apostoli cocn- memorantur. C0NSTITUTI0NE8 APOSTOLOBUM II, 64, 2-66, 1. 155 wptop fttxit rrpf dvafV€oaiv tuxI trp* tpaXfiqtdUxv xcd xipf ixl ig ypcygfc 6i6aaxaUa», 6 didxoi'og Itfrcjc xlijclov vftmv fierce M)i2^ gxopijq Xjefixm' Mij xtq xavd xivoq, ft^ xtq kv vxoxqUjbi, I, lav svge^ iv xiaiv avxiXoffla, avveidijast xgovcd-ivxeg dsij- kup xov 9^toS xai diaXXofmCiv xotq ddtJupotq. 2. d yag xoiq 6 ohtiq^ xtvhq dotifxoiUpovg ngo xdyxcov dcf Xiyuv ^Elgi^vfi xm vp xovxq>"f flSg vlovq elgijvijg elgijvrjv xciQi^Oft^tfovg xolq a§lotg, ^ xvQtoq rag cp&xov", xoXv ftaXXop xovg iv ixxXtjala &£ov siaeQxojiiPovg J XQO xoMfxatP ix£vxB09-at xdi Xacp x^v xov &eov elgijvijv. 3. el 10 alJLoiq xccvxtiv ixsvxtxai, xoXv fiaXXov cmxdg avx^g kvxbg afXixco dtg „xixvov tpanog"' 6 yoQ /ii) ixcov avxi/v kv eavxm t iaxiv d§i6xiaxog dXXoig ccvxfjv xagl^Bad-ai. 4. dib xgb xdvxcov ) slg kavxov elgijvsvsiv ccvxov b yag xgbg kavxw iitj axaaidJQoav 5' av xgbg dXXov dtaftaxea^oexai, aXX'eaxai slgijvtxog, (piXtxog, 15 vofmv xa xov xvglov xcd awegYog avxov Ytv6/ievog xgbg xb tovaaai ccvxm xovg am^ofiivovg iv bfiovola. 5. ol yog ixi- ovvxeg Ix^gag xai (tdxctg, avxtXoyiag xdi xglatig xovrjgol xdi V ^eov aXXoxgtoi xtryxdvovCtv. LV. *0 yog &e6g, ^sbg mv kXiovg, dx* dgxfjg exdaxtjv yeveccv 20 t( fuxavoiccv xaXtl 6td xtSv dixalmv xai tmv xgoq>Tix<5v' xdi wg ftiv xgo xov xaxaxXvaftov did xov "AffeX xdi Srjii xdi 2iij&, K ^ 'Evmg xdi xov fuxaxe&ivxog 'Evd>x iaaxpgoviCjev, xovg dh 9 xm xaxaxXvai4(p did xov Nme, xovg kv 2k)66(ioig did xov ^ 12 TftvirjV p V I 14 fi^ npOi tavTov a | /ui; : ot b o | 15 Wr' p r. oitt h CI' > h i aU.tuv h I fft'koi b o , 16 yiyvofjfvoi a, ytvoiitvog h | 17 oftonm ulti^fia h I 19 roti &. dHotfitoi : diJ.. &tov b o | 21 xaXfi 4- xal b ' 23 m 0 p) X>,i^ xal Srifi b o p I 23 rfe + xal b h o | zov : rovi' o | rfi -{- siiit b o 1 26 Mf).xto. : rov M. b o \ 26 ^tutptkov o | Mwvaiwi b h p | 37 X^iif- kh^ a ] 28 toi/t; Aoinov^ o | rov >> a | 29 avtov oj^xaboAB: -f xm- 1. fXTi m X. T.J Sic Didascalja. Tempore progrediente haec procla- malio desiisse videtur. Saltern nee in liturgia infra VIII, 4 1 5 proposita nee alias tnvenitur. Ceteroquin pro- clainationes satb diverHae erant. Cf. adnot. ad VIII, 6. 2. loii iyyvi x. r. ^.] Ics. 57, 19: "'("i^'V ^^^ n'fit'ivtji' Toli fiaxgav xal tot; iyyvi ovair, Eph. 2, 17: xal ikftwv tv'iyyfXIoaTo ti{n',ytiv iftlv roli (taxftav xal tol^ iyyva. — ovi lyvto KtL] Num. 16, s^ Jf«J lyvai 6 Ofoc tovi orzai avtov, II Tim. 2, 19: tyrw xvpio^ rov^ ovtai; avrov. Cf. Ropes, Die Spriiche jfsii 1896 p. 27 {Ttxte umi Untrrsuchurtgen XIV, 2). LV. 'Anapi^ft^atg Ata^o^ov sf*- volaq xnl ontoi t^ ''C/^f *«*' '*»- OTTjv yftfav hxaktatf 6 i^ti; f^ fifittvniar 7idvta<;. Enumeratio u riae providcntiae et queniadmoduai ab initio Dcus per singuUs geneab- ones ad pacnitcntiam umne^ baaaaa vocaveril. I. npoiptiTwv xt/..] Q.uod Didascilu paucib verbis indicat. id Constitutiooei copiose illustrant. — rtuv 6at6ixt — Ilaifkov'] Paulum Constitutor a dad* decim quidem discemit, sed b apo- stolorum numero habet. Infra VH 4, I Pautus avvanoatokoi vocatur, et VIII. 46, 1 3 tredecim apostoli cotn- memorantur. 156 DIDASCAl.lA M, bh, 2—56, 3 (S). tenliam et vitam vocavit per prophetas et iustos. 2, Et nos ap stoli quoque, qui digni habiti sumus testes esse adventus eius praedicatores verbi eius divini, ex ore Domini lesu Christi vim us et probe scientes dicimus, quae sit voluntas eius et vol 5 patris ipsius: nc quis intereal, sed omnes homines credant et vi LVI. Hoc enini est, quod docuit nos orantes dicere: voluntas iua in terra sicut in caelo, ut, qucmadmodum angeli < et vinutes et omnes ministri glorificant Deum, ita etiam in It omnes homines Deum gloriticent. 2. Voluntas igitur eius vivificare omnem homineni, et hoc est jjaudium eius, ul sint, qui salvantur. Qui litem agit vel inimicus est proximi minuit populum Dei; nam aut accusatum eiciens ex ecclesia mil earn et facit, ut Deus aniniam hominis amittat, quae vivebat; per litem eicit et removet sc ipsum ex ecclesia, et sic it 111 ad versus Deum peccat. Deus enim salvator noster sic Otnnis, qui nan est mecum, contra me est; et omnis, qui non gregat mecum, spargil. 3. Tu ergo non es is, qui Deum iuvrt, populum congregans, quia perturbator ac dispersor gregis es et 4 Rom. 12, 2. 6 loann. 5, 16. — 6 Ml. 6, 10. - 7 Ps. 102, 19 11.- h Ps. 148, II — I}. - 10 loann. 6, 40. — 16 Mt. 12, 30. 9. avf 'Ittxwfitjt xtLI Cf. V, 8, 1; VI, 14. i; VII, 46. 2; VIII. 4. I. Ut auctor Didascyline (VI, 12), sic Con- stilutor lacobum fratrem Domini extra coKegiuni collocat ac disci pulis Do- mini LXXII adnumerat, et tres lacobos statuit, duos apo&tolos proprie (lictos, Zebedaei fitium et tilium Alphaei, ac fratreni Domini ct episcopuni Hiero- solymilanum. Idem senserunt veteres fere omnes, Hegesippus apud Eusebium H. E. li, 23, 4, C!cni. Recogniliones ], 44. 66. 70, Cyrillus Hieros. Catcch. IV, 28; XIV, 21 etc. Clemens Alex, autem apud Eusebium H. E. II, i, >. 4 dislincte de duobus lacobis diclt, epi- scopo Hierosolymorum et filio Zebe- daei, ita ut ilium cundem cum filio Alphaei habere videalur, Evangelium secundum Hcbraeos quoque lacobum fratrem Domini inter apostolos recen- set, s. ceoae eum interfuisse Hier»- nymo Catal. c. 2 refercnlc »fic«B. Ceteroquin VI, 14, i Constitutor doo solunv similiter ac hoc loco lacobum apostoiis adiutigit, sed etiam Paulo anteponit, ita ut prope ad sentcntiffli eoruni accedat, qui e lesaia 17,6 ipo- stolos quatuordecim fuisse coilegenint, duodecim a Domino electos vel pnnos et duos postea assumptos, quani intcr- pretationcm statuit Eusebius (Moot- faucon, Collectio nova patrum 1** II, 422; iMigne PG 24, a 10) cuiuiQ6vatg xai xQoaxwtlv avxbv avfig>mva)g. xovxo ydg rov kaxi ^iXtjita iv Xgicxm, xoXXovg slvai xovg oa^onivovg avttp, dXXa /trj ^tji/iovv avxbv fiijdh kXatxovslv vfidg xtjv xl^alav ^7 avox^XXetv xbv dgid-fibv 6ia fttag tpujf^s avd-Qcaxov 20 » viidiv dvaiQed-Blcijg, ^tic ijdvvaxo amd-^vai 6ta fuxavoiag, t(p b o | 7 'hiaov : vlov p v I MlO»i« b, fi^dh f Iff h I 8 alwvtov av/nptovwg b o | 9 nvtol 5- txiwvimg : vfji- »«; atrnviaf ^.i^aio/itv crvrw b o | 13 rij; > p v | oniog : a-a b o 1 inov- $*nai h o p V I IS naadSv p v | So^dl^fuatv a | 14 y^g : T^g y. a | ot > b ° P V I 15 »{afi b o I eVa xai >• o | xal : t6v b | 16 *f AjJ/uart b o 1 avrov ^ b 0 I 18 avrov > b o 1 19 ikarttovvr tj/iSg h ! 21 ^/mSv h [ ijdvvaxo : I (v 0) ivvtnb* b o I 24 axopntat^g + laf t xal reJv b o | 25 wv : xal »»bo ■ I. iMompdvioi f». T. dawfittxtov dvvdfiewv] Cf. Euseb. Detnonstr. evang. 158 niPASCALIA II, 56, 4—57, 3 (S). adversarius et inimicus Dei. Noli igitur pcrpetuo excitare lito aut controversias ant procacitatem aut inimicitiam aut iudicii, ne quern dispergas ab ecclesia, quia in virtute Domini Dei congrfr gavimus e cunctis gentibus et e cunctis linguis et adduximus ia 6 ecclesiani atru mnlto labore ac conleniiofie et p^riculo continue, 01 voluntatcni Dei tacientes impieremus triclinium accumbentium, hoc est ecclesiam sanctam catholicam, ut gauderent et exsultarent 3C confiterentur glorificarentque Deum, qui vocavit eos ad vitam. 4. Vos ergo, laici, pacem mutuo habete, et tanquam columbat It) prudentes studete implere ecclesiam et eos, qui teri sunt, coo- vertere et mansuefacere et in earn introducere. Et haec est merca magna a Deo promissa, si liberaveritis eos ex igne et adduxeritb ad ecclesiam contirmatos et credentes. LVII. Vos autem episcopi nolite esse duri neque tyraoni 16 neque iracundi neque asperi in populum Dei manibus vestris tn* ditum, nee solvite domum Domini neque dispergite populum eius, sed convertite omnes homines, ut Deo cooperemini, et congregate credentes cum magna mansuetudine et longanimitate et paticntii et sine ira et per doctrinam et orationem tanquam ministri regni 20 aeterni. 2. In congregationibus vestris autem, in ecdesiis Sanctis, con^entus vestros facite quovis modo pulchro et disponite soUicite loca fratribus cum verecundia. 5. Segregetur presbj-teris locus in h 11 Cor. II, 25. 27. 6 Mt. 22, 10. — 9 II Cor. 13, 1 1. — Mt. 10,16. - 16 Mt, 26, 61. — 18 Eph. 4, 2. — 19 Act. 2, 42. LVII. Jiatvnuiati dxxXijofas iral xkrjpov xal ri txaaxoiiTnit'/.tlvd^el- kfi Xiiiv avvadpottfltxitufv xhifttituiv ff kaitttSv iv ty avvtt^fi. Descriptio ecctesiac et cleri et quid facere debeat unusquisque clericorum vel laicorum congregatorum ti] synaxi. 2-4. Hanc particulam ampliticans Constitutor hausit e Clementis epistula ad lacobum c. 14, ubi legimus; 'Eotxe yag oao»' to npayfin Tt,g ixx?.i}oiai vtji/ifya/.fi. . . eoTiu ovv vfiiv 6 rar- Tifs Sfanottji; (^foq, xal Tia^nxaaSut o ftky xv^fpnjtrji X^iaTiS, o npw- ptvf iniaxoTtiif, D< vavTtti npia^v- tipoii, fii Toixapxoi iiaxoroii, 01 vavatoXoyoi vols xaxifxovctY, rrij; Ini^arai^ to tvtv ditXiftiv nAij^ft,*- In codice Vindoboneusi epistulae illiiu caput XIV una cum ioilio capitis XV Constitutionibus tanquam prologos praefixus est. Cf. Prolegomena. Hip- polytus Dc Antichr. c. 59 quoque «c* cicsiam cum nave comparal, simililu* diiicm autem aiiter explicat. J. intfiTfxtii;] Forma oblonga dcwius ecclesiae plerumque constniebatur. - xaxa eivaTo/.tti t] Secundum CoO* stitutiones domus ecclesiae in ohentflD versa esto. Didascalia dc parte doinw in orientem versa loquitur cxponitquc partes, quas singuli Christunomm CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 66, 4—67, S. 159 r^g^v_xett r^iiOq awayar/oi ix dtttg>6Qa)P i^dav xal yXmoamv V xoXXtS lioid-m x€i xiv&vvm xal xoxca dtrfv&ul, aygvxvUx^, ttUu^, xafievvlcuj, dicoYMol?, xifffolq, qmlaxalg", hfa to d-ilijfux 5 ^eov xou^aeaneg ,^XijQmaQai' 6 uivwv xmv xXjjrmif acal ayaXXiatftivtov, vfivovvxatv xal 6o^- 9xmv xov xaXiaavxa ct^xovg 6i* ^ficov dg Qa)fjv d-BOV vfielg y» xb h^ vftbf duaxoQxlcaxB. 4. xal vftelg 6i, ol Xalxol, ipfevexe xgbg dXX^Xovg, axovdd^ovxeg mg ^ovtfioi xi)V ixxXtj- tr av^ttv xal xa vofti^ofuva aygta ixiOxgi^tv elg avx^ xal 10 ffUQOvv xdi axoxad-iaxav. xcu xovxd kaxiv 6 itiytaxog l| xjjeXiag fua^bg xaqa d-eov' ,'Eav i§aYdYyg ig dva^ov xl/tioVf axofta fiov lgg'^ LVU. 2!v 6i, 6 kxlaxoxog, loo ayiog, dfimfiog, ft^ xXijxxijg, dqeflXog, (t^ dxijv^g, dXX' olxodoftog, ixtaxQoipevg, didaxxucog, i& ^fxtacog, ^xto&vftog, xgSog, (iaxQo^fiog, xagaivexixog, xaga- yrixog mg „d-£Ov opd-Qoaxog". 2. oxav d^ Cwa&Qol^'Qg xrjv xoi 06 IxxX^iav, mg op xv^egtr^tjg vijog fieydXijg fiet* ixiaxijftrig MHjg xiXtve xoulaB-at xag avpodovg, xaQayyiXXmv xoilg diaxdvoig ia¥tl vavxaig xovg x6xovg ixxdaaeip xolg d6eXq)otg xad-dxeg 20 •jfianug ftsxa xdotjg ixt/ieXelag xal Oiftvoxijxog. 3. xal xqcSxov V b ohtog iaxm ixiftijxijg, xaxa dvaroXag xexQa/ifiivog, Ig hxa- 2 II Cor. II, 2}. 27. — 4 Mt. 22, 10. — 9 11 Cor. ij, 11. — Mt. 10, 16. — ! les. 15, 19. - 17 1 Tim. 6, 11. 2 ttygvxviais + xal b h o | 8 nlrjyaiq + xal o \ 4 nktuffoaavrei b | wiJ > b o , 7 ijfitti b o I f^tov : ov p V, aitoviov 9tov b o | v/zeii; + w b h o I 8/9 ditaxoQnlaate — dkk^Xovq > b o | 10 aypta > b o | I xovxo : ovtoi m p V I 12 naffii >■ b o | decSi h | rl/iiov a h p v A : !{(•» xal ti/ttor b o | IS arofta ah: ro or. b o p v LXX | ^ao a h : o ' 0 p V I 14 i/iot/ioi : o o/u. b o, > h | 14/16 /*^ nXrixTrji — oixodofiog > b 0 15 itataxuxot h j 16 nfSoi /iaxg6&. > b o | 17 dt > p v ] 18 ov > b 0 20 wittvti : wq &v)\\ do. vavtatq : wq av ip avrai? b o | raaativ h, i'ifltflv b o I 22 evftiixtis o \ xox a chsses obtineant; ad quam partem modo aedi6catae esse videntur. Basi- ««Hs autem ecdesia exstruatur, non Hca S. Sepulcri Eusebio Vit. Constant. iJwt Apparet autem ex eis, quae ex- 111, 36 referente baud dubie ad ori- ponh, auctorem velle, ut templa ad entem versa erat, cum basilica Tyri oritMem spectent. In Oriente pro- eodem H. E. X, 4, 38 narrante for- ftcto ecdesiae plenunque semper hoc tasse situra inversum haberet. So- 160 ti. 4-5 M- parte dotnus ad orientem versa. 4. Ht in medio inter < sit episcopi solium, et cum eo sedeant presbyteri; simili in parte altera ad orientem versa viri laici sedeant. 5. decet in parte domus ad orientem versa presbyteros se 5 episcopo et post hos bicos ac deinde feminas, ut, cut orantes, praepositi surgant prmri et post eos viri iaic iterum feminae. Nam versus orientem oportet vos orare crates H. E. V, 22 tanquam rem sJii- gularera situm ecclesiae AntiochiaeSy- riae comniemorat, eius altare referens non ad solis ortum speclare, sed ad occasum. Eodeiri fere letnpore Pau- linus Nolanus Ep. }2 ad Sever, c. 13 (PL 61, jj7i ed. HarteJ 1894 p. 288) quidem etiam in OccideiUc ilium moreni usitatiorem appcllat. Romae aulem antea regula iincrsa observata esse videtur, cum basjlicae urbis antiquissi- niae ad accidetitem specteiil. — naato- VOfftu] Quo ergo ve! parti ecclesiae orientali utrinque adiuDCta erant pasto- phoria. In altero infra Vlll, ij, 16 comperimus reiiquias eucharistiae as- servatas esse. In eo etiam munera ad eucharistiam destinata praepara- bantur. Q.uod rcspicit Paulinus Ep. p c. 16 secietarium basilicae Nolac cn- structae alteram inscribeni: Hie locus est veneranda penus qua condltur et qua r Promitur alma sacri pompa mi- nisterii. Alterum pastophorium videtur idem esse ac diaconicum, in quo asser- vabantur vasa altaris (Synod. Laodi- cena c. 21), vestes sacrae (Typ. Sabae c. 2) et tibri sacri, quorum meminit Paulinus alterum secretarium inscri- bens: Si quem sancta tenet meditandi in lege voluntas 1 Hie poterit re&idens sacris intendere Itbris. 4. fiiao^ }fi>..] Hunc cathedrae epi- scopalis locum nonaulJae ecclesiae an- tiquissimae usque hodic conservant. Medio acvo cathedra prope altare in parte lateraii coilocabatur. hunc morem piesbyleri aw j?,7(ff*'o;i«vappe]Iabantur. R< iam diaconi, non sedebant, 5 7. Habes hie ordint libris legendis obscni'abati 59. 4; V. 19, J ; VIII. 5.1 Horn. XUl, I ; hab. in Lw 6. Coteierius versum ita ii est: lector praecinebat tnJt Psalmorum, populuspostre bat. At dubitare licet, prim pulus adeo Psalmorum gi ut ita praelegenti respond deinde, nuni vox dxpoori) modum referenda sit. Mihi alium moduni respicere vid nasius De fuga sua c. 24 throno sedentem se pra< diaconus legtret psalmut autem responderet (v^aaroi niam in saeculum miscri( Q.uae verba alteram partem versuuni Psalmi CXKXV facile ab universopopulo dj cum pars prior a diacono recitaretur. Augustinus Co refert, Evodiuin cantare ca mum omnemque domum disse: Misericordiam et m tabo tlbi Domine, i. e. vers Psalmi C. Methodius Syn hymnum dc virginitate ita ut una e virginibus psallj vero succiaant ac respond 162 scitis, quod scriptum est: Date laudem Deo, qui ascendit in cat caeli ad oricnUm. 6. Diaconorum autem unus semper ad obiationibus eucharistiae, et alter foras stet ad portam spect iDtroeuntes, et postea, cum vos offerctis, simul ministrent ia^ 5 ecclesia. 7. Et si quis inventus fuerit non suo loco sedens, ta- crepet eum diacouus, qui intus est, faciatque eum surgere ac sederc in loco ipsi convenienti. 8. Namque cum caulis Dominus noster ecclesiam cotnparavit. Sicut eoim videmus animalia rationis ex- pertia, putamus boves et oves et capras, secundum geneu ic 1 P«. 67, J4. legebantur. Mos in singulis ecdesiis divcrsus erat Sozomenus H. £. Mil, 19 scribit, Alexandriac solum archidiaco- num Evangelium legcre, alibi diaconos, in multis ecdesiis solos presbyteros, alicubi in praecipuis festivitatibus epi- scopos, ut Constantinopoli primo die festivitatis paschalis. — MuT&alo^ xal 'twafVifi xtX.] Haec non de ordine intellegenda sunt, quem Evangelia in exemplari vel in ecclesia Constituloris obtinebant. Ordinem ilium auctor VIIJ, 47 can. 8s exhibel. Hoc autem loco Matthaeus et loanncs Marco et Lucae anteponuntuT tanquam apostoH Con- slitutiones pronuntiantes. — o\ avv- ((lyol xij..] Constitutor cum alib Evan- gelium secundum Marcum attribuit Marco consobrino Baroabae, quem Paulus Col. 4, 10. II et Philem. aj (Tvvepyhv vel adiutorem nominal cu- iusque Actus apostolorum i2, 12. 25; '5i J7' 39 mentionem faciunt. Cum autem Marcus evangelisla discipulus et interpres Petri appelletur, alii eum a comite Pauli discemunt, inter re- centiores Baronius Ann. 45 n. 46, Co- telerius ad hunc locum, Tiilemont Mittioirfs I. II, Patritius De Evangeliis >^33 ^ 3 3 ali)<]ue plures. Plerique autem illius sententiae esse videntur. 8. Mos standi, dum legitur Evange- lium, usque hodie durat. TestaDta eum inter veteres Chr\'SOStomiis la Matth. hom. 1, 8, Philostorgius R L 111, 5, Isidorus Pelus. Ep. I, ij6, Liber ponlificalis in Vita AnastasLi. Soto- raeuus H. E. VII. 19 refert, Alexin- driae non assurgere episcopum, dwa leguntur Evangelia, addens se ne>^ue vidisse neque audivisse, hoc alibi in- quam fieri. 9. Morem hie descriptum Icsutur praesertim Chrysostomus in fine ho- miliae saepius indicans, patrem t^cl episcopuni etiam locuturum esse. 0. edit. Beiied. II, 362. 622. 6};; VI, lit. 120. Et Peregrinatio Silviae c i] (Gamurrini p. lOi, Geycr p. 9)) rilimi festi Pentecostes Hierosolytnis cde- brati dcscribens dicit: Aguntur ctim omnia, quae consuetudinaria sunt igi. praedicant prcsbyteri, postmodam tpi- Scopus. Ecclesia Alexandrina etiam in hac re ab aliis ecclesiis Orientis dif* ferebat. Socrates H. E. V, 22 et So- zomenus H. E. VII, 19 tradunt, exijuo Arius presbyter concionibus nova dog- mata invexerit, ibi solum episcopum sermonem ad popuJum habere, dci: vero presbyterum. Eundeni morcia olim Africa lalina habuisse videiut. Optatus Dc schismalc Donatist. Vll. 6 tractandi munus episcoporum eSK ^' C0N8TITDTI0NES APOSTOLORUM II, 67, 8—12. 163 faxO-alog xdi 'Jmdwijg xaQedcixafnv vfilv xai ol Cvpsf^ol xagtih^OTeq xaxileitpav vfUv Aovxag xal MaQxoQ. 8. xal OYiveoaxoftsvov y to EvccfyiXiov, xdvreg ol XQeafivtegoi uxxovoi xal xaq b Xaoq aTijxiTtoaav fisra xoXX^ rjavxlccg' M yoQ' ,flkc6xa xai axovs 'loQccqX", xcA jtdXiv „2v 6k 6 tijiB-i Ttai axovaji". 9. xal £§^g xaQaxaXtlrmaav ol xqjO- thv Xu6v, 6 xad-elg avxdov, aXXa fi^ axavreg, xal xsXev- vraw 6 kxlaxoxog, og ioixs xv/gepyiyrg. 10. aTtpeixmaav hv xvXatQol elg rag elaoSovg t b o | 1 ol : a a, o ol a^* | 8 dvayivwaxo/itva a, I 6 xal sec >pvj7o>bo| xa&^ijaat o \ anavret : a/ia itavrtg tf?.fvratov h, -riov b o | 8 navxwv ^ b o { oV : cu; b I 9 oiovg b | ;boplalahA:olbmopv| avtoXoyaiv b o | 11 yuQ + aptixokovQ^fi + loyos xal b o | vvnog : rvnov p, + xal iv to? 9tov a i 12 riff + tov (la^vvglov b o I svQS^^tj o | rvnov h o | mi h p, nQWQSvf a b o { avxbv h | 14 yuQ : d^ b o | fidvdpa h | : xal X. b o I 16/1 xal i'x. : xa&ixaarov b o 2ypr. Ep. 55 c. 14; 58 c. 4. Zonaras rac npea^vnSag iJTOi npo- / exeunte ibi presbyteris sal- xa^jnivag synodi Laodicenae c. 1 1 entibus episcopis loqui non describunt tanquam i^apxovoag xdiv (ox autem haec consuetudo, shspxof^ivmv tig t^v ixx).^alav yv- ronymus Ep. $2 c. "j repre- vaixtSv xal xa&eoTwaag avrdg nghg esinere coepit. lam Augu- evta^iav xal onwg xal onov XPV esbyterum coram episcopo ravrag kardvai naidsvovaag avxag. n praedicasse Possidonius in — vavatoXoyfov] vel vavxokoywv i. e. c. 5 refert, et Augustinus eorum, qui navera intrantes recipiebant. udet, quod Carthagine deni- Cum vectores etiara de itinere erudi- ^cri praesente episcopo ser- rent, in Qementis epistula ad lacobum populum habeant. c. 14 cum catechistis comparantur. — '.] Infra VIII, 20, 1 ; 28, 6 cu- ^v rf axrivy xxX.] Fere eadem legun- um portaruni distincte munus tur infra VIII, 20 in oratione super rum appellatur. Balsamon et diaconissam ordinandam recitanda. 11* 164 genera cubare ac surgere et pasci ac ruminari neque ullum eor a propinquis separari, et rursus animalia campi singula cum sin libus in montibus anibulare, ita iii ecclesia quoque iuniores seorsa sedeant, si locus est, si non, stent pedibus^ aetate vero prove 6 sedeant separatim, pueri autem stent seorsum, aut patres ac mat eos ad se assumant, et stent pedibus; et adulescentulac ite seorsum sedeant, si vero non est locus, post muUeres stent; quae nupserunt et adulescentes sunt ac liberos habent, seorsum sten anus ac viduae seorsum sedeant. 9. Et diaconus provideat, 1 TO -f- <*^ b 0 I 3 ^vyf p V I 5 avToiv : otTtu^ b o 1 natfgti : »ff fivzfQoi b, -fQfg o I «1 pr >• a I 6/6 iav j| : ft (ij o) d (^ j) b o | 6 orel xu>aav 0 I 6/7 a\ 6i ijtfti j'f ;'«.«. : fj' rt (rat o) yafjijxviat bo | 7 ri' fXovaeii b h m 0 p V : rexva^xovoai a, rixva ^ovaat a' i. m. | Uimf 12. TO TtaiSla XT?..] C(. VIII, 12, 2. 13. fiT] rtopa TO ivTponov] Diaconi VIII, It, II providere iubentur, nc quis tempore lilurgiae exeat. Iiide hie locus intellegendus esse videtur. — ^:iiaxojiiizio xx'L] Similiter VIII, 11, 10; Chrysost. In Acta apost. horn, 24 c. 4. 14. i^ttvaatavte(i] Sjnodus Nicaena c. 20 praccipit, ut Christiani die do- minica et tempore Pentecostes (i. c. a Pascba usque ad Peatecosten) stah- tes orent. Cuius moris iam Tertulli- anus memintt De corona c. ) scribens: Die dominico iciunium iicfas ducimus vel de geniculis adorare; eadem im- munitate a die Paschae in Pente- costen usque gaudemus. Irenaeus in libro de Pascha referente Ps.-Iustiiio Ad ortliodoxos quaest. j 1 5 eum a tcm- poribus apostolorum coepisse tradit. Tesiantur consuctudinem multi patres saeculorum IV et V. Eliam synodus Trullana 692 c. 90 prohibet, ne quis a vcspera sabbati usque ad vesperam sequentem geuuflectat. Medio autem aevo res in desuetudmem abiit. — in uvarot.aq x.J Christianos veteres ad orientera versos preces recitasse praeter Didascaliam et Constituttones te Clemens Al. Strom. VII, 7, 43; Ti luUianus Apol. c. 16; Basilius M. 0e spiritu s. c. 27, 66; Ps.-lusbous Aii_ orthodoxos quaestio 118; loanaes 1 mascenus Orthod. fid. l^^ i; aliiqo Eandem coosuetudinem habebant multi gentUium, ut Clemens el Tcrtullisnl 1. c. referuiit. — 7tpoafvSda:tato xrX.] Q.uae confestim de paradiw rt homine ex eo deiecto dicuntur, Praefatione infra VUI, 12, 18— 20 I guHtur. Nihilominus versus noo | prie ad illam orationcm refer est. Constitutor de paradise hie lun dubie nonnisi ideo loquitur, quod orientem situs erat, ad quem pr Bebaut. Orationem proxime dimis; catechumenorum et paenitentiuin iuugens eamque dicens ab omoib fieri indicare videtur orationem qu vocant universalem, quae infra VlU,ifl legitur. Sed neque liaec accurate loco intellegcnda est. Auctor poliB de precibus lidelium universe loil""" videtur. 17-18. In hac parlicula ConstJfutCj orationem universalem respicil a<\i osculum pacts praemittit. lofri COKSTITUTIONES APOSTOLORtTM 11, 67, 18—18. 165 IxttOTor avTcar to ofioiov rxp oftolm avvrg^x^t. ovrm xal kv ry ixxXijOln 01 f/er vtojreQOi I6ln xaB-f^tofhoiOav, ^ctv ij tojio^, el 6h ftt'j, OTijxizoiOav ogthol' oi dk rf/ tjXixia rjStj jiQo^t^rjxoxeq xaf^e- C/io9-a>aav iv rd§ft, ra 6e ^aidla loreora TiQooJiapi^avicd-aiaav avxmv oi xaTtgEc xal ai fif]t^Qtc;, ai 6i vhoJTfgat :xdXn' Idla, kixv 7j TOJtoq, bI 6\ fir'ffi, ojtio&ft^ taiv yvimtxtav aaP ij xa&eCtof^ojaav. 13. ?ot(0 6h rcov xoxcov ^govodip b didxovoc, )'p' 'ixacxoq xiov dotgxo(iivmv ilq xov Utov xomov og/xa xai //;/ 10 xaga to IvTgoHTOP xad^i^oiVTai. ofioioq 6 diaxovoq IxioxomiTOi xbv kaov, ojtoic firJTig rpid-vghtj ij vvoxd^ti tj ytXaatj t) vtvorj' Xffh Y^Q ^^ IxxXr/Ola txiaxijfioraig xal r'n^aXiatg xal iyg/jyogoxofg laxdvai, ixxexafjiVTjv i/^ovxa xrjv dxofjv tig xbr tov xvgiov 'Xoyov. 14. xal fitra xovto av[i(fmvmg dxavTeg i^avaaxdvTtg xal ix' IB dvoToXag xaxavotfGavxtg, (itxa xt}V xiov xaxijXOV(iivan> xal xijV Tcop fuxaifoovvTOtv e§o6ov „xgoatv§da&-ojaap to> &t(p xco Ixi- \fiB^r}x6Tt ix\ TOP ovgavop xov ovgavov xaxd dpaxoXdg", yxo- fitptt>fjax6ptEV0i xal xfjg dgxnlag POftfjg xov xaxa dvaxoXdc xaga- 6doov, o^tv 0 xgcoxog dvd^gcoxog, d^exijaag xtjv jpxoXtjp o^tatg 20 \avii^ov}la xeiad'Eig, dxs^Xrj&ij. 15. 01 6i didxopot fitxa ttjp xgoGivXTjP oi f/ep xfj xgoa^oga xfjg evxagioxlag oxoXaCtxoaav vxtjgexovfitpoi T

■ a I navxtov b 0 ] artjxftiuaav : laTacStttaav p v | 9 tov ronov b h o | :i^o6pfidv a' I 11 IvtQOiviov a, ht^oirwv v, tvrxov h, nfjiTnuv b, nptnop o, ^^npoa^irov m p | ofiolutg -j- xal b, -\- dt xal p | nxonfirm b o | 12 17 wot. fi yi).. > b o I 13 ypi/yopoTcu? b o. iypjiyogiai; p v j 14 ili : inl n \ 17 ^»'- I i6^ov o I nQoatvxiodwaav o | 18/19 vnoftvfjaxoftfvot 0 | 23 xv(>!ov a b 0 A : ,Xinato£ h p V 25 lipri m p v ; 20 doTta^hwaav o 27 rci; . . ^fnX^fiait b o [ 87/28 fi^ fif «f, : uriSils <'«>•«' {66/.0 o) b o | 28 0 > a h | 2lt onooij$ a 166 DIDASCALtA II, 57, 10—58, 2 (SL). unusquisque intrantium in suum locum se conferat nee quis<;i ex eis in loco non convenient! sedeat. lo. Similiter diacoD provideat, ne quisquam susurret vel dormitet vel rideat vel ni II. Sic enim in ecclesia oportet *• cum disciplina et sobrie 6 vigilare et intcntam aureni habere ad verbum Domini. LVIII. Si quis autem de parochia frater aut soror vene diaconus requirat ab ea, si adhuc vlrum habet, si vidua est fidelis et si de ecclesia est et non de haeresi. Et sic iam pc ducens earn facial in decreto loco sedere. 2, Si autem presby 10 de ecclesia* parochiae venerit, suscipite eum, presbyteri, communil 6 parochia : + alia S 7 aut >• S | 8 haeresi : una baereseum S I 10^ eccl. parochiae : e congregatione alia S 1 r/fdfpwy h fxifOQtwv + "f^^ o I 8 iettl sec > b o | 6 fi?Aoy»Jo« ifvld^ft h o I Of -f- *«^ b h 0 I innpavfi o | 7(8 H.fi^aat — at xal h Vm. 11, 9 illi (VIU, 10- II, 1-6) succedjt. Inde autem nou potest col- ligi, Itbrum octavum ab alio compila- tum esse ac secundum. Apparet or- dinem Hturgiae in lioc capite non accu- ratius servari. Ante orationes vel ora- tionem fidelium osculuni pacis nusquam locum habuisse videtur. 19 — 20. Preces episcopi orationem universatem a diacono recitatam se- quentes infra \'III, it exstant, ab eis vero, quae hie kguntur, diversae sunt Animadvertas autem initium capitis illius: infvx^o&o* 6i 6 aQ/tfpiii, et verba episcopi v. 7: »} eipi^vtj row 9fov f4fta TtdiTiuv tfiuiv, atque ofB- cium vespertinum V'llI, 36, 2; 37, j. ao. adiaov — Xpiarov aov] Verba repctuntur in oratione pro defunctjs VII], 41, 8. 31. Huic particuJae respondet VIII, 12—15. LVUI. Ilf()l avaTaTiJitiiv fjTot ^tvatv laixwv x).tniixwv iniaxunI4 c. 9. Antiochena 341 c. 7—8, Laoili- cena c. 41, Carthaginiensis 34 J- 5^ c. 7, 407 c. 12, Chalcedonensis c. n. 13, Agathensis jo6 c. }8, Epaoneiai' S17 c. 6. 3—3. Statuta ecclesiae antiqua i>T- odo Carthag. IV adscripta c. 33 pri'- cipiunt : Episcopi vel presbyteri si ciuu visitandae ecclesiae ad alterius ea)e- siam venerint, in gradu suo susdp- antur et tam ad verbum facienJutn CONSTTTCTIONKS APOSTOLORITI II, 57, 19— SB, 2. 167 9UU xavro^ rov xoOfiov xal z<5v kv avrtp fttQcov xal ixfpoQ'uav, vxlg T(5v Ugimv x(A rmv aQxavrrov, vxeQ rov aQj^LtQitos. xtu Tov ^aOiXimq xal xijq xa&okov eJQ^j'^g. 19. xal /isrd Todxo o gpyicpg rg ijtevxofitvog xm Zatp elQ^ijv tyXoydTm riwroy, exfiXaTO rotg hgevctv ivkoyslv rov law xovxok; xola 6 ^fiaoiv' „t!vXoYfj xtd xaffuxoi^ca 10 T^ xifilcp aXftccxi xov Xgtaxov Qov xal ixaXeaag ^aotXuov iegd- xivfta xal i&vog ccfiov". 21. luxa 61 ravxa yiviof^to r/ &vola, iaxcoxoc xavxoq xov Xaov xal xgoasvxofiivov i]avxo^S' futl arav dv€veX^> ftiTaXafifiavhca hedoxtj xa^ig xa&' i avrifv xov xvgtaxov oSftaxog xal xov xifiiov alftaxog, h> xd^fi ftexa aMov;; xal evXa- 16 ^(iaq mg ^aaiXitog xgootgxofuvot ooofiaxi, xal al ywalxeg xaxa- xtxaXvfiftivai xi{V XHq>aXrjV, mq agfio^si yvvaixcav xd^Bt, xgod- l>;K^09eDOa>'. tpvXaxxiad^axsav 6\ ai &vgat, fjij xig axtaxog ilaiX&OL ' dftVTjxog. LVni. Ei di xtg dxb xagoixlac a6iXq?6g r] ddiXiprj kxiXBoi 20 vcxaaiv hcLXO(iiC,6(itvoi, 6 diaxovog ixtxgii'ixca xa Ttax avxovg. raxgii'ov, d xiaxol, d kxxXrjOiaoxixol, d (xr) dxo algeae<6g slat tfioXvCfiivoi, xal xdXtv el vxai'dgos i} X'lQ^ ' *<*' ovxw yvovg xi tax' avxovg, tog daw dXij&<5g xtorol xal ofioyvcofioveg h> xolg )gtaxolg, dxayixco txaaxov elg xoi' xgoatjxovxa avxdj xoxov. 26 . tt di xal xgeo^vxegog axo xagotxlag ixiXd^oi, xgoodsxidd^m \xo T<»»' xgeo^vxiQOJi' xoiva}i'ix€og' il 6h didxovog, vxb xav 6 Num. 6, 14—26. - 9 Ps. 27, 8. 9. — 10 Act. 20. 38; I Peu.i, 19. Petr. a. 9. anus i. m.) opvA : >abni|9 xal pr > b o xvpie : ante rov ?.aov, ► h 11 TOV A'p. aov : if ;ri; b o I XptOTOv aov : xv iv h \ 12 xal >> b o | 14 n^oaivtx&^ bop. dvl).9t} m v | ^xaaroq b o ' xvQiaxoi : tifit'ov xal 'i>p. b o, >> A 1 16 ^v tagfi >■ m p V I 16/17 xataxfxalvfinirr^v o | 17 yvv. : yvfatelv iv ra^iy b o | 18 ftail&oi a b : f{afi.&rj h o p v. post jj apiviiToq o p %' I 20 t:if}.&ot b : fnfi.dti a v, inftatk^tj o p. iniartj h | 21 im- ^(ifvot b o I 22 f / sec > o I f / ixxl. ti : ij ixxi.. ^/ h | f / tert : fUv b 0 | B f^ : f / ? h f / vn. > b, vnavifot ^ > o | 24 aXtjOtoi > b 0 I 26 ^Jr- lA^ h, ehiiA&ei o | 27 xoivwvixix; a b | f / : i h | h o 168 DIDASCAUA II, 68, 3—6 (l). in loco vestro. Et si episcopus advenerit, cum episcopo sedi eundem honorem ab eo recipiens. 3. Et petes cum tu, episco] ut adloquatur plebem tuam, quoniam peregrinorum adloquiura {( admonitio) iuvat admodum; scriptum est enim: NuUus prophtii 6 susceptus est in patria sua, Et in gratia agenda ipse dicat; autem, cum sit prudens ct honorem tibi reservans, non velit, calicem dicat. 4. Si autem, cum sedes, alius quis aut aUa super- venerit honorabilior secundum saeculum aut (percgrinus aut de ipso loco, tu, o episcope, cum dicis verbum Dei aut audis aut 10 legis, noli propter personarum acceptionem relinquere ministcnuw verbi tui et disponere eis sessoria, sed permane [injquietus et noE mediare verbum; fratres autem eos suscipient. 5. Sin vero locus non fuerit, qui dilectionem fraternam habet et caritatem et honorem vult dare, surgens concedet eis locum, et ipse stabit. Si autem 15 iuvenioribus sedentibus senior aut anicula surgens concesserint locum, tu, diaconus, circuminspice de iuvenioribus, qui magis iunior est aut iuvencula, et exsurgere facies earn et sedere cam, quae locum concessit; earn vero, quae non cessit exsurgens, facies posteriorem omnibus stare, ut discant et ceteri concedere bono- 20 ratioribus. 6. Si autem egenus aut egena sive de loco sive perc- grinu^ supervenerit et praeterea senior aetate et locus non fiierit, & Luc. 4, 24. — 7 lac. 2, I —9. 3 peregrinorum S C : peregrinus cum L | 8/4 et admouilio iuvat tii* raodum S cf. C : dat deiubat populum L 6 super : saltern s. S ; 7 sedetis S , 8 peregrinus aut C cf. v. 6 : aut ex congregatione alia (post dt ipso loco) S f 9 Dei : Domini S I 11 sed + sicut es S I 13/14 honorem v. dare S : bono- rabilis est L ' 16 iuvenioribus : rtdulescentulis vel adulescentulabus S | 17 earn: hos S I 17,il8 earn quae : eum qui surrexit et S 1 18 earn vero — exsurgicns: et quern fedsti surgere, eum abduces et S I 19 discant : castigentur et J. S ; 19i20 bono ratioribus S C : maioribus aetate L 20 sive de loco > Sp quam ad oblationem consecrandam jovitentur. J. TtQoakal^acti rw kat^] Sic £pi- phanius, Ep. ad loann. Hieros. c. 3 inter Hieron. cp. 51, Hierosolymis con- cionem babuit, quae autem ciusa ri- xarum cum episcopo huius urbis fiebat. Cf. Gennad. De viris illustr. c. 21 et 99, — iniT(iitpns xtL] Sic Anicetus Ire- naeo apud Eusebium H. E. V. 24 ^7 rcferente in ecclesia consecrandi mii- nus honoris causa Polycarpo concosit- — tli; rly luov} Didascalia baW: super calicem. Episcopus peregnnus ergo, si non eucharistiam touni cel^ brabat, saltern calicem consccrare it^ bebat. Hie mos autem non \Tilde di'- fusus fuisse nee diu mansisse viJetu^- CONSTTTUTIONES APOSTOLOKl'M II. 58, 3—6. 169 el 6h xal ijtloxojtog, avv rra ejtiGxojrrp xa&f^tod^m zrjg "^^ovfitvog vx' aVTOV rtfjtfjg. 3. xal iQCorfjOng athov, to ixo.te, XQOOXaXfjacUr xc5 Xam Xoyovg didaxrtxovg, fj yoQ tmv IV jtagaxXfjOig xal vov^eala c69>6( TfjV Tifij^v 001 TTjQcuv (IT) ^tXtfi^ avtvpfxai, xav rijv ilg - TO*' iabv evXoyiav avrov Jtot/jaaa&ai xaravayxddtig. 4. d di iv l

iov Xoyov f} 6 ctxovmv tot ^dXXovrog 7) tov dvaytvojoxovTog, Jj xQoamxoXtjjtrwv xaraXlxijg rijv dtaxoviav xov Xoyov, Xva haxd§y avxto xQoaedglav, dXXu fiii't t)ovx^og fxrj 6iax6xza)i> gov tov Xoyov rj r^v dxor/v, 01 6h ddtXipol 6id xmv diaxovmv xaga- ^dex^oS^coOav avxdv. 5. el dh xdxog ovx ioxtv, 6 didxovog, xov 15 /iaXXov vt(6x(gox> iyflgag (leza Xoyov, dXXd fitj fitx' ogyijg, ixelvov maea9iodxa)' dixaiov 61 xovxo xal dg> tavtov tov ^tXddeXg^ov xoiffOar iav 6e dvavevj], iyilgag a&cov avayxaoxtog, bx'tGm xdv- xa)V Grf\6ov, Iva xaidtv&diaiv xal ol Xotxol dvxixagax xal xovxoig 4 Luc. 4, 24; cf. loann. 4, 44. — 8 lac. 2, 1-9. 1 xal !> a I avv rw intax. : imo idiv avvfTiiayoJiwv b o 2 avrov : VTOTs b o I 4 vov&fata -{- fvnafdSefcTog xal a | 5 iniTphpai; h \6 ^ t \ dvoJaai : eivvaat p, /nvaai h 1 7 aoi (av b, > o) tijv Tififjv b h | &el>i p v | tt,v sec > a b o I 8 tvloyiai' avrov rvj b o | xaravdyxnaov b, -aat o | 9 iit~ I\m}.(^oi a : inil9i] h v, imail^tj bop {intia.) \ 10 o sec > b o | 11 Btov : Tof ^. b o ( ).6yov . . o >• b o I 13 n(joafdQiav b h o : nyofdglav a p v | ^avxioti b o I 1314 rov koyov aov h | 16 /«i^^ial oassTtnmama AfosfoukBrH n. sa, 3—6. 169 dA fjr' igdT9V Ttfojg. 3. xai igccnrfi avTOV tti I , CO KOJtf, xftoolahfetu no iam ioyoog &i6axTtxovc, ij jaQ ttov f^gOfiJTife/^, yiyffir, ^dtxriq iv x\i Idia ^ctrgidi". lxlrgi^.'it^ 5 OT^ aoi ngp tvxjotQiorUgr opctatu' iixp St 61 tvl^^eiar c ^ tYitofHOi, ov 6 hdoxojtoc 6 yiQOCiaXmp top mgl 10 ^ 6 catovmv xot ipaXXovrog ^ tov ca^oYivcoaxovroc, rfotP xarojdxijg rfjv diaxovlav tov Zoyov, i'ra i^gp «cer^ Jffocedffiar, dXXti ftiri t/avxioc //r/ diaxojiTOJv oov lifar ^ Tijfr dxor}v, ol 6k dSiX^i 6ia tcov dtaTCOvrnv xoQa- avTOP. 5. d da roxoe ovx tOTii', 6 didxopoc, rm> 16 muitipor trftigaq (itra Xcyov, dXXa fdrj fiit' ogyijc, ixelvov Sixatop xixaQaxo>Qilif xolg ipw^pwg. 6. il di jrxmxoc tj tYxtogio(i i} §ivoq ixiX&oi XQfa- 20 |Wj ri»^ xJjfP riXixlav xai xoxoi ovx vxdgx^i, xai xovxoti ilML. 4, 04-, cf. loann. 4, 44. — 8 lac. 2, 1-9. !> X I aiw nji intox. : vno tiSv awtniaxonatv b o I 2 avrov : 1 1 4 TovBiaia + fvnapddixrog xal a | 6 ^Ttttpitffoi; h j 6 ^' A | •**•■! p, fivaat h I 7 oot (pv b, > 0) r»/v ri//^j' b h | t^ikt) p v | '*bo i 8 (vioyiav ovrov 00 b 0 | xaxavayxaaov b, -aov o | 9 in- ■ h V, iniai}.&t) bop {inda.) | 10 o sec > fa o | II dtov : . o» . . 0 >• b o I 13 spofftcJp/av b h o : nyoi&glav a p v | 'o 13 U tuv Xoyov aov h | 16 ftfta p v | 17 tovro 4- f/ b o 1 oj * b h 0 A cf. D : + d6i?.ipdv wf p v | 18 7toi*,aai a h : «o<- ^Of v)aMtr(vaf, o I avzwt' h | dvayxaonxwq b o [ 20 7 : b 0 I iy/[^utQiOi A D : dyivij^ a, dytwin h, Scyf H'^v p v | consecrationi substituit. vl.1 lnSvri:4 bant. Similiter catechtzandi saltern in nonnullis partibus Occidcntis sedebaiit, cum in Africa latina plerutnquc starent. Cl. AugusiiDus De catechiz. rudibus c. .5, 6. 172 DIDASCAMA II, RO, 1—3 (LS). cusationem daturus est Deo, qui non convenil in eodem die .ludin j salutare verbum et nutriri '\ alimento divino in aeternum maa< LX. Nam de rebus temporalibus et dieru et horam durant operam datis, ut eas consequamini, res aeternas autem negleg B et curam habetis lavandi et cibi ac potionis ventris alii rerum, quibus nutriamini, rebus autem sempiternis non nan operam, sed contemnitis animas vestras nee studetis ecclesiac audiatis et accipiatis verbum Dei. 2. Et si errantes respexerii quam excusationem liabebitisr Si gentiles enim, cotidie c soj 10 surgentes mane eunt, ut adorent ac serviant idoiis suis, et omnia negotia et omnia opera eunt, ut idola sua adorent, et ite in festis suis et in coetibus suis non otiosi sunt, sed dilige conveniunt, non solum incolae, sed etiam e longinquo venic itemque theatrum suum spectaturi congregantur veniuntque omi 16 3, similiter vero et ei, qui abs re vocantur ludaei, feriantur ex sex diebus et congregantur in synagoga sua ncc prohibci nee neglegunt synagogam suam nee contemnunt t'erias suas, cant tamen exinaniti sint a virtute verbi, quia non crediderunt, itemque etiam a nomine ludaeoram, quo se nuncupant, ludaeus enim 20 denotat confessionem; sed non sunt confessores; non enim coo- litentur necem Christi, quam contra legem tecerunt, ut paeniteii- 1 eodem L cf. C : Domini S 1 dvaaxaoifxov b o [ S '6).a : navta o ! dia -f- ^ov h I 'h/oov •{• gv bl eif ^/iOQ > m p V I 4 uvaaz^vtti bo|5r(^>pv|6 rov amtijpiov LX. IJaftadtiyibiet npog t^kov iv- uyoy ^ ^Eki.rjivmv xal lovdaiatv pia- Taioi (Jvv4poftri t-Ttl rot%' vtuti xal itti avvaymya^. Exemplum ad aemu- lationem inducens vanus gentilium ac ludaeorum ad delubra et synagogas concursus. I. i6txaiw&r] TO ?9rij v. v.] Ropes, Die Spriiche Jesu 1896 p. 26 (Texte und Vniersuchungen XIV, 2), haec ver- ba minas auctoris esse censet. Si Con- stitutor Ez. 16, 51 rcspexit, sane libcr- late maxima usus est. - i6ix. 1^6- Sona ite aov\. Ez. 16, $2: xal idixai- waa; ervras vnhp afavTtjv. Origenes In lerem. hora. VIII c. 7 vero, post- quam scripsit: tattv a,ua(T}q IsQag dcogsd. LX. Ilmg dh ov xoXifuog B^eov b xbqi xa xQoaxacga fikv 10 era xal fu^' ^/tiQav axovdd^cov, xcop dl alawimp dfieXmv; xal rtgtSp (ihf xal xgoaxcdgov XQog>f}g exdaxfjg fisxaxotovfispog, xcop atl xtzQaftovaw owe kxiOXQ€q>6(itvog ; xmg 6h ov^l xal pvv igsl > Totovxm 6 xvgiog' ,,'Edixaim^ xa id-prj vx\g vftag", mcxeg i T^v 'hgovaaXrifi 6ptidlC,^ xoxixol fiopop, dXXa xal ol xoggcod-ep ol- 20 wmtq, xal iv xotg d-Boxgoig avxmp cbg iv avpoyaryy xdpxeg yvigxopxai' 3. 6(iola>g xal oi fidxijp Xeyo/ispoi 'lovdatoi xad-' ?| ugfig dgyovpxeg xfj k^do/ty fj(Uga ovplaoiv elg xrjp owayaryfjv vxtop, ovdixoxe xaga^lovxsg ^ xagafitXovvxeg ovxe xf^g agylag fitcap ovxe x^g Cvpayaryrfg avxmp, ol xfjg dvpdfitmg xov Xoyov 26 f Tj dxiaxla avxmp xeprnd-ivxeg, xgoaixi 6ij xal ov opofioxog avTovg xaXovOiv 'lovda' 'lovdag yag i^ofioXoyijatg ig/tijvevtxai, vToi d€ ovx dclv i§oftoXoyovfi6Vot &sm xb xd9ri(ia xov Xgioxov 15 Ezech. 16, 51. 52. niTaatm; p v | ne^l + tov o | rplg a | 7 ^aruirss >■ o | 7/8 dvaaravTo^ lifpwv -Nj p V I 8 s + 'f'fi b o I avayvwaeig b o p v | fvayyskitov b o A | ifmaita b, xvpeixvia o | 11 vvxrav b o | /ue*' > b o p v ] rc5v Si : xal irho \ 12 nQoaxaiffov I> b o | kxaaxriq -\- ^(i^Qai b o | nsQinoiovftfvoi o \ I vapa/ttvovrmv b o p | intazpe«p6ftevoi : inifiskovusvoq b o ', d* a, >■ b o { inip ^ft&s TO i9vfi b o I 16 avxwv i^ vnvov p v | xa9^ + kxaarriv b o i v b o | 26 0 . ov : ii ov p V I 27 avtovi o | loida > b o | nd&og p v 4-fir a>i tiam agentes salventur: 4. si ergo qui non salvantur, omnito; operam eis nav.anl, in quibus neque utilitalem neque in habent, quam excusationem is habebit apud Dominuni Dm ■■ a conventu ecclesiae se subducit neque gentiles imitatur a Si B quod congregationem non frequentat, se contemnit k nc^ seque abalienat et mala facit? 5. Quibus Dominus per Icrsas* dixit: Leges meas non ctistodistis, sed neque secutidum lega nasi* conversati estis; et paene superastis eos in malis; et: 5i mattn* gentts deos siios, quawquam hi non sunt dei, populns meui miA 10 gloriam suam pro re inutili. Quam excusationem ergo hjWI»l**\, qui contemnit conventura ecclesiae nee frequentat? 6. Et «^1 '^ praetextu operis saecularis allato sese retinet, sciat is, quod aW ■ *' fideliuni opera subsecuudaria appellantur, opusautem verutn esip tas. 7. Artes ergo vestras tanquam opus subsecundarium ad \Tca* 15 vestrum parandum exercete; opus autem verum vobis sit pie* LXI. Operam igitur date, ne unquam a conventu ccdone vos subducatis. Si quis autem conventum ecclesiae Dei rcUo^ et in conventum gentilium intrat, quid is dicet et quam cxoib- tionem habebit apud Deum in die iudicii, quia reliquit ecclcflffli 20 sanctam et verba Dei viventis, quae viva sunt ac vivifica possunUjUt eruere et liberare ab igne ac vivificare, et ad conventum gcntiiisi 7 Ezech. S» 7; '6, 47. — 8 ler. a, n, — 17 I Cor. 8, 10. 1 xal a b h : jUf; p V, > o A I 2 ^v oli; > h I nvxvutovoi* : nviaH av\T()txovaiv b o ; 3/4 aTtoarpf^oftivot; p v cf. D : a7xokft7t6/4fvoi; » ^Itcl 4 fitjdi -\- x&v b 0 I 6 d(pv)M^aa9e h | ovtt h | 7 dnopfvfp^at b, Titf, t 8 vnfQ^ttk}.ixat b o, -f^aki.fxf p, -tfiakere v 9 t^,' : tov p v 4»i t TO 0 I 10 oil : Own a LXX | Sit'/i.&aTat b | vi^aovii : el; y. a b LXX 11 Xftitlfi >■ b o I t'rffTe : ol'daToi b o | 12 ovm dfin'fi. : av if' ^ l b o I 13 ^Jda^aiTta o | 14 ano'/.oyrji^rjatxai o ' 16 rov Idiov t^yov i- yiai \) o \ ih -^ 3eov o \ 19 notfioHai b o , 20 w; : ^li o | xal > b 0 » 21 dUia + ^V' ^Q^oi^' h i 23 niaTfvtjze o p v, Ttiarevstai b | 25 mi*' hftndyfiy o, -keifinavtjr b p | vntgidri h, -tidtj b o, -Idtt p | futfh ^ fiiffitSr b ' 29 nopevt^tjaet b I f^j sec >■ p v | 30 ^ -f- et^ h o [ nSt- ^ovvTwy b o I 30 xadidgn a b o p : xa^f.6Qav h v a* p» LX, s. leges — convenati estis] Haec acgre ad ler. i6> n et lo, 2 referri possuDt, accuratius autem cum Ezech. 3, 7 et 1 6, 47 consentiunt. LXi. "On ovx oatov mpOM^tut is fittoTixa Tiuv (tfituv. QAiod uot ^ fas anteponere saecuJaria div-smt I. fli diKOv 6atn6ru»v xxL] tt ad gentiles, ludaeos et haeretic«t. ^ m. 62. 3. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 60, 4—61, 1. 175 *^tfa>6ft(oq xfxotipcattg, i'va xal lierayvovxiq otod^mOiv 4. el ^ Of 11^ am^ofitvot iv olg ovx <6g)eXovifrcu xvxvd^ovatp, av r/ •' exoioj^Ofj xv(fiq> x(p d-tm b z^g ixxitjclag avrov axoOxQexpo- to«o$ xa2 fniSk xa i^vij (Uftovfiepog, dXXa 6ta xov dxoULxiC&ai fh^umf ij dxo&taxtSv ^ xaxoxoimp; 5. olg X^h 6 xvQiog 6ta 6 w 'ItQe/dov „Ta 6txai(6(taxd ftov ovx k^vXd§axe, dXX ovdl rra xa dtxatcofiaxa xcSv i^mv ixoQfv^rjxe, xoq dXlyov xal •tffftdXJUxe avxovg", xal xdXtv ,*E6txai(o6BV x^v Vfvx^ii' avtov fo^ axb xf/g aavvd-ixov 'lovda", xal tg^g' „El dXXd§ovxai Pfj ^iovg avxmv, xal ovxot oix elaiv d^Boi' oxi diiX&exs vf^oovg 10 rulfi xal Utxi, xal tig KijddQ dxoaxtlXaxs xal vo^Oaxs ag>6dQa, IfVfovtv xoiaijxa' oxt kxslva fthv ovx dfielffovaiv xa kavxcov Ufta, o dc Xaog futv", ^vfiiv, „^XXd^axo xrjv do^av avxov, i§ ovx m^sXrj^ijiJexai". xmg ovv axoXoyijOsxal xtg oXiymgi^oag \xcxag xfjg IxxXrfilag xov d^tov; 6 (LXI). el 6i xig x^v xov 16 'ov xov tdiov XQoqMOiv ixupigoav oXiyajQd ,^Qog)a0iC,6iievog o^pdatig iv afiaQxiaig*' , ytva)Oxixa> b xotovxog, cog al xtxvai V xtoxmv kxigytd ship, ioyov 6b tj d-toai^ua. 7. xag ovv nmg vftmv c&c iv xaQiQym xoutXB elg diaxQOVpijv vficov, iQjqi Tijv ^BOoi^Buxp doxelxB, cag xal 0 xvqioq bXbysp' ,lEQr/dC,toB-B 20 Tiyy 0Q<5^p viptov", xal xdXiP' „Tovxo 6i hoxiv xb tgyov xov 9sov, iVa oxevaijxB tig bv axiaxBiXBv ixBtPog". LXI. Sxov6dC,BXB ovp fiijddxoxB xijv ixxXtjOiap xov &tov xaXixBlP' il 6i xtg xavxijv vxsgldoi, Big (tiagbv 6b kB^pcop tlo- 25 9oi ^ tig Ovpa:ymyrjiP *Iov6ala}p ^ al^txixcop, b xoiovxog xl dxo- yrfitxai x<5 Bbco Ip rffiigg^ xQlatatg; Xoyia &bov ^copxog xaxa- xmp ^mpxa xal ^Oioxoiovpxa xal 6vpd(itPa ^vaaa9ai xoXdatatg vvlov, xal xoQBvd^tlg slg olxop 6ai(i6va)v rj etg avpgyoyrjv lOxoxxoPOiP rj kxxhjOlap xovr}Qtvo(iBva)P, ovx axovoag xov 30 livxog' „i!fitaijaa kxxXriASCALTA II, 61, 2—62. 2 (s). se contulit, avidus videndi theatrum? 2. Propterea uni ac aequiparabitur, qui ibi intrant, qoia avidus erat audiendi et accq endi historias verboruni eorum, quae sunt hominura mortuor et spiritus satanae; mortuae eiiirii sunt ac mortiferae et avertonti 6 fide et deducunt ad ignem aetemum. 3. Studetis vcro rebus mu et operam navatis negotiis saecularibus, et neglegitis currere ecclesiam catliolicam, filiam dilectam Domini Dei altissimi doctrinam Dei accipiendam, quae manet in saecula et vivific potest accipientes verbum vitae. 4. Estotc ergo assidue con| 10 gati cum fidelibus, qui vivunt in matre vcstra ecclesia viveote vivificante. LXII. Et cavete, ne conveniatis cum eis, qui intereunt til theatre, quod est conventus gentilium erroris et interitus. Qp|S enim intrat in coaventum gentilium, uni ex eis aequiparabitur cCJ 15 vae consequetur. 2. Nam dixit Dominus Deus per lesaiam til* eos, qui tales sunt: Fae, vat' eis, qui a spectaculo vtniunt. B 18 II Cor. 6, 14. — 16 ? 3 tjjv xftv 9fov ^xxk. h I ^xtlvtuv b o | 5 infxa).faiv p v | Qntjv Qiatv a ! tt avngtyftv b a !:• fivafftm* b h | 10 /ifri avvtdQiov p v cf. P*. 25, 5 I na{%*ov b 0 ] 12 "arafiai b h 0 : taxafiui p v, \axafifjv a | dumiw b o ] 13 ^ovXtj a p I Xoyiaiy : jii^kiatv b 0 | 14 inivolai . . dno(partav b 0 ' 16 dnayovrai b o | 16/16 drhyovra o | 18 ni.flov nfi^i r. avropi b ' dm- vtfiovTn; b 0 I 19 xvqIov : (^eoi b o p A ; 20 yap >• b o | 22 i)^^' * v I yfytovaiitv b o I 23 ixXixxa : ixxltjaia h o \ Ijrovrff h | 24 eif > b afiw/ioi xttl icyioi b h o i Tirf^.etofiivT] b o | 26 Vftdi; Oif^ai b) 4- dfot l ;» 26 avt'dxol. b 0, axoldi^fiv h [ 27 » : on b I 28 xoiiuivia 4- f"*' ^<^ LXU, 2. vae vae etc.] Dictum neque in libro lesaiae tict^ue in alio loco S. Scripturac legitur. Sed in Targum hierosolymitaiio seu Pseudo-Ionathani, ut collega meus Vetler mthi cotn- municavit, Deut 28, ig-.'EnixardffaTOi; ail iv T^ ela7topivsa9tti as, xal ini- xuxttQaxoi av iv rw ixnoQivta^ttl at, sic redditur: Maledicti vos, cum ingrediemini in doraus iheatrorum vestrorura et in loca spectaculorum vestrorum ad abolendum praecepta legis; et maledicti vos, cum exibitis ad negotiatiouem vestram. Cf. Poly- glotta Londinensis 1657 t IV Aj>» pend. p. }69. Fortasse igitur auctor hiinc locum ante oculos habuit d. cum ei locum lesaiae adiunserit, aeg* legenter illi prophetae adscripi^tt. — LXII. "Oxi ndvT« xa ^Ei^kr^votv a«- fiijjitaxa dnoaxpiffia9ai /fuj. Q^ oporteat omnes gentilium impietales aversari. 2. Cf. ad hunc versum VB, 6. Coo- stitutor hie a Didascalia discessit For- tasse dictum lesaiae attributum pnu^ ei ansam mutandi praebuit. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 61, 2—62, 2. 177 im xvgiov to d-BXrjfUx avrov xal kv x<5 vo/icp avrov fisXttrjasi 'gtig xak wxTOSi". 2. av di, xaraZixcov xmv niatmv to ow- foiafta, Tov d-sov tijv hcxXrfolav, Tovg ixdvov vo/tovq, im- jrctg ixl TC ax^laia rmv Xxjormv, ayia rffovfitvoc, a ixetvoc \i^Xa dxsxdXsaev, xal xotvoxoimv, a ixslvog iyogpfOey xal ov 5 ?TO /lopov, aXX' jjdrj xcl xofucalg ^EXXfjvoov awTQ^x^ig jcai ixl 9-darga ixtiyy, ixtdvfiiicag dg xmv doxogevofiivrnv ixtl Xoyi- ffVat xai (itxaCxilv axQoafiaxcov dxQsxwv, tva firj Xiymfiiv 9ag*SVf fifj dxovaag xov 'leQifdov Xiyorxog' „Kvqib, ovx kxdd-iCa awtd^Up ttvxmp xai^ovxoav, dXX* tvXa^ovftijv axo xgoooixov lo Qog gov", xcA xov 7co0 g)d. xov „XQcaxox6xov xdctjg xxlotcag*'. 5. cmxTj yog dvydxijQ 20 •tJi' xov wplaxov jy mdiv^CaCa vftdg diet xov Xoyov xrjg xdgixog ri ftoggxoaaoa iv v/av xov XqiCxov, ov (tixoxot yevo/ievoi hga (X^ ioxh xal IxXexrd, „(i^ ix^vxa axlXov ^ ^vxlda rj xi xmv Movxan', dXX* cog Syioi xai apimnoi" kv xlaxei xexeXftatftivoi tti iv avx^ xax' slxova xov xxloavxog viiag. 25 LXn. ^XdaCBOd'B ovv xov (i^ ovOxoXdCieiv xotg dxoXXvfii- oig, o kaxiv avvayaryfj i^cov, tig dxdxip> xal dxooXstav ' ovde/ila OQ xoivaavla &^et5 xgog SidfioXov 6 yag avva&goi^oftevog ftexa dv xa xov dia^oXov tpgovovvxoav tig h^ avxmv XoyiO&^Otxai oi 10 oval xXijgovoftrjOsi. 2. g>evytxt dfi xal xa dxgexij xmv 30 ^Mtftaxanf, xa ^iatgd qnjfit xal xag eXXijvixdg xo(txdg, hxaoiddg, hjdovag, ftavxtlag, xad-agiOnovg, oUovia/iovg, dgvi^ooxoxlag, 9 ler. I J, 17. — 11 lob 31, 5. 6. — 19 Act. 20, 28. — 20 Col. i, ij. — 3 Eph. 5, 27. — 27 II Cor. 6, 14-16. 'wrof xal m p | 9eov b o ] 29 ra b o p v a* : > a h ! elf ^^ avztSv > b o j M <«' h p V I 81 ^ea/itttwv ra 9iecTQa : ^eaxQwv b o | ra > h i 81/82 ina- ^i — opvt&oax. > b 0 FUSK, DiOASC. CT CONSTIT. AP. 1. 12 178 DIDASCALIA 11, 62, 3—63, 1 (S). iterum dicit: Feminae a spectaculo venientes, vettite; nam pcj est, in quo non est ptitdentia, Mulieres ergo .id ecclesiam v eas, quas vocavit et liberavit eduxitque e spectaculo theatri;- jpprehendit et accepit eas, ac docuit nos, ne amplius illuc 6 Dicit enini ia lerernia; luxta vias gentium nolite discere. Et il in Evangelic dicit: In viam gentium ne abieritis. 3. Hie ergo et adhortatur nos, ut prorsus fugiamus omnes haereses, quae urbes Samaritarum, et iterum, ut valde fugiamus coaventus tilium neque intremus in congregationes peregrinas, et ut theai 10 prorsus fugiamus et coetus^ qui idolorum causa fiunt. 4. Fiddit enim ne appropinquct quidem coetui, nisi ut victum corporis «l animae emat. Abstinete ergo ab omni innni spectaculo idolorua et a festis coetuum eorum. LXIII. Qui iuniores sunt in ecdesia, in omnibus negi 16 necessariis diligenter sine socordia ministranto cum magna tn stia ac verecundia. Omnes vos igitur fideles, in omoi die et in omni tempore, si non estis in ecdesia, operibus vestris studci^ ut in omni tempore vitae vestrae aut in eis perseveretis, quae Dei sunt, aut in opere vestro operemini et nunquam otiosi iita. 1 les. 27, 11,-5 Jer. 10, 2.-6 Mt. 10, 5. LXm. "(hi dgyhv ov X9h ^oBifii- iiva iwr ntaraiv, cti; ol :if(il IHtqov talifli xal 01 kotnol dnoaxolot, ol (f^ 71(qI liavlav xal l4xii}.ar oxr/vo- noioi, ol Sh ntpl 'lovdav 'laxai^ov yTjt: ipydreii' latop(i''HYrjaiJina<; xal Tf(ttvMavai 6 'Pai^aloii, Quod inter tideles qui otiosus fuerit, aon debeat comedere, quoniam qui cum Petro erant et reliqul apostoli fueruut pisca- lores, qui cum Paulo et Aquila taber- naculorum fabricatores, qui cum luda lacobi agricolae Hegesippo et Tertul- liano Romano narrautibus. 1. akifi^ xt},.] S. Scriptura docet, piscaioriam inter apostotos exercuisse Petrum, Andreani, lacobum Zebedaei et loaxinem eius fratreni (Matth. 4, 18. 21. Marc. I, J 6. 19. Luc. 5, 10), Pau- lum scenofactoriae artis fuisse similiter atque Aquilam (Act. 18, 2. }). ilH>^ ptius non dicit. Hegesippus apud Eusebium H. £. ill, 30, 4 nepota iudae fralres Domini tradit agnim co- luisse. Qu^ini notitiam auctor leiunutii capitis eliam Tertulliano atthbtiit; iti falsus est atque in erroreni eo iniiuctus esse videtur, quod non Hegesippum ipsum legebat, sed Eusebium e\ w bauricntem et post eum tanquaro iltc- rum persecutionis Domiliani testcro Tertullianum producentera. Siinilii" ac Constitutor Hieronymus Ep. i^i c. I ] universe dicit, apostolos haben««» potestatem de evangelic vivere libo- rasse nianibus suis. Augustinuj D« opere monachorum c. 19— aoautefflw 1 Cor. 9, 4—6 colligit Paulura d Ba- nabam solum manibus suis opcntos fuisse. COKSTlirTJONES APOSTOLOKUM II, 62, 3—63, 1. 179 rxQO(jtavTtlai:, Ixufcovijcetg, Sri ytygajtrai' „0v yag tartv oloo- jfuxQxia kaxlv", xal allaxov' „Ovx oloovula&e, xai xXfjddai xdi ntytdoK; xal iyyaaxQuivd-otg b o i 7 xvh ''<>*' • ^X9^i^ b o I 11 xoiymvTiaottfv h 12 »J' h | al > o | 13 tavtatg h o | aiaT h i ovvwv. tuJv : oviaaai^ai ra (rii o) b o | lB/16 apfioi^ovtwv : fifieti^av aQ(.i6t,ovra b o | 18 Saifiovix^i; : aaiavixiiti b o i 19 rof; ixxXr/aian; b h o | 20/21 fiera — axo?.d!C,fTt > h, signum indicat verba i. m. addila fuisse; margine autem valde praecisa locus evanuit 21 rw > b o | 22 xal pr >> h 1 24 uftoiwi h ] inniyaaiar b o | IB di pr : akXoi b o | y^i : t^i y. b o 12* 180 tIJJASCALIA II, 63, 2—5 (S). 2. Dicit enim Doniinus: I m it are formic am, o piger, et seclarevi^ tins, ft fias sapietitior ilia, quae, cum non colat nee coactorcm hi nee sub potestate sit, coliigii in aestate victum suum et reponit c& multum in messe. }. Et iterum dicit: Fade ad apem et disce, 5 modo operetur, quae opus suum sapient er perjicil et de cuius Ic ajfertur divitihus ac pauperibus ad cibum; amatur ac landat quamquam exigua est rohore; honoral sapientiam et Celebris JA est, 4. Usquequo, piger, dormis? Quando consurges e somno PauluUim dormis, et paululum dormitas, et paululum sedes ei 10 htlum manus tuas in pectore tuo potiis, et conseqtietur quasi via paupertas el egestas quasi homo sollers. Si vero impiger fu multi et uberes jient ut Jons provenlus tut, et paupertas ut cur deficiens longe a te recedet. 5. Laborate igitur oinni tempore; Uti enim irrep.Trabilis est pigritia. 5/ quis autem apud vos non operatur, 15 hie nee manducet. Nam pigros odit Dominus Deus; piger enim non potest esse tidelis. 1 Prov. 6, 6. 7. — 4 Prov. 6, 8 — 1 1. — 14 II Thess. j, 10. 1/2 Xiytt — oHvmfk > o I 2 /&< h I a f I'dcuj h p v : iAmv a o LXX. > b ylvov b o V I ixtivto : ^sttivov b p, ixelvoi h | 4 ovdi pr a h : ^i;^^ b 0 p V t oi'df sec a h : /itjdf p v, //^ b o | 6 hoifiat,f o I r(io^^y + aiToi< h | 6 Jta(jaitaTa!^nJtt' p, na(iaTa4ir m v | 8 xai : rt xal b h | S/9 not^i'sovrof c y rf b o ' f'n/rfoijrtv : intdwgn;; a- i. 111. addens *'i' tt)J.io, item Turrianus fol. JO*. fortassc per errorem; codex saltern hanc lectionem exhibens hucusquc non est inventus | xalnfQ : (jimiQ a | 10 da&ti'rji , jiftijaaaa npo^x^*} boA|(tfbho:>apv LXX 1 11 ftiy : yo(» b o 12 de pr >- b o ODjfljy ; to orijtfoy bo ' " ' ^ - . •- r . .. LXX |l8«bo:>ahpvj avrov 13 xal > o \ 17 nfffit/iahto pr : eavtov a ] xaTfipayfi- p v I 19 tff,' XfqjBig b h o A LXX | 20 Jia b o p v : di' a h ^rSfputnog h 21 yag > o | 22 ^(>ydt,tiTen p v « sec > h I 24 zwy + t«u o , TiQoaufxovzutv a ', subscripsit ntpl i:tiaxoamf^ fi doKtuats (a-, doxfjaiii) fiij6h p V I 23 o pr >p war at, XQOg to (n^iijtort fffiae dgyovq thai- 2. ktyti 6^ xov CONSTITUTIONES APOSTOLORUM II, 63 2,-5. 181 } 6 J^oXofi(6v ,'Io9^i jTQog top (iVQftrjxa, Tai, jio^eivrj 6i ioTt xal kxl6oS,oc, xaixtg ovoa t/J Qcofiij B-ivtjt;", 4. xal f|^S' ,',Eai4 xoxi, JQtxdv 6 ■Qovaa xfjv iv veoxijxi xwcfav Y^fV^V' axgixBiov ift- ^ d6§y xov xi^pfxov xa2 Xoyov vg>i^Bt x

dij, dlX* oxt xijv savtrjg ixccfyiUav ovx „x€cxaaXtlag' „3eQeiaoov" 10 „k7(>a; 6h x. : I fi9^^ xttti^vTijatv b koyog, XV9"i xa&lara (xad^itnavai del o) ttaaBut h | iXatxovi s | i^r^xovtu : { a p | 4 rifitv b o | 6ia : ix xlat + aviwv ra p v | vtwripa xa&iaxare (-ara*) b o | xaxa- m V, xtt^larare b | 6/7 ivnoiijaei rcu b o | 9 xazaatQtjvidaa o | ov XpiOTov : diovi fiettt nlarewe xal giofiov &sov ovx ^k&e tov r dnayyeliav b, quae verba Turrianus illis in textu addidit omittens vlafai \ 10 aa^akflaf : d(tf).laq b, -|- ovx i^v).a§sv t^v in- dioti nettt niaxewg xal ipofiov 9eov ovx ^k&ov xov g>v).a§ai tkiav o cf. nota ad lin. 9 j 11 avr^ a h : avxii p, ttvxr)v ni v, I iaxiv : ante avx^ m p v, >> b o | svSaa&ai pr + xal dno- Tbeodosius imperator cf. XII, 36, ubi Petrus dicitur inlaxonov bs. lib. XVI tit. II 1. 27; xaxaaxiqaai xal ngea^vxigovq 610- E. VII, 16. Synodi autem Sexa opiaag xal diaxovovq del^aq Qsis c. 1 5 et Trullana c. 14 xal xit'^'' avax^odufvog, Clem. » quadraginta praescribunt. Recogn. VI, 16, ubi Rufinus ultima lem non nominant; earum verba interpretatur: lostituit etiam or- tem haud dubie etiam ad dinem viduarum. Ps.-Ign. Philipp. rdine diaconissarum collo- ij, i : ro xayfia xwvxrjQiZv. — xaxa- rencB sunt. axQtjviaaaaa xov Xp.] Similiter Ps.- ir] i. e. viduatus vel ordo Ign. Ant. 11, i. : a, I ; VIII, 2 J ; Clem. Hom. 5. 'Avv^] cf. Ps.Ign. Philad. 4, 8. DIIIASCALII III, 1, 3-2, 2 (s). nec mansit in viduitate. 3. Si iunior autem exiguum tempus cum viro suo fuit et vir fius decedit aut ex altqua alia ciusa sep, fit et manet apud se singularis, in honore viduitatis exsiste Deo beatitudinem accipict, quia imitata est viduam Sarepthis 6 niorum commorantein, apud quam sanctus angelus, Dei prophi subsedJt, aut erit sicut Anna, quae Christi adventum praedic* et testimonio accepto propter virtutem suam honore honoratntur in terra ab hominibus et gloriam a Deo in caelis consequetur. II. luniores vero viduae in loco viduarum ne instituai 10 scd adiuventur ac subkventur, ne ratione inopiae secundas nu facere cupiant et exoriatur negotium offensionis. 2. Hoc cniin sciatis, earn, quae semel nupsit, iiixta legem etiam secundo nuberc, eam autem, quae ultra progreditur, esse meretricem. 4 III Reg. 17, 9—24. — 6 Luc. 2, 56—38. II. iitxtij legem ric] Auctor, ut ex praecedentibus apparel, secundis iiup- tiis quidem noa favet, sed eas legittmas putat ace prohibere vult. Similiter Paulus apostolus I Cor. 7, 9; 1 Tim. 5, 14; Hennas Mand. IV, 4, 1; Clemens Alex. Stom. HI, 12, 83 p. 548; Epiph. H. 59 c. 6; Expos, fid. c. 21. II." '>t( naQatTi}t(ov xa^tat&v vtw- rtfifff Jt7<'«'> <^«K TO vnonror. Ciuod cavendum sit, ne quis viduas iuniores constituat propter suspicionem. 2. fxfta inaYytliftv] Haec tnserens Constitutor sententiam Didascaliae invertit, quae hoc loco non viduam ccclesiasticam vel continentiam pro- fessam ante oculos habct. Cetcroqutii plures veterum de secundis nuptiis in uaiversum severius iudicabant, non solum Monlanislae, sed eliamCalholici: Athenagoras Legal, c. jj, TertulHanus Apolog. c. 46, Minucius Feli.\ Octav. c. 24, }i 31, 5; Origenes In Lucam horn. 17 (III, 953X Basilius M. can. 4. Ecdesia digamos a sacris ordinibus arccbal. Svnodi Neocaesareensis c. 7 et Laodicena c. i secundis nuptft paenitentiam parvani tribuebanl. Cot- tra ChPi'sostomus In illud vidua eli- gatur c. s (ed. Ben. Ill, jij): £ xalor iiir mi 0 (ffvtei>oi ytifto^, xpfiaaotv Ai ei- Tov o nptoTOi,' xal ftovoi. Methodiui Sytnpos. Ill, 12 I Cor. 7,9 interpretias: ovx avTo tovro dtyaftiav dft verecundiam numcrositatis aufcrre TO 6e vn'tp r^»' ttnyaftiav xrh] Gk- gorius Naz. Orat. 37 c. 8: o rft i-^f CONSnTUTIONES APOSTOLORUM HI, 1, 4—2, 2. 185 \. bI di xiq veaniga oXlyov xqopop avv xm avSgi xoiiqaaoa xai hto^ttixniCa tzvzot* 6ia xtlsvx^q rj 6i dg)OQ(irjq xivog exigccg, xal utivy Ig) eavxijg d J'Qoq ^p o Syioq xov #fov xQo^Tijq 'HUctg ixB§evlaxaxo xov hpov vvxrmQ xal (ltd-* rjfiiQocv xgoafiivovaa xaig deijoeCi xal xal^ xQoaevxalg, ovaa fiev kxmv a/^oijxovxa, C,ijaaGa 6h fiexa cof^bg ix xijq ytagd-tvlag ovt^c Iriy txxd", xal xrjv xov Xqujxov do§daa(fa xagovalav ^dvd^m/iokoyelxo xm xvqIco xal iXdiei xbqi 10 avxov xSoi xolg XQoadoxBlXtxB, oxi (lOPoyafUa fihp xara POfiOP yiP0(iiprj dueala, mg av xaxa ypcoftrpf &bov vxdgxovoa, diyafila dk fiBxa 20 kxtxffBXiav xagavofiop, ov dia xifP avvaq>Biav, dXXa 6ia xo y)6v6og, xgefofda dl axQaolag aijfiBlov, xo 6h vxhg xrjp xgiyaiilap xgoq>ap^g 4 III Reg. 17, 9—24. — 6 Luc. 2, 36—38. 2 xal ^ m I 4 ofioiw&ijaeTai h | oagsnxoX^ o, aaganx^i b | ai6wvi b o { 45 xov &eov >■ m p v | 6 ine§fvj p ', 6 '4vrji a m o p : avva bhv|r{/-|'7bo|7 nuQafJiivovaa b o | 8 oydoi/- xmna b o p v : oyi. hnxa h, nd a cf. Luc. 2, 37 | l^ijaaaa : xal ^. \> \ dt : a» L in., > a 1 ^*to + fov o | 9 ^* : dnb o | 10 io^aaaaav b o ', 11 npoa- 4oxmotv : npoaiexofiif^otf m p v { 'loQa^k a b o A B : Xtgovaaliifi h p v ' 12/13 inl Y^i naga dv^pcinoig m p v | 13 yijs : x^s y, b o | 14 inoxaa- cia^maav m | 17 kvnfla^i b | 18 ilB^ovaiv b | ivex^^foaiv o | 20 6lx. w<; : itxaiwi o I 21 inayyellttv : xo indyytlfia b o | napdvo/xoi h | 22 rfi h ni p V : d* a, >> b o I nQo^avwf b o xoito xotfwiiig. Basil. M. can. 4 et 80 declaravit, et Leo VI eius fiiius, cum ot tertias nuptias sic etiam sequentes nihilotninus anno 906 quartum matri- nomine nokvyaftia designare videtur. monium iniret, a Nicolao Mystico patri- Basilius Macedo (867—886) quartum archa Constantinopolitano excommuni- coniugium tanquani ov ya/iov irritum catus est. 18ti DIDASCALTA III, »— 4. 4 [9]. III. Proplerea et succurrite iunioribus, ut in castitnte De adhaereant. Operam ergo eis impende, episcope. 2. Et mcmc csto etiam pauperum eosque manu suscipe ac nutrL IV. Si qui inter eos sunt, qui non sunt vidui aut viduae, 5 propter paupertatem aut propter morburn aut propter liberos alend auxilio indigentes sunt in penuria, omnibus te oportet operam ix pendere omniumque curam tenere. 2. Qui enim dona dant, o< suis manibus ea viduis dent, sed tibi conferant, ut tu, qui calar tosos maxime cognoscis, tanquam bonus dispensator eis dispe 10 e donis tibi datis. Namque Deus novit dantem, etiamsi non if occurrit. 5. Et si dispertis, die eis nomen eius, qui dedit, nominatim pro eo precentur. 4. In omnibus enim scripturis minus de pauperibus adnionet ac praecipit, maxime si participar sunt, et rursus per lesaiam addit sic dicens: Frange esurtenli paz 16 tnum et pauperem iecti expertetn indue in domum tuam; et si liderS' 9 I Petr. 4, 10. — 13 Gal. 6, 10. — 14 les. 58, 7. 13 maxime si : sic vertimus respicientes contextum vel vocabulum seque etiam S 1 dvafnf:i^6/.{in b | 2 kvl > b o | 8 veoirfpag b o ! 4 dfvxfpo^ : Ttpfx; h 1 6 JTrto^. fJttXkov rsj o \ 8 n).tt6vtuv : tioDmv b o [ 11/12 fivij/iofft ui inirjxone m p v 16 r/ yap ft'ro'fi; : tj yap riveg b o a* i. m. | 17 xip* ;> m p V j 16 17 xoi/iovaiv : -matv 15 h | 18 nariutv : narza^ b o, nana v 19 itdotttJiv : Siifoireg b o 1 20 o >» b o | 21 uii; ay. olxovofioi; post iip TO? h (ifQtaTf b, -oiyv o i ovroi h | 22 yirwaxei : yfwpiZfi m p v ! 23 ftff tfrtr* h o p [ otf a h m V : avtof b 0 p 1 24/25 /tax. i.fye Ai : ftetxapiofiif XtyfTai b o I 26 ri'; + ianv m p v j xnl sec > o | 26 vni-p > b o , np fv/a/vrat h m : -^ovrat a v, -^oviai b 0, fvxoi'tai p | anavtas p v | 27 f li xQivovna b h o : ^pvloxptrovnag (_^tX. m) a m p v | ^ 2> b h v | ^ (c^ 0) 1 }. vftoT^pati; }rTL] Hoc loco Coa- stitutor Paulum sequens viduis iunio- ribus secundas nuptias concedil casque confirmal argumentis, quae apostolus de neophyto noii ordinando et de di- vitiis non expetendis attulit. III. 'Ortoia^ flvttt x(iTj tck; {+ ov- Tuti v) X'io^'i *■*' ontai; iiuxov^ilabat nagit tov intoxonov. Quales esse esse decet viduas (veras) et quoniodo ab episcopo debent adiuvari. 2. toU iv W./M'" Het] Cf. VIU, 10, 14. rV. "Or< navd" omraovr it-noifiv XP^- Q."od oportet uoi^ que indigent! benefacere. J. Cyprianus Ep. 62 c. 5 quoqu« testatur, nomina beneficorum publiaU esse, ut pro eis preces fierent. Sim'' liter Hieronymus Ad lerem. 11, !>. (Migne PL 24, 755); Ad Ezcch. iJ (PL 25, 175). C0N8TITDTI0NES APOSTOLORUM III, 2, 3—4, 5. 187 vsta xai aoiXyHa dva/iqdfioJiog. 3. o yag d-ebq f/iav yvvalxa gpdfi didoaxtv kp xfj dtj/iiovgylg. „tQoveg, ofval, xiOtal, tvot^elg, „rexvotgo^oaaai" xaXcog f^iafodoxn^taaai" oftifixrcog, ccvoie xal dxegiardroig xal ; h d-XJipH k^BxaCfiftivoig. 16 IV. 71 yog d xivsg (i^ elaiv XVQ*^*- V XVQ^^' fioij&ilag dl XQV~ tkv diet xtviav t/ dia voCov ^ 6ia xexvoxgo^lav ; ndvxag as 6sl (fav xal xdvxmv kxiftsXsta&at. 2. ol ydg xa doftaxa didovxeg : avxoaxi6ia}g avxa didoaoiv xatg x^tQ^^?> dXXa avveiag)igovaiv log, ixovaux avxa ovofid^ovxig, oxmg Ov 6 ixioxdftevog xovg 20 ^OfUvovq dxgi^mg „x6xa, xav dxovxog ov vxb aov xolg deofidvoig ftsgl^r/xaf xal og fiev tx^i xov xf/g oitag (uod-ov, ah 6k xbv xijg evavvetd^ov olxovoftlag fiaxa- uw\ 3. Xiys 6h avxotg xal, xlg 6 dedmxaig, iVa xal i| dvo- 26 :og vxeg avxov jrpo»'t'a£. 4. XQ^ 7^Q ^^ xoielv xdvxag >g<6xovg, ftt) q)iXoxgtvovvTa xovxov oaxig ij rj ixelvov b ydg Mog qitjar „navxl x

iXog y xdv iy^poc, xav avyyevT}g 9 aXXoxgioe, xdv dyafiog x&v ytyafirjxd>g vxdgxxi- 5. ^v xdoy 80 ? 79°9V o xvgtog xigl xmv xev^xatv xagaivtt, Xeya>v did fiev KJMW „Jid9gvxx£ Xiivdavxi xbv agxov oov xal xxatxovg dari- 0? iladyaye dg xbv olxov aov' iav I6jjg yv/iv6v, xegl^aXs, xal 2 Gen. 2, 24. — 3 I Tim. 5, 14. — 4 I Tim. 3, 6; 6, 9. — 8 I Tim. to. - 12 Sirach 7, }2. — 13 Tit. i, 7. — 21 I Petr. 4, 10. — 28 Luc. 30. - 33 les. 58, 7. k 1 29 fvyev^s m p v j 32/83 aaxiyovi > b v | 88 oov : + liyeuv aoi T>TT)ASCAL1A III, 6, 1—5 (s). nudum, operi eutn, et domesticos carnis tuae ne despixeris. Itaquc omni modo pauperibus consulatis. V. Omnis vero vidua debet esse mitis et pacata et quieta d malitiae et irae expers, neque garrula nee damosa nee volubilis 6 linguae nee litium amans, et si quid turpe fieri viderit vel audierit, esto quasi non videns et quasi non audiens. i. Nihil autem iliiid curet vidua nisi orare pro dantibus et pro tota ecclesia. 3. Ab aliquo quidpiam interrogata ne protinus respondeat praetcrquara de iustitia solum ac de lide in Deum; atque eos, qui catechizari 10 volunt, ad praepositos mittat eisque, qui. cam interrogant, del rc- sponsum solum, q. De dissolutione idolorum et quod nisi uoot Deus est, et dc tormento ct de rcquic ct de regno nominis Christi et de eius dispensatione non debet loqui vidua nee laicus; cam enim Inquuntur doctrinam nescientes, verbo infamiam afferunL ir> 5. Nam Dominus noster verbum evangelii cum sinapi compara\'it; sinapis autem, nisi arte condita fuerit, amara est et acris cis, qui ea utuntur. Ideo Dominus noster in Evangelic dixit viduis ac laicis omnibus: Av mittat is margaritas vestras ante porcos, ne am- 3 I Tim, J, I J. - 7 I Tim. 5, 5. — 15 Mt. ij, 51. - 18 Mt 7, i. 1 xal Sia : 6iU Jc b o | 3 aot : oov b o 4 aolofttovTo^ o \ 6 ars}!> b ' ndXiv : naaiv b 0 i 9 o pr > ni | 11 tov pi > a | ficaxovitv b o | lM2iof Stofi. : nivtjto; b o [ 14/15 axaxc^ dp(jytiTog >■>- m p v > 15 xpaiynaa bo I 16 fiij Xf§i9r,poi; : ^fj akf^^Btj^oi b o, > h | jU^ 4iaa, > b o | Sttfaolof^ : SiyXwaaoi h \ noXvnftayfjtuv b o 17 xal pr > m o p v | ^otw wf //»/ Jli^ xal > m p V I 18 wi fxij dx. i':ia(txfttu >» m p 20 df > b o i 21 w« ntpl : rt)v ti; roi* xvpiov bo 22 tnig ^y. : xal O o) tii ^yovfiirovii 0 23 uvaxQivial^w m p v j 24 nokv^iov : ^ b o | 25 Htov : tov 8, m f ' V, 4. Constitutor viduis de dissolu- tione idolorum et de monarciiia Dei loqui permiuil, nee vero dc aliis arti- culis fidei christianac. Auctor Didas- caliae mihi idem dixissse et Syrus inter- pres locum non rede intellexisse vi- detur, verba ilia non cum particula praecedente, sed cum sequentc con- iungens. Cum autem res non certa sit, textum non mutavi, 5. viduis ac laicis cmmbus] Haec auctor de suo ingcnio dicit, ut argu- mentum ex S. Scriptura nancucitur. Cf. 11, n, 2. « I V. "Oil xui TOV tjBovi (^tiiniii»* rijv '/Tj^av. Quod viduae probitu morum curae esse debet. 1. Cf. Didache, 2, 4; j, 2. *• ^• Polyc. ad Philipp. 4, 5. 2. ;Tpo '■ txxt..] Polyc. 4, 3 : ;|ri}(ia» tnvYJ"- vovaa<; ddtaXthnun; nriM xarrtir- } — 6. Nonnisi de praeambulis Wti, VEB APOSTOLORUM III, 4, 6—5, 5. 18^ ^xdQftaxoq oov ovx vnegoipfj". 6. xal 6ia ppccorg' „Ai6, fiaatXtv, // ^ovXtj nov dpf- QTlccq_aoy h kXtrjfioavvaiq XvxQmaat xal ^iQf£.otq xtvrixmv". 7. xa\ 6ia Soloficivo^ jggj^ xioTsatv dxoxa&cUQovrai a[taQtlai". 6 xtxJuv Xiyw JHflaxaQioq 6 owimv knl yifA^Qa jtovqga ^voetat avTov b xvgioq", [»_f^w>tt !> xoti xivTjOiv, i) dixaioavifij ccvtov •• xpci 6 SoXofioiv q)^aiv ,/0 kXtmv xxcaxov ^ TO 66(ta avxov dyxaxodo^rjOtxat avxcp", 10 ^ TGc coxa avxov xov (tij elaaxovaai xov **acccJU'g6ra< xal ovx^jaxat_ 6 Bhaxovcov ■aoa xt'iQa xgatta, ijavxoq, ixuix/fg, axaxog, •S, ft^ xgavyaaog, ftrj irgoyXaiaGog, ftff xaxd- 16 [^l_dtaa6Xoyog, fit/ (piXoxgdyfjimv' ^Xixovdd ^'^xia yivofuvov, eaxm mq (irj ^Xixovoa xal !^Ta>. 2. xcu (if]6kv hBQOv xfj XVQ9 fteXixo), ' lujtep xc5v 6i66vT€DV xal vxtQ oX^g Xijq 'ooiUvrf 6i XI vxo xivog, ftrj Qg:6lmg dxo- 20 *epl xi6xea>g xal dixaiovavntjc xal x^g tig t^ovoa xolg iyyovfttvoig xovg &iXovxag xatri- [^gd&fitaxa. 4. (tova Sk dxoxQivia&m xa ^9 koixivat xov Xoyov 6 xvgiog kdoyftdxiaev. *€iv,

v. 21, 15. — 14 I Tim. 5, 13. — 19 I Tim. s, J. — 7.6. ic&a — ydfyso/u/vi; : dnoxptrafitvti m | 26 n(fo- loyov a I 27 o xvfioi > h , 28 d' a | iari + to m (tvTov b o I 30 d).}.u o I /idlsre b h o p : fidktitt lyo DIDASCALIA 111. 5. 6—6, 4 (S). culcent eas pedihus siiis ft adversm vos convertantur ac dtrumpt vos. 6. Cum enim gentes cognoscere volentes verbum Dor audiunt, si non dicitur firmiter, prout decet> in aedificaiionem vitam aeternam, et praesertim quia a muliere eis dicitur dc 6 carnatione Domini nostri ac de passionc Christi, potius deride et contemnunt verbum doctrinae quam laudibus celebrant, ct fit magni iudicii peccati. VI. Non decet ergo ncque necessarium est, ut mulieres ceant, et praesertim de nomine Christi et de redemptione 10 onis eius. 2. Nam non ad hoc estis constitutae, ut doceatis, mulieres ac maxime viduae, sed ut oretis ac rogetis Dominu Deum, quia Dominus Deus lesus Christus magister nostcr duodecira misit, ut doceamus populum et gentes; eraot ct nobiscum discipulae Maria Magdalene et Maria filia lacobi et alt ifi Maria, neque emisit, ut nobiscum populum doceant. Si cnii necesse fuisset, ut mulieres docerent, magister noster has if iussisset nobiscum docere. 3. Sciat autem vidua se altare Dei ess et in domo sua sedeat perpetuo, neque aberret nee vagetur domibus fidelium, ut accipiat; nunquam enim altare Dei aJi^ to abcrrat nee vagatur, scd uno in loco fixum est. 4. Vidua cr« non debet aberrare nee vagari inter domos; quae enim aberrau el inverccundae sunt nee quiete in domibus manent, quia noa 8 I Cor. 14, 54. — 13 Ml 28, 19. — 14 Mt. 27, j6. 61. 1 pedibus suis Sm C : >■ Sp VI, 4- noH viduae, std viduli] Syrus inlrrprcs ludum verborum non inte]- IvtlC vel pro ntjpai legit .Tr/(>oi%\ Ut ita dicam, viduae loqui licebat, nee vero de mysteriis. VI. "Or* ovxeV yi'valxai 6iiaaxfiv, nnQfnU yd^, xal nolai yvvaixfg f'l- nnvio rw xvpla. Quod non oportet mulieres doccndi munerc fungi, quia indecorum est, et quales mulieres Do- minum sequebantur. 3. a'l ttdtlf'ul aviov] Sorores lesu oonnin loco allegato et parallelo Mart | 6. J conimemorantur. Ex eis, qw« sequuntur, apparet, Constitutorem noo de cognalis vel consobrinis cogitisat. 1 Q.UO autem sensu vocabulum usui7>- vit? Graeci fere omnes ccnsuenaS- losephum c priore coniugc fiiios * filias babuisse: Origenes In Mitti:. torn. X c. 17 (111, 462); Epiphaniui H. 78 c. 8. 9; Chr)so5tonius In Mittft horn. $ c. J. J. &vaiaaiv vfiaq". 6. axo/vdavxsq yoQ ol axioxoi xov xigl Xgiaxov Xoyov ov Seovxmg, V > aXX' ipdtmq, xal /idXiaxa xov xsqI ivacofiaxoSotrng ^ xov xa&ovg J avTCv, fivxxijiflaavxtg ;i^JlEva0oixJei' {taXXov mg y>tv6fi ^ do^daovaiv, .= • Kill hfoxog iaxat xqg XQOxsxtlag fj XQea^vxig xal x^g filaag/ijftiag 5 -.. «d TO „ovai" xl^Qovo/tijoH. „OvaV' 6i, g)ijalv, „6i ov x6 opoftd §um fi2jxa^fttlxttt iv xolg Id-vsaiv". VL Ovx ixngixoftev ovv ywcdxag diddaxeip Iv ixxXrfila, dXJLa (iopop xQoaevx€0&ai xal xmv didaaxaXcov ixaxovetp. 2. xal F . 70^ xal avxbg b dtddoxaXog rjfimp xal xvgiog 'itjOovg 6 Xgtoxbg 10 Z ^uig xovg icadixa xd^npag (tad^xtvaai xop Xabv xal xd Js^ptj, -J yvpaSxaq ovSanov i^axiaxBiXMP elg x6 xr^Qvyita, xaiToi ovx dxoQoop^ iti 9vp^ yoQ fffdp ^xe fujxrjQ xov xvglov „xal al ddeX^l avxov", ^ hi de MoqUx ^ MaydaXtfPTi xcA. Magla 17 iaxm^ov xal Mdgd-a I": xal IHa^ al d6eXq>al Aa^dgov xcu JSaXcoftri xal txegal xiveg. U 16 yoQ riP dpoyxatop yvpai^ip diddoxeip, avxog op itedXtvOs xgmxog taL xavxaig avp ^/itp xaxrfftlp xov XaoP' d ydg „xBq>aXTj ywaixog h dv^g", ovx ioxip dlxaiop x6 Xoixop 6co/ta xrjg xeqpaX^g i^dgxeiv. J. yvoigt^xat ovp tj Xfiga, oxi S^vauxax^giop ioxi d^eov, xal xa&- ^ofHo h xy olxi^ avx^g, ftrj fttxd xipog xgoq)datmg kp xalg xmp 20 xiortop olxicug htl xtp Xa/i^dpeiP eloxogsvofitpij' ovde ydg xoxe TO ^vaiaatrjgtop xov B^aov xegixgtxti, dXX' iv kpl xoxtp tdgvxai. ^ 4. vxaqtxixoi ovp xal fj xag&ivog xal ij XVQ'^ fV xtgtxgoxdg r I ftf^oiiipij xaxd xdg xmp dXXoxglmv olxlag' oxi al gefi^ol xal » drtudtlg xal al xoiavxcu ovx rjOvxd^ovaiP xovg xodag iv spI xoxm 26 [6 les. 52, 5. — 11 Mt. 28, 19. — 13 Mt. 13, 56. — 14 Mt. 27, 56. 61. — 171 Cor. II, }. — 26 Prov. 7, 11. 1 iina^ b ! 2 yitQ oi >• b o | 8 xov > p v | awfiaTtuaeaig h ; 4 fivxr. luvioovoiv : ftvxrtiplaovaiv h o \ tos tpfvS^ > b o | ry a*, > a | do^a- 5ew» 0 I 6 ioTiv b o I r^ff jiQonfxelai >► m v | nQsa^vxiq + ^ (^ b) viwi ""Wf" b o I xttl >■ m I 6 d^ a h o : yag m p v, >• b ! 9 vnaxovfiv b o j 10 xat pr >■ b o I o sec >> b h o I 12 dniattiXfv m p | 18 avvdiv o \ xe > b 0 I 14 di + *oi o I 9 sec > b o p V I 16 ai > m I 16 b o | »fov : xov 9^. h o \ 19/20 ;ta*- ^ Viim m o : -la^m a h, -eio»m v, -laxw b p | 20/21 els xag . . olxlag b o | 21 to m p i oviinoxe yag m p v | 22 IrZ >■ m v | xaS-ldgvzat ni p v i ! 23 ovv xtti : dib \ negixgixovaa a | ^ : /ui) b o, >■ h | 24 negigefi^oftivt] b } «' ^(ft^oi : igeftfiol a | 26 dvaiielg : al dv. h | al xoiavtat : avroi iavxatg t (f'aytat o) b o I rove nodag >■ b o t 192 DIliAf^CALlA in, U, ii-7, 3 (SL). viduae sunt, sed viduli et nihil aliud meditantur, nisi quod pai sunt ad accipiendum, et quia loquaces sunt et verbosae et ( detrec/tatrices, litium commissatrices, impudoratae, impudii quaeque si tales fuerint, non iudicabuntur dignae eo, qui 6 vocavit. 5. Non enim ad commune synagogae refrigerium dominica die conveniunt, ut vigilent, quae tales sunt aut qui sunt, sed aut dormitaiit aut verbosantur suavia quaedam, ut d alii captivi ducantur per ipsos ab adversario maligno, qui non permittit sobrios esse in Domino; qui tales sunt et ingrediuntur K) eiusmodi vacui in ecclesiam, ct magis vacui iterum egrediuntur, quoniani non audiunt verbum ab eis, qui decent vel legunt, et suscipere illud in auribus cordis sui non possunt. 6. Similes ergo inveniuntur qui eiusmodi sunt his, qui ab Isaia significaotur, sicuti dicit: Auditu audietis et non intelUgttis, et videntes videbilis et rm 15 videbilis; impingiiatum est enim cor popnli huius, et auribus graiiUr andierunt et oculos suos curvavernut, ut noti videant ocuUs et auribui audiant. yil. Simili ratione et earuni viduarum, quae tales sunt, cUusac sunt aures cordis, ut noti sedentes intus in domibus suis ad- 20 loquaotur Dominum, sed discurrunt ad exinventionem lucri ct per verbositates quae adversarii sunt desidcria agunt. 2. Quje talis ergo est vidua, non est conligata altari Christi, quoniam scriptum est in Evangelio: Duo si convenerint in unum et dixtrint nwnti huic: toUe et mitte ie in marty fiet. 3, Videmus ergo aii- 25 qu[ant]as viduas non convenire, quia non impetrant, cum pclant. Quae tales itaque fuerint, tamquam operatioiiem rem ipsara ex- istimant et ex eo, quod avare accipiunt, et cum deberent fructuan 9 I Petr. 5, 8. — 14 les. 6, 9. 10. — 23 Mt. 18. 19; 21, 21. 1 viduli C : caeci S \ 7 suavia quaedam : de aliqua re S | 8 tnili^ ■ sataiia S i 10 magis vacui S : evacuatores L | 19 aures S C : oculi L | 20 (Cs- currunt -f festiiiaiiter S | 28 et : et de quacunque re petierint dabitur eii, c^ si S I 24'26 aliquas > S | 26 non convenire — petant > S C | 26 Ules itiq« fuerint >■ S 27 ex eo quod >■ S | cum : pro ut L, npo tov oJ; f3n wp- Ttova&ai ad verbum vertens | 27/1 fructuare sibi aut L : opera bona facere eti 1 crAAa nrjftai; : neipav b o | imapx^tv '■ ^X^tv b o j 9/3 dvatdiU sMioz- > b o I 4 Tvyx- : ifnagxovaat b o | to xotvov : r«3 b, rdv o \ & aq : atrnff CONSTITUTIONES APOSTOLOBUM III, 6, 6—7, 8. 193 TO fi^ X^Qo^f €d^ x^gag cevrag vxdgxstv, txol/iovg slg to ifiaveiv, ^ivagovg, xataXdXov^, fiaxoovfi^ovXovg, apcudetg, dvai- wrovq' aftweg rotecvrai vxaQxovacu ovx a§tai tov xaXicavxoi fXavovaiv. 5. ov yag ixl to xoivbv trjg owaYor/^g avdxavfta r{j xvgiax^ xotccvtomhv mg ol kygiffogoxsg, dW ^ ward^ovaiv 5 fXwxQOvatv ^ altovaip rj srigovg cdx/taXani^ovCiP xgoaaYovreg i xopjjgdi, ovx kwvxBg otvxovg vi^qistp iv xvglcp, dXXa xaga- nx^optsg TOiovTOvg avrovg k§iipai, oloi xal ilclaotv, didxepoi a TO ft^ axovetp xav didaoxopxotp ^ x b o | 8 xoiovtovq avrovg cnj b o | noloi b o I elalaatv itaxevoi : Taaatv b 0 | 9 iiiaaxovtiov . . dvayivwaxov- w b o | 11 dxovaijre h o p v | fikhptire a h p j I Toirov a b h o : + tal toXg eialv uvzctv fiapitoi ^xovoav m p v A, autem etiam ea addit, quae in D adhuc sequuntur { 16 avtdiy + tttl b o j b o | 23 ^x : al d\ ix h \ ifinepngixovaai a h : xtpiTf. b o : initpkxovaai m p v | 24 svnopiav + tf m p v | 24/25 ini- pfvovaiv b m o p V I 25 (lovov ]> h Fl/NK, DlOASC. ET G0N8TIT. AP. I. 13 194 DIDASCALIA HI, 7, 4—6 (l). sibi aut dare episcopo ad susceptionem peregrinorum aut lantium repausationem, ad amarissimas usuras conimodant et solo Tnamroona cogitant; quarum Deus est sacculus: ubi est satirus eorum, ibi et mens eorttm est. 4. Ula enim, quae ad circi 6 eundum iam institQta est, ad opus spiritak non recte sentit, s( autem mammonae, id est lucro, Deo vero placere non potest mitiisterlis eius abunde oboedire potent, quoniam voluntas circum multa occupatur et ad lucrum niagis festinat. 5, Tam( etsi adstat interpellare et rememorata fuerit, ubi debeat ire propter 10 accipiendum lucrum aut quia amicae suae oblita est verbum ali- quod dicere, et, cum stat, iam non orationi intendit, scd et quae circumvenit earn cogitationi. Quae talis ergo I'uerit, nee exauditur citius, quia dereliquit precem et mens eius ventilatur et non ex toto corde offert Deo precem et pergit magis ad inspirationes 15 maligni, quae non possunt salvare earn, et amicae suae exponil •eas, quoniam nescit, qui ei locus creditus est vel quo gradu digiu effecta est. 6. Quae autem Deo placere vult vidua, sedens intra tectum suum quae Domini sunt sapit, noctu et die incessabili ore sinceram precem offerens, et impetrat pro his, quibus petit, cum 20 sinceram precem fundit, quoniam mens eius ad hoc solum vacaL Nee enim voluntas eius avara est ad accipiendum nee desiderium eius est, ut multum expendat ad expensa sua. Nee oculis aliquid potest desiderate, quia nee vidit aliquid tale nee insedit menti eias» nee, cum audit, in verba malorum adcommodavit aurem suam aut 3 Phil. J, 19. 18 1 Tim. s, 5. Mt. 6, 21. — 5 Mt. 6, 24. — 17 1 Cor. 7, jl. - 3 quorum L | sacculus : + et venter S j 6 est : -f ut accipiat S ) 6 id est : et scrvit S cf. C | 6 lucro : + immundo S 7 abunde : perpdno orans ac rogans S cf. C | 8 circum — festinat : magnopere capta est cun quaestus immodici S | 10 lucrum : aliquid S cf. C [ 12 nee : oratio eius in nihilo S | IS citius quia : cnj S | 15/16 quae — eas : et loquitur cum amicis suis de re inutili S | 16 qui — creditus est ; quomodo ad fidem per\'enerit S I 19 otferens : -|- coram Domino S | pro his quibus : quaecunque S ( 19/20 cum — fundit > S I 22/23 oculis — menti eius : oculus eius aberrat, ut iliquid vidcat et concupiscat et menlem suam impediat S | 23 insedit : impedit S I 24 nee : + q L I cum audit : umquam aut Corssen 24/1 aut — habuh : quia non egreditur nee circumambulat foris S 4. ovvfxitii: xxL} Cf. Polyc. Phil. 4, }. ftRfiatva ffQOtnl^ovQiv, tov 6 &Edg to (iaXXavtioi', at to gxrfitv xc^ xb Jiitlv jiQoxQ'tvovCiv xdoTji; aQezfig /Liyovaaf f.^ayajf/tv xal xliDfiiv. avffiov yag axo^v^Oxoftiv" , di eo^ lorcora ravra iioyi' Iteano xal wx ^ ^^' V ^^^^'^ ^ fi^ ^^ rTT^g ixiXiXrjOxai xal koyov xivd xavxi] xgootvtyxtlv otpilXw 6t Toiavxa koyiCiOfiivrj ovxixt xt] xgoatvx'j xgoa^^u, dZXa xf ifxxtxxovaf} ivvola. 616 xdv xore B'tXt/oy xgoaev^ao&ai vxig Ttvog, ovx elOaxovod-tjOsxaf ov ydg i§ oXr^g xagdlag xgoog:iget xijV dirfitv xvglo), dXXa ftf/jegiOfju'Tj dtavola. 6. ii 6k &B(Ji (Sou- 16 Xo/itvrj xgooavixtt^v xaffriptivq iv6ov (fgovel ra rov xvgtov, vvxxoq X4Xt t/fit'gag dxaxaxavCxip Oxofiaxt dirjCiv xgootpigovca dXixgivfj. \£Qxtg ovv xal ij ooqxoxdxrj 'lovdid-, (iagxvgovfiivrj kxl aat^oavpy, ^Vvxxix; xal ^fiigaq idslxo xov &bov vxeg xov 'lagai^X, ovxco^ ovv xal jj ofioia avxij x^lQ*"^ ivxev^iv dxaxdxavaxoi' vxkg x^g ixxXijaiag 20 XQOOittou x

ixxtio&ai' o re o^aXfAog avxijg ayvog xal r, dxoij xaB^aga xal al ^t^P^g afioXvyxoi xal ol xodeg fjOvxoi xal x6 axdfta ovxe xgog Xaifiagylav oi^xe xgog ifXvaglav 26 Ixoiftov, aXXa XaXovp ftkv xj. 6iopxa, fiexaXafi^dvov 6k toy xgoa- 1 Phil. J, 19. — 2 les. 22, 13; I Cor. 15, }2. — 5 Mt. 6, 24. — Mt. 6, 21. — 16 I Cor. 7, 32. — 17 1 Tim j, 7. — 18 ludith 9. 12. — Prov. 7, II. 2 xat TO : xal m p v | 2 npoxplvaaat b o | S a" : xal o 1 4 ^ y. fxijxvla : fl yap ijv (^v o) axtvaaia b o [ ;ifp/ : rj n. o, vnkp b ', 4/6 ti ItPIt*' '• f^fiff^oXoyiov o, to koytov b | 8 dia&taiv : 6tavoittv h I 9 ^f vol : ivm o I 10 lafifiavvn o 11 iniUXtjOtai + avt^i; h \ 12 di : yap b o | ►g > b 0 I npoat^ti : Jipoofv^ftat b o | 13 &ileii; b , 14 oktj^ -{- rtjg b \ ^piptt o I 16 xvpiut xijv AftfOiv m p v I xvpiip : rtS x. h 0 \ 18 'tovdi9 ; i0vdi!& o, -dfia a, -f- ij h j 19 idiero b m o p v | oj;*' : v** b | 20 aur^c b p, javTrj h I 21 tif» > a I 21/22 6ia — avrtji > b o | 22 tovco h 1 23 4y- ^fioBai b 0 I 25 i)avioi a b h o : taoi m p v | ro axofia : post Xaiftapyiav 0 [ 26 fiftai.ufi^dyrwVTtt o IS* 196 DIDASCAMA. Ill, 7, 7-8, 1 (L). ipsa ministrnvit, quoniam nee curam habuit. De his ergo vM poterit impedire orationi eius. 7. Sic igitur castitas cios d inturbulentia est Deo accepta, et mox, cum coeperit pd« aliquid a Deo, praeveniet precem eius, quoniam quae talis c< 6 vidua non diligens pecuniani neque turpilucrum amans nee avm nee gluterix, sed niagis mansueta, sine turbulentia [agens omnai religiosa et verecunda et sedens in domo sua 8. et lanara ddont accipit, ut magis praebeat tribulantibus quam ipsa alicui sit moloo, ut accipiat ab eis, reniemorans eius viduae, cui in Evangelic tesb- 10 monium fertur a Domino, quae veniens misit in ga^ophylaci» denarios minutos duos, quod est quadr antes ; quam cum vidisKt magister et Dominus noster cordis scientiam habens, dixit ni O discipttli tftci, ista vidua paiiperrima plus omnibus misit €. synam, quoniam omnis populus de abundantia sua misit, hate 15 ownem vitam suam vel substantiam, quam habebat, in caek lhesauri:^avit. Vill. Sinceras ergo oportet esse viduas, subditas episcopis n^..c 4 Mt. ai, 22. — 7 Prov. }i, I J, — 10 Mc. 12, 42—44. I 2/3 castjtas . . et int. : tranquillitas maiisuetudo et castitas S ' 3 est - fl S cf. C : cum sit Deo manifesto L | 6 gluterix : cupida S | magis : pcrserena in oralione S cf. C | ageos omnia >■ S C [ 8;9 tribulantibus — ut : vd tr> buat aliis neque aliquid S | 12 magister . . Dominus :>o S (if. C 1 IS phi omnibus : ab omnibus plus L | 14 omnis populus : otunes S C | 15 vd s#- staatlam >' S C, additamentum interprets 1 15 IG in caelo sibi thes. : sui tanquam thesaurum S | 18/19 el metuentes- sicut Deum : post Jiaco^ii L 20 consilium aut >- S | episcopi : -)- vel InqueiUes cum aliquo nisi ut t» silium dent conversionis S 1 23 ut sup. diximus r super aliquem S VII, 8. de/oris] Sic in verbo ixXufi- (idvQvaa interprcs syllabam fx reddere videtur. VIII. "Or* ov X9h »«(>tt c"* ?.aftfidvftv T^v XW"* ^ 'Oi nov 17 alloy Tuarov. Quod nan opct- tet ab indignis accipere viduint ts episcopum vel alium fideiem. coNSTrrcnoNES apostolorum hi, 7, 7—8, 1. 197 «» 6ia ftoinjv xifl> CvCtaCiV ovtcaq ovv ae/xprj xal araQOXog 'Mxffxpvaa tvoQSifTog loxat xm 9^s(p, xtd afia tm alrijoaa&ai avri^v » XQwpO^aau amrjv ^ doaiq' ,^i" ydg „oov", gnjol, „XaXovpxog ygj* idcv xaQftftt". 7. TOtavT^ 6h ovaa vxaQxtrm atfuXdqr/vQot;, rrpyog, ^ alaxQoxsQ&tjg, (i^ catXtjCrog, itfj llxvoq' aXX iyxQaxfjg, 5 t^aOa, axaQoxog, evXa^ijg, al6ij(tmv, xa&ij/iivrj iv xy olxl^ cwxrjg fa21ovCaf XQoatvxo/iitfrj, cafcqfivmaxovaa, dYgvxvovaa, vijaxtvovaa, Hy xdvxoxB xgoao/iiXovaa qtdalg xal vftvoig' 8. igid xs ixXa/i- $hm>aa exiffotg (taXXov ixtxo(fij/(ixm, ijxfQ avxij xtvog dsta^m, fifonjaxoftdv^ rijg iv x

o^ov(iivag, (i^ xaxB%- fmt^flwmg fn^ xagd xrpf 6iaxo:ff(P xi xoulv d^sXovaag 6lxa 20 i.|WB|M/i; xov duxxopov, olop TO xgog xipa dxeXd^elP d^eXovaag ixl 3 Mt ai, 22. — 3 les. 58, 9.-9 Prov. ji, 13. — 11 Mc. 12, 42—44, 1 6ia fion/v : diafiivuv b o | ovv >■ a | 2 r^ pr >■ m p v | 2/3 avr^v H cv h m p V I 3 avttiv >• b o | tpijat : post XaXovvtoq b m o v, > p j Ipfl b o p I b i*ii alaxQox. > b o | Uxvn b o ! aAA* iyxQaxi}q >• b o | I httyiv. — v^arevovaa > m j 8 v/ivoiq + nvsvuaxixolq b o | 9 eintg o | iakio9m b o I 11 xvplov : zv b | elq to le()6v b o | efiaUev a | 12 ra > koi xo}3fdvt^i : incipit d | 14 dfi^v X. vfilv > d | nXelm b d | 16 rf^ + htti vorep^/taTOg a cf. Luc. 21, 4 | avvijg b h (kavrfit) o cf. D : ante tl» fiior a, >• d m p V 1 e'txBv + tfiaXev b o | 17 nei&ofiivotg o \ 18 xal pr >d m p V I ToTg . . . roTg >■ b h o | 18/19 hi — diaxovotg >■ b d o | MfOfti a I notetv BtX. : notovaag h | 21 ro >■ b o | an. 9fXovaag b o d, D : dneX&ovoag a h, dneX9ovaav d m p v I. Aniinadvertas, quomodo Didas- Didascalia porro viduae manus impo- it ei Constitutiones de ordinibus sitionem attribuit, quam Constitutor ter X differant. Vidua cum in ilia non agnoscit, maiorem partem ver- ttjptora eadem esse videatur ac dia- suum 2—5 supprimens. OBssa, in hac diaconissae subicitur. • 198 DLDASCALIA III. 8, 2-9, 1 (LS). episcopi vel diaconi. Si quid autem non iussa fecerit, corriputur ilia, quae sine Jisciplina est. 2. Quid enim scis, o raulier, a t)uo accipias aut de cuius diaconia edes aut pro quo ieiunas aut an maiium commodasti? Nescis, quia rationem reddere habes Domino 5 pro uQoquoque eorum in die iudicil, quoniam communicas ope- ribus eorum. 3. Tu quidem, o vidua indisciplinata, vides coo- viduas tuas aut tratres in infirmitatibus positos: ad membra tua non festinas, ut facias super eos ieiunium et orationem adhuc rt manus impositionem? Dicis autem non vacare tibi et fingis tc 10 male vakre. Apud aliqu[ant]os vero, qui sunt in peccatis aut extra synagogam, quoniam multa donant, paratissime celeritaten tuam praestas illis. Confundemint, quae tales estis, quia non solum amplius [aj viris, sed et [a] presbyteris et [ab] episcopis vultis sapere. 4. Scitote igitur, o sorores, quod, pastores vestri si quid 15 vobis disposuerunt una cum diaconis suis et audieritis eos, Deo vos oboedistis; et secundum iussionem episcopi si cuiquam com- muni(castis), *l sine vituperatione estis apud Deum, el omnis frater ex numero laicorum episcopo oboediens eique se subicieos, quoniam hi rationem reddunt pro omnibus; sin autem non ©!>• 20 oeditis consilio episcoporum et diaconorum, hi innocentes sont delictorum vestrorum; vos autem rationem reddetis omnium, quie facitis secundum voluntatem vestram propriam, viri aut muliercs. 5. Unumquemque enim, qui orat vel communicat cum hominea ecclesia eiecto, iuste oportet cum hoc numerari; nam ad dissolu- 25 tionem et ad interitura animarum hi sunt. Si quis enim cam homine ex ecclesia eiecto communicat et orat neque oboedit episcopo, Deo non oboedit, et coinquinatur cum illo eumque non sinil ad paenitentiam venire; si enim nemo communicat cum eo, paenitentiam facit et flet et orat atque precatur, ut recipiatur, «l 30 paenitentiam aget omnium, quae facit, et vivet. IX, Mulierem aut bapttzare vel a muliere baptizari non appro- bamus, quia hoc illegitimum est et magnum periculum ei, quae 5 pro unoqu. eorum L C : de unaquaquc haruni rerum S 1 9 unpositi- oaem : + et visitationem S | 9/10 vacare . , valere ^' S | 10 aliquos : alios S 22 propriam : + aut veslri, o vos viJuae Sm IX, 1. non approhanms] Auctor le- (/« PrtrMJ 1893 p. 60, cutn ActaThecbe nissimc iudicat. Zahn, Das Evangelium respexisse censel. sod DIDASCALTA III, 9, 2—3 (S). baptizat, et ei, qui baptizatur. 2. Si enim liceret a muliere baptiisari, profecto Dominus ac magister uoster a Maria matre sua baptizitus fuisset; baptizatus est autem a loanne, sicut et alii e populo. 3. Nolite igitur vobis periculum struere, fratres et sorores, coo* versantes praeter legem evangelii. 3 Mt. 3, I}. 3 xaralftnortai b o | 5 dif^pi9t] b d 0 | 6 yfyvtjOiv h | 7 o >■ b m v • xal > b 0 I 8 ^niri)inw/iiv b d p, inttQtxfianfv a | lutattvtiv b 0 I 10 ifpf/av' : Ifffitttig d p V, xal O^ b) t(gft{ a^ (av o) b o ( rov > i , 11 vno + rttfv m p V I 13 oi'xl b d m v | 17 > h 14 Tovtto b b m o p v *> : tovTO a d I 16 Tov npdy/iaroi >■ h | r^ pr ^ b o | 18 /.atxov b b» -x^t o | I . naftavofiov x. o.] Consthutiones multo severius iudicaiit quam Didascalia. }. tV roff nitokttfiovaiv] sc. Ill, 6, 1. — \f(iaiivaai\ Baplismum per sacer- dotes solum vel per episcopos et pres- byteros impcrtiendum esse hoc loco Constitutor annu.it et infra c. 11, i ; 20, 2 distincte dicU addens, diaconos in sacr^imento conferendo illis mini- strare. Potestas baptizandi VIII, 28, }- 46, 1 1 diaconis etiam espresse abiu- dicatur. Cf. Canones apost. 47, 49, 50. Similiter Maximus Confessor ad Dio- nysii Caelest. hierarch. c. j, Balsaraon ad Canonem apost. 49. Altera ex parte diacono ius baptizandi cancedunt absolute synodus Illiberitana c. 77, Cyrillus Hieros. Catech. 17 c. 35; cum auctorilate episcopi TertuUianus De baplismo c. 17, Hieronyraus Adv. Luci- ferianos c. 4; in necessitate Gelasius Ep. 14 c. 7 (Epist. Rom. ponl. ed. Thiel i868 p, j66); Paschae tempore Canones synodi Romanorum ad Gallos episcopos c. 7 (Harduini Concil. coll. I, IOJ5). — \(Qeiai] Negat quoque Epi- phanius H, 79 c. 2—4 in Christiana reli- gjone esse deberc hs/o'a.; vel )fplaaai;. 4, Similiter Epiphariius H. 79 c. 3. X. Oti ov xev i-oi»bv notflv le^u- nxov ^pyov, fiantiaint tj Qvalav tj xftpo^tatav 7 fv't.oyiav. Q.uod non debet laicus opus sacerdotak Ei* cere.baptisma vel sacrificium Telnunas impositionem vel benediclioneiu. 1. ovie }.a'(xolc] Auctor regukm solum ante oculos habet. Necessitatem vero saltern in baptismo coalereni) regulam superare ipse annuit VIH, 46, t6 et omnes semper censuerunt Inn TertuUianus extra ordinem Uicis iut baptizandi expressc attribuit. — li- Xoyiav fi. ij ft.] Haec verba, rcpeiiJi VUI, 46, 11, benediclionem dcnotjut a presbytcro aut ab episcopo imper- tiendam, vel benedictionem privjtam aut publicam, ut e Basilii M. cauone 27 colligere licet. Infra VIU, 6, 10, 7, 3; 8, 4; 9, 7; 15, 6 preces super ate- churaenos, competcntes et fideles pro- nuntiandae fvXoyiai appellantur. X--XJ. Georg. Chron. c. ijl. XI. "On 7t).fjY i:xiax6nov ij nfftO' jivtiifov ovAtvl Ti- xwv inittTpanzai ra rdiv Ufkif h-fpytiv, 16 de ;tfi(>oroi'*<> /io»f imaxontp npoa^xn, kripai di «»- SfvL Q.uod praeter episcopura vd presbyterum nulli reliquorum den- corum licet ca excrcere, quae suni sacerdotum, et quod ordioe eptscopo soli convenit, nulli vero alii. J. /f^poroiffv] Hoc verba Consti- tutor semper significat ordmationcm coNSTmrriONES apostolorum hi, 9, 2—11, 3. 201 uv ixiagsaXkg ydg, (idiXop 6h xaQavoitov xdi dcs^ig. 2. el yag ,fciipal^ yvpcuxbg h dvi^g", ovtog dh xgoxetgl^eTat tig legcoavvTjV, )o Sixeuov a&tx^acu rr/v &q(iiovgylav xai xazakixovta t^v dgxrjv \x\ to JoxaTOP iX^elv amfia' yvvrj yag omfta dv6g6g kx xJisvgag OP xdi vxoxtl/uvov hctlvm, i§ ovxeg xdi 6t^gid-rj tig xaldmv 6 fivtatv. „Avrbg" ydg „oov", fprjalv, ,,xvgttvati" ' agx^ yag yv- vaixog 6 dv^g, ixttdij xdi xtg>aXij. 3. tl 6t Iv rolg xgoXa^ovOiv Mdaxuv ttvTalg ovx ixirgixo/itv, xmg itgaxtvaat xavxaig xaga fvoiv Ttg avyxg POiiod^ixrig. X. 'AXX* ovxB latxotg ixixgixoftsp xoitlp xi xcop Itgaxixmp igrfmPf olop d-vaigp rj fidxxiOfia ^ x^^PO^^*^^*"*^ V tvXoyiap ftixgav 7 fuyd2j)P. 2. „ovx havxm" yoQ „xig kafi^dpsi xr/P xifir/P, dXl' 6 20 taXovfUPog vxb xov ^tov"' dta ydg x^g kxid-iatmg xdXxcug ^' xvXmgolg ^ vjTjjgtxaig, dXX' fy fiopoig ixtOxoxoig xal xgeOfivxtgoig, i^xrigtxovfiipcav avxotg xcSp duxxopaw. 2. ol 6i- xoXficopxtg xovxo xdap Kogsixcap vxoioovoi x^ dlxfjp. 3. :Dvx ixixgixofisp 6e xgsa^vxdgoig xtiQoto^'tlP 6ta- xopovg ^ diaxthfiaaag 17 dpccypcoaxag ^ vxrjgixag ij codovg ^ xyXw- govg, dXXd ftopotg xolg ixtaxoxoig' avxij ydg koxi xd§ig ixxXrj- ouxoxix^ x(d agftopja, 2 I Cor. II, }. — 4 Gen. 2, 21. — 6 Gen. 3, 16. — 13 Mt. 3, 13. — Mt 28, 19. — 20 Hebr. 5, 4. — 28 II Paralip. 26. 18 initghtwiisv b d o | ri >■ m | 19 tvXoyias b o | 20 dXk' o b d h p : ii.''jtt a (+ o a*) o V | 21/22 rcSf iniaxonwv h | 22 avrijv h | 23 'O^iov d o p v j v:to9T^ofTai xov 'O. p v | 26 diX § h : ^ a b d p v, f ^ ^7 o I 27 xoqi- tuv b V, xoftfTmv d h | oinelaovatv b o | 28 dl a h : oiv d m p v, yap b o | Xfto^vripove h | SO fiovovi rovs intaxonovi h | 81 ap/aodia d 25 30 DIDASCALlA'ni/to, 1—6 (s). X (xii). De invidia vero vel aemulatione vcl obtrectatic vel murmuratione vel lite vel loquacitate vel iactantia vel de pugnantia antea vobis diximus, has res Christianum non deccrc; in viduis autem re nomen quidem unius ex his rebus inhaereat 0 2. Quoniani vero, qui mala operatur, artificia et opera muUi habet, intrat in eas, quae non sunt viduae, et de eis gloriaiur. Sunt enim, quae se ipsas quoque viduas esse dicant; opera autcm nomini convenientia non faciunt; propter nomen enim viduitatis non sunt dignae, quae introeant in regnum, sed propter fidetn et ]0 opera. Si ergo bona facit, gloriticabitur et accepta erit; si vero mala facit et opera adversarii operatur, vituperabitur et eicietur e regno aeterno, quia reliquit res aeternas et desideravit ac dilexit res tcmporales. 5. Videmus autem et audiraus viduas esse, m quibus inest invidia mutua. 4. Si enim anus socia tua indirta IS fuerit vel quid acceperit ab aliquo, o vidua, videns sororem tuais adiutam esse, si vidua Dei es, debebas dicere: 5 (xiii). Benedictus Deus, qui anum sociam meam adiuvit. Et gloriBcabis Deum k postea eum, qui subministravit, et dices: Opus eius suscipiatur in veritate, et recordare eius, Doraine, in bonum in die retributionis 20 tuae, et episcopi mei, qui recte coram te ministravit ac dispertiit eleemosynam, prout decet, quia anus socia mea nuda fuit atque adiuta est, et adde ei gloriara ac tribue ei coronam honoris in die revelationis adventus tui. 6. Similiter et vidua, quae accepit eleemosynam a Domino, oret pro eo, qui hoc ministerium praebuit, X, 5. et glorificabis — subministravit^ Constitutor haec verba tanquam partem oratioais exliibet. Syrus parttculam for- tasse minus recte vertit. • dericorum, et ab eo distinguit jrjipo- 9fTtIv vel maiius impositioaem, quae extra ortJinationem fit et etiam pres- byteris competit. Cf. VUl, 28, i. 2. Atiimadvertas autem, in sectione de ordinationibus VIII, 4 — 22 psaltas et ostiarios locum non obtiiiere. XII. AioTffOTtij ^aaxavia{. De- hortatio ab invidia. I, n^ofip^rai] II, 6; HI, ;. XID. Onu>s' Set Tifioafvxfoifat tag ]CVPf*. II Cor. 8,4; 9, i.ij, ubi vocabulum illud ministerium eorum significat, qui chri- stianae caritatis officii aliis praettanl. vel beneficiorum subministralioncm. Cf. IV, 1, i; 7. a. Herm. Mand. 11,6; Sim. 1, 9; II, 7. Verbum diaxovtir vel diaxbvfTa9ai similiter deootsi: cleemosyium dare, ut c. 14, 2; V, i, ;; Herm. Mand. 11, 6; in loco in loaoms Dam. S. Paralleljs e Doctrina Petn allegato (Migne PG 95, 1461), culm CONSTTTimONES APOSTOLORUM III, 12, 1—18, 2. 203 Xn. UeQt de ip9-wov ^ C,i\Xov ^ xaxaXaXvaq ^ igtSoq Iq g>iXo- iaq MgoelgnjTcu. v/tlp, oti ravra XQiatiavov dHoxQia, xal lOxa ixl Jf^frnv. 2. ixeid^ dk 6 ivigycov did^oXoq noXvxQoxoi xotxlXoq vxdQxmv slg rag /t^ X^Q^ ifutOftxevBi, cog xal xoxb TOP Kdh>' Mviai yoQ Xiyovaw dvat x^gcu, td 6h r^ xi^gslag 5 t xa4faffiXfuna ov xoio€atv, mg ov6k 6 Katv xd d6eXq)ixd wo/uxTa' dypoovaiv ydg, cog ov x6 ovofia x^g xijQtlag elg ^aai- V avzag sUfd^it, dXX ^ dXijB^g xlaxig xal xd oota Iqya' d rig TO fuv ovofia x^g yypcfog x^xxijxcu, ixixsXil ^ xd xov xeifidvov ixixijdivftaxa, fj ftkv XIQ^^ at?T^g ov XoYioB^e- 10 k§/a>cd^HOa 6k xf/g ^aatXelag aleopi^ xoXdast xaQado&ijaexat. hcovo/tBV ydQ xivag XW'*? $>y^oTt;^oiJg, g>BoveQdg, Sic^oXovg, ttttvovoag xalg hxJQmv dvtaeatv al 61 xoiavxai ovx elalv xov 9ro€ ovdk x^g ixeivov didaaxaUag ftaO^xgicu. 4. 6iov ydg ig, iv&vBUoijg avxmp OvyxfJQ^ ^^o rtvog ^ Xa^ovOfjg dpyvQta 15 }09^v ly xofia ^ vxodsaiv, d-iaaa/iivag xtfv ddBXq>rfv avxdav ifv%aaav tlxelv XUL EtSXoytjxog 6 d'lbg 6 dvaipv§ag ftov x^v avyxi'ioav iy^aov, xvQU, xdi 66§aaov xov diaxoviqaavxa avx^, xal x6 w avxov dva^cdij kv dXrjB-Bla xgog ai, xal (ttfijaO^^aji ccvxov 20 ajci^bv kv Tii/dgci^ ixioxox^g avxov' xal xov kxloxoxov fiov xaXmg aoi Xeixovgyi^aavxa xal 6i6d^avxa evxaigov kXsijfio- rpr yvfiv^ ovaji xy avYytjgco ftov yeviad^ai, xgoa^eiijg a^xm av xtd dcang avx(p axig>avov xovj^ifdeeog ^v ^(itga dxoxaXvipea)g fxox^ oov. 2. 6fioto}g xal r/ XafiovOa x^lQ^ ^^ tXtog ovft- 25 civxicBca xm 6i66vxi avxfi x^v diaxovlav. 1 ^ pr a b d o : xal h m p v | 2 aneiQijtai b o p | xQio^tovoIg o \ [2abho:>-dnipv|d^>>dmpv|4 noXvnoixikoi b o p | fpitti h, similiter deiaceps | 6 ovd* a | o Kai'v : xal b o | 7/9 z^P'^f '^ I kovg b I xal ta oaia ^py" !> m p v | 9 intteltl : post dvxixtifiivov a | tii'> b I aSrij h, avxri v j 11 i^to&iiaa b, i^io^r,attai o \ fiaatXeiag + 9fov b o I 16 hdv&elaai vno rivog avyxiJQai ^ h | avrwv : r^c p, 7ff ni V I avyx^gni • t^S o/ioias avttSv x^lQ"^^ b o | 16 Beaaa/iivats h j vXoy^i^S + eZ a | o sec > d | ftov > a | 19 diax. : ketrovgy^aavta b o \ 0 xal TO Hgyov avtov > b o | 20 dvafialt] ra v d» : -^d^ d, -fi^rat a, rei p, -fiifidari h, dvdlafie b o | 23/25 yvfivy — Utoi > b o | 23 avy- v< p, dvw^yofoi d | npoaoiaiji d | 24 Jwa^g a | avx^aewg h | 25 MXeov d | 6 av/tnpooevxeoBw : -xia^ai h, npo0evxio9-w ih xal b o | 26 rtp : vnlg itdttxorog rdSt h 204 III, 1™ 7— 10 (S). (xiv) occultaiis nomen eius tanquam sapiens, ut iustitia cins fiat apud Deum neque aputi homines, situt dixit in Evangeljj Te faciente deemosxnam tiesciat sinistra tua, quid facial dextera ne, cum patefacis ac manifestas nomen, orans pro eo, qui di 5 nianifestum fiat ac veniat nomen eius ad aures gentilium et geni audiat, cum hie sit vir sinistrae. 7. Nam et accidit, ut, si fidehum te audit, exeat ac loquatur, cum non deceat exire manifestari ea, quae fiunt vel dicuntur in ecclesia, quia is, eiectus est ac loquitur de eis, Deo non oboedit et proditor 10 ecciesiae. Tu vero ores pro eo occultans eius nomen, et implebis, quod scriptum est, tu et viduae tales, quae estis all sanctum Dei lesu Christi. 8. Nunc auteni audimus viduas non conversantes secundum praeceptum, sed id tantum agentes, ut mendicent et aberrent ac vagentur. Et ea, quae accepit ele- 16 emosynani a Domino, si est insipiens, palam respondens ei, quae earn interrogat, revelat ac patefacit nomen dantis, quo audito haec niussitat ac reprehendit episcopuni dispertientem aut diacooum aut eum ipsum, qui donum dedit, dicens: Nonne sciebas me tibi propioreni esse et magis oppressam ilia? Neque scit hoc non 2u secundum vokmtatem hominis factum esse, sed iuxta mandatuni Dei. 9. Si enim lesfaris eique dicis: Propior tibi eram, et sciebas me nudiorem esse ilia, debes cognoscere eum, qui ordinavit, et silere nee contendere cum eo, qui ministravit, sed ingredi in domum tuam et in faciem tuam te proiciens confitcri Deo pro 25 vidua socja tua et orare pro eo, qui dedit, et pro eo, qui mini- stravit, et rogare Dominum, ut tibi quoque aperiat portam gratiae, ac confestim Dominus audiet orationem tuam invidiae cxpertcm, et mittet tibi gratiam potiorem quam viduae illi sodae tuae, non sperabas te ministratum iri, et probatio perseverantiae ti ao laudabitur. 10. Aut nescitis in Hvangelio scriptum esse: Cum fa eleemosynam, noli tuba canere ante homines, ut videaris ab eis, til hypocritae faciunt; nam in veritate dico vobis, receperunt mercei 1 Ml. 6. I. — 3 Ml. 6, 3. — 30 Mt. 6, 2. 6. iustitia] i. e. elecmosyna. sitiislrae] Cf. II, 4j, j. vir partem extremam etiam Gregorius ^«i Oral. 34 c. 24 laudavit et NiceUs interpres false ad Constitutiones ipo?'. CONSTITUTIONBS APOSTOLORUM Iir, 14, 1—3. 205 XIV. *ff fiivTot ev xoiovaa axoxQwpdrm to obulov ovofia nq awpjj, „ft^ aaXxlCfivOa liixgoad^sv" avTtjg, tva yivritai ij iXe- iffmovvf] Iv xpvjrry xgbg d^eov, xad^ciq g)rjaiv 6 xvqiog, oti „aov ik xoumvxoq t^v iXtrjfioOvvtjv fttj yvmxat ri agiOxtQa cov, xL mul 4 a xgoaevxiod^o) vxig xov dedmxoxog, oaxig nox' av y, ifiov ^vciaaxiqQiov d^sov vxaQixpvOfi, »xgl o xaxrjQ 6 ^lixcov kv tp xQvxxt3 dxodcoaei xm tv xotijaavxi iv x

avsQm". 2. dlX' d fOj xax' ivxoX^v d^sov ^^v ^iXovacu xfJQ^*^ q)Qovxl^ovaiv xoXv- xevaxfTVf xiq 17 it4xxovijUX£i voitv xbv diaxa§d(itvov xa2 dxoOiy^aaaa uA fi^ ftBft^fiivij xrjv diaxovrjaaacof, tloeX&ovoa elg olxov iatnijg tdi ixl xQoCmxov iccvx^v ^aXovaa Ixexivaai xbv d^ebv dg>E9ijvai 2 Mt 6, 2. — 8 Mt 6, 3, 4. — 7 Mt. 6, 4. 1 fiinot : /tiv to o, fiiv m p v | svnoi^aaaa h | 3 ;rpoc xbv d-ebv iv xpvxrdi a I ^v + rcS o | 4 t^v b h o d* i. m. : >> a d m p v cf, Matth. 6, 3 | 4 «ov + ro d i. m. V I 6 ^ : i;ci b I 6 XV9" + rfi b o | not' > b o | p : (2 p, {(ij d o I 7 &eov : Xqioxov a, >■ o | 8 noiovvti a | 9,'10 nokvnevateXv : •*tvatv b o, ^iXontvoxelv m p v | 10 fia&ovaai b, -aaa o | 11 Xiy*^^^"^ ^ ° I oti pr > a ! on sec > b I t{6eii d p, tfdiic b | 12 ftSkkov iyy. — xal > a | »«p' ixtivtiv pr >■ b o I 18 r/ h ra p V : ott a, Sta tI b d o \ Xiyovaa b i W roiiro > b o | 15 yiyovtv : ante ^iktjfia tn, ante tovto p v | Beov >• h i hov xpoatayfia co o \ ovrij v, atlr^ ra | or* + *«"> b o | 16/16 iyyvxeQwq p, •liffct d h o i 17/18 dnoa. — ftsfitpafiivij : dnoaiyijaaaav fif] (it(i^anipv retulit Latini quoque diaconUe nomen ntpiayyikJieiv xb kavx^g ovo/ia xijv *^u iUo ifsurpant: Cassianus Coll. xapnog>opovaav xaxa x^v xov xvqIov XVIII, 7, 8; XXI, I, 2; 8, i; 9, 7; dtaxa^iv. Qjiod secundura Domini ^0, ]; Gregorius M. Ep. VIII, 20; constitutionem non debet se iactare 'X, 24. nee nomen suum praedicare, quae mu- XIV. "Oxi ov XPV xofind^siv xal nus tribuit. 206 IHDASCALU HI, 10, U— 11, 4 (s). suam. II. Si Deus igitur mandavit, ut ministerium fiat in occulfi et ita ministravit is, qui ministravit, quare tu, quae in oca accepisti, palam clamitas? Aut iterum quare tu mendicas, qu non solum vitupens ac murmuras sicut aliqua, quae non est vids & sed etiam maledictum emittis, sicut gentiles? 12. Aut non ao visti, quod scriptura dicit: Omnis, qui benedicit, sit henedictits, omnis, gut maUdicit, sit mahdicius. Et similiter in Evangelic que dicit: Benedicite eis, qui vobis mahdicunt. Itemque dicit: Cum « veritis in domum, dicitt: pax buic dotnui; et si domus digna fm in pace, pax vestra vmiet super earn; si aut em nofi fuerit digna, vestra ad vos r evert etur. XI (xv). Si ergo pax ad eos, qui earn raiserunt, revcrtitB eo magis maledictio revertetur super eos, qui earn emiserunt aniter, quia is^ super quem eniissa erat, non fuit dignus ma 15 dictionem accipere. 2. Omnis enim, qui inaniter alicui maledic sibi ipsi maiedicit, quia scriptum est in Proverbiis: Sicut posit volant et aves, sic maledicta inania revertentiir, Et iterum did^ Qui projerunt makdicta, insipientes sunt. 3. Sub figura enim repraesentamur, sicut Dominus dicit: Vade ad apem el disce, 20 modo operetur; opus suum sapient er perficit et de eius labore of a divitibtis ac pauperibus ad cibum ; et amatur ac laudatur, quamquam exigua est robore. Sicut ergo apis exigua est robore et cum pup gerit aliquem, aculeum relinquit et sterilis fit ac confestim morii ita secundum banc similitudinem et nos fideles omne malum, qi 25 alii facimus, nobis ipsis inferimus. Nam quod oderis tibi fieri, neq allcri tu feceris. Propterea omnis, qui benedicit, est benedict 4. Admonete igitur ac reprehendite eas, quae sine disciplina sunt, 6 Gen. 27, 29 cf. Num. 24, 9. — 8 Mt. 6, 44. — Mu 10, 12. i}. 16 Prov. 26, 2. — 18 Prov. 10, 18. — 19 Prov. 6, 8. — 26 Tob. 4. ij. 26 Gen. 27, 29. — 37 I Thess. 5, 14. 1 aviij<; h o \ ty (V n. : ivnoiovoiv b 0 I 3 havxiii m p v I jroi p^ > m V I 4 alka yt : dXX' ?n h | 5 fvXoyijiai : 6 (> h o) cvkoyrifin b h o I 6 d^ + Aral h 1 7 ^ov -f juJv b d o cf. Matth. 10, I j I ^ : f/ d, i b 0 I 9 dvaaTpirfrei dtnpv|10^>h| fiffrivr} -f ^ h I inl Toi-g ntf XV. On dn^tnki to koiSopflv xov nXtfoioy dkkojptov yap A'piariavdiv TO xatap&adat. duod non decct conviciari proximo; alienum enim est Christianis maledicere. 3. ovKOvv] Codex a hie incipit ca- put XVII, 1^, quod autem non a- scribit CONSTITUTIONES A«)STOLORUM III, 14, 4—15, 4. 207 g TO xlrjfitidhifta. 4. 6 yag ^toq ivereiZaxo r^ bv xotovofj rga/wd€lif r^v tvxottav, t) 61 ifu/i^exo, on /iif ix^gy^tv ifg TO W9fuif 'ipg xcA tvixri fta&ovaa dpcy/g sic: to Xa^tlv xal fmpw iitiittpsxo, dXla ys xal xarrjQaTO avr^, ixtXaB-Ofttvij rov ifrro;' ,/0 BvXorfmp ae evXoytjTCu, xai 6 xaraQooftePog as xexa- 5 mtu". 5. Xtyei 6k b xvgtoq' „'t>Tai» tladgxijo&e ^Ig ohcov, ere' ilg^vt] ttp olxco Tovrm^ xc^ iav ^ hctl vlbg elgr/Pi^q, ^ 9M7 vfuSv IxcafaxavGBxai ix' ccvtov iav de ft^ ^ OL^ioq, ij jp^ vfiwv xgbg vftdg kxiaxgi^ii" . XV. El oiv ^ dgijvij ixl xovg xt/tynxvxag avx^v ix ixstvovg 10 lir ixiaxgtg>et ixl xovg xgorpcaftipovg avxiiv dice x6 firj svgetv n>g avx^g, xoXX

ijaiv 6 SoXoftcav' ,','Qax(g ogvsa xixopxai 15 cxgovB^oi, ovxmg dga fiaxala ovx ixeXevaixat ix' ovdepl", xoXtv Xiyti' „0l 61 kxqdg&pxeg Xotdoglag dg>goviaTaxol elatv". oaxeQ dk ^ fiiXiaaa iv xy dwdftsi avx^g aod-ev^g ovoa, ixitp Pi xtpd, xb xipxgop axofiaXXst xal ylvhxai oxtlga, xop avxov nop xm vfielg, 0 iap xoi^ijxe adixov elg extgovg, xovxo slg 20 rows iptgyijcexs. „Adxxov" yag „mgv^tv xai dviaxa^ev a^xdv, i/txeotlxat jig fio&gov, ov elgydaaxo", xal xdXiv ,X) ogvoamp •gop xm xltjolov avxov i/ixtoilxai tig avxop". ovxovp 6 ymp xaxdgap ixegop ftr/ xaxagda&m- ,"0" yag „fiiOttg Ool ia§cu, ov6h &XXq> xoirfiBig". 4. 610 POV&exBtxs xag dxBid-ttg, 26 nXqoasxB xalg dvaicxvvoii, xagaxaXttxe xag oXiyoywxovSf b Gen. 27, 29 cf. Num. 24, 9.-6 Luc. 10, s- 6; Mt. 10, 12. 13. — Prov. 26, 2. — 17 Prov. 10, 18. — 21 Ps. 7, 16. — 22 Prov. 26, 27. — Tob. 4, 15. — 26 I Thess. s, I4- fr > b o I 11 intatQ4%f>ei d, avaaxQi^ei h \ inl "> d. \ 12 avr^; m | V a I inungiipei b d | 18 xov >- a | 14 ovneQ : wv b o | 16 nkravzut mop cf. LXX I 16 axQovHa o | ^n' >- m v | 17 ini^ipovreg XotSogiav I 20 rintti h I o > m I £v b o I e^; a b h o : 1^9?' d m p V | 21 avtov p V I 23 r^ nktjaiov : ante fioB^pov h, >» m p v | avrov a : avros h, > d m o p V I f /( ctvrov i/ineoeltai m p v | 23/24 ovxovv — xaxaQaa& ra I 24/26 yevio9ai aol p, ov (o ?) yer. ao2 b d o | 25 ovdi : + ov b, 0 p ; aUitp : alko p, aXXov aol a | 26 xoig h | ohyoipv^ovaai b h o v 208 DIDAyCALU in, 11, 5—12, 2 (S). et iterum exhortamini et confirmate et confortate eas, quae itiste conversantur. Procul ergo sint viduae a maledictionibus, qua Jiii benedicenduin constitutae sunt. 5. Itaque neque episcopus n«c presbyter nee diaconus nee vidua maledictionem emittat ex ore 6 suo, ne maledictionem sortiantur, sed benedictionem. Oper«B autem da, episcope, ne quis laicorum maledictionem proferai Je ore suo; nam tu omnibus prospicis. XII (xvi). Propterea, episcope, constituas tibi operarios iosti- tiae, iidiutores populum tuum ad vitam adiuvantes. Qui tibi placeat to ex populo untverso, eos eligas ac diaconos constituas, virum, ut curet res niultas necessarias, mulierem ad ministerium feminarum. Sunt enim donius, in quas diaconum ad mulieres non potes mittcre propter gentiles, mittes autem diaconissas. 2. Nam et Id ravlta aliis rebus necessarius est locus mulieris diaconissae. Primo cuia 8/9 iustitiae : opens eleemosynae Flemming Xn, 3. pritno] De aliis diaconissae ministeriis v. 4 sermo est. — cum mulieres etc.] Ministerii diaconissarum vel vidtiarum in baptisnio feminarura adhibendo meminerunt Testameutum Domini noslri II, 8 ed. Rahrnaai p. 129, Ps.-Hieronymus ad Roni. 16, r, Statuta cedes, antiqua synodo Carthagiuiensi rV adscripts c. 12. Epiphanius H. 79 c. 3 ; Expos fid. c, 20 (21) inprimis mu- lieres baptizandas a diaconissis unclas fuisse refert. Didascalia addit, mulie- ribus vel diaconissis deficientibus bapti- zantem quoque mulieres uiixisse. Con- stitutor haec non habet. Tempore vero etiam posteriore presbyteros mulieres unxisse ex loannis Moschi Pralo spirit, c. 3 apparet. Canones Hippolyto ad- scripti c. 19, tJ fed. Haneberg p. 76; Riedel, Die Kirchenrc'chtsqueUen des Patriarchals Alexandrien X900 p. 212), de unctione baptizati agentes, sexum non discementes in universum saltern dicunt, sacerdotem totum corpus un- gere et caput et faciem. Constitutor dicit, diaconum frontem mulieris oleo sancto ungere, cum diaconijsa fd- quum corpus iiliniat. Didascalia « Cotistitutiones etiam unctiODcro apit* commemorant, quam episcopus n manus irapositione perliciebat quamque non de confirmatione intellegere Gcrl quoniam ipsa quoque baptismum p^^ cedebat (cf. v. 4). Videtur hoc raodo secundum Didascaliam episcopus ptf tern unctionis administrasse et Con stitutor hunc ritum retinuisse, quan quam alium addidit. Alias de Kk caeremonia apud veieres nihil certi in veni. Ritus autem diversus erat. In Testamento D. n. II, 8—9 cd. Rit- mani p. 129 — 13! primo baptizamliu ungitur ab episcopo post abrenimtil- tioncm oleo exorcirato, deinde a pft*- bytero confestim post baptismum olcO gratiarum actionis, posirtmo ab epi- scopo spiritum sanctum invocante i\ manum imponente iterum oleo i. <• chrismale. Didascalia de una unctione tantum loquitur, dc ea, quae mulien- bus a diaconissis praestabatur et bap- tismum praecedebaL Cf. de ea Coostit. COKSTITUTIONES APOSTOLORUM 111, 14, 4™ 207 xXrjfifiiXijfta. 4. 6 jaQ &i6g ivertiXaro ry ev xoiovot] mStlv Tfjv tvjtoiiav, r/ dh ifitfi^izo, on fir/ ixrjgv^tv I ovofia, \'t>a xat avvt/ /la^ovaa ^Qafitj eL to Xa^tlv ' xal i/iifi^ezo, aJUa ys xai xar^paro avr^, IjtiXaB^Ofitvij rov ,lO ivXoycav as ecXdytfTai, xa\ o xutaQcifiBvo^ ae xtxa- 6 5. Xiyu 6t b xvQiog' ,','Orav tiatQX*) r) dtfTJi'j] axi Tovg xtfitpavraq avrijV ix ixsivovq 10 tOTQiifet ixi rovQ xporjxafiivove; avTr/v 6ia to (ti} evQtlv J^fjc, xoXXcp /laXXov t/ xaxdga ixiOtQttpn £lg xf^alifv rov VT^v ixxiftipavTOi;, a?g otx a§,lov ovtoi rov Xa^dv avTr/v mpog ovxtQ i^axeardX^. 2. xaq yctQ o ptdxTjv XoidoQwv iQarai, xa&d ^rjotp 6 SoXoficov ,\iliV avxov, jlTc< iig (io^goy^ gy eigydocxo" , xa't xdXtV „'0 ogvaccov jyp xXr/olov avxov ifixtotlxai lig avtov". ovxovv o J^^tagav_%Tigov ng xaxagda&co' ,"0" yag ,4U0ttg ooi ovdt aXXf]} xoti^atig". 4. dto yov&exelxe xag dxit&dg, 25 xalg dvaiaxvvxoig, xagaxaXtlXE xitg dXiyoipvxovgt 27i 29 cf. Num. i4, 9. "1 1« — 17 Prov. 10. 18. - 15. - 26 I Thess. 5, 14. 6 Luc. 10, 5. 6; Mt. 10, la. ij. — 21 Ps. 7, 16. — 22 Prov. 26, 27. — Jntarp^fii d, dvaax^iipsi h I ^ni > d | 12 avr^c m | ;^ a I 14 ovnfQ : iSv b o | IB nhavxui ' c'.-r' > ra V I 17 imipigovzei koidopittv fi,- a b h o : /y' d m p V I 21 avtbv ov h, : 111 p V I avtov a : avxoq h, IA2A ovxovv — xarapdaffta nihil amplius legi potest | [i b d c 25 oudf : + oi b, d>la ifzL] Similiter Canones Nicaeni arab. c. 32 (Harduini Concil. coll. 1, 466). — xai ftira rovto xtL] Con- stitutor dicit de Sacramento contirma- tionis baptisn^o adiuncto. XVII. floiav aitlav Ij^n to tie ror XgtoTov ^antiafta, xal dtazl tiiv iv tivxtu t'xaotov kiyttui tf xal npdr- Tcrdti. Q.uani causani habeat baptismus in Christum, et quare singula in eo dicantur et tiant. 1. Cf. VII, 22, 2. Ps.-Ign. Phiti] I, 2. 2. Cf.V,7.3o;VI,is,4;VIl. Cum Constitutor baptismum in morli lesu dari dixerit, ei explicandum til. cur in formula baptismi etiam pAtet spiritus sanctus locum obtineant, trem nominari ccnset, quia sit au fiJii eumque miserit. Spiritum sanci teslem'appellare vidctur, quia in baptismo testis fuit, sicut docent Ej CONSTITCTIONES APOSTOLORIM III, 16. 3—1 211 I lait ittv fiofojf TO [ttrtojtov avrcov x<5 ay lot IXtxlm, xa\ (ttx \vxbv fj didxoi'og aXihf^n avrdz' ov yag ca^dyxi) tug yvralxaq ibjtb dpdQdiv xatojtTtvio&ai. 3. dXla fiovov tv rij xeigoO^iola xi/V ti^X^v avTTiq XQ^'J^t o lxLaxo:toq, 6v xqoxov ol hgtlg xa\ ol tXile TO jtQoxeQOV txglorxo' ovx on xal ol vvv ^{uixt^oi/evoi 5 tig ;(fteororot;iT«<, aXX dig ajto rov XQtatov XQtaxiavoi, [jfiaalXetov teQdxtvfia xdi JBvog aytov, ixxXTjOla B^eov, axvXog xal IdQaioifja^' Tov vvpi^divog, oi jtoxi ov Xaoi;, vyt' dh fjyaJtrjfievoi I ixXtxxoi. 4 (XVI). Ov ovv, fo IjTlcxojrs, ixtli'fo rtp tvJtqj giaeig xr/v xe^aXijV xrov (iajrxi^ofiiro}v, ehe dvdQwv eht yvvai- 10 mv, x<5 aytoj iXatco tig xv:tov toy xvevfiaxixov ^ajixlofiaxog' 'jxBixa Tj Ov b ijrlaxojTog tj o vjtb ok ^fQio^vxtgog xf/v hgav iji vTOlg iLnd/v xat i^oroficioag IjiixXijOW jtaxghg xal vlov xal aytov xvevfittxog fiaxxiaEig avxovg i» t(p i'daxf xal Toy fjhf m'dga vxorfcjrtoyco 6 didxoiog, xijv 6i yvralxa t) didxoi'og, ojrcoc 15 GifiVOXQtxmg jy liixddooig xqg a&Qavoxov a xovg &axxto9^{vxag xo) ftvQfii. XVII. "ft'cJTt xolvvv xb fiiv ^djixtOfia dg xbif d-dvaxov xov 'hjoov didofitvov, xb di vdmg dvri xa h | 1/2 ftfr' avTov : nifra tovtov 0) [jfofT;- b d 0 I 6 TOV > b o 7 xal > b o | 8 Wfupwvoi : viv tptotit^ b, Xvvfiiptaxoi o, 4* Beov d , ton b o | 8/9 i^yaTrtjfihoi; xal ix).ixx6g m p v | [9 ix^fxTol + oU ^nfxXt'i9i) TO xanov avTov ovofia, wg fiupTvpft xal '*Htatai 0 npoffii^trji; )Jyuiv Hal xuXiaovatv tov )mov to ovof/a avtov to xatvor, o 6 xvpioi ovoptdati avtov (les. 62, 2) a | 9/10 ixelvov tov tvnov IXpiai/ (x^iorj o) b o I 11 tov aylov 4i.aivv b o , f/j + rov h ! nvtvftatixov : ti}.t]d-Lt'ov 111 I ntfvfi. ^antiofiatoi : aytov fiant. xal nvivftatixoii o 1 14 (i\v ^ m I 16 Stttxatv h \ t) -\- xal m | Staxovtaaa h m o p | 16 ylvitai b | 17 row fiantioHivxo^ b o | lU 'h]Oov : vlov d o | Seiofifvov m p v | cf" d | rety^t: -f xal i \ r6 + 6e h o \ 20 ^ + 6t o \ TOV > h h o \ to + dh b o p I phaoius Expos, fid. c. 15 et Gregorius avvtTa■ S C | ut L C : 4~ possint discernere et adiuvan: um quemque S | 4 invalidae sunt S C : iam non possunt L ) 5/6 possint — i plentes : unicuique eorura parent ministerium ipsi coovenieos S 4. 0 M n. 9f6g] Cf. VI, t8. 4; 26, 2. Sic patres saecuJi IV Deum patrem saepe designant: Eusebius H. E. Vn, 17; Athanasius Ep. 1 ad Scrap, c. 28; Orat c. Arianos III, is; Basi- Hus M. Adv. Eunoniium I, 12. 15; Gregorius N yss. Adv. Maced. c. 13; Quod nou tres dii sint, Migue PG 4}, 129; Antirrhet. c. Eunoin. saepis- sime; Epiphanius H. 69 c. 43; Ps.- Ignatius Tars. 2, i; 5, i; Philipp. 7, i. — fiovoytvijg &f6g] Cf. V, 20, 12; VII, j8. 6; 45. 2: VJII. 7. 8; 35, I. Locutio ad titium dcsignandum saecu- lis IV et V usitata. Adhibent earn Eusebius De laudibus Con&tantini c. 12; Arius apud Athan. De syn. c. 15, Epiph. H. 69 c. 6; Eunomius Apolo- geticus c. I J. 21; auctor Operis im- perfect! in Matth. I, 20. 2;; 4, 2; 5, 9i :9, 17 J 24, 40. 41 ; porro autem ctiam patres Udei Micaenae: Alexander AJex. apud Thcodor. H. E. I, j; Athanasius Contra gentes c. 41; Contra Apollin. II, 5 ; Basilius M. Adv. Eunom. II, i ; De spiritu sancto c. 6. 8. 9. 45 ; Ep. ;S; Cytillus Hier. Cat. XI, 3; Epiphanius Ancoratus c. 3 (ter); H. 50 c. 20; 57 c. $; 64 c. 8; 6s c. Si 69 c. 32. 73; 73 c. 6—8; Gregorius Naz. apud So- zomenum H. E. VI, 27; Gregorius Nyss. Orat. catech. magn. praef.; In Christi resurr. orat. I ct V. Mi 46. 601 ; 683; Epp. 3 et 39; .\ c. Eunom. sescenties (cf. C. Holl, Aai- philochtus 1904 p. 213); Antirrhet c Apoll. c. 5. 17. J2. 36. 40. 42-44- 52.53; Ps.-Ignatius Philad. 6, 3; Tbeo- doretus H. E. I, 2$; C. Nestor, ei Schulzc IV. 1047; Hilarius Pict. In h 51 c. 10; 52 c. 6; $4 c. 6. 8. 19; $ $ c. J ; 56 c. 4 etc. Testes ostcndiml, locutionem nequaquam ArianlMnim: sapere. Cf. quae de ea et pnore da- putavi in libro Die Apostolischen A'i'»- slilutioncii 1891 p. 99 — 101. Co«liccs optimi etiani loann. t, 18 exhibot ftovoytvTiii ^loq, et Hort, T^'c Dis- sertathns 1876 p. 1—72, illam letti- onem pro vulgata fxovoyiyiii v\k recipieodam esse ostendere conalus est. XV^III. Uloq 6etXt}fiaTa rifimv, xa\ ijfttig cKpitf/iV toIq dvpuXiTaig fffiwv xal {i^ dan'iyxtjg 16 )ftdg elg xngaofiov, aXXa gvoai j)(idg dxb tov xovtjgov", oti aqv Tiv tj j^aaiXeia xal ») dvvafitg xal tj doga elg Tovg aidavag • dfitjv. XIX. 'EoTODOav di xal ol didxovoi iv xdoiv apteopiot tog xai h ixiaxoxog, (lovov de tvaxvXTOTigot, avdXoyoi xgog to xXf/&os tijg ixxXtjOlag, 't'va xal Tolg advvdroig vxTjgiTiIo&ai dvvmvrai 20 fpg „l^aTai dvexahxvtTOt" ' xal fj yhf yvvij Tag yvvalxag cxov- 8 loann. 15, 26; 16, 13. 14. — 7 Rom. 8, 17. — 11 Mt. 6, 9—13. — 1 II Tim. 2, 1$. 29 to pr a d : tov b h m o p v { ro sec a d I1 v : xov b m o p | I v\6q > m p V I 5/6 dae^fitti naafji <^ h | 7 xltjQOvofioi + &eov a | BOT<>dc ovyxktip. > o I df > d m I ru? via! m p 1 7/8 anoTeiayfiirog + fliy b o I J> ayvoi + xai, oatog + xttl b o | IO;il wg dno — ovtmg > 1 p I 11/16 ovQOVoli — nov*)QOv : Vtoi t(?.ovi; d \ 12 i).9uriu b 0 1 14 6• o 1 17 xal ^ livv. x. ^ 96^a > o I */; ; tov np^ xal tov vlov xai tov ayi'ov tiv^ (ig h o | aidivai tiiv at'ttfrcttv b o | 18 tatwaav i', toiw a | 20 xai : iv d, -\- iv m p v \ >rmula orationis uterentur, preces Idoxologia concludebant, et usu long- Ipevo doxologia cum precibus paulatim bdeo in unum concaluit, ut tempore posteriore librarii nonnulli earn in S, Scriptura recipere non dubitarent. XIX. Olos oipdXfi thai 6 diaxorot;. Qualis debeat esse diaconus. — Con- stitutor partem capitis priorem valde transformavit omiltens, transponens, addens. 814 DIDASCALIA III, 13, 2—6 (l.). quoniam vir est, et circa viros et ad peregrinationem et minis rium et servitiuni ad iussionem episcopi paratissimus et mc sit. 2. Ita ergo unusquisque proprium agnoscat locum, in fo natione eum impleat; et unum sentieiido, unum spirantes et 6 corpora in una anima portantes cogooscite, quantum sit minis rium diaconiae. 3. Sicuti dicit Dominus Deus in Evangelio: vult esse inter vos maior, sit vester diaconus, et qui vult esse vos primus, sit vester servns, sicut filius hominis non venit ministrn sed ministrare et dare animam suam redemptionem pro miiltis: 10 ergo ct vos diaconos oportet facere, ut, si necessitas vos exe§ et animam pro fralre ponere per ministerium vestrum, ponatis. Nolite dubitare; nee enim Dominus et salvator noster haesitabat serviens nobis, sicuti et per lesaiam mandatuni est: Iustijicatt_ iustum bene servientem multis. 4. Si ergo Dominus caeli et tec 15 nobis serviit et omni.i passus est propter nos et suslinuit, qu niodo non magis nos oportet hoc facere pro fratribus, quia it tatores eius sumus et locum Christi sortiti? Nam et in Evangc invenietis scriptum, quomodo Dominus noster succingens se lir et accipiens in pelvi aquam recuinbentibus omnibus nobis veni4 20 lavit pedes nostros et detersit [de] linteo. 5. Hoc autem facie ostendebat fraternam caritatem, ut et nos invicem hoc faciat 6 Mt. 20, 26 -28. — 13 les. 53, II. — 18 loann. ij, 4. 5. — 21 Io«i«. 1/3 et ad — sit : et paratus sit oboedtre ac se subicere praecepto epifo et si quo mittitur niinistratunis vel quid alicui dicturus, operetur ct laborct 4 cum impleat S ct C : inpleto L duo S : dno (— domino) ? L ( 6 Dc et salvator noster S | 7 vult — et qui > S J 10, 12 ut — dubitare : etiin animam vestram pro fratribus vos ponere oportet in ministerio, quod a vofo desideratur S | Hi non >• S | fratribus : -f- eunrquc sequi (vel: eiquc siniil«_ fieri) S Itj'l" imitatores S C : discipuli L, pro fiifttjTul Icgens ^aSf/rsi XIII, a. duo corpora in una anima] Hauler pro tluo legit dno. Cum autem littera n dubia sit, etiam duo legi potest, cumquc Syrus hanc vocem habeat, ita legcndum esse vldetur. Etiam con- textus lectioni favet, cum voci una vox duo magis respondeat quam do- mino. Locutio quidem siiigularis est; sed sensu non caret, et certe non dif- Bcilior quam altera. Diaconi, de qtiibui caput agit, cum ministri sint duo corpora portare dici pott Auctor sic loqueas fortasse etiam 1 spexit Paulum Rom. 7, 21—25 J< teriore homine ct corpore mortis,! lege membrorum repugiiante Icgi nH tjs dicetitem. CONSrrrtJTIONES APOSTOLORUM III, 19. 2—5. 215 «a ^sQcutetetp, aitvpoxsQoi dh ra xgog dffBUav, ixdij/tiav, EOJczr, dovXtUxv, mq xal xsgl xov xvqIov ^Haatag ileyev mv „Jtxcumaiu dlxaiov ev dovlevovra xoXXotg". 2. l^xaarog rbv Idtop YVooQi^ixm xoxov xa\ ixTsXelrm avtop axovdalm:, ifdvcag, ofio^wxmg, yipcaaxovreg xov x^g diaxovlag fua^ov. 6 (roHkar dh xal dpexalcxvvxoi elg xo vxijQexeta&ai xotg 6eo- 1^, mg xtu 6 xvQiog rjftmv 'lijaovg b XQiaxbg „ovx ^I9^ev dia- 9^pat, aXXa duxxovtjaai xal dovvai xijv yfvx^v avxov Ivxgor xoXXmv"' oma»g ovv xcu avxwg 6it xottlv. xav diy V^'/^' • ddeigxn) dxod^iad-ai, fiij dtoxdamaw o^6h yag 6 xvgiog xal 10 jg ijftwv Iffiovg h Xguixog idloxaasv „x^v V>vxh*' txvxov 9tk'\ nSxog iqnj, „vxhg xcSv qilXmv avxov". 4. bI ovv 6 xvgiog xoi vov xal x^g y^g xavxa vxifttivBV 61 ^ftag, xmg av vfietg oir^atu xotg dso/iipotg kvdoidorjxe, ftiftrjftal otpdXwxeg avxov '. xov TuA dovXslap xal Jsvdeiap xal xXijyag xal axavgop 61 15 ; vxofielvavxog; xgri ovp xal vftag dovXeveiP xolg d6sXep xovg xodag xal x

ia; anitixov, „Vpa xal ^fulg elg dXX^Xovg avxo xoimfitp". el ovv Sles. 53, II. — 7 Mt. ao, 28. — 11 loann. 15, ij. — 17 Mt. 20, 26. 27. - les. 53, u. — 20 loann. 13, 4. 5. — 24 loann. ij, 14. 15. 1 fifpanevft- b | rcff h | 8 dixaiov : xov d. b o, + xal b | 6 vntiQiXilv '!7osec>bdhm|9 avrofy m | 10 vneg : dvtl m p v | 10,11 xvgioi 1 omtiiQ ^ftiSv a D A : owr^p (.9s6g b o) :^/n3v xal xvgiog b d h m o p v | «> d h I 9flvat a I 12 e^ : or< b 0 | 14 iiaxov^aat : iav diaxovlaettat ' I irioiaone h, irivaatte m p (-o^re) v | 16 ^fi&g a b d h m o : vjufis' ' \ mofitivarra h o \ vftag : ^fjiag b o | 17/18 fiiyag . . Siaxovoq : nguixo^ 'o»io; ni p V I 18/19 ngmtoi . . dovlog : /M^ya? • . iiaxovoq m p v • »wof 0 I yop >■ b o I Ipy^ > b o | 19/20 xto . . Sovl.tvwv o | 20 noX- t h i 22 ^(idiv >■ d m p V ! 24 ro aitb b o 'Cf. Ignat. ad Polyc. i, 2. didascalia' in, is, 8—7 (l). Si ergo Dominus hoc fecit, vos, diaconi, nolite dubitare, impotentes et infirmos hoc faciatis, quia operarii veritatb tii:^ Christi exenipio succinctJ. 6. Ministrate igitur cum dilectioo<,aia inurmurantes nee dubitantes; nam si ita agitis, secundum botnoai 6 facitis ea et non secQudum Deum, et mercedem vestram simSa diaconiae vestrae accipietis in die visitationis. 7. Oportet Cfi vos, diaconi, visitare omnes, qui egcDL £t de his, qui tribobnlB; renuntiate episcopo; et debe(ti)s anima eius esse et mnii, li omnia excussior(es; et oboedien'fte'^s ei. 4 Eph. 6, 7. 8. — 5 I Pelr. 2, 12. 1 nolite : vultisne S | 4 nam si ita agitis : sin autem, si S 8 roensSC- eritis L 6, si ita agids] i. e. murraurantes et dubitantes. Syrus membriim scijuens particula conditional! advungenii idem dicit. • . • XX. 'Or» vno rptdiv ij 6vo tm- axinwv otpfD.ft jrnpoxnvfiaSai 6 inlaxonos, diX oix vno hvoc- dfil- ^aiov ya^. Q.uod episcopus a tribus vel duobus episcopis debeat ordinaii, non autem ab uno; id enim esse irri- turn. — Tolum caput Conslitutoris et praecedenlibus nulla ratione appa- rente adiecta est. Auctor priusquam partcrm de clero ageutem reliquit et ad rem aliam progressus est, etiam pauca de ordinando episcopo ac reli- quo clero dicere voluisse videtur. 1. vno z^idiv xtk.'] Repetuntur haec VIII, 27, 2; 47 can. i. Episcopum a tribus saltern episcopis ordinandum fuisse docet iam historia Novatiani, qui tres episcopos coegit, ut manum sibi imponerent fEus. H. E. VI, 43, 8). S^'nodus Nicaena c. 4 quidon iri^ ut omnes provinciae episcopi nando episcopo intersiot, addil in necessitate tres sufficcre reli^/o litteras consentientibus. SroodaAn- latensis 314 decemens c 20^ utos- secrator septem vel, si oon potoA minimum tres alios episcopos vca assumal, octo vel saltcxn po&tubt. Synodus Antiochent c. 18 praecipit, ul omnes pro episcopi conveniant aut salttn maior. Constitutor ergo tagaa^ etiam magis minuit quaro sjwdH Nicaena. — npea^vrtpov xti.\ CI VIII, 47 can. I. 2. De facultatibus presbyteri (I A*" coni cf. VIII, 28, '2— }. ^ ■ T. A.] i. e. benedicere vd !. . onem dare populo. Ct II, J7, '>» III, 10. 1 not.; VIII, 28, i-J. U- samon ad synodum Co^stanti□opa^ tanam sub patriarcha Kicolao bib^ua 3 taam CONSTITUTIONES APOSTOLORrM, III, 19, 6-20, 2. 217 6 xvQioi: rjficav xa\ SidaaxaXoq. omcaq, Ixamlvcootv eavrov, Jitoq fir vfifTq i^atoxvv&ijoia&B tovto Jtoi^cat rof- advvdroig xal cioB-tvioiv xy yap xmv 6vo xal xgtwv fiagxvgia*' 0i^aio- xiga xai „da(paX'^i:" ' xgBO^vtsgov 6i xai Sidxovov vxb Ivbc Ixi- 16 axoxov xal xbv Xotjfbv xXf/gov 2, ^rixh d« ^gsa^ttfgov fir/xe didxovov x^igoxovtlv Ix Xai'xoiv xXrjgtxovi;, dXXd fidvov xbv (tkv xptoffvxiQOV diSdaxeiv, dva^giiv, ^axxlyttv, ivXoYelv xbv Xadv, Tov 6f didxovov i^vnrjgixiiod-ai xm ijtioxoxcp xal xolQ 3cg(0^v- rigoic, xovt' iaxi Siaxoveiv, ov fii}v xal xh Xoijia IvegYslv. 20 6 Eph. 6. 7. 8. — 6 I Petr. 2, 12. — 14 loann. 8, 17; Mt. 8, 16. 1 xal -f o a o 2 av > b o I 3 onti + r^s' h | a/.t)&fli o | 4 oyo- yi^nxoi b, -xol^ o \ fifj z b h : xal /ijy d m p v I 5 ^ntoiaatat^ovTfi; b o | dt' : Sta a | i6v > b | 6 ror >■ b o i 9 dvuyiklfii a b o D : dvnyf^Xkfiv re d h (t« > h) m p V I atlrctf m p v lOill xul iv^x. — ovxti > m v | 11 xal naifil r> m p V I xal n. xal : xalnip h \ 12 n^oatdaawfifv h p I 13 vnfvhq b 0 | 14 ya^ : df o \ 16 Jh "^ d \ m xdiv Xointi/y xlijinuv (x).ri(nKtuv b o) a b o | «>Javr>bdhop, -|- xal a | 17/18 tov /niv n(t. J16. : iidaoKdv ngta- fivxepov b o I 20 ditrfgytTv a | subscr. rilog tov nfpl jf/jptuv /}tfi?.lov m, r. xov xpirov fiifiktov n. x- p. Tf(>i jfi7po*v inki^(jtu&^ fii/fllov y' v Qiuest. IX dich: 'Exxltjataarixal fv- Xoylai fial navra xa napa ruiv int- oxoniov xal twv Itgiutv in ixxkrj- olai yivofifva rj SiSofitva tig fvz^v xal arrjpiyfibv tov xoivov }.ttov (Migne PG 138, 948). I. Si quis autem orphanus fuerit de Christianis puer vel virgo, bonum quidem est, si quis fratrum non habens tilium puerura habuerit in locum filii, virginem vero accipiat, qui habet [puerum, id est] filium, qui tempore nuptiarum possit earn accipere; et $u 6 opera eius consummabitur ad niinisterium Dei. 2. Si qui aute non sunt tales, sed ambulant, ut hominibus placeant, confusions habentes propter divitias suas et contemnunl membra orphanhati^ ipsi in tales incident, qui abundantiam eorum consumant; Qu enim noti manducarunt sancti, manducabnnt Assyrii; et: Regione 10 vestram in conspecttt vestro aliemgenae catisummabunt earn. II. Vos ergo, episcopi, solliciti estote de educatione eorun ut nihil eis desit. 2, Et virginem, quamdiu velit nubi, date tirati 8 ? — 9 Ics. I, 7. 8/4 puerum id est >> S C \ 4 qui . . accipere : cui . . dare S c£ 6 consummata est L | 7 et coiitemnunt !> S C, iuterpretamentum ut v-iddu 9 manducabunt S C : matidlu:arunt L | 10 vestrani . . vestro : eorum rum S I 12 fratri : viro uni ex fntribus S 4 iav b o a- A D : 'Iva a d h p v 5 ngoaiMfi^avoftivoi; h 0 I r«»r nip|f^ir>-m|6o]>bo| avrji h m p v : avrw a d, nvrov b 0 I, 3. quae enim etc.] Particula fnim auctor indicat, dictum Scriplurae vel proverbium aliquod se proferre. Locus, queni primum allegat, cum in S. Scrip- tura non legatur, libri alicuius apo- cryphi aut potius dictum proverblale ex sensu S. Scripturae formatum esse videtur. Ad partem dicti alteram sal- lem propius accedit lerem. 27 (liebr. 50), 17: ninotiaxov n).ttvwfAtvov 'la- pa^l, liovTti ^^tuaav avrov, o n^w- toi; 'Aaoovp. I. Titulus deest. I. diaieoilag] Cf, III, ij, 2. a. fi 6i Ttvfg . . . nf(n:iaTwf xt?.,] Ut testes lextus osiendunt, Constitutor ilia verba e Didascalia recepit, de numero singular! adhibito pcrret librarius Constitutionum autem itiOTj anonuliam ab auctore exortani eroe davit. — ro iii>tjfitrov xtL] Consti'^ tutor distincte dictum alius se<|ui nuit. II. "Otto*? xp^ f^** iniostoTtovM^ roitv Tiuf O(>yof»a>i-. Q.uoroodo tpi* Scopus debeat providere pupillis. I. fAtjSh' fU-BiTtonn] Cf. 8* 21. 2, 8. — rot; fiiv op^ttvol; ^o^lkftav] Eadem fere verba leguii in Clementis epistula ad lacobutn c. et 9, et ex «ta aeque ac verba II, 6, >. 57, 2—4 interpolata, a ConstitulC depronipta esse videntur. BIBAION A. HE PI OP^AN£i\. I. DpgMtfov di xivoq ytvofiivov XQtariapov tjtoi xaidbg rj 9-ivw, xalbv ftiv, kdv rig rdov adelyxSv o^x lx(ov xixvov nXa^ofuvog tovro ixtJ ^^ xatdbg roxov, x^v 6t xagd^ivov 6 [mv viw dvvdfttvov ccvry ralg rov ydfiov Sgaig avyxQovlaai ■v^' tovro yicQ ol xotovvreg tayov /{fya ixixsXovciv, og^vtSv /pe; vxaQ^ccvreg, xaX xaga xvqIov rov &tov XijipovTai rov }ov x^g duoMviag rccvrijg. 2. el di rweg ovx elal rotovxoi, a xma caf^QmxoQioxBifxv XBQixarcov inaiaxvvoito xXovoiog 10 xa r^ OQ^avlag fiiXij, rov fihv oQqxxvov xQovoiav xoijatrai xax^Q rtov OQ^ai'mv xai xQirf/g rmv xVQ<^v"> c^vrtp ^ k/ixt- ai xoiovxog, oaxtg avxov dtxxavrfiH x^v g>Bid<6, xa\ yevijatxai avrm x6 BJ^fiivov' ,,'k ovx Iqar/ov ayioi, xavxa (payovxai vQtoi", xa&mg xal^Haafag Xiyw „'K)V x<'o(fap v/icop iv<6xiov 15 'w aXXoxQioi xaxtcBlovatv avxijv". n. Tfttlg oiv, (0 Ixloxoxoi, litQifiviqOaxe xtQi xijg dvaxQog>tjg or, firjdev iXXeixovxeg avrolg, xoUg (itv ogqiavolg xagixovxtg fwitov, xalg 6h y in p v, rov > d, rov 9eov > b o | 9 rf/g diax. i)ff > b o I 9/10 fl rf£ rivfff ovx elal xoiovtot, dU.a b d o D : c^ rft > h m p V A I 10 avw dpeaxlav b | 11 rov fihv 6p- m v { 15 xai 1 p V ! 15/16 ivwniov v/twv >• b | 16 avr^v + xal ^pi^ftcatat xaxtatga.u- b d o ' 17 h I litQifivTfaate + ra a j dvaarpogi^g h | 18 napixovtf^ : taxovrei d, > m v | 19 rovg ydfiovi : td rov ydfiov b o, xovg Xoyovi i 20 ikaiov b I ^atfiov : dprov b | 21 ndi/ia b | 9iav. a v A B : //tpa- V b d h o p I vi.axlTtti o | 22 nltlov h p v | larai vjutv b d o i ntgl : b o I 28 i*jjdlv ttvroTg m | ivjiij r. ft. napQivw : tvde ^v b, Metjv o 220 DIDASCALTA IT, 3 (l). puer[um] aiitem accipiens substantiam artem discat, ut raercetle dignam accipiat per artem, ut possit construere sibi et ea qo ad artem necessaria sunt mstrumenta, et iam non gravet quae (a) fratribus in eum facta est sine dolo caritas. 5 III. Nam vere beatus est, qui potest iuvare se, ut non trib locum orphan!, peregrin! et viduae; haec auteni gratia iDto 2. Vae autem his, qui babent et cum dolo accipiunt aut qui sese iuvare et accipiunt. Unusquisque vero de accipientibus rationem Domino Deo in die iudicii, quare acceperit. 3. Si en HI in orphanitate constitutus est aut in paupertate aut per sent defectionem aut propter aegritudinis infirmitatem aut propter orum, quia multi sunt, nutrimenta accipit, qui talis, inquit, cst^ laudabiturj alt.ire is enim Dei deputatus est, a Deo et honorabq quoniam sine dubitatione pro his, qui dant illi, frequenter oral 15 non otiose accipicbat, sed pro eo, quod dabatur illi, merced reddebat per orationem >, quantum virtus illius admittebat. igitur in aeterna vita a Deo beatificabuntur. S I Tim. 5, 16. - 7 Didathe i, 5; Herm. Maud. II, 5 ? 1 ace. substantiam : cum adoleverit S | 2 ut : et vir factus S egrini . . viduae 00 S | 6 haec — est >• S | 7;8 aut — accipiunt > SI 9 quare : quomodo S ] 10 in orplianitate — paupertate : in pueritia orphanus S cf. C I 12 quia m. sunt > S 1 12 inquit > S C | 13 est : + ideo S | 14, lo «« dub. — orat . . non ot. accipicbat ^ S f 16/16 mercedem r. p. orationem C : orationem ofTerebat loco mcrcedis S, mercis L ^ II, 2. ace. substantiam] Synis didt: processus aetate, id quod contextui conscntaneum est. Si Syrus rccte tradit, auctor fortasse scripsit npoxon- Tuiv ruv fiiov, ct Latinus fiiov eodem modo vcrtens ac supra III, 7, 8, verbo npoxontfiv sensum huic tnterpretali- oni accotnmodalum, voci ipsi autem adversantem attribuere cogebatur. III, 2. Locus proxime accedit ad Didachen i, 5: oval up Irtfijiavovii .. .0 6e fif] yjifiav f/wK Jw'of * di'xt/v, et ad Hermae Mandatum 11, 5 : ol ovv Xafifidvovrts dnoSaiaovatv Xoyov tui &f^ . . ol Si iv vnoKifian iMftfH^ vovTEf xiaovaiv 6txr)V. * • • 2. Ttp dh nat6i xxk.] CL Ath xenoQ&ciajj, to rijvixavTa dvvrjtai A ra xijg T^p>f^ kqyaXaa iavrep XQiaC^ai, 8xmg (itjxdti ^oqvvji ^ reap ddeXquSv awxoxQttov slg avtbv dyaxrpf, aXX' eavrm 5 in. Km yag dXij&cog ftaxagtog kaxiv, oq av SwdfiBvoq ^orj&stp vtm ftri ^Xifi^ Toxov dgvpavov ^ivov xb xa\ XV9^?> (^) ^^^^ i 6 xvQtoq „ftttxaQiov elxev slvai xop didovxa tjxeg xov laft- vwfTa". 2. xal yoQ tlQrjxat xdXtv vx' avxov' „0^al xolq io tvoip- xal iv vxoxqIobi lafiffdvovatv, rj dwa/iivoig ^oij&etv vtolq xeil Xa/t^dvsiv xag hxigaw ^ovXofiivoiq' kxdxtQoq yag todmaei Xoyov xvqUo xm d-i^ kv rjidga xQlasatq''. 3. 6 filv 19 dt' ^Xixiav 6(fffiavlaq ^ y^Q■ o | 3 ?v' a ni p v | dvvazai h | 4 nplaaBai : ufiixtaBai m p v | 6 r^v : rtva a { kavrov h | 6 inixopTjy^or) b d o { />(> > 0 I Of ctv : orav b d o | 7/8 fioti&etv kavrai - a I 12 yap >> b o | 13 dwatt o \ 14 yw^'i ^ ^ '• YW^^f ^^^ ; :otiag b o | vooovs 0 | npomtoatv h | 16 ov sec >' b | 16 r^ 9e

d | 17 ieloytofiivov m p v | d'tov + xal b 0 | aoxvog 0 | ' tvxofitvog b o I dpyav o \ 19 0017 : w^ 17 b p 3tes: fivtjftovevtiv re rtSr Xoy wp 2. efptjzat xtk.] Constitutor locum, p xvplov l^oov, Sit avrbg elnev quem auctor Didascaliae libere e Di- xxaptov ioTiv ftaiXov itSovai Ij dache et Hermae Pastore deprompsisse vifittvftv. CC Resch, Agrapha 1889 videtur, dbtincte tanquam dictum Do- 15a — TXCf] Cf. VII, a8, 2. mini profert. Cf. I, 2. •222 riDASCALIA IV, 4, 1—5, 1 (U. IV. Qui habent auteni et in liypocrisi accipiunt .lut iter cum sunt pigri et cum debebant operari et iuvare sese et ipsi accipientes praestabunt rationem, quoniam pauperum 6dd gravaverunt locum, 2. Qui enim habet pecunias et non h eas aliis neque ipse utitur, sed thesaurizat thesaurum sibi, qui locum sortitus est serpentis super thesaurum dormientis et ditatur per momenta, ut cum eo deputetur. 3. Qui autem vet accipit in hypocrisim, non credidit Deo, sed iniquo monae; lucri causa verbuni in hypocrisi portat et est rep H» incredulitate. Qui talis ergo fuerit, periclitabitur et depot cum intidelibus in condemnatione. 3. Qui ergo dat sirapHc omnibus, bene dat, si cut est iUi, et est innocens. Qui autem propter tdbulationem accipit (et'.' se pascit scite, [et] bene ac^^ et a Deo in vita aeterna constitutus glorificabitur. lo V. Episcopi ergo et diaconi, observate altari Christi, i^ viduis et orphanis, cum omni diligentia curam tacientes d| quae accipiuntur cum scrupulositate, qualis est ille, qui dat 3 lob 12, 7.-8 Mt. b. i*. 2 sese et >■ S C 5 sed : in terra S | 6 locum 5. est serpentis consimilabitur serpenti L 7 per momenta >■ S | eo (sc. serpente) S : lh< suo L I 6 et accipit S | 10 et dep. : deputah S 1 II in condemnatione 12 bene — illi : dans bene Tacit S I 13 et S | se pascet scitus ct L r i parsimonia eis utitur quae accepit S | 14 constitutus : et in requie actcnu S 1& obs. altari : estote assidui in ministerio altaris S ; 17 accipiuntur : ihtm S 1 61 vnoxQiotwi b o, At* tTioxpiaiv d An 2 ipyf^^^fifvoi b jful > m p V I iripovi a ! oifit)iijan d 1 r

a ! 4 (itta^oi; 1 4 5 xfxk^(f b d m o| 6 dX7j&^s > ni I tpdaxovaa : kiyovaa p v, A. ukri&rjg m | 7 dnoXixfil* TtfQa m I 8 6 h | 9 yap "> b o | 10 roirorj 11 dfi/.of > b o I 13 u).f.vTat b, oAAr»Ta« m o | 14 itpt'f.tuftivo; bF 14/15 ^ 9ay. xa(f7i. >■ b o i 18 TtjJ pr > a ; 19 o^tfavov^ o ) 20 ftjah it cv na p V, Sc b I 20/21 avtoi — avtov >- b o | 20 yitp >■ h | 21 i/aiftxl IV. /7fpi tfikaifyvQittq. De ava- ritia. 1. tonov or xai iv vjtoxgioet Xafifiavoov i] 61 aQyiav, avxt fov igyaCofitvov fior/^tlr xtu irtgoic, dlx/jv u^fVoc tojtoi* 6q)imq xexXij- nai, or ^aoiv lx\ ro/c; 9r]OavQol^ xa&tvdtii', xul iijiiv xai kx tVT€0 aifjd'>)q rj YQCiff'tj ij (pdoxovoa' „2vi'f'/yayn' jiXovxov, i§ ov fV yevatrat", xai oddhv a vr<3 wpeXog oXXviiivcp xaga r/yg dixrjsi' ,Ovx aiqeXrfast" yap, tjfd^QCt oQyfjq". 3. o xoiovxoi; ov ztp i*^fo3 xfxlarivxtv, aXXa zm tavrov XQ^^^fp, r TOVTO ijyovftevoz xai Ix' avrm xBxot&(Ui;' vxoxgiT^g aXij- &ela^ o ToiovTOii, XQO0a}xoXijxrrf^, oMOrog, sigwv, duXog, av- n'dQoq, xoikf)Oc, tvx^grJQ, (ti^^ilfiotgoq, ix(66vi>oc, iavrov ix^gbg ^ai ovdevdi ^Xog, 4, rovxov rii xQW^^a oXilxat xa\ „dptjg fog idirai avxd". f} ^covxog vg>tX6fuvog tj O^avovrog xagxcoad- \fog' ,.xXovxog" yctg „adlxa)c avvayofitvog t^efjed-t}oixai". V, Uagatvovfitv ovv xalg ;(VP"d^aX{iovc ixxelvtir. 2. „l^g" ydg, WfCiv, „vfi pfavloxotc xai olvor xagB^ivoic xa\ tXaiov tig tv(fgoovVT)P xmv ZtovTGiv, xdgtov xotg xxrjvtoiv xai x^^^i*-' "^^ dovXtia xwv dv- yptdx rf/g xag' avxov xgovolag 10 \b 20 S lob 22, 7. — ti lob 20, 18. — 8 Prov. 11, 4. — 9 Mt. 6, 24. — IS Eccies. 6, 2. — 15 lob 20, 15. — 18 Ps. 145, 7. — 19 Eccl. 2, 2j. — II Ps. 144, 16, — Zach. 9, 17. — 23 Ps. loj, 14. 15. 25 Mt. 6, 26. 31. 52. 84 anipfia o rij»' : iovtoic h 25 xai > b o | 26 zov ovparov >■ h m v | fctide Sfpl^ovatv adhA:>bmopv, orrf m p v | 27 vftwv : ^f*wr b c, -4- o ov^dviog b o A 28 /.iyoiTe^ > b 0 ' 2'^ ap6v tuu X^Qov dvaXa/ifidvovTi" wtoatgaxoQi ^itp 6ia rov ^axijftirov vloC avrov 'Iijaov Xqkjtov V xygiov fjfiiov, 6i' ov ry 66§a to? ^e

BlXH dixtod^ai ffiMcq>i>Qlaq xm xlvcav ovx oqpelXsi. 2. givXaxxioi yag avrm XQog UP xdx^Xot' „ot? diTcmcaBtjOetat" yag „xdxi]Xog dxb afiagTlag". jA OOTCpy yoQ xov xai ^Hac^ag SvBtdiCjoov xhv 'laQo^X JEXeyev it wowyloi aw niaywotv xhv olvov ^6axi". 3. g>£vxxioi 6' jq v^ xai xoQvoi, „ov XQoaoUtstg" yag „xi5 xygltp (iiad'co/ia x6q- ;**' xai aQxaysg xai x<5v aJLXoxQlmv ixi&vftijxcA xai fioixoi, ■Xx-xvid yoQ at xovxaw 9vavo» xaxa&vvaoxtvovxBg xai xixg gwXaxag ^Qovvxsg dvaixlatv ij xcu xoig Icmxmv oixixaig xov^Qcog XQ(o- 15 MM, xXjjyalg givifii xtil Xifi

Xoxoiovg xai xXdxxag xm xt- tpog ddixovg xai ^vyoxgovaxitg xai doXoftixQag, xai axQaxicixijv 20 vofdwfiv, fiTf „affxovftBVOV xiOg otpmvioig, dXXa xovg x^vijxag afuiovta^', ^via re xol &f^ov xai dixaot^v xagdvofiov, xgayftd- i Ps. 145, 9.-8 Sirach 26, 29. — 10 les. i, 22. — 11 Deut. 23, 18. — I Prov. 20, 10. 23. — 21 Luc. 3, 14. 1 anotkafimvTfi b | /nezaka/t^dvovreg : anokavovres d, re ndrzwv o, ■ b I 3/4 rov xvQtov ^/imv 7. X(f. h | 4 rft' a b h 0 A : nfd^ d ni p v | ' + ttvtm d m V I r^ — ak^^tla a b h o A : aiv ti5 ayiw nvtvfiati ID p V I 7 tfivkaxtalov b, -tiav o ! 8 dno : tibqI a | 10 ■ b h o I Tw >■ h I 12 tmv dXkorpiwv >■ b o | 13 rw : TtaQcc a ; X^^i xai optpavovi h | xai sec -^ oi h o \ 16/16 intxQoifitvoi b o | ..'19 /tvaapal (jtvatpal h) — awttYotyt^oftivovs '• jui; aaga/fiivovg b o 1 napalrtjoat m v, napaaov p | 20 yvyoxQ. b 0 | 21 toTg + Idiotg h | iixaarijv + dnavov b o xtull. De idololatria c. 11; Lactant $. Tfkiuvag ddixovg] TertuUianus ctiL V, 17; Epiphan. Expos, fid. c. De pudic. c. 9 publicanos ex officio (24); Gregor. Naz. Ep. 2; Opus peccatores appellat. — ^vyoxgovarag perf. in Mattb. 21, 12; 22, 5. x. 6.] Cf. Clem, epist. ad lacobum Fans, DlDASC. KT COHSTIT. A.P. I. 15 S26 DIDASrALIA IV, 6, 6—7, 2 (S). centem effuderunt sine iudicio, qui iudicia pervertunt, qui causa ioiprobe ac dolose conversanlur cum paganis et omnili pauperibus, 5. et ab idololatris aut immundis aut usuras et sap >ibundantias accipientibus. 6. Qui igitur rebus ab illis proveoi^ 5 tibus nutriunt viduas, noxii in iudicio invenientur in die Dor quia scriptura dixit: Melius est comedere olera in cariiaie el itmick qttam mactare tauros saginatos in odio. 7. Cuni enim vidua not pane solo ex opere probitatis, proderit ei; cum autem mult»^ dantur ex opere iniustitiae, detrimentum ei erit. 8. Et iterum 10 nutritur ex opere iniustitiae, ministerium et orationem suam potest offerre in puritate coram Deo; neque, etiamsi iustis est et orat pro iraprobis, oratio ipsius exauditur pro illis, prae quam pro se sola, quia Deus cordium inspector cum iudicio discretione suscipil orationes. 9. Cum autem precantur pro 16 qui peccaverunt et paenitentiam agunt, exaudientur preces ipsar Qui vero in pcccatis sunt ntc paenitentiam agunt, ei non solt non exaudientur orantes, sed improbitates suas etiam commemor coram Deo. VII. Propterea, episcopi, fugite et evilate subministratic 20 talium, quoniam scriptum est: Non offeres in altari Dei qtiid^ nee pretii canis nee tnercedis meretricis, 2. Si enim viduae ob sii caecitatem orant pro fornicatoribus et legis transgressoribus ae^ exaudientur, non accipientes, quae rogant, necessario intwni verbo infertis regimine vestro malo, quasi non sit Deus bonus atquc 3 Ezecb. 18, 17. — 6 Prov. 15, 17. — 13 Act. i, 24, 15, 8. 20 23, 18. I fiiapitv d p An, ftifitov b, hipov o | 2 naitu omvovy novijpir • itifiov -f Ttvoi d i novt]pov >» b 0 | 8 Aianaxofitvov a, tfia^taxo^ivovi ^'. ftaXOfifvov o I 4 Jtttpa &tt^ *> b o { nuQa -f- rw d | toiovtwv : tiiv r. < 1 6/6 ti^ tov &tov xpitfjphy m p v An ( 7 Baailcion; h o cf. 1, >, 2; 6, 4. II : fiaailtiate rel | ^ciu bO|8r^>-h|-drapvltfiWi c. 10. — navTOi xtL] sc. eorum mu- nera. Interpolator .Accusative negle- genter Genetivum subiunxit. 6. 'A^iurioi;] Cum S. Scriplura no- men prophetae reticcat, variae fcrun- tur sententiae, de quibus copiose agit Coteleriuii. VII, Ort al twv dra^lwv xapno- ifopiai, tii>i av uiat rotoitot, ot fioyov ovx i^ikfovvTai 9t6v, all' <» ttuv ivavritav xtrovotv avrov tp^." dyavdxit^aiv. Quod indignorum borii- num oblationes, ijuamdiu ii tales sont, non modo non placant Deum, sed con- tra ad indignationetn turn prcnocant. I. Anastasius Q.uae5t. I. JUm CONSTITUTIONES APOSTOLORUM IV, 6, 6—7, 2. 227 ' avcctQWtia, avB-Qmxcov inl^ovXov, fuoQcov iQyaTijv, (lidvOcv, a^fi€nff xitfoiidov, xoxorfXvvpov, xa\ xamoq fxigov xovtjqov xai u *aQa &&P** xcanaq vovg roiovrovg. 6. ol yag xaga roiov- 9 dgro/fsyoc xcd xgiqxnrteq xqQciQ xai. oQKpavovq vxev&woi T

a>y ,*Eav oxy Ma>arjg xai, JSafiov^X xqo xgoamxov fiov vxhg rtSVf ovx slaaxovaofuu avxmv * xol av fitj xgoifevxov vxhg xov 06 xovrav xai fi^ d§lov kXerjd^ijvcu ccvxovg xcti ftrf xgoaiX&yg t xtfji a^cav, oxi ovx dainpv|ll o>-a| ix avxotp. xai i^ dSixiag 1 o j ^ : ffi; b o~| 13 9>aYovaa + ry h | x'ie<* '• Zf'C^ ™ ! 1* »poofi5z7*^«* 1 o j 16 Safxomik a b h o A An : Adpwv d m p v | inip : ntpl h | 17 vnhg \b : ntpl rel LXX j 18 aSttiaai b o | 19 juot > m | 19/20 ov fitiv 61 > V I 28 iX3MYiJia a» i. m., vkuyfta a | 25 yop + odpvAn|Ta>o| 26 xoftia9ivta a | 26 ri > a d | 27 dlxaiov + ^v b o | 28 utjdt ra p v, fc An 15* 228 DIDASCALIA IV, 7, 3-9. 2 (s). hrgiens. 3. Cavetc ergo magnopere, ne ministretis altari Dei sub- inlnistrationibus illegitimts; non est enini, quod dicitis: nescimuL Nam audistis, quod scriptura dicit: Recede ah iniquo, et non timditi et tremor non appropinquabit tibi. 5 VIII. Et si dicitis: lii sunt, qui soli eleemosynas dant, et uisi ab eis sumamus, ucide pupilli ac viduae administrabuntur atque afflict!? dicit vobis Deus, quod ideo accepistis dona levitarunj, primitias et sacrificia populi vestri, ut nutriamini atque etiam ab- undetis neque inopia pressi accipiatis ab improbis, 2. Sin aulem 10 ecclesiae tarn pauperes sunt, ut egeni a talibus nutriendi siat, praestat vos fame perire quam accipere ab improbis. 3. Inilagate ergo ac probate, ut accipiatis a fidelibus, qui participes sunt ecdc- siarum et recte cooversantur, ut nutriatis afflictos; ab exconi- municatis vero nihil accipite, usque dum membra ecclesiae ticfi 16 merentur. 4. Sin autem inopia laboretis, dicite fratribus, et inter se collectam tacient ac dabunt, atque sic ministrate in iustitia. IX. Et docetc ac dicite populo vestro, quod scriptura est: Honora Dotninum de opere probilalis et de primitiis omnium fructmm tuorum. 2. Hx iusto ergo tidelium labore nutrite ac vestite in- 8 les. S4. M- — 18 Ptov. 3, 9. 1 Ttpoatveyxa^ b 0 | tivtjttjv : ivv b o ! 2 juif : ot' m p | S aitvi • b o 1 i6tiaafta9tt : aoaadfteda b o, xa9v7tefildi.of4ev d \ dvvoia b o I 4 **«»•: rhv J. b o I xxrjoacf^ai tn p v | v jvaXXoY^ jvo/itaev xtaad'at". yoQdg' 5 t^iiov" ydg, gitjcip, „dxd ddbcov, xdi ov gxtfiijd^fjag xal xQOftog 90K irrttl aoi". Vm. jOJl iav XipjxB, oxi ol dtdovxsg xag iXeijfto0vpag ovxot doiv, xap fi^ id^tofup xag' avxoglav xov kp vftp Xaov, fva ixagxifTS xai iaixxolg tuHl xotg 6tO(iepoig, xot /e/^ hrdtl^ owtx^uvoi xaga xovijgmv JLofifidptjxe. 2. el de ovxaig axogoviUP al ixxitjaUu, XvOixeltl diaqtd'ag^m, ^ xag ix^gmp toe ^tov Xa^tP XI i^ vPgei xd yiUop xmp avxov (fiiXmp' xegl 15 Top xmp xoiovxmp xai b jrpoyiynys Xiysf ,*EXmop aftagtatXov ^ Xixavdxai xrjp xBgtaXjjv fiov". 3. doxiftaattd ovv yipsad^e xp Xaft^dvets xal tolg ^Xifioftipoig xogij/ttxs, xaga dc axoavpaYciyo^v fifj Xaftftdvexe, xgtp ay r^ IxxXijalag ehai idXtj xaxa^tat&coaip. 4. el dh ixtXtlxoi 20 io/uc, xgoaafyeXXB xotg adeXqxOg, xal ^ avxcov avXXoy^ xoajod- IttPog dieocopti xolg Sg^avolg xdi xalg xW"^g ^^ dij^aioavpy. IX. Adye d^ x

■ d I 9 3eav : xal ti d | kafio/tfr d, kafioiftev a h ; 10 na^' ^ftuiv >■ m p V ; Xaov bmpvAcf. D:+ tQatpwatv o, diaxQatpwaiv a b d | II donaxa b o p V A D : doftu a d h | 12 iV m v, >> p | 18 ivdfin : fvSsiaq b, iv Ktopia a j 14 kvomkfl : •{• Sv p, av tiva b o | naga m o p v | 15 kavtov d I 16 aitttfftvkmv b o I 19 dnoovvaytoY^v '■ + cvyaywyotv b, aniatwv d i. tn. | 20 elvttt : post fiHt/ d, ]> b o | xataStw&woiv + yevtaf^ai b o | iniktinoi d h o V : intkeinti b, imklnot a m p { 21 ngooayyikkfTf b d 0 | 22 Sia- KOfot o j iv iixatocvvg : diaxovffxaaav b o { 23 kiyttai b | 25 niftnkaxai a b o : nifAnktitai d m, nlfutkavtat h, nifmktjvrai v, ifinifjinkavxai p i aov ra raft, m p v \ ra/iittt d m o p v, Ta/iia b | nk^aftovr/v o | 27 novov b { rot; ntatovi b o sao niDASCAUA IV. 10, 1 — 11. 2 (S). digentes, et quae ab eis dantur, sicut praediximus, dispertitc tempore ad redemptionem fidelium, liberantes servos et aptii et vinctos et eos, qui vi abducti et qui a multitudine plebis c( demnati sunt et qui ad venationem vel ad metalla vel ad 5 damnati sunt, quique ad ludum condemnati sunt et afBicti. diaconi ad eos et unumquenique eorum visitent eisque disp* quod eis opus est. X. Si vero unquam fit, ut cogamini a quopiam improbo] inviti accipere aliquid argenti, nolite eo uti ad cibum, sed, si pauli 10 est, impendite in lignum ad ignera faciendum vobis et viduis, nc^ vidua inde accipiens tnopia afflicta aliquem victum sibi emat. i,^ sic viduae, iniquitate non pressae, precantes omnia bona a accipiunt, quae rogant atque orant, omnes simul, singulae quoqac earum seorsim, et vos iterum non eritis capti in his peccatis. 18 XL Docete filios vestros artificia apta ac salubria ad pictal ne propter otium luxuriae inserviant neque, a parentibus suis instructi, mala opera faciant sicut gentiles. 2, Propterea nolite parcerc, eos arguentes et castigantes et erudientes; nam castij eos non interficitis, sed potius vivificatis eos, quemadmodom 20 Dominus noster nos docet in Sapientia sic dicens: Castiga jiltum tuum, quoniani sic ei spes est; nam percutis eum virga, Ubtnhii 18 Prov. 23, I J. — 20 Prov. 29, 18, — 21 Prov. aj. 14. 3 a mult plebis Sm Sc : intuste Sp 2 dtaxovovrtfi; + avta b o | tov<; abAn:>-bdmopv 3 A«ilvK -^ xal d m p V j inti^naZ.. > b o | 5 dnayofihovg h I 6 ^xjtpitt«&tu b . xtfivofiivov b o 1 7 ytrtjtai a A An cf. D ; yivfi teai b, yerijrei ««! b4 m o p V I Ai^tfO^f d h m p V I droalov 6i^. b d o | B axortai An : a;^^ara 6ia- nOOtTt dtaxovovvrtg eU rovq ayoQaafiovg Tcav ayiaiv, gvofievoi vXovq, alxfiai^oJTOvg, deOfdlov^, IxrjQta^ofiivovi, i]xovxai in xora- iiit TO ovofta rov Xqicxov vxo rvQawmv slq //ovofiaxiav at &ttVtttop' Xiyit jag ly ygaqniq' f^Pvoai ayofitvovq tig &aifaTOP . xa't iitJtQlov XTStvofievovi, fxij avXa xd xgootpsgofitva, dXXd ry yvcifi^ x<5v xgoaxofu- ^ovxcop avxd. 4. xovxo 6t xgoaxdooofxtp ixl xq> //fj axocxgitpsiv 16 xovg xXfjOid^OPxag v/tlP, sldoxeg xai xip' avpxvximf xoXXdxig IxcogitXij TOlg dce^ioiv yiysvfjO^ai xr/P xgbg xovg i^ai&&g, ixi- Pt^ dl fiOPTjP x^p xaxd xijP d^grjaxelap xotPODviav. 5. xavxajtkp ixl xocovxop, ayaxijxol, tlgijo&o) vfdtv xgbg do^dXetav vfimv^ XL „0l ftivxoi xaxigsg xaidtvtxB xd xixva vfioap jp xvQio), ixxQig)Ovxeg avxd jp xaideigt xai vovd-taia xvgiov", xal 6i6dcxixe ovra kxixt^ddoxK xcu dgfioyovaag xtp Xoyqt rqfvoc, h'a fifj did XTJg evxcugia^ OxgfjPidaapxa xal dvsxtzlfirjxa vxo xtvp yoveatp tipapxa, XQO mgag dptaeatg xv^ovxa, d b d o p V I 10 ^ : ;?«( b li [ 11 ititv > a I xarav. : xarava- Uuftaxn xai b o, :iaQava).u>fia h | (tpwftttta b o | 14/15 npoaxof/tZovrmv a h : nffoaipfpovratv b m o p v | 15 avta -jr ^o>.lw<; b o I npoaiaaawfjiiv b | VcS b h a' i. m. : tov m p v, ro a d | 17 dai^eti h | yii'fa#a« m p v | 8 Tfjv sec >• b d 0 m i 19 dyantfioi (+ xal b o) ^nl roaovvov b d o | SI xvpi'ov : yi o Atdaaxovtei m p v | 23 xaraotQrivtaoavra b d o | 2'6f2\ utivarra vno r. y. m p v | 24 rvY/avovrn b o 1 25 avtolq : avtoi>i p V, ttvra (a in rasura) m | 27 aw'^ftf abo|o>-drnpvi28 vi.6v : zov tr: i St38 PIPASCALIA IV. 11, 8—6 (S). auUm anitnam eius dc inferno. 5. Et iterum dicit: Qfantft parcit virgae, odit filium suum. Virga nostra autem est vcrbomDc lesu Christi, sicut et leremias baculum nuceum vidit. Omnts «|o, qui parcit filio suo dicere verbum castigationis, odit filium ? : 6 iifttuv > h I 7 Xoyov -\- jov m I dapftoli; : nkrjyaic b o 1 Ttoiritf + cvr«k 8 avta ; avtovi tu o | t)fihfpa : vf^itiga {-tpav b o) G 9 9fiirr > : 10 ttvtolf — diAottti; > a, i. m. avinli; pr. m., uyfoit' /4jJ diSvvrn tini: sec m. 1 ifidii- + rt b o t II f /; : r) o 1 avta^ o | av/xfiaXtiv b o | 121) a^ (t(; n. nfptn. ;> o | 13 rr,v >> d | 14 inapxovatv b o | 15 yovttar b dmf * Yivofiirtov a, ytvofi. h, yf^au. o, ynvanivwv a*, -f yeivafiirwv b I ^h^ -\- ztiHv yiovalon' o \ avffiaiv : avriiiaywaiv b, avvdtdyovoiv o s' L n. Ttaidei + xal b o 18 ovfi^a)J.nv b o | //»} > d | r^c : r/^* m t 19 •»•- %ovat]i m p V I tBvTi dhniv!20r^>bo| r^c >■ b o ] 21 tfj -f- t*i b o I ftnmftfv b o | 22 iwoiav d j npof : f /? m p v | 25 ^ m '. If h *, lif- oxt b d o, ^ xa9o a | vnrlgxfi -f- ov»ix4 (tivxot xal ofiovotav b | 26 ^aC^ Hivoti; o I 28 o >■ b o I 29 r/017 h | waavxwg -{- dh d m pv| 31 {-*-«: b o \ S2 if ois i h t iv avuts b o, xa&iuogav o 6. anov6at.ft( wqu ya/iov xxL] Clem, epist. ad lacobum c. 7; IIqo ifttvxtuy rov; rkovi npix; ydftov Zfv- yvvxwaav iv rtf^ff npolaftfiarovrii; Tfj'i vtaZoiatjQ imb-vfiia!; xd nayi- dfvfittta. Chrysoslomus In Gen. honi. $9 C 3: A/7 xnivvv afifidfifv xtuv viatv, dkk' IdovTtt r^( xufilvov tiyv nvpdv, npiv r} fii daily fiav iyxv- XtaU^vai, artovdttCtofifv xatd xovrov ^fov vlpiov avTois avydjiifiv nybg ydfiov, "va xal xd xiji awippoavvfjq aitoiq diaxr/pijxai xxk. XII. TJffl oixftdiv Mol 4t De famulis et dominis. XIII. 'Ev xiatv I'jToraoaf trVci jjl xoli XOOHIXOIQ dpxot'Otif, Is ipN oporteal subici saecularibus proo- pi bus. I. Cf. I Gem. 6t, i ; lost. Ap(L I, 17; Ten. Apol. c. jo— ?$, Pi.4gft Ant 11, 2 — it- oli dp4iuru »*♦] SiraiJiter MarU'rium Polycarpi ics. 1 docet : dpxalg , . rifi^v xora ri x^**" ijxov, XfjV fti} ^i.dnxovaav r)uai. »«»• iv yoQ {tapotp jtaTa§£iq avTOV, ttjv oe V"^'/*' avxov Qva^j tx rov". 3. xal JzaJLw Xiyn 6 avrbg ovrcog' ,"0^ ^iidtrai rfjg . tat'xov ^axtr^Qiaq., (iiofl zbv tavxov vlov", xal t^^g' „KXaOov rug ^mXtvQag avxov, toe iariv vrjxiog, fi^xoTs oxiijQvvB'elG dxn&r/a^ 001' . OQ ^tidsrai oiv xagaivtlv xal cto^Qovl^stv xov lavxov 6 vlop, fiton xov idiov xatda. 4. ixdiddoxtxe ovv vfimv xa xixva . Tov koyov xvQiov, oxvvXog evPotav iiatptgixa) xgbg xov diOxoxrjv ftrra &gf}axilav. 2. xal 6 dtoxoxfjg ayaxdxa) xov oixixijv, xav 6idtXo6iaxoxog, el6mq, iixi b $-ebg avxm xi}v fuo&a- xoSoalav dxoxiati xifi vxT^gtaiag. 4. coaavxatg xal 6 xvgtog 6 xioxov Ixtov olxixffv, amC,ofiivfjg avxfp x^g &tgaxdag, dyaxdxm 30 ^p; viov ij tog d6BXq>ov 6ia x^p xf^g xlaximg xoivmpLav. ■ XIII. Ildoii ^aaiXda xal agxfl vxoxdyijxe kv olg dgiaxei &tm, ^Ag „9tov diaxdvotg xal xwp aGificop xtficogolg*'' xdvxa (po^ov TOP SifuXofUPOP avxolg dxoxXtjgmaaxB, xdaar ila b ( iniTQsniofiev h ; ftovov : fiiv ovv a [ 6 avr^v o | ine/nep + teal a | Sffhib — /ifl tv^aa^ai >-bo|6o>-d|7 tvSaa&ai + xal dnodttvMu d ; 9 m 9eov '^ h i 9eov : xv o \ 9 aylov abdopi^^hnivj 10 inayyiUMtut b h I 12 fioXijv o I 12/13 yivoftevov bop: yivoitiv^v d h m v, yen/tfnp 13 dxtttgojtfpinar^Tog b d o : -glnuToq rel | 15 t*^JJiOv b o | rft( > i subscripsit rikoi tov ntpl 6(}q>avd3v m, rikof rov ^ fiifikiov p, Jtegl off» tn?.t]pm9t] /fifi?.loy d^ o XIV. ne()l nag^ivwv. De virgtni* fiij nfonertSs noteJaSat rf » inrj bus. Cf. VIII, 24, ubi quasi com- A/av, ac sententiam eodem dido Sot pendium huius capitis habes. monis confirmavit. I. fi^ nQoxelQwq xrA.] Similiter 2. diet. ax**^*l* — ya/iov] Item Ml Constitutor III, i, 3 viduam monuit, 24. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM IV, 13, 2—14, 3. 235 TJiog, xaaav Ti/ajp, 66aiv, x^vaov. 2. 9-bov yag xovxo diaraY/ia, f^BfkpJ xt XQ^fXHtretv, d ftfj to r^g gnXlag avftfioXov", o 6 &ebg imi^axo 6ia Xqioxov. XIV. Ifepl 6k xa^ofUxg ivxoX^ ovx iXd^oftev, xy dk xmv ^iofUvmp k§ovaiqi xovxo ixtxQdxofisv Qanf, ayvfj, q>svyovaa xag xmv xoXXmv Trtvxlaq xcA. ft4xXtaxa xag xmv daifivmv. 15 2 Rom. 13, 8. — 4 I Cor. 7, 25. — 7 Eccles. j, 4. — 9 I Cor. 7, $4. I. Si quis Christianus autem propter nomen Dei et propter fidem ac caritatem ad ludos damnatus fuerit vel ad bestias vel id raetalla, ne ocuios ab eo avertite, sed ex labore et ex sudore faciei vestrae mittite ei, unde vivat et militibus ipsum custodientibus 5 mcrcedem solvat, ut allevetur et curae particeps fiat, ne peniliu affligatur bealus frater vester. 2. Qui enim ob nomea Domini Dei condenmatur, hie martyr sanctus, angelus Dei vel deus in terra a vobis reputetur, spiritualiter indutas spiritu sancto Dei; per euni enim Dominum salvatorem nostrum videtis, quia digrnu 10 habitus est incorrupta corona et testimonium passionum illius r^ novavit. 3. Propterea vos fideles omnes oportet ex possessiimiks vestris suhtninislrarf et recreare per episcopum vcstrum cos, qui martyres tiunt. 4, Si vero est, qui nihil habeat, ieiunet, et quod 8 Geo. 3, 19. — y I Cor. 9, 25. — in Phil. 3, 10. — 11 Luc. 8, ). 2 /uoprvptuv + seal togjiuv b h o | 3 ft : idr b o | Xpiarcv : 9io{h , 4 xov > ni 0 p V 9f6v : /»> h j niaitv , , dyan^v r<' a | AoCrfor a h D: 6ovXov b d h* m o p V I 5 »/ . . ^ + f/v . . f I's' b o I 6 ^# > b tn 0 p T I Tov >■ o I 7 ftta&odoalav p v | 8 ■ o I X. r. Seov : tov xvplov d | 10 xvglov : Xptotov m p r 1 11/12 tov tvayytklov t^i ^o^^i d I 11 tov -}- aylov a | 12 ikafitv a b A j ika^oniv b d m o p V I ^v r«u- pcrcm. BIBAION E. HEP I MAPTYPQN. I. El xiq XQiOxtavoq diet to ovofia xov XqiOxov xal xrjv d^ t 9sw xiaxtv xal oqfaxrfl> xaxaxQtd^ vxo dOB^mv slg Xovdov 9^a ^ fiixalXov, (tri xaQlSrjxe avxov, dXX ix xov xoxov xal 5 xov IdQfoxog vfimv xifi^axs avxfjP a^xov xal elg i^axodoaUxv xmv axQoxianmp, Xva iXaxpifw^ xai ixifieXelaq Xg, t»* Saov x6 ig> vftlv fitj d^Xl^ijxat 6 /taxaQiog d6eXg>og vfimv. 6 joQ dia xb ovofia xvqIov xov ^sov xccxadixa^6fi6Vog, ovxog 'mxve aytog, cdgAyog xov xvqIov, „vl6g xov viplaxov", doxtlov 10 (5 ajlov xvevfiaxog, 6i ov xal „x6v q>mxia/i6v x^g d6§,ijg xov wfftXlov" ^Xa^tv Hxaaxog xmv xioxmv kv xc5 Tcaxa^im^^ai i6 oft^oQxov axs^pdvov xal x^g (taQtvQlag xmv xad^jfiaxov vrov xcu x^g xoivmviag xov cSftarog avxov, „avfi(iOQg>aid-fivat f iavaxm xov Xgiaxov" elg vlod-ealav. 3. xovxov ovv ivexev 15 taneg oi xioxol dia xov ixioxoxov v/imv „ix xmv vxagxovxmv tm>" xal Ix xov xoxov „6iaxovrfiaxt" rolg ayioig' el dh ovx « Tig, vtjCxevoag xb xfjg ^fiigag xal fteglaag tovxo ixra§dxm itg iefloig' el 6i xig kv xeQiovala vxdgxei, xai xXetov xi xaxa KtJMfUw x^g dwdfiemg avxov dtaxovtlxm avxoig. el dh xal 20 iq xi kaxw Sxavxa xov ^iov tavxov axodofievog Qvoaa9-at TOt»s ix xov 6eafimxij(^ov, fiaxaQiog larat xal tjiXog xov Xqi- 06. 4. el yoQ 6 „xa yxdoxovxa xxmxolg dovg xiXeiog" /iexa V xeQJ xmv &dan> yvm&iv, xoXXm /laXXov 6 vxhQ /laQxygmv JOQ xoiovxog, d§iog 0eov vxdg^ag, xXrjQwaei xb d^iXrina avxov, 25 6 Gen. 3, 19. — 10 Luc. 6, 35. — 11 II Cor. 4, 4. — 13 I Cor. 9, 25. — PhU. 3, 10. — 16 Luc. 8, 3. — 23 Mt. 19. 21. — 25 Mat. 7, 21. : ttvtov b d m o p V { 22 avrovg : post 6ta/4WTtjpiov b d o-| tov sec b o I 23 vndpx■ b o | V d \ 6 vndf : vneo rdiv b DIDASCALIA V, 1, 6-2. 1 (s). die illo erogavit, id destinet fratribus. Sin auteni in abunda versaris, pro facultate tua oportet te eis subministrare vel onin( substantiam tuam tradere, ut liberes eos ex vinculis, quoniam sunt Deo digni et filii Implentes ipsius voluntatem, sicut r» Dominus: Omnis, qui confiiebitur me coram homiuibus, confitehofi ego eum coram patre meo. 5. Neque erubescatis ire ad eos, vincti sunt, et hoc tacientes hereditabitis vitam aetemam, qu4 participes facti estis martyrii eorum. 6. Discimus enim, quj adniodum Dominus noster in Evangelio dixit: Vtnite ad me JO henedicti patris met, possidete regnum vobis paratum a constiiution^ mundi. Esurivi enim, et dedistis mihi manducare; et silivi, et it- distis mihi bibere; hospes eram, et coUegistis me; et nitdus Jw, d I tBK : avTwv ovv h | 3 ^' mopvl4^K>bo ftot a h D : -|- tov iv tolg (roff >- b d o) ovpavol^ b d m a p v A 5 w; J i> h o : uiatf d m p V I .Vfiorot* dni : tov X^' ^ ^ \ i^vtov b o | 6 vftmv b 0 I (itv + r^< h I 8/9 ntipn , . nftoBvpiUt scribo secundum h lu cf. V, 6, i : edd nfifta . . JiftoHvpiia < 9 t^'iuir d h m p v : xiin; a, io<; b, er((M»$ a ! x^ ^vfiiav b I xoivuivol a b o p | 10 :xov : jreti b, ]> h | faaxutv : post itixt a, > h I 13 fif : fioi a. 13/14 |fiOi- — avvtiy. ^f > b o | 14 ^f sec > d 1 14/15 ^firjv >• b I 16 Tjl^aif h 16 dnoxpi^riaonai : + ovivu a, xai 0 idointv o I 17 7 sec : noxt 6i at liio/uev a ; 18/19 7 ter >■ b 0 | 18 »/ sec • note di ae liofifv a | 18/19 r; ^evov xal avvfjYayof4tr > h | 20/21 iri r. t. tti(?.ifwv fxov r. ik. : ToviSfV rov ddf}.q>6v fiov tor ildxtOTOv o \ 22 almviov : -j- totf iyfl xal tolg t§ fvwvvftfui'' noptvfd&f an ifiov, o\ xatmiaftifOi, 5. nttptt . . n(fo9vfii«] Cf. quae n^fviuSsXtpovq avvovatav. Stay htt" Constitutor infra c. 6, S de baptismo iiivtuai r^ dfi$9-a; rj §ivop xal Cvpij- ofttv; ij kp ^Xax^ xal tjXd'OfttP XQog ai; 8. xal axoxgi^elg I avvcig' l^ ooop ixottjaccre IpI xovxanf xcop dSeXqxSp ftov 20 V iXaxlaxoap, kftol kxou^daxs. xal dxeXsvOopxai ovxoi slg ^m^p ipiop**. n. El di xig, ddeXgpop Xiyrnp tavxap elvai, axaxijd^eig vxo V xmn^QOv xaxoxoirjoy xal iXeyx^^^ xaraxQid^ &apdxq) cog txog ^ 9)0vev$, x^if^^^^^ ^ avxov, hfa ^xe aavXoi, xal ft^ 25 J vfimp €og xoipmpog xov ftvoovg vxoxxtv9^ xal xaxaxiijxat 1 Act. 9, 15. — 3 Mt. 10, 32. — 11 iMt. 25, 34—40. — 21 Mt. 25, 46. TO nvp TO aicivtov to ^rot/jiaa/iivov z^i Stafi6).ij> xal roig dyyikoti rov' inelvaott yap xal ovx idwxati ftoi ipayelv, idltptjaa xal ovx ino- ati (if, S^voi ^/4tiv xal ov ovvtiydyere fit, yv/xvos xal ov n((tif^alfte , aaS-tv^i xal iv vXaxi xal ovx ineaxitpaa&i /it. roie dnoxQiBt^aovrai ! ttvtol kiyovTti' xvQit, note ae sifo/jiev neivwvta ij ifttp minum. Propterea recedite ab illis, ut sitis sine offendicoio. 5. S qui vero ridelcs sunt in molestia iniquitatis, tanquani facieotes mala opera coniprehensi et inelusi vel capti, eis tanquam merobrii 10 vestris magno studio ae muka patientia suppetias ferte, ut Uberetb eos e manu nefariorum. 4. Si quis autem eis appropinquans aim ipsis comprehenditur et sine critnine propter fratrem in diserimcn venit, beatus iste, quia Christianus vocatus est, eonfessus Dominum, et vivet coram Deo. Nam si quis eis appropinquaverit, qui ob 15 nomen Domini eapti sunt, et cum eis eomprehensus fuerit, beatus erit, quod universo hoe eomitatu dignus fuit. UI. Et iterum, qui propter fidem persecutioneni patiuntur jc iuxta mandatum Domini a civitate in civitatem migrant, suscipite ac recreate eos, eosque suscipientes gaudete, quod persecutiofljs 20 eorum participes facti estis. 2. Dixit enim Dominus noster de eis in Evangelio sic: Beati estis, cum persecuti vos fuerint tu malt- dixerint vobis propter nomen tneum. 5. Nam Christianus, qui per- secutionem patitur et martyrium nanciscitur atque interticituf propter fidem, hie est homo Dei, neque ab liomine inde persccu 25 tionem patietur, quia agnitus est a Domino. 18 Mt. 10, 23. — 21 Mt. 5, II. — 2a I Tim. 6, 11. 1/2 comprehenderit -|- gentilis Stn I 1 fikaoff. : fii li}.a m 2 x'wp^^f^f b o I 4 17 pr > o | ^xdtdoftfvov? o | xal i^. : ^iovfiw 0 1 5 X^'^^ b d o I 6 >rQaT7]9f/ : av?.).rj m p; | 10 dctjfiftfv h o : iSiit/Mtr b >i p. d^iflfttv a V, tii'efitv (e in rasura) tn | inip -\- tov ovofiatog b 0 II X'^i^* d h m V I xttvta : toiavta b d o { IS avtoiii pr 3> b d o | ottTu}*- xal n^tmi. 111. 'Oti Tolg 6itt Xpiazlv tcoq&ov- filvom XPV X^^^" 6()iy fty, xav xiv- dvvoi na(>^. Q.uod propter Christum oppressis oporlet manum porrigere, quamvis adsit periculum. 1. rotf dtatxo/iivovi — Xi fidvfa&t] Eadetn fere verba rc] tur VIII, 45, I. CONSTITOTIONES APOSTOLOBUM V, 2, 2—3, 4. 241 KMf^ftiav, flgg xavrmv XqiCtuoxov x^xigovTcap exl xolq xoQa- nimiq igffOiQ' 6ib fucxQov ax avttov xo>Qttre. 2. xtitq fiivrot hkX(fUnbv xar* hajpeiap xaga rmv aas^mv avyxXBiofiivotg siq pftUaoyy ^ xqoc d-avaxov Ixdtdoftivotg ^ xqoc dsOfia xal kgoglav ua^ axov&^ Pa xdi *AlB^av6QOV ical Awa xktjYag Xa^ovxec, ■fpoyrec i§flt<^ti>^ oxt xaxrj§u6Bijfisv vxeg xov aant^Qog ^fimv 10 maSra xaO-eW xal v/istg xccIq^xs xavxa xdaxovxeg, oxi (laxccQioi w^tta&B hf ixelvy xy rifiiQa. UL K(d xovg diancofiivovg dk dia xtjp xloxtv xcH xoXiv ix oXtwq ^vyovxag 6ia xr/v ivxoX^v xov xvqIov, XQoaXa/i^dpea&s vtovQf avxtXaii^avoftevoi avxcav xal XQoadtxd/ievoi avxovg mg 15 cprvpac, X'^Q^^'^^'s, 0x1 xoivmvol avxmv xov diaryftov ycy^wydi^e, tPtdaxovxsg avxovg vxg xov xvqIov fUiiaxaQlc^ai. 2. giijalv yag otog' tfMttxaQiol ioxe, oxav bveidlamaiv vftag xal dim^maiv xal IxaMtv xop xovrjQbv ^^fta xa&' viitSv ipevdofievoi ivexev k/iov' afpcTg xal dyalliaa&e, 0x1 6 fiiad^og vficov xolvg iv xolg ovgavotg' 20 (StcDg yitQ idlat§/ap xovg xQoqrjqxag xovg xgb vfimv". 3. xalxaXiv ,&, iftk idUo^av, xal Vftag 6ico§,ovaiv", xali^^g' ,*Eav dioaxmaiv gftog kif Tfl xoXu xavxxj, g>svy(XB eig rr/r aXXip'", 0x1 „iv x<3 toaiup xovxm d-Xliptv ^exe' xaQadcaOovaiv ydg vfidg slg ovva- ymygg, xal kxl ^yefidvag xal ^aotXelg gyfriyoeofrg Irexcy kfiov, elg 25 ^a(rvQiov avxolg ' xal b vxofiBlvas BJg xtXog, ovxog amd^OBxai". 4. 6 yccQ itofx^elg 'ivBXBV xtjg xlaxea)g xal fuxQxvg^aag xbqI avxov xtu vxoftBlvag, ovxog dXijB^mg „av^Qa)xog 9^bov'*. 9 Act. 4, 6. — 10 Act. 5, 41. — 11 Luc. 6, 22. }}. - 13 Mt. 10, 2j. — 18 Ml 5, II. 12. — 22 loann. ij, 20. — Mt. 10, 23. — 23 loann. 16, 53. — 24 Mt. 10, 17. 18. 22. — 28 I Tim. 6, 11. > d I xal npoai. avtovg > b o | 16 rov dtwy/Aov avrdiv h b d o | ysyui- tmai b o I 17 xov >■ d m p v | 18 orrof : avroXi b o | 19 xa^' vfiwv > > o I 20 noiloii o I rc5 ovQavm v | 21 iSifo§av + xal b o | 22 e^ + xal o \ htiSovaiv -\- ^ (1. eC) rov Xoyov /aov ir^pijaav xal rov ^(/tixsQov TijQ^aovaiv t o I 1^17; >■ b o I dtci^ovoiv b o I 28 ^x r^s nolsotq xavxriq b o { aU.ijv : xipar m p V I 24 tovtip > a | t'^ext b o | yap a-, > a | 25 tjyf/Aova:; + ft m I evexev : tvtxa b, + avrov m | 27 negl avxov >- h | 28 d).ri&ivw? o | >tov : xov ^. b d FOWK, DiOASC. R CORSTIT. AP. I. 16 242 DIDASCALU V, 4, 1—6, 1 (S). IV. Sin autem negat, dicens se non esse Christianum, daluni appclUtur ct ab honiinibus pcrsecutionem non patitur, Deo autem reicitur propter abnegationem suam nee partem re aeterni accipit cum Sanctis secundum promissionem Domini, 5 cum iniustis eius sors erit, 2. quia Dominus Deus dixit: qui negaverit me ac verba mca coram hominibus vel me ertu erubescam et ego eum ac negabo coram palre meo, qui in caeiis cum veniam in virtule ac gloria iudicaturus mortuos et viva. 3. iterum scriptum esse invenietis: Omnis, qui amat patrem sutm 10 atit malrem plus quam me, non est me dignus; et omnis, qui amd filittm snum ant fliam super me, non est me dignus ; et omnis, (jiA non accipit crucem suam gaudens et exsultans et sequitur me, non est me dignus. Et omnis, qui perdiderit animam suam propter me, inveniet earn; et omnis, qui animam suam vult servare, abnegaos, 16 perdet earn. Quid enim lucratur homo, si mundum universum cm- parat, animae vero suae detrimentum patitur, aut quam dabit horn commutationem pro anima sua? 4. Et iterum: Nolite timert eoi, qui occidunt corpus, animam atitem non possunt occidere, sed me timete, qui possum et animam et corpus perdere in gebemUL 80 V. Quisquis sane artem aliquam discit, adspiciens roagistruin suuni ac videns per virtutem ac peritiam eum perficere artificium suum, et ipse affectat eum imitari atque opus perticere, quod ipii commissum est, ne ab illo audiat convicia; si vero inferior est in 6 Mt. 10, jj; Luc. 9, 26. 8 Mt. 24, 50; II Tira. 4, i. — 9 Mt. 10. J7— J9- — 16 Mt. 16, 26. — 17 M«. 10, a8. 2 Don Sm, > Sp 1/2 6ia TO fti) ftia. >• b o | 1 /<^ >► h | 2 inn + ziHv b h 0 ffv][ii' >• b 0 j 3 ^v + t»;t d h I iXtsivoi + jrai b o p | fi tov >■ b o | 6 ^eet- rv, a. Auctor tres S. Scripturae locos in unum conBat et verba Fault Christo ipsi attribuit. Q.ua Jibertate Constitutor ofTensus esse videtur. Saltern duos locos extrcmos sJve Mt. 24, 30 et II Tim. 4, i oniisit. 4. me timtte qui possum] Auctor ite- rum S. Scriptura magna cum libertate utitur, et Constitutor verba Domini restituit. rv. "Oti {fiXTov xal dXiSfiov ti dpriia9ai Xpiazov. Quod horrendum et exitiale sit negare Christum. V. "On ftifiijtiov Xptarov (v r^ naaxnv xal L,t)lmTio»f rijv avtei vTiofiOVT/r, Quod imitari stum in patiendo et tolerantiam. ri oportet C]||mJ acmubiri ^^H C0N8TITUTI0NES APOSTOLORrM V, 4, i_6, 1. IV. *0 6k uQi'TjOdfttvog tarroi' XQiatov eh'ai dia to fifj m- fita&ai vxb av&gcoxcoi', „ff>iXt}aai^ tijv tavrov tpvxW f^^^^ov" rj xotf xvQiov, „ov rj jfvoij ttvxov kv x^^Q^ avrov", ovrog eXetivoq, tt, i;f^pog 6i tov B^sov, (itglda Xa^cbv ovxin ftera tcov oflwv, 5 la fitra rtov xanjQafd^vcov, avzl „l^aaii£laii tvXoyrifiivcov" xoB^rj- tg „xb XV Q TO alcoviov x6 fjxoiiiaCftivov no dia^oXm xal xolq OYYiiotc avTOv"' ov^ vx dv&Qfoxojv izt fitoovfieiwg, dZX' vxb TOV 9-tov dxcoOfiivoq xai dxo tov xQoaaixov avzov tx^efiXrjfiivoc.. 2. xtg] yog tovzov dxt(pyjvcno b xvgiog krf(ov //Gang dgiirjasTal 10 /it ifixQooB^iv xiXc5v vibi> r/ ^vyarf'po vxeg Ifte ovx 15 WtoTtv fxov a§iOi:, xal og ov Xafifidrii roi' OTavgbv avTOV xal dxoXov&tl dxiam fiov, ovx iCTip fiov a^tog' 6 Bvgdiv xtfV tpvxrjv avzov axoXiou aiyztjv, xal b axoXiaag ttjv tpvxt)v ovtov tvsxsv ifiov ivgrjOti avTi'iiK t'i yag ojipeXelTai av9-ga>xoe, iav tov xooftov oXov Tugi-ijGi], rr/r 61 ^vxfjv avTOv ^TjfH(o9'iJ; i] t'i SiuOn dv&gcoxog 20 avxaXXayfta Tfj^ *pvxV'^ avTOv" ; 4. xal t§'^g' „Mtj ifjO^rj&^e axb xmv dxoxTtvdvzcov zb odifia, zrjv de ^pvx'/v firj 6wafiiva>v dxo- IXTilvaf h | ■ 9 zov > d m p V I ix^tfi}.. : ifidfkXvyf^ivoi b o | 10 rovrov : tov avrov P^ b o I 0 : xal o b o I dpvrjatiTUi p v | 11 xal — /lov > h | 12 avrov xdyw *>j d I 13 ^r + tots b o p V I liyfi > b o 14 aviov >• b o | avroZc > h | 15,16 xal 6 b m | IB 17 ^-ai oi — d^ioi > m p v | 16 'o 0 | 19 ivp^aii : atoan b o p I wtffJifiTat a b h 0 : tuipekijaft ra d p v 20 okov 3> b | av^pwnoi E2 dnoxTfvvovTwv v | 23 ftdkkov + ixilvov b o | 27 to -f igyo- d 16* S44 rebus sibi commissis, non est perfectus. 2. Et nos igitur, gistrum ac praeceptorcm habentes Dominum nostrum^ quare nfl imitamur eius doctriiiam et mores? 5. Ille enim reliquit divhii et pulchritudineni et potentiam et gloriara, ac sic venit in 5 pertatem ; et reiiuntiavit quoque Mariae matri suae bencdictac fratribus et etiam propriae vitae, ac passus est persecutioneni ad crucem. Hoc autem propter nos sustinuit, ut nos, qui e pop sunius, liberaret a vinculis et ab obligatione, sicut supra diximtB^ et vos, qui e gentibus estis, liberaret a cultu idolorum et ab omni lu iniquitate atque vos compararet. 4. Si ergo ille propter nos iti passus est, ut salvaret nos in ipsum crcdentes, neque erubmt: quare nos non imitamur eius passiones, ipso nobis tolenntiira largiente, idque nostra causa, ut liberemur a morte ignis? 5. Ipse enim nostra causa sustinuit, nos autem propter nos ipsos. Act 15 Dominus noster necesse habet, ut ipsius causa patiamur? Sed iJ solum vult, ut probet ardorem fidei nostrae et voluntatem aninuc nostrae. VI. Renuntiemus ergo parcnttbus ct cognatis nostris et omni- bus, quae in lioc mundo sunt, et vitae quoque propriae. 2. Oportct 20 quidem nos orare, nc iti^reditimur in teiitathnem ; si vero vocamur ad martyrium et interrogamur, confiteri, et si patimur, sustinerc, et 20 Mt. 26, 41. 8 et ab obligatione (vel damnatione) Sm : e domo lignorum Sp; cam auctor haud dubie viucula deuteroseos ante oculos habeat, forUsse etiam sic scripsifi scd lectio Sm, quippe quae tradita sit, praeferenda esse vjdetur; Well- hausen in Golt. gel. An^eigm 190J p. 260 textum Sp ita correxit, ut sensui sit: lit nos . . liberaret a vLaculis per arborem factis, sc. cotnedendo deaitort cognitionis; at auctor vincula deuteroseos non a peccato in paradiso com- misso derivat, sed ab idololatria in eremo facta. 1 d^ >• a I / b h m | 4 dviait > t 0 | tiifif : ronctf b o | 6 fi'iT()l : n(>i b o 6 rov ;>■ m p v | nari^a a b h 0 .^ VI. "Ort xPV tov niarov ^»jrf pi\f>o- xivivvov fivai 6i' daipai.eiav ftrJTB 7if(itat dia xny dnoxrif^eror az4^avov. Q.uoJ oportet fidelcni neque tcmerarium esse propter securitatem neque meticulosum propter ignaviim, sed fugere propter cautionem, et cum in periculuni inciderit, decertart ob repositam coronam. J. fi^ — aiwta] Constitutor I loinii. 2, I J et II Tim. 4, 10 in unum con- flavisse videtur. ^lO^vot], ovx iorii txovxtc didaaxaXov rov xvqiov ijfimv 'Itjoovv rbv KqiOtov, 6ia xl ov fiifiovfud^a rijv avrov 6i6ccxfjv; >. on ixelvog ikv ajtfra^ato dvtOft, xgvgjij, dog?;, xXovrrp, rvqxp, dvvdfin yivvTtxfj, fiTjtQi xdi ddfX^otg, i]6rj 6k xai zfi oixfla ^ea?] 6ia rrjV :^b<; Tov xoTtQa tvoi^iiav xai rijV tlo, tjfiag q)iXav{^Qa3jilay, vxo- ttivag ov fiovov 6tayfHov xal ftdattyas:, dpsiSiafiov xal iftxaiyfi6v, Ui' fjdtj xal rrfv xghq to %vXov jiQoajrTj^iv, oxfo^ ^lox^daiovg xal 'JUtjvag fittavotjaavrag CojOfj. 4. d ovv avrog 6t fjfidg axfrd- tXTO dvajtavaei, iti} ixatOxwO^tiq axavgbv, fitfde d6o§i]aag rov 10 ttvctzor' z'lvog tvtxiv iifittq ov fttfJOv/iiB-a avrov ra xd&rj xai oraoaoftt&a vxig avzov xal avrf/ tg ^oo/j ijpKov, diddvxog avrov fitv Tffv vjtofiov^v; 5. ixtlvog fiiv yag 61 ^fidg, rjfittg 6e dt' tzvTOvg, ov yag XP?/b" '?/'o5j' avrog, riftelg dh rov iXtovg avrov' \6vov 6\ TO rfjg xiaremg T/fiditf yvijOtoi^ i3ttL,r}rtl xai av^cdgtrov, 15 ^fjOtv ri ygctip'i „Ei dlxaiog d, ti dcoflftc avrfp i} riixxngog Xifpttai; av6g\ xm ofioltp oov if daifieid aov, xal vim dv' Qcdxov ri dixaiooviTj oov''. VI. XxoTaS.o3(it&a ovv xal yovevotv xal Ovyytvioiv xa\ tplXotg al ywatxi xal xixvoig xal xtTjiftaotv xai ovfixavxt rm j^lrp, oxav 20 XL TOVTflov xmXvfia xgog svai^tiav. 2. rfff yag f,xgoOivxf d I ro ^v).ov a b li o A : xov rtavQov m p V, tov aipov d j 9 ftfiavooin-Ttti b o | 10 dvaTiavafi a b h o, Wdnixvatv d i. m. : ana naai d i. t. ni p v cf. Luc. 14, 33 | 10/11 a(fo|. r. krvarov : do^tji; r^v tavtoi b 0 | 11 tvexfv + xal b h 0 | 11 12 aviov — tvTov pr : avxov b o 12 ditOTaoatufifHa h | 1218 aiTy — ttjv : aiJriJv riji' ^cl>^l' Tjfiuiv 6i66rrfi aCriD J(al fidi.rjata avrov fjfjilv ihSovvtof xal opriYoimog jtlovaiun; rf/v bo} 13 y«(> + o dyafidprr^Tog o dogatni; 6 ixaxdXrfTitoii v dvi^ixviaaxo^ b o | 14 avrov; b I yap >■ b 0 | nvtov + §6fif9a ndvTfi b o | 1& iniiC,tjtth- a, corr a* | 16 ti + 6h xal b o | 17 tv- ifitia m p V I 18 aov : avtov h j IS) xal . . . xal avyytviaiv > 0 | avy- \yfyfvatv d v | 20 yvvat^h' b | xal xxrjfiuittv > d | ovfinavti x. fi. : navra TO iv rt5 y?/ffli rovxw bo, 21 ^ — npof : oxav fif) lovTotv n xo xotkvov npo^ XT)v b o I 22 vfiii b o if c -f- ^<f(tl Jtdar)^ '*al n. - d 246 DIDASCALIA V, 6, 3-8 (s). si cruciamur, gaudere, 3, et si nos persequuntur, non perturba 4. qaoniam non solum nos servamus ab inferis ita iacientes, etiam ncvellos in Hde atque audientes docemus, ut ita faciant vivant coram Deo. 5. Si vero defecerimus in fide erga Domini 5 abnegantes propter carnis intirmitatem, sicut dixit Dominus noste Spin'lHS. quidem promptus est et paratus, caro autetn infinna. no solum nos ipsos perdimus, sed etiam fratres nostros interticir nobiscum. 6, Videntes enim abnegationem nostram doctrit erroris se doctos esse putant, cumque labefacti fuerint, nos 10 eis, sicut pro nobis ipsis, rationem reddemus unusquisque Doniiil in die iudicii. 7. Sin autem comprehensus et adductus ad prin- cipem abnegas spem, quani habes in Dominum hde tua sane et liodie quidem absolveris, eras autem febri corriperis et in recumbis, aut stomachus tuus dolore te aflicit, ita ut cibum cap« 15 non possis, sed eum reddas doloribus gravibus, aut afflictaris, qi venter tuus mordet vel unum ex membris tuis dolet vel ex ribus tuis eicis sanguinem et fel propter dolores graves, aut Wit tibi exsistit in uno ex membris tuis et secaris manibus medicor atque in niultis cruciatibus et tormentis moreris: quid ergo 20 profuit abnegatio tua, quam commisisti, aut alii cuiquam? enim aixima tua %'^enit in dolores et tormenta, et vitam tuam saecula saeculorum coram Deo perdidisti et ureris ac cruciaris sii requie in aeternum, sicut dixit Dominus: Otnnis, qui amal anima suani, perdel earn, et otnnis, qui perdiderit animam suam pro^ 25 tne, inveniet earn. 8. Christianus abnegans ergo amat anima suam breve tempus in hoc mundo, ne moriatur propter nome Domini Dei; in aeternum autem perdit personam suam in ig animam suam in gehennam mittens, quoniam abncgavit eum Chr stus, sicut dixit in Evangelic: Omuls, qui me negaverit cofM 80 bominihus, tiegabo et ego eum coram patre meo, qui in ctulis Q.UOS autem Dominus negat, ei eiciuntur ac mittuniur in tentb 6 Mt. 26, 41. — 23 Mt. 10. 39. - 29 Mt. 10. jj. — SI Mt. 8. 11; aa, i}. 1 iav > b o I xol. 2ff'V' : fit} xw>.v&wfttv fv riii /aitfoyrf,* ftSHov b o I xc'C'/^f^ ^ ^ I tiS^ayaai'av -\- xal aimviov ^imr/v b o | 2 ^^ a b o : fitjdh rel | 3 xifv post d^xovxtov b o | 5 ivf^ytia^ + xal rin; lac b o G,7 ^yantjoar ■+■ ftallov b o ; 7 /udklov ^nep : vnip b d o | 8 • a I 9 novov -\- d'e h /ii/ialovi Tioiovftfv b 0 | 10 xa^vipvfit JiA C0N8TITUTI0NES APOSTOLORUM V. 6, 8-7. 247 ioy TOVTOv jrgpty Ttolaad-miuv, xaiQatfisv 66§fx» xtd Tffwyr, xctd-dxeg xal riveg rmv 'lovdcUmv, d-avfta- garrcs xw xvqUw xitg ivsgYBlccg, ovx ixlartvov tig avxov ipofim 5 ty XQoq xovg offlttpcfg xai xovg Xoixovg xmv aQxovxcav' „iyyg- jofaajf yoQ xriv do^av xmv av^gmxcov /4aXXov ^xeg xijv 66§pv in ^tov**. 4. bftoXoT^aavxBg" dk „xr,v xaZrjv bitoXorflav", ov pimtv iawcvg acS^o/uv, dlXa xal xovg vsoq>caxlaxovg Pefiatov/tev tai xovg xarrixovftivovg xiaxoxoiovftsB'a. $. si 6^ xcc&vgxS/idp xi 10 rfg oitoXorflag, i§agvt]6dfi£Voi t^y tvcifieicof dia yvoifi^g xccvvoxrixa ■d ^ofiov PQaxvrdxijg xtftmglag, ov fiovov §avxovg dxoaxtgovftsv nj; tdanfUtv 66§rjg, itXX ^dij x p ! 11 xovvorr/TOi b o | 12 tpo^ov + aV/ovrwv rat b o I 13 aiX ^dtf : dlka b 0 | 13/14 j'ciojuc^a h, yiV(ofie&a b o I 14 nixporegar b o \ oiniaatftev (pin. 0) rijv xQiaiv b o | Sovtsq a h 0 : \m9artei p, Smaovtii v, doaovtti d, StSiovxfq b, + avxoii b o | 16 nkavtiv U6ax^g b o I v^ ijiu»» > b o | 17 tlask^elv b h 0 | 18 fttjdh a | 19 diktlav ) o [ 21 (f* a I 22 oivtttxtiq b h j 23 a^xpeoti + ^ yaatgoq b o | § dnoat. f Q-tov > h I 5 afoAov> h | xwkov a m, + xal m | 24 noifirctt h, 7ro*i}rf o | '6 didiov : alwviov b d o 248 DIDASCALIA T, 6, 9-7, 2 (S). exteriores, et ihi erit flettis et stridor dentium, quoniam dixit: ijui amat animam snam plus quam me, non est we dignus. 9. tendamus igitur, ut ;inimas nostras commendemus Domino et si quis martyrio dignus factus fuerit, accipiat gaudens^ qu r> dignus factus est tanta corona ac per martyrium est ipsius ex hoc mundo. Dixit enim Dominus noster salvator: Kon discipulus super magistrum; sed perfectus sit omnis, sicut mc tins. Dominus noster ergo omnes has passioues in se susct ut nos salvaret, et consensit tolerare plagas et conviciis affici ]0 in facie conspui ac bibere acetuni et fel, et postremo sustinuit m crucem affigi. lo. Nos igitur, qui eius discipuli sumus, et imi' tatores ipsius fiamus. Si enim ipse omnia sustinuit ac passus «t nostra causa usque ad tormenta, nos vero propter nos ipsos, quanto magis nos debemus sustinere patientes? Neque decet nos haesi- 15 tare, quia hoc consilium nobis dedit, ut, etiamsi in carbonibus ignis urimur, credamus in Doniinum nostrum lesum Christutn et in Deum patrem ipsius, Dominum Deum omnipotentem, cl in spiritum eius sanctum, quibus gloria et honor in saecula saeco- lorum, amen. . 20 VII. Kesuscitabit nos Deus oranipotens per Deum salvatorcro nostrum, sicut promisit; resuscitabit autem nos a mortuis onnnioo in ea forma, in qua nunc sumus, immo cum gloria magna vitae aeternae, nulla re nos deficiente. 2. Etiamsi enim in profund^ maris iacti vel a ventis sicut glumae dispersi sumas> intra bu 1 Mt. 10, 37. 39. — 6 Luc. 6, 40. — 9 Mt. 27, 28—35, 1 oi) : oTiov ioiiv b o 1 xkavff/no^ -\- 6 dxaittnavarog b o | 9 atffarM, xal xaTa^io}9ili atupdrov xal dnoXavwv ilq to od Jiafitvona nl tfi.»i fifj ^o»TO b o I 4 odov o | filov -f- tov npoaxaipov xal o) aiwvioy ^aat?.n'av tov di^avatov ftiov b o ! xai iaf » h m p V : xav a, t'oK /xlv oir b o | j/ : el'ri b o | anitiu : dnicroi b, «- ipXitat ngoi jfv b 0 | 5 Xpiarov : tov v'lov tov 9v ii o '. taxai «vr« "»• b d h o I ftdntiofta > b o I 7 ^a/pf roi ovv i&v o) fittiovfifvoi b o | H «tT» rjiftiofiivoi : xattfifiAivoi o, + d^ m p v 1 lartu not; oc in o p v | w»' + Mi VII. llfyl dvetataantK; dnoSfi^eii Aidtfogoi (sic d, ntgl r^gdyaozdaiun rmv vixpdiv v, > rel, Turrianus ad- didit: ntgl £ifiv}.).tii, xal ti oi ^rcui- xot Ttfpl toi' foivixoQ tov opviov). De rcsurrectione variac deoiocutnti- ones (de Sibylla, et quid Stoici de phoenice ave), 2. Cf. Athcnag. De resurrtdipoe c. 4-8. CONSTITUTIONES APOSTOLOKUM V, 6, S— TT 24 f> ^coTfQoi', ov 6 xXavf^fioc xal 6 liQvyftdi rcor ddovxav" ; 8. 6 d§i€04^f)c fiaQTVQtov ;fa/(>CTO> tz/v ^v xvQicp yi^aQav, atq rtjXi- wrov tJTirvxojv ortipavov xa\ 6t bfioXoyiag Jtotovfitvoq xrjv w Tov ^iov. xal ihv xaxrffpv(isvoq ^, aXvxoq dxixca' x6 yta&og x6 vjrtQ Xgtaxov loxai avzco yi'rjaicaxeQOV ^axxtCiia, 5 ovxbq ftiv xtlgtt avvajtoB-i'jjoxn xm xvglto, oi 6e koixol xvxqo. XatQixm ovv fUfiovfiePOi; rbv dtdaoxakov, ixtidtj xcti xqoo- ^ixaxxai' „ KaxrjgxiCfitvog loxm xaq (og b ^iddaxakoq avxov". 6 diddaxakoe Tj/idiv ^/r/oouc 6 xvQiog dt' f)fi(('i ^xXflyrj, (iZaGtptjftlaq \xefieti'tv xtti oveidiOftovq ftaxQo^fimq, irexxvadt/, ixoXatplol^Tj, 10 }Qaxio&rj, oxavgm fiexci x6 ftaOxixB^^vai xgoaijXmOtj, o^o^ xal ipkijv ixoxio^Tj, xiJiHcooaa xdvxa xd ysyQafifiiya elxtv tq3 &itp u xargi' „Eic ;gffp«g Ooi» xaQaxibTjfii x6 xvtvpid jtovy_^ 10. 6tb 6 tvxofiBifoq ixtlvov fia&r^rjq tlvat t;qXo6xm xovq avrov yvaq, nmnodfo xr/P vxofio%'rjP, ytv&Cxcoif, oxt xdv h' xvgt 15 ^xb dv^gmxcov xatj, ov^'tv xfioexut, cbq ol xgilq xaldeg, tj (I xal t^ot XI, fuo&bv xagd xvgiov Xrjjptxtu' xiGXivatv xw kvl xal tovm dXij8-n<<5 &t€5 xal xaxgl 6td 'Itjoov Xgtaxov xov fieydXov }Xt^gtoic xai Xvxgcoxov xcov ipu^^^ ^^^ fiiot-axodoxov xtop yX9^ogttv, ixtlxtg dq>&agxoi dvaaxtjOOfisl^a. 2. xdp 25 U ydg iv xeXdytt xfXevxr'iOa>(iiv, xdv iv ytj diaoxagmfitv, xdp 2 Phil. 3, 1; 4, 4. - 8 Luc. 6, 40. — 9 Mt. 27, 28—35. — 13 Luc. IJ, 46. — 16 Dan. j. — 17 loann. 17, }. — 18 Hcbr. 4, 14. — 19 Act. i, J$; Hebr. 11, 6 d o I 9 diifaaxai.og -\- avrov xal a | in?.ijyt] ffkaaif. !> ra v | 11 t^ania^tj b d I (lanxtyw^^vat b o ; 18 napuriSifiai d p v | 14 « !> h 0 | ixflvov + f^loviiu b o I 16 Kttii : xttfiiai 6itj b o | ovd'tv b p | w( -\- xai b d o I 17 nddri a b o | fita^bv -}- xal aiwvtov avdnavaiv b o | xvftlov a h : ^foti d m p V, xov W b o I 18 Xpiarov > b o 1 20 a^katv : fftyatv xal d^Xwv dnavxtav b o aiiZva; -{- rcur alwvaiv b 0 I 21 nviixi xi).. : hanc sectionem b o inscrjpscrunt roi aiioi koyoi I {i X. o) nff J dvaatdafan; | iyei^n o ] vf4Si h I 24 iiOQ> o I kuv sec : xal b h 0 i 250 DIDASCAI.IA V, 7, 3_B (S). mundum sumus, et totus mundus manu Dei continetur. In mi eius etiim exsistentes nos resuscitabit, sicut dixit Domiuus nc salvator: Capillus dt capUe vestro non peribit, sed in palientia vt possidebitis animas vcstras. 3. De resurrectione autem etdegl( 5 martyruni dixit Dominus in Daniel sic: Multi d( his, qui domai in terrae latitndine, resurgent illo die, alii ad vitam aeternam, ad opprobrium et ignominiam et ad dispersionem ; et qui intelU refulgebunt sicut lumiriaria, quae in caelo sunt, et qui conj sunt in verba, sicut stellae caeli. 4. Tanquani solem autem 10 tanquam lunam, caeli luminaria, lumeii gloriae pronoisit se liatur esse eis, qui intellegunt et nomen ipsius sanctum confitenlw martyrium subeunt; nee vero martyribus tantum promisit re rectionem, sed etiam omnibus hominibus. 5. Dicit enim in chiel sic: Et facta est super me manus Domini, et eduxit me\ 15 spiritu Dominus, et posuit me in medio campi, qui erat plenus oss et circumduxit me per ea, et erant mult a ac sicca valde; et ad me: Fili bominis, vivtntne ossa ista? Et dixi: Tu nosti Domine Jdonai. Et dixit ad me Dominus: Vaticinare de ost istis, et dices eis: ossa arida, aitdite verbum Domini; sic dicit 80 minus Adonai ossibus his: Ecce, ego introtnitlatn in vos spintum, et vivetis, et dabo super vos nervos, et condam super vos carnem, rt vestiam vos cute, et dabo in vobis spiritum, et vivetis; et cognoscttis, quia ego sum Dominus. B propbetavi, sicut praecepit mihi, ei cunt prophetarem, factus est sonitiis ac commotio, ei accessemni ossa, a 26 ad OS. Et vidi, super ea nervi et carnes ascenderunt, et obducta est super ea cutis desuper, et spiritus non erat in eis. Et di.xit ad mt Dominus: Propheta ad spiritum ac die: sic dicit Dominus Adona: Veni, spiritus, a ventis quatuor atque intra in mortuos istos, ei vivant. Et prophet avi, sicut praecepit mihi, et ingressus est in ea spiritus, ti 30 vixeruut sleternntque super pedes suos cum fortitudine magna. B locutus est Dominus ad me: Fili hominis, haec ossa sunt domm Israel, qui dicunt: aruerutrt ossa nostra, ac periit spes nostra, (tn^ sumus; sic dicit Dominus Adonai: Ecce, ego aperiam sepulcra itstri, et edticam vos ex eis, populus mens, et inducam vos in terram Isratl, 85 et scietis, quia ego Dominus, cum aperuero sepulcra vestra, ut 8 Luc. 21, 18. 19. — 5 Dan. 12, 2. }. — 14 Ezech. 57. r— 14. 7 et ad dispersionem >• Sm C ^qI(ov ^ OQvicov dtaajtaod^cofiiv, dtfaaTt'itSBi t/ftdg r^ savrov eaptf, art o xdg xooftoq xfi tov &eov avvixtrcu z**P^' n^Q^i > (fftfOLv, „ix TJyc xftpaX^g v{idiv ov (ii{ djtoXriTcu". did xaQcuvtl ^w" ,,'Ev r^ vytofioinj vfiwv xrrjoao^t rag ^pvxas vftdiv". ^tgi 6i TTJg rdav vtXQoir dvaCTdoiCoz xdi tijq xmv ftagrvQoyv 5 &Qjrorfo(?iaig Xiyti Fa^QifiX rrp Aavtr^X' ,,Kat ytoiXoi ztov xexoi- t^vtov Ix yijg x^^f*^^^? dvaOTfjoovrat, ot ftiv ds ^tofjv almvtor, t3i tig aiax^vrji' xal ovetdiOfibv alcovioV xdi oi owiivxBq Ix- tipovoiv taq b rjlioz xal mg to oxtgifofia xdi ol daxepig". 4. ebg mriJQag xoivvv ixXdf/tptiv xovg ccytovg jiQOflAev 6 ayiog Fa^QirjX • 10 tor; ydg TO owuvai r^f dlrj&iiecv ifiaQxvQf/aev xal xo hgov tov ot'O/ia. ov fioi'ov Si toI~; ftdgxvatv kjt7]yytXxai xt/V dvd- taiP, dXXd xal jtdotv dv&^goixoic, dtxaloi^ te xai adixoig, evOt- pf X£ 3ud dvaa($^ati', iva l^xaoro^ xd xQog d^iav xiof}. „'!4^t'* t, ^TjClv, „b i^fog Gv/xjtav x6 Jiolrjiia dg xgiotv Iv jrarri 15 tecoQaftipof. idp dya^ov xal idv xovtiQoi*". 5. Tcct^riyy 61 xrjv m|o jtag >j b o | tov &tov : irUVTOv h I rera* b o | S de !>- b o | otl /ui; : ovx bo Si di ^ b o \ 6.7 xet/uivwv i. m. \ 7 iv yfj ^ o ^ ^- ^- \ cdtuviov >> m ] 8 ala^vt'tiv . . ovciSiofior y d o LXX { altuvtov >■ d o ; avviovtei m p v | 9 ro atep. : ^ Xaft- r>7? tov arfpfwfiaTOi ra p v LXX \ oi i m v : tag b o, u/^ 01 d h p LXX \ Tf vv*" o, vyy b ix).af4.\ptiv : post ayi'ovi; d, post n(jOfDiev b o | ayio; m o p V A : nardyiog a h | 11 ttvioi; ra p v di.f(9ttav : -)- b/iolo- CM d p V I 12 rff : yap m, >• p | intfyyiXfrai b o | 13 ndatv -\- roF,- p I rt xal adlxoii >• b 0 I 14 tf > a v | if' d m h v ( Ijj ipriolv >. \ a. x6 : avv navrl rw h | 16 xal > h | 17 ^mtit -\- }'aj> b | ig j,^_ tav^xafiH' : ttno).iu).ai4tr d i, m. | 19 iyw >>- h . rafipn^k] Tcxtus sacer aonien ;eli non exprimit. Cassianus Coll. I, 13 verba Dan. 10, [2 -14 angelo srieli attribuit S. d.a7if■ S C | scd — niortui : orancs iacentes et tnottij surgent S I exsurgent : -f omnes S | 6 sanitas : ros sanitatis S | 7 tiai 9 in : et dc S t 10 ruinae : et casu S cf. C | absolutione : dissoSotl iectione S | 11 est corpus : dicit de corpore S | 12 et S | 13,114 4 in poenam S | 15;i6 avert, et segregamini : convertimini ad intcdl aviaO-ijTf LXX | 18 infidelibus vel > S 8, riv 'Erwx - ^afifiy] Plane ea- dem verba legunlur VIII, 41, 4 in ora- tione pro mortuis. 9. Constilutor exemplo sanctorum et Christi mortem non esse suppliciuni peccatorum probans de peccatis pro- priis dicit. Inl'ra Vill, 12, io~2o legimus, Deurr. prirao homini man- datum servaturo immortalitatem pro- misisse, inoboedientem autem non pror- sus reiecisse, sed et re pollicitum esse, secundu cum etiam VIll, 41, 4 est. 10. iv fifya}.o:t6kn] tur ad raorem antiquum, Zonaras ad Trullanum cj|| ^v rotV noXfat rfi 'offfj itol xajtt xivoi xatt CONSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 7, 6—11. 253 hf xcu dmam xb xvtvftd ftov iv vfilv, xal ^^OBad-e, xcd yvm- %, 8r< iym xvgiog JUXdXrjxa xal xoirjOm". 6. xal dia ^Hadtov ir* fjivaat^ovtat ol vtxgol, xal iysgBi^ovrai ol iv rots Juiote, xal evq)Qav&ijaovrai ol ^avxa^opreg iv tfj yfi, ^ori ^ IBS V ^o^oL aov lafta avrolg ioxiv". 7. xoXla (tlv ovv xal 5 ia xtgl xfjq avaaxdatatg elgijxai xal xegl xfjq xmv dixala)v Iv I itaitovTJc xai xegl x^g xdov doe^mv xinmglaq, xxmaeais, tHffO^^q, xaxadixijg, ddo^g, xvgog almvlov xal axmkijxog Mtvtijxov. 8. xal on, tl k^ovZtxo xdvxag dvd-gmxovg elvai ■ratopg, Tj&bvaxo, Idet^ev xbv 'Evcox xa\ xbv 'HXlav (irj idoag 10 faxaw xitQav Xa^slv. il de xai xaxd ysvedv xovg xeXtvTmvxag ttop ijB-eXsv, xal 61 lavxov xal di ixigmv ixtioev, xbv fuv wx^q_XJQag did 'HUov dvaaxtjaag xcA xbv xfjg Iko/iaplTi6og : *Eliaacdov. 9. xei^ofu^a dh /i^ /iiCd-bv xiftatgiag slvai xbv JNttov, i| av avxbv xal ayioi vxdaxijaav ij xal avxbg b xmv 13 Sw» xvgtog 'Itjaovg b Xgiaxog, „ti gco^ xmv xicxmv xal ^ dvd- Wtg T«gy vexgmv". 10. did xovxo ovv ximg mg dv kv fisyaXo- hi xolixivofiivoig Ittxd xovg dd^Xovg ixdyu xgbg oXlyov xrjv 'dvoip, tva dvaaxTjOag %xaaxov rj dxoxijgv^^ ^ axeq)avajay. . 6 yog xov A6d(i xb amfia Lx yijg xai xdov Xoixmv xaxa- 20 nmcag, ovxog xal x<3v Xoixmv xal xov xgcixdv ftBxd didXvaiv 8 Ics. 26, 19. — 8 les. 66, 24. — 10 Gen. 5, 24; IV Reg. 2, 11. Ill Reg. 17. — IV Reg. 4. — 16 loann. 11, 25. — 20 Gen. 2, 7. 1 xal ^^aia&s I> b o | 2 on : diori d | xv(nog + >(«< b o | ).eka).yjxa h : iXdktjaa b m o p v, + vftlv h | 4 ^avxci'sovteg : post y^ d, >• m LXX I 3 aol m p I 6/6 xal irsQa post dvaaTaaeatg m p y | 6 r^i; sec b o I 6/7 diaftov^g iv do^i} o | 9 f^ > o | 10 tjdvvato : i6. h v, + xal \ 11 BavttTOv neipav oj b o | 12 tneiaiv : xovto d^Xo inoitjasv a | 13 aov- ittiog d h I 14 nei9tafif&a h | /u^ >- b d o | zifxotQiaq : aftaptiag h | »fiag tlvat oo b d o j 16 xal pr + oi b o ] 16/16 twv ayiatv : avrdiv m J > h I ^wii + jj h I ^ sec > h I 17 b o I av > b d m o p V I 7 pr > a I areyiavwa^ : 'Iva at. b, dvaax. o \ 20 xal t(3v ).oijhov > a p ; tl xataaxevaaag : noiiqaag a* supra lineam, >» a | 21 ovtog h s : ovtwg o, awtbg m p v, > a | xuiv kotnwv . . tov nrpa/rov '^a h xi 9iax(fa, xal noth n'sv xav- Q^Qwnoig, aixfialcixoig xv^ov ij xata- ; iitaxovro, noth di xal dv- xQixoig. DfDASCALrA T, 7, 12—13 (L). credere didicimus per Domini nostri resurrectioaem nostram certain esse rcsurrectionem, quam nobis rep qui non lallit Deus. 12. Nam et ipse salvator pignus r nostrae fuit, cum primus resurrexerit. Nam vos, qui 5 vocati estis, scitis, quoniam et gentiles de resurreci legent et audiunt a Sibylla illis dictum et praedicatum cum iam omnia pulvis et cinis fiterinl facta et ignem Si immortalis, qui etiam accendit, ossa et cinerem ipse Deui viromm fcrmahit, in mortales autem iterum statutl, ut 10 Et tunc iam iudicinm erit ipso iudicante Deo, iudicans til lum ; d eos, qui impie peccaverunt, hos denuo cooperiet auiejn pie gesserunt, vivent iterum in mundo, sptritu {et vitam) simul et gratiam ipsis piis; omnes etenim tunc 6 Orac. Sibyll. IV, 179-183. 187. 189—190 ed. Geffckea 3 resurr. — repromisit S : repromissioue met L I 4'6 unt : et qui e gentibus legunt, leguiit audiuntque etiam iater surrectione S | 7 sedavtrit S : vitaverit L | 8 qui : queiu S | 9 vivorum (?) L | 18 et vitam C Sp, Z> Sra | piis > S 1 dvaaxijan : -|- Ttpov' rv ;((>f((>orr(oAat roito ty Xoy jituv tfvofi, i.iyofjtiv di) to Siaia)riil.tit'. 6 roiyvi' ri/v Jteti avxoi xal rf/v avdaraatv noifirat, xal 6 elntov, on f).a/S§ and ifji y^»' xal tnXaafv xov avbyionov xal irupvo/joev d^ avTOv nvoijv C,wfjii, xal tyh'ito 6 avifQiunoQ tii tpvzi)*' ^oi< 6 xal fifta Ttjv dvfjxovaiiav fnfinwv y^ il xal fif y^y 3, 19), ttvToc xal fii TO fifja ravra ^ntiyyitlaio ^fiTv ri/p clausulas textus et huius particulae respiciens fortasse conicias, a librario ob homoeoteleuton omissam esse; cum autem oixui particula careatit cunxjue a. plures alias interpolationes exhibeal dum est ^1702 >■ d j iv> d I 8 yfviaHai b o | 8/4 tf/i- amoratfi Vn, 13. Iam Gemens Alex. Strom. ^Ir 5i 4) vel potius auctor Actuum Paul!, cuius scripturam ilk rcspicere videtur, ad Sibyllam provocat. Cf. Th. Zahn, Gf-ii'hichte Jfs ntuteitam. Katsons 11. 827. 879. * « 12. rfVet Tp. ri/neffdiv driy.] Cf. VIII, 42. I. 13. Versus Sibylli testu vulgato (ed. Fried Rzach 1891 p. 102; p. 101 sq.) non quid paene ad verbuni consi stinus duaest. et rep. ad Sibyllam provocani stitutiones Clementb bm ad Corintliios coi DIDASCALIA V, 7, 14—20 {.Cj. 14. Not! solum ergo, carissimi, a Sibylla dictum est et nunifcstta de resurrectione, sed et per sacras scripturas; nam Oonnaus loiHi ! et gentilibus simul etiam Christianis in unum pracadnuntiavitfati(] dicans earn, quae a mortuis futura est hominuni resurrectio. I^KibI 5 et per mutum animal, id est per phoenicem, quod onicDin ei manifeste nobis de resurrectione ostensionem Deus fecit. 16. Sh si esset par aut multi, ipsi multi velut phantasma videri potfr* hominibus; nunc autem videtur, cum in^rediatur, quia solum dt I 17. Post quingentos enim annos ingreditur in Aegyptum adt 10 locum, qui vocatur Solis Ara, portans cinnamoraum, et oratOTBJ orientem et succenditur a se ipso et comburitur et til citw; cinere autem fit vermis, et hie vermis crescens [dejtbniiJtur ctil iterum phoenix perfectus et tunc recedit denuo et pergU ibt(k*J unde et venit. i8. Si ergo et Deus per mutum animal itiHj 16 exemplum resurrectionis nobis ostendit, multo magis nos crftJe*] resurrectioni et reproraissioni Dei, etiamsi niartyrium nobis s^ venerit, quasi qui talcm digni sunius adsequi gloriam, ut corw»I portemus incorruptani in vita aetema, 1 9. gaudentes ad tarn m^ | num hoc donuni et dignitatem gloriae Dei, id est ad martrrTil 20 properemus ac libenter illud cum gaudio suscipiamus, credesas Domino Deo, quia per gloriam suam clarificatos resusdtibit d* 20. Sicuti in principio Deus praecipiens verbo mundum coostnrt 1 et manifestatiim : gqntilibus S | 4 nam > S ] 7 aut tnulti " phautasma >■ S | SlU cum — post : unus solum, seniel per S | 11 >;.. ignis s. S I 12 hie vermis >- S J 14 id : in L 15. De phoenice ave agunt Hero- dotus II, 7 J, Plinius Hislor. natur. X, 2, Clemens ad Corinthios I, 25, 2—5, Physiologus c. 7 (Lauchert, Gtschic1)te des Physiologus 1889 p. 2J7), Origenes Contra Celsum IV, 98, Eusebius, Vita Constantbi IV, 72, Cyrillus Hicros. Cait. XVIII, 8, Epiphanius Ancoratus C. 84, Tertullianus De resurrectione c. J}, Ambrosius Hcxaemer. V, 2}, 79; In Ps. 118 serm. 19, 13, alii. 18. a Juioasiayij .VpuJToi] Haec verba Graecum orthodoxum adeo of- fenderuut, ut in margine codicis Vati- cani a scriberet: ff).da(ftj/xov' yvfjvoi yii^ aoQxoi ov nyoaitifti A life' Similia autem reperiuctur etiJB md auctores non suspectos ante e. 7^ synodum Nicaenam. Exscribo a»- nuUos locos. luslinus Dialof, i- ? ed. Otto 1877 p. 192 dicit: '»•*• ydij tfnfu ttCrov {f^ebv ftffa?t» Afoi' v\iv) nfn(Mxh»u siori (•'■^ kti*h(ti ^ antp atrov o r«r mm* nottjocti, vnep or akioi •«-' ^ ofiii.fjaai. Irenacus Ad fuci intcrpretans Ps. 33, 9 vd 148. T ^ ergo praecepiti' Verbo scilicet C etiam V, 18, 2. Origcaes qunajas COXSTITUTIOKES APOSTOLORUM V, 7, 14-18. 257 V -^Hi ti^Toivw xttl ccvTTj T^v avdoxaCiv ofioXoyel xal rt/v xaUyyt- ovx dgvilTCu, dtaxQivei 6e vovg fvaefistg ix rmp dae^cov, _^cpc TO?g TintxiQOiQ dxicxovaiv. 15. xcdxoi g>aalv xal sldtx^v [•"^wjv xijV a»aaxaatv, ftri xiaxevovxeg olg ccvxol dirffovvxai. F^5lw oQViov XI ftovoysphg vxdgxHV, xXovalav xrjq avaGxaaimq 5 ['■J^oi' xTflf ax6det§iv, o Xiyovciv a^vyov vxdQXUV xal (iovov vjfYlo' g>oivtxa dh avxo xQoaayoQBvovOiv, o xal loxogovatv ^i xevxaxoaia Isxt] igx^oO^ai bIq Alyvxxov ixl xbv Xeyofuvov V>^ fitonw, q>igop xXfj&oq xtwafioi/tov xaoalaq xs xal §vXoffaX- f^m xai oxav xgbg avaToXaq, ate avxoi xqoc- 10 ''^G^Keyov airtoiiaxoaq g>XBx9^vai xa2 ysvia^ai xoviv, ix 6\ xfjq ^todov axciXjpca avacpv^vai, xai xovxop &sQfiap&ipxa liOQgmB-^vai ^ dgxtyev^ tpolvixa xal xxijvbv yevofievov ix ^Qafilap oxeiXa- ^hu, ^X£Q iaxlv xiQaixigm xov alyvxxiaxov voftov. 16. tl ^oiwv, cpc xal avxol g>aaip, did xov dXoyov Sqpbov dtlxpvxat ?/ 15 di^aCfTaOig, xi ftdxipf xd rifiixtga dtafidXXovaip, oxap bftoXoycSfUP, in 6 Svpdftsi xb itri op tig x6 elpai xaQoyaymp, ovxog iaxvti xovTO xgl fuxd xfjP didXvaiP slg dpiysQaiP xaQacx^oai; 17. did fOQ ravxrjP xrpf xXrjQogiOQlap xal fidaxtyag xcd diaiyfiovg xal ^avaxovq vxoftipofitp, ixsl fidxr/P xd xoiavxa xaxtde§d(itd^a (tij 20 TOtfrcpy fjipvxig xrjp xXTjQoqpoQiap, (hp xrjgvxeg ixayyeXXofud-a etvoi. 18. SaxBQ ovp ixeio9^/itp Mcoa^ elxopxi, oxi „ip dgxfi ixoirfiev 6 d^eb? xbp ovQavbp xal xr/p yTjp", xai yipcooxofitp, oxi ovx vi^G ^p Jpdetjg, dXXd ^ovX^Oti ftopfj, a xgooixdyij Xqioxoc, 17 Rom. 4, 17. — 22 Gen. i, i. 1 avr^ m p V I 2 xQivti h | 3 xaitoi : xal zoi b o | 9 ^dgoy d : ipigovza rel | xaa- oiav b o I 9/10 ^lov fiaka. b o | 10 arav a d p v : azavra b h m o | nftog : xttri d m p V I 10/11 nfioaev^a/tsvov + xal b o | 12 anodiaq a | 13 yev. in : yeviiievov fit h o\ inl d | 13,14 axiU.eo^at m p v | 14 sineQ b o ] voftov : vofiov b d, viarov h, fiwftov d i. m. | 16 xal . . • b o , 17 o : o» d, > b o 1 1^ ^17 Of : TO nana ix xov (iii ovrog h o | 7ia(tny{ov h 19 xal iiaty/iovi : post ^avarove b d, post vno/jiivofxev o | 20 ra > d | TO totavra : ravta m v, > p | 22 on > h I 23 yivdoxofiev : tvQiaxoniv o \ 2i /f./t. S Ttgoaexdyn '• t*ovii fiovkiqaei xal fiovis nQoaxa^ei s | TiQoaerayt] : ^^ik^aev m p V, aixarte (■- ngoaixaixe) d i. m. FUKK, DlDASC. ET CoHSTIT. \P. I. *" ,.,/. il,i,-. »" ■ . • » : ' . ; ■■ - i»//r 11,1 I', 1 i,-y I" "/ ...•• ■■ ■/l 'fl,iii II,, ^l-r I yi-,'! •"• '■ /< iiiniiii'i ii,',i,ti-f't.xtf ■» 'lifllV ll-llilli^ I"/ ll-lfl' l,'lt( ' ifi, I'i'ii-i I 1 1 1 1 1/ 1' 1 1,, 'i.: ••: ■.I I.-. H...,-. .. ; r ;:•. N .- .1 ■...:•,:■ ; ..;: ; f,: f,:.-. 'I.I' ■ I I I'l h' I 1, ■• :.::: t, u, '.V . - ... Z, z.rt'i N.:.' . -. ;. 9 F-. " . :-.'.z":z\i-.i .-;r.r:: 2'.. xmnv f.. - rr ; . • ••*■.-." -;f rf .//rr-'. is ztl -'-•. < ■. r--. xr.v^; : f >■:. ; <;j> -^fT /<';••". '.-. ■ •■ \x.'t./iZ'i. «• •>*•'•,•. >rci n i;< ro I?; .7<-4//«?:r'; XT.ZHfu. Ccr.Xzi Chryso- •jii- '•.crr.-i Ir. Gen. hon:. s c. 5 Gcr.. i. 29 T'rv ■.:".*cr-rc*.lt j-o« .ijioc- ,7'i- rnxTixi-j^ n:tf Tti.iir^aor, ci,- r.Ti- : : :. difOT^iivt r, ci." .■'/.eirroi'i «ara rij . I J ot'tinv XT/.. Et r-jcte contra Arianos •jx '.oc'jcns. V.:v. 20. hv xou.ii: xt'/..] Cf. VII, 3S. 5; !■•'"'■ . ;-..:•:;. ;-i:;ti McthoJ. Sympos. II. 6. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 7, 19-22. 25J? Tfi, g:iTa, ^oxmiaq' xov avxbv rgoxov %al stavTat; dvaat^att 3|iiaT(, cwBgyeiac ptrj 6t6fitvoq. 19. raj? fctQ avrf/g Swdfiecoq »' tQ^op TO S^ftwvQY^Oat xoCfiov xai to vsxQOvg avaOTtjUm ' 6 |*^rflTt ^ir fiij otn:a xbv avS-QOinQV Ix dia(p6^QCSV l^ol^deVf 6avq if Tiyi' pvx^jp ix xav ftij ovxog, vSv dl xatg ovaaig ^vxatg, tk h^ftrra Otsftara OMOitjaag dvaaxijoBi, 6 yhQ if r;) xoiila tbv MOV ix fiixQOv a^iQftaTOg ftoQ^^div xal }f)v^tj[V avxtp ovx f IvAfifitovQyoii?, xa&fog avroq Jtov qiijOiv tm ^hQifila' „jlp6 fif jtXdcai Of |u xotXiq. ixiaxafiai ot", xal aXXaxoif Jt^tu l; HxiQimv ovQavbv xcsl &ifiiitfoi' yr}V X(A :it]id) (laQxvQel Xijavxa [•yw' g'toy T(S (tovoytvtl Xqioxc^' „noi^oca(itv av&^mjtov xat' *ix^a xai xad-' ofioitoaiv jjfttx^Qatf xa! ijtoir/Oei' o &tbs top avS'QOixoVf xat' Btxdi'a freoy htoirfitv avtov aQOiv xal S^fjXv 20 kstoiriosp avTQvq", 21. xal b &si6xtxTag xal xaQxtQixog 'Iij6t XQos ror ff-tov ,,11 ovx o^o^tiQ joXa fit TJfi£X§aq, £3ny§ne di fte loa tvqS; digfta xal xgiaq fte ivdSvaag, baxtoiQ 61 xal yeupotg fie ivttQag, ^wrjv 6e xal iksoc 26 ilhw xoQ* iftol, TJ 6h kxiaxoxiq aov i(pv/La^iv fiov xb xvev/ia' TovTa l;tcpy iv i(tavT b d o | 19 tuxeTtQUv post elxova h | 21 xai ;>■ d I 22 17 + 9-tia d j aviov a h : naAtv avvov b d, aviov ndkiv m p V LXX j 23 dviattiaiv 6 xvfiog m p v | ovro? : o'vzat d, + (fl b o { ci; b o I 24 infjiag : ixvgwaag tn p v LXX | laa r. : el^ nv(i- h | ^e iptlpas cv>bdo{rebdo| skeoi b d m o p V : Mkeop a h | 27 iavrdi d p | 28 ovdev + 616 ipijoiv xal 6 TiiiiTiQOt awTtjQ xal 6i6aaxaXoq 'I^oovg 6 Xpiaxog, on to naga av&ffwnoti (idi-yaroy dvvathv napd rtS &f(S a ex Luc. 18, 17 | no Q^eip >- a 17* D1DA.SCAUA V, 7, 28—26 (L). fideles suos. 23. Et iterum fidelium fideliores constitutes in maiori gloria fortiores suscitans consiliarios adoptabi salvabit eos, quoniam eis quidem, qui simpliciter disci tideles sunt, gloriani stellarutn habere eos pollicitus est; n 5 vero luminarium non deticientium gloriam aeterni lur genlem per onine tempus se praestaturuni repromisit. discipuli ergo tideles Christi omnia credamus ab eo nos a quae repromissa nobis sunt bona in vitani acternam, doctrinani eius et patientiam tuerimus. 25. De generati 10 eius, quae per virginem fuit, et de adventu eius et volui sionis persuasi sumus per divinas scripturas, quoniodo | omnia praenuntiabant de adventu eius, de quibus manifi nos persuasos cordibus confortari; sicuti et daemones I noitien eius magniticabant adventum eius. 26. De his v 15 iani fluxerunt, de quibus et praedixinius, et vos persuasi 1 enim abundantius perspeximus, et conversati sumus ci concibavimus et participes et testes adventus eius fuimus. quae futura sunt, de repromissionibus eius magna et ixM 4 Dan. 12, 3. — 13 lac. 2, 19. — 16 Act. 10. 41. 1 mftftyres -|- vlvificabit et S | 2 3 et salvabit eos > S i 7 fii 12/13 de quibus — confortari : et omnia impletu ac confirmata i dibus nostris S 15 pers. esiis : crcdidistis et perfect! estis S | tl eo : multo magis nos qui cum ipso eramus eumque oculis nostris 4 Svt'ttfit h I ttvrijr a b h o : -f- ^"l av&if d m p v \ il iStoaav h I 6 aviui : jUft oItu»c b o 1 Uti ]> ra p v | 8 yerof 9 ro b d o I // > b o I areipft^rat a [ 10 «/ : ^ h | dixttitot; ovy* 12 xal 70t\- >- b o I di' avxov : ^la riuy b d o { vno d | aft dvftfjwntay m p v ! aylov^ : 6aiov<; b | 14 jif> JariijA : a» supra Hoi XifiOTov : ;n; b 0 I 15 navze^ > h | niarfviufifv b v D r ntartv m o p I 16 yatf + v^o'^^ b o | h I 17 18 xal oaioi — o ; > d h m p V I 2() iavtov : avtof b j 22 (taiuftvov a d h gafidov p, 6{>66aixvov m v | 23 ^fj(iatfaaav a | ixipvatti a b h o : / (xfvorionfiai XQoq avrrfV to axaxioyaotov fiov eldop ol Oip&aXftol K ixl TO fiifiXioP aov xdvxes •fQatpiiaovxai" . dXXa xai 6 6 At'yti XQOOtvxnfiBvoq avup, OTt „Tf(itU 6 XTjkot: xal av 6 »2(i fj/imv". 23. bI Tolvcv avrov 6rifiiovQYt)fta 6 dv&Q. tl 61 dtxatoovvij xqIvh dt^ 10 jTiyg, mOxiQ xoXdC,n rovq doe^tli;, ovrax; EVBQytTcSv acaC^ti lOTOvg xai Tovs: 61 avrov vx' dy&Q(6xwj> oq-aytwaz aylovg, ir dtg aOTQa qaidQvvfov, roii; 6b tog qxoOTfiQa^ iafixQvvojr, 6 FafigiriX xfp AavtT)k ileyev. 24. ptad^rfxai ovv Xqioxov - < vxaQX'^vxtg ol xtorol, xiorevofiBV at^ov rali: IxarfftXiaii;' 16 A-r:~^^^?g ydg 6 ixayyiiXdfievoe:. JLiyei 6e 6 {taxagto^ xQoqu'jrr/ii "•^ — *^, OTt ..jciOTog xvQioc iv xaat votq Xdyotg avrov xai oatoe >^6oi TO/c igrfoiQ aiSrov". 6 ydg tx xaQ9ivov tavroi ^r^^ctoxtua'ckr^ odifta, ovxoc; xai xiov dXXov di'ihgotxmi^ dfifuovgydg ^^g', xal 6 iavxov dvaOr/jOaQ ix rwv vexgdiv, auTOc xal xdprai; 20 xeiftivovc difaOrijOBi. 26. o tov xvgbv i§ kvot; xoxxoo piv^ovp ix yFjg dvtOrdov, 6 to ixxoxlv 6h>6Qot> th Qd6afiPov a&dXXcar, 6 zijV Aapcav ^dii6oP gj/pav ovoap ix^>oag tig (iXa- ot*, ecvTog xal ^fidc iytget iv rfo^g. 27. o toi* xaQoXvtixov 9f dvtytiQag xal rbv i^fjQafifiivrjV ix^tta xfiv jf^fpa laoiiftivog 26 tk TO XbIxox> ftJQOi iv To5 ix ytvBTJjg xrjQfo tx yijc xai otiXov djro^oiK. 6 avro;; xal TjftdG dvtyBQBl. 28. o i* xivxB dgroav xal ) o Ixt^vmv xevxaxioxtXiovc xogiaag xal xegiaofvoag 6mSBxa xogtl- ovc, xal i§ vSarog otvov (leraxotrioag xai Ix oxofiaroi; Ixttvog uTi]Qa 61' ifiov IJixgov xolg dxaixovai xrjvoov ctxooxtiXag, ovxoc 30 ^ I Ps. 102, 14. — 2 Ps. 158, s. 6. 16. — 6 les. 64, 7. — la Dan. 12, j. — 17 Ps. 144, 17. — 28 Num. 17, 8. — 24 Mt. 9, 2. — 25 Mt. 12, 10. - ; loann. 9, 1 — 7. ~ 27 Mt. 14, 17—21. — 29 loann. 2, } — 11. — 30 Mt. 7. 24—27- 26 iytipttt b I dvf^tfp, b | 26 ^v > b d | ^'x ytv. : dx ytv¥t)Tolf (iyy. b) b o rvfvvi^t^y h I ntjptu : rvfi^iui h, rr^Aw rtv navjanuot firj opwni d i. m. \4ttd?.ov boi27opr>-bho| dvtytliitt o | 28 niyraxi^X' > m I 80 ovrov 'orrcv o, o airiig ni p v S68 r. 27—9. 5 (LS)- dona accipi sperantes credimus. 27. Omnis enira fides nositoi hoc est, cum probemus onines repromissiones eius et ados veras esse eas; nam et si ad martyrium vocati id confcaiflii nominis eius exierjmus de hoc m undo, innocentes invcniemor a 5 purgati ab omni delicto et ab omni peccato, quoniim dial • David de martyribus ita: Bfati, quorum remissae sum • et quorum tecta sunt peccata; heatus vir, cut Dominus mm peccata. VHI. Beati ergo sunt martyres atque niundi ab 01 delictis et exemti et abducti ab omni iniquitate, sicut dirt k 10 Christo et de martyribus eius in lesaia: Ecce, iusttts peril, rt •• considerat, et homines probi auferuntur, et nemo recogitai, foU facie malitiae colli gitur iustus; et sepulcrum eius in pace trii. IX. Haec autem dicta sunt de eis, qui pro nomine Ottii martyrium subeunt. Peccata remittuntur in baptismo eti^m * 15 qui a gentilibus accedunt intrantque in ecclesiam Dei s- .*j' 2. Quaerimus iterum, cui non imputentur peccata ? Eis, qu; i.;..i- sunt Abraham et Isaac et lacob et omnibus patriarchis, sico! tf martyribus. 5, Audiamus ergo, fratres. Dicit enim scripturj: (!■ gloriatur dicens: mumius sum a peccatis, aut quis conjidil 20 innocens sum? Et iterum: Non est homo mundus a sorde, etiamsi unus dies est vita eius. 4. Omnis ergo, qui credit ac tajfe^ zatus est, ei peccata remissa sunt priora. 5. Post baptismuic zutttt etiamsi non peccavit peccatum mortis vel eius particeps tactusot sed adspexit tantum vel audivit vel locutus est, iterum reus crt 6 Ps. ji, 1, 2. — 10 les. 57. I. a. — 14 Ps. jr, i. — m p*. 51,1 - 18 Prov. ao, 9. — 20 lob 14, 4. 5. 1 accipi : nos accepturos esse S | 1/3 in hoc — «as : probatur aa cf« promissionibus eius futuris S 23 24 etiarasi — iterum > Sm ; Sp ai}>£i iafc glossam: vidit, id est, si qui^ mulierem adspexit ad concupiscetviuin ta, audivit: calumniam et malum sermonem vel hoc dictum: omne verbuoi ctt quod homines loquuntur etc. 1 dvtyftpei o, iytpti b | navta b o | 2 rlxai. 30. riittlq ol avft- mfmneg ccvrtp xal avftxiovrsg, xal &eatal yevofitvoi xmv avrav WQMtvlmv xtA v^g Qao^ xai rfjg xoXnelag xdi rcSv Xaycov xal wm xoBfifiaxatv xal rov B^avaTOv xal rayg be vsxqcov ovtov dva- 5 mfaeaig, xttl CwcafaOxQaxpivxBq avT

g xaa^ xifiy AftP xag' vfilv, mg xal xag ^fitv xexlfiijvxai 6 fiaxdgiog Idxatffog 9 ixlaxoxog xd 6 Syioe rmmv avvdidxovog Sxiqtavog. 2. ovxoi fOQ flatv xai vxb 9^bo€ fte/iaxagiafiivoi xal vxo baUov dvdgmv tnt/e^ftipot, xad-agol xdotjg xXijiifteXelag, dxgtxxoi xgbg dftagxlav, 20 ifietaxitOTOt xmv xaXmv, dvevdotnaxot xgbg kyxm/ua, xegl aw xal 0 Aacid IXeysv' „7lfiiog kvavxlov xvglov b d^dvaxog xmv ooUov mrrov", xal 0 SoXoficiv „Mt>tjfiij dtxalov (itx' kyxmiilov", xegl mv xtd b xgogt^xrjg iXeyev „l4v6geg dlxaiot algovxai". IX. Tavxa 6e xegl xmv xaxd dX^B-eiav vxkg XgiGxov (tagxv- 26 grfidvxmv elgijxai, dXX* ov xegl xmv ipevdoftagxygmv, XBgl mv xb Xoyiov gnjOiv ,^vofta ds dae^mv C^ivwxai"' „fiaQxvg" ydg 3 Act. 10, 41. — 6 Act. I, }. — 7 Mc. 16, 15; Mt. 28, 19. — 9 Rom. 6, }. — 12 Act. I, 9. — 13 Mc. 16, 16. — 22 Ps. 115, ij. — 23 Prov. 10, 7. — 24 les. 57, i. — 27 Prov. 10, 7. — Prov. 14, 5. > m p i 9 avtov ^ivaxov c^i h d o\ in m ' xov >• h i 10 //a(>rv? b o | 11 anavxa tavta h m p v | \2 i 6. o, i^otpti b \ 13 /ucv > ni | 14 ftti n. : antatiia^Tf v, umax^aexe m p | 16 A. vfilv : ^jufij Ityofttv b \ ontos + ^F a i. m. I 17 wff > b o I jroi nap' ^ftlv : incipiunt quatuor folia codicis Vatican! 2115 dim ad codicem 2089= e pertinentia ■ 18 ijfuSv avvSidxovo; >>> h m p V I 21 dfterinetatoi m o v : -niaxoi rel 1 nQoq + ro b | xal > dmpv|22opr>-beo| kiyei h | 23 dtxalov . . iyxw/Jilov a h : dtxaiwv . . fyxmftluv b d e ra 0 p v LXX | 24 npoyrjr/jf + fiaaiaq h | aiQovxai : ({tavxai c I 23 vnhif + row d e m p v | 26 fiQ^vxai h | 27 tprfaiv -f o'vttoq b o 264 DIDASCAUA V, 9, fi-11, 2 (S). pecc.iti. 6. Qui autem in martyrio egreditur e mundo nomen Domini, beatus ille. Qui enim fratrum in martyrio ex mundo egrediuntur, eorum peccata lecta sunt. X. Propter hoc Christianum cavere oportet sermonem inai 5 et verba scurrilia ac turpia; etiam diebus dominicis, quihus tamur ac delectamur, neniini licet aliquid scurrile loqui vel qi adversarium est pietati, quemadmodum Dominus quoque m nos docet in Psalmo per David sic dicens: Ht nunc rcges u legite, et erudimini vos omnes, qui iudicatis terram; servite Dc 10 in timore, et exsultate ei cum tremor e; cavete in disciplina, nc irascatur Dominus et per eat is de via iusta; brevi enim super exardescel iraeius; beati omnes, qui confidunt in eo. 2. Decet nostra festa et exsultationes nos agere cum timore ac tn Christianus quippe tidetis neque cantilenas gentilium eflari d( 16 neque ad leges et doctrinas conventuum alienorum accedere, contingere potest, ut cantilenis etiam nomen idoloruro mcm( Quod absit a fidelibus. XL Dominus enim per leremiam homines vituperat sic dicens: Dereliquerunt me et iuraverunt in eis, y»i non sunt dii. Et iterum dicit: Si Israel se converterii, ad me u 20 convertat, ait Dominus; et si impudicitias suas abstulerit ex ore sw ct tinntcrit coram facie men ac iuraverit: vivil Dominus. 2. Et rursus dicit : Auferam nomen idolorum ex ore vestro. Et per Moscid iterum eis dicit: Ad :^elum me provocaverunt in eo, qui non tst deus, et idolis suis trritaverunt me. Et in omnibus scripturis de 26 hoc loquitur. 3 Ps. ji, 1. — « Col. 3, 8, Eph. 5, 4. 6, 7. — 19 ler. 4, 1 — 2. — 22 Zach. i}, 2. 8 Ps. 2, 10— I}. — 18 Ict. 23 Deut. 52, 21. 2/3 V7te^> — tt^iuniaxoc !> h, omissa sunt notata, nee vero tegunlut 2/8 dktj&ivo^ — avv^ywviacto d i. m. | 3 d^tonioto^ 4~ tiato^ e | 6 ^ X. 'H'hxtj na(nxivfOii, on rf*7 tpfv- yf IV ftaTaiof.oyiaf, aiaxQokoyiai, fv- Tpandlai;, ftf&^v, kayvtiaVf 9pvtpiv (+ <'Py'i^' uftftQov, ftwpokoyiav, tpdifv hltrtKriv, ijvof/aaiav fiiwlwv Tj ifaiftovtuv V). Moralis admonilio, quod oporteat fugere vanos sermones, turpiioquia, dicacitates, ebrietatem, la- sciviam, delicias (irana imniodicair, stultiloquium, cantileoani gcntiicm, mentionem idolorum vel diemonuni) 1. dfi. rJpyn'fJ Cf. It, 46, 6. XI. Ilapaivfai^; nnnffvovoa fH- yfiv tf/i fi6wXoAar(t(ia^ tv fntO(K. Admonitio docens fugicndum eat Ho- lolatriae scelus abominabile. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 9, 2—1, 2. 265 ^ttOTo: ov iptvdercu, ixxcUsi 6k ipsridFj fiagxyg adixo^". 2. o yag 9 futffTVQiqt i§tld-mv mptvdtoe vxhg x^q akrj&eUtt;, ovroq dXij&ivdc nprtTc, a^ioxiatoq hf oh; awrffmvLaaxo x

oi xal avpdovioi, g>tvrfiiv xaq 6 wctuoXofiag xtii xag alaxQoXcrflaq xal xaq tvxgaxeUag, fti&ag, KfPtiaq, ^^(wnpttc xal race d/tixgov? ogyac avv xaXq fiatgoXoyiaic, u otkR iv xtOq xvffutxalq rutigaiq xmv ev^odvpcov vfimv kxi- fixo/tsv Vfttv acsftvov xi ij g>9'iyy£a8^M ?} jtgaxxetv iiysi ydg m> ami r) yga^j' „JovltvaaxB x

6ffov id zgofiov yh'&j^ai XQ^- ^ ydg xoi Xgtaxtavoq 6 xtCxog ovdh KdiTT iB-vixfjv htpilXti Xtytiv ovxb gisiia xogvixov, kxtl Ovit^r/aexai ^tS dia xf/g tpd^g ddoiXtov fivrjfiovevtiv 6v6(iaxa daifiovtxd, xal rrl vav ayjov xvevftaxos etoypiytfet kv avxrn xb xovijgov. 16 XI. 'Axilgiixai ds xm xit 6f/vvetv iv avxolg xal xo dia 6x6- axoQ avxmv xgoq>igsiv xu fideXvxxa ovo/iaxa t} xgooxwslv vTOle fj g>o(iela&^ai avrovg dtg.i^tovg' ov yog elc)v d-eol, dXX* ^ ■ovfjgol dcdftoveg ^ ftefionajiiiva tgrya. 2. Xiyei ydg xov 6 &tbg :((ji xmv 7agatiXtx(5v' „'EyxaxiXtx6v (iB xal m(iWov Iv xo^ ovx 20 vCt d-solg", xal ei^g' „^§ag<3 xd ovofiaxa xcSv ildmXaiv ix xov ' xoftaxog airtov", xal dXXaxov' „Avxol xagB^tjXaMdv /is ix' ov ^eolg, xagtugyiodv fie kv xoHq BldmXoig avxcov". xal iv xdaaig i xalg yganpalg dxijyogevxai xavxa vxo xvglov xov B^bov. 6 Col. }, 8; Eph. 5, 4. — 10 Ps. 2, 11. — 19 ler. 28 (51), 18. 0 ler. 5, 7. — 21 Zach. 13, 2. — 22 Deut. 32, 21. ftiy : ovv vftaf b o j xal > b o | ^vyeiv b o I 6 xal rag alaxpokoyiae > m o p V I 7 kayvdaq : ^kuxias d i. ni. | OQyaq a e h m p v A cf. inscr. : Pliaq b d o a* I 8 ovShv b o | tv^govovvxotv b o | v/jhHv > a | 9 ipB^iy^a- ^t b o I 10 xal pr >• a b o I ^ yQcv^ • ^^d ^/ilv h 0, npoipi^Ttig A, + ftiv h I 11 ovv > o I 12 rot >■ b o I o sec : xal e m p v | ovde : ovre o ■ 14 /tpqfiovevttv -\- xal b o | 15 sla^pijofi : ivoix^od h, eiaayti d m., fioayayti e i. m. | iv avriji i h : tli avTov b o, kavuS d e m p v | 7 fiSfkkvxxa h o, similiter ambo fere semper | 18 d)X ^ a p v : aXXa b d m o I 19 17 : xal m | /ttfKoxijfjtiva : -xiofiiva d i. m. I epya : Jspyov e, pya b o d i. m. | ^eof + 6tu rov Itpeftiov e cf. D | 20 ntpl >■ b | 21 ovai : V o, fir 0 266 ', IS. 1-5 (S). XII. Nee solum in idolis iion licet fidelibus iurare, sed pdlfK Num. 21, 29; IV Reg. aj. ty. fcr. 48, 7, I J. 46 deus Moabitarum, d 1 fuisse videtur cum Moloch, qui III Be II. 57- 35; IV Reg. 2^. I J ip« Moabitarum vocaiur. Cf- SymholU und Mytbolcgie in TcV/rr II (18 II), 81; SchcnU. Lexicon 1, $07; V, 493,- Wetter Wclte, Kirchenlexikcn ed. U t 1791 — 94. — ^f»'d»J«7/o»' rpttj^rJJfa-' des erat urbs Aegypli infehoris. «D in ostio partis Nili. Cultos ab ei pt*- fecla paulatim tola Aegypto prop- gabatur. C0KSTITUTI0NB8 AP08T0L0EUM V, 12, 1—5. 267 XIL Ov ftovop de xsqI eldmXaw dxayoQtvovaiv, aXXa xa\ mni fOHinjgmv vofio^evovvrec xagaivovOiv /i^te Sftvmiv rccvra fHftt ftqv lazQevetP avrolG' q)aal yaQ' „M^ Idtuv rbv ^Xtop xal t^ CiUpnpf acttl TOVQ o^xiQaq xXan^d^Biq XQOCxwijayg avtolg", as) dXXaxov' „Kaxa rag d()ov$ rtov iBvwv (tri fiavd-dvere, xal & ^10 xcSp a^fttlatv rov ovqccvov ft^ q)o^ila&t". 2. xh yoQ aaxga gri olfiaHtx^QeQ eig fpavCiv opB'Qooxoic, dXX ovx elg xQoaxvvijaiv iSoBffiav, fl xou. ol 'laQcajXlxai /lox&ijQla xqoxov „xQoasxvvovp ini xw xxiaxov x^ xxloiv", xal xbv fthv di^ptiovgyov xa^^QJ- •orrey, xipf de xxiotv xXbIov ^ 6il ^av(iaaavxBg, xai xoxe ftkv 10 ftfXpxoiovvxBq ijxov „M^ (uxgbv xovxo xqi oSxa> *Iovda, xov xoutv xa ^deXvyfiaxa xavxa, d ixolijoav, oxi ixXijaav xr(v yfjv dvofUag xov xaQogylaat (is; xal Idov, avxoi liaiv mg ftvxxtjQlCfiVxtg, xal iydi xotrfiat (itxa dvfiov, ov ^slosxai 20 6 wp^aXftog ftov ov6* ov fi^ kXetfioi, xal XBXQo^ovxat hv xolg tooiv fiov gnovy fteydX^ xdi. ovx daaxovaofiai avxmv". 4. bgaxB, drfoxrjxol, oaa xaxd xmv tldaiXoXaxgmv xal xmv at^ofitvmv rjXiov xttl aeXijvriv dxoqpalvsxcu 6 xvgiog. 5. 6ib XQV ^^v „xov &eov Sp&Qmxov'* cog Xgioxiavbv fttjxe ijXiov oftvvvai /irjxe aeXijvrjV 26 S Dcut 4, 19. — 6 ler. 10, 2.-7 Gen. i, 15. - 8 Rom. i, 25. — 10 Exod. }2, 4. — 11 Num. 25, 3; lud. 2, 13; Ezech. 8, 14; III Reg. 11, 5. 7. — 14 Ezech. 8, 16. — 17 Ezech. 8, 17. 18. — 24 I Tim. 6, 11. — 25 Mt. 5, 34. 1 neffl 4* ^^v h I 2 n^tt b d h o : f*T,Ttg a, //jj m p v | 3 laTQfvaiv b o I ^lal e m o p V I 4 npooxvv^aeig h o | 7 ei? >> b o | 8 ido&rjaav : idijfttovpYij^aav b o | e/ >■ b | 9 10 xal tov — xtioiv > b o j 10 nkitov : post dtt m p V I i; del a m : eTdtj b, ijdtj dehopv] 11 fioaxonoirjaavctg m p V ! »( ^r : ^y r$ b d o I rov : zwi h, to m, rw b, ^v ro o | 12 di >> p V i rbv pr : ztS b h | rov sec : rw h { &aftfiovg a b, (^afiovg d e o p v, 9a/img h | 18 aarapuv h | rov pr : ro o | 13/14 rov tjhov a).).oxe o \ 14 rotJ l*g. b I 15 Kal tbv ft. Tgdyov > b h o | 17 avroig : a' supra lineam, > a | 18 TOV : ro m ! inoiijaav + xaxa b o | 19 xal > b d o | 20 9vfxov + //tov h A I 21 xal > b | xpaiovzai d o i 24 xvptog : ya d, i. m. xa \ rov > o p V I 26 oeX^v^v : r^v a. h p, /t^v o. m v 268 DIDASCAMA V, 1?^ 6 13, 1 fs). ex aliis caeli signis vel per elementa, neque ore suo commcmc nomen idolorum, neque ex ore suo emittere maledictionetn, benedictioues et psalmos et scripturas dominicas ac divinas, qu sunt fundamentuni veritatis fidei nostrae, et praesertim di< •i paschae, quibus omnes fideles toto mundo ieiunant; 6. sicut dii Dominus noster et niagister, cum interrogarent eum: Quart puii loannis Uiunant, tui autem twn ieiunant? Et respondit dicens: Non possntjt ieiunare filii nuptiarum, quamdin sponsus ^ illis est; venient autem dies, cum auferetur ab eis spotisus, et 10 ieiunabunt in illis diebns. Nunc autem per opera sua nobi est, visui vero procul est, quia ascendit in altitudines cacli sedetqut' ad dexteram patris sui. XIII, Propterea, cum ieiunatis, orate 6 Mc. a, 1 8. — 8 Mc. a, 19. ao. XIII. Apostolos tempore passionis Domini ieiunasse narrat eiiam Evan- geliom Petri v. 27. * 5. ptfi^f i^i.iov o/tiivat xt)..] Cf. Epiph. H. 19 c. i; Statuta ecdesiae antiqua c. 61. XIII -XX. Hacc capita excerpsit Anaslasius Q.uaest. LXIV. XIII, Kura^.oyog iwv tov xvpiov topztuv, ag 6fl ipvi.aaa ( iv , xal notf lavTwv f-xaoT^ 6tpfikfi imxfkfla&ai. Enumeratio festoruni Domini, quae oportet observare, et quando unum- quodque eorum debeat celebrari. — Cf. Ps.-Igii. Philipp. 13, 5. 1 . Fcstum nativitatis Domini saeculo IV intunle Roniae origincm sumpsit, et icde a decennto VIII saeculi IV' in Oriente recipiebatur. Epiphaiiius anno }7J festum nonduni cognitum habuit, H. 51 c. 16-27 c^ Expos, fidei c. 21 nativitatis Domini die Epiphaniac vel die VI lanuarii inentiooern fieri do- ccns. In Oriente festum a Basilio M., cui sermoncm in Christ) nativitatem debemus, inveciuni esse et a Cappa- docia in regiones finitimas pervenisse videtur. Constantinopoii teste Gregorio Nai. Orat. 38 festum anno 379, videtur primum, celebratum est. / ochiae Chn^^sostomus anno 388 Ham in diemChristi natalem (ed. II, 554— j66)pronunliavit, in qua(£. dixit, nondum decimum annum c quo hie dies Syris manifestus ccsd vel festum ageretur. Hiero$ol>ini« luvenali episcopo (425—458), Aim- andriac Cyrillo episcopo (412-444) in notitiam venit. Armenii lestum non receperunt et more vctere «tj»m- nunc nativitatem Domini festo Ept- phaniae celebrant. Cf. Usenet, Da ll'eihiKtchtsfrsl 1889 (Religi(>nsg*sihii liche Studitn torn. 1), et quae tavi in libro de Coustitutionibus ipost. p. 85 — 84 et in Kirchtngeschichth Abhandtungen u»d L'tUff nuhungtn (i 899), 360-65 ; C. Holl, AmphilocI 1904 p. 107— no. Cf. infra VUI, 5 2. Festum Epiphaniac vel baptism! Cbristi teste Clemente Alex. Strom. I, 21, 146 p. 408 Basilidiani primi agebant. Mox autem etiam ab ecdesia recipiebatur, primum a Graecis, deinde a Latinis. Saeculo IV ubique in uu erat. Constitutor eo Dominum suan divinitatem osiendisse dicens agoum CONSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 12, 6—13, 8. 269 rpg. fi^e ftfjv ovQovov rj yt/v ij xi xfSv aroixdoav fiixghv 6. el yizQ o dtdaoxaXoq xegl rov ovxog d-eov xaQrjffysiXtv 9 Oftvvstv'*, oxcae 6 Xoyoq T](imp xiaroTegoq y xov oqxov, \>i» xhv ovQaPov avxov", iXXtjvixdv yctg xo dvca0rjfia, tTjV ^Itgovaalr/fi rj xa xov f^sov ayia ^ to &vaiaoxi]Qiov 6 feo^py ^ T^ xov vaov XQvoo^iv ^ "^f/V oixelav xeq>alt}p", ig yoQ xaQaq>d-OQaq // cvviqd-tut, 6i6 xal dxccyoQevxia, dvai vai vaX" xal to „ov w" xotq xtaxotg xagtyyva, xal „x6 xegtaadv xov xovrjQov tlvai" Xdyei' xoam /lalXov vxo- xa ipevdaiwfia mg ogxia ixofivv/uvoi xol xa vofii^o/jsva 10 ■y alrj&mv rfogggovTgg; ovg 6 freog dia {lox^riQlav xagi- Ig d^ovUav, ivsgyelv xa fi^ diovxa. IL Tag ^fiigag xmv koQxcav qfyXaaoexe, a6tXg>oi, xal XQmxijp yBvid^XioPf Tfxig vfilv ixixeXUa&m elxocx^ xifixxij xov lirjvog. 2. fted-' ifl> r) ixifpaviog vfttv ioxot xiftiandxTj, 15 6 xvgiog avddsi^iv vfitv xrjg olxtiag ^eoxtjxog kxpirjaaxo' ds xal avxrj ixxfj xov dsxatov fitjvog. 3. /ie&' ag vpilv It. s, 54—36. — 5 Mt. 23, 16-22. — 8 Mt. s, 37. — 11 Rom. i, 28. iJf > h, -J- Tov a I 2 /iiya + oftvvetv h I oviog : ovrut; d v, > ftdiv b I 6 tlij/jt : a' i. m., i^A a | 6 xai : ^ b o ! 7 nafa*vr«f« i \ 8 dh + xal h | napayysh'a b o ( to a», > a I 10 in- r a, corr a- | 11 dXriBivuiv b d | ovg + xal b o I 11/12 naga- h I 13 rag xzL : inscripsit nepl rijg ioQttjg afytiag o \ • b o | X h I 16 Vfilv : iiiitv b o v, > m p | 17 avtfi a h | a; a b h o : ) V I vfiiv : ^fiZv o, > m p V Canae patratum ante oculos vellanuarii. Modo Basilidiani teste Clc- videtur. Infra VIII, 33, 7 de raente 1. c. id die XV mensis Tybi vel X in baptismo Domini pate- lanuarii celebrabant. Epiphanius H. 5 1 uitur. Praeterea Graeci eo c. 16, 24, 28 quidem Christum die VIII Domini meminerunt, quam- Novembris baptizatum fuisse censet, non suo die celebrabatur. festum Epiphaniae autem tanquam IS H. 51 c. 16, Expos, fid. festum nativitatis Domini in die VI piphaniam simpliciter diem lanuarii collocat. Cf.etiamHieronymus Domini appellat. Nonnun- ad Ezech. i, 1—3. turn xa ^eoipavia appellaba- 3. Q.uadragesima primum a synodo hoc nomine alias festum Nicaena c. 5 commemoratur et baud designaretur. Agebatur fe- dubie non multo ante exorta est. Te- |ue die sexto mensis decimi stimonia, quae praebent Canones qui 270 DIDASCALIA V, 14, 1 (s). rogate pro pcnontibus, sicut et nos fecimus, cum pateretur. XIV. Nam cum co tempore, quo adhuc nobiscum erat, quam pateretur, pascha cum eo comederemus, nobis dixit: 6 iu hac nocte uuus ex vohis me Iraditurus est. Et diximus ei, quisque nostrum: Numquid ego, Domine? Et respondcns 4 Mt. a6, 31. — 6 Mt 26, 22. ^M XIV— XVU. De ieiunio hebdomade paschalv peragendo dicens auctor dis- putat etiam de passione Domini et hanc hebdomadis sanctae chrono!ogi- aiii proponit: I. secunda sabbati vel dccinia lunac scu niensis Nisan Icsus ill domo Simonis Icprosi erat, ludaei dc CO occidendo coiisulcre coeperunt, tuda» dam ad eos se contulit cisque promisit, se Dominum ipsis traditurum c»sc (17, 1—4); 2, tertia sabbati vcl und«cinia lunae lesus cuni discipulis 'pjscha comcdit (14, 5. 20); ;. quarta sabbati proditus et coniprehensus et ]ii domo Caiphae custodilus e$t (14, 4. 6)i 4. quiiita sabbati Pilato traditur (»4> 7); $• se\ta sabbati seu die para- sceves, id est, cum secunda sabbati decima iunae declaretur. decima quarta lunae, iudicatur et crucitigitur (14, 9). Auctor ergo, cum Evangelia lesura die ante mortem pascha coniedisse tradanr. dicit, lesum id tribus Jiebus antea fccisse, atque ludacos ipsos tri- bus diebus ante tempus festuni per- cgisse, sacerdotibus et senioribus po- pulum de tempore decipicnttbus, ut Icsum sine tumultu comprchendercnt (»7, 6—7). Similiter Epiphanius H. ;i c. 26, baud dubie Didascaliam sequcns. Cui autcm auctor noster suani chrono- logiam debet? Num in Evangelio ati* quo apocrypho earn legit? Sectionem totam diiigcntcr consideranti mihi ipse cam etfinxisse videtur, ut disciplinam contirmaret, qua Christiani turn tem- poris diebus stationura per tot num et omnibus diebus heb sanctae, domliiica excepta, id leiunium feriae quartae inpri' ditione ludae revera confini potuit, nisi s. cena nonouUi antevertcbatur. J sub nomine Hippol^ii Romu circumferuntur c. 20 et Or Lev. horn. 10, tide dod sui Post svnodum Nicaenam t crebtrrima sunt, Cluadraget culo n'^anipicctcbalur sex hcb nee veto ubique easdem, se risque ecdesiis festo paschae, siis autem a Constantinopoli Phoenician! sitis dominicae | praecedentes (Sozom. H. E. Haec disciplina, quam Constit que .sequitur quadragcsitiiam hebdomadis sanctae discerni latim Oriente tolo in usura v quae de originc et progres: paschaiis exposui in Kirciun^ Ahhandlinigen nmi Unttrs. I 241—78. — 71).. rfi fi; Jttlf* Sabbato enim praetcr sabba' domadis sanctae Gracci non te Cf. c. 15, 1; 20, 16; VU, : VUl, iJ. 1. 3 — 4; XIV, 1. 20. loatu) De sacr. ieiun. c. ]. XiV. llfifi xov na^ov^i rot CONSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 12, 1—6. 267 Xn. Ov (iovop Sk xbq\ ddcSXmv dxccyoQtvovaiv, aXZa xal repl ^cacmjgmp vofioBeTOvvTec xagaivovatv (iiqxi 3/tvveiv xavta gyre fnjiv XazQeveiv avtotc' g)aal ydg ' ,,Mrj Idcjv xov ijXiop xal igy aeiijvijv xal rove doxiQaq xlavrjd^iiq xQOOxwijajjq avxotg", ttd aiUazov' „Kaxa xaq bdwq x<3v k9vmv (trj fiavd^dvsxe, xal & {so TtSv aijfulanf xov ovqccvov /laj q>o^tla0^B". 2. ra ydg aaxga uik oi qtamx^QiQ dq tpavCtv apB^goixoie, dX£ owe slq XQoaxvvijaiv \i6&i^oav, tl xttl oi 'laQcajXlxat /lox^gl^ xqoxov „XQOGtxvvovv htrl xov xxUtxov xipf xxloiv", xal xov fikv drffnovgyov xa^^gi- Staneq, x^v 6e xxlatv xXstov 17 del ^avfiaacafxsg, xai xoxe ftkv 10 fiocxoxoiovvxeg mg kv ^QVf**?* ^0^^^ <^ to^ B£eig>6Ydtg xgoa- Kpyppyreg, dlloxe dk xov BaaX xal xov Safiftovg xal x^v aidawlav jjgraptiyy, xal xaJUv xov MoXdx x(d xov Xaftcdg, xal aXXoxe xov ^liov, cpg xagd xm 'h^xi^X yiygecxxat, ^6r) 61 xal aXoya Qma, <&g xoQ Alyvxxloiq xov I4xtv xal xov ftevd^oiov xgdyov, xal 15 ♦aowg agiyvgovq xcd ;|r(WgotJ$, mg iv ^ovdcUa. 3. di' dxtg dxavxa ttXstXav avxolq iXtysv did xov xgog>^xov „Mf] fttxgdv xovxo xoi tixm *Iov6a, xov xoulv xd ^deXvyftaxa xavxa, d ixolijaav, oxi htiijoap XTfV y^v dvofiiag xov xagogfylaai (le; xal l6ov, avxol iUkv mq fwxxtjgl^ovxeg, xal kyd> xon^aat (itxd ^ftov, ov gxlaexai 20 6 o^^ccifiog fiov ov6* ov [tfj iXufim, xal xixgd^ovxai iv xolg tdabf ftov qxxjv^ /■ b o | 8 id6&)jaav : Umuovgyii^ottv b o | ef >• b | 9 10 xal xov — xtiaiv > b o ! 10 nXsTov : post dtl tn p V I ij del a m : fX6ti b, t^6i^ dehopvj 11 /ioaxonoiijaavTfi m p V i tis i" '• ^v T^ b d o \ xov : xioi h, to m, xm b, iv to o | 12 cfe >■ p V ! xov pr : rev b h | tov sec : tcu h | &afi/iovg a b, i^a/iovq d e o p v, ^^^tms h I IS atnapxiv h | tov pr : to o | 13/14 rov ijXtov alloxf o \ 14 tov 7*5. h I 16 «ti Tov ft. xgayov > b h o | 17 avxoiq : a- supra lineam, > a | V6 xov '. th la \ inolriaav + *o;fa b o | 19 xal > b d o | 20 »v(jiov + fiov h A I 21 xal >• b | XQaiovxai d o j 24 xvgtoq : ya d, i. m. xa | rov > o p V I 25 otX^vnv : t^v a. h p, liiiv a. m v 268 13, 6—13, I (S). ex aliis caeli signis vcl per elementa, neque ore suo comnn nomen idolorum, neque ex ore suo emittere malcdictionnu, ' bencdictioues et psalmos et scripturas dominicas ac divinas, sunt fundanientum veritatis fidei nostrae, d praesertim fi paschae, quibus omnes fideles toto mundo ieiunant; 6. sicoti Dominus noster et niagister, cum interrogarent eum: (^torei puli loannis ieiunant, tui autem non idunant? Et respofxlh dicens: Non possunt ieiunare filii tmptiarum, quamdiu spmstsi Hits est; venient autem dies, cum auferetiir ah eis sponsus, ni/«cfcif^ )SCTnTTIONES APOSTOLORl'M V, 13. 4—14, 3. 271 jUT xoliTsiai: Tt xm vofdoB^saia^. ijtnfkdad-at de rj vrjoxtla \ Tijz rtjOrslai; rov xaoxa, dgx^fi^vt/ ^"' a^o dtvriQaq, WTf 6k ei:; xaQaoxBVf'/V. 4. fiti^' ac ajtoi'ijOTSvaavrfi; 'TJ/i ayiag rov 3tdoxa t^dofiddo^, n^atsvovxtq avxijv 6 Uxix. fjf'offov xal XQOfiov, XQoosvxofitvoi tv avxatq ntQi JLXvfitvmv. !- 'I/Q^avxo yoQ xi]v xaxa xov xvqIov ^ovXifV xoitlo^ai faff^ttxoiv fiT]v\ jtQayf/(;, xoxb 61 xal vjt alxov xov dia^oXov pXtj&Blg Mt, xaixoi JidXai xo yXatGQoxofiov iyxtxngtopiivoq xal Xtt Tcpy xivrjxmv, ovx dytefiXtjd-T] vxo xov xvplov 6id Ux»" dXXd xal xoxe fiiv ioxico^ii'tov r^ficov avv avxa, 16 xai avxov QODqiQovlaat xal jjiidg jicu6Evaai xTfV XQO- |prot?, Xtyn- ..,i4(iijv dfit/V Xiy b o | fi anavTeg d h ! 8 i-nifiovlriv iBai post xvplov b o I y rff vrfpa + ''"»' ^ I oa^fiarw b o j iptcav Tw i, SicapiaaiTo b o, diwgioav ru* d | 13 xaitoi ; I ndkai -j- ;tui b o Ih fii^r a o : > rel | (tvttji + xal b 0 sec >■ b h m o p V cf. Mt. 26, 21 ; Mc. 14, 18 19 xvifior o I I?* > m p V I 19/20 ipilovufvoi : ndvv if. d, 6 f. I wa' awov post ipikovfteyQi m p v ' xal .Tff'i rov foCdff passionc Domini, turn sit )De onibus ad hoc caput specl^mtibui Pn- legomeaa V. I. Cf. DidascaJia c. 17, i-j. py^ tnensis est aiictori Didasoliie ncgi, Nisan secundum computafionfj, ^ braeorum. Comtitalor a Hgg^ Xantliicum vci XisajiStTOilfeat^.^^ iprili Roimoorat im^ tilelcr. Itititi^Q^ "to 6. 24- 10. 4S ►• >m p o\31 270 DIDASCALIA V, H, 1 (S). rogate pro pereuntibus, sicut et nos fecimus, cum salvator ne pateretur. XIV. Nam cum eo tempore, quo adhuc nobiscum cral, prill quam pateretur, pascha cum eo comederemus, nobis dixit: 6 in hac node unus ex vobis me Iraditurus est. Et diximus ei, ui quisque nostrum: Niimquid ego, Domine? I£t respondens n« 4 iMt. 26, 2t. — B Mt. 26, 22. XIV— XVII. De ieiunio hebdoraade paschali per^gendo dicens auctor dis- putat eliam de passione Domini et hanc iiebdomadis sanclae chronologi- ain propoiiit: 1. secuuda sabbati vel decima lunae seu mensis Nisaii lesus in donio Simonis leprosi erat, ludaei de eo occidendo consulere coeperuiit, ludas clam ad eos sc contulit eisque promisit, se Dominum ipsis traditurura esse (17, 1—4); 2. tertia sabbati vel undecima lunae lesus cum discipulis pascha comedit (14, 5. 20); j. quarta sabbali proditus et corapreheasus et in domo Caiphae custoditus est (14, 4. 6); 4. quinta sabbati Pilato Iradilur (14, 7); 3, sexta sabbati seu die para- sceves, id est, cum seciinda sabbati decima lunae dedaretur, decima quarta lunae, iudicatur et crucifigitut (14, 9). Auctor ergo, cum Evangelia lesum die ante mortem pascha comedisse tradant, dicit, lesum id tribus diebus autea fecisse, atque ludaeos ipsos tri- bus diebus ante tempus festum per- egisse, sacerdotibus et senioribus po- pulum de tempore decipicntibus. ut Icsum sine tuniultu comprehenderent (17, 6—7). Similiter Epiplianius H. 51 c, 26, baud dubie Didascaliam sequens. Cui autem auctor noster suam chrono- logiam debet? Num in Rvangelio ali- quo apocrypho earn legit ? Seclionem totam diligenter consideranti mihi ipse earn etBnxisse videtur, ut disciplinam confirmaret, qua Christiani turn tem- poris diebus stationura per lotmi ] num et omnibus diebus beb sanctae, dominica excepta, ieiu leiuniun^ feriae quartae inprimis ditione ludac rcvcra confirnuri potuit, nisi s. cena nonnuilis did antevertebatur. sub nomine Hippoiyti Romaai circumferuntur c. 20 et Origetni , Lev. horn. >0, fide non sunt Post synodum Nicaenam testni creberrima sunt. Q.uadrage&imi cuio IVamplectebatur sex hebdoimdes, nee vero ubique easdem, scd in pie- risque ecclesiis lesto paschac, in ecde- siis autem a Constantinopoli usque in Phoentciam sitis dominicae paltnaram praecedentes (Sozora. H. E. Vll. 19^ Haec disciplina, quam Cotistilulor (]U0- que sequitur quadragesimam a ieiunio hebdomadis sanctae disccmens. piu- latim Oricnte tolo in usum vcitit. CL quae de origine et progressu team paschalis exposui in KircbtngrsdndlL Abhatuilungfti mid UnUrs. I (j897), 241—78. — :i?.. lii fig .'ra(/a»T*fr^V] Sabbato cnim praeter sabbatum hetv domadis sanctae Graeci non iciunabant. Cf. c. ts, 2; 20, 16; VII, 2} 2. V, VIII, J3, 1. J— 4; XIV, I. 20. loanoes Dan. De sacr. teiun. c. ;. XIV. [Ifftl TOi na9oiv roi Kvpiev, CONSTITOTIONES APOSTOLORUM V, 18, 4—14, 8. 271 Icocria 17 tftfirsla xijg TeOiSaQaxoaT^g, fivtjfiijv xeQiixowsa ry/g ' xvglov xoXtreUxg re xai vofiod-ealas. ixtreXBlad-m dh ^ yijaxsla a| Xjfo T^c wytfTcfag rot? xdaxa, dgxofi^ ft£v axb dByrigag, ^fioviiivri \ xQcoxm, og iaxi Sop&ixog' xai x(] xglxu g cixfifidxov xagixeivsv t/ axitpig, xy dk XBxgddi mglaavxo 10 mffA dveXtlv cevxov. 2. xai ^lovdag yvovg xovxo, ix xoZlov w dtaOxQCBptlg, xoxs 6s xai vx avrov xov diaffoXov ^Xrj&elg lafjvglgL, xalxoi xdXcu xb yXataooxonov kyTuxBtQianivog xai dxxmv xa xmv xtvrftmv, ovx dxefiZijd^ vxb xov xvglov dice atgo&vftUn" dXXa xai xoxb (ihv kaxioaftivatv rjficop avv avxw, i& vXoftevog xai avxdv oaHpgovlaai xai ^/lag xatdevaai xfjv xgo- jpatv avxov, Xiyef „ji/i^ dfirjv Xiym v(tlv, 6x1 slg i| vftdov tgadmCH fit". 3. xai kxdaxov Vftdov Xiyovxog' „(iijxi kyoa"; xai tv xvglov auoxcavxog, dvaoxag iyci, tig ix xcSv dcodsxa, ^iXov- !W>g xXtlov xmv dXXoov vx avxov, ivaxegvtod/ievog avxbv 20 12 loann. 12, 6. — 17 loann. 13, 21. — 18 Mt. 26, 22. 2 rf > b o I 2/3 avrtj ^ vrjoteia h | S v^atfiag : koi/TF/c h | 4 dno- fntvortfi h I 5/6 avr^v — aviais > b o | 6 anavieg d h | 8 ini/iov).fiv n> 0 p V I 7ioitia&ixi post xvpiov b o i 9 divtiga + xwv d I aa^^axta b o | 9 upioano : wptaav t<5 a, duuglauvro b o, ditogtaav rtu d { 13 xaiioi : • *«l h, ye b o I nakai + xai b o | 16 (ilv a o : > rel | avxtu + xai b o | J Uytav o I 0/U17V sec > b h m o p v cf. Mt. 26, 21 ; Mc. 14, 18 \ 19 xvgiov • (biovxo? xai b o 1 ^x > m p V ! 19/20 tpikov/nivos : ndvv (p. d, 6 *p. I p I 20 nkeiw b o I vn avxov post (pikovfitvoi m p v ri xi tv i:xdaxfj rjfiign inpax^^ onibus ad hoc caput spectantibus Pro- IV iv x(S nd&et ' xai ntgl xov 'lovSa ' legomena V. I ov avfintef^v Toutfa; iv xm xov i. Cf. Didascalia c. 17,1 — 2. Primus piov xot; fia&^xttlg nagaStdovai mensis est auctori Didascaliae mensis ftvax^pia. De passione Domini, Nisan secundum computationem He- quid in singulis diebus actum sit braeorum. Constitutor ei substituit ■urn, quae ad passionem pertinent; Xanthicumvel Nisan Syro-Macedonum, de luda; quod non intererat ludas, qui mensi Aprili Romanorum respon- indo Dominus tradidit discipulis det. Cf. Ideler, Lehrbuch der Chrono- ramenta. — Cf. de aliis inscripti- logie 1831 p. 180. 272 DIDASCA.LIA V, u. 2-6 (S) ait: Qui par ri git tuannm main mecttm in paropsidem, hie (si. 1, surrtxit ludus Iscariotes, qui erat unus ex nobis, et abiit, ut ei traderet. 5. Deinde nobis dixit Domtnus noster: Atntn, dico voUi, modicum tempus est, et relinquetis me; scriptum est tnim: Pa- b cutiam pastorem, et dispergetitur oves grcgis eiiis. 4, Et vcnit Iu4il cum kgis peritis et sacerdotibus populi ac prodidit Doiuiaun nostrum lesum. Hoc autem factum est quarta sabbati. 5. Con enini pasciia comedissemus tertia sabbati vespere, exivimus in moo* tem Oliveti, et iiocte comprehenderunt Dominum nostrum lesuiii. 10 6. Et sequente die, quae est quarta sabbati, in custodia permansit in domo Caiphae principis sacerdotum; et eadem die conveneniDt 1 Ml. 26, 2}. — 3 Mt. 26, J I. — 9 Mt. 26, 50. — 11 Mt. 26, s;. 1 ixftf voy -f- avtof m v | ilniiv : > d, + tivritf b o | 2 ijiilv ff^fflrt >j m p V I 10 ovofjta avrov m I xvfjtoi; : 9f6s d 3 tv fjtkr: ^,uiy bo 4.3 • (o d) ^j'tw 4watu ji. to v. m \ 4 ^tt^atpeci o \ 5 f (hi > tn p v | 7 r«fT« <1 , 9 xal >• d m p V I 10 xdyto b m o p v I nooSutaut o | 11 apyvoia + ni ^TiXtj^iii&ri ij Y(iCt(; a ex Matth. 27, 9 — 10 | (paydvifi; o | IS ri.ufr ttAt* •*« b d h o I 16 xal kx. : exdozov d^ b o J dftov -f df h | 16 ^nayyti^xt^w* p V I avt'ttnoBnvtiv + avtdi b o | 17 dnapvt^a^ -f- /if b o | 19 r« > b avtov > d n5 0 p V I 20 or m p V I 22 oi' > a h o | 22/2.S na^tttyttt m 0 p V I 23 TO 710Z. dn iftov m | noxriQiov 4* A^ytur b 24 ij^tvt* : + dt b I 26 xaxanfoovimv + *«i b | kiyft + v.wti' b h o : 27 <.; 5. xttl ravta aVovaa?] Haec inse- reas Constitutor turbat chronologiam, lam priusquam ilia verba a Domino pronuntiata sunt, vci ante sacram cc- nam ludas pactus erat cum ludaeis. 6. ty n^/ Amraonius, Harmon, evaag. c. t}} (ed. Schnieller 1841), Aphraatcs Hoiu- Xll, 4 (ed. Bert 1888 p. 188). Hilanc^ III Matth. cap. jo. — dnitvna n- '• r. aiufiaroi; xal o"//arov] Siinilitef^^ 30, 2; VII, 25, 4. Cuius locuiioflii primi teste* esse videntur C Na^. Orat. VllI, 18 (PG jj Epiphanius H. $5 c. 6. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM, V, 14, 4-9. 273 tggoy dx&», rig av slij o xctQadcaikov avrop' xal ovd' ovrmj ^^tgiptev avvov to opofia 6 a/a&dq xvquk;, aXXa 6vo arjfula j«_»jpodoT ovlbg xov avd-Qcoxov xaQadidoxai' xaXbv ijv cevxtp, el ovx JP»y^". 5. xid xavxa axovcag, axeXd-cav elxiv xolg Isgevotv »ll HXtxi (loi dovvat, xtiL kfm v/tlv avxbv xagadcoam; ol 6e 10 tn^aav aihm XQUxxmrta doyvQia". 6. xal ry xifixxi^ yoyofrcs vq' avrq x6 xdaxa, ^dtpoPTog ixelvov rfjv yfpa slg xb x(fvfiXlop « TO ifHOfilop Xafiovxoc xcu i^eXd^oPTog wxxdg, ^filp tlxsp b ipiog' ,,'EX^Xvd-ev ^ mga, Upg axoQxia&^re xal Ifie ftopop dg>^6", d hcaoxov iiiaxvQ^oftiPOv pnj iyxaxaXthpai avxop, ifiov JltxQov 15 ajYtXloitivov Ttcci avvaxoB'avilp, slxep' ,M(ii)P Xi/m aoc, xqip aaoga gxopijceu, xglg dxagpijoij fitj sldipai fit". 7. xagadovg ^filp xa canLxvxa (ivaxriQut tov xi/dov adftaxog avxov xal taxog, 'Jovda /ii] ov/ixaQOPxog ^ftlp, „i§,^X&£P elg xb ogog xmp tuop xXijciop T(>ot? xmp xidQiov, oxov ^p x^xog**' 20 v^fuv dh xttl ijfiBlg xal vfipijaafiep xaxa xb i9-og. 8. xalxQ'P^}^ \g ijfimp ov xoXv, XQoafjvxexo x(S xaxgl Xiycap' „ndteQ, xagi- "xe ax ifiov xb xox^qiop' xX^p (t^ xb sfiop d-iXrjfia yepia9-a>, la xb OOP*', ocal xovxo xoiijcag xqIxop, rjfdcap dxb xrjg dd^fiiag vxvop xaxaxBCovxcav, iXd-mp Xiysi' ,^Hyyixep rj mga, xal 6 25 >g xov d»d-Q<6xov xaQadidoxai elg x^^P^S dfiagxmXmp". 9. xal V 'Jovdag xal (tex* avxov o^Xog doefimp ' xal aij/ielop xgodoaiag rote deixpvaiv doXiop g>lXri/ia, ol 6e de^dfiepoi xb avpd^fta, tdnjaap xov xvgiop xal diOfuop xoijjadftepoi rfyayop elg xrip lav Kalaupa xov dgxtegimg, jp y xoXvg axryxsxgoxijxo ov Xadg, 30 t* oxXog, ovdh xgea^vxigiop legop, dXXa avpidgiop xagapofioip I ^ovXtvx^gtop daefi> m p v | jtoUiv o, 7to)JLol b I SO/SI ov A. dXi' : tov kaov dX).' ovx b o | 81 ovte h | iv o I na^vo/tov b o a' | 32 das^wv : aatuvov o PaKK, DioAsc. n Constit. ap. L 18 S74 DroASCALIA V, 14, 7-9 (S). principes populi atque consilium de eo inierum. 7. Et ilc proxima die, quae est quinta sabbati, duxerunt eum ad Pilafi praesidem, et rursus in custodia mansit apud Pilatum nocte quintam sabbati. 8. Parasceve illucescente, eum vehementer cor 6 Pilato accusaverunt, nee quidquam veri producere poterant, falsa testimonia contra eum proposuerunt et a Pilato occision petierunt. 9. Et cruciiixerunt eum ipsa parasceve. Per sex i( boras passus est in parasceve, et illae horae, quibus cnicifixus 1 2 Mt. 27, 2.-6 Mt. 27, 11—26. — 6 Ml. 26, 39- I iixnx. : nivovtfii xal b o | xnttofioivii^ : t/dnat^orrfi d i 2 ^anitoitfi; + xal b o I loido^ovfifvot : koidiopovvtti a, + avtov b 0 8 (t(>tuva : Iffoiv b o | 4 Ifpov xa9. )> b o | 5 ^a9twi b d h v [ 6 «1 ^ > h m p V I 7 *Avva a i 8 naQtSoaav h | 9 no)J.a : xa n. \> o nokkk > p I xal >■ V I 1(1 I'aji^vav b I a7if?Jy^ai : djiodfi^at m p v | 11 Svo > b( dt(ftvieli b t 13 dvfjyayov d, fladyayov b, tjyayot^ o \ 14/15 itdovat ««« cvj b d o I 16 yivovrai -|- oJ b | 19 ioDnyf b d o p v : ^avt^ a h m LXX i 20 noXloi -\- xal h | 21 (iov : pioi b o | ifiol : ifi^ b | 22 avavdpfttt h p I 23 ^avTov + xorijyopf t xal b 0 ! f^fleyx^ij h I 25 xoXdan rovror zvf>ai d. tfyevdtii] Hoc .Mat- thaeus 26, 60 ad iudiciutn Caipbae refert. — lii xa&oaiatatv] L e. ad crimen maiestatis. 14. Tplt/j di wpn XT)..] Item VUU 34, I. Unde haec chronologia? Chro- nicon paschale p. 5, 219 cd. Dindoit (Migne PG 92, 78. 5 34) refert, codices meliores loann. 19, 14 mpn tplry ie- gisse, non h'xzf,. Marcus ij, 25 cruci- tixionem ad horam tertiam refert. 14-18. Cf. Ps.-Ign. TrtU. 9, j,. CONSTITDTIONBS APOSTOLOBUM V, 14, 10—15. 275 p tldog vfiffecog ov xaQiXatop, i/tXTVovTSf, xsQTOftovvtec, zvx- ntq, ^axi^otrree, Zotdogovfupoi, xstQa^owei, fiavrdctg ixt^ij- anwg ^atrl xfo^ijTelag, elQafpg, fiXdognjfiov, Mcooimq xoQa^rrjv, k6 aegfrjufAiyy, ^vaitSv av, 'PcoficUcov xoli/uov, xcUaagog mnUrp dxoKaXovpxnq. lo. xal xavTa fUxQij OQd^Qov fiad-ioj 6 mif9iPiJ0aPTtg avrm „oi xccvQOi xtxt oi xvrsg" axd/ovCtp avxoP y^ Uppov, og y> xspB-egbt rov KcCidipa' xaxsl xa Sftoia dgd- irws, xoQaaxev^g ovOrig, t<3 &(j%opxi xcov ^Patftaltap xagidrnxap hop UiXdrat, xaxrffOQOVPXBg avxov xoZJia xal ^agia, 6Qovg xalaaQi didopai wkm^\ 12. xci ylpopxcu ccvrol xaxi^oQoi xal itdffxvQeg accd 16 }tnk aeal nyg oaroyatfecpg k^'&voiacxal Xiyopxeg' „Stax>QaXiOP, 'acgatwv avxop", ipa x/LrjQm^ 6,xi yiyQaxxai xbqI avxov kp lie J3ipoyiyrgig' „I}vpi^<^ffia» kx k/ih fid^xvQsg ddixoi, xcl iy>ev- gro ly adixla keevxtjp", xal xdXiP' „IkQitxvxXmadp fie jcvpeg faUof. JhiPajarfrj xoprjQBVOfidpmp xsqUcxop f^"y xal kv kxigoig' 20 ^jpiTO Tj xkrjQovofila fiov l/iol c&g Ximp kp dQVfuS, idcoxep kx' ifis V ^pann/p avxijg". 13. 6 ovp UiXaxog apavdQla xaxaiax^^cc? V dgxn^ avxog tavxop l|e>Uyygt xaxlag, xqo xov dixalov xa liy^ d-eQccxBvoag, xal fiaQxvQcop (ih> avxm mg dvaixico, cog aixiop xoXdaei xovxov xagadidovg axavgrn, xalxoi ^Pm/talcop poftovg 26 fifUpwp fnjdJpa dps^iXeyxxop ^vrfixBiv. 14. dtjfiioi dh xaga- ^pxsg XOP XTJg do^ijg xvqiop ivkco XQOCrjXaHiap, ^xtj/ f/^p coQa avQoiacartsg avxop, XQixy 6k cppy xt/p dx6q>aaip Sa^dfispoi xrjp pi avxov. 15. htstxa „l6a>xav avxm ogog xibIp (itxa xo^V?", a „xa Iftdxia avxov xXtJQCp 6iefiSQlaaPxo" , ixuxa 6vo xaxovg- 30 pg iaxavifataav avp ri/t fur neultsU 1 II, iji sq. IS -XV, I. Tota hac 9 minus loquitur. Ad s CONSTITUnONES APOSTOJ-ORUM V, 14, 16—19. 277 i ittta dv^uov ikcjUi^v". i6. Ixctra iyivBxo zQelg Sgag 0^ „dxo hcn^ icag ^vdnjg", xcti xaXiv qxog XQog ddXriv, tijiy(fcpnavBQOvxM Magla rg Maydakijv^ xal rg TOO jToxco^ou", dxa KZeoxgi. kv odip, xai fiexd xovxo (Hg fta&ijxalg avxov, ipe&fovaiv f^ 6ia xbv q>6fiov xmv 16 or, la&'gedatg dh xsQisgya^Ofidvoig xa xax' avxov. xavxa ts. 5 J, 12. — 2 Mt. 27, 45, — 3 Zach. 14, 7. — b Mt. 27, 46. — J, J4. — 7 Luc. 23, 46. — 11 Mt. 12, 40. — 12 Mc. 16, i. 9. — 24, 18. — 15 Mc. 16, 14. — loann. 20, 19. koyia^fl b ID o p I 2 ^1 vdtriq b h o p, similiter fere semper | 3 ov : f 4 9x1*; : -\- antQ anavta Btaaufifvoi o\ avatavffw^ivteg avztp u, o /thy ifikaa^tjftft waavfl di da9ivetav fiif 6vvdfitvov kaviui r, o dk TOVTip fihv ayvoiav inttifia, npoc rfc tov xvptov azpatpeig, ntoB'eli vn avTov xal yvove, oant 6 ndaxotv, ^^iov /iv^firiv avzov ir T§ fiaatXtia fig xa fteru ravra' 6 if' tv&vs ufivrjan'av avrw ytyovorwv x'*P"'^ff^os fli; nagadtiaov fia^yaytv dno).avaovxa tM»v aya9wv' o: a | 4/5 Ttp natpi > b o | 5 /lov pr > m | iyxax- » V I 6 fieydlg + tintv e o | 8 : rt b e 0, + ri a | 7 xal in. : o, in. rt e | nagiTi&eftai m p v, napu^tjoofjiai h | 9 xtvtu h | /aiag I 10 ngoiXfyev : dieXiyito b o | 11 6tl : post dv&Qtonov \> o | >r b o I 14 r^ tov > b d o p | tov >■ e m v | tha 4- 'oJ b d e o | ip I ^y + r^bempov I ftfrd tovto : jUfr' avrov m p v | > b I 16 ntptipyat.ofi(vwv b o | avxwv h I auctor varios S. Scripturae 17. npo riXiov ivaiw?] Haec verba pu cum libertate usurpavit. addenda erant, ut numerus trium di- lam — vfstram] Locus ad erum, quibus Dominus in sepulcro cm verborum expressus est, erat, impleretur. Parasceve vel finis ( apud lesaiam 58, 4. 5 lu- parasceves primus dies erat, tertia nox • , • sabbatum sequens. 278 DIDASCALIA V, U, 16—20 (S). et parasceve omni tempore, sicut scriptum est in Zacharia: /«»• ttiutn quarta et iemnium quittta, quae est parasceve; prima am sabbati vobis non licet ieiunare, quoniam est resurrcctionis metb 1 6. Propterea prima sabbati non numeratur in numcro dietUB 5 ieiunii passionis, sed a secunda sabbati numerantur, et sunt qQtiu|iit dies. Ergo ieiunium quarta et ieiunium quinta et ieitinium sefttm$ et ieiunium decima erunt domui Israel. 17. A secunda sabbat erg* ieiunate sex diebus prorsus usque ad noctem post sabbatam, et hoc reputabitur vobis hebdomas. i8. Decima autem — quia prin* 10 cipium nominis mei Yod est — in qua renovatio ieiuniorum ent, non secundum consuetudinem prioris populi, sed secundum nov-uoi testamentum, quod vobis constitui, ut ieiunaretis quarta sabbati pro eis, quia quarta sabbati coeperunt animas suas perdere itque me comprehenderunt. 19. Nox enim sequens tertiam sabbati est 16 quartae sabbati, sicut scriptum est: Et facta est vespera, it factm est manet una dies. Vespera igitur diei sequentis est. 20. Tcflii eniro sabbati vespere pascha meum vobiscum coraedi, et nocte 1 Zach. 8, 19. — 6 Zach. 8, 19. - 15 Gen. i, j. daeis dtcit. — sicut scriptum etc.] Auctor ieiunia Christianorum e Vetere Testa- mento conHmiare vult atque nititur praesertim verbo Zachariae 3, 19, quod Uberius explicat. Prophela de ieiunto men si bus quarto (die IX, quo Hiero- solyma a Chaldaeis capta sunt, cf. ler, 52, 6), quinto (die X, quo urbs et templum incendio vastata sunt, cf. ler. 52, 12—14), septimo (die III secundum traditionem, ob occisionem Godoliae, cf. Jer. 41. 1 — 2), decimo (die X, quo obsidiura Hierosoiymorum a Nabucho- donosor capessebatur, cf. IV Reg. 25, i) ludaeis peragendo loquitur; auctor vero noster de ieiunio die bus certis observando dicit; mensibus ergo inter- pretes LXX sequens dies substituit, cumque numeri ad dies ieiunii Christi- anorum non plane quadrent, non sine artificio ad finem sibi propositum per- venit. Subinde ludaeorum ieiunium quinta interpretatur de ieiunio Christi- anorum parasceve, quae tatnen (trii sexta est, et ad interpretatioaeni sti- biliendam addit, dies ieiunionrai am a prima sabbati, qua Christiani noo ieiunent, enumerandos esse, sed 1 tc- cunda, non aniniadvertens, secundiBD eandem regulam alterum ieiunium ooa in feriam quartam cadere, sed in qtiio- tam. 16. quinque dies] scilicet usque li parasceven, quae v. i > quinta itdi- ratur, si dies inde a feria II seu $^ cunda sabbati enumerantur. iS— 19. Dictum Zachariae de dra- ma ad ieiunium feriae IV refertui. cumque haec feria, si dies post td trans octavam numerantur, propri«iit undecima, auctor earn a vespere did praecedentis iocipit ; insuper hoc icift- niura eo contirmat, quod decima tUtco vel I nomen lesu incipit ac signiAoL ^^^ CONSnTDTIOKES APOSTOLORUM V, 14, 20. 279 I jp T

• m p | t^v > b | 4 4ni : iv h \ 4/6 xal ovrcvv >>■ b I 4 xal sec >» a | 6 avTovg d | ayvo^oaai : UYvo^aavra : a*), /If ayvo^ag 6i o \ 6 ih > h\ T dh sec ^y h o Editores hie caput XV ponunt ribunt: Iltpl r^g fteydltig kfi- tg, xttl 6ta tl TexQttda xal Ktv^r imtQinovai v^azsveiv. s neque caput neque imcripti- igDOSCunt, caput sequens potius idpiunt. Contextum respiciens em capiti XIV adiungo. — re- xal n.) Ct c. 20, 16; VII 23, 2; >. 69. Horum dierum ieiunii iam e 8, 1 et sub nomine axaxiwvoq s Sim. V, I, 1—2 mentionem . — nfodoaiav] Didascalia feria ieiunandum esse docet, quia us ea vel potius nocte feriam nite comprehensus est Petrus Zsin. 15: xi{v /ihvrerpdda {vi}- p nQoatitaxtat) Sid to yevo' avfifiovJuov vTio tiSv 'lovdaiatv > nfo6oaia tov xvglov. Item nius H. 51 c. 26; Expos, fid. baud dubie a Didascalia depen- cf. Testimonia. Augustinus Ep. } n. 30 quoqne dicit: Cur autem et sexta maxime ieiuoet ecclesia, io red^ videtor, quod conside- rangtflio ipsa quarta sabbati . . mi reperiuntur ad occidenduni am fecisse ludaei. Constitutor n feriae quartae ad prodttionera Domini refert, quae est eadem cum comprehensione. Similiter posteriores fere omnes. Relicta autem chrono- logia Didascaliae explicatio non am- plius prorsus quadrat. Si sacra ceoa io vespera feriae quiotae facta e$t, proditio, quae earn sequebatur, non prius fieri potuit. — dnov^atevaat xTk."] De ieiunio stationis ad ieiunium hebdoraadis sanctae transiliens Con- stitutor minus accurate dicit. Ieiunium, quod ad galli cantum solvebatur, erat ieiunium sabbati sancti, et hoc termi- nabatur ad galli cantura non tam diei septimi vel sabbati, quam post diem septimum. Cf c. 1 8, 2 ; 1 9, 2. Tem- pus vero ieiunii paschalis solvendi non ubique idem erat. Testibus Dionysio Alexandrino, Ep. ad Basilidem c. i, et Eusebio ad loann. 20, i (Catena patr. gr. in S. loannem ed. Corderius i6}0 p. 448) alii solvebant ieiunium ad sab- bati sancti vesperam, alii circa mediam noctem sequentem, alii dominica illu- cescente idque tardius vel citius. Mo- rem, quem Constitutor commendat, teste Dionysio ecclesia Romana seque- batur. Agnoscunt eura porro Epipha- nius H. 75 c. 6; Expos, fid. c. 21; Cassianus Coll. XXI, 2j. Synodus 280 DIDASCALIA V, 14, 21—15, 2 (s). ceperunt me; ieiunate ergo ea. 2i. Iterum autem et in pafai pro eis ieiunate, quia ea me crucifixerunt medio in I'esto azymoi suorum, sicut in David praedictum est: Mediis in fatis suis crunl signa sua, et non cognovertmt. 22. Vos igitur perpetu 6 diebus ieiunate omni tempore, et praesertim qui e domo g estis. Quoniam enim populus non oboedivit, illos a cacci ab error e idolorum liberavi eosque suscepi, ut propter ieiui vestrum et eorum, qui e domo gentium sunt, atque minist vestrum illis diebus, cum precamini atque oralis ob error 10 interitum populi, precatio et oraiio vestra suscipiatur coram meo, qui in caelis est, quasi ex uno ore omnium in terra lium proven i ens, ct remittantur eis omnia, quae fecerunt in Propterea et in Evangelic praedixi vobis: Orate pro inimuis rcrfra| et heati, qui lugeni super interitum infidelium. 23. Proptera 15 cognoscite, fratres, quod ieiunium nostrum, quod in pascha ieiu namus, propter praevaricationem fratrum nostrorum ieiunabifij Etiamsi enim vos oderunt, oportet nos eos fratres nominare, opO^ niam in lesaia nobis sic scriptum est: Appellate fratres eos, ft vos oderunt et reicinnt, quia glorijicaiur nonien Domini. 24. 20 eis ergo et pro iudicio et perdition e loci oportet nos icii et lugere, ut gaudeamus ei exsultemus in raundo future, scriptum est in lesaia: Gaudete omnts, quicunque lugetis super Et iterum dicit: Consolari eos otnnes, qui lugent super Sion, pt cinere oleum laetitiae, et pro spiritu maerore oppresso indumentu 25 gloriae. XV. Oportet igitur nos eos miserari et credere et iei et orare pro eis, quoniam, cum Domlnus venisset ad popi non credebant ei docenti, sed doctrinam eius auribus suis prai mittebant, 2. Propterea, quia non oboedivit hie populus, s i lentut raSI 3 Ps. 7J. 4. J. - 13 Ml. s, 44- 22 Jcs. 66, 10. — 2S les. 61. 2. I- ^ 31. medio infesto a:(ymorum] Festum aiymorum propric dictum paschae suCcedebat ; incipiebat a decima quinta luDae et per dies septem celebrabalur, inter quos primus habebatur dies festu< magnus. Q.ui dies hoc loco vix in- tetlegendus est, cum auctor lesum de- 14 Mt. s, s- — 18 les. 66, cima quarts lunse mortuura ess seat. Nomen illud autem etiam Mflzzot et festum paschae desig et hoc sensu ab auctore usur esse videtur. Cf. Schanz, Kt ubtr lias Evangeiium dti h. Ma 1879 P- 508- CONSTITDTIONES APOSTOLORUM V, 14, 21—16, 2. 281 :j Ij^do^ ^/t^QCi aKxtOQoq gxovijaavroQ, amb dc prjCTfvaat teror, ovx, ^* ^f^ ^^ adfi^arov pijCrevsiP, xaxaxavOLV flag «3raCToy» g>til* or< lxea>o ^wor yp^ vfjCtBVB^v, tov m h cwy In vxo yijv oyrog. 2i. iv (xvrjj yoQ ccvvmv ] xarioxov top xvQtov, Sxmg xXtjgmd^ kxslvo to ^paaxop 5 fi^&ePTO ta aij/t£ta ecvtmp h /uam r^g ko(fTifq avrmv, i/peaaaP". del ovp xsp&sIv vx€q (wtcop, oti kXd^qprog w ovx ixt0Tsvaap avrtp, oJU' axeadcapxo t^p Maaxa- ov, avtx^ovq xQlpccvres kavrovg aanTjQlag. ^Vftslg OVP (ioxagioi, ,,ot xots ov /Laog, pvp (ft Ifrrog 10 oaBhp dxb xXdvijg tldmixop, axb dypolfig, dxb dvaas- i ovx Tflajfiipoi, PVP ^ iXtijd'ipteg" 6ia t^p vxaxot/p ag vfttop. 2. vfitp yoQ ^polytj >} xvXij x^g gco^g zolg i§ 7}, 4- 5. — 10 I Petr. a, 9. 10. — 12 I Petr. 2, 10. 'ffa + Snttvtas /itxpovg te xal fttydkov^' Sots d \ 2 6fi : diet b o | d I xatinavaiQ b o | 3 Xffk vijaTtvtiv cv> b o | 8/4 tov d. — ovroe fri dv avtw ra p V I avzdiv : avtov o | 6 avtduv : + otj/tsta m t jml d e cf. LXX | 7 xal >• e | xal ovx syvwaav : ante iv /teaat i ovx — avrdiv > b o | 8 dXka b e o | 9 dva^i'ovs : + fiapafi^A r^p/ac + ^v vipiatov XV xal xv b o | 11 ^voS^iyrte h | 11/12 dno (f. o I 13 yap > o | tjvoiyt) : »]» xo:v^ b o | rof; : ol o 'vangelio'] Auctor hie le- xiX. Cf. c. 20, 16; VII, 2}, 3. itigelium provocantem in> 20; XX, 19. Nicetas Pect. Adv. iliter lesus in Epistula ad Romanos de azymis etc. >ud Eusebium H. E. I, 1 3, 9 21. iv avtQ xt)..] Cf. Tert. Adv. (loann. 20, 29) appellat — lud. c. 10 s. f. ■um infidelium] Haec verba XV. ^napi&ftt]aig npo &eaodfjttvoi ix xaxovoiag ^niatijauv lerit, quem Domino quidem avxbv slvai tov Xpiatov tov &fov se autem confinxit, ea non xalotavpai xatixpivav t6vT^s^^S*)S to deperdito deprompsisse, xvpiov. Enumeratio propheticarum ad seotentiam suam pro- praedictionum, quae Christum prae- sue ingenio addidisse cen- dicant, quarum eventum ludaei intuiti propter malevolentiam eum esse Chri- • , * stum Dei non crediderunt et Dominum 2 c 89 praecipit, ut fideles gloriae ad crucem condemnaverunt. — :diani magni sabbati noctem Sic hoc loco codex v. Reiiqui libri ovx **'" **'* xrk.'] Cf. VII, caput novum, cui numerum XX (*') 33, I. — ixflvo fiovov praefigunt, capite sequente incipiunt,. 282 DIPASCALEA V, 15. 3-16, 8 (s). vos, fratres ex gentibus, et aperuit aures vestras ad cordis, sicut dixit Dominus et salvator noster per lesaiai phetam: Appariii (is, qui non quaerebant me, et inventus jj eis, qui non requirebant me, et dixi: ecce ego, ad gentem, ^ 6 invocavit nomen meum. 3. De quo ergo sic dixit, nisi de g quia nunquam cognoverunt Deuna et quia idolis serviebant? 1 quam autem Dominus noster venit in niundum et docuit vi qui credidistis in eum, credidistis Deum unum esse, et credent, qui digni sunt, usque dum impletur numerus eon 10 salvantur, mille milia et centena milia milium, sicut ill scriptum est. 5. Super populum ei non credentem sic dii die maniis meas expandi ad populum imredulum ac contrat qui gradilur in via non bona et ambulat post peccata sua, irritatttem coram me. 16 XVI. Videte igitur, quomodo populus irritaverit I> nostrum, in eum non credens. Ideo dicit: Irntaveruni sanctum, et conversus est eis in inimicitiam, 2. Etiterumi de eis dicit per lesaiam prophetam: Terra Zabulon, tert thalim, via maris, trans lordanem, Galilaea gentium, /loj 20 sedet in tenebrts, lucem vidistis magnam, et qui sedtnt in t in umbra mortis, lux orta est eis. 3. Qui sedent in ten^ dixit, qui ex populo crediderunt in Dominum nostrum propter caecitatem enim populi tenebrae magnae super eoi erant, qui videntes lesum eum esse Christum non agnovi S les. 65, I. 10 Ps. 67, 18 cf. Dan. 7, 10. - U lei. 6j| 16 les. 63. 10. — 18 les. 9, i. 2; Ml 4, ij. 16. ■ 17 conversus est eis C : conversi sunt S 4. Deum unum — qui digni iutU] Versus fragmenta Praedicationis Petri tradita per Clementem Alex. Strom. VI, 5, 39; 6, 48 in memoriam revocat. Locus Oidascaliae autem brevior est, quam ut eius auctorem ab ilia scrip- tura dependere concludamus. XVI, }, qui Sfdent in ttntbrii etc.} Similiter Opus imperfectum in Matth. 4, t6 liom. VI haec verba de ludaei^ interpreiatur. Origenes iii Matth. torn. XVI, J (ed. Lommat2Sch IV, 7) autem populum in tenebris sede declarat. • ). nX. rot! dgiBftov *ti^, 22; I Clem. 2, 4; J9. XVI. De titulo cf. &■ 3. npo nanwv »rL\ CC VII, 41. J ; VIII, .. 10; 1 Constitutor nusquam quideos vel ofiooiatOf tip natpi app( vero non est colligendum OONSTITDTIONK AFOSTOLORUM V, 15, 3—16, 2. 283 if, (XiiHq xots owe ^etitijfiivoi, vw 6k xeguhj/iivot, „lfx^s nfonlifiip'* 9-eoS xetccfidvoq np rag aQsrag avzov ^aqfyiX' , «^ ^S ^ ^V ^ovld 10 mn. 4. xqhq ^ xov 'lOQa^X xov axiaxov Xdyw ,^Xfjv tifa» r^ X^^Q^ f**>^ k^athaoa xgog Xadv ttXBiBovvxa xal lorra, xOtq xoQevofUvotg hf 6d(p ov xaly, dX£ dxiaca xmv vv avxtSv, Xaov xaQ0§^'0Vxd fts ivmxiov iftov", VL BXixsxe ow, Sxmg xccq<6§wsv o iaog xov xvgiov, ftr/ 15 iob; avxtS. dib JLijsi' „naQcS§ovav x6 xvsvfta xo a/iov, ^«fi^ erSvotg elg Hxd-Qov". 2. afiX£y>la yoQ avxOlq xaxsxv^ ' xttxdvoiav ai&tcav, Svi fildxovrag xov 'Jijoovv ovx ixl' ofoxov slvai xov XQtaxbv xov B^bov, xhv xqo xavxoav vx avxov ye/ewijfiivov, vibv ftovo/ev^, X&yov &s6v, ov 20 Petr. 2, 9. — 8 les. 6$, i. — 10 Ps. 67, 18 cf. Dan. 7, 10. — 5, 2. }, — 16 les. 6}, 10. ^ : TO h p, Tov b o I 3 aa>r^(« : xvQiog m p v, 6 x. e, + iv rtu (e L m.) I 4 elnov b 0 | 6 note : tott a'^ | ^Tie^^n^^f/aav b o | vytirfs o, similiter saepius | tov navToxpuTopog a | 9 tov dQt&/iov 0 Jttvid : davt^X b d e o | II j'^ypanrat : + nsaeiTtti ix tov r»v /(iittff xal ftvpiai; ix Ss^nSv aov (Ps. 90, 7), xal naXiv to 9 9eov ftvptonkdatov, X'^iatfe? evf^*ivovvTwv a ex Ps. 67, 18 | to* n p V I ror amarov >■ b d c o | 12 Tag > d i i^eniTaaa ante rag •vbdemopv LXX | 13 ov x. : ovx dya&^ b o | 14 napo^vvavTa t a, ifimv b, avTov h | 16 fiXinf e | ovv b o D : >■ rel | onwg b d : n»9 a p | napw^vvev + avtov b o j xvgtov + r^y do^tjg d j ietcrtti d I 17 xarex^fi b, xaTsaxs&tj o \ 18/19 inioTevov + avTw b | tir + rir vlop b o | 20 aiwvtov > b m o p v | in' avrov yty. a p T I vft b h o : ^1 a I yeyivvrmivov h : ytwiufievov b 0, yewri- 1 #f ov d e h p 1 Senuarianum fuisse. Cum expressionera illam recentioris aetatis apostolis se fuisse simularet esse, vocabulum Nicaenum et vitandum necoli IV miaime ignorarent, erat. 284 DIDASCALIA V, 16, 4—7 (S). perspexerunt eum, neque ex scripturis prophetaruni neque operibus et curationibus eius. 4. Vobis autem, qui e populo lesuni credidistis, dicimus: discite, quemadmodum testetur nc scriptura dicens: Vidernnt htcem magnam. Vos igitur, qui cr« 6 distis in eum, vidistis lucem magnam lesum Christum Domii nostrum, et iterum videbunt, qui credunt in eum. 5. Qui sedeni in umbra mortis, vos estis, qui ex gentibus estis, quu^ umbra mortis eratis sperantes in idololatria neque Deum cogj scentes. 6. Postquani autem apparuit nobis lesus Christus 10 minus et magister noster, vobis orta est lux, qui vidistis exspectastis promissionem regni aeterni et abstinuistis a mori) et actionibus erroris prioris neque iterum idolis servitis, sicut s< vistis, sed iam credidistis in eum ac baptizati fuistis, et orta tst I'cba lux magna. 7. Ita igitur, quoniam populus non oboedivit, tenebfu 16 erant; oboedientia autem vestn, qui ex gentibus estis, lux CJL 8. Propterea ergo precamini et orate pro eis et praesertim diebitt_ paschae, ut orationibus vestris remissione digni fiant et conv tantur ad Dominum nostrum lesum Christum. 4 les. 9, 2. — 6 13 ks. 9, 2. 1 ^ytttfoai' m p V I d b o I laxvpog ]> b o v | 9 viit(f§< ■ vntp aiJjD? b o I 11 dxovofie a m cf. Ill, 6, 6 : dxovatjTf rel | fiktipiti (H : fi).ii('t/tF rel I 12 ■Siu : 6t « h | IB (fiiyv : rov 9. b | dytaixtttt mop* 17 ai;ru;v a, corr a' | 20 Tt : rf^ b I 21 xal pr > m | 23 f 1'; > « p » dpTtyivft/Ttt b d m 0 p V I 24 dvfvtpytftoi b d o : dvfv^y^ra a b p » 1 27 tov 9foi > b o I 28 tov xatfnov avtov b o | Sqkov a ' vfilv > h 1 29 «» ovatv : ntartvovoiv m p v d L m. | dnt^fvuifiivov; o | SO ixdijfO^^ ^> 'oBf o I tov^ : at;rov; h I r^^ ftJyv. : post xapnovt ni p v, -f- roi^bta^ 32 ixflvm 61 o\ vnaxovaavxtf I> b o | dkiC b b o v ] dki.a v/ttU mM^H xal m p 1 ij^ffj d ; fifTOfie^.tj^ivtei : > m, + IxfU-ot dt ovx duox^unK, Hfra(ifi.Ti&tvtf^ b o I 38 ipydaaa^ai b o | SvayrfQaivonf^ a (d h ?) 34 a^ti nrdy, ftaXXw v xataq>QOviqCavttg, locdQaftovteg te „t

xsqI yoQ toy xott 'logoajX tlxtv 6 xvgiog 6ia t^v dxiatlav tmv, oti „dQ&TJottai dx avtcov r/ ^aOiXsla tov 9tov xal do&rj- Tcu i&vti xotoiCvtt tovg xagxovg avtijg'*, 6i]Xa6^ mi vfOvtotg re ovatv axe§tvm/iivoig avtov /laxgav dove tr)v ^aaiXtiav, Uxttai tovg ttjg tvyvmfioavvTjg xagxovg. 9. vfitlg ydg iots ^^ xoTB axoctaXivteg tig tov afixeimva xoc xaB^iunog fiVilav xot^B-e, dXXa axa§ xov itovg axo&apovtog, fupeixt xoQaxrjQOV/ievoi ftsxa 'lovdalmv 2. ovdtfda yag TMivcovUt t//ttp pvv XQog avxovg' xe- Y&Q atal avxrjp xrip ^^g>op, ^y vo/ii^ovaiv kxneXstp, 15 raxo&ev aiaiv XBXJUxpijftipoi xal xf/g dXtjO-elag dxBOxot- 21, 3$. — 2 Hebr. ii, 37. -— 3 Mt. 23, 33. — 4 Mt. 21, 39. — t. — 7 Ps. 17, 44. 45. — 14 II Cor. 6, 15. . ov : tov . . tov b o \ kiBoti a*, Xi&ovs i \ S iv rw Upw : d o I dvttka* b o I 4 ?|o» > b | 5 ixfiaXovrtf : ififi. o, ix- , fiaXovxtq m p V, >• b I avioli + nhv b d o | 6 axpiatog b o \ vfitv d I 7/8 ftff — ^01/ > d m p V | 9 ^/tag d \ tov > h | St Xptatov a, ttfi. a'ifxatt ante rov Xp. m p v | 11 tgon^v : em d i. m. exhibet colore rubro scriptum tfon^ lao/*epiv^ iarl 'ov) xd I 12 noi^aO^e m : noitla&t h v, noitta&ai a p, notijo^ d, I oAA' b d m p V I 18 iirixixt + rf^ a | 14 vvv >■ p | 14,16 Jtf- idnotat d i. ni. colore rubro iv totg (9 xvxXotg t^g S >■ b o e data] Haec verba desunt modo pascha debeat celebrari (et quan- a. Fortasse non auctoris do, et quod non oporteat cum ludaeis Ti interpretis, qui etiam festum agere). ;>rl plures omni ex parte ieiunavis5C ft- stantur etiam Irenaeus apud Eiu RB. V, 24, 12, Dionysius Alci. Epbt ji Basilidem c. t , Epiphanius Expos, oi c. 21, qui autem de piuribus quo^U ieiunioruni continuorum diebus li tur, de tribus, quatuor vcl si vvxrov*] sc. hebdomadis sabbataia< quentis. — xav to aafi^arov ieiuniuni sabbati sancti te»te Didiiulii i^tiaoH quoi^uc tOlS^I COSSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 17, 3—19, 1. 289 prfypf. 3. vfitlf dk gwldaoead-e axptfimg rrflf latj/iigtov TQoxijV ; ioftp^g mQag, i^iq yivtxai elxddi devxiQa rov dcodtxarov POg, PC JtfTt dvoxQoq' JxinjQovyreg ^vXaaaia&m xov to ad^^axov. XiyH ydg 15 w avxoq 6 xvQiog xbq\ iavxov q>daxmv' ,1'Oxap dxagd^ dx' rrtSp 6 wfig^oq, vfjifxsvoovoiv kv ixeivatg xalg tj/tiQaig'*. XIX. 'Ev xccvtaig ovv tjQ&t} 09 ^ftmv vxo xmv yfevdmvvfimv vdtUafv xcd axavQtp xooaexdyfi „xc^ fitxd dvofimv kXoyia^". 16 Mc. 2, 20; Luc. 5, 35. — 19 les. 5}, 12; Mc. 15, 28. 1 ifitlq ml. : inscripsit banc sectionem o nigl r^q avaaTttaiw; xal I «ff{ narevetv dntla avtaq \ 2 tix. dtwiga m p v : d. xal tlxadt b d o, ' a, dfxaxi) devripa elx. b | devtipa : + itpwrt] ^v a d i. m. | 8 o; ^ott : ti ii h o \ dvt(fO(; a, coir a*, d i. m. colore rubro dvat^og 6 /laQttog ksyerai ra aaxaXafixovg xal itaxtdovai' Matt di ifi xara d&tjvaiovg | nQcirrig if np. h) xal dxadoq b d h o, elxddi nQmrti m p v, d i. in. col. rubro r« xa oei. 9 (^ 1^ n^o ti 17 npo x^ (laqxiov 17 /uera are dnQiUAov XQioti- iv iidaxa ovji tvgi&^n noti | 4 iftniad b, -atj m o { 5 aeh'ivtii : iapivT/g o 1 rofiiytjg : yjv. a, + ^v h | 6 hofrdaoftfv d | 7 Xgiaxov > a \ iv •{■ xtj > I 9 «| ^itigaq >- d tn p v | 10 aAerri m v, dilaxi p | norw >> b o ; '« b o I 11 xttvxaiq -{- xalg ^ftipatg tn p v I 14 ytvadfievoi b o | 16 ofioi m p V I ipvJittxtiabio h | 16 avxbi : 6 avxitg d, ]>abo|o>-d| vvftqiiog + foxe b b o I vtiaxtvataoiv a, corr a- | 18 vftcSv h | 19 dvofnuv tovdalmv o 1 saeculo III maxime inculcabaat. parasceves sanctae pluris aestimant. — oiliter saeculis posterioribus, idque kiy^i xxL] Cf. Didasc. c. 12, 6. magis, cum post saeculum IV illud XIX. IJtpl xr/g nawvxidoi xov ftf- •batuip unicum toto anno esset, quo ydkov aa^fidxov xal ntpl x^q dva- mabant. C£ Balsamon ad synodum axaaifxov ijftipas. De pervigilio magni lU. c. 89. Contra Latini ieiunium sabbati et de die resurrecttonis. Fork, Didasc. et CoKsrrr. ap. I. li> 290 DIDASCALIA V, 19, 2-6 (8). gelium et Psalmos cum timore ac tremore et diligent usque ad horani noctls post sabbatum tertiam, ei ieiunium vestrum. 2, Ita enim ieiunavimus et nos, Dominus noster, in testimonium trium dierum, 5 precantes et orantes ob iiiteritum populi, quoniani confitebantur salvatori nostro. 3. Ita et vos oratq recordetur culpae eorum usque ad finem propter « commiserunt in Domino nostro, sed ut eis det locum et conversionis el remissionem impietatis. 4. Nam ilU 10 erat et e populo alieno, Pilatus iudex, operibus iniq lion consensit, sed aqua accepta lavit manus dicens: Sinn n sanguine hums viri; populus vero respondens d eius super nos et jilios nostras. 5. Et imperavit Heroi figeretur, et passus est Dominus noster pro nobisj 6 Hebr. li, 17. — 11 Mt. 27, 24. — 12 Mt. 27, 25 XIX, 4. Hfrodfi] Non Pilalum, sed Herodeni lesunn condemnasse eliam Evangelium Petri v. 2 Iradil, et auctor Didascahac idem referens forlasse hanc scripturani seculus est. Idem sen- tire videtur Ps.-Origenes in Dialogo de recta fide, Migne PG ti, 1832, scribens: d iox^an xal ovx ahf&iin ninovhf, doxt^an xal Ilinuii^i 6ixd- Z,fi, 6o»T,an xai [liKatos dnnvintezat ritt ;ff«pac xr?.. orcm, ncc tamen cum vandum esse dixit. C Eiia et ieiuoio c 10; ieiunio hom. I, lO; Chr horn. ]\', 7; hom. Vl 2, (wf xal ^fifii xtX.] Innoccntius Ep. ad Deccntium c. 4: Nam uiique constat apostoios biduo isto in trisiitia et in moerore fuisse et propter metum ludaeorum se occuluisse; quod utique non dubium est in tantum eos ieiu- nasse biduo tiiemorato, ut traditio ecdesiae habeat, isto biduo sacranienta penitus non celebrari. — ivurijv wiiav ij haTtfiJUv] Ilium terminum, quern etiam Socrates H. E. V, 22, nonnulios observasse testatur, iam Didascalia habet; l^unc Constitutor addidit tan- quam hominibus religiosioribus magis convenientem et suo tempore usitati- inter Leonis ep. 3 c. ^aitipag Jt. (a. dltxr.] fiiX9'i dkfxTn(>otpiuvit horae respondeat, apf Stvttiiai, i e. a sccu: dum esse, quamquara nibus testibus uno ex( Verba rfe hanfpag facU poterant, eo facilLus, i dfiHtpa,- c. t8, I locui si pro vespera substitu> dies, vox niftnttj^, L e, lenda erat. Inde autem diei usque ad galli cantui posse Constitutor dicei ciens ieiuniurascverum, et sabbato observandur quin textum dubium es: 3. dypvnvovvTtg] O schae cf. Epiph. Exp Lactam. Instil. VU, 19, Matth. 2j, 6. f CONSTITLtlONES APOSTOLORUM V, 19, 2—6. 291 ^ (XJXy. 6ib xapatvovftep xal v/av vijareveiv xavrag, coe xai ^fi^tg ^09j6TevotXfUV hf xtp Xijq>&^pai ccvxbv dg)* rjfuSv, axQiq iaxtgaq' ^ dk Tols Xoixalg rale xqo xrjq xaQaCxevfjq ivdxtjv mgav ^ ^^df^" ?xvxreQSvaet vftcSv, avoYivoicxovxsg xbv Noftov, xovg Uqo' fijfto;, Towg Vai^ovg ftdxQ^Q dXexxQvovcov xgavy^g- xal ^axxl- 10 yrttg VjuSv xovg xaxruovftivowg xal dvayvovxtg xb Eva^eXtov kf f^9 xeA iv XQOitm xal xgoaXalTJaavxeg rip Xa(S xa xgbg WWTypfay, xavaaa^s xov xtv&ovg vftcov xal deijd^jxe xov &sov ixtOtgapfivai xbv laQaijX xal Xafielv avxbv xoxov (uxavolag xal T^ dctfitlag captciv 4. oxi 6 ftkv dXXogwXog XQix^g vitpdfievog 15 TOf l^Qag bIxiv „l4&m6g ilfu dxb xov ai'izaxog xov dtxalov TovTov, vftBlg ofpec&s", 0 de 'laga^X ixf^orjatv „Tb alfta avxov if ^fidq xecl hit xa xixva ^fuov", xgl IliXdxov slxovxog' Tbv fiaatiia vfuov axavQwaa>; avxol ixe^ocov „Ovx expfiev fiaaiXia d lUj xaiaaQa' axavQatOov, axavQaHfov avxov xag yog 6 xoimv 20 tavxbv ^aOiXia dvxiXifti xc5 xaiaagi, xal lav xovxov dxoXvayg, ovx il y/jlog xov xalaagog". 5. xal UiXaxog b tjYefid)v xal ^Hgcidijg 6 fiaailByg ixdXtvOev avxov axavgmd^vcu, xal xXtjgovxai _xb U Hebr. la, 17. — 16 Mt, 27, 24. - 17 Mt. 27, 25. - 19 loann. 19, 15. 6. 12. 1 xal : ante nuQaivoviifv b, >> o s , ravra^^ a b o An : iv raviani d h m p s V I 2 k^tfiBijvtti a h : dvakrjf&tiVtti b d o p s v | fitxiiti ^ I 3 n^o T^i : npartjg m \ irdttiv a b : ivdxri rel \ w(tav a : wpa rel | ^ ]> h i 4 ianipa in p s V dwarat b o, 6vvatto d s | 4'5 dno — anovrjati^o/ifvoi : rw dh na^^ttzw /ifXP'f dXextopo^toviaf napareivovtfg dnovtiaxl'C.faB^e Ottobonianus 442 i. m., quae verba etiam Turrianus i. m. exscripsit praemittens iv d/.).u> \ iff ianipai ntfinr^s a : dtvtipai b d h m o p s v A An ; 57 dnovt/ar. — dktxTopo^afviat I> o, etiam a i. t., sed addidit i. m. jo dnovriaTiL.<'}f4(vo^ b m, -Zoftfvt] b I 6/6 int^waxova^i > h | 6 xvpiaxrj^ s | 7 xal > b o | Kpr» a, corr. a' i 7/8 ry . . , YV^opsirt > b o I 8 ru; &fdi b o | 10 dXex- T(fv6voi b o I 11 ifidiv > b 0 I xattixoviiivovi + vfJilv b o | 12 ^v sec > a ; 15 ©>• b o I 17 ifioi^at d m p v | 19 int/Soriaav d, dvffioovv b o 1 20 xai- capa a b h o A : + *«' ndltv inefiorjaav d m p v | 21 avtwv b | 21-22 xal iav — xaiaapot > o | 22 ^Hgtidrif post fiaatXsvi h m p v | 23 ix&/.fvafv a h o : -aav b m p v 19* DIDASCALtA V. 19. 6—20. 2 6. Maxime iyitur oportet vos ieiunare in parasceve et sabbito vigilare atque attentos esse in sabbato et legere Scriptiiras Psalmos et precari et orare pro eis» qui peccaverunt, et exspecl ac sperare in resurrectionem Domini nostri lesu usque ad he 5 tertiam in nocte post sabbatum. 7. Et postea offerte sacri^ vestra, et tunc raanducate et laetamini ac gaudete et exsult quoniam pignus resurrectionis nostrae Christus resurrexit, & vohis hgilimutn esto perpetuo usque ad consummatimem sat 8. Namque eis, qui non credunt in salvatorem nostrum, morto 10 est, quia spes, quam habent in eum, mortua est; vobis autem, creditis, Dominus ac redemtor noster resurrexit, quia spes, qn habetis in eum, immortalis ac viva est in saecula. 9. leiunate er in parasceve, quia ilia die populus se ipsum occidit, salvatoreoj nostrum crucifigens; et iterum in sabbato, quia in eo requie ifi Dominus noster. 10. Haec est dies, qua quam maxime ieiur debetis, sicut et beatus Moses horum omnium propheta ii Quoniam enim scivit per spiritura sanctum ac iussus erat a omnipotenti, qui sciebat, quid populus filio ipsius dilecto It Christo facturus esset — sicut et tunc denegaverunt eum 2u Mosem eique dicebant; Quis te constituit principem et iudicem nos? — propterea iam pridem devinxit eos luctu sempiterno, se- gregans eos eisque imponens sabbatum; erant enim luctu digoi, quippe qui vitani suam denegaverunt et in vivificatorem suum manus intulerunt atque in mortem eum dederunt Propterea iam 25 mufto ante eis iniposuit luctum de interitu eorum. XX. Videanius autem et animadvertamus, fratres, muhos homines in luctu suo sabbatum imitari, iterum eos, qui sabbatum observant, luctum imitari. 2. Lugens enim lucernam non accendil neque populus sabbato propter mandatum Mosis, quod ipsis a^ 7 Exod. 12, 24. — 20 Exod. 2, 14. Xifiaiov Toi' inigiov {Qfov a). Prae- dictio prophetiae de Christo Domino. I. iv ^ rr/,.] Itaque Graeci domi- nicam priTnam post pascha xvQtaxrj^ tov Satfta appellant. Latini earn vo- cont doininicam in albis. Infra VIII, 33 Constitutiones eliam praedpiunt, ut servi per totam hebdomadem pas lem ferientur. 2. Ps.-Ign. MagD. II, J. — in- JlijV'fa's'] Primas homilias hoc feiW pronuntiatas debemus Gregorio N)V seno et Cbry-sostomo. Augiutinus Ep. 54 c. I festum ubitjue cetebrarl testatur. CL Socr. H. E. VII. 26. COSSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 19, 6—20, 2. 293 ftOxov Xcrfiov ,llvaxl IqHSVtt^ov id^vij xal Xaol ifieXizTjOav xsvd; mQJaxrfiatf ol ^aaiXelq x^q y^g aeol ol a^ovttq avvtjx&ijoccv ixi TO avvo xara rot? xvqIov xd xaza tov Xqiotov avrov", xai Jaati^ipttv" xhv a/axTjTov „mael vsxqov k^dBXvrfnivov" . 6. xal actw axavQca9^ivxoq xy xaQaaxevy xal dvaaxdvxog kxiqxoaxovaijg 6 xoQtax^, ixJLt^Qio^ fj ypayay ^ Xiyovaa • „'Avdara, 6 d-eog, xQtvov ty jfiv, oxi ov xaTaxXrjQovo/iijaeig kv xdaiv xolg Id-vBOiv", xal xdltv „Nvv dpadxtjcofiai, Xiyti xvQiog, Brjootiai kv aanrjQlm xal xoQifriaidaofuu kv avxm", xai' ,^v 6i, xvqib, iXiijOov (is xal ivdaxijcov fit, xcA avxctxodcaaat OQlap, 0x1 t} dg avxov iXxig i^dvaxog Cforj xal tdmvutg. XX. Mtxa ^ dxxm ^/iigag ioxa» v/itv xdXiv tOQxr) xifiia 20 avx^ rj Srfdofi, kv y dvaxtaxovvxa iftk Sat/iav ixl xy dvaaxdasi ix23jQoqp6(fi]Ctv, dsl^ag ftoi xovg xvxovg xmv ijXaw xal x^g Xoyxijg iv Tg xXevQa xrflf xQcoaiv. 2. xai xdXiv dxb x^g xgmxrjg xvgtaxfjg oQtB^fti^avxsg xeaaaQdxovxa rjiiigag, dxo xvQiax^g (lixQi xiiixxt/g ioQxd04ZX£ xi/v ^OQxifP x^g dvaX^peoig xov xygiov, xaO-* rjv xXij- 26 1 Ps. 2, I. 2. — 4 les. 14, 19, — 6 Ps. 81, 8.-8 Ps. 11, 6. — 9 Ps. 40, II. — 12 Luc. 22, 19; I Cor. 11, 24. — 15 Exod. 12, 24. — 16 I Cor. II, 26. — 21 loann. 20, 25. — 24 Act. i, 3. 3 avrov : avrdiv b o I 4 wati b d ni o p v : w^' a h LXX | 6 xvpta- ^^I'i ' r^jc ^. m p V I 7 tijv yjjv > h j 8 pvv >«• a | awttiQlw : xvpiw o \ 8/9 xat s. tv ttVTtji a b d o : > h m p V A I 9 rfi >■ b o 1 10 rf«« xrk. inscripsit o nf(>t t^i avoaraoi/iov r,fitgai \ 11 ngoaeviy^atfitv b o | 14 aQgafiutv a b 0 V : o ap(*. d h p i vfttav a d h o : ^ftdiv bmpvA|o>-b| 15 iailv b o I 16 axgis d p V I 16 17 lovduioie + /**»' b o | 17 m rtdvrjxtv <^ b o | 18 ^ >• o I 19 xal : ante Ziony d m p v, >■ b o | 20 nahv vfxiv (^. b) eorto b o ; ttftia : fii'a b o | 21 otlri; dmpv{^;>bdo|^:(tfboi23 ^nl rf/v ni-ivpa h \ iv — rpwotv : iv^ (>-■ iv y) r^v nlivguv iipcihtj b o ] 24 dgi&/i. — xvptax^g > b o.\ axpt b d m o p v , ntnrr/:; a ] 25 irOftTaZete d p V 294 .DIDASCALIA V, 20, 3-6 (s). ab eo (latum est. 3. Lugens non lavatur: nee populus sabba 4. Lugens non parat niensam: nee populus sabbato, sed vesp parant ct imponunt sibi, luctu menti ipsorum obversante, qui inao inlaturi erant in lesum. 5. Lugens neque opus fadt neque loquit B sed seJet in tristitia: ita etiani populus sabbato; dictum est ec populo de luctu sabbati sic : Non moveas pedein tuum ad facie opus, nee loqnaris verbum ore tuo. 6. Quis ergo testatur, sabb eis luctum esse? Scriptura testatur dicens: Deinde planget popuH Jamilia adversus familiam, famiiia domiis Leii seorsum tt mulit 10 eorum seorsum, dotnus ludae seorsum et mulieres eorum seors. I Exod, 16. 23; 35, }. — 4 Exod. 16,29. 12, 12. I}. 6 les. s8, IJ. — 8 2 Beov + avTot h | 3 fcac uv : axQi p v 1 av >• d | C xal > 7 i\bv >• m p V I 8 fatiroi'f d p v > 9 rot + ivvarov d h, ivv. }.mov b litivoi Fofjn. tN^ b d o I 10 ^f >■ d I oJv' : ; : o *. b, > 12 diaipopat:; d | ovtwg a o, corr a* | 14 ^tffi^fv a h A : fdcax§v b d 0 LXX I 'laxoi^ : ioj/f o \ 16 ftiia -|- Jc b o | roi;ro a li LXX | riff > 16 rTf h 1 dvayvwaiv + rorf b o | 16 17 xowovrai o | 18 ^:tl d 1 yd fn4vt]V h, yfr;;oo/Uf»'jjr d | 19 Tioiovaiv p, ;ro(Ot'i'rfi: m v | avrofc h | 2*2 rli' Tutog m p I xvpto£ -\- ^fuDy h '/lyuovv -\- /a b \ 2^ ^rth-Oi d p | vft^xf ^ ini^tfy b d o p | 26 xfiirijy -{- thai p v | vtx^v m \ 27 tovtov h ra o p r : toviov b, Tovrm a d | 28 nvQ : ante naga x. a, -f xal &iior b o | SO lift(>' calia, i'estum expialionum, quod ceic- brabatur decima scptimi mensii vtl Septembris et quo ludaeis aninus t!- fligere seu ieiunare praecipitur Lev. 16, 29; 23, 27; Num. 39. 7. Sub Bnem versus autem illud festum cum alten confunditur. Mensis Lous, quem co- dices b o mensi Gorpiaeo praetnittunt. apud Syro-Macedones idem erat cum niense Augusto et a Syris Ab appclb- batur. Cf, Uelcr, Lehrhuch dtr QtrMf- hgie 183 1 p. 180. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 20, 3—6. 295 waOac xaaav olxovopilav xal diaxa^iv avfjXd-ev xgbq xov axoaxd- tarrc avxhv 0-eov xal xariQa, xa&laag ix de§t<3» zt/g dwdfiem^ wd xiQiftivatv, Jcag av xt^maiv ol ix^Qo^ avTov vxo rovg xodag mov. oq xal iXevatttu ixl avvteXeia rov almvoq (iera dvvd- nmg xol 66§tjg xoXX^q, xQtvai ^rnvxag xal vexgovg xal „axoda€vai 5 hdoxtp xaxa xa loya cnSxov"' xal xoxt „otpovxai" xov ayaxriftw BJor xov d^eov, „ov k^/txivxrfiav" , xcu ixiyi'ovxtg avxbv „x6tf>ovxai If' iavxoig qivlri xaxa g>vX^v, xal al ywabctg ccvxcov xax* Idlav". 3 (XX). xm joQ xal pvv dexarg xov (tTjVog Fogxialov avvaB^Qoi- ^l^upot xovg 0(f]ji'ovg %Qeftlov dvoYivcoaxovCtv, iv o\g %l{^xai' 10 „Ibnvfta XQO XQoacaxov ^fimi> Xgiaxbg xvQiog aweXtj^dyj iv xaTg iui^OQalg avtcov", xal xov BagovXi ^v

a 9 Ivreive m 10/14 k'yfxiv — aov : jntl rot xpalptnv p | 10 Ttpaoti^Tog : topatorr/TOi o | 12 laol vit. o. m post ^aat'f.tun; b h o j 12'14 iv xapSiti — napd : tog d | 12,13 ^aai xal ir^fji; m V I 14 o >• m p V I 15 exziaiv : (OTtjai b | otiov h | 17 noit tA&flv a I 19 olxov -^ xal naf.iv b o | nfpl -|- dr m | 20 itai : o b^ p V I 21 xal ur9oi — dvufi. >• b m o p | 21/22 xal tazai — l§a t^vdiv b o ; 23 (}^ a h : + nahv b o A, jfaZpf (-(- g>tfalv d) o^'Oil(>a aiwv d m p V I Ipy^txai + «7o* b d o LXX i 24 Jtffaoi > d m p >> d I 26 tovxov + xal o b o A^ye* lirttt '-w b h o ' dvui > d 27 of.To ooovi post '/[HQoiv o I 28 yijv + xal b o 29 ditiatv 30 /^mtuywyovinu b o ] r^v -|- ruJr b d h o | 31 *at -\- o b o \ nrjM rf* d I 33 tmafitv b o | 34 rfJ- > b o | Sfi tov narpfn; euro sequent^ struit b I nvpvi o »ri 6. Abi] Abt vel Ab est mensis quintus ludaeorum, et nono mensis die, decimo, si ille dies sabbatum erat, populus ieiunabat ob destructionem templi. Cf. Ideler, Lehrbucb dcr Chronohgif i8jl p. 243. Constitutor v, } illi niensi substuuit Gorpiaeum. * 1 }. df or h'lyov vTtrjffrovfitvov xzl] Similiter VIII, 1 2, jo. Ad ilium locum ill codke a Graecus quidcm adnotavit: <>v dtj^ofini vTttjpfitiaai Tip Hup xal 7i«rp< TOV viov, d'tk'f.u avv aiTty ixavxa notijoai (Turrianus adhuc scholium lotum legere potuit; nunc pEurima verba praecisa sunt); ad hunc: Mtta Tfjy ad(ixtuaiy ti'not uf it.; itjv tn- tfptoiav (fi' attov, ov fifjV Ttfjo Ttji napxwafoti;. Rectius schoUui dicibus d et V dicit: "On tit vTttjQiTil it vlits Ttp natpl » ovx vTtofiuaiv TOV vioi dli ovif XtiTovpyixfjv di'fafjtv 1 fia, dk?.' a/i avrSfjfiiovpyoi. quidem similiter sen&erunt. El in Apologetico c. 15 et 27 fil ovpyiir tti.eiOTatov npos xsi ovyyiav xal yrg covofda^ep. 8. zovxov 6 vid dSmg lycJLUy r^r vxig avxov cpd^v Xiymv ,'Qi6^ vxeg p ajaxfixov", xal kxuptgmv ilg xQoatoxov avxov hpaoxtv fegfgoKiat x^v ^o/igialav oov ixi xbv iirjQov coy, &vvaxi, xy taic'njxl 0OV xal xm xoIXbi aov, xal ivxetvov xal xaxevodov xal gufut %vixtv dXrj&etag xal xQaoxi^xoq. xai dixaioavvrjg, xal odij- 10 Ki ct &av/iaaxmc r/ dt§id aov xa ^iXtj oov rjxovrjftiva, dwaxi, ok vxoxdxm oov xeCovvxai iv xagdla xmv kx^Qmv xov ffaoi- ns' ita xovxo ^piotV oe, 6 B^eos, b frcdg aov iXatov dyaX- ioiwc xaQa xovg fttxoxovg aov". 9. xepl avxov xal 6 JktXo/idtv tpv aiv (te, iv dgxy w xov x^ "piv xoit,aai, xgo xov xQosXd-ilv xag xrjffag Tc5r tfrp iXeytP' „npsv(ia xgo tOtoxov iffuav Xgiaxbg xvgiog avPBXrjg)Bi] iv xalg diatp^ogatg «5v, ov dxofuv hf xy axtgi avxov C^a6iu9-a kv xolg id-vsoip"' 'ItQau^X dk xdi ol xa&sj^g xgoq/^ai xapxaxov, xovxop dpai •axov xvgtov, ^aOiXia, xgixrjv, vo/io&ixijp, dyyeXop xov xargog, 36 2 los. 5, 14. — 4 I Reg. 12, J. — 6 Ps. 44, 1. — H Ps. 44, 4 6. 8. — Prov. 8, 22—25. — 19 Pifov. 9, I. — 20 les. 11, i. 10. — 2.H Zach. 9, 9. — Dan. 7, ij. 14, — 27 Dan. 2, 34. — 31 Threo. 4, 20. 2t»8 DIDASCALIA V, 20, 10—12 (S) mini coram eis et solvite ieiunium vestrum, et re vestri sex dierum offerte Domino Deo. Qui vero md habetis, servile paiuperibus et inopibus eosque recreate ut accipiatur merces ieiunii vestri. lo. Ut igitur qua 6 pasclue advenerit, sic earn servate; neque enim mensis cuiusque anni cadit in idem tempus, sed mutabilis est. cun- populus il!e pascham facit, ieiunate et vigilias vest ptrficere mediis in azymis eorum. ii. Prima autem lectaniini omni tempore; nam peccati reus est omnis, i 10 suam atfligit prima sabbati. I2. Propterea neque lici 9. qui vero elc] Cf. Bim. 21, 2. 10. neque etiiui mensis — vtutahilis] Secundum annum solarium enim pa!;cha in varies menses et dies cadere potest, cum secundum annum lunarium, qui apud ludaeos vigebat et cuius com- putalio in tempore lesti definiendo valet, <{uodammodo stabiiis sit. Itaque auctor lectores monere potuit, ut ie- iunium paschale eo tempore institue- rent, quo ludaei pascham peragunt. Altera ex parte ieiunium hebdomade certa circumscribit, praecipiens c. 18, ut Christiani ieiunent a feria sccunda usque ad sabbatum, nocte sabbatum sequente ieiunium solvanl ac resur- rectioncm Domini celebrent. 10— 1 1. Respicit hos versus, accu- ratius particulas: vos ergo — cum azymis eorum (10); nam peccati reus — sabbati (i I ), Epiphanius H. 70 c. 1 1 ; cf. Testimonia. 12. Ieiunium paschale secundum Di- dascaliam duravit usque ad horam ter- tiam noctis sabbatum sequentis et do- minicam introducentis. Incidit ergo in tres horas dominicae idque dominicae principalis, quoDominusresurrexit qua- que secundum regulani ecclesiasticam minime ieiunandum erat. Ideo auctor urget nonnisi tempore paschali illis ho- ri$ ieiunandum esse, neque vero alias, :! oH cu. *' '"I lus n IV. 6, 7; 7, 4; V, sJ Dissert. Ill de Irenaei 1 59 ed. Stieren II, 294); T AutoL II, 10; Origenes C VI, 60; De principiis pri ad Culoss. ed. Bened. T lius Adv. Eunomium huius libri auclor fu 29, 680}; Epiphanius H. 74 c. 5; Hilarius De — I). Cf. etiam quae ; adnotavi, ubi eadem M| aliter versa, legitur. -^^ ovif^i >TX.] Cf. c. 7, JO, 14. fO()TttoaTf fdiav h{fi domadem paschalem tota tauquam festum habitam saeculo IV multi testanft tiones idem de hebdomad decemunl. Similiter Paeai cum antiquum inter dies paenitentes omni ieiui cum hebdomade pasc pentecostes vel spirit Cf. Morinus, Comment. 1 plina in administratione s tentiae 1682 II, 88—90; aevo hebdomas pentecos Occidente tanquara fes* Synodus Moguntiaca 81 J madcs paschae et pent expresse inter dies fes Cum autem dtscipl eiui^ iritiy CONSTTTUTIONES APOSTOLORUM V, 20, 13-18. 299 9^3^^_^t6v. 13. TovTOP ovv xa\ jjfiftg xt]Qvaaofie» vftlv xdi jgpgjjgdygfrg d^ihv Xwfw, vxijQeTovftevov too d-$€5 avrov xal ig^^eis Tiyr rmp SZaiv 6r]fuov(fYlav' Tcwry xtUtevovreg ^asad-B, iw*n>iiiiicg ftivij top SafiovriX Xiyef „Olvov xal fti^o/ia jp jtjjuaxa, xai iaeytco r^ V^X^ f^^*^ ivmxiov xvqIov". 16. xai ynfrttat, yijavtvaavxtg rgelg vjftiQag xaL rgslg vvxtag, tfjg oQY^g y JtttQtof dx^v/ov, xal 'Ea&rjQ xal Magdoxalog xal 'lov6i9- rrjv 15 y atftfimy ixavdoxaatv v^aTsvGavreg axig)vyov X)Xoq>iQvov Ttal ^, xai Javid Xiyei' „7it •fdvaxa fiov rfid^ivrjaav dxb vrjarslag, ri j adQ§ ftov ^XXou6&ij di J^Xaiov". 17. xai vntlg ow vij- ttvontg alreta&e xaga xov d-sov rd alr^ixata vfimv. 18. fiera [ ffgy hffdoftdda trjg VTjarelag xdaav xetQoda xai xdaav xaga- 20 tiv^ xifoordcoofiev vftlv vrfixevtiv, xai xrjv xtQioaelav vfic5v 4 loaon. }, j6. — 9 Exod. 34, 28; III Reg. 19, 8. — 10 Dan. 10, 2. }. — I Reg. I, 13. — 14 Ion. j, 4. 5. — 16 Esth. 4, 16. — Judith 8, 6. — Ps. 108, 24. 1 x^pvTTOfiev o p V I 1/2 x)]fvaawftev . . fvayYff.l^wfiei^tt h \ 2 avrov : St ittnpl b m I 3 narpl + ttvrov h \ 4 6s + xal a | dmarmv d m p v j FfT ;> b d o I fttvti a d m p V I 6 ro : xov b | 7 xai — ixlav >■ b ; tv 4- hfiSoftada o | xal sec >> b | (v(pQav9^i^vai + xal h | 9 n- h | t'v rw arofjtati b o | 12 fii9vafjttt : ttga b m o p I 13 fiOV >■ a | 15 lov6(l& a | 17 dft/iocv b o | 18/19 vtjarev- wrrg d m p v | 20 naaav sec > z b iseotaaea esset, numerus dierum stolorum nominatur. Cf. Nilles, Ka- toram paulatim minuebatur. — ftft' lendarium manuale II(i88i), 454—457. ur^r vtiaxfvavte fiiav] Huius ieiu- Baisamon, Resp. ad interrog. Marci 5 3, Constitutor primus mentionem facit, de ieiunio septem dierum circa festum ue fortasse invenit leiunium apud apostolorum loquitur. aecos adhuc viget, durat autem nunc |ue ad festum apostolorum Petri et 18. n. tetgdifa xal naffaaxevtjv] jli, unde ieiunium sanctorum apo- Cf. c. 14, 21. 300 DIDASCALIA V, 20, 12 (S). praeter pascham ieiunare tribus illis noctis horis, quae sunt sabbatum et primam sabbati, quia haec est nox primae Attain en in pascha solum ieiunabitis tribus illis noctis horis, gregati in unum fideles in Domino. 19. nav fi, ad/ifiaTov] Cf. quae ad- notan II, 59, 3. Sabbato ieiunare in Oriente illicitum habitutn vel saltern non ieiunatum fuisse praeter Consti- tutorem primi referunt Basilius De ie- iunio hom. I, 7. lO; II, 4. 7 de quinque ieiunii diebus tempore Qpadragesimae dicens; Chrysostomus In Gen. hom. 13 c. 2; Peregrinatio Silviae c. 27, i; 44, I ed. Geyer 1898 p. 87. 95; Cas- sianus Instit III, 9. Augiistmu^,^ ad Casulanum c. 2 n. 4 morem multis occidentalibus populist adscribit. Consuetude cootraria 1 me in ecclesia Romana vigdMt. jtfvr^xootiiv] i. e. tcmpus a usque ad pentecosten vd ' simam. Hoc tempore genni sjmodus Nicaena c. 20 vetnL ieiunia laxata fuisse praeter CONSTITUTIONES APOSTOLORUM V, 20, 19. 301 nfixdag xivfjOtv kxeiogrffttv. 19. xav /diwoi ad^^oTov Svev Irog xai xaCfxv xvquxx^v ixtxBXovvTes avvodovg evg)Qalvta9^e ' tg YOQ afuxgrlag lorat 6 Ttjv xvQtax^v vijcrevrnv, ^/jigav ava- MPg ovCav, ^ r^v xevrrpcoov^v ^ oXcog rjiiiQctv iogrfjg xvglov fmv' ti£q>Qttv9^(u yag 6il kv avralg, aXX' w frfv^oat. 5 1 /ifrrot + ovp h | 2 iniTfL avvodovg e^ h | 2/8 inizeX. — xvQittxi}v o I 6 xar^^itSv h p | Ya(t del 00 b o | ravrai; d m p v | subscr. rilos tpl fiaprvpiop fiifiXiov m primus Cassianus Collat. XXI, ob causatn synodus Laodicena c. 51 9 referre videtur. — ^ Zlmi decernh, ut inQjiadragesiniamartyrum r ioftiji jr.] Si toto tempore natalitia sabbato et dominica celebren- uagesimae, eo magis diebus fe- tur tanquam diebus, quibus non ieiu* iunium vttandum erat. Q^iam nabatur. VI. I. Ante omnia cavete omnes haereses odio dignas et mils et abominabiles, et fugite eas quasi ignem ardentem atque ad- haerentes eis. Si quis enim schisma faciens se ipsum ad ignoi condemnat una cum eis, qui ipsum sectantes errant, quanto nu^ 5 si quis it in haereses se immergere? 2. Nam hoc sciatis, qoo^ si quis principatui studet ac schisma conatur facere, Idcum CaaA et Oathan et Abirom consequetur, ipse et qui cum ipso sm^ atque cum eis igne punietur. 3. Etenim etiam Coritae enati levitae et in tabernaculo testimonii ministrabant, et prindpibi. 10 studebant et concupiscebant summum sacerdotium. 4. £t a)cp^ runt magno Mosi maledicere tanquam femina gentili utentt, (fk Aethiopissam uxorem haberet et macularetur cum ea, et omki alii et domus Samri, qui fornicabantur in urbibus, cum ipso essenl et populus, qui- cum ipso erat, immundus esset et frater ipstv 15 Aaron princeps foetus esset idololatriae, populo suo faciens coo- flatile ac sculptile. 6 Num. 16. - 12 Num. 12, i. 8. — 18 Num. 2$. Umt J 2 axiofiaiwv + xal nt^l (n. >■ b) aigiaewv b o | 4 dBfftit9Vi : -ittt b 0, a9ewrovi a, d&fwToitovi a^ ; wantg a : 0; rel | 6 rovff avt^ ni^t. > b o I axtanaia + xai xolq avruiv nk^aia^ovoiv (-a^atvttt^ o) b o 1 6 if*- I. Didascalia ante hanc sectionem caput de libris educandis exhibet, quod supra IV, 1 1 legitur. * * « I. Tivfg axlofxata noitlv TO?.ft^- oavTtg ov Sii^vyov dJ* rifnogiav. Qjuinam schismata facere ausi non effugerunt supplicium. - - Codices hac inscriptione carent. I. Cf. Ps.-Ign. TraU. 2, 3; lO^ S. }. ^Alagias o xal 'O^/a?] i & Aa- rias, qui et Ozias vocatur. IBo no* mine regem appdlat liber qpattu t^ gum, exceptis versibus jo, }3 et )4 capitis XV, ubi in LXX autem itoa 'Al^aglas legitur; hoc nonuae Ptralipo- mena, excepto I Paial. 3, la. BIBAION ?. HE PI S X /£ mA T£i N, I. IIq6 xdvxfov g>vXdactC^€, <3 ixiaxoxoi, xaq deivac xai Uxaq xtA d&eftltovg algiattg, gxvyovTeg avxag Saxtg xvq tpXiyov DC ovrtp x2fiaut!C,ovxaq. yevyere 6k xal xit axlofuxza. ovrs yag 6 PC gpoalovg cdQiasig B^tfuxov ixxUvat rbv vovv, ovre rmv Ofvaiiwmv xmj^C^Bad-ai d-Biuxw diet q>iXaQxlav. 2. xavta yag i TO xaXaiw xiveg xoXft^aavxeg ixixeig^cu ov^ di^gnxyov xifV uogUxp. AaO-av yag xaUdfietgav avxtxgoccaxoi yevofitvoi Mcaael t»xo9tjaav dg yfpf, Kogik 6k xai ol /tex' avxov 6iax6aioi xbvx^- 10 Pta, xw ^JoQcov diaaxactdaavxeg, xvgog xagavdZco/ta yeyovaOiv, OQiaft dl mg iXXtjVoxolxti» 6vei6laaaa Mmarjv Igoj xtjg xagefi- ij^g dxe0lij&Tj ixxa Tj[Ugag' iXeyev ydg, oxt ywalxa Mmvaqg iHoauooav iXa^ev. 3. ov ftfjv 6k dXXa xal ii^aglag 6 xal 'O^lag, kog d^ y> ^OiXsvg xov 7ovda, xaxaxoXfiijOas x^g legmavvijg 16 d ^vfttdaai ^ovitid'elg xb &viilafia, o ov xgoa^ov riy avxm, Ttlvoiupoq vxh *AC/aglov xov dgxtsgiatg xal xmv 6y6o^xovxa gimp 7UU ft^ vxaxov0€tg, k^avixeiXsv Xixgav kv xm fitxoSxm xal fxivoev l^Zd-slv, Sxt ^Xey^tv ttvxov o xvgtog. 9 Num. 16. — 18 Num. 12, i. 8. — 14 II Paralip. 26, 16—21. «f b o I r»v >• h I 7 &efiitiv >► b d o | yap >• d | 8 ttve? toXfji. 00 h | ifiiffAv h, ttfitfia o I dvTtneoownov d v | 10 r/( + zrv h | 11 ro; 'Att(jwp : r iftt^itav b o, >■ p V I 12 Magiufi b o : ituQla rel | w; kk^voxolxtiv '6^tox. o, ipdetvox. b) b d o a* i. m. A cf. D : >■ a h p v | oveidiaaaav 3 ! Mwa^ b d o p V : ftwatl h, ftwiatl a | 13 i^t^Xiq^ri b, ixfikyj o \ ■yev : rlxtv p v | U o xul d h o A : xal o b, xa2 a p v | 16 d^ > a h | Ha + xttl b d o |.16 iffoa. i|v : npoaJ^v o | jJv > a | 17 [^w]kv6/Aevoi : ipit codex e | dfxi$piai a h : iepfmg rel | oySo^xovta : n a | 18 Xinpa > p I 19 xvptos : 9e6i b o 304 DIDASCALIA VI, 2—3, 1 (S)- II. Et mala loquebantur de Mose, III. qui omnia il ct signa populo operatus erat per Deura, qui praed mirabilia opera in eorum beneficium perfecerat, qui Aegv] plagas intulerat, qui mare arundineum diviserat, ita ut qi 3 Exod. 7-12. 4 Exod. 14. 1 uyuntiTol : ddf-hfoi b o a- i. m. ' araaiaaartwv a h : ataaiaa b o; rel I 4 'itgutavvij >• o '. a,ufivov b h o »f «>/ : iaiiv b, > 0 xal > b I fi avtouuTfiy a o, corr n'^ | fintp h t \ o t^ : on 7 ovdfl^ b h o yccQ + o p v diifSa^av a e, d/ifAdaSaA b 0 9 uioaei h p v 12 aov xal >» b o | liJ d/itdda b o yijoi /. h , 17 d/itfwr 1 xofHTttt b d e V fere semper i IS Mwatl > p v | Alyi:ixo 19 ijLt-f.t . . . yaAa ^ d | xal ri > b o i 21 Kopfirai : + /Jyotrreg b fxtoat, b e p v i 22 fiovog e | r/ > d e p v 2J.'23 'Att(i(ov > b o I 23 if(Jttisrtiv b o | 24 /lovog : ovxi ndaa 1; t ayt'tt b o , Ttito Tovrtor : nQtuTov b 0 j 25 ij.ua? b d e 0 p : LXX I 26 //a*a;; b d p | 27 7idvTa<; + dv&pwnovi b d e 0 s jjtlfiuactv tbv Ttj/.ixovroy avdga ol dyngiaxoTatoi, xov io.t (fv).uxn, lov dttytfQin xal iiaai)Ja, rbv f/var^v raJv >9ffc»i'. 1 ov(jyur rag zor iit]uiov(>yov ^nt(tft^df£f%ov ivf(*yt!aq, tov stp dtvifwrarov, tov xainfQixov, tor (ftlav^patTtoraxov, rov :10k ttvToig dna).).d^avxa xul dio>f o» t{tav,uaTov{tyt/ae 61 avxov. De virtute Mosis et de in- fidelitate gentis ludaeorum et de mi- raculis, quae Deus per ilium edidit. I. Cf. Acta Pilati c. 9, 2 ed. Tischen- dorf. — Mwatl rw . . xov xx?..] In- concinnitas orationis e plicatur, quae c. 2 (C ;, i) legebat: xal fxai af/v TOV xtL Constitut surrectionis cxemplis i Mosem revcrtens c. 3, 1 xal inaviatr^aav Mwc deinde autem Didascali secutus est disparitaten legens. Altera ex part( orationis explicat intei codice a institutam. £ brarius textum sibi pn iDserens corrigere stud dicibus d e p casus tnul sativo dativus substitui toauvxa arrA.] Haec ] repetuntur c. 20, 6; Verba tov roauvta - leguntur etiam VIII, i CONSTITOTIONK APOSTOLORUM VI, 2, 1—3, 1. 305 n. JlQoaixfOftev cnv, ceyccxijTol, xl xb xXioq x' „0l Xoyoi aov xaXol, ad wx iattp 6 axovodftspog oov xal 6ixai(6caq 6e' xlg fte xoi^si igoyro**; 4. o dl /i^sddaddp' „Ovx iaxtp fiot, (fijol, fugig h ioAH vod^ xifjgovo/da ip vl^ 'Iea0p 6i6mxep x^p agxiegcaOvvijp piopm; icyi xaaa ti avpayayyri xvglov ay la; xal xi oxi 'Aagdop legaxevet ivog"; 7. xfld xgb xovxcop ciXXog xtg l^Xeysp' „7Tg oe xaxiaxijaep ifiovxa xtd dixaCxtjP kg)' fipiag"; 25 in. Kdi ixavioxijaap Matael x<3 xov d-sov d-tgdxovxi, xm aga xavxag xgaoxdxco xcA xiaxm, xbp xoaavxa xaga &eov jftOa xtd xigaxa x(p Xam xexoirpcoxa, xop xa ep6o§a xai 9-av- taxa egya elg svegyeolap avxmp xtxeXexoxa, top ix' AlyvxxLovg xdxXijyop xexXijgmxoxa, xop xrjv kgv^gap &aXaaaav 6i\igrjx6xa 30 7 II Reg. 18-20. — 8 Num. 16. — 11 II Reg. 15, j. 4. — 13 II Reg. ,1.-16 Act. ij, 22. — 18 Num. 16, 13. 14. — 21 Num. 12, 2. -- 22 Num. , J. — 24 Exod. 2, 14. — 26 Num. 12, 3. — 29 Ex. 7—12. — 80 Ex. 14. mov oaioTtfti a | 27/28 xtp . . neTcoiTjxozi d e p s, et similiter in sequen- «$ tw pro Tov ' 27 ToiaOta d e p s v I napa &eov >■ h | 28 evdo^a + p V I xal sec >■ h I 28/29 &avfidaitt h | 29 slg + sv^iQoavvtjv xai s | i,'30 TOV dn Aly. 6. nsnl. > p v | 29 AtyvnTiotg d | 30 diepprixori d s, tQQlXWTa b Funk, Dioasc. ct Cosstit. ap. 1. 20 DroiSCALlA V!, 3, 2-6 {9}. aquae hinc inde starent, et quasi per desertum siccum pc=^^ duxerat atque demerserat inimicos eorum et qui ipsis mala U et omnes, qui cum cis erant; qui tontem aquae eis red dulcem et ex petra dura eis elicuerat rivum, ita ut bi 6 satiarentur; qui e caelo eis mannam deduxerat et una cum cis carnem dederat, qui colunitiam ignis in nocte in illuminat^^ et deductionem eis trlbuerat et in die nubem in umbraculuri^ in deserto eis manum porrexit in constitutionem legis tribui decern verba Dei. 2. Et mala loquebantur de amico et i(J bono Domini Dei, gloriantes in iustitia et cxsultantcs san et ostentantes niunditiam ac fallaciter prae se ferentes religion Et ita tanquam mundi et diligentcr sanctitatem observantes 1( sunt: Nolumus inquinari cum Mose et cum populo, qui cum co quia immundi sunt. 3. Et surrexerunt ducenti quinquaginia 15 et abduxerunt, ita ut detlcerent a magistro Mose, quasi dc se tientes, se Deum magis gloriticare eique studiosius scrvire; multitudinem enim populi illam praedictam unum turibulum Deo Domino offerebatur, schisraatici vero illi, ducenti quinquagi cum ducibus suis, offerebant unusquisque eorum unum turibuli -0 turis, ducenta quinquaginta turibula, quasi magis pii et mundi industrii essent quam Moses et Aaron et populus, qui cam erat. 4. Neque eis profuit multitude mJnisterii ipsorum schisi tici, sed exarsit ignis a Domino eosque consumsit, et combusti viri illi ducenti quinquaginta, turibula manibus suis tenentes; et 26 apiruit OS suum ac deioravit Corach et Dathan et Abirom ac tai uacula eorum et instrumenta et otnnia, quae cum eis trant, dtsc\ derunique vivi in infernum ad suppliciutn. Et sic devorati sunt terram principes erroris schismatis, et viri illi ducenti quini^iu- ginta, qui erraverant, igne combusti sunt populo universe vidcntc, <*0 5. Multitudini vero populi Dominus pepercit, in quibus erant niultL peccata; Dominus unumquemque secundum opera ipsius iudii et magno populi numero pepercit; illos autem, qui se putal mundos ac sanctos esse ac plus ministrare, devoravit ignis, niam in schismate erant- 6. Et locutns est Dominus ad Mas 35 ad Aaron: Tollite turibula aenea ex jocis et reddite ea la\ 3 Ex. IS. 25; 17, 6.-6 Ex. 16. — 6 Ex. xj, ai. — 8 Ea. ao -.( H Num. 16. — 23 Num. 16, 35. — 24 Num. i6. }2. jj. — 34 \uo ,6-38. CONSTITDTIONES APOSTOLORUM VI, 3, 2. 307 ^ '^'^^og xa vdaxa IvBtv xol Ivd^tv dtaaxijaetVTa xai mg 6i ^^ l>}pa? tov Xaop dyrjOXOTa xal fivQ-iaatrta ^oQam xa\ tovq ttf^Ji^wg^xoi xavxcx rovq Jtag avxmv ftex* avxcov, xbv yXv- ■i'"''^* Jtfff^v avxctq 6ia §6Xov xal he xixgaq dxQorofiov xgo- f^^a avxolq vdatQ di^xoaiv, xbv i| ovQavov (lavvodox^aavxa 5 •wol? 7UU. i§ dJQog XQeodoTJjOatfxa, xbv OxvXov xvgbg iv j^jxtI >k fnidfibv xal o6ij/Uiv xaQtxofUVov avxolg xai oxvXov VBfpiXrjg ^ (kutaftbv riftiQag 6ia xbv l§ ^Xiov tpXoynov, xbv voftov ^eov k (ftoftatog xal ^gtpog xal ypgy^s 9'BOV iv xXa^j. XiMvaig xsxo- ^^i/itPov xoQaaxofUvov avxolg xsXeiov agid-fiov dexdXoyov, ^ 10 • ^log heixtog kvmxUp (bfiiXei, mad xig XaXfjaai xgbg kayxov pUof", xegl ov elxev „KcA ovx dvlcxrj xQO^tjxijg cog MoHJfjg". I tovrqt kxaviaxTjOav ol Kogelxai xal ol 'POvfiijUxtu, xal Xld'ovg jeXov xaxa xov Moiaiaig xgoaBvxofiivov xal Xeyovxog' „Mr) ^9^W9 ^h T^y dvalav avxmv", x(d oqi&etaa ^ d6§,a xov 9-eov 16 wg fuv iig f^v xaxrjvtyxev, xovg de xvgl xaxig)Xe§ev, xal ovxmg ovq agxT^ovg xfjg xXdvijg xov axiOfiaxog Xiyovxag' „Jdafiev jgiPyoy iavTOlg", „^vot^£V t/ y^ xb Oxo/ia avx^g xal xaxdxiev vtcvg xal rag oxtpfag avxcov xal xrjv dxooxevr/v avxmv, xal •axTjIi^ov tig adov ^(ovxsg, xovg 6h Kogsixag axojXeaev dia 20 8 Ex. I J, 25; 17, 6. — 6 Ex. 16. — 6 Ex. 13, 21. — a Ex. 20—40. — J El. 33, II. — 12 Deut. 34, 10. — 14 Num. 16, 15. — 17 Num. 14, 4. — ) Num. 16, 32. 33. 2 dyrioiottt a h : ^yijoxora (-ores b o) rel | ^v&iaavti b d e o p | ti sec >> b o I 4 Sia : /iera p v I 4/5 ngoay. avtoli 00 a | 6 v6wq diip. 0 I vdtoQ ;> b I (tavvaSwvijaavTa o | 6 avtoix; d e h { xQsmXoyiqaavttt a | 0 iv vvxtI ox. nvQOi d e, xov iv v. nvg b o | 7 naQfx^l^^voq o, napa- tfiiva d e | ernxoig : post bSrjylav b d e o | 10 dpiBftov b \ dexaXoywv o \ : o; b o, CUV d I 11 o >■ b o I waei : dae^cov vtcv rrfv xQovoiav ?/ rr/r djffnovQyiav ; 2. aXX vfislq, adtXtpol, rf/g y^a^tjc xatdtvofitvoi, g^vXdaaEa&E /irj jtoielv xa axhfiaxa fiyg YVfo/xrjq fifjje fiTjv xijq ti>o>oto?c vfi(5v, oxt oxojtol ajTmXflag ti ^6§ijq dB^ifilxov ag^avTfg xa&iaxavxai xotq Xaolg. 5. hftolta^: ttu 01 Xtt'ixoi, xotg xi] y^'^f^ii '"o*^ i^iov hfavria doyfiaxiaaoiv fitj tifjCid^txe fitjdt xoivovol tf/g dat^tiag avrdiv yhm&t, Xiyei yag iai o &e6g' „Ajtoaxlo&tjTE ix ftioov xwv dvdpm> tovxtov, h>a 10 n; avpcuioXfjOd-e avxolg", xal xdXiP ' t/EjiXd^ere ix (tiaov avxcov, te* dg)OQia&rjxe, Xt'ysi xvQiOi, xal dxaB^aQTOv (iij axxeC&E, xdyto tadi§ofiai Vfiag". V. ^tvxxioi ydg elaiv wq dXr}&(og ol ^Xao^tjfiovvreg 9t6v »l ftev yag jtXiloxoi xmv ddf^cav dyvotav l;foiit;«' &£ov, ovxoi 6h 16 vxxoyoiav mg &eofidxoi voottvGiv • ex yag xf/g xaxiag xd5v algt- 10 Num. 16, 21. 26. — 11 II Cor, 6, 17; les. 52, i. » — ■ — 1 9i6i : v >9. b d c o I 2 rrjv > d | 3 xn^ijYOVfihoii; b e o a- i. m. | ■iOiv : xftiaiv b e o d i. m. { fikaaiff/fioiaaic a (-011^ a') v, -atji b o 4 dk).a o \ I vfidiv : aviviv d e p v | 7 xa'&iaiavxai >> b o | 10 xal > a d o | 12 xal Hr > a t A^yfi xv^ioq > d e p v | 14 (ffvxraioi ahp|oi2>l>deo | 5 rr o 2/3 et ignem ipsoruni > Sm 3 ipsorum : + ignc Dorainus iudicat ^nem co, quod ignis a Domino cgrcssus est ac combussit eos, qui tus ob- ulerunt potcstate non accepta Sp i. m. | 25/2 et ad ea — tnscitiara : et olTen- ionibus et divisionjbus, sicut Dominus noster dixit: Vae bomini, per queni andalum venit; rectum et melius est ei, ut niola asinaria suspendatur in collo Sus et demergatur in mare (Mt. 18, 7. 6) Sni | 36/1 itaque — laudes S i. ni,, locus glossa esse videtur 8. Cf. Orig. In Num. hem. IX, i. • * IV. 'Oti dnoax'i^fi ovyi 6 xwv dat- Bdiv XfQ'^opuvoi;, di.k' 6 toiv fvat- fidiv diptardftevog. Quod schisma facit, non qui se scparat ab impiis, ted qui a piis abscedit. dwvvfioi lapa^k, dnodeiStg ix ngo- tpi/iixwy Tipofprjofwv. Q.ua de causa reiectus fuerit Israel falso nominatus, demonstratur ex prophelicis praedicti- onibus. I. Cf. Ps.-Ign. Philad. a. 1. DIDASCALU VT, g, 2—7 (S). placent haereticorum precationes neque orationcs d 2. Propterea gentiles iudicantur ob inscitiam, haeretic quam adversarii Dei condeninantur, quemadmodum ( et salvator noster lesus dixit: Hnint haercses ac id 6 iterum: f'ae mundo a scandalis; necesse est enim, ul vmk et scbistnata; vnumtamen vae homini, per ijtiem venm igitur audivimus, nunc vero etiam videmus, queina( scriptura tradit per leremiam dicens: Pollutio egrt omnem lerram. Et hae poUutiones haereseum egressaC 10 que quasi ad confirmanda corda nostra et ad fideni n roborandam, quod, quae antea sunt dicta, vera sunt; facta et impleta sunt. 4. Omne enim opus Domini transivit ad ecclesiam per nos apostolos, atque popul ac reliquit, sicut scriptum est in lesaia: Reliqiiit po^ 15 donium Jacob, et relicta est hrusalein et Ittda cecidit eorum in imquitate sunt neque oboedhmt Domino; el neavi ; et ecce, relxnquetur doinus vestra deserta. 5. populuni ilium et implevit ecclesiam ac reputavit cxai\ tern habitationis et thronum gloriae et domum excelsa 2(> modum dixit in David; Motis Dei, mons pinguis, motts ca quid putatis esse montem cacuminum? Mons tile, quenm sedere in eo; Doniimis in eo habitabil in saeculum. Vw quomodo aliis dicat: Quid putatis? Eis scilicet, qui err^ alias esse ecclesias. Namque una est, quae est mons 26 Dei, 6. Et in lesaia iterum dixit: Fiet in diebus «o« stitutus erit mons domus Domini Dei Jacob in vertict excelsior collibiis, et adspicient ad eum otnnes Rentes, et multae et dicent: venite, ascendamus ad montem Domini Dei Jacob, et docebit nos viam suani et ambulabim 30 iterum dixit; Fient signa et prodigia in populo a Domi eo, qui habitat in monte Sion, Et in leremia iterum di excelsus locus sanciificationis nostrae. 7. Quia igitur 4 Mt. 24, 1 1. 24; 1 Cor. It, 18. 19. — 6 Mt. 18, 7.-8 14 les, 2, 6; J, 8; s. 6. 9. - 17 Mt. 23. 38. — 2() P*. 67, 16. 2, a. ?. — 30 Ics. 8, 18. — 31 Icr. 17, 12. 17 deserta : -f significat Deuin reliquisse populum ludaeod atque venisse ad ecclesiam gentium Sp, lemma in textu inscrti ecclesia Sm CONSTITOTIONBS APOSTOLOEUM VI, 6, 2—8. 311 ^^I9tv jioXvCfia hil xaOav trjv yijv", mq vpfrfiiv %Q£fiiag cg5. 2. cqto^Xi^Biariq yag z^e CWttYayfrjc ttjg xovijQac ipv Tov ^tov xcu Tov oheov dxoQQiq)ivtos. vx avxw, m ^tjaiv ,^*EyxaxaUXouta xbv obcov (iov, aip^xa rr/V day fiov", Tcci xdXiv ,,'AvrfOm xhv anxsXdavd /tov, xal 6 v^9^ ovd* ov nil oxaq>y, xal apoffijaeTac eig avTov coc V axavd-g, xcii xaZq vig>sXcug ivTeXovfiai tov firj ^Qd§at ' vtrop"' 3. kyxaxaXiJcmv ovv xbv Xahv „mc axijv^ iv xai cog oxmQoqwXdxtov kv aixv^Xctrq), <6g xoXiv xoXi- qv", xsQuXtov de ax' avrmv xcii to xvev/ta to ayiov xal 10 njTtxov verov, kxXt^QmOtv ttjv ovtov ixxXijaiap xvevfta- UToe h 1 4 xa9a o | ^tjoiv + Upe/ilas d e | fiov + xal h p v j p V I 6 naXiv + fiaatuq d e a* i. m. | (tov + ^aataq b o | 6 ov : 'J* ov : t>v6h h, xal ov e, xal ovdi b | 7 si h \ tov fxi] fig. : xal Stt h o \ 8 tts avTov : post vf tov p v, + tov e, > o | ^v >• o ] 0 a, avxijiXdvw h, avxt/jAdTw e, avx^ rjldrw h \ eog : xal • p V I 11 avTov T^v ixxJL. h | havrov d \ 12 viwv : nolXatg h \ aev p V I 14 xai + cv; v h i. m. | nolwv o | tivdoxrfaev b h o I o unt h. ac schismaia] Haec Mihi potius verbis Domini Matth. 24, dam dictum Domini etiam. 11. 24: iytQ^^aovrai yag ypevSo- alog. c. 35 et Didymus De ;;pi(n'Oi xal ^fv6ongo(fi^xai, et verbis I, 22 proferunt. lustinus Pauli I Cor. 11, 18. 19, ubi de schis- il. c 51 ad dictum alludit matibus inter Corinthios apostolus lo- inducens dicentem: yev^- quens addit: dd yag xal algiaetg iv tiatii xal tf>fvdongobo desumptum esse putat. c. 19 ed. Lommatzsch III, 312. 812 DIDASCAUA VI, 6, 8-6, 1 (S). quit, templum quoque dimisit desolatum, velum sp, ab eo spiritum sanctum eumque emittens in cos, credidcrunt, sicut dixit per loel: Effundam de ^ omnem carnem. Abstulit enim spiritum sanctum 6 et onine ministerium a populo illo idque collocavit 8. Secundum igitur lianc similitudinem etiam satai ab illo populo venitque super ecclesiam, et abh tentabit ilium populum, quia per opera sua ra; man us ipsius, sed paratus est ecclesiam tentare i 10 inducere super earn afflictiones et persecutiones haereses et schismata, VI. Et o!im in illo tempore haereses ac I Mt. 27, SJ- — 3 ioel a. 28. 6 satanas : -]- inc^icat etiam satanam populum ludaei amplius eos tentaturum esse atque venisse super ecclesiam 1 Xiyti ■\- xal a | 2 axpwp a b h o : axftov d e p V I 4 egtifiov + xal b h o | 5 rov vaov > p v | 6 + tov Tifio^iqxov b d e o A I 8 tavTU : oov raie b o | o 9 oi >• b e 0 I 11 ivvTivia > e 1 13 Jtal > b o | 14 riftdf 17 iTtftydytTo b 0 | 18 yap + xal h p v | 19 tov lityd. t(S ^ o \ ToJ TOV : 0-1 h, > b | Iwacdhx -f" l^po/^ (* 20 ixUnrj a d i. m. | 22 avrov a | inntfirjoti h \ iv Z> ^ iniTift^oat a d p V LXX | 22/23 xal in. — iv aol > 24 rovro (jovtov a^ L m.) -^ xo^v \ o einwv : tintSs b ( 5 — 7. Cf. Ps.-lgn. Smym. 7, i. VI. On xal na{tu 'lovSaloig avv- i-attf Hfo/itatji Aidaaxa'/Ja titu^o^wv algtofoir. Quod etiatii apud ludaeos exstiterit diversarum haereseuin odiosa Deo doctrina. 1-8. Cf. Ps.-Igii. Philipp. 4; Philad. 6, 3. De sectis ludaeorum inter ve- teres etiam disputant Hegesippus apud Eus. H. E. IV, 12, 6, Ephraemus in appendice Expositionis Evangelii con- cordanlis ed. Moesinger 1876 p. 287, Epiphanius H. 14 20, H. 10 13 prac- terea quatuor haereses Samaritanorum recensens, Phtlasti Ps.-Hieronyraus h bus, Isidorus Orig. ). 'I'apiaaiot nynius Adv. P« orum est hoc su( propriae voluntati tons iniuriam et il iiieutur. losephi docet, eos fate geruntur, Dec tar assensum adimer c]uidem ex Dei cons9 autem esse volt virtuteni aut vitiu COHSriTDTIONBS APOSTOLORUM VI, 6, 4—6, 1. 313 h Bsiaii Xi/ei * ,^Ekittu kv xatq, ioxaxai^ ij/tdQaig kfig>av£q rb oQog Mfiw, »eoi 0 oheog tov ^eov ix axgrnv xmv oQicov, xal v^xo- •^Woi {:xt((avm xmv ^ovvmv". 4. kxtl ovv xal xbv Xaov fyxaz- "•w, X(d tov vaov d^^xsp igTjfiov, „cx^oaq xb xaxccxixaOfia j"* wpp^' xal Xu0mv dx avxmv x6 xvevfta xb ofiov „'ldov'* 6 7% fifiiv, „dg>kxai vfUv b olxoq vftmv ig/jftog", xal 6ovg lq> W tavg ig i^mv xrfP xpevftaxixrjv X^Q^*'> ®? ^7** <^*^ *l€OijX " M ioTfu fisxa Tavxa*', JJyti 6 d^Bog, xcu ^ix^em axb xov xvtv- Wy fiov ijcl xSaccv cdgxa, xal XQoq^i^tvaovaiv ol viol vfidiv, ijll al 9vrf€niQ(g vfuov oQactig mpovxai, xal ol xQeafivxegoi vfimv 10 fqtvia iwxviaa^aopxat"' xdaav yag dvvafitv Xoyov xal kvig- uof xtd x^v xoidvde ixiaxox^v dxdgag b ^ebg Ix xov Xaov, : Vftdg xovg l| kOvmv fO^eto. $. 6id ydg xovxo ^Xcoaag xal dtd^Xog xr(V dylav xov ^eov kxxXijolav fttxiaxr] dg vfiag, ix- •dgag vfOif &Xhpetg, itayfiovg, dxaxaaxaalag, ffXaaq>tj(ilag, cxla- ifr xa, algiaeig' halvov yog xbv Xaov did xijg xQiOTOxxoviag elg vtbv vxijyd/fxo, vftae dt dxocxdvxccg avxov xf^g itaxatoxiftog lore aXXmg xiigd^t, cog xal xbv fuxxdgiov 1(6fi. 6. xal yog > fuydXqt d^ugst 7ijaov xtp xov JoMedtx dvxixiixo, xal ^ftdg tXXaxtg iggxTjOaxo k§v6agioBfjvai, oxcag ixXelxy t) xlaxig rjfimv. 20 (^* b ^(lixigog xvgiog xal diSdaxaXog, iv 6lxy xaxaax^aag 1TW, iXeyev avx> b o ! o'itwi b | 27 igel — wq xai : xal vvv ^pel xal dig d j sec >- h I 28 vfidiv h | ixkelnri h v | ^fnwv b | 29 tly,tv xtl. : inscripsit I aipiaeoiv o | fxiv > h \ dO ol fi^ ofioX. : vfxvoXoyovvisg b o 314 DIDASCALIA VI, 7, 1 (s). populo erant; nunc vero satanas machinatione mala filios eccl ciecit et operatus est haereses et schismata. VII. Initiura haereseum autem s\c erat. Simoneni quem^ magnum invasit satanas, qui minister ipsius iam pridem 5 2. Cumque nos gratia Domini Dei nostri et virtute spirittos 1 Maajioiiaioi e i. m, : ixao/ior^ihxloi e i. t., (iaofto&aioi d v, ^a &ioi h, fiaafi(o9foi a p, ^taanw9ioi bo, ju et /? facillime coafuodi potu 2 rffe > b o I 3 xal *HfifpOf9. : inscripsit o nfpl rwv ftanri^wftfrav ai^ xwv xaO'' ^fjhuav, et perrexit Biavv ytt(t xal ^ftfp. | 4 Jiaitriaonai pi 6 xttBdptuaiv : xa^a(>iaatair b o e i. m. I ov6hv o \ 7 ^iwvaToi d oi Tov h I viov ijjp b o I 11 'Eaauioi : Iv&foi b o | ovr > d | jlaw>^l 4. Masbothaeorum inter veteres non solum auctores ad v. i — 8 laudati praeter Epiphanium, scd etiam Theo- doretus Haeret. fab. I, i et Soplironius Ep, ad Sergium (Hard. Coll. concil. ill, 1287) menlionem faciunt. Nonien difficiUimum tit ad explicandum. Cf. quae esponunt W. Brandt, Die man- dilische Religion 1889 p. 180; Lagarde, MitUiluH^en IV (1891), IJ7— 140, Hil- genfeld, Zeitschrift ffir wissenschaftl. Theologie 1905 p. 48. — ^^ avxoixcitov XT}..] Cf. VIII, 12, 25. Clem. Horn. XJ, 54: avxononianoi; lAhv ovx lonv, diJ.a xara Ttpovotttf Jtotxtitai 6 XOOfJLOi. 5. Cf. Epiph. H. 17. lustinus Dial. c. 80 Hemerobaplistarum mentionem facit sub nomine Baplistarum. Ps.- Clemens Horn. I, 2} loannem Bapti- stam I'lfitpofittnTtaxT/v appellat. 6. Quae et de tempore et de doc- trina Ebionaeorum vel Ebionitarum dicuntur, probant, eos sectam non iu- daicam, sed christianam esse. Cum autem non minus ludaei essenl qiurn Christiani, 3 Constitutore et Ephraemo 1. c. illis adnumerantur. 7. ra TitxT^ia rrgt • i.»tu ol iq> findanf vvv j(M% 'lataijg) xal MaQJa!; avxov yewcovxeg' 7. 01 ds xovxmv ^nmv tflwcwg X'PP^<^g'^gg xg^ ^g xaxgia gwJLdaaovxtg eiatv 10 ttaiaoi. 8. xavxa yikv ovv iv xd xQoxtQq> Xam, xai vvv 6 tmnjQog, ao^og mv xov xaxoxoiijaat xal xb xakbv o,xi xoxi friy dyvomv, i§ ijumv xtvag ix^aXmv ivT^Qytjasv iv avxolg algt- Ug xal axlafiaxa. VIL '/T d^ xaxaQxij xmv vimv algiaiatv yiyovtv ovxms. 15 ^Ifttopd xiva dxb Ftx&mv ovxa) xaXovfiivijg xoi/iTjg SaiiaQia, L,1^B f^°7^^' ^^vad/Kvog 6 did^oXog hxrjgixriv avxov x/jg t^H^ijgdg yvrnfUfg kxotijaaxo. 2. ^vixa di ^IXixxog b ovvaxd- tolog tffmv T^ xov xvglov 66aei xal xfj xov xvevftaxog avxov Ptfj^^ iwdfieig lafidxaw ixexdXst iv Sa/taQBla, coc xaxaxXa- 20 'ivxag xovg SofuxQelg BJg xloxiv hX^elv xov xmv oXcov ^eov xal rov xvffiov 'Itjaov xy»Tcfg xal xy xgooevx^' dxovaavxeg ^ftelg xfjv xdgiv xov d^tov gjg vxaQ§iuoaaf JafiaQevai dia ^iXlxxov, xagtytvofttd-a xgbg mrtovg xdk xoXv ovft^aXXofievot x

A i 13 i$ ^/iwv T. ixfiaXmv >• e ] iftfiakav o i ^v >• d i 16 rtva : ovciva b 0 1 yt$9mv o V | aa/iaptia e, aa/tttplag b | 17 r^v tsxv^v b d e o p v ' tfC : ante avrov b d e h o | havtov h v | 18 fzox^tipias h ut videtur pr. m., «d cotr. I 20 laitaxav > p v | 22 rfijdij e | 26 xal max. x. pantto^ivtoi > I niaxiiaanoi . . fiant. cxa d | xal ngoaxagtep. > b e o | 26 ry > h | iptctvif + ttvtov nffoaxadxsQOvvxoi b e 0 { 28 avrov b o { noXkol b o | nfifitiioftevot d 316 DIDASCALIA VI, 7, 3—8, 1 (SL). virtutes sanationis perhceremus in lerusalem et imposicoS iiostrae participatio spiritus sancti tribueretur accedentibu pecuniam > multani obtulit nobis cupiens, sicuti Adam gustatioivem ligni scientiae a ligno vitae [eum] alienavit 5 nos per dationem pecuniae a datione Dei voluit circumvi per pecuniam mentem nostram occupare, ut commutantes, derenius il!i virtutem sancti spiritus pro pecunia. 3. Si omnes in hoc mod fuissemus, intendens Petrus ad pro] Simonis diabolum dixit : Pecunia tua tecum erit in inti 10 ertim erit iibi participatio neque sors in hoc verba. VIII. Cum autem divisissemus inter nos duodecim culi et exivi ssc nius ad gentes, ut in omni mundo praed verbum, tunc inspiravit diabolus et concitavit plebem» ut 4 Gen. j. - 9 Act. 8, 20, 21. 4 ligno > S I 10 neque sors > S | 11 duod. uncinas saecoli »| niundum in duod. partes S VLI, 2. in lerusalifn] Similiter Actus Petri apocryphi c. 23 Simonem cum apostolis Hierosolyniis congressuni fuisse narrant. Cf. Acta apost. apo- crypha edd. Lipsius et Bonnet I (1891), 71. Actus apostolorura canonici, quos auctor universim sequilur, de Samaria loquuiitur, et Cotisiilutor praedeccssorc correcto iiarrationem huius scripturae suscepit. Auctor DIdascaliae hoc loco igitur scripturam illani respexit, nisi forte rem liberius tractavit. Cf. C. Schmidt, Dif aJten Pttrusakttn 1903 P- 147- VVtl, 1. dk'isissemus] De divisione apostolorum cf. Lipsius, Die apokryphtn Apoitclgeschichlen I (188}), 11 — 15. -- Cteohium — 5/wio«/] Simon et Clcobius lanquam baeretici commemorantur ab Hegesippo apud Kusebium H. E. IV, 22 et in epistula Coriiithiorum ad Paulum epjstulae Pauli tertiae et apocryphae praemissa. In hac epistula etiam tres crrores leguntur, qui infra c. lo, i haereticis adscribuntur. haque veri- lecoli ^ ac 9Cyi| simile est auctorem hac ; esse aut eius fonte vel Ac( in quibus epistulas illas I insertas fuisse coniecit Zahni des neuiesl. Kanons U (1890)^ et Acta Pauli coptica nujii et a Carolo Schmidt a. 19a edttionibus, maiore ac min cata cstendunt. Cf. P. V apokryphe drilte Korintbtri E. Hen ne eke. NnUfslamet^ krypbfn 1904 p. 3S7-^j8j;i Vntersuchungtn iibrr dtn BricJ\vtchsel dfr Korintber Apoitel PauJus in SU^ufsbi kgl.prrup. Akademie tv slxov x

Xa/

£- >i T}- ixlvoia T^ xagdlaq aov slq yog x^^^i^ xixQlaq ftov ddixiaq d^emgm Oe ovxa". 5. dXXa xoxe ftkv 6 y^oq yevdftsvoq tpriCiv „nagaxaXm, dti^d-ijxe vfislq vxhg rbv xvgiov, oxmq fii^dhv kxiX9^ ix* k/il Sv elg^xaxs". 20 Uvlxa dh k^iqX&ofttv hv xolq i^eaiv oojgvaoeiv sic xov > Xoyov xrjq gto^g, xoxe ivtjgyTjOev 6 dtdfioXoq slq xbv 8, 19. — 12 Act. 8, 20-25. — 19 Act. 8, 24. 'yrfg b e h o p V I r»>t> + &fov xal roi aytov {ay. >• o) b o I ►o + naaiv b o ! 3 17/Mwv > b o | 5 iav e 0 | tfjv xcZipo a | ; b o I 8 dnoypdrpai b o | 9 j^piy^arcuv >> b o | 10 rovrov e | 6v ovxa b o I o■ b o | 16 aov if : XV a I 17 aoi ^ e | inlvoia + trt h o \ axoi-^v h | 18 9efopi5 rel I 19 tptjoiv + tlntv o | de^&tjre vfteig : ovv vftag dstjd. o | 3 o I 21 ^|. iv : i^^k9ev *a2 b o | ^v > e | 21/22 x^pvaaetv b o I e/? Tov xoofiov > a | 22 ^w^g : ixjipvaatoftsv b o, o in- mem sequentem nspl y/evianoatoltov \ eig : TiQog b o latius Trail. 11, ) hunc Epistula Corinthiorum ad Paulum apo- 9V/.0V appellat, quod no- stolum 2 (Vetter, Der apokryphe dritte dem est cum illo dicente Korintherbrief 1894 p. 58), Hegesippus 51 c. 6: Kltofitov tHrovv apud Eus. H. E. IV, 22, 5, Theodoretus Cuius et quidem Simoni Haer. fab. I, i (Kleo^uvol vel potius :erea mentionem faciunt K}.eo,9iavnl ut apud Eusebium I. c), 318 DiDASCALIA VI, 9, 1 (l). post nos pseudoapostolos ad intaminationem verbi. de populo Cleobium quendam et iunxerunt eum Sii iterum alios post illos. IX. Simon ergo et qui cum eo erant post vet 1,2 obtulerunt . . iunxeruat : elegit . . iunxit S I 4 S cum Simone S Opus iniperfectum in Matth. 24, ; (Cleonius), Sophronius Ep. ad Sergium (Hard. Ill, 1287). — Joai9i«p] De hoc viro dicunt Hegesippus apud Eus. H. E. IV, 22, s; Hippol>ius Syntagma apud Phot. Biblioth. 121; Ps.-CIemens Horn. II, 24; Rccogn. I, 54; 11, 8— 11 ; Ps.-'rertulliaiius c. i ; Origenes De princ. IV, 17; Contra Celsum I, 57; VI, 11; In Matth. 24, 4; In loann. torn. 1 3 c. 27; Epiphanius H. 13, alii- quc. Cf. quae disputavit Hilgenfeld, Die Ket:^fr:^fschkhte lies Vrchristetilums 1884 p. 155 — 161. Constitutor Cle- n:entina legisse vidctur, quae 1. c. idem tradunt, quod refert, sc. Simonem dis- cipulum Dosithei fuisse eumque supe- ratum e primatu eiecisse. Ki^ifiv&oq xTi.'] Non est opus auctores conmie- niorare, qui de haereticis illis referunt. Modo aiiimadverterini, Marcum esse discipulum Valentini, cuius ipsius a Constitutorc mentio non tit. 2. noXXovi 9sov<;] i. e. aidSvag, cf. c. 10, 2. Epiphanius H. 31 c. 2 de Valentino dicit: Xftiaxovta aiwvaq fiov?.tzai nagiOTUv, ovi xal 9eovi ovofiai^fi. Carmen adv. Marc. I, 7: Tantos esse deos Basilides credere iussit, quantos et dies annus habet. — r(ttli XT/..] Hanc doctrinam Marcioni vel Marcionistis attribuunt Rhodon apud Eus. H. E. V, 13, 4, Adamantius De recta ride dial. I, Athanasius De decretis syn. Nic. c. 26, Cyrillus Hieros. Catech. XVI, 4. 7; Epiphanius H. 42 c. 3 aliique. Gregorius Naz. Or. II, 37 etiam quosdamCatb doxos Tpelg dgx.as i dyovrai esse dicit. lastrius De haer. c. dus aeonas similiter sent, tamen infinite tovoiv] Loquitur d Adv. hacr. I, 34; E cione et Encratiti.s usum carnis ac vi dvaidijv ixnogvtvox Alex. Strom. Ill, 4 eisdem verbis dicii dvalitiv ol T^v a?(p kdov) /tttiovTfe. Pseudonymi Nicol quia originem false ducebant. IX. Onati 6 Sift evex^fl'i ^f vtpovi Tovs nodai; xal x tdgaovi (r. rdpaov Kk^fi^g, ^Hyijotnm (ttivatos. Quomodi busdam praestigtis precibus Petri ex a cipitatus pedes et tates fregit: aarra< sippus, Iu.«itinus, Ii Chron. c. 121. I. lam ioscriptio nam inter veteres ( Constitutor narrat V. I amplificans Ps.-< est. Utra vero scri miliis aniRecogiuti< i ■ I I CONSTITDTIONES APOSTOLORUM VI, 8, 2—9, 1. 319 dxoCTtlleu oxUsfo rjitdav y>sv6axoar6Xovg elg ^ffi^Xcoaiv tov ' xai. XQOt^aXopto KXsofiiov xtva xal jcaQiC,ev^av xm SLiimvi, dc fta^ijTtvovOiv Aooi^im xivl, ov xal piaQtvdoxifi/ioavxeg vxo xfiQ djjxfjq' elxa xal ixtgoi txigcov xax^Qgav kxtdnmv raw, KriQivd-oq xal Mdgxoq xal Mivavdgog xal BaaiXeldTjq 5 'axoffvlXog. 2. xovtmp ol fiev xoXXovg d^tovg, oi 6s rgelg lovg, avaQXOvg, atl awovxag kavxotg, ol dh dntlgovc xal \xovg do^aJQovaiv xai ol ftsp xov ydftov a&txovaiv, ovx xoij freov igyov do^a^ovxeg, aXXot 6i xiva xoav jigmpidxcav fOomat, ol d£ dvtddiqv kxxogvBvovaiv, oloi ol vvv y>£vda>- 10 NixoXaXxai. X- *0 fiftrcoi SLftfov ifiol Ilixgcp ngdaxov (uv kv Kaiaagtia gatcavog, ivd-a KogvrfXiog 6 xiaxos ixtattvatv mv i&vixog ^y xvgtov fijoovv 6i i/iov, avvxvxcov (tot insigaxo diaaxgi- rop Xoyov tov d^eov, avptjiagovxcav ftoi xcoy ligmv xixvmv, 16 lov xov xoxB xsXcovov xal Bagvdfia, xal Ncxtjxov xal !dxvXa jop KXijfisvxog tov '^PiOfialmv kxiaxonov te xcl xoXixov, sviUvxog dl xeA IlavXcp x<5 ovvaxoax6X(p rificov xal Ovpsgytp 8 Act. 10. — 16 Luc. 19, 2. npoai^evSav b o | T o | S xal > b o p v | 4 i^woav o | ivegoig ixtonav : ix novrjpuiv b d o j 5 SoyftOTWv : dai/xovtov b | Kr,Q, : toq c i ^aat}J6tj<; h | 6 Sax. : axQaxovixoi; b e o a* i. m, | 7 avapxcas h | b I 9 So^avifg o \ 10 oi ■ a | b d e o p I ttfi' i&vixbq 00 h | 14 xvqiov -f- ^/ucuv b | 15 ltQio>v o | ' + rfl b o I 17 Qiafjiaiov p v | re > h | noUxwv b | 18 ftaO^tjcevBivxas -9evTi a h, fia&^evaavxi d e p v Ham. cod., /ia&tjxevaavrog Ce'dr. | ' xov xxk. a, corr. a* Cf. quae exposui in libro Die codices tradunt; formam fta&tjxfv- Konstitutionen 1891 p. 70-72; ea^at autem testes graviores habent. II. — Kaiaagsla xy I^xq.] Item Etiam Origenes utramque formam eo- ;, cum VII, 46, 3 Kaiaageiag dem sensu, sc. discipulum esse, usur- Aa/ori V17; mentio fiat. losephus pat, /Madijrfi'ftv C Cels. I, 12; II, 9, jitlquit. XIX, 7 apud Eusebium ^6; De orat. c. 15, 5; fxa&t]Xfvfa&at II, 10. 3 dicit, urbcm antea C. Cels. Ill, 29; V, 42; De mart. »yog nvgyov appellatam esse. c. 48; De orat. c. 26, 4. Cf. etiam ad ^xevBivxoq\ Supra c. 8, i illam formam Qem. Protr. c. 11, 115 fonnam fia&rixeveiv adhibuit, p. 88; Strom. I, 15, 69 p. 356,57; ad c fonnam etiam hie quatuor banc lust. Apol. I, 1 5 ; Eus. H. E. V, 320 DIDASCALfA VI, 9, 2—6 (l). sequebantur pervertentes verbuni, 2. Et cum venisset R valde depopuktus est ecclesiam, multos deexhortans et a( sibi, et gentiles seducebat magicis operationibus et virtutibus in una die procedens vidi ilium per aera volantem, et (et 5. Et subsistens dixi: In virtute sancti nominis lesu exci tutes luas. 4. Et sic ruens femur pedis sui fregit. 5. Muiti 1 tunc abscesserunt ab eo; alii autem, qui digni illo fuerun^ serunt cum ipso, et tunc prima ilia fixa est haeresis iUius ceteros pseudoapostolos operatus est diabolus. 1 perv. verbum S : seducentes populum L | 2/3 adoptans sib praedicans se posse volare S | 4 et ferebatur >> S | 6 sancti 2> S 1 avrdv e 0 | 2 npciptiTwv b d o | neifl >■ h | 6 (fc : re p t | a b : i^iardvtttv d e p Ham., (Vararwv b o v | fiayijt^ : xi) ft. h \ tia ttx*'ii P V Ham. Cedr. | xal daifi. ivsQytin depvc£.D:>al d dtjftloiii b o I nx^x'tit : tov n. b o | 9 Sti o | inl r. : dta xovra fitx. inl roi'rctf e | 11 c/c -f* tov b | 12 ^ixop/jyijafiv a h Ccdt. : b o, '^f fv d e p V Ham. | inl^p^jfx^^6^'x^av b o I 13 crt'r^v h p Ham. O a b d e V I fli-\' TOV e | ovv : iv op v \ aitg >- b p | 14 tf >■ a | ^ IX, 4. Actus Petri apocryphi c. }2 (Acta aposl. apocr. edd. Lipsius-Bonaet 1, 83) narranl. Simonem ad terram cadentem crus in tres partes fregisse ac deinJe lapidatum fuisse. ♦ 13,8. - npo ry ivccffiXim' xai xqItov Ix* avxcov diaXexB^iXg avxcp bIc tov OQi jtpoyiyTov Xoyop xal xepl &€ov fiovaQxlag, t/tx^aai; avrop JMwijaf t TOV xvQiov xal elg oxfxovLav xaxa^aXmi' q)Vfd6a xariaTtjaa jg Tiyy 'Ixallav. 2 (IX). yevonivoq 6k kv ^PtofHJ xoXv t7jv ix- tl^olap iaxvZeP, xoZkovg dvaxgixmv xal lavt^ XfQixoiovfitvoe, & Ti de l^vi; i^iaxcov fiayix^ kftxeigla xal 6at(i6va>v Ivegyela, to^ sd xote fiioijg Tj/iiga!; XQOiX^mv slq to d^iargov avxcav, xiXivaag, vtj ii^ftoig agxaytlvai xofid, Iv x

i]ftovvxa)v vkov p, xgoG- Taaom xalg xovrigatg dvpaftBOiv xov xfjg Bvai$elag dnoaxaxov, 20 ly* cig oxtlxai Sjfiaip 6 ftdyog, dq)Blvai TJjg xgaxiqaBa)Q, oxcag i§ vfovc xaxevBxO'y tig yiXana Ttov axaxrjd-ipxoiP vx avxov' xal lixovxoe (iov TavTa, xtgixoxBlg xmp 6vpd/4BO}p 6 2i(ia)P xaxt/- viiBij fttxa fiBydXov t/xov xal ^aytlg i§aloiov Gvvrgl^txai to iaxlop Ku xdop xo66av xovg xagdovg. 5. xal qxopij xmp oxXcop Xiyovaa' 25 Ale 0 ^Bog, OP UtXQOg dixaicag xaxayyiXkH rjy dXTj&iia fiopor' xtu xoXXol dxiaxrjoav ax avxov, xivig 61 d§ioi xf/g dxa>Xeiag avxov ovTBg xagifteivap avtov t^ (4ox0^Tjga 6idaOxaXia. 6. xal otxcog xgojTT] ixdyrj tj tcov ^fi€oviap<5p ad^toTaxTj aXgtaig ip Mfiy, xal 6ia Tcop Xoixcov ipBv6axoox6Xa>p tPrjgyBt 6 6id^oXog. 30 18 I Tim. 6, II. 15 inl b e o I 16 uv^Qtonmv : tiSv a. p v | at't^ : avrijv p v, + xal b o | >a|aiTa a h : Qrf^avxa b d e o, (iiipavra p, (litf-'ar v | 19 oiog : »)? d, tig b i K) iniararai; b | 23 fxoi o \ 23/24 xnTr/vi/_^Tj post ijxov (»"zov? b o v) b d 0 j !4 ftf/a/.ov : no?J.ov h j Qaytig -\- nrajfiu bdeo|26oah:>-bdeo I V • ftovog e I 28 napaaififirav e 1 fio/^&. : fioyO^r/tiia Ttjg b o | diSaoxa/.i'ag b | B npeuTog b o Funk, Didasc. et Coxstit. ap. I. 21 322 DIDASCALU VI, 10. 1-6 (L). X. Et er.it quidem illis omnibus aequaliter lex, ut Legej Prophetis non utantur et ut omnipotentem Deum bbsphemfir] et resurrectionem non credant ; cetera auteni diverse per dc suas inspergebant. l. Alii enim multos docebant non de 5 nubere, dicentes, quia qui non nubet^ret castitati studeret; et castitatem sensus siios ad haeresim detulerunt. 3. Alii itcniut] ipsis neque carnem sum ere docebant, dicentes, ea, quae anii habent, non debere manducari. 4. Alii autcm dicebant a porcina carne debere se abstinere, ea vero, quae in lege 10 munda, debere manducari et secundum legem circumddi. 5, 1 aeq. lex : una lex in terra S, pro iniatu Icgens (nl y>7? I ^ ' S : decreta (legens vfvofuafiirois ut vjdetur. et uii cum accusativo cons et ut L I 2 omnipotentem S C : patrem L | 3 4 cetera — inspergebant : < aliis rebus iuxta varias sententias docebant comniovebantque S | 4 mnlii^ 5 et S I (1 caslitatem — detulerunt : sanctitatem sententias haeresis stiaei dicabant S X, I. Corinthii in epistula supra (8, i) laudata Paulo scribuni, Simoncm et Cleobium docere: Prophetas non recipiendos, Deum non omnipotentem esse, neque esse resurrectionem carnis. Cf. Vetter 1. c. p, 53; Hennecke 1. c. p. 378; Harnack 1. c. p. 17. 2. mullos] Auctor sic scribere potuit, respiciens, non omnes, scd multos tantum doctrinam secutos esse. For- tasse autem Syrus lectionem rectam servavit. X. Onwi at alpiang xal itpbs fuvTug xal npoi^ d/.f'jBftuv 6ittJ Constitutor iterum scntentiam Didascaliae interpretari videtur. resiologi banc doctrinam Gnosticisj adscribunt. — ^(Torj^ /. ^.] Cf. Adv. haer, 1, 2j, 4; 24, 5; 2J. 26, 3 ; Clem. Strom. IH, 4. — n. 9(iifaie(iav utUatfopan fx.] Ap teste Rhodone vel Eusebio H. E.1 13, s dicebat, fii) lUiv (i/.eti iint^ Tov ?Myflv, nU.' ixaaTov tui artvxf diafitrtiv. Cf. Pilastrius C.9I. 2—5. Repctuntur et araplificaalw. quae iam c, 8, 2 exposita sunt. 2. dyafiiav xtk.] Praecepta Marcionis, Encratitarum allnrun Constitutiones commemorani. DidjJ- calia h. 1. (v. a) dc interdictiooc 1 raonii solum dicit. — xpetiv dnixt XT/..] Epiphanius H. 47 c. i dc cratitis: hfiii-i'^a (iSfkicaortat is- fcyoQtvovTfq . . xaru T)(ietv, ccfvcaoxov ^S^uv xtd nfj tlvai xaxiQa tov XQiaxov fii]6e tov xoo/iov drj- WQTfw, aXX' aXexTov, aQQrjTOV, dxtxxov6(iaaxov, avTOYive&Xov' ifup xcd UgogiijTaig fif} xc^^^at, xqovoiccv ft^ dvai, dvdoraoiv 6 I xuixe(>Biv, xQlaiv firj slvai xal avzojiodoaiv, ^vxv^ d&dvarov I vxd(fX(iv, rj^v^ x^^^^ f^o^V ^^^ xQog x&Oav d^grjOxdav dSia- aptpc ixxUvBiv. 2. ol fikp yiiQ xXelovg dvai &eovg Xiyovoiv, ol i TgtHer avdgxovQt oi ^ <^o dyBvvi'ixovg, oi 6\ alcovag dxslQOvg' d oi /ihf ccvrcop ccfanLav diddcxovotv xal xgewv dxoxrjv xal 10 lrv yivBOiv Ttal ^o^xoiv netdXrppiv, Iv cog as/ivoi xivtg xrjv xovrjgav avxmv vm^apf mg agioxioxw xagadsxd^^vat xoitjaooaiP' T(f£$ dh i^ avxcop 'tfno^exoHai xqscop dxixiad-ai ovx ^ dXpycop Cfiimp, dXX* cog \o/tx^ kxopxoop ^pvfrp> xal g>6vov dlxijp daxQaoasad-ai fieXXopxcov 15 toy xavxa xaxaxoX/icopxcop ag)d^eiv. 3. ixegoi 6e i^ avxcop tXeyov irfww dtlp xoiQslov dxixead-ai, xd 6e xaxd pofiop xaB-agd ia&lsip ttd xtQixiftPeaB-ai vonlftcog, xiaxeveip dh elg 'IijOovp cog elg ociop vJQtt xal xQog)ijxijP' dXXoi de aPcUdr/v ixxogvevBiv xal xaga- 10 I Tim. 4, 4. I iniaijg : ^^p' tatjg h, f tc b o | xonog b ! 2 d&fOTti^ o \ tov b | navtoxp, tps b 0 I 3 elvai : tig b o | rov pr >• p v | fttjdh a b h o : /xTJre d e p v f ilka b d c o I dlfxtov aQgrjXov 00 h | 6 Tiiattvsiv : noiflv vtjaxsvdv b »? tlvai post ttvxanodoatv e \ 8 elvai > b | elvai &eovq cvj e h o p v \iyowtiv -f- elvai b o | 9 dneQavtovg b o | 11 Xiyovieg elvai 00 p v '«V«»» h I yiveaiv a b h o : yewtjatv d e p v | 12 'iv h, tjv a : 'iva b d e p v 3 xoimaiv h | i§ ovVwv > b o 1 16 ^owa e | elangdTTea&ai d e o fiXovTwy a h o V : fiikkovrag d e p, fAtklovTeg b I 16 ruiv . . xara- Jiftartwv a : rovg xaraTolfjuSvrag rel | leyovoi h | 17 fiovoi b | 6elv : *-\> 0, -\- (paaxovxeg a p v | ;fop. dnix^o^ai 00 p v | 18 eig sec : ei a, irr a*, > h I 19 ixnogvevaiv b o lamvis sanctum et prophetam pu- Constitutor haud dubie secutus est, ites. — alkoi xtL] i. e. Nicolaitae, vel potius Eusebium H. E. Ill, 29 OS sine verecundia scortari c. 8, 2 ilium exscribentem, ad quern etiam pro- dt qaosque etiam came abuti do- pius accedit, napa^ifSa&ai exhibens, isse Qemens Strom. II, 20, 118 non napaxp'^oaa&ai, dvaldijv verbo 491; III, 4,26 p. 523 refert, quem ixnoQveveiv praeponens, non post- 21* 324 DIPASCAUA VI, U, 1--2 (L). vero aliter docentes seditiones faciebaat et ecclesias bant. XI. Nos autem, qui (sanctum et) rectum catholicae verbum ante praedicaveramus, revertebamur iterum ad 5 et inveniebamus illos ad alias voluntates tuisse praeventos. | 3 sanctum S C | et rectum C : recte S 1 Itvai : fhai b o | 2 fiorto d, ftovov e | fxipfviaa9ai b h o | 1 b o I 3 0(iyara rt'y/. t>j h ; 5 vftfTg o | ilQtjrtjg + ovTff d e p v ( 8 . •\- rov e I ai'tiv h | 9 Iwvrai b I d'tj.a o | d).}.aidiov b { 10 ^ pr a XI, I. iterum] Respicit auctor 8, i. ponens. — xal dta n. dvoaiovpying xtL] Respicit Carpocratem, qucm Ire- naeus Adv. haer. I, 25, 1 rcfcrt do- cuisse, ab ingenito Deo virtulcm lesu esse missam, ut niundi fabricatores effugere posset ct per omnes trans- gressa et in omnibus ascenderet ad eum, oTitai;, ut Epipbanius H. 27 c. a banc sententiam reddit, yvytf rovff xua/xonoiovg dyy^^-ovi, t'r tw diet TtdvKjjr X(oorj0ai tu3t' ^v up ttoapau n Q(ty fidx mv xal itpdSttov Tuiv vno Tidy dvi}(jiu7iutr yivoftivoav xal iv :ia(>aiivaTw ttTonoii' (pyiur xal dfte- filtwv, xal o^titc dia Ttaauiv xtpec^f wr d)ifv&f{ijjTcov xvqiop, xdv ovxmv ^fuovg/6v, aiC XQtarov xccripa, ovx avTairiov xal avroyived^Xov, cog ixelvoi ^eanai, dx£ dtdiov Ttal avagxo*' xg^ „6g vlov xaxtga, ov xXeiovmv, ivog xagaxXijxov dta fnovov, xal xmv aXXatv xarfftdrfov xoiijxijv' 3. iva dTj/iiovgybv 16 ayopot? xr/gcmg did Xgioxov xotrjxrjp, xov avxov xgovorixrjV, yofrtnyy • o | 10 didiov b e ; 11 ayv. i} a'/.fx- 9 : akfxTOv ov6h ayvtooxov b | voftov a, corr a- | 12 navroxQt. : mju b o ] rttvovotov o I 18 xal > e | 6rifiiov(}yiag a b e h o : xtiafw^ d p v JtafaxkiJTOv -f ahiov h { 6ia -\- iv h 0 \ \6 xal xwv b d e h o : rwr a, vikp v \ ft a : Tov b | 15,16 «Vo — 7ioa,rj}v > o | 18 yfvofxfvov b d e o p : ifttvov li V, ytvofiivmv a | tovrov a : ror rel , 18/19 evdox. x. av&ptanov • 19/20 xal naSovTu > b 0 | 20 xal anoi^avovxa bdeo:>ahpv | nSv : xal nav a | xxipiu a, corr a- , ^fov xa)6v '^ b o I 22 :iav to > i Jixaiats > p V I 24 yiiviatv p, yivrtjaiv h | tifiiav b o I 25 fivai > 26 ('nkdaBti h 326 DIDASCALIA VI, 12, 1—3 (LSJ. quidem castitati studebat, alius autem a carne et vino se abstinel) alius iterum a porcina, et quanta ex vinculis secundationis erant, observabat. XII. Quapropter, cum uni versa ecclesia periclitaretur et 5 resis facta esset, convenientes nos duodecim apostoH in unum Hierosolyma tractavimus, quid deberet fieri, et placait nobis bere unum sentientibus catholicam •! banc didascaliam ad firmandos vos omnes, in qua constituimus et decrevimus, ut coii Deum omnipotentem et lesum tiliura eius Ciiristum et spiril 10 sanctum, utque utamini scripturis sacris et resurrectionem tuorum credatis et creaturas eius omnes cum gratiarum actio adhibeatis et matrimonium ineatis. 2. Dicit enim in Prove A Deo despoitsata est rnulicr viro. Et in Evangelio iterum Domiii noster dicit: Qui creavit ab initio, masculum et feminam crea 16 eos el dixit: propter hoc dimittet vir pat rem suum ac matrtm\ adhaerebit uxori suae, et ertint duo in carne una. Quae ergo cottiunxit, homo non separet. Sufficit autem fidelibus circumc cordis spiritualis, sicut dixit per leremiam: Incendite volis padem, et nolite serere super spinas; circumcidimim Domino 20 vestro, et circumcidite praeputia cordis vestri, viri luda. Et m iterum dicit: Scindite corda vestra, neqiie vestimenia vestra. quod ad baptismum adtinet, vobis unus sufficit, peccala ve prorsus vobis remissa faciens. Non enim dixit lesaias, ut iaveniu sed: Lavamini ac mundi estate. 3. Facta est autem nobis quae 25 magna ut hominibus pro vita certantibus, nee vero nobis taut apostolis, sed ctiam populo cum lacobo episcopo Hierosolj-mor secundum earn em fratre Domini nostri, et cum presb\ieris diaconis eius et cum ecclesia universa. Ante aliquod tempus efl quidam a ludaea Antiochiam descendebant docebantque fratres: 13 Prov. 19, 14. — 14 Mt. 19, 4—6. - 18 ler. 4, j. 4. - 21 2, I}. — 24 Ics. I, 16. — 29 Act. 1$, 1. 1 castitati : sanctitati S { 4/6 ct h. f. esset : ut haereses in ea fiereat 9 Deum -|- palrem Sp 2. vino] De hoc c. 10 nondum ser- tno erat. — quanta] Cf. c. 10, 4. XII, 1 — 2, Constitutor banc sectio- neni rnaxime ex parte, ordlnem turac mutans, infra c. 14 et i). i hibet. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM VI, 11, 9—12, 2. 327 iltccTOV Iv fiittv 7UU aB-avaxov OfioioYOVfiev, aXX ov ipd-aQTijv xit acofueia, dXX aB-avtxxcv me koyuajv xai avTB§ovatov. K&aav fajiv xaQovo/iOP xal rrjv xaga qyvaip yivoiiivrjv vjto w» fideXvaaofts&a (bg dd-d/urov xal dpoalav. 9. avaaraatv t/O&eu ofioXoyovfiiv dtxalmv re xal ddLxmv xai liioB-axodoolccv. 5 xw XQiarbv ov ^ilbv avd^Qooxov bftoXoYOVfiep, dXXa &tov fov xci avd-Qmxov, „/italtipf &bov xai av&gcaxmp**, dgxtBgia 0 xatQOQ' ovTS fi^v fura 'lovdaUov xiQireftvofied-a, sldoTsg, on l^Xvd'tv m dxixeiTo", xal 61 ov iqwXdaaero ra yivrj, „7j xgoa- ria TflSy kd-pmv", 'Iijaovg 6 XQiaroe 6 ig 'lovda dvartiXag, b 10 fiXaOtov vlo?, „rb i§ 'Isaaai opd-og, ov iy dgxri ixl rov mfiov'*. Xn. jiXX' ixsl rote avnj ^ aUgsaig laxvQOTiQa xgbq xXdvTjV O^v tbfot, xtA. 1% IxxX^olaq oXijg xipdvptvovaijg, rjftslg 01 idaa avPiXd^ovteg elg ^hgovdaXtjn' dvrl yag rov xgoSoxov ktWae cvv rffitp xaxty>j]q>l0&f} axoatoXog that, Xa^mp top 15 l^goy lovda, > h | uX).a b | 4 dvoaiov p v | • cUa -j- xal b o I 8 nfQttenvwfttita e|9obdehop| xal >■ d | •» b 0 I 10 o pr > d I 10/11 o ^x : ^;f p V I 11 vUi : xa h o \ 12 infiSfj 0 1 14 If^oaokvfta d e h 0 p v | 16 'Iov6a : rov '/. b | eiQtjTtti + xal b o | WW > o I 17 iniax. o | xl yivtixai : elvai rt b e o | 18 rt > p v | 9 yip + xal a e 1 20 xovg > p v U Symbolum brevi exprimitur, et 10. xpilov av9(>wnov] Cf. c. 26, 2. Toribtts c. 10 commeinoratis hie Sic teste Artemonis adversario ano- ncdoctrioae opponuntur. Similiter nynio apud Euseb. H. E. V, 28, 6 inbolum supra V, 6, 10 respicitur. Theodotus coriarius Christum appel- iticuliu de filio VI, 30, 8 uberius ex- lavit. Idem vero senserunt Ebionitac, xiitur. Cf. Neiu kirchliche Zeitsclirift qui in sequenttbus respiciuntur. I96I, 22—27, u^* Th. Zahn de sym- XII. /7{>o$ rovv ofxakoyovvTa:;, iov- 'lo auctoris disputavit daiXtiv ds &t).ovxa<;. Contra eos, qui , , Christum quidem confitentur, tamen * iudaice vivere volunt. 328 DIDASCALTJI h, 4-8 (S). circunicidhnini Ac iiixta legem Mosis conversaniinj et vos man servatis in cibis omnibusque aliis rebui, non poltsiis salvari, exorta est eis mtilta contritio ac qnaestio, et t'ralres Antiocheni tiores facti, nos omnes congregates tuisse ac venisse, ut de^ G re inquireremus, miserunt ad nos viros fideles et script gnaros, ut discerent de hac quaestione. Qui cum Hitroio venissent, nuntiaverunt nobis de quaestione sibi exorta in ccc Antiochenorum, et surrexerunt ijuidam e~x schola Pharisaeonm, crediderunt, dicentes, quia oportei eos circumcidi ac legem 10 servare: 4. Cumque iterum alii vociferarentur ac sic dice turn ego Pet r us surrexi el dixi ad eos; Viri fratres, vos scitis, quod a diebus priorihus, cum apud I'os essem, Dens ele^\ me audire gentcs evangelium et credere, et cordium inspector testimonium perhibuit eis. 5. Cornelio enim centurioni ap If) angelus ac de me ei dixit, et hie me accersivit. 6. Cum au ad eum profecturus essem, demonstratum est raihi de gent credituris ac de omnibus cibis. Ascetidi enim in tectum, ut otm et vidi caelum apertum et vos quoddam quatuor initiis lig6 submissum ac descendens in terram, in quo crant omnia quae 20 et serpentia terrae et volatilia caeli, et venit vox ad me Simon, surge, occide ac manduca. Ego autem dixi; Absit, Do quia nunquam mauducavi onine immundum et commune. B alia vox secundo diccns: Quod Deus purificavit, tu commtau\ dixeris. Hoc autem factum est ter, et assumptum est vas in 25 7. Et deinde deliberans cognovi verbum Domini dicentis; 8. 2 Act. 15, 3.-6 Act. IS, 4. 5- - 10 Act. 15, 7. 8. — U Aaj 1-8. — 17 Act. 10, 9—16. — 25 Deui, }2, 4$. 1 nepitfttjItfjTf i I tBft : ix b o \ (loivoiwi; a I 2 fSeatV : ec7ta9iv\ TtifiinnTtltf d h p V, -r^iTt]fiaTos tovtov b o I i^tjz^oavti^ a, seJ corr , (> imaTTjitotrai bd^ e J. m. I 7 Xtpoaolvfiu d e h p v | 9 ayriiai; : ndaai a. p v, ay. naaa; i^ uyvoiui; b o | ifvkatTfiv p v | U ^fiiv b e o | 12 xoi >■ b o | 14 >•«(» > 14/15 ^w/naiwp b o I IG (>$jua a I 17 Tf/g b h | 18 oxt. 6i : ontui te o Ir'jBriv p V, i^ovkiufitv o | 19 xal nupfiax. : inscrip&it o nfol r^»- oJ liji xuHtjXv'i'tti ini nhgov I fjuiLv b | 20 rjvtwyuita 0 I 21 AaftJipa* ftt, l>iv b o I x(i9if(i(vriv b o | 22/23 ^» tji — y^; > h ! 22 «/* : ^ b o | rtf «^ >> a I 26 ndktv > a | ndf.iv ifwvfi o^ b o ' Sfvxbpov a b h o D : rof cvW d e p V I 27 xolvov : e i, m. Tovti'aTtv /ifj dxtt& XI Xeyoifxtop, kym „nixgog dvaaxag elxov xgog avxovg' 10 ^pdgeg adeXg>ol, vfislg ixlaxaa&e, 0x1 d^ Tjfiegmv agxcUcav kv vfdv '^U^/axo 0 d-eog dia xov axofiaxog ftov dxovaai xa JbO^vij xov Vfov xov sva/ysXlov xal xiaxsvaaf xal b xagdioyvmaxrig O^ebg ta^Togijosv avxolg". 5. KogvTjXlqt yog xoxb exaxovxdgxij ga>- vSx^g dgX^g ' 6 di litxBxifiipaxd fie axb 76xxrjg sig Kaiadgeiav xt/V 2xgd- topog. 6. bxdxs de i/teXXov xgog avxov kxxogivead-ai, h^ovXi^d^]v 'Poy?? fisxaXaffsIV xal xagaax6vaCflvxo3V, rj/iijv „kv xm vxegcpm HfooivxofiBvog, xcA d^ea>gm xov ovgavbv dpecpydta xal xiaaagaiv 20 mtOg dedifdvov oxtvdg xi" mg o&ovtjv Xafixgdv „xal xad-ufievov ^t t^ yijc, hv €p vxijgxBV xdvxa xd xexgdxoSa xal xa egxtxd ^iytjgxcu xd xexsivd xov ovgavov' xal iyivtxo g>wvtj" ix xov wp»o£ „xgdg fie Xiyovoa' Avaaxdg, Jlirgs, &vaov xal g)dye. *ifto elxov Mridafimg, xvgie, 0x1 ovdixoxe t&i] xo Oxevog elg xov ovgavov. 7. tog dh diijxogovv, '\jv elf] xd ogafia, elxiv fioc xd xvevfia' 'l6ov dvdgec ^ijrovalv jT dXXd dvaaxag xogev&ijxi Ovv avxolg fiTjdev diaxgtvofievog, 30 jwn kydt dxiaxeiXa avxovg"' ovxoi dh t^aav ol xagd xov txa- wrdgxov. 8. xal otxmg dvaXoyiodfievog eyvoav x6 g^fta xvglov 2 Act, IS, 2. — 6 Act. IS, 4. S. — 10 Act. 15, 7. 8. — 14 Act. 10, 1—8. Act 10, 9—20. r/ a b h o : ro r/ d e p V I 30 d).k' b d h o | nopfvov b o | 31 ort p v iatttkxa b | ovtot : avrol b o p v | 32 xvglov >• b o 330 sultate gentes cum populo, et quomodo ubique de vocatione gentij locutus est. 9. Et surgens profectus sum et intravi in dorafl eius. 10. Cunlqiu coepissem loqui vet bum Domini, spirilus SM descendit super eum et super omnes gentes, quae ibi praese 5 erant. Deus igitur dedit Hits spiritum sanctum sicut et nobis, discredit inter nos et eos in fide, purificans corda eorum. 11. Al( ergo quid tentatis Deum impanere iugum super cervices discipuk quod neqiie patres nostri neque nos portare poluimus? Sed per tiam Domini nostri lesu Cbristi credimus nos salvari, quemadmo 10 el illi. Ad nos enim venit Doniinus ac solvit nos ab illis vine dicens: Venite ad me omnes, qui laboratis et oiieribus gravibus one estis, et ego reficiam vos. Tollite iugum meum super vos et dii a me, quia mitis- sum et humilis corde, et invenietis requiem mabus vestris; iugujn enim meum suave est et onus meum leve. 15 ergo Dominus noster nos solvit ac levavit, quid vos vobis ip imponere vultis sutiocationem ? 12. Deinde tacuit omnis multi et ego lacobus incepi ac dixi: Firi fratres, audite me. narravit, quemadmodum prius Deus dixit, e gentibus se sibi eJectur esse populum nomini suo; cut concordant verba prophetarutn, 20 scriptutn est: Post haec erigam et aedificabo tabernaculum Da quod decidit, et ruinas eius aedificabo et erigam, tU requirant relif homines Dotninum et omnes gefites, super quas itn'ocatum est meum, dicit Dominus, praedicans haec a saeculo. Propterea dicOj tie quis inquietet eos, qui ex gentibus convertuntur ad Dt 26 sed scribatur ad eos, ut abstitie^nt a malis et idolis et sacrificato 1 2 Act. 10, aj. -- a Act. 10, 44; II, 15. 11 Ml II, 28— JO. — 17 Act. 15, 12—20. — 5 Act. 15. 8-Jt. 1 inixnXiafrai b. -ktarai o | 2 fiVT/oBi^aovTai x. ^?rforpay»J(ifiiTn j d e o p V LXX I 3 6 xal — xk^ata^ : tit>i d | 3 ivtaniov avrov : ovrci bl 8 tTifOtv 3 I 9 ,ia/jorraf avr : naptazwrai oiv o, avfiTtaftoyrati p v | sec > p V I dQ^r,i; c | 10 ov^tv a h : ovihv rcl | 10;ll xy n. — ait my . b o I xa^agiaav e p v I 12/13 h dpyaZ. Six. xal *fo^. avrov <1 | 13 ffftoi (1 iJt : ovv b o I 14 xovxo d p , xal > o i 14^16 ixfi^a^ixf -\- iip ijftlt/ b eoj 16 ^api h I Ifijl" ^uaxaiai h | 17 d)X ^ e p v Ttiaxfvatfiiv \\\Vii'k ipQvviv b d e o I 19 20 iral xov — i^ttiHv > b o [ 22 S^vfifwv + n^wxo; 23 Xa^tiv : to ).. d | 21 xovxo d | 26 xaxtaxgafiftiva b d e o 28 ol; b 1 39 , >■ o I avxoli b I 30 flatv b o | r

b I 81 txQiva a | atoxtvowit h COKSTITUnOSES APOSTOLORUM VI, 12, 9—13. 331 ftyifaiifiivov, oxi „xaq, oq av BXvxaXiai^xai xo ovo/ia xvqIov, hfgcrgt'% xal xdXiv „Mvtjad-ija6T(u xai kxioxgaxpi^aetat XQoq nov xavza xa xegara xijq yijg, xcu xgoaxvp^aovaiv ivmxiov r ^fimv. 12. xavxa 6i ftov slxovxog, „iaiyrjaBV 20 oxta> xo xX^og'*, dxBxglO^ 6b 'Idxm^og 6 xov xvglov ddeX^bg X^ttiP' f^jivdgsg ddsX^l, dxovaaxi fiov. JSvfiBatv k§ijyijaaxo, tuAag xgmxov 0 d-Bog kxBCxiy}axo Xa^tlv i§ id-vtov Xabv xo) wofuni avxov' xcA xovxco avfupmvovaiv ol Xoyoi xmv xgogr^xmv, w^og fiygccxxai' MBxa xavxa dvaaxgiipm xai dvoixodoft^am xr/v 25 ox^v^ Aavid xipf xsxxmxvlav, xal xd xaxBOxa/ifitva avxt^g dv- ouodofo^m xal dvog&mam avxijv, oxmg av ixC,ijxi]Gm' ovg ixixixXijxcu xb ovofid ftov kx avxovg, Xtysi xvgtog o xoimv xavxa. I3- Tvmaxd dx' alcovog iaxt xm &B

9. — 11 Act. 10, 34. 33. 45. — 14 Act. 15, 10. II. — 20 Act. 15, 12—20. ^ df/U' -{- ^ d p V I 33 dkoyiaftaTwv b, -y^fiartuv o | xal rtoffvelai post 332 DIDASCALIA VI, 12, 14-13, 1 (SL). suffocate et sanguine. 14. Tunc placuit nobis apostolis et presbyttris cum universa ecclcsia, eligere viros ex nobis A ( cum eis, qui cum Barnaba ac Paulo erant et inde venerunt. ] gimus AC destinavimus ludam, qui nominabatur Barsahbas,Hi 6 I'iros notes inter fratres, scribentes per manus eorum banc t^ J 5. Aposloli et seniores et fratres fratribus qui sunt AtUiocbii in Syria et Cilicia ex gentibus salutem. Quoniam audivimia dam vobis timorem iniecisse verbis, quae pervertebant animas 1 quos non emisimtis, placuit nobis omnibus unanimiter, omttfhi 10 cotigregatis, eligere viros ac mitt ere ad vos cum dilectis wai sunt cum Barnaba, quos emisistis. Misimus anttm ludam a qui et ipsi verbo vobis referent de his rebus. Visum est enim sancto et nobis, ut non ultra onus vobis imponatur, quam hat saria, sed !• ut abstineaiis vos ab idolis immolato et a san 16 a suffocatione et a fornicatione, a quibus custodientes vos bt Valete! XIII. Et epistulani quidem transmisimus [eis], et ipsia^ dies in Hierosolymis remansimus simul et conquirentes k 1 Act. 15, 22. — 5 Act. 15, 25—29. 13/14 quam b. necessaria C : >> S | 14 4 Barnaba S quae necessaria sunt S | 17 eis >- SC 1 nakaioT^ : nai.ai a, d(>yaioi<; b o \ t'lv (post uTifp b o) fitva b e h o I 3 iysyovst : iyivfio e : + rorf p v, ?r« b > rel I 6 I///WV a : > rel | xoT; : avrots rovi b o | 6 aavi-on aafiav d e h o, ^agrdiiav bill vuiuv b h o | 13 Ixi-t^afiivot e (i. m. ^/4 c p v | 16 Xcu fniaTel?autv b d o | 17 ra avta : ravra b o 1 18 ftrjB'ev a dei.il rel I 19 Tovxutv > b h o | f'n' dvayKaK; a c 1 dnij[fa9f dh h | eli* a h S. S. I 20 alfiUToq . . 7rvi>arrov 00 b o { 21 npa^tjtf b e o, :« 13. roi( naXaioti;'\ Gen. 9, 4 Noe ac filii eius carneni cum sanguine non comedere iubentur. Reliquos patri- archas Constitutor ex indole sua ad- iunxit. Decent autem ante diluvium copiam carnis vescendae non esse factam etiam TertuUiaiius De ieiunio c. 4, Origenes In Gen. horn. I, 17, Basilius De ieiunio orat. I, 5, Chryso- stomus In Gen. horn. XXVIl, 5, Hiero- nymus Adv. lovinianum I, iS; II, 15, Theodorus et Theodoretus quacst. J9, j:, 55, praccip« cntes Gen. i, 29. 15. Cf. K. Bockenhoff, /> lische Speisfgescti^ in den JahrhuiulerUn 1 90 J. XIU. "(Jnag x(iii /ttt( (I'lpfTtxwv. Quoraodo op<; parari ab haereticis. 2. Cf. c. 18, 4. 3, 4. Apodosis c. 14, i: CONSTITDTIONES APOSTOLORUM VI, 12, 14—13, 3. 333 Jtvixiov'*' axjQ xa\ xolq xalatotg vevoftod-itrjTO tolg xqo vo^ov ^votxotq, 'Evmq, *Evmx> iVogf, MsZxioedix, 'lat^ xal tl roftWTOg fyiyovu. 14. „t6ts ido^sp ^ftlv rolg dxoaroXotg r^ btiGxoxqt" 'laxci^q> „xal totg XQta^vTSQoiq avv oX^ ry ffila, btX£§a/idvovg avdgag k§ ^/tdav avxmp xifttpcu ovv totg 5 Bofjvd^av xal DavXop xbv xmv iBvmv axooxoXop top Tagoia *li>vdap TOP xaXov/itPOP BoQCa^^ap xal SlXav, dvdgag f/yov- )BS iv xotq itSsXxpotg, ygapavxeg 6ia XtiQog avxcap xdde' 01 dxoaxoXoi xal ol xgea^vxtgoi xccl 61 ddsXtpol xolg xaxa 'JvTioxsiop xal Svglap xal KiXtxiap ddeXq)olg xotg i| kd-pcov 10 ftv. kxtidri t/xovaa(isP, oti xiphg i^ f/fidSp ixdga^ap vfiag % dvaaxtvd^opxeg xag y>tJX^S v/icop, olg ov disareiXdfie&a, Of ^ftlp yspofiipoig bfio&vfiadop, ixXegaftipovg avdgag ixxi/iiffat vftag avv xolg dyaxijxolg ijfKSp Bagpdfia xai UavXco, dpd-gm- xaga6eda}x6ai xag tpn^gg avrcop vxeg xov xvglov ^/zdip 'Irjaov 15 toy, 61 mv kx^axtlXats' djtedxdXxafisp dh //ex' avxcap 'lovdap flXap, xdi avxovg 6id Xayov dxayyiXXopxag xa avxd. ido^ip xm ayiq> stvsvfiaxi xal rifilp /nj&hp xXiop kxtxld-eo&ai vftlp ? xXr(v xovxarp xdap kjrdpoyxsg, djt^x^a&ai eldcoXod^xov xal tog xal xvixxov xal xogvelag' i§ dtp dtaxrjgovpxtg tavxovg 20 pa|6Tf. igga>a9£". XID. Tf^v fisp ovp kniaxoXr}p k^ajtBOXilXafUP, avxol de Ip Ug Tjiiegaig kv 'hgoaoXv/ioig ixtfulvafiev dfia av^rjxovpxeg x6 xoipa}qpsXsg dg diog^moip. 2 (XIII). fiexa da xQopov w ixtaxitpdfiepoi xovg a6eXq)0vg xal axTjgl^avxtg avxovg x(3 26 ' T% tvaefidag, xal xagsyyvrjadfiepoi (ptvyup avxovg xovg kx axi Xgiaxov Tcal Mmoiatg xoXifiovvxag Xgtoxcp xal Mcoosl, V doga xgofidxov xbv Xvxop xaxaxgvxxovxag' 3. ovxoi ydg pevdoxgioxoi xal '^ev6oxgo h o I 25 Ixavov > o | arrjiiiaavieg a (corr a-) v I ; > b o i Ta» > p V I 26 fvaefiflag : a?.tj9fiag b i b o I 28 npofidvwv a h S. S. | tov ).vxov : /.vxovg o ] xaTttxgvnzovtag : xaTaxgymovatv G, + tag kavitor xaxlaq b o { b o i 29 xol pr > d e p V I 30 /afxal^ri).ot b o | dfi7ie?.(ovwv a 334 DTDISCALIA Vl, 13, 2— S (l). muni utilitate ad eniendationem nee non etiam cathoHam doctrinam scribentes et tractatum consilii nostri adversus eoj, i nunc erraverunt, 2. statuimus redire iterum (ad) ecclesias, in principio [I'uerunt] praedicationis, et secundiare et cot 6 fideles, abstinere se a praedictis scandalis et non susciperc qui false sub nomine apostolorum venient, cognoscentes cos conimutationem verborum et ab actione operarum suaruro, niam hi sunt, de quibus dixit Dominus: 3, VenietU ad x\n mdumtiUis ovium, ab intus an tern sunt lupi rapates; ex fru(tikt\ 8 Mt. 7, 15. 16. 2IS tractatum — statuimus : consilium, quod deliberavimus el vimus de eis, qui iam erraverunt, confirmavimus et constituimus, denuol convertere et S | 4 et secundiare > S 1 i;'ij(7frat a | 3 u6idaTi>o d h p V I Aavdi)io:xoi > h | 6 yop -f fij 7 7t/.artjaa>/iaf > p v 1 fiaT9cia;\ 10/11 /.fvaloi; h | 11 SaMaToi -f- *ai a p | fiardaioi a, corr a* | 13 de:>-ahopv | rf>bop [ l3o>-bo| 14 ndvTH -\- ni\ 15 vfiiv !> d I x^v XU&. r. 6i6aaxai.iav post d^ in. vftiSr d \ 16 aTrjptajuvv a h o p V : -lyftov b d e I tjftwv h, vftiv b o | ccwf tijp oc^l IT Jiuvtoxy. : n()tt b o | i'vav a, corr a' | 18 aiftftv (tovov o^ a I 19/lOJ — nvfvfiazi a b h o : xal xiv xv^iov ^nuiv iv jrv xal ro navaytfir e p s V I 20 yguaQtti h | 22 xal roU a b h o : toig d e p v | 2i{ ffi>'r<»i'1 nQoatQx.ea&e e v, 'Oi^ai e i. ra. i 24 ifxvxoiq a | 26 xal > b o i 27 Xtixpr) h I 28 ainov > b o | 30 llforiv o p, iottu h | 31 r)ai* > o,J 8l!32 iyxaraXiiTij}; c v | 82/38 on — af.?.os : !> p v, o inscripsit nffl] fiif fx^uXi.fiv rivav r)J^ iavtov- (?) rjiUav yvvalxav \ 32 ttv-xij x. ^. ool^i H yvvTi xmvtitvo^ laxiv ^lov ui-iJftog nviiji O \ vnoi.fiftfta a h ; ktiuttat, kijfifta b d o I aov : avxov o \ 33 yap -|- xal p v | on > b e o | 34 iiiv^n a : avvt^. rel S. S. | 35 tx ')vo > b o I nuga a b h o : vito d c p ^ 35;1 ro Itv aV. : ret; iprndkiv o XJV. Toc, „ovto<; Cmdijatrai", jtegl cop da^a- 6fUvos yjiid^ 6 xvQiog xaQrjyyuXBv Xiycov ,,'EXevaopxai Jtgdg i$ av&Qmxoi iv h'6vfiaai xgo^dxmv, Icos&ev 6t eloiv Xvxoi tctyf £ • dxb rmv xagxcov avrcov ixiyvcoaiCd-B avrovq, xgooixtts 5 avxwp' dvaaxTfiovxai yaQ ipBvdoxQiotoi xal tpsvdoxgo^rjxai I xXavijcovai xoXZovg"' XIV. Jt ove xal tjfielg vvv ixl x6 avxb ytvo/xsvoi „ntxQoe I livdQiac, Idxm^os. xal 'Jcodwrjg viol Zt^idaiov, ^iXtxxog xal 2(f&oXofialog, Sa>(iaq xal Mar^alog, 7dxa>^oc jiXg>alov xal Aefi- 10 ttoc o ixixXij9-sig Ba66alog, 2A(ia)v 6 Kavavlrijg" xal MaxMag dvxl lovda xaTay»i^iOd-ele Ovv rj/ilv, 7dxa>^6g xs 6 xov xvqIov felyog xai '^hgoaoXviimv kxloxoxog, xcA BayXog „6 xmv k9vmv iaaxaXog, x6 Cxevog xt/g ixXoy^g"' dfta xdvxsg ixi xb avxb ifOfuvoi, kygdrpaniv vfilv x^v xad^oXixijV xavxijv didaoxaX'tav 16 'i huaxijQiaftov vftmv xcov xijv xad-oXov ixi6xoxr,v xsxtoxtv- inop, Iv {/ drjXovfiev vftlv 2. &ebv xavxoxgdxoga 'tva ftopov taHltuff xag ov dXXog ovx eoxiv, xal avxbv a0siv fiovov xal ifooxw^p did 'Jijcov XqiCxov xov xvqIov t)(icop hv xm xapaylcp nvfiaxt, xal xalg IsQatg ygagnxlg XQ^jo^txi, Ndfico xal nQog>f]xaig, 20 gwfc xi/idv, dxaogp j£x9-sOfiop xqu%ip (pivyeip, dvdoxaaip xi- xmiv xai xQJaip xai dpxaxddociv xgoadoxap • 3. xal xolg xxio- wkv avxov xaoip evxaglaxajg xgoaigxBOd^ai cog &eov egyotg xal ijStP hf avxotg txovdt giavXop, xal yafiBlp POfiifimg, dfisfixxog OQ 6 xotovxog ydfiog, „'6xi" xal „xagu xvglov ug/i6^exai yvvrj 25 W(rf", xai 6 xvgiog Xiyei ' „*0 xoirjaag dx' dgxyg dgotp xal d^fjXv tUrfiiv avxovg xai bIxbp' ipsxsp xovxov xaxaXelipti dp&ga>xog w xaxiga avxov xal xtjv firjxiga xal xgooxoXXrjd-^asxai xy ntaxL avxov, xal iaopxai ol 6vo Big adgxa filav". 4. fiilxB fitjp na ydfiop ixpdXXBiP dxaxdypa>axop i§iaxa>. „^XdS,xi" ydg, 30 ijfiiv, „xm xvBVfiaxl aov xal yvpalxa PBOxiftdg gov (itj kyxaxa- ggg, oxi avxi) xoipoipdg ^lov gov xal vxdXBi/ifia xPBVfiaxog gov, ^iyca ixolrjGa xal ovx dXXog"' (pdGxBi ydg 6 xvgiog, 6x1 „d ^toq i^ev^ev, dvd'gatxog (trj ;f(»(»£$t'Tto" ' 7) ydg yvptj xoivovog u $iov, kpovfiivi] BJg ^V Cmfta Ix 6vo xagd 9-eov' 6 61 xb tv 36 1 Mt. 24, 12. 13. — 8 Mt. 7, IS. 16. — 6 Mt. 24, II. 24. — 8 Mt. 10, -4. — 11 Act. I, 26. — 18 I Tim. 2, 7. — 14 Act. 9, 15. — 25 Prov. ,14.-26 Mt. 19, 4. 5. — 30 Mai. 2, 14. 15. — 33 Mt. 19, 6. 336 DIDASCALU VI. 13, 8 (l)- eorum cognoscetis eos; adienJite vobis. Exsurgent enim psfudoc'm el pseudoprophetae et seduccnt multos, el quoniatn abutidabit iniqui 1 Mt 24, ir— 13. 1 vobis : + 0 talibus S 1 9(ov > p I 2 Tj/i' ixfitov : 9tov p v I xartx*^^' + M'^'X"*'^*' P 2/3 7iaptt(f9. xttl Ttapa^ft^flfittattr p : napatf'Ja^fiijav b d e (-^aav) b Tni(iaifi}f!(iaaav a v | 3 yi)ofwv d | ^faptor a p v : ^topiov: J e, &H b h o I 4 dat^ttq a, corr a» | dnoztuve b d e o : -tffit a h v LXX, 1 XQ\i*ov p I avziiv ^ o \ Ttepitffivta&ai a b : -taHt rel | 7 egad a h : -a&t rel | motof? a h : niazoi rel, + ovtfi; b d e o I 7.8 ^i* nrrjfl > o I 8 71 f (,irf ft ftaOai h | ^ijolv > d e p v | rw 9. vfiwv a b h 0 cCi rijv xagdiav vftutv rw £^c< o et inscripsit nr^l t«v fiajtxiZ,taBtti tov; fianTttatfieyovi; vno a\pfr4xdiv | r«v #. rov xvpian pj 11 dtiofih'ot b h I 12 (Icin/a'i a* h, diAofifvov b o | 14 f^t^6^ \) o \ A '>{ firjdh h o \ m di : J'Kjj b o | 16/17 tv aciftati > b o | 17 ovtw; -\- ovtl VV > h ; AtAofiivov p V I 18 Jiaj/a -j- r■ fc< 20 o ^(^ !> h I x«(2 (TV post yirwatv e | anwom yv. f^^ o \ ^n/}iw9-aQsiaav xaQag>d-slQaaav g)va$a»g d^eaftbv xaQdvoftog, kxelxtg „6 xati- V liOtXaUSa mpQcav xcA aae^ijg' axorefive" yag „cn)Ttjv*', ^ptjoiv, to xdSv Cagxmv aov"' ov ydg iaxi 0(nj&dg, dXX' ixifiovXog, 5 bq aZlov axoxXivaaa r^v diavoiav. J. juiyre Sk xsgiTd/tveaB-ai 9 odgxa, d^fxttod-ai 6h xtarOlg xrp> tfjg xagdiag xegtroftr/v iv vofuxri' ffllsgtxit^^riTs" ydg, gn^lv, „xc5 d^nS vfimv xal xtgi- tnod-e xf/P axgo^vaxlav xf^g xagdiag vfimv". XV. *Ofiola}gxa\ ffaxxianaxi tvi dgxtlod^ai fiovm x

v ajgt- wmf, dXla xm xaga xcSv dfiifixxaw itgimv dedofiivq) „dg xb Htlta xov xaxgbg xal xo€ vlov xai xov ayiov xvtvfiaxog". fo^s de xb xaga xmv aas^mv dexxov vfttv iaxm, fti^xe xb xaga w oaimv dxvgovad-ai dia devrdgov. tog yog slg b d^sbg xal elg 16 Xgiaxbg xal elg o xagdxXijxog, tig de Tcal b xov xvgiov kv 4faxi B-avaxog, otfxmg tv icxoi tuzI xb tig ccvxbv dtdofievov hmaita' ol dt xaga daefimv SsxdfiBPoi (loXvOfta xotva>voi x^g w^gyg avxtop yev^ovxat. 3. ov ydg elaiv ixetvoi Isgelg' Xiysi h(fX(fhq avxovg 0 B^eog' „lExel xal Cv dxmGa> yvcoOtP, dxciaofiai 20 t xa/a xov Ugattvttv fioi" ' ovxe {Ujv ol ffaxxta&ivxeg vx' avxcav tfmpncu, aXXa ftfttoXvOftivoi vxdgxovaii', ovx ag>saiv afiagxtcov of^idvovxBg, aXXd deOftbv aae^elag. 4. ov iii(V 6k aXXa xal ol 9vg ittftvrjfiivovg ix devxigov ^axxlQeiv xsigciftevoi dvaaxavgovaiv hw xvgiop, dvcugovaiv avxbv kx dtvTJgov, yeXcoatv xd d-sla, 25 !wmypfgWTg, dg xov ftagxvgijcavxa. 5. dXXd xal b ix xaxa^govi^osatg ^ ^Xofievog 0axxia9ijvai dtg axiaxog xaxaxgi&TJaetai, xal '9udi(f9^aexat mg dxdgicxog xal dyvrnftaiv' Xiyti ydg b xvgiog' BO !*• d e I dntiaat/tot a | 21 tov + jur) b o | 23 tvaefidaq a | oi d e h : >abo p V I 24 dfvtiQOV + oi b o | 25 xvgiov a b h o : + xal d e p v | 8 HPxttjQil^ovot + ro nvfvfia b o i to nvtvfia : > b o, -j- ro ayiov p v | ifut : nva h ; dyiov : liftiov p v | 28/29 01 . . /3ovi.6f4fvot , , aniaroi xata- fii^aorrat xtk. p v | 29 fiamiaaa&ai b o S Prov. 18, 22. — 4 Sir. 25, 26. — 5 Gen. 2, 18. — 8 ler. 4, 4. — Rom. 6, 3. — 12 Mt. 28, 19. — 15 Eph. 4, 3. — 17 Rom. 6, 3. — Os. 4, 6. — 24 Hebr. 6, 6. FOXK, D1DA8C. ET COXSTIT. AP. I. 22 338 DIDASCALIA VI, 13. 3 (L). refrigescet caritas muhorum. salvus erit. Qiii autem sustinuerit in fintm. I fianta&s : yfvvti&^ p v I 2/3 o nlar. — aw&ijaftat > b o i ■! «/ + lis iavrof o | 6 ^vnavat h o p v | 9(oi >• b ' 9(ov fjff i oo 1 1 6 > a b o I 8 «a2 . . prai > d I y 9fov : «r b d h t iftial > b o ) UJ a b h o : onoia d e p v | ri; : r< e h, rf o | 13 Karrv&ftra h v : iHna 3, xpatw^-tvia b d e o p | Tiapa6ixf\ 15 diaorpofat b i 16 /wcf;; : ^dtf^ o, oia 6^ b | oi>>fraga>' o 18 v^ f/^cuv d, + xal o I ;(v d | ^^wv rdiv . . dov^ctfr b o | 19 d^ 2> b o 6. In dilationem baptismi el paeni- tentiae usque ad rnortem patres passim invehuntur, et dinici seu aegri in lecto baptizati uon ad derum admittebantur teste Cornelio Ep. ad Fabiiim apud Eus. H. E. VI, 45, 14 et sytiodo Neo- caesariensi c. 1 2. Tertullianus De bapt. c. 18 et De paenit. c. 6 autem cuncta- lionem baptismi utiliorem esse censet. 7. Infantes in periculo mortis con- slituti semper baptizabantur. Consti- tutor primus universe infantes bapti- zandos esse dicere videtur, et inde a saeculo V baptismus parvulorum ubique in usum venit. Etiam Gregorius Naz. Orat. 40 c. 28 quaerit, num parvuli baptizand) sint, ac respondct: ita, si quod periculum urgeat; de reliquis censet triennium aut aliquanto brevius vel longius tempus exspectandum esse. XVI. llfQi tdjv tfJtvSfnty(id(f>utv fii^ki'wv. De libris false inscriptis. — Timoih. Constant. De receptioue haer. :3. 01 ntpl ^iftwva x. K>.'\ Siraonis vclSimonianorum scripturarum mentio- nem faciuntClem. Recognitiones \1, 39; Hippolytus Pliiiosopli. VI, 9 — 1 9; Hiero- nymus In Matth. 24, 5; Ps.-Dionysius De div, nominibus VI, 2; Praefatio arabica ad concilium Nicaenum (Hard. Concil. coll. I, 523). Cleobii libri alibi non commemoranlur. — in ovoftaii Xqioiov it. r. ^.] Of. Tischendorf, Evangelia apocrypha 1853, ed. II 1876, Apocalypses apocryphae 1866, Acta aposiolorum apocrypha iS^t, edd.1 sius et Bonnet 1891:1903; Hilfcnfd Novum Testamentum extra receptum IV 1866; ed. II 1884: Gtschichte des neutatamtnll. 11(189092), 621-910; E. He NeHtestanifntl. Af>okryf>he>i 1904. 2—3. Nicetas Feet. Adv. Ron 3. NonnuUi libroruin Veteris T« menti apocryphorum quoqucadi dies pervcnerunt. Cf. E. Kaut/sch, - knphen u. PseuJepigraphen d. A. T. r) — diafiali.ovrei 6tifAHH>pyiar Cf. c. 10 -11; 14, 2- 3. — /Jcp^i tiva ovofiata xtk-l De Basilide eiu asscclis dicit Irenaeus .^dv. hteiA 24, 5 : nomina quoque quaedam A gentes quasi angelorum; EusebiusH.E 'V, 7, 7 : ^ap^dtgovg Vf airoli (v'nJ miOipTitan;) ft'i xcrrani.tj4if r»'l totavttt ini^qfiiaai npoat/yopia^ I XVII. Ihpl x'/.T^iJixwv yafitxi sfl ayyikftata. De clericis praec coniugalia. I. tuiofifv fiovoyafiovi '•] ^ ^1 2, 2, ubi autem nonnisi de episcopo scrmo fit. — x&v ^iHatv xxl.] Com- mercium coniugale igitur clericis pcrmittcre videtur. Cetcroquin temporis cleric) magna ex parte etiim in Oriente continentiara obser/abint, sed sua sponte aut morem sequentcs, qui iam exoriri coeperat. Cf. Epipb- H. S9 c. 4; Socrat. H. E. V, 22. La continentiae in Oriente postea dennuo CONSTITDTIONES APOSTOLORUM VI, 15, 6—17, 1. 339 &y fiiy TIC fiaxTia&y ig vdaxog xcet xvev/iatog, ov firj elaiX&y xrpr fiaatZeUxv tmv ovQavmv", xal xaXiv ,'0 xioxevaaq xal xxiaB'tig amfh^etai, o 6k axiarijoag xaxcacQid^Otxai" . 6. 6 Urfwv, ori Sttof xslsvrm ^axxlJ^ofuu, tva fifj anaQTij6m xal MOfto TO fidxTtafia, ovTog Sc/voiav 9-eov exst xai r^g eavrov 6 ioeatg ixil^nmv rv/xavsi' „M^ dvafidXXov" yoQ, fpfialv, „ixi- rpe^pgt ^pog xvQtmf' ov ydg oldag, xl xi^ai ^ kxiovaa". ^torr/gcTC dk vficav xou xa vijxta, xal „kxxQ^£xe etvxd kv mkl^ xti vovB^eaia d-eov' aq>£xs" yoQ, qnjal, ,xa xaidla Igxto^ai pog fik xai itfj TUoXvixs avxa". lO XVI. Tavxa xdvxa kxeaxeiXaftev vfitp, tva sldivai ^oixb xr^v fKtiQav Yvrnfajv, oXa xlg ioxiv. xal xa ix* ovdf/axi ^ficov xagd m dae^mv xatxvd-ivxa ^tfi/Ua (lij xagadixsad-s' ov yag xolq v^uatv XQ^ v/iog xgoaixeiv xmv dxoaxoXatv, dXXa xy ^pvaei m xgayfidxmv xai xy yvcifty Tg cdMcgTpoyy. 2. oldafiBV ydg, 16 n ci XBgil Hftawa xal KXeofiiov Icodrj avvxdgavxiq ^i$Xla kx' POfuni Xgiaxov xal xmv itadrftmv avxov xsgigiigovaiv elg dxdxrp} pop xmv xequXijxoxaw Xgtcxov xc^ rjftdg rovg avxov dovXovq. . *d iv xcltg xaXaiolg 6i xivsq avviyga^av ^t^XUx dxoxgvqia Vaajeag xai 'Evdx xal kddfi, 'HacUov xs xal Javld xal *HXla 20 tSL xmvxguSp xaxgiagrfmv, gt&ogoxoia xal x^g dXrj&slag ix^Q^' otaSxa xtd vvv hcmfiav ol dvacawftoi, iia^dXXovxsg drj/itovgylav, ^^Itw, xgdvouxv, xsxvoyovlav, vofiov, xgo^pjjxag' ^dg^agd xtva ygftoTc kyygdfpovxBg xal d>g avxol g>aaiv dyy^Xmv, x6 6' aXij&hg |»e6> dat/tdvaw xmv avxotg vxrjixovvxmv. 4. £vyBxs xrpf 26 \iac»aXlav, tva ft^ liexdcx^^ ^^S xi/imglag xmv avxa Ovyygafpa- (ptov Ix' dxdty xal dxmXBJa xmv xtaxmv otai dftiftxxmv xov ytov 'Irfioi. fia&ijxtSv. XVn. 'Exlaxoxov xal xgeo^vxegov xal didxovov ehtoftsv wrydftovg xad-lcxacd-ai, xdv ^toatv avxmv al yafisxal, xSv xb&vtj- 30 1 loann. j, 5. — 2 Mc. 16, 16. — 6 Sir. 3, 7. _ 7 Prov. 3, 28. — iph. 6, 4. — 9 Mt. 19, 14. — 29 I Tim. j, 2. 12; Tit. i, 6. wtpnvxo b o I 20 'Aiait + xal b j tjliov b e o i 22 ixvtjoav : ixvxrjaav o, ti^oav a, corr a* L m. | ol dva. ante ixitjaav b o | 23 yaiiov : xal y.h o \ iyypdipavTte o | xat >^depv|d^beopv|26 vnovfyovvrwv b o | avrov e, rovro o | 28 Irjaov > b o | fxa&^tdiv + xal vlaiv xal x}.tiQo- uav b o, o ddnde inscripsit ne^l /iovoya/iiag imaxontov xal Ttfeo^vripuiv dtttxopttv I 30 xav pr + re p V I 30/1 te&vi]^wai p, re&vaaiv a 22* 340 DmASrALIA VI, 14. 1-2 (l) XIV (.win). Qui [suslinuerint etj non fuerint perversi et a perversione paeniluerint, permitti in ecclesia, eos veto, qui \i tenti sunt in perversione et non paenitentur, eici (ex eccU decrevinius et separari a fidelibus, quoniam haeretici facti sii B et praecipi tidelibus omni mode abstinere ab ipsis et neque verbum neque per orationem communicare illis. 2. Hi enim s« adversarii et contrarii ecclesiae. De his nobis fidelibus praecipe Dominus dixit: Adtendite a fermento Pbarisaeorum et Saddiiccucr d 411 civitales Samaritanorum noUte ingredi. Hae enim sunt civil 10 Samaritanorum, id est haeieses perverso itinera ambulantes, quibus in Proverbiis dixit Dominus: Est via, quae videttir a^ 8 Mt. i6, 6.-9 Mt. lo, 5- — 11 Prov. 14, 12. 1 suslinuerint et >■ S cf. C | 3 ex ecclesia S cf. C | 9 10 hae . . id < > S I 11 Domiaus > S a lustiniano imperatore Nov. 6 c. i 5 }. 4; 12} c. t et a synodo Trullana 692 c. 48 data est, et quidetn episcopis solis. Cf. quae exposui in Kirchen- jfeschicht]. AhbanJlnugin unJ Utitersuch, I (1897), 121 — 55, - fifvu Xftpo- xoviav xth.\ Haec crat vetus disciplina ecclesiae, ut Paplmutius in synodo Nicaena Socrate H. E. I, 11, Sozomeno H. I, 2; et Gelasio Cyz. Hist, concilii Nic. II, 2} referentibus dedaravit et muJii alii testantur. Synodus autem A^ncyrana }I4 c. 10 diaconis matri- nionium concessit, si in ordinatione ipsa id sibi postulaverant. 2. novoyufinvi] Epiphanius Expos, fid. c. 20 (21) dicit, in necessitate lec- tores etiam ex eis sumt posse, qui post prioris uxoris obitum cum altera sese copubrinl. - f / dJ- nffo ya/wv xxl.'\ Mlnistri vel subdiaconi hoc loco una cum reliquis clericis ordinuni minoruni potestalem matrimonii incundi nan- ciscuntur. Etiam Basilius can. 69 eis banc licenliam dare videtur. Infra can. 26 Constitutor matrimonium non- nisi lectoribus et cantoribus coac Subdiaconus cum ordinibus turn ioribus turn minoribus adiungi pOJ« disciplina ad cum attincns vadllih ac varia erat. Sevenorem tuorein 1 stantur Sozomenus H. E. L, 2j eti phanius Expos, dd. c, 20 (21). odus Trullana c. 6 caooneni apojl lorum budatum sanxit, sed etiam ca qui in cieruni accedentes nutrimonia inire volunt, cxpresse adnionuit. hoc facereni, priusquam sutuiiio ordinarentur. J. Cf. can. apost. iS. Cum Pa monogamiam nonnisi clerico piat, Constitutor cam etiam uxori dc tmponit ; neque vero primus hoc fo sed morem satis usitatum secutui* lam enim Siricius (384 - 98) EpiJl. : Htmer. Tarrac. c. 8 de numerosis coram coniugiis dicens allegat ceptum V. T. Lev, 21, 15 — 14: cerdos uxorem virgiuem accipiat, viduara, non repudiatam, nou tnd tricem; et Concil. c. 4 cum, qui duam duxit, e dero excludit (Har CONSTITUTIONES ArOSTOLORUM VI, 17, 2—18, 2. 341 t§flvcu dh avxolg fteza x^^QOTOviav f^ ayd/iotg ovGiv Iri y ixotttq tjX&tn' l:i{l rfjv jjfiporoWai'. 2. vxTjgiTog _9^^^f „f>6dg, i] Soxel xiotv t. 21, 14. — 10 I Tim. 5, 9. 12 I Thess. 5, iR. - 21 Prov. 14, 12. m /fipor. > b 0 j 17 : ft? b, oi o, > a | yaftnvi; b i 2 3 dkk' I>boi3ieov:^ab, ft'dhp! fxovtUi; h | riyv > b o | c p V I 6 yafjiiuv h o | 6; 6 napi).9a>atv a d e c\. can. apost, a6 ; p, npoaflS, b o V I 6 avTovg h | 7 iiotntv o r 8 ^ pr >■ o I ' p I oi*fx^v a p V I xal : ^ h o p v | l> iftdftwvoi b o | 11 niOT^ row + rf* a I ^f'Xf^oBt h 1 13 &fov : rov *. b o p v | xuttj/ov- ttni/fiujoatai xai b O | 14 fitaatfikatf b O j 16 TingayyfD.atvzti o I noli; o I 17 ?.6yov O, Aoytui- a, loyois a- | npoafv/Jj b, -/r/r O | ) 18 dia^&fipanti b o | la xal pr : ot b, > o | ftoivravtfi b o [ ll b o I 20 iXtyiv -f- (i d [ 21 fvaffinav b 0 [ b o gcsta pont. Rom. ed. ]affi- ler 1, 40 sq.). Similiter I (401 — 17) Ep. ad Viclric. xsup. c. 1 Hard. I, 1000 3); 5 c. j; 12 c. 5 (PL 54. 4. SlTTiiliter lustin, Nov. 6 c. 6. XVUL llttpaivfati; xfkivovaa iptv- yttv liiv Ttuv doffidir alpnixwv xoi- vtun'ar. Cohortalio invitans aJ fugi- endam impioruni haereticorum com- muniontm. 34i DIDASCALIA VI, 14, 8—7 (l). homines recta esse, posteriora vero eius veniunt ad intitnum ittfena. 3. Hi sunt, de quibus amare et durissime statuit Dominus: illis dimitieUtr, neqtte in hoc saeculo neque in futuro. ^. Quot populus non credens Christo est et manus iniciens in filii fi hominis ingerebat eum blasphemans, et dixit Dominus: Dimitte illis. Et iterum de illis Dominus dicit: Pater, tuc quid feceri nee quidquid dicunt sciunt; $i possibile est, remittes illis. 5. Simili et gentes filium liomJnis ,et crucem negant, sed et his remii fluxit. 6. His vero, qui sive de plebe sive de gentibus credider 10 per baptismum remissio de pessimis operibus data est, sicuti diij Dominus lesus: Propterea dico vobis: omne peccatum et hlaspht remiltelur hominibus; \blaspbemia autem spiritus sancti non re tetur, neque in hoc saeculo neque in futuro; et quicumque dix verbum adversus filium hominis, remittetur ei) ; quicumqne 15 dixerit verbum adversus spiritum sanctum, non illi remittetur in hoc saeculo neque in futuro. 7. Hi ergo spiritum sane blasphemant, qui oninipotentem Deum apertissime cum hyj blasphemant, id est haeretici, qui sacras scripturas eius non si piunt (vel) qui male cum subdolositate in blasphemio suscipiu 20 eas, qui catholicam ecclesiam, quae est susceptorium sancti spintus, 2 Mt. 12. J2. — 6 Mt. 12, }i. — 6 Luc. 23, 34. — 11 Mt I2. 31. 1 posteriora : per seriora ? L | 6 cum : + cui manus mtulerunl S| 8 el crucem : propter cr. S ] 11 lesus -j- Christus S I 12 14 blasphemia — dS| Iti ergo + qui S I 17 apertissime : temere S | 13 noa >- S | 19 vel S C XIV, 4. inicietii - ingerfbat] Syrus bis idem verbum habet, sc. intulit, particulam autem sic reddit: in eum (Christum) manus intulit blasphemans filium hominis, in <^uem mauus intulit. Latinus quoque idem verbum legijse, secundo loco autem vocabuto syno- nymo vertisse videtur, nisi loco priore scripsit: ingerens. Conicere licet, auc- torem more hebraico scripsisse: ini- fiailiav iiftjia?,f.f. Corssen in scrip- tura infra Uudata conicit ingreditur pro ingerebat. — Dimittetur illis] Di- dascalia distincte dicit, Dominum cruci- fixutn ludaeis veniam petiisse, Lucas 23, 34 autem dictum profert, postqa V. 33 narravit, milites Christum ct 1 latrones crucifixisse. Unde verba Domini apud Lucam ad rairitt Romanos eosque solos referenda < censens,atque considerans.Did iam V. 4" de ludaeis cuanus in stum inicientibus ct de Domino veniam praebcntc dicere et voab iterum v. 4** adhibito indicare, v. alium locum seu eiusdcm Evangdii seu alius introduci, collegit. auctoro'.i Didascaliae hie non solum Evingelu synoptica, sed etiam alias scriptufi>_ secutum esse. Cf. Zeitscbr CONSTITDTIONKS APOSTOLOBUM VI, 18. 3-5. 343 Ivm, ra d^ relfwala a^r^g ^Xinu elq jtvd'fiiva ^dov". i iUstP, xtgi (ov 6 xv(fiog xixgrng xai ajtoTOfimg dxitpiqvaro oti sUAv ipiv66xQiOTOi xal y>ev6odi6daxaXot, ol fiXaaqjrjfit}- vb xvsvfia TJjs x^"^^^ xcl catoxrvaavTeg x^v xag' avrov faera riiv xagiv, „oig a^x oapBd^cexai ovrs kv T

i](iovvxsg V vlbv avxov xaxaxaxovpxeg xcci trjp didaCxaUqv xov xog Staxxvopreg, ot xovg d^slovg X&yovg aQvovfiePoi tj fis^' umg XQaaxoiov/ttPOt dixBO^at, ly v^gti &£ov ocdi axdxu 10 yotffWTCoy avxolg, ol xag le(fag YQaq)ag hv^Q^OPxtg xal taioovvrjiv S,xt xoxi iaxip dyvoovyxsg, ol xtjp ixxXrjClap ov diaqtO-tigovxBg cog „dXo5xBxsg /uxqoI d/ixeXcoPa" xal g aXaaxixmp" yivoiupoi. 5. • h I 8 Tov + ayiov b o | 9/11 oi xovg ^. — avroli } I 9 ^ : 0( d e I 10 6ixfa9at : tvxto9ai i* i. m., fortasse ex e, ubi ha legi potest | 11 nfoaiovnov avroTi <;v> a | 13 rov >■ a h | 9fov : > I dkanol a h | nixpol dfinekwrai p v ! 13/14 xal /u. dL yivofisvot 0) ■> a I 14/16 neptxalov/tev a, corr a* | 16 yap + q>i]alv d e h o I. Wissenschaft I (1900), 339 populo ludaeorum autem, etiamsi ei fihi Lucas fons esse videtur. noa credebat eumque cruciabat et Domini Luc. 23, 34 non tatn blaspbemabat : dimittetur illis, sc. Mt. es nonnisi mandatum prae- 12, 31. exsequentes quam ad ludaeos * « * I morti tradeates spectat. Cf. Kommentar uber das Evange- }. kiywv ort xri..] Resch, Agrapha h. Lucas 1883 p. 544; Belser, 1899 (Texte und Untersuchungen V, 4), Mchte des Leidens des Herrn immerito hie dictum Domini ex evan- 416. V. 4* sane de cruciatu gelio evangeliis canonicis priore de- ;enno fit; verba dimittetur illis promptum invenire sibi visus est. Cf. ^hristuni in cruce pendentem Ropes, Die Spruche Jesu 1896 p. 37 I sunt, scd sensum ampliorem (ibid. XIV, 2). — '^Eli.i^vtav d&twTfQoi] Auctor V. 3 exponit: haere- Similiter Irenaeus Adv. haer. II, 9, 2; jem a Domino Mt. 12, 32 Opus imperf. in Matth. 12, 4$. sse: non dimittetur illis etc., 4. Cf. c. 10, 1 ; Ps.-Ign. Philad. 3, 4. 344 DIDASCALIA VI, 14, 8—11 (L). in detreciAtionibus bbsphemant; hi sunt, qui ante iudicium hitur sine excusatioue a Christo iani nunc condemnati sunt. Qp enim dicit: Non talt[s] remittetur, sententia condemnationis (< quae illis exiit. 8. Et haec statuentes et unum sentientes 5 sumus unusquisque iterum ad priorem sortem adquacstus sui, firniantes ecclesias, quoniam ea, quae praedicta sunt, impleta et occulti lupi adfiiemnt et falsi Christi et falsi prophetae raanifa facti sunt. 9. Procedente autem tempore et tine saeculi adpn pinquante plurcs et peiores erunt, ex quibus erlpiet vos Domi 10 Deus. 10. Eos vero, qui intellexerunt in ea, quae sine Deo perversio, in multa correptione et verbo doctrinae et obsecratic sanantes incoiumes in ecclesia sivimus. Eos autem, qui mortaiil jaesi sunt in verbo perversionis, magis autem sine verbo versione, cum insanabile haberent vulnus, eiecimus, ut nequc i& quinent electam sanctani cathoUcam ecclesiam Dei neque scabies transeat aut serpat putredo et omnes maculet, sed mun et sine macula et incolumis (et illibata) ecclesia permaneat mino Deo. ii. Et haec per civitates omnes in universam te S Mt. la, }2. - 7 Mt. 7, is; 24. 24- 3 tali (vel: talibus) : ei$ S 1 4 quae : quia L | 8 proc. autem : nc est enim ac manifestum, quia proc. S | 10 tnteilex. in : revertebantur ab 12 sivimus S : dimisinius L | 13 magis — verbo > S | 16 electam > ccckslam : -f- ecclesiam purani S | 17 et iilibaia S C 1 ovSi h i ovtf b o p V , 2 fitplda : rqv fd. a I oaiog a b d e 0 : 9l) h p V I Javid *f>t)Oiv f^< a | ifijOtv : flntv b o \ S rot; ^x^poii d e h | 8 tfyL b d e o I 'lov V : iutvu a, l(ut\). b d e b o a' i. m., ^aatov p An | 7 { ii An : f / d e p V, xal r^ b o | fjtiaovfiivti b o | ov >> a p v | 8 ripi^ij fd. aov b d e o I 10 avvt^ftvaav o \ yfjii a e (riti t) super < posito) : i-io< & V o, Ivifq d (i. m. Vif,-), ^r^aig p, (vvoiat h I IS on !> h | 14 oi sec >^ ivfol : tvvfoi a (corr a-), avaiot b o | ot >• d p v | 17 on -f" fi o . vl' 7. *t///] i. e. ?S^l9er. Corssen, vocabulo guair addens iam, interpreta- tur: quae in iliis Impleta est. Equidem interpreter: quae contra illos prolata est. Idem Syrus dicere videtur. 6- 7. Anastasius Quaest. Lll. 7. 'lov] Libro$» quos Gnoslici sub nomine prophetae leu vulgav cdidit coptice versione germanici) iecta 1892 Schmidt in Tfste und CnSff sitchungen edd. Gebhardt et Hamid^ t. vm. ~ 9. wv tiji dnarrii xxi..] Ps.-Ig Eph. 9, 4; Magn. 9, $; Philad. J. li Smym. 7, i; Trail. 8, 1. CONSTlTUnONES APOSTOLORUM VI, 18, 6—11. 345 ' rweBijaertu'". 6. ovre yog xX^xry dil cvvxQixitv, ovde iter a »q[OP fugida xl^saB^at, ixelxsg xai 6 ooiog Aavld g>fjaip' „KvQts, 9vg fuaovvTag tfc ifilotjaa xal ixl tovg ix^QO^Q <^ Sti diBxoxrj xa jgya aov xai avpsxQi^tjCav al vf/eg Oov". 10 B. fivytxe ovv x^q xoivwpiag ccvxcop, xd xrjg xgbg a&xove tlgtjpijg iUngtot xvyx^^^' ^^0^ avxmp yag 6 xgo^r/xijg axBipijpaxo, ifyov, oxi „ovx laxtp xalgiip xolq daE^taip, Xiysi xvgiog". 5. ovxoi yog elaip oi xgv^toi Xvxot, „ol ivtol xvpeg ol ov 6vpa- fom vXaxx$tp", ot pvp /jIp etolr oXlyoi, xgoxotpapxog de xov 16 ]!f9Mv xal xfjg avpxsXilag iyyiQovoijg xXelopeg xal x(i^^^f>^^Qoi hunai, xegl ". 10. xal yag xal t/fietg, diegxdfttpoi xa id-trj xal ixiaxtj- ^vxig xag hcxXijaiag, xovg (ikv Ip xoXXfj pov&eola xal X6yq> jpotm vyidoapxeg ixapijydyofiep iiiXXovxag poop ovdixo) ^p^axeip 25 ^RQ, xovg 6h dvidtmg l;(oi>Ta$ i§£^dXo(iiP T^g xotftPijc, tpa nrj ^o(faXiag poaov (itxadtSoip xal xolg hyiaipovctp agploig, dXXa v^aga xcH axgapxa, vyiij xai aOxiXa diandp^ xvgicp xm &€<3. 11. jMxi xavxa xaxa xoXiP xaoap slq oXi]P xfjp oixov/iiprjp 1 Ps. 49, 18. — 2 Ps. i}8, 21. 22. — 7 II Paralip. 19, 2. }. - lOllParal. 20, 37. — 13 les. 57. 21. — 14 Mt. 7, 13. — les. j6, 10. — 17 Luc 18, 8. — 18 Mt. 24, 12. 24. — 22 I Tim, i, 1. « h I 18 ik9wv : post a(m h, > b o | ntottjv a | xal + ro h 1 20 tV + raJ bho I 21 wmt + nkav^aai h | dnax^aai > h \ dnuttiq : nXavtjQ o \ 22 xvpiof > a h I o : xal o | 23 xal yag > o 1 25 latQixw o | 26 i^tfiakottfv + no a I 27 vYifivolq h, vytoXi b o i a(}vaaiv b o | 28 xa9apa -{- xal afiwva ^ 0 I vyt^ : vyia a, > b o, + f - d e j 29 ravra + dianavzcS^ b o | naoay b 0 cf. D : Ttaviaxov rel [ oixov/tevtjv b o p cf. D : + tov xvafiov rel 346 DU>ASCALIA VI, 15, 1—3 (l.J- fecimus, relinquentes banc catholicam doctrinam digne ct ecdesiae catholicae ad commemorationem confirmationis cre< tibus contestati. XV (xix). Qui autem convertentur de populo, ut crec 6 Deo et salvatori nostro lesu Christo, iam priorem conversatioi ne teneant observnntes vincula vana et purificationes et segr« tiones et aspersiones baptisitii et escarum discretiones, qo( dicit vobis Dominus: Ne mementotc antiquorum, et ecce facio quae nunc exorknttir, et scktis; et daho in dfscrto viam. D< 10 ante erant ecclesiae, in quibus modo dtvina et sine errore retigionis christianae firmata est. 2. Cognoscentes igilur Donii lesum Christum et universam eius dispensationem, quae a princ facta est, scitote, quia dedit legem simplicem quondam, salul sanctam, in qua et salvator proprium nomen infixit. Decaiof 15 etiim proferens significavit lesum; X enim iota signiticat, autem initium nominis est lesu. Lex ergo Domini irreprehensil convert efis nnimas. Et alia multa ubique sic dicta sunt; nam completione scripturarum propheticarum iam in fine perMalacli loquens, qui nuncupatur et angelus, Dominus ita dixit: Memt 20 legis Moysi, pueri met, quomodo vobis dedit praecepta et iustitiai. 3. Et salvator similiter, cum mundaret leprosum, ad legem em transmisit dicens: Pergem ostende te principi sacerdotum et of if mimus pttrgationis tuae, sicnti praecepit Moyses, in testimonium lib- 8 les. 4J, 18. 19. — 16 Ps. :8, 8. — 19 MaL 4. 6. — 22 Mt. 8. 4- 6 teneant : teneatis, fratres S | 6/7 et segregationes >■ S | 8 aon + OTunia S ] It quae — scietis : quae spero vos cognituros esse S | 10 12 diviai — dispensationem : est via magna et scientia pietatis erroris expers ct no^l et manifesta, lesus Christus et omnis eius dispensatio S ; 13 salubrem : puriioS 14 sanctam + vitae S | 15 X : decern S, -|- (i. e. I) L I 16 lex ergo : de legt ergo testimoaium perhibet Daminus in David sic dicens: lex S | 20 nci ' Domini S cf. C XV, 2. Cf. I, 1 , 7. — X cnim iota f.J i. e. rr/v dfxada zo r'cura aijfiaivii. Cf. n, 26, I — a. — in fine per Mala- chiam] Hie enim in collectione scrip- turarum propheticarum locum ultimum obtinel. • , * l[. titan gfii^-a ft fvoi xzk.} Constitu- tor plures apostolorum discipulos no- minal, ut speciera adaugeat, sc- ab apostolis profcctam esse. D. cf. Act. 17, s — 9. Idem praetcnu uni cum Timotheo, Lucio et SosipiW Rom. 16, 21 salutatur, quem ItKuni auctor haud dubie ante oculos lubuit. XIX. J7pO( tovf ^avh^otitti toy vofior. Contra improbantes legem. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM VI, 19, 1—3. 347 woi^xofttv, xaxalutdvre? vfdv Totg ixiaxoxoig xal Xotxotg hQivaiv mfe r^y xa^oXixiiv didaaxaXlav d^icog xal dtxedmg slg ftvijfto- Kov ixiOT^iaftoC xoiq xejtiarsvxoai if^ttp, 6uut£(iipdfisvoi 6ia 9 cvUutovgyov ^ftmv KXtjftBvrog xov xiaTOxarov xal oftoipvxov OKW ^/uSv hf xvQlm, ofta xal Bagvafigi xcu Tifio&iqt rc5 xo&ei- 6 wrry vUp xcik MaQxm x

, ovv olg xcu Tixov v/ilv WQi^/o/tiv xal Aovxav, 'Hawvd xb xal Aovxtov xal IkoaixtnQOv. XIX. Ji* mv xcd xaQoxaXov/iev vfiaq iv xvQlm, dxixecd-at timag v xa^fisQivcop' „xa dgxala" lo 1^ f^x«m^X9^tv, Idov jijovtv xatva xa xdvxa". 2 (XIX). yvovxtg ■y >iJTov Xiyaw „Mp^a&ijxe vofiov ^Im^, dv^Qmxov xov d^eov, og ivertlXaxo vfitp xgoaxdyfiaxa wA dixau^ucxa". 3. og xoaovxop hxtp ayiog xal dtxatog, mg td TOP aan^Qa xoxe, B^tgaxevaapxa XexQOP %pa xal xdXip kvpia, 20 dxtfi' ry xQoaxm' „IloQtvB'elg deliop ciavxop xm doxiegBt, xal J^/ocipepee x6 dmgop, o XQOOixa^BP Mansijg Big naqxvQiOV avxotg*', XfXg d^ ippia xdXw ^DoQBvB-ipxBg ixtdBi%axB iavxovg xolg Uqbv- 6 Rom. 16, 21. — 10 II Cor. 5, 17. — 18 les. 8, 20. — 15 Ps, 18, 8. — 1? MaL 4, 6. — 21 Mt. 8, 4. — 23 Luc. 17, 14. I ntxoiiqxafiev : intaTii).a/ttv b o | koinolf : zoig A. b d e 0 p j ' ixmtipiafiov a d p v : -ly/iov e b, -yftcS b o, cf. c. 14, i | iifntwxioai o j /6 Tifto^iov TOV no&eivoTdrov viov b o | 6 olc : 017 o | 7 laaova a | awai- ftr(N>c o ! 9 xal > a b o | naftattjgiatws a o, corr a* I 10 diopiafiovi a b (cum sequentibus constractum), -ftolg o, -anwv p | 11 yag > b o | 14 h | vo/iw b o i t ftttva^ b o V, fjKoaiwQ d p, (tttvaftoi e | dv&pwnat b | w$ o I 21 dntv a, irr a* i 22 iw^or + aov b d o i 28 iwia > b o 3. Didascalla de sanatione unius le- quatn Lucas 17, 12—19 habet, eam- osi loquitur, quam oarraatMatthaeus que cum ilia singulari modo permiscet. 2— 4 et Lucas J, 12— 14. Constitutor — toZq de iwia] Luc. 17, 14 autem iustgit historiam decern leprosorum, Dominus ad decern sanatos loquitur. 348 DIDASCAI.IA M, 15, 4—16, rum. Quoniam non destruit legem, sed docet, quid sit quid secundatio legis, dicit: Non veni dcstrufre legem ntfju phetas, sed adimplere. Lex ergo est indestructibilis, secun autem legis temporalis. 4. Lex vero est decalogus et i 5 sicuti testimonium: praebet lesus Dominus dicens: Iota, id est apex, non iransibit a lege. Iota quidem est, quod non transil lege; iota autem significatur per decaloglim nomen lesu, apex signum est extensionis ligni. Nam et Moyses et Helias eraint Domino in monte, id est lex et prophetae. 10 XVI (xs). Lex ergo est decalogus et iudicia, quae, ant vitulum faceret populus et idololatriaret, locutus est Domi Nam lex vocata est specialiter propter iudicia. 2. Lex autem simplex est et levis, non habens onerantcs parationes es neque sacrificia neque combustionum oblationes. In hac li 16 ecclesia et de praeputio dicit, sed dispensationem solam modo de sacrificiis ita: Si autem jacis mihi altare, de terra fades tl si auteni ex lapidibus, non facies illos sectos; quoniam ferram^ tuum immisisti, inerit in eo: maculatum est. Non ergo in bi facies, sed de manuali, quod est medicinalc ferramentum, quod 20 circumcidit praeputium, 3. Non autem dixit: (Fac; sed: Si) jacii altare; non imposuit necessitatem, sed quod futurum erat signi- 2 Mt. 5, 17. — 6 Mt. s. »8. - 16 Exoi 20, 24. 25. — 20 Ex. ao^il. 1 quoniam : o&tendcns quia S | I '2 destruo . . doceo . . dicat L. huA. dubie corruptus | 4 temporalis + «t solvitur S I 6 id est >> S | 6 est > S I 7 iota auteni — lesu ; S LXX | 18/19 ergo — quod et de ferro scalpri, quod est scalprum medici, quo S | 20 (ic sed si S C I 21/1 significavit S : alterare L 4< iota ijuiJtm ttc] Locutio obscu- rior est, sensus autem satis clarus. XVI, 1. Cf. I, 6, 8. 2. si fads etc.^ AuctOT haec verba V. 3 urget. Notandum est autem, neque tcxtum hebraicum neque LXX neque Vulgatam neque Peschitham ita vel conditionate dicere, sed potius absolute atquc ludaeis Enod. 20, 24 mandare, ut faciant altare. Mum aucior fortasse alium testum legit ac ab om* nibus testibus traditum ? Videtur tcxtum sacrum secundum suam sententiam cum interpretatus esse tuni amplificavti^H 5. signjficaiil'] Hauler lectioaemv^ lini tradilflm vel verbum alterare re* CONSTTTUTIONES APOSTOLORUM VI, 19, 4—20, 3. 349 rv yag xov xaxiXvaev top voftov, d.q SLficov 6o§d^ei, alX' taev iiytt yoQ' Jjmra ^v tj ftia xsQcUa ov nrj xagiXd^ •w vofLOVf tatq av xdvxa yivTjftcu' ov yog ^Xd'OP'^, qnjclv, v0ai TOP vofiov ij ravq XQOfprftaq, aXXtt xX^Qmacu". 4. xai I MoHf^g, voitoB^TTjg Ofiov xal dgxiegevc xal xQog>i]Tr)q xal 5 )q, xak 'HUaq 6 QrjXmr^q rtov xQoq/rjftcov avvf^aav kv ry g^poMBi rov xvqIov kv xm oqh (idQfrvQeq avrov rtjs ivar- Ctmq xfu xmv xad^(iax€ov, mq ylav' \v, (Uofuvoi, ftij xQi^ivxeq vx' avxov xrpf xoXaaiv kiuptvyBiv. 15 oq 6 vo/ioq dyad-oq, oOioq, dxaravdyxaaxoq. gnjOip ydg' 6h xoi^ayq (toi ^aiaoxijgiop, ix yfjq xonfiiiq not avxo". t (Ixsv Dol^aov, dXX*' ,*Eap xoi^ayq"' ovx apdyxijp Ml j, 18. 17. — 6 Mt. 17 }— 10. — 6 III Reg. 19, 10. — 8 loann. — 11 Exod. 20. — 12 Exod. J2. — 17 Exod. 20, 24. 25. roftor + aA.A' b o | akk' : xal b o | 2 nXfipoi o | yog + 0Ttthpv\3av: + tavta d e p V I anavxa h | 4 ^ : xai d e, )> a p | rov; nQotp. ^ a p | r > b h o I vofAO&tTTjq (voftoSwtTig o) : o v. b d e o v | oftov : vofiov h o I Iftoi + avrov orreg b o | 13 oi/tog di : rov vof^ov xal 6 vofjioq b o | ' b I 14 Sv oi nfffl : ovntp b o | 15 ^.xyvyfiv b o | 16 oi'rw; o | dxazd- ; b o I 17 Jc > o I notija^g a h o An : ;roi^c rel | /ioi >■ b o | y^g + I noiiqarig b e o ! fioi ^ b o { 18 dX).a a | notfio^g a An : noi^g rel t subaudiendum esse coniecit: superflua et lectio Syri sufRciens est, t necessitatem. Corssen pro- quare banc praefero. De cetero sensus \ltare, et vocem a verbo dixit non est dubius. Auctor exponit, Deum re censuit. Mibi neque ilia populo suo sacriiicia mandasse non tatio placet neque haec emen- iam eo tempore, quo legem dedit, cum a duae tantum litterae quidem de altari turn nonnisi conditionate lo- , cui autem contextus obstat; queretur, sed postea denium, cum po- abuluro allare, si auctoris esset, pulus eum reliquisset eique idolum prae- a verbo remoto, sed cum pro- posuisset. * , * lecedeote coostruendum esset. XX. Tig 0 Iici modo sanandus, sed saltern eiai^x^l' Q-U^c sit lex naturalis et tale, quale Syrus exhibet, ad- quae invecticia, et quam ob causam in- est. Altera ex parte vox altare vecta fuerit. — Anastas. Quaest. XLVI. 350 DIDASCALIA \1, 16, 4-6 (l). ficavit. 4. Non enim sacrificiis egebat Deus; sed quoniam • Cain et Abel, cum non fuissent postulati, a setnet ipsis offerunt et oblatio eorum internecioneni fraternam operata Noe similiter, sed reprehensus est, propterea hie dicit: Si 3 6 ficare desideras, cum noti indigeam, sacrifica. 5. Haec ergo sin et levis et tacillima lex est. 6. Sed cum populus Deum den«^ qui per Moysem in tribulatione ipsorum visitaverat illos, qn in manu et virga fecit, qui Aegyptios decern plagarum poena cussit, qui rubrum mare divisit in separationibus, qui tram 10 illos in medio aquae sicut in deserto arido, qui inimicosfl versarios eorum submersit, qui (in) Myrra[m] amarissimum foi per lignum indulcavit, qui de petra rupis produxit illis ad tatem aquam, qui per columnam nubis et per columnan adumbrabat eos et ducebat, qui de caelo mannam eis pra( 16 de mari camera dedit eis, qui de monte legem dedit eii 2 Gen. 4, }— 8. — 4 Gen. 8, 20. — 6 Ps. 49, 8—14. — 6 Ex< 7 Exod. 4 — 12. — 9 Exod. 14. — 11 Exod. 15, 23. 25- — 12 Exod. j 13 Exod. 13, 21. — 14 Exod. 16. — 16 Num. 11, 31. — Exod. so. 1 Deus S C : dns L | & haec : ita S | 6 facillima : neque exigua v 6 manu . . virga S C : 00 L | 10 sicut in d. a. : in arido sicut in dc] 11 in S C I Myrra : Morath S | 13 nubis . . ignis S C : o^ L 1 ntpii&ijxev : 7it»i&. o, inHt. d e p v | iltv9t{iJfai b o | ! o V I dvfvdfiji + wv xal b o I r^ > b 0 | 3 ^rfiy : fidri b, ^6n v | iVtuc >• b o I 5 ^volav &eiS 'n^ h p | Bew : tw &. o p \ 6 evz^pi 4. cum — postulati] i. e. cum non asset ab eis postulatum, Constituti- ones: ovx «v rg gwoef alXa yi- w9Mm»f xtt&axsQ xcri ^dij xq&zbqov top tpiXod-BOv 'j^bX xal Nms jA /ifigaafi xai rovg acttfrcf^ ovx alnjd-ivraq, gmOixm de ro^o? iiwy^A>rgc ogp' lovrcov xoooepiyxai BvcLav &b^ axo yvmftrjg 5 ^gKfUtvov, ixixQJxtt, xtA vvv ^EPQaloiq, ov jiQoaTdaoatv, dXX\ \ fitwX^coaiv, (fvyxcogtop xal, bI axb ogd^q xgoaoloovai YPco/ttjg, ■toawpr ixl zalg ^volcuq avxmv. 5. diarovzo ^oiv „E19vbiv anttytlig, ov 6so/tivm fiot ^b" • ovdBvbg yaQ iv XQ^^9 xad-iCTtpca ' jfpa; ydg icxiv ^ olxovfuvrj xal x6 xXi^Qtofux avr^g". 6. 6x6tb 10 A ti Tov Xaov zovratv dfivi^ftoPBg vxffQ§/ttv, xal fioaxop dvrl Nop B^bop ixBxaXdaavxo xal tovtco xtjp ahUxv xrjg i§ Alyvxxov nfdag ixiygtvpap XJyopxsg' „Ovxoi ol d-BoL gov, 7aQaijX, ol ^IKiayopxBg ae ix yijg Alyvxxov", xal dvaaB^^aavTBg „bI? 6fioUo(ia pifiov ^Blopxog xofjftop** axj^UfPrfiapxo Bbop xop 6ia Mataiatg 15 ixio*s^>dftBPOP avxovg kp xfj d-XbpBi avxmp, xop xa OfjftBia ixl Jl^ifoq acal ^dfidov xoirfiditepop, xop xovg Alyvxxlovg dsxaxXijyqi Jucta^avxa, xiw xrpf iQvd-QOP duXovxa d-dXaaaap slg dtaiQiostg itdxtov, XOP dueyayopxa aiSxovg kp ftioco vdaxog „tog Xxxov Ip *^fo", XOP xovg ki&Qovg avxtop xal ixi^ovXovg ^vHaaPxa, xop 20 f^ MBgQOP xrfP xtxQctp x^y^p yXvxdvavxa, xop ix xixQag axgoxo- fwv xarayayopxa v6a>Q Big xXtjOfiopfiP avxotg, xop arvXqt veg>iXf)g w4 CtvXm xvQog axtd^opxa ai^xotg 6ia d-dXxoa afiBXQOP xal qtcaxl- ^a xm odijyovpxa xovg ot?x sidoxccg oxov xoQBvd-maiP, xop Ig tfiffoofw fucppodoxrfiavxa avxolg xal ix &aXdaatjg xQBcadoxijaaPxa 25 JSmyofi^Qap, XOP ip x

/P'^j b o, Zffi'o; e I 11 rovrov a | 12 aixlav : nov^ptav b, nogiav o | ^| >> b o | IS nopias e h | 14 oc >> o | Svoaefi^aav o | 15 dntjQvqaavxo : dn^Qytjaav »•» 0 j 16 ttvtoii : tovq h i rjf > e | 17 xov : xal a | tovi a b o : > rel | 18 T^v >■ p V I iitXovta 9ak. es? d p v | 19 idartov o \ 22 avrolg b d o ct D : >• rel I 28/24 ^ati^ovra + avTovg b o | 24 onov : ro nov b ] 25 ttvToH — xpeaior. > d | xpewdotijaavza : xpeod. e v cf. c, 3, i, + tvtoli b o cf. D 352 DIDASCALIA VI. 1(5. 7- 12 (LS). I denegaverunt dicentes: Noft habcmus Deum, qui praecedat et fecerunt vituliitn fiisileni et adoraverunt eum el sacrifica'. sctilplili; propterea iratus est Dominus et in furore irae suae misericordja bonitatis suae alligavit illos in secundationc 5 obstrictione o(ne)ris et in duritia catenae. 7. Itaque non i^ dixit: Si fades, sed dixit: Fac altare et sacrifica inceaanter. qu qui talia egeret, et combure frequenter. 8. Et necessiUtetn posujt illis et ab escis separavit eos. 9. Extunc discretioncs rum, extunc animalia munda e) et immundae carnis significant 10 extunc segregationes et purificationes et baptisma el asper extunc sacrificia •! et oblationes et mensae; inde holocausti| dona et panes propositionis et victiniae combustae et primitiat) sacrificia redemtionis et hirci pro peccatis et vota et multi mirabilia; nam propter inultitudinem peccatorum consuetudit 15 inenarrabiles eis sunt impositae. 10. Neque in uno corum runt, sed Dominum rursus exacerbaverunt; quare in dcuterosi l« adiccit eis caecitateni convenientem operibus ipsorum, sic dice Si in quo peccata reperiuntur morte plectenda el rnnritur an appenditis in ligno, corpus eius non per noclem permanebit in lig 20 sed sepelietis illud in eodent die, quia malediclus est omnis, appenditur in ligno, ut, cum Christus venturas esset, tion pos eum agnoscere, sed crederent eum reum esse maledicti. 1 1. caecandi causa igitur haec eis dicta sunt, sicut lesaias dixit: ego anminliabo iusiiliam meam et mala lua, et non proderit 26 ludicio iustitiae enim Dominus eos iudicabit eisque sic faciei prop eorum iniquitatem et duritiam cordis, sicut Pharaoni, sicut minus eis dixit per lesaiam : Audielis, neque inlellegelis, el vidth neque cognoscetis; nam cor huius populi incrassatum est, el suos clauserunt et aures suas obturaverunt, ne convertantur, ne qu 30 vidcant oculis suis neque atidiant auribus suis. 12. Et in Evan gelio iterum dixit : Incrassatum est cor huius populi, et oados Jiwf clauserunt et aures suas obturaverunt, nc quando conveTtantnf' I Exod. 52, I. — 2 Exod. 32, 8.-4 Dcut. 28, 48. — 6 Esod. 20. « Cf. Deut. 27, s- 7. — 11 Exod. 25, 30. — 13 Lev, 3—10. — ISDeut. ji, M.ii.i 23 les. 57, 12. — 27 les. 6, 9. 10. — 31 Ml. 13, 14-16. 1 6 obstrictione — catenae : et iniposuit eis onera gravia et iugum danim S 6 facies : -j- sicut antea S | 7 combure fr. : sacrificia coutinua S, verba ctffl sequentibus construens L COKSTITUTIONES APOSTOLORUM VI, 20, 7—11. 353 opffi iq^toBffiav ixaxovaai' tovtov qxtjQVi^aavTO slxovreg xc5 9Qoav ,,nolij(Sov tj/itp d^eovg, oi XQoxoQsvaovzai ^ftcov", xai tooxoxoi^Oav xof^iVTOV xai i9vaav xm tl6mXogriafiov xai axXriQoxrjxi xXotov. 7. xai ovxixt 6 ^XiV ttEav 6k xoiyg", aXXd' „noi^aov &vaiaax^Qiov xai dijs upnxmg", ixiXrfiiicoiv yog xv/X'O^vug xgl dxagtaxog' bXoxavxH &» avvex^f ^'y' vxofiifiv^axy ftov 8. kxudrj yaQ xfj i^ovaia maSg dxexQ^Oto, (xvayxrp> ixixld7j/d aoi Xoixov, xai ^Qcottdxmv iftOtm xoicovdt xai C,c6mv ooi dia^OQag xa&aQcov xai axa&aQxmv 10 \MltiXXoncu, xalxoi xapxog gcoov xaXov xvyxdvoyxog axs vx* pay ysvo/idvov 9. xai dqiOQiaftovg xoiovade cot xgoaxdoam, xa&a- tKlfiOvg, owexv ^axxiofuxxa, ^avxiOfiovg, ayvtlag xoidads, dgylag hayopoug ' 10. xai xovxmv itp" kxdaxip, iav xagaxovayg, xifiatglav )^

o^ita9-ai dXXov, ft^xe ovofia d-tcSv txigmv |»l iuaxdag Xafi^dveiv fir/xe xgoqiiguv yXoiaatj 6ia axofiaxog. II. iia yag xtjv 6xXijgoxag6lav avxmv ixidrjaev avxovg, i'va 6ia T^ dvHV xai agyelv xai ccyvi^ecd^ai xai xa xoiddt xagaxrjgeiad^at 25 ^ihvoiav tX&oiOiv xov &tov xov xavxa dtaxa^afiivov avxolg. 2 Exod. }2, I. — 6 Deut. 28, 48. — 6 Exod. 20, 24. — Cf. Deut. 27, 5. 7, — 11 Gen. 1, 31. — 16 Exod. 32, 4. — 17 Deut. 6, 4. — 20 Deut. 6, 5. 1 dxovaat o \ 3 Aio : tore a, -|- xai o | 4 ^fo.; : xvQiog d | 5 axkij- tOTtiti : fiaQvrtjti b d e o | 7 xvyxavtig : vnagx^ig b o | 8 tV a h : "va b h I xa&txpag d i 11 xa).ov : xa&aQOv p v | 12 yivofitvov h \ 13 avv- fyjtg o I d^yeiag h | 15 otxh^ : ioixt tij a, i. r<5 a-* | Tiif^ofitvog : niei^at- tirov aov b o | 16 ixar^g x. napeig : ixxog ^g x. inatpelg b o | ro + /.ayf ^r ' 0 I 17 loQuij). + xai h | vnopivrjaB^g : -a9elg e h o, + 6i tdi xov xv 'o» b o I 19 nSatv : xoTg it. a | ttv9Q(U7toig + dno xaxa^o/.fig navxo^ 'on/iov o I 20 xai sec > e | 21 x^g pr > o | 21/23 diavoiag — ^;i2 > b o | 3 x^i j'Awrr^ h | rfio ax. ykdaati p v | 24 avxuiv > b o | 25 ra > d | 6 xov pr a : Tc5 b o, >• rel ] 9-. xov : .9f a* xm (xb b) b o Funk, Didasc. et Cosstit. ap. I. 23 354 T>IDASCAUA VI, 17, 1—3 (SI.). (xxi). Beati autem sunt oculi vestri, quia vidmt, el aura vtsir quia audiunt. Soluti enim estis a vinculis et relaxati a deutcro legis et liberati a servitute acerba, et maJedictum suhlatum remotum est a vobis. 5 XVn (xxii). Deuterosis legis statuta est propter fabricatione vituli et idoiolatriam; vos autem per baptismum liberati estis idololatria, et a deuterosi legis, quae propter idola erat, sola estis. Nam in evangelic legem renovavit et implevit ac con mavit, et deuterosin legis solvit et abrogavit. Ideo enim vcr 10 ut legem confirmaret et deuterosin legis abrogaret ac rcpie potestatem libertatis hominum et annuntiaret resurrectionem md tuorum. 2. lam prius autem ante adventum suum per prophe adventum suum praedixit, atque populo, ad quern venturus pronuntiavit. Etiam de populo inoboedienti et de solutione de 16 terosis legis praedicavit, sicut dixit perleremiam: Utquid milni de Saba affertis d cinnamomum de terra Jonginqua ? Hobcautomi vestra mihi non sunt accepta, et viclimae vestra^ non placut mibi. Et iterum dbcit: Holocautomata vestra colligtte cum xnttm vestris et cotnedite carnem, quia non mandavi vobis, quando d 20 vos de terra Aegypti, nee de holocauiomatihus nee de viclimis. revera non mandavit in lege, sed in vinculis deuteroseos I< postquani idolis servierunt. 3. Et iterum per lesaiam dixit: Qi mihi est miillitudo victimarum vestraruuij ait Dominus? Plenus su holocanstis arielnm et adipe agnorum, et sanguinem taurorum *A 25 nolo, etsi veniatis, ut videam vos. Quis enim exquisivit baa 8 Mt. 5, 17. — IB ler. 6, 20. — 18 ler. 7, 21. 23. — 22 les. 1. ii-j! 1 an o 1.2 drttttdyiet/!; h ( 2 d/J.' b h o 4 aVTi^r/tf d e h, • b o ; 10 xal pr > b o I xttvoT^QSQ o 1 11 oi'/ >• b c o | 12 n^ood/fi bo | 18 vfAili; — r^; : vfiTv ovv naxaptovg noid Qva^inai; xfi^ ixfirmt^iy r^v' ^ d p V I 14il5 xvg. inh : jtXtjQwaa:; avriv ixvffatae d | 15 »tti: yf^x yf > e I 16 ra dt navoai; > b o | 18 aiio : avrftv e, aviovi b 0 | lt> f^iU a b p I 20 xal -+- avtovg e | avrov > d e | 22 oiwutvoi b o ; dkk' > b h 0 XXI. Oil vno x^(f'^ iofiir, sAA* ovx ^^^ dovkii'av Toi infiouxrov vofAOV, o'l fig .Yqiotov TiinrfvovTig. Q^od simus sub gratia, non autem sub servitute legis inductae, qui in Christum credimus. XXII. "Ou hif iaaxtoi o ixl M'- iLv vofiog, ov 7xt(ttfi?.f .Vpioroi H)*" yfi'Ofifvog. Quod adsciticia cnt la, de sacrificiis, quam Cbristus advoiie sustulit. I. li xal ft^ xtL] Cf. v. $; I.M CONSTITUTIONES APOSTOLORUM VI, 21, 1—22, 8. 355 XXI. ^Yfimv lXovg, 6 t xdtrra, a ijxovca jtaQO. xov xaxQog /lov, kyvcoQtOa vfilv"' rfypig yog prj d-eX^aOtif Idslv fHfre axovaai, ov oxegijaei /loglmp, Xa xctxUcg vxeg^oXy, „l6caxa xgoaxdyftaxa ov xaXa xal Sixaico- tttt, iv olg ov ^^aopxai kv avxolg"' ov xaXa 6e xm axoxm rtov, ixsidrj xal ol xavx^gsg xal xo |/yog xal xa g)dg/iaxa 10 ^ga xotg ovx vyialpovdiv, dgwXaxxa dc 6ia xijv avxmv xaga- wp, od^ev xcu 9'dvaxov avxolg ixdysi ftrj q)vXaao6ftepa. XXn. ^Yfutg ovp ftaxdgtoi, ol Xv9-ipxeg xfjg xaxdgag. XgiOxog iQ Xttgayevd/itpog b xov &sov vlitg xop POfiOP xvgmoag kxXiq- BtfB', TO kxtioaxxa xegielXep, el xal (trj xdvxa, aXXd ye xa 16 igtfrepg, XOP fthf ^e^aicioag, xa dh xavOag ' xal xb avxe^ovotop w opB-gaixaw xaXiv d■ b o | hniv : e i. m. elaC, \ 26 avvaycte 0 | 27 xgm : r« ;f. p v | 29 fioi + b 0 I 30 okox. : xal oAoxavrcJ/uara o | 31 TavQtov . . XQuywv cnj b | it d 1 iav d V 23* 356 DroA9GALIA VT, 17, 4—6 tnanibus vcslrisl Calcare atrium mcum non adponeiis adbuc. adferatis mihi similagintm, vanum; incensum abominatic mihi numenias vcstras et sabbata et diem magnavi non sufero; i«b« et vacatiotietn et ferias vestras odit anima mea. 4. Et in omc 6 scripturis convenienter dicens despicit per sacrificia secundatione sacrificia enini, sicuti praediximus, in secundatione scripta 5. Si ergo et ante adventum suuni libertatem hominis et incre litatem populi et destructionem secundationis significaturus cor (multo magis), cum venisset ipse omnipotens, secundatiood 10 destruxit, Neque enim aspersionibus neque aliis consuetudinii usus est neque sacrificia obtulit neque holocausta neque qi in secundatione legis offerenda scripta erant. 6. Quid aliud nS destructionem secundationis faciens et nos solvit vocans dc vio* culis et dicens: Venile ad me omnes, qui labor atis et onerati atii, 15 el ego vos repansabo? Agnoscimus ergo, quoniam salvator nostcf non gentibus, sed nobis, qui ex Hebraeis discipuli eius iuimas, dicebat et a labore et ab oneratione nos eduxit. Qui autem noo ei oboediunt, ut releventur et de vinculis secundationis legis ei- cant, et Domino non credunt, qui vocat eos ad solutionets cl 20 remissionem et refrigerium, et semet ipsos ligant oneribus secuB^ dationis non bonis. U Ml n, 28. 2 vanuni; incensum : sacrificium vanum S ', 2 3 est; numcnus v. sunt numeniae veslrae etc. S | 3 4 non suffero; lei. et vac. : non accept* sunt ieiunia v. et feriae v. S | 4 ferias : testa S | 5 despicit : abrogil 6 in S : de ? L I 7 suum : eius L | 7/U> libertatem — destru&it : annonti et de adventu et de populo inoboedienti manifestai-it ct de solutione dcute- roseos Icgis mulla locutus est, multo magis, postquam venit, dcuterosin \tp omnioo ac prorsus abrogavit S | 7 hominis ; eius L | 3 multo ma^s S cf. CI 10 aspersionibus : -|- neque baptismatibus S ' 12 in sec S : ad secundationem L otleris L 1 13 faciens : manifestans S ' nos solvit vocans > Sp | 19 Doroiflfl Deo S I 21 aoa bonis : gravibus et inutilibus S ■ 1/2 fiov Tfji- ttvXijv p V I 2 or : o'> o | hi : on b o, > e 1 ^o« > li 4 vfuSv > b e h o L LXX | dvi^w/iai b o | xul sec > o | 5 iytv. fi- XVII, s- libertatnti hominis] Cf, v. i. — corrigit'] Supra II, 14, 23 Latbus ver- bum xatoQ&ovv (Ezech. 18,29) ski didit. — neque etc.] Constitutor CONSTITUTIONES APOSTOLORUM VI. 22, 4—5. 357 yag i^i^rjOBV ravra ix xmv x^tQcov vfimv; xartlv ryv avXi^v 0 ov XQOc8^aea(ihv 6r) tag 6i alftdrmv. ixavOB 6h avrag 6ia 'OV XQotigov xXijgcoaai' xai yag xal XBgisrfiij&rj xal iggavrla&rj, hxslaq T£ xgoarjvByxBV xa) oXoxavrtoaBig xal xolg aXXoig i^iOftolg jmiflaro, xal iyivBTO b voftod-irTjg avrog xXtjgmfia rot? voftov, 25 >w dvtXmv toy ■ b o I 7 ipaXfjtdiv o, ipalfjiov d | 10 ovroi' h | 11 /t//apovc a. '"^. h : xtiiiaggovq b d e o v, /i^. p | 12 ^ov — tmut ]> p v | 12/14 iav ' v\ftijTw : i'af d | 13 tpdytufiai h | 15/16 ra; &va. avTtvv b d e o | 6 hcnitt b o I 17 nafa > d e p v | xvgiov b 0 | yag >■ b o | 18 oi >• t P V I agitoi : av^oq h | niv^oq d | 20 Bvaiaq a d e Ham. : ^9vaiav b h f «ai) o p V Cedr. 1 22 ^navaiv : ixiXevat navoaa^ai b d e o | h . a'i'/iatoi b o I rf^ : tf h I 22/23 rfio tov : Si rxvtov d | 23 iQavria&ij e 0 I 25 TOV > d e p V I 26 avaiguv b o 358 DIDASCALIA VI, 18, 1-7 (LS). XVIII (xxiii). Ipse enim Domtnus Deus, qui legem ct dationem illis dedit, in lege qutdem perhibet testinioniucn esse in ea his, qui utuntur ea, secundationem autem minif<| vinculum esse caecitalis. Ubique enim distinguit, legi testimor 5 perhibens et convincens, et in lege quidem nos esse iubet. On enim, qui non est sub lege, (s)in''e) lege est; propterea monium perhibet legi ita: Scd in lege Domitii voluntas cius, lege e.itis meditabitur die et node; non sic impii. 2, Videmus, in iustos quidem beatificari per ipsum in iustitia et in legis cc 10 satione, non autem ita impios; neque enim sunt iusti ncquc sentiunt legi neque meditantur cam. Hrgo impios illos dixit, non utuntur lege, 3. Nam et in evangelic confirmat legem. \'inculorum autem onere et de secundatione provocans nos Quia vero aliud est secundatio, et in David distinguens 15 Dirumpatnus vincula ipsorum et proiciamus a nobis iugum kh 4. Videte, quomodo spiritus sainctus tamquam ex sono unius dicit et populi cogitatum adiiuntians adserit iugum quidem legem, vincula autem secundationem. Iugum ergo legem propter dicit, quia veluti iugum bourn iniposita est tam 20 priorem populum quam etiam super ecciesiae populum, sicuti modo in ecclesia est tam super nos, qui de populo vocati suraiis quam super vos, qui de gentibus misericordiam estis consicuti. 5. Utrosque igitur in id ipsum congregat et gubernat, vincub autem merito vocavit secundationem. Nam quoniam ad idolo- 25 latriam conversus est populus, ideo illis secundatio ad onerationem •I addita est; vincula enim iuste imposita sunt, sicut populo tnoc evenit, ecclesia vero non est ligata. 6. Ezechielem autem discer- nere facit eique adnuntiat, aliud esse legem vitae et aliud Icgc^ secundam mortis; dixit enim sic: Eduxi eos de terra Ae 30 duxi eos in desert um, et dedi eis praecepta mea, ac iudicia manifestavi eis; quae faciens homo vivet in eis. Ac deinde hendens eos, quod peccaverunt neque legem vitae custodiemnt, repetit illis sic dicens: Ego dedi eis praecepta non bona et iudiciii quibus non vivent. Iudicia autem, quae non vivificant, vinculorum 85 sunt. 7. Propterea et verbum, in deuterosi legis antea diduOt ud Icg^J dicta I^P ide rep^^ 2 Mt. 19, 17. 83 Ezech. 20, 2$. 7 Ps. I, 2. 4. — 15 Ps. 2, }. — 29 Ezcch COKSTITUTIONES APOSTOLORUM VI, 23, 1—3. 359 XXm. Toy re yaQ ^voixbv voftov ovx dvitXev, dXX* i/ge- igfaptfey. o yoQ slifrpccbg iv rm Nofup' „KvQiog b d-sog aov jcvqios; Is jaxw", b avToq kv ry EvafY(Uq» Uyu ' ,^va yivoiaxmalv ae A» fiopov aitjB^trbv d-tov", xa\ o dg^xcaq' „^ya:rtrjaeig rbv xXrj- ifor aov mg aeawop", kv rip EvayyeXlo} Xiyei dvaveov/itvog' 5 J!&TOJl^» xaip^v dldm/ii vfdv, iva dyaxoTE dXX^Xovg". 2. 6 ^oy tore dxccyogtvaag, vvv xai tlxcdav oQyrpf, b ftotxslav, vvv wik kxiBvfdav Hxvofdov 6 Xyarelop, pvv JuaxaQiatv ftaXXov rbv ^f nbciiwv xovwv ixixoQJjyovvTa xolg 6eof/dvoig, b (ilaog, vvv xai agog iid^Qovg aydxrjv, b ofiwav, vvv dve^xaxltev, ovx adixov 10 vjfi ikxtdaq aftvvrjg ovCtjg, aXXa XQsiTTOvog xijg dvs§ixaxlag' ovze ii xa fvatxa xttOfj ixxoxxuv ivofto&hijafv, dXXa xrp> rovrcav jytTgfgy. 3. 6 yovetg XQoaxd^ccg xtftav avxbg xovxotg vxexdyij, 3 Deut. 6, 4. — 3 loann. 17, 3. — 4 Lev. 19, 18, — 6 loann. i j, $4. — 7 Ml J, 21. 22. — Mt. 5, 27. 28. — 9 Act. 20, }5, — 10 Mt, 5, 43. 44. — 11 ML s, 38. 39. 1 re >• b o I 2 (t^^v^g o \ 3 avtog + xai h, yap b o | kSyei > b o | pninjiovai h o I 4 rov /tovoytv^ Bv ijucSv dlij&ivbv d | 5 kavrbv e | dva- ftMv^evo; o, in hoc verbo desinens | 7 tore : re p v | xai >- a p v | 8 xai "> i i e \ 9 4$ : ix twv p v | 11 alia + xai e | 13 rovzovg a, corr a> 1 Deus : et salvator noster S | 2 in : de S | 3 in ea : earn S j 6 sine lege : iniquus S, avofioi ut videtur | 9/10 conversatione : observatione S | IQll sunt — legi : iustis nee lege delectantur S | 13 vinculorum — secun- • h I dgytiui h, apyiav pp|8ru)>>-a|4dbdehp| tide h, + oXtag d e p v | 8 dovg + ro e | 9 tV* P v | 11 fiovov t« h 1 12 zt/i : r^v d | t»)v pr > a •eus : salvator noster S 'X diebtti etc.] Similiter syn- reensis, quae praesideTheo- sareensi tempore Victoris lomani se congregatam fu- r, cuius acta vero saeculo II in Britannia ficta esse tudien :^ur christUch-mittel- Chronologie 1 880 p. $04- JIG, fit, diem dominicam primam it. Dicit enim: „Primum lirendum est, quomodo in lundus fuerit factus, et cum diligentius investigatum, it ex eo paschalis ordinatio provenire. Dixerunt ergo uem diem primum credimus n roundo? Responderunt : I. Theophilus episcopus di- lodo potest probari, quod ninicus sit dies factus? Re- sponderunt episcopi : dicente scriptura : Et factum est vespere et factum est mane primus dies. Inde secundus, tertius, quartus, quintus, sextus et Sep- timus, in quo requievit ab omnibus operibus suis. Qjuem diem sabbatum appellavit. Cum ergo novissimus sit sabbatum, quis potest esse primus nisi dominicus"? Cf. Mansi, Concil. coll. I, 713; Lagarde, Afi7/fj7«n^fMlV(i89i), 274—282, ubi acta nuper denuo im- pressa sunt 5. avf*/36>.(o» zop'*"] Eusebius H. E. X, }, j: aiuttjgiov xb ^v na&ovg dnoQifTjTa avfifioXa. Chrysostomus In Matth. 26, 28: d yap nij dnS&avfv 6 ^Itjaotg, tivog av/jt/3o).a ret reXov- (teva ; 363 DLDASCALIA VI, 18, IH— 17 (LJ. t err am; terra autem erat invisibilis et incomposita. Et post infert et dicit : Et /actus est dies unus, necdum septimo manifc! Quid ergo maius esse suspicamur, id, quod iam factum «ti constat, aut id, quod necdum manifestatum est et nee sp« 6 quia futurunn est? 13. Et adhuc aliud interrogamus vos: vestri novissimi natu benedicti sunt aut primitivi? quoniira scriptura dicit, quod lacob inter primiiivos beneJictus est, et; pritnogenitus mihi Israel, et: Onme masculum aperiens murv^ matris benedictum Domino. 14. Ut autem vos confirmemus in I 10 audite, si prima dies et novissima aequales sunt. Quomodo": que discite: invenictis scriptum, quoniam dies Domini u\ antti: dies hesteniiis, qui transiit, et custodia nocturna. Dies ul| ergo mille anni in regno Christi, in quo et iudicium erit; cu dia[m] enim noclurna[ni] iudicium significat, quod est poena tfii 16 brarum his, qui condemnati sunt. 15. Dies ergo manifes cum medium cursum incipit habere sol, simihter et luna, secuta erit; nam id dictum est: Ecce facia prima sicut noviSi et novissima sicut prima, et; Erunt noi'issimi primarii et prin novissimi, et: Nolite recordari antiqua et cogitare; ecce f ado \ 20 quae nunc orient ur ; et: In diebus illis et in tempore illo non adhuc: area testamenti sancti Israel, non ascendet in cor nee visi' tabitur (nee conficietur) iam. Sed ipsum sabbatum intra se cum resupputatur, sabbatum ad sabbatum, fiunt octo dies; ocLiva igitur, quae super sabbatum est, una sabbati. 16. Unde, fralres, orones 26 dies Domini sunt; dicit enim scriptura: Domini est terra et plcKn iudo tins, orbis terrarum et universi inhabitantes in ea. Si itaM volebat Deus post sex dies vacare nos, primum utique patriarcSf et qui ante Moysem fuerunt iusti omnes vacassent aut forte et ipst Deus cum universa creatura. 17. Nunc autem universa dispensitio 30 [quod dicit Graecus oeconomia] mundi, semper gubematur sub- inde non cessantiibus sphaeris nee punctum horae a motionc 2 Gen. j, j. - 7 Gen. 27, 19. 36 ? — Hxod. 4, 22. — 8 EsoJ. ij.1 J4, 19. — 11 Ps. 89, 4- 5- — »7 Bam. 6, ij cf. Mt. 19. jo. — IS Ml ao, 16. — 19 les. 45, 18. 19. — 2(i kr. 3, 16. — 20 Ps. 23, i. 3 ML 3 suspicatur L, dicitis S | 10 si >■ S | 11 quoniara -{■ in regno eii» 12,' U dies unus — nouturna > S ( 14 iudicium — poena : de iudicio lUteB dixit, {]uod est career S | 17 erit -f solem S | 18 erunt S : itJ e. L | 21 ModI Israel L LXX : > S Vulg. | 22 nee conficietur S LXX Vulg. | 22,23 int ^ONsrrruTiONES apostolorum vi, 23, 6—7. 363 avTOv xcH Tov atftaroq' dvti de roxixiig luTQelag py TjUov ftJiQi dvOficov Iv xavxl toxco" T^g 6eoxo- XQoadra^ev 6o§d^e6d-ai ccvrbv. 6. ov vo/tov ovv ^fttov, gJUa deafid' xegl yag rov vo/tov xal Mmarjq i^aBiq TO Q^fta, o iy<6 001 ivxiXXoiiai, xad-ijfievog iv 5 To/tivog xal xsQixarmv iv odm", xciL 6 Aavl6 Xiyei ' 1 xvglov TO ^iXijfia amov, xal iv tw vofico wotov gaq xai vvxxoq". 7. xavtaxov yag iwofiovq ^fiaq , aXX* ovxl xaggpofiovq' „Maxdgioi" ydg, a Inumeratur sabbato et S i 27 vacare : uno v. S | 81 sphaeris S : elementis Corssen V^erba ipsa in S. Scrip- ir. Auctor autem lo- 7, 19 cotnposuisse vi- simulans se esse Esau >gat patrem, ut ipsum Gen. 27, }6, ubi Esau [acob primogenita et )si surripuit. Similem bi vindicavit ac supra 1 argumento usus est ad noct. domin. re- [ dicens: lus primo- abstulit (dies domi- , qui factus est primo- Ephraemi hymni et my I, 542. Origenes VII, 5 autem inde, ca Deus pluit manna 1 sabbato non pluit tunc dominicam no- esse sabbato iudaico homiliae de occurs u toroo false attributae 812) diem octavam expulsisse eo probat, ie octava circumcisus 15. ecce — prima] Neque hoc dictum in S. Scriptura legitur. Partem alteram uiu cum exordio tanquam verbum Do- mini exhibet Barnabas 6, 13 scribens: Ifyei 6h xvptog' 'Idov, noidi ra eoxata wf ta ngwra. Similiter Hip- pol}rtus In Dan. IV, 37 ed. Bonwetsch I (1897), 284, 12: saonai yap ra saxara uig ta nptSra. Dictum for- tasse e libro aliquo apocrypho haustum est. Fieri autem etiam potuit, ut verba Domini Luc. 13, 30 vel Mt. 19, 30 illo modo ab aliquo repeterentur, qui simul in mente habuit les. 43, 19: iyw notdi xaiva xtL vel Apoc. 21, 5: xatva ndvxtt noi S | fit > S | 3 providens : et flare ventos S | 4 gubernans nos et : cibat nos S I 4 5 oculum — operantur : t^are ac Auere et operatur S | ad formae sim. : tanquam similitude S | so -f- sicut alia multa tanquam similitudo posita sunt S I 6/7 et hoc . . seplin sabbatum S | 10 ostendit : explicavit S | 13 inspirans : operans S 16 imperium S | 20 cinerem in asp. : purificationes et aspersiones S | 21/22 plere . . contingcre : perficcre . . servarc S 1 23 inmanet — huius haec verba S XIX, 1. templum Jepouu't etc.'] Auctor Operis imperf. in Matth. 24, 6 horn. 48 scribit: Nam nisi templum illud de- structum fuisset, observantia legis non facile fuerat compescenda; ideo autem destructum est, ut etiam si veKnt] daei postmodum legem servgre possint, aut de pascha aut de aC ficiis aut de ceteris festivitatibus. Al- tera ex parte Eusebius, Dem. eraog. CONSTITUTIONES APOSTOLORUM YI, 24, 1-6. 365 hf b6m, ol xoQtvo/iSPOi kv voftco xvqIov /laxagtoi ol ovreg ta iiaQtvQia amov, kv oly xagdia ix^T]TTi6ovaiv xai xaXiv „MaxaQioi la/uv, 'lOQaigX, oti ra aQsara toj t» Yvmoxd koxiv", xaX b xvQiog (prjOiv „El xccvxa oldccts, i iats, kav xoiijrs avvd". 6 QV. Ov novov 6k xov T^ dixaioGvvfiq vofiov di' ^fi<3v 'vod-ai ^ovXtxai, akXa xal 6ta 'Ptofialmv svdoxijaev avxbv at xa< Xdftxtiv xal yag xtii ovxoi xiCxBvaavxeg btl xov xat xoXvB-ttag axiaxijaav xdi d6ixlag, xai xovg dyad-ovg irrcu TcaX xovg qxwXovg xoXd^ovCiv. 2. 'lovdalovg de vxo- 10 Ixovoiv xal xolg Idloig dixaicafiaOiv ovx imOiv xexQfjo^cu, ixfidf] xal Bxovatov ixeaxdoavxo xt]v dovXsiav elxovxee' jjOfuv fiaoiXia si fi^ xalcaga", xai' „'Ecaf fi^ dxoxxeivm- vfitv, „xbv Xgiaxov, xdvxeg etg avxdv xiaxtvaovciv, xal xai ol ^Pa>/ialoi xal dgovaiv rjiimv x)jxevaav' xal yag xtd ixloxBvdav bv xa l9vrj, xai avxol vxo 'I^fialoiv x,fjg i^ovalag xegt- tv xal x^g vofux^g Xaxgtlae, xexcoXv/ttvot di slai xai f wg av d-iXoaai xal 9-vhv oxb d-iXoaoiv. 4. 610 xal dalv Igaxoi, fi^ dwd/isvoi xoietv xa diaxtxayfisva' ,,'Exixaxd- 20 yog, (pr^alv, „og ovx ififuvei iv xaCi xolg yeygafifiivoig kv Um xov vofiov, xov xoifjOcu avxd". 5. advvaxov di kaxtv Jar. 4, 4. — 4 loann. 13, 7. — 13 loann. 19, 15. — loann. 11, 48. — }, 10; Deut. 27, 26. '.vxa d I 4 y^•a>a^a rinlv d e, yv. iixlv b | 6 rf/' ijixuiv v6/40v h | avTOv jua&T]Z(Sv d | 8 avtol b e | 9 xvqiov abh:-|-(vdepv| ' post Xpiarbv p v | maxtvawatv a e | 15 ikfvaovxai + iprjai d e | ert >> h I 18;20 Si etai — Svvd/4svoi a- i. m., > a 1 19 iav h | b h : Jioff Off d e p V LXX cf. D )onit, Mosis mandata ludaeis avv^g voftov inidtixwaBai * taq O^edg tina habitatitibus solum im- 'lovdaiovg dia rr/r eit Xqiotov dai- sse, nee vero in diaspora com- fietav atx/ia?.wTovg noirjad/nevoi vnb us, quoniam hi plura praecepta ^6()ov xatiarrjaev. Qjuod placuit Do- custodire non poterant. Cf. mino, etiani per Romanes legem iu- lae disputat Origenes In epist. stitiae demonstrari; quod Deus ludaeos aos VI, 7 (ed. Bened. IV, 578). propter impietatem in Christum ad * , * captivitatem redactos tribute subiecit. "Oti xal ditt '^Pwf/at'atv fv- 6 xvQiof xov rtji; dixaio- 2 — 5. Georg. Chron. c. 128. 366 DIDASCALIA VI, 19, 4—80, 1 (t). possibile autem est, cum in dispersione inter gent dationem implere possitis. Unde, cum earn con sub maledictum incides et conligando temet ipsum; et obtinebis maledictum, quod adversum salvat 5 tamquam Deo resistens condemnaberis. 4 (xxv). Christum benedictiones possidebis. Nott est discii gistrum. Hoc oportet nos sequi et nomine evan esse et a secundatione omni mode nos abstin Dominus, cum regnum hominibus comraitteret 10 quod iuste debereni custodiri praecepta ipsius, secui et legis definitiones fecit. 5. Habcntes itaque evanj tulationem et verticem legis, signaculum quod a prophetis, ut evangelio, nolite nihil aliud quaerei enim destructa est, lex autem confirmata est, et q' 16 sine lege, inviti sub lege sunt. In Lege dicit: iV^ quis ergo intert'ecerit, a lege per Romanos cond lege est. Si ecclesiastic! vero regula et evangelica et contenti eis simus, et spes nostra in Dominum XX (xxvi). Observate igitur vos ab omnibus 20 Lege non utuntur ncque Prophetis et Deo omnipotM dientes inimicantur et abstinent[es] se a cibis et pr< S Deut. 21, 23; Gal, 3 13. — tt iMt. 10, 24. — 16 reifl t ql \ 2 cum : omnis qui S j 4 et S | 78 hoc — esse : s evangelium, sectaris legem S I 9 mantfestaret (■» ^>'vw) S 10 iuste S : iusti L | 10,11 secundum - fecit : omni enim sistit institutio legis S | 11 leges definitioQis L { 12 vertic< obsignationcm 1. S | 12; 13 a >■ S j 13 ut evangelio > S ( l( lege Romanorum S [ 17 forma : virtute S I 19 omni haereti< dientes S C : credentes L 5. habetites — quatrert'] Corssen hunc locum sic graece restituit: s/ovrf; ovv TO fiuyyi/.tor avaxttpa'Autwatv xal xopv^r/v Tov I'Ojuoi- atj/i(Iov Ttepia- aotfpov rov rofiov ital rwv Trgoiptj- twv xal TOV f I'aj'yf A('oi' ,«»} ^tjirjarite ////.?.o. Mihi textus traditus tole- randus et particula posterior ita intel- legenda esse videtur: a lege et a pro- phetis, cum sint quasi evangelium. nihj] aliud quaerite hoc contentum. XXV. Inscriptio capiti praecedenti : XXVI. "Or< ifivyi aiwTUi wi il'vxttiv zi t-xaatt) a'l'fttai^ xal iv ztfi rj' xal d c p v). Q.uod fugi ONSTITUTIONES APOSTOLORUM VI, 26, 1—26, 2. 367 ftBTcc^v hd-vmv ovrag xavxa tit tov vo/iov ixirtXtlv ■yoQsvu yag avroig 6 &etog Mcaarjq. Exofuvoi ovv XqiOxoi rag BvXoylaq xXTjQovofi^mftev, ^oqtiJTaig 6ia xov tvayyiXlov oxoix^Ooanei', q)xr/coitiv ovq xa\ rovg XQiOxoxtovovg xaX xgog)ijToq)6vtag xal 6 }HOvg aeal dd-iovg aJQiCujaxaq' 2. xti&aQX^OtXbv 'vai g)ccvxaC,6/itvoi xov xvgiov, kx tpvxyg xal aoiftaxog 2, 13. 14. p V I Matatjg + xal &vataaTijQtov ?|ci» Upovaak^/x latSv xal rtSv opav tij; ^lovdalae dvayiviuaxBiv a cf. Am. 4, 5. | 8 ovv (i<; a^ I 5 nokvd^hovq : ftiao&eovg p v | xal sec + rovg a | ; a V : -(pavrag rel | 6 roiig >• h | 7 Xgiattu >■ a | (ieta- oct b I 9 diuipOQOvg i | rdiv v).aaa. I v : ^vkart. a, + &voiuiv d | 10 h | npoaiwviov d p v | 17 fivai : post (pavrag. d e, > a | xvptov : uni perditores (et quid virgine natuni fuisse. Constitutor vero >es sentiant, similiter epistulam illam apocrypham non cog- it IX et X capite). — nitam habuisse, sed haec de suo ad- all. 6, 3. 4; Philad. 6, didisse videtur, ut Gaosticos seu Do- cetas impugnaret. — x^v npo aliovwv dogmata haereticorum avxov yivvtjaiy xxL] Haec contra Gno- letit. Constitutor secti- sticos dicere videtur, quia hi Christo 3 suo iterum amplificat, inter aeones locum inferiorem assig- 10 fecit. — dpvovvxai nabant. liter Corinthii in epi- 2. Monarchiani impugnantur, primo 1 supra c. 8, i laudata Ebionitae ac Theodotus eiusque asse- Cleobio praeter alios clae, deinde Sabelliani. — ix tpv^^g tribuunt: lesum Chri- xal amnaxog"] Haec verba sententiam odum carnem e Maria praecedentem quidem illustrant. Qjiii rUDASCALlA VI, ■>>, 1 (L). et resurgere in carne nolunt, taniquani nolentes nundiiare bibere, scd dnemoncs volunt resurgere spiritales in phantasmalib quique conJemnabuntur in perenni igne in aeternum et ibi 'd cabuntur. Fugite ergo ab ipsis, ut non simul cum eis 6 XXI (xxvii). Si qui vero observantes secundum secunditio custodiunt consuetudinaria, naturae et seminis sui cursus rti proximationes mulierum, primum quidem cognoscant, sicuti' diximus, quoniam ex secundatione, quod adversus salvatoreml nialedictum, vane confirmant ad propriam conderanationera; ] 10 dicant, in quibus horis aut diebus observant, ne orent aut eo ristiam percipiant aut librum contingant, quoniam a sancto evacuali sunt; per baptismum cnini sanctum spiritum accept qui cum his, qui iuste conversantur, semper est et obsenit Muiieri (num)quam separatur propter naturalem meatum eti 15 mixtionem, sed semper adest et custodit eos, qui ilium posn^ sicuti in Proverbiis dicit Dominus: Cum autetn Jormis, cm t€, d cum surges, lidloqitatur te. Et iterum in Evangelio sic dicit Dominus: Omni habmti dabitur, et abutuiabit; ab eo qui non habft, et qnod sc putat haberg, tolletur ab eo. Ergo' 20 qui liabent, additur illis; ab his autem, qui putant se in aliqri diebus non habere, et id, quod in aliis diebus putant se bt 5 Lev. 12, I J. 22. — 16 Prov. 6, 22. — IB Mt. 25, 29, 1 resurgere in c. iiolunt : in resurrectionem corporis non ci 8/4 in perenni — iudicabunlur : in aeternum et in igne perenni cruciabual 6 naturae et S : naturaiiter L | 9 vane — condemnationem : coi inutiliter se ipsos noxios reddutit S 1 10 lioris . . diebus >>> S j H 1)1 - dicant nobis an S | J2 acceperunt S ] 13;14 observat - separatur : V eis recedit S { H numquam Hauler : quae Corssen | 14/13 commixti I nuptiarum S | 15 sed : sedeiis Corssen | IJ) putat S : sperat L (fijilU' I vpftii^fii' Icgcns vel verba coufundens), similiter subinde et v. 2 et 9 I al. diebus >■ S | 21 in aliis d. ^ S I XXI, I. praediximus] sc. c. 19, j. Christum hominem purum dicit fuisse, idem doceat necesse est, eum instar hominis ex anima et corpore consti- tisse. Sed quaeri potest, num Catho- Hcus ita locutus fuisset idque haereticos ante oculos habens liumanam naturam in Christo non denegantcs. Lo am quamdam vituperationem Itaque coUigerc licet. Coastitu aeque ac Arianos et Apollia Christo animam adiudicavisse. ' Ignatius, qui Philad. 6, } sin locutione ipse utitur, Philipp. {J stincte dicit, saivatorem aniau NSTITCnONKS APOSTOLORUM VI, 26, 3—27, 1. 369 voftl^ovtes' ^reQoi 6h i§ aiytcov avrop thai rov \ xavxanf &eby yxoxxevovatv, avrov iavtoC xaxiQa VTW vlbv xal xaQaxXfjzov yxoxxevovteg' cov vl op w; 3. aXXoi & av xdXtv l§ adtmv fiQcafiard xiva xtA ydftov xaxbv avv xcudoxoit^ Xiyovaiv dvai dia- 5 ivrjfjUL' seal 6ut trjv xovrjQlav avxmv, daB^tlj ovreg, he vsxQmv dvacxfjvcu,, dio xai t^v dvdataaiv dta- iaxovreg, bti asftvol tiveg kc/tlv had-Uiv xai xlvuv I, 6ai(t6via 6h aCoQxa fpavTaC,6(iBV0i he vbtcqAv dva- 'XtVBg xccradixaa&ijaoPTai 61 alcovog iv xio aUovUp 10 e ovv dx' aircmv, tva nrj (ftnfccxoXtjCd-e xalg cctotrnv El 6i Ttveg xaQoxrjQov(tBVOi g/vXdccovCiv td-tfia lov- }oiaq, dvetgcijetg, xZifaiaaitovg rovg xaxd vofiov, Ip, bI iv alg Sqaig ^ ^fiiQaig h> xi xovxcav vxo- 13 anjQOvvxai Xffooev^aa&ai ^ evxagiaxlag fiexaXa^tlv siv, xai idv avp^mvxai, dfjXov dug xov ayiov xvtv- vyxdvcvaiv xov del xagafiivovxog rolg xtaxotg' xsqI tv Xtyet 6 SoXofimv, Xv txaOxog Bavxov evxQexl^f], xad-Bvdy, gtvXdaay avxov xai, cog av iye/pjyrat, avl- 20 t. 15. 22. — 20 Prov. 6, 22. xai tov a I 4 ei^ a b h : yevoiro d e p v | 6/7 iia^olov — I 6 fitixavrifiaxa b p v | 9 fitixirt h | 13/14 lovda'ixov h | I V, yovogvtag b h | 16.16 vno/iivwaiv e | 16 ^ f^xap. (lera- >> a I 19 "va b e p V I 20/1 tpvldaasi . . avlkakel d h >uisse. — TOV inl tt. ftarwv d e p v). De observationibus im patrem secundum iudaicis et ethnicis (fluxu seminis, pol- :utionem patrum vete- lutione in sorano, concubitu, menstruis, adnotavi ad III, 17, 4. commixtione legitima, partu, abortu, iauQXtt] Similiter do- macula corporis, humatione mortui vel ;eiies. Auctor autem ossium, sepulcro vel diflferentia cibo- oculos habere videtur. rum). napaTtjptindxwv lov- i. fiifikiov] De more Christianorum vtx»v{+ yovopfolai, veterum legendi libros sacros cf. Qem. l^aiuifftov, dg, x^diai vtxpov 17 hom. III, i; In Gen. hom. XXIX, 2; roff 5 iia^opai figot- Hieron. Ep. 52 ad Nepot. c. 7. ic. ET CoMarrr. ap. I. 24 870 DIDASCALIA VI, 21, 2-5 (L). tollitur ab ipsis. 2. Si enim putas te, o muljer, in septetn I in sessione fuisse et a sancto spiritu vacuatam, si dduncu 1 in diebus illis, vacua et sine spe ibis. Si autem spiritum semper, ab oratione vero et gratiarum actione et a libris a G iugis, cogita, quia et oratio per sanctum spiritum suscipit gratiarum actio per sanctum spiritum sanctificatur et libri, sancti spiritus sonus sint, sancti sunt. Si ergo in te habes SM spiritum, vane, inaniter observas sancti spiritus opera tl sicuti et ii, qui dicunt: Quicunifjiu iuraverit itt altari, ml 10 qui autem iuraverit in dono eius, quod desuper est, debet. ' dixit Dominus: Stulti et caeci. quid est mains, munus atit • quod sanctificat munus? Qui ergo iuraverit in altari, iurai et in omnibus, quae sunt super ipsum; et qui iuraverit inr iurat in eo et in habitante in illo; et qui iuraverit ta 10 iurat in throno Dei et in eo, qui super ipsum sedet. Si' sanctum spiritum possides, fructus vero eius contingere o(( et audies similiter a Domino Deo Christo: Stulta et caetj^ est viaius, panis aut sanctus spiritus, qui sanctificat panem? | si spiritum sanctum possides, vana observas et vana custo^ 20 habes sanctum spiritum, quid est, quod observas? Sane spiritus possidentibus se semper adest, et ab his, a quibu serit, longe est semper. Si autem ab ahquo sanctus spi: uno die recesserit, in hunc mox inimundus spiritus in sicuti dixit Dominus: Cum exierit immundus spiritus ab 25 circuit per inaquosa loca, id est per eos, qui non sunt baj homines, et, cum non invenerit refrigerium, dicit: in domum revertar priorem, unde exii. Si ergo veniens invenerit vtuai mundatum, tunc vadit et adprehendil secum alios septem I maligniores se, et venientes habit abunt in botnine illo, et ftunt 30 sima hominis illius peiora prioribus. Quare ergo cum ^ fuerit immundus spiritus, nusquam requiem invenit? 4. I! quoniam omnis homo repletus est, fidelis quidem de sancto i infidelis autem de immundo, ct ingressum non suscipiW spiritus. 5. Qui vero per baptismum reiecit et deposuit i 35 ratus est ab immundo spiritu, sancto repletur. Si itique I 1 Lev. IS, 19. — 9 Mt. 23, 18. — 11 Mt. 25, 19—22. 17 Mt. a] 24 Mt. 12, 4}— 45. 1 putas S C : speras L I 2 in s. fuisse et : profluvii tui esse CONSTlirTIONES APOSTOLOBUM VI, 27, 2— ToO ir/Lov nvevfiaxoi xtvf) rvYxdvsii', «pa reXt g xsvij jrrcv/uaroi; xai djtaQQtjOlaaTOi; Tifs, ^tgoc &^ ayieXevajj. ^ to //kv xvEVfia tx^ic jcdvrcoc dxcuQiaz TOJtqj ov, 6tT 6i aoi jrQoaevx^i; xal tvxaQiarlat; > ^^^lov xvevfiazog ejii(poiT7]atoiq, w^ ovdiv iv tovtoj x 3. ovre yag vdfiifiog fil§it; oute Xixoq ovT6 cSftaro^ ^Dt'ft'pogf^' ftiavai dvparai av&QCoxov (jpvOtv f} to ayiov , ^ai, rj fiovT] ao0sia xal xagavofiog ^pagfg. to yo^ '^a Toli; xtxTr/fiivoii; avro del xagafiovov iaxtv, I'tog g xai (bv av x^Qi; xa&iGrrioivA "^^^pct" xvtvuaxi kxdorovi. 4. xaq dt dv&Qcoxog o fiip ro. « xaxXr^QCHTai rro ar/Lfn, 0 dh zrf axa&dQTfp, xal ovx < 2v avrmv txdzegov, et fit) ivavrlov xi xa&maiv H ''_^dixirjxo<; niOil xav ipet?dog, o xt ScdjioXog xaoav dX% "dc di ^ffiaxTiOfiivoq xaxa aXrj9-itav xov fttv dta^oXixoi >; x^fOQiGzai, xov 6t ayiov xvt^ftaroi; ivxbq xa&it 1 Lev. I J, 19. — 15 Act. J, 3. — loann. 8, 44. i 1 !^u4gaii e I 4 tj : ti b, xal d | zo fitv : ds 10 h \ b o» : &v I ^-^^atvxr^i + navrori b I xal (vj^a^iaxiai : a* i. iti., > a e, -j- /iftetM '^^^*;fo; b d (i. m. yivva roxeroi) e | 9 rj : (I b \ fiovrj + 7 d h i ^^ttfMifttfor b I 11 cut' : (tft d I 13 tw aylfu post nvivfiatt h p v { 1 ^^ I 17 MOxfx*^Qioxai d | nvtifiarog > d e I 'COgita : si autem spiritus sanctus in tc est, animam tuam omai 1 ^^odis ab oratione et a scripturis et ab eucbaristia sine impedimento K) S I 6 suscipitur : exauditur S | (i sanctificatur : accipitur et s. ^ S I 7 sjnl : et S 1 8 vane in. observas (<-» ant'jror cf. 20, i) : .^^ ^'^nj retines S ; 9 niiiil est : non peccat S j 10 debet : peccat S | ^^^\it ct S I 17 Deo : nostro lesu S I 18 sanctus > S | 18/19 qui — sa ^^^^ro S I 19 vana — custodis : stulta, inanes observationes observas ^^ S I 21) quid — observas : quoraodo operaris iustitiam S | 22/23 1 ^cesscrit > S 23 mox > S | 24 sicuti d. Dominus > S | 26 bapti ^^uam descendentes S | 30 quare : discile qu. S | 81 discite > S | 8! . :ritu aut spiritu sancto aut spiritu irainundo S | 32/83 ingressum — : * ^<^-^ura dus ooo susdpit alienum spiritu ra S 2, graliarum actio p. s. sp. sJ] Epi- ^esin respicil. — et audifs'] Sic apo- tlostn iocipieos auctor modutn dicendi hebraicum prodit. Cf. v. 4. Cf. Herm. Nllnd. XI. i CONSTTTUTIONES APOSTOLORUM VI, 27, 6—7. 373 d-oe(y/ovPTi f/^v xagafiivH zb TtVBVfta to ayiov, jtXr^Qovv sog>iag xal awdasmg, xol to xovijqov jtvevfia ovx ia ccvrm ku, ixiTfjQovv ccvTOv Tgg iq>66ovg. 6. av oiv, d yvvai, iiyBiq, si iv zalg ^[tdQaig r^g capidgov xevt) rvyxcivsig tov vevfuxrog, tov dxa&aQiTov xsxjL^Qtoacu. ft^ XQoaetJXOiidvi] 6 jfe dvccfivwaxovaa axovxa trdrbv XQoaxaXic^' q>iXsl yag :ovg ^a(rfOTOt;g, el xaL rig aXXog, rovg ^g^d-vfiovg, rovg Tovg vxvmdeig, ixeid^ xal avtbg c^aQtatla xaxdvoiav : iyvftym^ xaga d^eov Trjg djlag, dvrl dgx.oYY^^ov did^oXog evog bUku. 7. 6i6 xmv fiatalaw dxoaxov Xoymv, m yvvai, 10 fttltinj/tivij xdvxoxB &eov tov ae drjuiovgyrjOavTog xal ;ov TOVTOJ, korlv yag aov xal xmv oXcav xvQiog' xal ftsXira vov voftovg, fitj&lv xagaxijgovfiivij, /t^ xd&agaiif qnMixi^v, 9 voftifiop, fitj xoxtxbv ^ dxoPoXijv, (trj (tmfiov awfiaxog, xa xouzvxa xccgcexijQ^fiaTa fungmv dp&g<6xa>v ig>svgi(iaxa 16 Eccles. 12, I. — 13 Num. 19. t avTo d I 3 avzw h 1 4 xa&we liy^K! I> p v | rati ^fiigati : rw xatgdi (St dxa&aprw h | 6 fti^re d e p v | axovxa G : conicit dnovva vel x>teL I ttvtb h | 8 xaxovoias d p | 10 alpfTiad/xfvos a^ j ito -\- xal V I II eaw b e | Seov a h, xeS Bew b : >- d e p v | 13 t^rjdiv b h | IV b, dxa&aQalav d | 14 ^ dnofi. : dnofiXtizov b d e 1 S I 28 abstinentia : observatio S | 27/28 cursum s. p. . . adproxi- oo S roximans mulieri baptixftur] abstinere. Isidorus Hisp. De eccles. Contra Apion. II, 16 apud offic. I, 18, 9: Coniugatis abstinendutn aepar. evang. VIII, 8, 21 (ed. est coitu piurimisque diebus orationi I I, 382): xal fifva T^v v6- debent vacare et sic deinde ad Christ! vovalav dv6(foq xal yvvaixoq corpus accedere. Hieronytnus Ep. 48 f&ai. Hunc lavandi morem c. 15 refert, Romae fideles domi qui- quoque plures observabant, dem semper communicare, nee vero n Romae. Gregorius M. Ep. post copulam carnalem statim ecclesias :ribit: Vir cum propria con- ingredi, et illam consuetudinem tan- niens nisi lotus aqua intrare quam Scripturae adversariam impugnat. non debet; quamvis enim de * « * diversae hominum nationes 6. Dionysius Ep. ad Basilidem can. 2 entiant, Romanorum tamen censet, tempore profluvii mulieribus t> antiquioribus usus fuit post quidem licere Orare, nee vero ad men- em propriae coniugis et la- sam sacram accedere. — dvrl dg/,. ri6cationem quaerere et ab itdpolog] Cf. Orig. De princip. praef. !cc]esiae paululum reverenter c. 6; Cyrill. Hier. Catech. II, 4 etc. 374 DIDASCALfA VI, 21. 9—22, 1 (l). lavet, et erit illi hoc fatigatio numquam deficiens a baptismo lavatione rerum et strati sui, et nihil aUud poterit agere. Si post seminis cursum et commixtionem secundum secundatic baptizaris, necesse te est et hoc facere, ut, etiam si soricem 5 caveris, baptizeris; et si o$[sum] morticinum aut pellem aat [suum] vulneratum et monumentum tetigeris, debes baptizari. numquam exis mundus; nam et calceamentis de mortuorum malium et vitulorum immolatorum pellibus calcearis et v( de similibus lanis cooperiris, et nunquam poteris mundari et 10 tissimum baptismum infirmas et renovas delicta tua et in pecc tuis prioribus inveniris et secundationem in te recipi[e]s et firmas et vituli idoiolatrtam. 9. Suscipi en)s enim secundatic in te recipis et idololatriam, propter quam secundatio posita es aliena et vetustissima peccata ut funiculum longum et ut 15 vinculum, iugum et lorum [et iugum] ipse tibi induces et \it\ trahes; secundationem contirraa< n s etiam [in] maledicto, adversus salvatorem fuit, consentis, et maledicto contra bened onem et Christum benedictiones dividentem dignis testimoniu praebens maledictiones possidebis. 5/ quis enim niatedicii, malf' 20 dictiis est, qualium maledictionum et qualium et quantarum C08-^ demnationuni rei erunt, qui salvatoris nostri Domini Dei ml dictum laudant. XXII (xxviii). Unde fugite a talibus observationibus, diJec simi], et cum acceperitis solutionem, (vosm)et ipsos nolile 25 ligare et a Domino et salvatore relevati (vos)met ipsos nc onerare, sed penitus nolite observare et putare tales esse inq nationes et quaerere scgregationes aut aspersiones aut baptisr aut purgationes. Secundum secundationem ^enim post) taction 4 Lev. II, 29 — 31. — 6 Num. 19, 16. — li les. j, 18. — 16 Dnfl. 31, 23. — 19 Num. 24, 9.-28 Num. 19, 11— 18. 2 str. sui : a stratu suo L [ 5/6 et si — baptirari >• S | 7/8 calduneflU de raortuis acirualibus et a vitulis immolatis . . vestes L | 9 cooperiris : -f d ossi iiisistens vel in coemcterio inlrans lavari debes S cf. I. 6—7 9/10 saoa- tissimum : Dei S 1 11/12 rec. et conf. et : confirmas et recipis S j 12 $i«i- picns S I 14 aliena et v. p. : peccata aliorum priora S 1 ut fun. S : ct {va.\ Icgis : plaustri S | 16 iugum — iugum > li | 16 contirmans S | 17,19 — test, praebens : id quod contra b, et qui bcnedictioris dividit d. Chr. 1 dictum est test. pr. L : contemnis Christum rcgem beDedictiones dispertie dignis S , 20 est : -|~ ct quicunque bcnedicit, benedictus est S | 22 lau CONSTITDTIONES APOSTOLORUM VI, 27, 8-28, 1. 375 : xat vow oint lyoyra. 8. ovxs 6s xfjdoq atf&Qmxov ovrs v&cQov ovrs nvrjua ovrs TOiwds ^Qcofta ovre ovBiQCOYiibg dvpoxcu opd-Qcaxov y«y>?y, aXXa (iovtj aai^sia ly sic d^tov iQavofda x^e» ra xouxvra xeQi'Caxd/ievoi xaQaxtjQi^iiaTa g>BV- iyaxfixtu' iXXrjvtxa yag xvyxopsi. ovxe yag xbv xeB-vscoxa '>a6fu&a, cog ixelvoi, iXxl^ovxeg avxov xdXiv dva^imvcu, riyy vofUftov fti§iv xoadCfinev Id-oq yag avxolg xd xoiavxa V. ^Bov ydg yvcofm dvdgbq xctL ywaixog avvikevCiG ylvixai 10 it dtxato6vvr}Q' „6 xoir}aag" yag „dx* gpyyg dgaev xal d-ijjLv tp avxovg", xdi BvXoyijaBV avxovg xat bIxbv „Av§dvBa&s bf&vvsad-B xcil xXrjgmaaxB xfjv yf(i>*'. bI xolwv 9-bov ^ov- xajQaXXayri oxij/idtoiv yiyovev xgog yivsOtv xX^O^ovq, aga ryy avxov yvmftijp xal ^ owi2svais xov oggBVog xgog xd 16 (XXVni) ovxixi dh xcii fj xagd qrvoiv fidsXvxx^ fO^ie i} Lev. II. — 9 Lev. 18, 24. — 11 Mt. 19, 4. — 12 Gen. i, 28. ii : yap b, ^ d p | xijdog : i. m. d 17 avvai-kay^ tov yd/iov | I d p ; oveigwSii p v | 3 fiovtj : fiovov pv, -fijdh|ij>>bpvl p I ^ > d e p V I 12 *a2 eJnev : dntov d | 16 »? > h ant S I 23/24 dilecti S C | 26 putare S : speiare L | 26/27 inquinationes : OS continere propter has res S | 27 segregationes aut >> S | 28 enim S | : si quis accedit ad S naJedicto — possidebis] Hanc par- Gjrssen Latini verba sequens xe restttuit : xal ttjv xata xijg If xal tov rag fvXoyiag Sia- tog Tolg d§iotg Xpiarov xar- apzvpofievog xatdpag xXrigo- . Summam huius capitis Con- c. JO, I — 7 exhibet, v. 5 autem III. Ilf(fl naiispaatiag /jtot- f xal nopvelag (+ xal fii^ewg , oti xa /ihv iaxl nagd tpvaiv axoL, xu 6t napdvo/ia xal xal dttt xi xovTwv sxaaxov at xal xoXd^fxai d e p [dXo- ytov — adixa > p] v). De nefando amore puerorum, adulterio, fomicati- one (et comraixtione cum bestiis, quod haec sint flagitia contra naturam, ilia iniqua et iniusta, et quare unumquod- que eorum interdictum sit ac puniatur). I. 'e}.).T)vixd y. r.] Sic Constitutor. Didascalia de observationibus iudaicis loquitur. Sed et Chrysostomus In Ephes. horn. XII, 3 dicit : "iJAAiyvf ? ra fiiv ovx ovia dftaQt^fiattt ifdoixa- aiv, olov Qvnov aiofiaxog, x^6og, kizog xal rjixtguiv napaxijpijoetg xal oaa xoiavxa' a de iartv ovxwgdfJiaQ- x^fiaitt, naidigaaxsia, fioixfia, nog- veia, Toixwv ovde koyop B^ovatv. Cf. Tert. De praescript. c. 40. / 376 DIDASCALIA VI, 22, 2-5 (L). monumenti vel mortui [et] baptizantur. 2. Vos vero si evangelium et secundum sancti spiritus virtutem et in m congregantes vos et sacrarum scripturarum facite lectionem Deum preces indesinenter ofFerte, et earn quae secunJum si 6 tudinem regalis corporis Christi est acceptam eucharistiam tam in coHectis vestris quam etiam et in coemeteriis et in mientium exitibus, panem mundum praeponentes, qui per i I'actus est et per invocationeni sanctificatur, sine discretione on ofFerte pro dormientibus. 3. Qui enim Deo crediderunt, S( 10 dum evangelium, etiamsi mortui fuerint, non sunt mortui, Dominus et salvator noster dicit Sadducaeis: De resurtt viortiiorum non legistis, quod scriptiim fjt, quouiam ego sum Abraham et Deus Isaac et Detis Jacob? Noti est Dens mort sed vivorum. 4. Nam et Hlisaeus propheta, cum dormisset, vef 16 stissimum iam mortuum suscitavit;, tetigit enim corpus eiiis corpo detuncti et suscitavit illud. Nuniquam vero hoc fuisset, nisi corpa illius, qui dormierat, sanctum fuisset et repletum sancto spiritn. 5. Unde ergo eos, qui requiescunt, sine observatione tangcnte nolite abominari, et quod in consuetudinibus est, id nolite segre- 20 gare; nam et ea, quae fluxum patieb.itur, cum tetigisset salubrcm II Mt. 22, ;i. 32. 20-22. 14 IV Reg. 1}, 21; II Cor. 3, j2. — 20 - I et >■ S I 4 preces : niinisterium vestruni et oralionem ve indesinenter : sine miirmuTatione S \ b acceptam S C : regalem L I 7 S C : cxinitione L | f< sine discretione ; nee divisus et S | 11 et >>■ S I 20 fluctum L | salubreni : salvatoris nostri S 1 fx^pa -\- yap a I 2 aodofuruiv b d e , afiaptia a b h : i.«tk) e p V I na^avofiov : nafiakoyov b a^ i. m. | 3 (i£ i; /u. xal ^ n. h I mt* <)tj h I tt6ixa b d I 4 afiapt^fiata b d e | if* d | 10 aapxog iattv b ^l t i Ytvonivij b e 12/13 raiJra anavxa d, r. navxa b | 13/14 ov — yii'o««i«» > h I 13 apofvo.; e | 14/15 ht>o^o}.i]aiT( d h p v i 15 ^iilvyfta i b li' ott fid. d e p V I 15,16 navxa — inohjaev > p v | 16 dnoxtiril -vf/rai e | avtitv -\- ort d | 18 anoltavizmaav : dnondvart ert'iotj 16/19 can p v | 20 npoooiaiis h ! 21 d/.aiay/ia d I 23/24 anoxal. avtU 24 avTov >• a ' o sec > p V I 26 ruJ : ro e 1 apatvi d, agofv e , H J d c p V I xal 6 a. ^okoftiuv r> p v | 27/29 r^f oixiai — uv9pwno<; : tW^ 31 ^f -|- rft> b d e | xakui -\- i/ xunov ^v xalui h | {fuji -. nape *. * 92 oi : uii b p V, -f- *«^ h | rpiaxovTar/iufpw a, Xfiaxov9^nf(i0f S4 otxiu p V ^tCQavofio^ jxpagtc, tx^^Qa &tov vJidgxovikt. 2. xal yap xaga ___^6(iei>oif tv dtaigovow^ dq 6vo Tovg re jrafdag TO«g xal Tov q)voixbv dvSga tveyci^ovXtvvov, rj re Jtogvela r^^^^C^g xijg olxtlaii iozl Cagxoq, ovx ixl jtaiiojtoita ytvoptivi], ^^^^^C^_ ijdovy x^'C'S"/'^'^ ^^ xdv, ox(Q iarlv dxgaolat; av/i^oZov, ^^^""-^^^^ ot'x apt T^g arjfiilov. 4. dxtjyoQiVTat di toI:: vofiote djtavva i^^--s!^^a. g:T]Olv ydg rd ioyta ovxcog' „0t' xotfitj^r'/ati fnxd dggtvog |^^~i v6f40t, xdv 61 ydftov iciftvvvav, tvXoyt}^ivov avxov dxoxaXi' ^a%*xtq, ixtidfj xal nXoyfjoev avxov 6 d-ebg b av^tv^ag xb &-i}Xv tw

6z 2k}Xo(icdv „n<^Qd xvgiov 25 UQfJoCixat yvt'tj dvdgi", xal b davld kiyw ,.'ff ywi} Cov d)t; dfijieXog tvO^TjVovaa iv xolq xXixfOi xtjg oixiag aov, oi viol oov tbi rtdq'VTa iZaicov xvxXm x/jq xgajti^tjc oov l6ov ooxojs ivXoyrf&rjaexai dv- B-gmjtoq b ui sji 10 vestro, et mulierem iuventutis iuae tie derelittqiias. 8. Et ergo, cum in menstruis est, et vir, cum in cursu seniinis, rt I et mulier legibus ad nuptias convenientes et ab alterutnim surgentes, sine observatione et non loti orent» et mundi 9. Quicumque autem alienam uxorem soUicitans inquinaveritj 3 Lev. 18, 19. — 6 Mai. 2, lA. 15. 1 turn sanaU >■ S | 1/2 perfectam r. : tectam r. L, r. omniuBi 6 angelus 4- Domini S ' 6 Dominus > S j 8 tua L C : -J- et uxor to tui S LXX I !► Dominus : Deus S | semen + mundum S | vos S d.^ 12 legibus > S { 13 et non : nam non S 8—9. Similia exhibet Opus imper- fectum in Matth. 2}, 26 honi. 44 &. t. Cf. Testimonia. 8. ngovoiai ivtxtv x. y.] Cf. The- Odor. In Lev. quaest. 21 ; Hieron. In Exech. 18, 6. — fi*ltf f**!^ fyiev/do- vovaaii] Cf. Clem. Al. Paedag. II, 10, 9a p. 225; Strortt. HI, II, 72 p. 54 J ; Chrysost. In Gen. honi. 58, c. 2. — ffi).7Jiiovov . . ift/.ol^fov] II Tim. 3, 4: ipif.i'jdovoi ftu/.AOt' }] 4fi}.o!ffOi. Simi- liter Origenes In Ps. 7, 15; In Ez. horn. Ill, S— 6; In Matth. XI, 14; In Luc. fragm. ed. Bened. II, 582; III, 387. 497. 981. Marcus Eremita De iustif. c. 180 PG 6s, 958. liippol. De Antichr. c. 58: (naobtoi f/d/J.ov xui fiTj ov ov )nt9aipfi d e p v). oporteat tnulieres subicclas csK ' suis et viros diligere uxores musJ quod convenientes inter sest, laverint, puri sint, adulterum au foruicatorem lavaiio non pu^et)^^ 1-2 Cf. Ps.-Ign. Am. 9. I ; PhfitT ij, 2; Her. 4, 1. Hieron- Ep. W ** ad Celantiam c. 26. 4. dnaftarr^pi^Ttui :xfO0.] Theina Pythagoricae elegaas fertur iff phthegraa, quod laudal Clerot Strom. IV. 19, ,2 J p ^,g interrogata. noarata yivii iwi ^ fii TO OfafAOf>6(j,of xattt9fL sponditr dito f^iv toC idiov «l] Xpiifi^. dno ,th ton anotpic nozi. - Off d'dV Yvrul^a xjl CONSTITOTIONES APOSTOLORUM VI, 28, 8—29, 4. 379 ' vysiag XOQtv, ovx ^xd-io^ bt* avxy, ovre ft^v oXcag yTidaaro, rvcarrlov de xcA Idaccto ovttjv i]aas' ,lH xlatiq oov aiaoxdv '. 8. xtd ipvotxmv fiev g>aivo/iiv(ov tcclg ywcu^lv ot avdQeg awtqixio^vaccaf XQOvolaq ivexsv tcSv Yevvcaftivcav' catsixev } o Noftog' ttUgoq yvvalxa** ydg, q>ijalv, „iv agddQca ovaav ov 6 06tYYuZg". fajTS firpf kYXV/iOVOvaacg oftiXelxcooav avTalg- ovx ~ I JudSatp yog jevioei xovxo xoiovaiv, aZX' ^dov^q X^*^* ^ I (ft ^h^dovov toy g>tX69^sov vxdgx^tv. XXDC. „Al Yvvalxeg, vxotaoOiO&B xolq Idtotg dpdQdai" xal a xift^ avTOvg ixexe xai g>6^q> xcd aydxy dovJUvexe avxolg, 10 ; 1^ gy/g SoQQa xov jJfiQaafi ixlfia ovdh i§ Svo/iazog avxdp vxo- hfwaa xaXelp, aXXa xvqiop avxov xgoaayoQevovaa iv x

ijalv, 16 wia ywaixog xf/g ix vsdxijxog Gov, tXaxpog afjg q)iXlag xai epilog amy xgp^TOJv bfiiZdxo) aoi, ^ 6h Idla ^ela^at aov xai wUsxm aoi kv xavxX xatgm' iv yog xy xavxijg g>iXlg[ Cvfixegi- tjfoiuvog xoXXoaxog Itfg". 3. dyaxaxe ovv avxdg mg olxsUx ftiXij, ^vftixBga atoftaxa' yiygaxxai yag ovxmg' „Kvgiog disfiagxvgaxo 20 fa (Uaov aov xal dvd fticov ywaixog vsoxtjxog oov, xal avxtj wawog Oov xal ovx dXXog ixolTjOev, xal vxoXsififta xvevfiaxog ov xal qwXd^aad'B roc xvevftaxi vfiday, xal yvvalxa ve6xi]x6g w foj kyxaxaXbtyg". 4. dv^g ovv xal yvvi], voftifioo yd/im ovv- lUi^KVOt xai ax dXXrjXaiv kyeigofisvoi, dxagaxTjgijxatg xgoaevxi- 25 hoaay xal firj Xovodfiavoi xad^agol slow. 6g 6' av aXXorgiav 2 Mt 9, 22. — 5 Ezech. 18, 6; Lev. 18, 19. — 7 II Tim. j, 4. — Col. }, 18. — 11 I Petr, 3, 5. 6. — 13 Gen. 18, 12. — Eph. 5, 25. 28. — • Prov. 5, 18, 19. — 20 Mai. 2, 14. 15. 1 vyeiaf : iyieiag h, aglas b e | ^;{*f ro b d e | avtr/v d ] 4 tvexa a b 1 npooeyyiel a | 8 rov (ptXod^fov ipiX^dovov h | 9 Idioiq > b d e v | 10 dov- iane e | 11 rcJ a | ovi^ p v | 13 oi a h : xal ot b d e p v | 16 yiwtjaiv h | a^q a : >■ rel I 21 yvvaixoi : r^f y. d \ 22 aov : aoi h | xal ovx a. oi^oiv > e I 23 r«; : ^v rtu p V 1 26 XtXovfiivoi p v strat Cbrysostomus In I Cor. horn. ^aXavflov ikS'tiv, a).?' adiatpoQw.; Ill, I dicens: Tovxo Sh xal v/xiv ilq tijv olxlav avtiaiv dnb 6e lii^eati »ff' anb fthv yag nltovs^iai xal noQvtjg, xadamg okmg ytvofitvo-; tay^i ovx av rig anovddaeitv ini dxaB^aQxog, inl to kovaaadai !(>/«- DIDA9CALIA VI, 22, 10—28, 4 (l). inluminationem [quod dicit Grace us photisma] aut herum c natus meretrici exsurrexerit ab ea, etiamsi onini pelago vel : fluminibus lotus fueritj mundus esse non potent. lo. Ovtk. cartssimi fratres, eas quae tales sunt stultas observationes, c. t^ 5 quae Immortalitatem praestant, pertinaces 'estote • sectari £«• dienles in uno coniugio corpus vestrum immaculatum d if^ inquioatione, ut participes immortalitatis et regni Dei coBsotte efficiamini et promissionem Domini Dei accipientes reqmesute in saecula saeculorum, 10 XXIII (xxx). Et per plures et similes manifestationes tibk habentes vobis clariorem facere doctrinam, cum ampliaretui vs^ tura, hie alicubi iam deponimus verbum, ut non per sevr ' . ■ veritatem ad satietatem vobis fiat doctrinae nostrae sermo. :. .: nolite graviter ferre de his, quae dicta sunt ; nam et ipse Donnss 16 et salvator noster cum severitate respondens bis, qui digni tntt condemnatione, dixit: TolliU illos et milt it e in tenthras ex^r*"" et ibi erit Jietus et stridor dentium; et: Abite a me, mai ignem aeternnm, quern praeparavit pater meus diabolo et tf^fw eius. 3. Et ignis et gladii opera facit verbum et per IcTOTiao 20 dicit: Verbum Domini siculi securii caedens lapidem et ignis fO' amhulans el consumens. 4. Gladius ergo et ignis ct securis S ; eas : omncs S i 4/6 et ea - praestant : iieque ad eas accedite S | 5 pert, estole s. : studctei ! 7 immortalitatis L C : vitae S ; consortes S C : et communioois L 18 1^ satietatem v. fiat : breve tantum tempus v. maneat S | 18 paravit S | 19 ijsi — facit : igni et gladio comparatum est S | 20 verbum Domini : eccc w^ mea S LXX | securis c. L . . ignis o^' S LXX | 20/21 peramb. et cohisibob* Z> S LXX I 21 securis ; necessilas non S 10. Huic versui respondet in Con- stilutiombus pars altera versus 7 c. 30. XXIU, 1—7. Auctor perorationem incipit. Constitutor cum opus suum nondum terniinaret, pjrticulam praetcr- misit. rai. — oijrf' oil' x6 nikayoq xt)..^ lu- stinus Dialog, c. ij; rhv tf6vov xol Tfl$ aU.a^ Qfiagtiai;, oig ovde to r^i 9tt).aaaiii Ixavov nSv v4m9 tm^ giaai. XXX. "On t»oi 7ov4ttl0ti tt Ml xaBuQani xal nSv zii^vtwtar n if Tovro akloTptov (-f- ovf Sil ** avvitvat fv toTg xoiui/rifiitoti tif aylwv xal yxr/.;.* o- 6 ^ awtXV ^axrlafiara t xa&agiaftovg ixl di§Bi vtxgov. enrjQjjrmg de Gwad-Qot^eO^s iv xolg xoifttjTijQioig, xifP IV xmv Uqcov ^i^XUov xoiovfuvoi xal ipdlXovreg vxhg oifaj/ih'aw ftaQzygmv xai xdvxmv xmv dx' alcopog aylaw ' ddeltpmv hitmv xmv k> TcvqUp xexot/jiij/iivaiv, xal xr/v 10 w xov fiaaiXslov aco/iaxog XqiOxov dexxijv B^agiaxlav txs Jbv xe xalg hcxXijalaig vfttnv xcd kv xolg xoiftijxijQtoig, talg i§66oig xmv xexoiftrjfiivmv y>dXXovxeg xgoxiftxtxe idv maiv xiCxol 4v xygltp. 3. „Tlfiiog" ydg „kvavxlov > B^dvaxo^ xmv oalcov avxov", xai xdXiv „'ExUsxQe^ov, 16 /iov, slg XTjv avdxavalv gov, oxi xvQiog t ygpy^o^v ae", iXXoig' „Mv^iirj dixcUmv fttx' kfxmiilmv", xal' „Aixalmv V y h I dnokovaerat h | 3 elvai + 01; h | 4 xal -{- ra p v \ xov b d e I aw/xazoi + tov d e p v | 12 rf > d | lA iv xw I yap + q)^aiv h|16 7>bdehp LXX | 17 Sixalov fttt iy- e bus coasuetudo sit, observare martyrum celebrabant ac praeterea purgationes et mortuorum tempore persecutionis couveniebant. bominari, a Christianis vero Cf. Eus. H. E. VII, 11, 10; IX, 2, i. — mx (quos oportet etiam con- t^a/lAovreff vnep r. x. /jiaQXVQtov xrA.J coemeteriis sanctorum). Cf. VIII, 12, 43; 13, 6; ConstAntini 1 Didascalia haec sectio c. 22 orat. ad sanctorum coetum c. 12; Cyrifl. Catech. rayst. V, 9 — 10; Epiph. arius Magn. Apocrit. Ill, 40 H. 75 c. 7; Chrysost. In acta horn, il 1876 p. 139: 'Exel&sv {ix XXI, 4. — t/>. nponifinsts avTov<;] v) avvexftf Quniafioi xal Socrates H. E. VII, 46: naoai {ix- ta' ig dwnvlovTig ttvaaras xktjoiai) avrov (IlavXov xov Nava- 'o, ix 9ias vtXQOv ndliv Tiarov) to aiSfia axQt tov nv^fxatoq ■Of i/iarlip Tiff xpavaag dno- avv tf)a}.(jttj>6laig naginefinov. Chry- ff sv^vq ificmrl^CTo xtX. sostomus In Hebr. hom. IV, 5: ovx >lq xoi/iijTTipioiq] In coeme- wg d9).rjxttg avxovg nQoninnonBv; istiaoi veteres anniversaria xl 6e vfivoi xxL 382 DIDASCALIA VI, 23, 5—8 \L)- audicntibus veritatem verbum, quod populus non libenter at cum argueretur a Domino et magistro nostro, sed non credide putantes esse slcut est ferrum et ignis, eo, quod non ticiebinl audientes, quae ab eo dicebantur; dura enim illis videbantur verb* fi ipsius. 5- Sic itaque dicebat illis: Quid me dicitis domine, do et tiott /ileitis, quae dico? Similiter ergo et scriptura nostra quil dam videtur severissima esse propter veritatem suam. 6. Si scripsissemus humaniora ad gratiam horainibus, multi a fide issent debilitari et nos rei pro eis essemus. 7. Sicuti ergo met 10 non diu tenere sapiens putredinem per medicamina et emplas sed ad acutiorem venit curationis medelam, id est ad ferrura' cauteria, per quae sola obtinet infirmitatem et sanat earn, simi] verbum Domini his quidem, qui audiunt illud et faciunt, emf strum et cataplasma et malacma est, his vero, qui audiunt et 16 faciunt, ferrum et ignis esse videtur. iS. Ipsi ergo, qui potens est aperire aures cordium vest ut suscipiatis quae ministrata sunt eloquia Domini per evaogeliuin et per doctrinam lesu Christi Nazareni, qui crucifixus est Fontio Pilato et dormivit, ut evangelizaret Abraham et Isaac 20 lacob et Sanctis suis universis tarn hnem saeculi quam resurrc onem, quae erit mortuorum, et exsurrexit a raortuis, ut ostend et det notis suis pignus resurrectionis, et in caelis susceptus virtutem Dei et spiritus eius, et sedentis ad dexteram sedis orafl 1 loann. 6, 41—67. 16, 19. — 23 Hebr. 8, :. 5 Luc. 6, 46. 16 II Mace. X, 4- - «^ 3 putantes S : sperantes L | esse — ignis : esse, sicut est, femim 1 igneni Corsseii ! sicut est : durum sicut S | et ignis > S i 3/4 fac. audienWII eis oboediebant S | 8 humaniora : profuse S | 9 pro eis : sanguinis eorum $ 1 12 obtinet — cam : medicus superior ac victor (ieri statimque sanare aegrotum S | earn : eum L | 18 Domini > S | 13/14 emplastnim : sicut cS 16 cordium v. S C : cordis vestri L | 17 quae min. sunt : acuta S, rfiiyMK (iiva a verbo diaxovaut derivans | 22 notis suis : nobis ut cognoscamm^ cf. C I 28 Dei -|- patris sui S of. C ) eius : sancti S S. Doxologiani componens auctor symbolum, proprie articulum de filio in usum suum converlil. Cf. VI, 12, 1 not * . * 8 — 10. rgmv xegisxXdxexo xm lo w^ ftBxa xb axo^ccvsOf ovxi ix\ x^g xUprjg, xal Mcoa^g xal HtCg 0 xov Navff ixeg>igovxo xa jiely>ava xov 'ImO^, /loXvOftOP ; tfyov/ievoi xovxo. y. 6&ev xal vftelg, gag woag' xal xoOfietxe kavxovg ayiaafi^ xcA cat^goa^vy, oxa>g fiixoxoi xijg dd^avacUxg xal vanKH x^g ^aaijislag xov &eov yivrjO^s xal xrpf ixajyeXlav 5 9eov Xa$r[XB, avaxavofiBVOi did 'lijoov XgiGxov xov 6a>x^gog ovlatg. 20 8. TqS ow 6vpafiivq> dvol^ai xa coxa xcop xagditop vftmp xb xaxadixBCd'Cu xd dajxovijft^va xov 9'BOv Xoyia did xb xov TfyiUov Tud, did xfjg didaOxaXtag fijaov Xgiaxov xov iVagco- iw, xov Oxavgaid-ipxog ixl Uopxiov UiXaxov xal "Hgcodov xal tfof&ipxog xal dvaaxdpxog ix PBxgcov xat xdXiv „iQxofiipov" 26 \ OwxBXBla xov almpog „fiBxd 66§i]g xal dvpdftBmg xoXX^g" ixovg (ikp PBxgovg dpByslgopxog, xm x6o/icp 6b xiXog ixdyopxog, aaxm a xijg dpaoxdCBa}g kavxqp xal elg ovgapovg dpaXrjq>Q^ivxi did $ dvpofiemg xov d-sov xal xazgbg avxov hx otpsOip tj/iBxegaig 30 2 Mt. 22, }i. }2. — 4 Luc. 20, 38; Exod. 5, 6. — 7 IV Reg. 13, 21. — Gen, 50, I. — 11 Exod. 13, 19; los. 24, 32. — 26 Mt. 24, 30. — 29 Mc. 19. — 30 Act I, 9. 6 yaf + xal a | 9 ^v post 'Ekiaoaiov b d | 10 rci; : tov h | 12 xov a h I 13 o^sv X. vfitig : xal v/itls ovv p v | 16 avrov? a | 18 yevtj- l^( b, -crjaSe c 1 xal > d | 19 tov &eov : avrov p v | 19/20 aiwvlov 9(M>ff b c I 21 ovv > b e I 22 tladixfo&ai p v | 27 rfi + to e | inavd- rog e 384 UIDASCALIA VI, 28, 8 (l). potentis Dei super Cherubin, qui veniet cum virtute et gloria wdir^ care vivos et mortuos: ipsi est potentia et gloria et magnitado ct regnum, patri et filio, qui erat et est et erit et nunc in generatiooet generationum et in omnia saecula saeculorum. Amen. 1 Ps. 79, 2. — Mt. 24, 30; II Tim. 4, i. 2 vivos . . mortuos 00 S | 3 et filio : ipsius ac spiritui sancto S | 4 omnia >' S 1 TjfiiQaii h I 2 xa&fa&ivta d | 8 av^pcanov a b e h A : 9tov r^ycypg 6 fuxxaQicaraxog £6x p v ] 11 alwvai + I'"'" mmv (aim b) d e h p v | a/iijv : >■ h A, + Deus salvator lesus Christus det ibis gratiam, vos patres tnei sancti, in regno suo; nam vos adduxistis nos tx- ire hanc doctrinam, cum non fuerimus digni A | subscr. vilo^ ^).rjq)ev p TaifK, DiDASC. rr Constit. ap. 1. 25 hWAioy z. HKPI no ilTKIA^: KAI EVXAPI^TIA^ KAI TN2: KATA \PI2:T0\ >I> //iKi^r. I. Tov vofio&tTOV Mmaico^ tlQtjXoxog zol; 'loQatjUxm^l b didcaxa jtqo jiqockoxov vfidijv Tt)v odov Tfjq ^toijg xtxi T^ rov ^avdrov", xal ijiifpiQovxoq' „''Exk£§ai rr/v ymtjv, fva xal tov jiQotfi^xov 'lllla Xiyovxoq xa Xam' ,lE(oq jrt ix' of/ipoxigatg xalg tyvvati; v/icop; el ^eog koxi xvgioqi^ oJtlaco avxov", slxoxcos JEieytt' xai 6 xvQiO;; lijaoi 1(1 dvpaxai dvol xvgloig dovXevetv r/ yccQ xov tva fttaijOet txtgov dyajtrjOti, /} kvoq av^i^erai xai xov kxigov xaxaf)(fi 2. avayxalcoi; xat ijn&q ixofttvoi x(p 6i6aoxdhn XQiOtm^k ccoxifQ xdvxfov av^Qcaxcov (idXiOxa xiaxcov", OQOV, jtavxTj xexm^tCfUvai xvyx^^ovotv, xai ^votxtj /ttv Idri Cfofjg 066c, inEtoaxxoQ 6t rj xov B-avdxov, ov xov xaxa d^eov vxaQ^avroc, dXXa xov i§ tjttj^ovXrjg xov aXXox^ov, I. 'Odoi 6vo etai, (lia xtjg ^Oitjs xal fiia xov &avc qiOQci d^ xoXXfj fisxa§,v xcov 6vo 66> p | 3 xal ftvijoct 8 ^fis" — xvQtos : fan xa o !^a h \ 9 xal > d h | 13 dv>ixi 14 .^avdrov : v hoc scholium addit: o yaf &foi &avazov ov* if^ovui 6f dta^oXov ^avato^i ei^ tov xoafiov tla^k^fv (cf. Sap.: dj: 2> d i 15 fiakkov di : akka ft. d I. Drpl ffvoixfji odov xal intia- x^^ t*"^* P ^'). V "^^ fx t( £f*roi", xal on ij fihv ix 9fov (+ i7tifioi?.f)v tov dkkot^iat VII. RATIONE VITAE ET GRATIARUM ACTIONE ET CHRISTIANA INITIATIONE. a Moses legislator dixisset Israelitis: Ecce dedi ante am viatn vitae et viam mortis, ac subiungeret: Elige 6 was; et Elias propheta populo denuntiaret: Usquequo in ambobtis poplitihus vestris? Si Dens est Dominus, ite lerito etiam Dominus lesus dixit: Nemo potest duobus tire; aut enim unum odio habebit et alterum diliget, laerebit, et alterum corUemnet. 2. Necessario et nos, 10 >tum magistrutn, qui est salvator omnium hominum, Hum, pronuntiamus, quod duae sunt viae, vitae una tera. 3. Nullam autem habent inter se convenientiam, im discrimen est, immo vero prorsus disiunctae sunt, quidem est via vitae, adscita autem via mortis, non 15 ex voluntate Dei exstitit, verum illius, quae ex insidiis De naturali via atque I— XVIII, i. Anastasius Fragm. XI quod ilia ex Deo est banc sectionem in compendium re- is), haec vero ex depra- degit. dum insidias adversarii 2. og iati aatr^^ xr?..] Cf. Ps.-Ign. lucens). — Sic a p v, Magn. i, 2; Philipp. inscr.; Eph. 8, 2. U: "On Svo 060I flat, — dvo odot] De viis in S. Scriptura xal fiia Tov &avaTov, sexcenties sermo est, de via Domini codicis V supra in notis et de via hominum, de via iustorum um versui } adscribat. et de via peccatorum, de via aequitatis ptionem autem versui 2 et de via iniquitatis etc. Viae vitae et ifBgunt eoque caput II mortis commemorantur lerem. 21, 8; ut deinceps uno capite cf. Baruch 4, i; Prov. 12, 28; Matth. Tum exhibeant. — Anim- 7, 13—14. Deut. 30, 19 Moses non- k: libro non additamenta nisi de vita et morte loquitur, nee vero •ed verba Didaches linea de via vitae et de via mortis, ut Con* stitutor V. I scribit. 26* 'dBB GONSTITLTIONES 11^ flQcnti ovv ruT^tW'ft rj 666q T^g ^oyfjc' xai l^orir r/v xcii b Aofiog. dioYOQtvBi, „ayaxav xvqiov rov_9^w ig o] rj/c diavolaq xai i$ oXtjg t^c pvxfje tov iva xai fiovov, xcp'j ulXog ovx toTiv, xai rov xXtjalov mc. tavrov" ' xai „xav, o , 6 frt'Atig ytvio^ai oot, xai ov tovto ai.X

xa rolg dtnaxodidovai /ioi xcMt. 5. kkif „ayyaQBva^ at^ rtg (dXiov "Jv, vxayt /jbt' avrov dvo, m x

^^^ dyaxurt rovg ifa- xcovrag vfidg; ovxi xai ra t&vrj ro ovx 6 xotovaiv; vfuli & ayaxari rovg (itOovvrag vfxdg, xai ovx ^1*^* kx^gov". 4. ..axiiov Tc5v oagxixdiv" xai oatf/arixcov „ixi&v(xiwi'" . adv rig aoi i*'' gdxiOfia „tlg rijP 6e§idv oiaydva, argtipov cevrm xai r^v aXXfiV", xai lo// rtXuog' idv „dyyagfVO^] at rig (ilXiov kv, vxayi in^' avrov dvo". iav dgfj rig „t6 IfjaTiov aov, doc avrqi xai rhr XndSva"' iav Xdfftj t<$ axo aov „t6 aov, (itj dxalret"' w'tR 2 Deut. 6, 5; Lev. 19, 18; cf. Mc. 12, J2. 53. - 4 Mt. 7, U 0 Tob. 4, 15. - Ml. s, 44. 46. 47; Luc. 6, j2. 33. — l| Dcut. 2}, ^1 14 I Pctr. 2. II. - 16 Mt. s. J9. — 17 Ps. 7. $. — 18 Ml. ^. 4U\ 19 Ml. s. 40, 20 Luc. 6, 30, Mt. 5, 42. APOSTOLORUM VII, 2, 1—5. 385) Prima igitur est via vitae; eaque est, quam et Lex prae- iligere Dominum Deum ex tola tntnte et ex tola anima, tinum n, prcuter quern alius non est, et proximum sicut se ipsum, ne, quod non vis tibi fieri, et tu hoc alter i ne facias, id est : u oderis, alteri ne facias. 2. Benedicite its, qui vobis male- 6 orate pro calumniantibus vos, diligite inimicos vestros. Quae ^is gratia, si diligitis eos, qui vos diligunt? Etenim ethnici hoc faciunt. Vos autetn diligite eos, qui vos oderunt, et ini- non habebitis. 3. Ait enim: Ne oderis ullutn hominem, non •tm, non Idumaeum; nam omnes sunt Dei opus. Fugite 10 >n naturas, sed voluntates improborum. 4. Abstine a car- cupiditatibus et mundanis. Si quis incusserit tibi colaphum ',ram maxillam, obverte illi et alteram; non quod mala sit ed quod pluris fieri debeat patientia. David enim dicit: idi retribuentibus mihi mala. 5. Si angariaverit te aliquis 16 lilliare, vade cum illo duo; et ei, qui vult tecum iudicio con- et tunicam tuam toller e, dimitte ei et pallium; et qui aufert, J > h j 3 diavoias a h : tpvx^s b, xa^iiui d e p v ; V'VZ^* * <^'o- d e ! 6 yivta&ai h | xal ovahD:>-bdepv! tovio : > b, ; I 6/6 tovt lorir — not^aeis > a b | 7 npoasvxto^e -\- Shh \ 9 xal : >> rel I 10 ovx '■ ovx h { 11 (p^alv post av^ptanov -b d h | 13 no- xaxtSv p V I 16 tig t. Se^iav (+ niav h) aiayova d e h D a^ i. m. : } V An I 16 dfxvvTtq : i. m. e lolg inl rw xaxw dnoitiafw? | rt/itw- 18 ?r > d p V hxal JittQaivtaeiq xvpiaxdiv trum apost. 1901 1,4 enumeratis addo: tv avpufavovoai t^ nalain Aristid. Apol. c. 1 5 ; Tert. Adv. Marc. fvcei rwv &eiwvv6fiwv an- IV, 16; Orig. In ep. ad Rom. II c. 9 t; Hvftov, TOi dat^tlaaC^ai aov f4tj" (ijroxXda^c t?/»' ;(f*'(>«, „dixaiog" /ap „aVTjf) oi xai xixQ^t"' Jtaoi yag d'tkec dldoa^cu 6 jraTtjQ „b rov ttVTOv dvaxiXXmv ixt jcoii/govg xai ayad'ovc xai rov 6 avrov ^Qtxcor eni dixalovg xai ddlxov^". 7. xaatv ovp dtSovat i§ olxdan' jtovcoy „Tifda*' ydg, (fijai, „t6i' xt'pioi' ocor dixalciv Jtovcav"' jrQOTt/ir^Tiov da roi-i: aylov^. 8. „0v g>ovtvatig", tovt Iotii* ov ^9fQiIg rov ofiotov dv&Qoaxov, diaXvfti^ yag ra xaXdis ytrofitva' oi*x f^ ^^ 10 tfovov ipavXov Tvyx^^'ot'Tog, (cXXic (tovov rov d&oiov, vw 6* dlxov agxovai (jovois dqiajQtOfievov. 9. „ov ftofxevoei^*, yccQ (tiav odgxa elg dvo' ^'Eoovtcu" ydg, (prjolv, „ol dvo ih ci( fiiav"' tv ydg eloiv avr/g xai yvvij r^ qiv(Sn, rij ovftxvoi^^ ivcooti, ry diai^t'aei, ro5 ^id6f4(ov q>viv, t',Tts Jrvpo? i^fi/Jlarot' xa(/cr vdXmfia ytyovtv, „tJitxaTdgaToc*' 6i 0 roiovroq „xat igd xat » Xaoq' Ftt'oiTO, yivoiTo". ii. oii xogvevaeic' ,,Ovx Iotci" 7«JV (pTjOlv, „Jiogvtva}i' iv vioTg 'lagatjX*'. 12. „ov xXitfetg" 'Ajpf 20 yog xXitpag iv ro) 'JagarjX kv ^hgixd> Xi^otg (iXtj^slg rov ^ vxt§^XB'ey, xai ru^tt xXtifmg xai iffivadfiBvog ixXr^gorofniOfV m Nteftav Ttjt' Xixgav, xai 'lovdag xXtxrov ra rcw' xiVfjXtov ror TcCgtoif rr/c do^ric Jtagidatxtv 'lovdatoig, xai fttrafitXTj&eig dxfjyl xai „eXdxtjO€v fiiaog xcu a§txvf^}j xdt^a xd OJtXdyxi'a aitt • ydg dm'aoai. 5. ,,3rai'ri roi atxovvxl oe dldov xat fir/ ajtah jrdoi ydg tfsXti 6ldoo&ai 6 jtaxfjg ix xdiv Idtmv ;[(^><0juar| ftaxagioq o didovq xaxd xtjv IvtoXjiv d&mog ydg ioriv. oiJtfii Xafi(idi'oi'ri ' fl //«• ydg xpf^a'' ^Xi' dcoGti dlxr^j', Ivaxi tXa^e xai elg xl' Iv d e | 10,11 rf' trd. : rft '^v b I 12 yap + tijv d p v | 13 ev : dav d | 15 ovdh b d e h | 18 yivono Mc > a h V I iati h | 19 dno vldiv h | 20 iv sec : tig h \ 21 rifC.tl a : jnyi V, yif}^^ rel | 23 nagtSmxev -f- toig h | 24 ilaxiae d h 6. 0 nm^if] Qpae in Didacbe c. i eleemosyna e scriptura apocrypha de- seqmmtur, ea Constitutor praetermisit, sumptum repetere noluit. H qtiideni, ut videtur, quia IV, 3, 2 am similia scrip«i atque dictum de 12. 'Axa(j xi)..] Cf. II, 10, 3. 392 CONSTITI'TIONES xai '4t'ai'lag xa\ ^txtpilga ij xovzov ycvrj, xitipavng ra JSut miQaOavzeg to jivtvfia xvqIov, xaQOXQ^fta axo^dott IlixQOv ovvaxoOTolov ijiitov id-avaxcaBi^oav. ni. Ov fiaytvouq, ov ^jxQfiaxevaete' „*PaQfiaxov^*' yap, 6 „ov xiftt^icaoert". 2. ov yoyfvOftc xixvov oov iv yfroj TO ykwriBH' aytoxxtvilg^ yrav yoQ xb i^tixoviafiivov, ipt xaga 9-bov, g>ovev&hf kxdixt^&'qotxai, d6lxmq dvaiQt&^iv. 3. ixt&Vfi^Otii TO xov jtXijalov cov", olov „Ti}v yvvalxa rj xov fj xov ^ovv rj xov tiygov. 4. ovx tJtioQxtjatiq", tQgi&Tf VI „fifj ofioaai oXcoq"' el 6h (itjye, xov evoQxr/O^g, oxt „lxan'id^/fOt xag 6 ofivvcDV kv avx(p. 5. ov y?et>dopiaQxvQrjaei<;'\ oxi „b ^avxcov jtivtfXtt xaQo§vvu xov xoi^oai'xa avxov". IV. Ov TiaxokoytiOtu ,^Mij dydxa" ydg, g>tj- 1 aainpt'i^a d e h p { 3 ^>f>aviw^/]onv b | 4 fpijoir >- h | 5 ntftj^A arftt d ovAh h | itttifHoftu b | 6 la^tuv d c p v ( 8 r^v ;rofila e | 9 ff^ APOSTOLORUM VII, 3, 1—4, 6. 393 ia viscera ems; et Ananias atque Sapphira uxor eius, quo- pria bona rapuerant et tentaverant spiritum Domini, statim Petri coapostoli nostri morte niultati fuerunt. Non incantabis neque vinum miscebis; ait enim: Vene- sinetis vivere. 2. Non interficies filium tuuni in abortione 5 iterimes infantetn natum; omne enim formatum, quod 1 Deo accepit, si perimatur, vindicabitur, utpote iniustum 3. Non concupisces, qitae sunt proximi tut, ut uxorem 'ttt out bovem out agrum. 4. Non peierabis; dictum enim iurabis omnino; sin minus, saltern pie ac vere iura, quia lo r omnis, quiiurat in eo. 5. Non dices falsum testimonium, qui calumniatur pauperem, lacessit eum, qui ilium fecit. Non maledices: Ne diligas enim, inquit, maledicere, ne neque recordabcris iniuriae acceptae; viae enim eorum, tres sunt iniuriarum, ad mortem ducunt. 2. Non eris du- 15 itentiae neque duplicis linguae; laqueus enim fortis viro ibia, et vir linguosus non dirigetur in terra, 3. Non erit lus vanus; de omni enim verbo otioso reddetis rationem. nentieris: Perdes enim, inquit, omnes, qui loquuntur men- 5. Non eris fraudator neque rapax: Fae enim, inquit, 20 ■oxitnum fraudat fraude mala. 6. Non eris hypocrita, ne lam cum eis ponas. r< : >► b, -\- yiygantai d e | 11 tfxvSofji. : avifotpavri^ati; b d t 6 : 6 yap h | 13 xaxokoyflv a b p : xazakaketv d e h v LXX | 'i d, > b i apyov loyov h | ^watit tw 9(tS loynv d | 19 ipijal yopivoii yorjttiae, xatvo- c. 63, Ancyrana c. 21; Basilius can. 2; pfviovi p v), iniopxiag, losephus Contra Apionem II, 16 vel vpiag (1^. > p v). Inter- Eusebius Praepar. evang. VIII, 8, 21 carum artium, interfectionis verba losephi repetens. endacii), periurii, falsi testi- IV. 'Anayopivaic xaxo).oylaq, fitj- viSoQ xai tid-ovg vnovlov, dpyokoyiai rationem abortus et expo- {dvitloyiag d e p v), y/evrfow;, nXfo- :1 necationem filiorum prae- vf^itcq (-\- te xai d e) vnoxpiaew,: en et Bamabae epistulam Interdictio maledicentiae, irae pemia- emnant Epistula ad Diog. nentis ac moris subdoli, otiosi sermonis as Apol. I, 27 ; Athenagoras (contradictionis), raendacii, fraudis, si- >; Qemens Alex. Paedag. mulationis. ). 227; synodi Illiberitana 4. Ps.-Ign. Her. 5, i. 394 COKSTITITIONES V. Oi'x set] xaxo^d^Q ov6h vntQi^tpav d^Eoq ^'M/ TtTaGOtTat. 2. xvqIov fj xqIou", 3. ov (ii07)attg jidvTa avd^Qcojtov. „iie^f iXiy^etg rav adtXqov aov xdi ov Irj^i] 61 avrbv ctftaQrlav", 5 „lXeYXt Ofxpbv xai ayaxtjaei 01". 4. ffivyt axo xavrot; xal gjtb jcavrbq ofiolov ftvrof .'Axtxt" ydg, qpr^alr, „axb tt xal TQOfiog ovx lyyut aoi". 5. /u^ ylvov ogrflXoq firjSi ^aon fiijSk QijXtoTTjq (iij6i ftavixbq /it^ &gaovg, /i}/ Jtdd^ijc to xov Kd xal ta Tov JSaovX xal ra tov 'I(od^' ort 01; (itv djtixria'fv xi 10 ddeXg>bv avzov tov 14^eX dia to jfQoxQirov avrbv evQfitfjvai xc &ffp xui dta TO XQoadtxB'fjt'ai Trjv d'vaicn' avrov, 6c di rbv oCtt Jarlrf idia}X€i> vixijaavra roXttt& tov fptXiOTtalov, CtiXoioaz Tti Toiv xoQtVTQicol' tvq:>tipiki, oc 61 tovc 6vo aTQortjXdrai; art TOV X^tviffjp TOV TOV 'IdQOTjX xtti Af/EOOa TOP TOV lovda. 15 VI. Mtj ylrov olmvoaxoxoc, oti birjytT xgbi; fl&toXoXarQtu „Oioh'tafia" de, q>Tjoh' b 2afiOvijX, ,,a(iaQTia kOTb'", xai ,.{ toTat ola>vtafibc h' 'Jaxd>(i ovdi (ioimia iv IoqcojX. 2. ovx ix^dmv V xiQixad^aJQaiv tov vlov aov, ov xXtjdovttlg ovdi oUoen ^ay ovdi dgveoaxoxTjOftg" ovdi fia^o^i ptad-rj(iara xon 20 tavxa yag dxavra xal 6 y6/40s dxslxiv. 3. fiij ylvov ixt&viajx xaxfov, bdriytj&tjay yag tig dfitTglav afdagxtjfidrafp. 4. ov* ov6a vxoxgiTTjc ovdi xaxorj^rjc ovdi vxfgjjtpavoc. ov Xt/^^1^ ^ovltH xovTjgav xaTa tov xXtjoIov 6ov. 7. ov fiioi'iattq xdi'Ttx aj'fi^pw^o'J dXXa ovg fiiv lXiy§.etg, (ovg di iXttjoeig), xegl de tnv xgootv ovg de nyaxt'iOfig i'xig r»/t' V''*^'Jf'?*' 6voi\ fifjdi ^TiXajTtjg f/rjdh IgtOTixbc fJtfdi dvfitxog- ex yag Toita axdvTtov vo6x6xog, ixttdtj odt/yeT fh t^I' iiit XoXatgia%', fiTjde ixuoidbg frtjdi (ia&rjfiaTixbi (ttjdi xigtxa^aiQ'OV,{ I Prov. }, 34, — 1 Deut. i, 17. — 3 Lev. 19. 17. — 5 Prov. 9, 8. 6 les. $4, 14. — 8 Geii. 4. — 12 I Reg. 17. 18. — U III Reg. J, }i 16 I Reg. 15, 2j. — Num. 2}, 23. — 17 Deut 18, 10. 11 ; Lev. 19. 26. APOSTOLORUM VII, 6, 1—6, 4. 395 V. Non ens nialignos neque superbus: superbis enim Detis istit. 2. Non accipies personam in itidicio, quia Domini est iudi- tm. 3. Non odio habebis uUum hominem. Arguendo argues ttrem tuum, et non accipies propter eum peccatnm; et argue sapi- tem, et diliget te. 4. Fuge ab omni malo et ab omni re simili 5 : Suede enim, inqutt, ab iniquo, et tremor non appropinquabit W*. 5. Ne sis iracundus neque invidus neque aemulator neque iriosas neque audax, ne tibi accidant, quae Cain et Saul et loab ; Qoniam primus quidem occidit fratrem suum Abel, quod is fuit pod Deum praestantior inventus eiusque sacrificium acceptum, 10 ecuodus vero sanctum David persequebatur, victorem Goliath liilistaei, invidens ob saltatricum faustam acdamationem, tertius IcDique duos exercitus duces confodit, Abner duceni Israel et ^masam, ducem ludae. VI. Ke sis augur, quia id ducit ad idololatriam : Auguriuvi 15 mini, inquit Samuel, peccatum est, et non erit auguratio in lacob teque divinatio in Israel. 2. Non eris incantator aut filiitm tuum lustrans; non ominaberis neque auguraberis neque auspicaberis neque disces pravas disciplinas; haec enim omnia etiam lex prohibuit. 3. Ne sis cupitor malorum; deduceris enim in peccatorum nimie- 20 2 0 (> h) B^toi a h V : xvQiOi b d e p LXX | nQoatunov -f- Swaarov p v oTi rov : xov yap p v | 4 avrov e i 5 tpfvyttt h j 6 avrov b h, at-rcuv e < S^frt lunixog d ! &gaavg + Iva b An | 9 Iwfi a b | oV : o p v | 10 xbv > d | 11 ngoaifx^^vai : nQOxpt&^vai a | 12 vtxiqaavxa -f ^ov a b | yohad a i ^luaaf a d e An : xal 21. b h p v | 13 arparap/ai a | 14 dfifvifQ d p v It a d e : -|- rlv b h p v | dfitaaav h I 17 oitiriofxa b h , 18 inaoidwv e , ?: ot6\ p V, > b I 19 ovSh OQVtoax. — jua^^atj a* i. m., > a I /tdBtifia tmifov d e p V I 20 ndvra d e p v | 21 afiaQXidiv e y.'AnaYOffvatg xaxotj&fiaifTtgoa- VI. [Jepl olatvoaxontxfj,;, inaoi6t,i; 'noXn^iaq, opy^g, fiiaav9pwniai, (inttotdias»),x?.ti6oriafiov,inidv/4iai howvSaq. Interdictio malignitatis, xaxdiv xal lomuiv dntjyoQtvfjiivtov >cceptioiiis personarum, irae, odii erga (^xktiSona/iov xtL >■ a). De arte tKuines, invidiae. augurali, incantatione, ominatione, cu- p J He s I pidine malorum reliquarumque rerum interdictarum. 3- iliyfiip xr)..] Haec addens Con- i — 4. Constitutor ordinem Didachcs titntor verba d)J.a ovs fiiv xtL Did. ), 3. 4 invertit. , 7 delevit. 3. Cf. Cyrill. Hier. Catech. IV, J7. 3»6 CONSTITUTIONES ataxQoioyos ovdh Qiy>6g)9aX/iOi; ov6t nl^vaoc ' ix yag J^ AOQPelat xai ftoixtlai ylvovxat. 5. fiij yivov yiJla'pytJpoc, ^\ di'xl d^Bov 6ovXEvaijg rm (xafioiva. 6. fiij ylvov xfyd()ogoc fitrirnQOi; firjdh vtprjl6 itMst 5 yfviw'fraf ftv^aO-tjrt tov tbtoirxoc- „KvQit, 017 v^?w^ r^ xajw^j (jiov, ovdl ifitrifoQlo&TjOap 01 6^&aXfioi (lov, ov6t tJtOQivbifi 1* (Atyulotq oiSd'k iv l^ttvfiaalotg vxeg kfti' d fttj iraxiivoipQW'wit^\^ VII. Mff yivov yoyyvooQ, fifTjoBtU t^c rtfiatQift,; rjc tvTt'oi ot xoTctyoyyvaavTSi; Mmaicoq. 2. fxtj iao ccv&^ddf/t; /i^t xcv 10 Qo^Qmv fitjdh oxXrjQoxdgdioc fir)di B^vfim&tjz fiijSt /jixg6if?trio^' xa yag Tavra oStfyst JiQoq ^Xaa(f.t)fiiav. 3. ia&i 6\ xgao^ co*; McovO xal Aavld, ixtl „ol xgattg xXTjgovofirjaovow rip' yrjv". VIII, nvo%) {taxgo&vfioq' 6 yag TOtovToq „3toXvi iv ^igov^ OBi", IxttxBg o „oXtyoffwxoQ laxvgog dqgmv". 2. yivov ii 15 „fiaxdgtoi" yag ,,oi iXer/ftovej:, on avTol tXtrj&t'iaotnai" . 3. «x«xoj, j^ovxoi:, dyahoi, rgifiojv tovc Xoyov-: tov B-eov. 4- v^H6atti: oeavTov mq 6 4>agi0ttl0Q, ort ,,xaq 6 vipmv lawrj Taxfivm&t'jOETai", xa) „x6 v^rjXov iv di'^goixois fidiXvyfta jm &sq}". 5. ov dcdoBig ry ^rxi} Oov tgdaoi;, on „di^g t^{ 20 ifiXEOiItai tlq xaxd". 6. ov Ovfixogevatj fiira dq>g6vwi\ aXi (itra aoqicov xai dixalfov. 7. za Ovfi^aivovrd aoi xi&tj tvfut iixov xai xaq xegiOTdafis dXvxmg, ddmq, on fito&oq Cot xa fttov do&tjofxai v raxtwwi' dvaaxga^r^atj, 10. xa ovpt^aivovxa aoi ii'igytjfiara *i aya&a xgoadi'§y, tldio^, on dxig &bov ovdiv yit'txat. S Mt. 6, 24. — r> Ps. 150, I. 2. 9 Num. 12. 14. — 11 Num. t), APOSTOLORUM VII, 6, 5-8, 7. 3^7 '* 4. Non eris turpiloquus neque emissiciis oculis neque *otus; inde enim fornicationes et adulteria oriuntur. 5. Ne inns, ne vice Dei servias mammonae. 6. Ne sis inanis le cupidus neque elatus neque altum sapiens; ex his quippe Tos superbiae prodeunt. Memento illius, qui dixit: Domine, 6 / exaltatum cor meum, neque elati sunt oculi met, neque am- in magnis neque in mirabilibus super me; si non humiliter m. [I. Ne sis murmurator, memor poenarum, quas dederunt, si obmurmurarunt. 2. Ne sis insolens nee malitiosus nee 10 orde nee iracundus nee pusilli animi; omnia enim haee ad biaspiiemiam. 3. Sis vero mitis, ut Moses et David, quidem mites possidebunt terram. IL Sis longanimis: qui enim talis est, multus est in pru- siquidem pusillanimis est vehementer stultus. 2. Sis mise- 15 beati enim misericordes, quoniam ipsi misericordiam con- ir. 3. Esto innoeens, quietus, bonus, tremens sermones 4on te exaltabis ut Pharisaeus, quia omnis, qui se exaltat, bitur; et quod altum est in hominibus, abominatio est apud 5. Non dabis animae tuae audaeiam, quia vir audax 20 in mala. 6. Non gradieris cum insipientibus, sed cum bus ae iustis. 7. Morbos et casus, qui tibi acciderint, aceipito, et adversa fer sine tristitia, sciens, quod tibi a ibitur merces, sicut lob et Lazaro. I. — 12 Ps. 36, II ; Mt. 5, s- — IS Prov. 14, 29. — 16 Mt. 5, 7. - 56, 2. — 17 Luc. i8, 14; 16, 15. — 19 Prov. ij, 17. — 23 lob 42; xXuCfOviai a b V I 5 yivonai p, yliovrai a, ylvtovxai b ] 8 fi7Ja9^Ti h • aanfi b p v [ Mwatwg : xata M. b h p v | saat b e, eatw a •ita y. ndvia b p v | 11 fiwa^g d e h v | 12 ttjv > a | 14 o > 16 yotfi > e I i).ft]&^aovTai : viol &tov x?.Tj&i^aovTat h | earn b e + rcu a i 19 ^gaavq dvijp a | 20 avfino(ifv&i^a^ h | 21 dixaiiov -j- ffvoftevog yap ao. X. Ov xoirfinq cxldiiaxa XQoq xohq a/iovg, iiprfii KoQftTwv. 2. flQ^V£va£ig fiaxofdvovi, wq Mcaa^i, avvi tig (piXlav. 3. xgit'tli dixalaag' „rov" yag „xvglov ;/ 1(1 4. 01' Xijif^ Jtgoooaxov iXiy§ai ixl xagajrtcofiari, ac'Ulkii MiXalac tov l4xaa^ xa\ 'i^dt^iXtx o AlNo^ tbv IdtxLa NdO^av tor Aavl6 xal 'loadvprig xov ^Hgcidt/v. XL Mil yivov dlipi^OQ iv xgooivxH x6 Xgffelv Ixxelvmv xtjv /ftg>. di TO 6ovvai ovax^XXmv. 2 (XII). iav 'txyc, dia tcdv X"P"LI dog, tva igydotj ttg Xvxgeodiv afiagxitov aov „£Xt^fiWJinai" ^ xdi xiartotv dxoxa&algovxai a/iagxiai". 3. ov dioxdcui 20 xTcoxoi, oidi 6idovg yoyyvohiq ' yvcoaij yog, xU i€xiv v row dvxojtodoxrjg' ,lO iXetov'* ydg, q>r)alv, f,xxmxov xvgln xttxtt Je TO dofta avxov, ovxcog avxaxodo&tjosxcu avxta". \-[ IV. Tixvov fiov, „xov XaXovitxog oot xov Xoyoy toc W fivijoO-tjatj" vvxxog xal r/fiigag, xiftfjaeig 6h avxov tog xii^ov •♦ yag t^ xvgtrnt]q XaXelxai, ixsJ xvgioq ioxiv. 2. ix^^fi*^' xa&' fjfiigav xd xgoOmxa xibv ityimv, 'iva ixavaxaijq vdi M avxcav. 3. otJ xot^dHG oxio/xa, dgrjvevCftg 6h ftaxofiivovs' dtxttiwg, ov Xijipij xgoOfojiov iXiy§ai ixi xagaxxmfiactv. f* di^vxfjOetq, Jtdrsgov taxat t} ov. 5. /if) yivov xgbqitfv^^' ixrelvtov xdq x^^^^^' Jrpoc 61 to doCwat avaxdiv. 6. icu' (J^' xfov ;if*ipt5r aov, dmOfiq Xvxgaiaiv dftagxidov aov, 7. ov A-bde!8 xogtvuiv d e, araXdaaotv p v | 10 lij^d e | 11 d^ife/Aeklx p v, d^tftikex h | 14 okiyontatt a d h : 6kiy6if>vxe b d i. m. e p v | 17 avarikkwr iXk' d I tx^is a I 21 xvplw : #ecJ b d e py Tovi xaia Xgiatbv X. "Or< x^*l f*h dnooxi^eiv twv yoviatv nkflov (+ xi a) ayiwv, a).)! tipyvfveiv fxaxofxevovi, I fihv yag to ev (rov xpivetv vt dixaluti; xul iatj ngoamno- ti, 01 6k TO tlvat fiovov k^TTTflv (a).}.' xxk. > a). Qpod non Quod oporteat doctrinae oporteat se disiungere a Sanctis, sed stros pluris ducere quam pacificare contendentes et iudtcare iuste enim bene esse, hi vero et personas non accipere. praestant. — Codex d XI. Ilegl dtyivxov ^xoi oXtyoipvxov capite Donnisi rarissime (okiyoniaTov e). De homine animi exhibet. duplicis seu parvi (modicae Bdei). Cf. Ps.-Ign. Her. 7, i. fv elvai 001 af.] Eadem XII. Hfpl evnottag. De beneficentia. tor c. 31, 2 adcUdit. 2. Cf. Ps.-Ign. Her. $, 2. 400 CONSriTlTTOXES (tvTOv Tov fit/ eloaxovaat rov dioftivov, xa\ avrog ijtixaiiaa xctl ovx iarat o tiaaxovoav avrov". 5. xotvantjOHq fie T«5 ddeiqxp oov xcA ovx iQ£lQ_i6ia eh'ai, xotv^ yag »y final 5 jtaQcc d'tov Jtaatv av^gcajtotc xageGxtvaoOTj. XIII. Ovx agil^ Tjy*' x^^Q^ '^^^ ^^^* "^^^ *'^<>*' ^^^ *l oxh_ ^vYavgog eov, aXXa dxb Ptorr/Toc etvrmv 6tdd§Hc avrov^ fpo^ov TOV ^£00' „n(d6eve" ydg, (prjol, ..tbi' vlot' aov, mti yog lorat 001 BViXjtti". 2 (XIII), ovx ijtiTdgug dovifo 10 xaidlox^i rofg ixl rov avrbv &b6v XBJtoi^octv „kv xtxgia fiij xoTt azBvdgovaiv im ao\ xal term aoi ogyff jiaga 3. xal iintlz, 01 6ovXoi, vxoTdynxt rolg xvgioig vftcov a^ &eov iv ahx^^H ^"^^ cugcov" ax axxmv „ov xgood-rjOnq" yag ,^T0tq avTOv, 'ira fifj IXiy^ij oe xa\ \ptv6ifi y^t'n". 3. l^ofioXoytJGtj T(S &trp Oov ra ctfjagrt/fittrd aov xal ovxixi xgoo^ijon: 20 aurofc, tva ev 001 yhnjxai xagh xvgioi xca d^eo) cov. ,,o§ ov j^ot*- Xerat rov {^draxoy xov dfiagxmXov, dXXct xijV (nxavoiai'" . XV. „Thv xaxiga oov xdi xijV fdtjxiga oov Htgaxeva dtg alxiovq oot yevtOeoag, „i'va yti^/ ftaxgoxgovioi lx\ ttjc yifi ■ • « * xaXhg dvxaxodorrjq. 8. ovx dxoaxga^rjoij xov ivdtofiti'or, xotvoivifiH^ dk xdvxa xoi adekqxp aov xal ovx ig^tg idta eh'ai'l yitg kv zS d^avdxm xoivaivol loxt, xooat fiaXXov iv xolg ^vr)t 9. ovx dgelq xt/v X^^V^ ^'^^ ^^ '^^^ ^'''^^^ *^^^ ^/ ^^ ''^> bxyatijtK aov, dXXa ctxo veoxt/xog didd^eig xov (po^ov xov &ioC. 10. oc« ixixd§eig dovXoj oov Tf xaidioxij, xolq Ixi xov arror 9ihv lixt- Qovaiv, iv xtxglfi oov, fiTJxoxe ov (lij ^o^t/d^rjaovrai xov Ix* dji^ xigoig d-eov ox' ydg l^gxexat xaxd xgoocoxov xaXiaai, aXX' h ovg xo xvtvfia rixoifiaotv. 11. v(ittg d'e oi dovXot vxoxajrlciii^' rotg xvgioic vfimv c6§ xvxo} &eov h' aloxt^vij xal . 1 2. ftt^r Ctig xaOav vxoxgiaiv xa\ xdv 6 (lij dgearov xm xvgioy. 13., fit) iyxaxaXlx^q kvxoXag xvgiov, q)vXd§ng dt « xa^Xa^ig, xgoOxi&Eig ftrjxt ('{(paigoiv. 14. ^r ixxXijolu k§ofioXoyjJ0]i xa xa 1 Prov. 21, ij. — 8 Prov. 19, 18. — 10 Sir. 4, 6. — 13 Col. j. 3} APOSTOLORUM VII, 12, 6—15, 1. 401 ente: Quiobturat enim, inquit, aures suas, ne audiat egentem, le invocabit, et non erit, qui exaudiat eum. 5. Communicabis a cum fratre tuo et non dices propria esse; communis enim apatio a Deo omnibus hominibus praeparata fuit. XIIL Non toiles manum tuam a filio tuo aut a filia tua, sed 5 rentute doce eos timorem Dei: Castiga enim, inquit, filiuin ; sic enim erit tibi bonae spei. 2 (XIII). Non imperabis in •iiuditu animae servo tuo aut ancillae, in eundem Deum con- itibus, ne forte ingemiscant adversus te et tibi sit ira a Deo. t vos, servi, dominis vestris tanquam imagini Dei estote sub- 10 cum reverentia et metu, sicut Domino et non hominibus. XIV. Odio habebis omnem hypocrisim, et quidquid Domino t placitum, facies. 2. Ne deseras mandala Domini; servabis m, quae accepisti ab eo, neque addens in iis neque detrahens is; non addes enim verbis illius, ne arguat te et mendax fias. 15 3onfiteberis Domino Deo peccata tua; et non amplius adicies la, ut bene sit tibi a Domino Deo tuo, qui non vult mortem Moris, sed paenitentiam. XV. Patrem tuum et matrem tuam coles tanquam tibi ortus tores, ut fias longaevus super terram, quam Dominus Deus tuus 20 )euL 4, 2; 12, }2. — 17 Prov. 30, 6. — 20 Ezech. 18, 23; 33, 11. — ixod. 20, 12. 1 ivieo/ievov h D : ivStovfttvov a p v, deofitvov b d e | (pr/al post h I 2 avtov > b h I rov pr > a p v j dxovaai b e | tov dtofifvov : iv- ffihov pv|3o>a|*/ff>bh|5 napaaxtvaa9tj a | 7 dk).' e p v Sr >• a i 10 ^v > a ! 11 axtvi^waiv b d e p v | 12 xvno> b d h D : a, Tvnot e, rvnoii p v | 13 alaxvvy : ngoaox^ a | t«jJ > d e p v | (fir : av d e p V I 14/16 dfsatov (-f- tw b) xvplw a b D : ;^ rel ! ifoaB^i h i 17 d^t?.wv b h | 19 ngoafyylafii h | 20 xvgiov rov 9eov I 22 oov bis >■ b, sec >■ a \n."Chtwg del npoa^epeo&aiToTg ofioloyiiaiwv a- pr. m.). De hypo- itctg Tovg xvgiovg, xal ontaq XQV ^risi et legum observantia et confes- iaafoBai tovg olxhaq. Q.uales sione. xhibere debejmt famdis domini, ^ ^f. Ps.-Ign. Philad. 11, i. XV. lltQi T^g Tipo? yovtag 9s()a- laomodo oporteat famulos esse sctos. IV. nepl vnoxplaewg xal npoao- "«'«?• De cultu erga parentes. ri/tav xal iSofto^oyijatmg iiS- i- Cf. Ps.-Ign. Her. 4, i. 'CKK, DiDASC. ET CONSTIT. AP. I. 20 OONSTntJTK xvQtOi 6 &e6c Gov dlStoal aot". 2. rovg dSfXqpovc oov xol avyyepilc oov firj v^ttpid^jf;' „xovq" /tip „olx£iovi: xoi dji^ oov oi^x vxtg6}i)ii'\ XVI. Tbf ^aaiXia ^ofir/&ijoo, tldojg, on rov xvfHov t« ^y XitQOTOvla' xovq aQXOVrai; avTOv Tifttjatiq riti „X(rtTov^ov; tx6txoi ydg ilotv xaor^q adixiac" ' oi? nxorhaxt xiXoq, fto^l xuCav dOffOQcw evYvoifiovrnq. XVII. Ov JtQoaeXsvay ixl xpootuj^iyr oov^tjfJttQa xm oov, jtqIv ilv XvaijQ xifv nixQtav oov. 2. avnj icxlv i^ 66h;\ 11) Qco^q, lyc ytvoixo ivxoq vfidq tvQt&rjvai diit 'IfjCov Xqioiw xvqIov tlfiCUV. XVIII. 7/ 6i odog xov 0-avdxov iox^p kv jcQUi,igoavvtj, „dXa^ovi:la'* , dg>o$la, du dya&tav, dXfjl^eiag ex^Q*^' U>ev6ovQ ccydxij, ayifota ity -'- 20 2. oi yag xovxcav xoitjxal ov „xoXX(ovxai ayad^tp" t., dixalq., aygvxvovaiv ovx sic x6 dya&ov, aXX' dg x6 xot dtv fiaxgav xgaoxrig xal vxofiotftj, ,^xaui dyaxmrxsQ, 6tw* xxoifiaxd 60V, xat ov xgoOtXtvaij Ixl xgootvxfjf oov iv cvriii xovTjga. avxri iox\v 7) bSbq xt/q ^co^q. V. 7/ de TOV &avdxov 66i'oi, fioixfhit", exifi ' „xogi'€lai, xXoxai", eidcoXoXaxgiat, ftayehu, (pagfiaxiat, »i(i.T , „xfmidoftagxvgUti" , vxoxglaeiq, dixXoxagdia, ,,66X0^, vx(gTj^fr-yi<' xaxla", av&ddtta, xXtovf§ia, alaxgoXoyia, ^tjXoxvxta, (^gaovriji. vpog, „aXa^ovfia", {atpo^ia)' 2. dicoxxat dyafhcOv, fiioovs'Tt; dit}- &etap, ccyaxdivxiq uptvdoc, ov yirwoxovxtq fitod^ov dixcKnivvij;, ov „xoXXoofitvoi dyad-m" ov6h xglaei dixal^, dygvxvovvxtq oi* (Iq xh aya&OP, dXX' ilq to xovf^gov (up ftaxgitv xgairxifq «» vxo^ovt], „^(\xaiu dyaxcopxtq, dtoixopxeq dptaxddofia'', ovx ih- 2 Ics. j8, 7.-5 Rom. ij, 4. — *) Rom. ij. 7. — 14 Ml. jj, 19. - li APOSTOLORUM VII, 16, 2—18, 2. 403 2. Fratres tuos et cognatos tuos ne despicias; domesticos nis tut ne despexeris. Regem vereberis, sciens a Domino esse electionem; s eius honorabis ui ministros Dei; vindices enim sunt iriae; quibus grato animo exsolvite vectigal, tributum 6 e collationem. . Non accedes ad precationem tuam in die improbitatis squam amaritudinem tuam deponas. 2. Haec est via a quam vos utinam inveniamini per lesum Christum nostrum. lo L Via autem mortis in pravis actionibus cernitur; in ea ignoratio Dei et introductio multorum deorum, unde ulteria, scortationes, periuria, cupiditates iniquae, furta, i, magiae, praestigiae, rapinae, falsa testimonia, simula- rda duplicia, dolus, superbia, malitia, pervicacia, avaritia, 15 im, zelotypia, feritas, elatio mentis, insolentia, timoris >onorum vexatio, veritatis odium^ mendacii amor, igno- itiae. 2. Horum quippe factores non adhaerent bono to iudicio; vigilant non ad bonum, sed ad malum; a ge est mansuetudo et patientia; qui vana diligunt, sec- 20 29. }o. - 20 Rom. 12, 9; loann. 7, 24. — 21 Rom. 16, 19. — les. I, 23. : aol d e, > b | oot > d | 3 in((t6ip>] e h | 4 17 > d e | I 8 ^/jtipaiii h I 13 Tov > a | Hfuiv : xaxtov xal 9^6Xu»v xal I 16 elSwkoXaTQttti a, corr a'^ I fiayflai e h : (pagfiaxiai e h { a h : -via rel 1 20 dvrinoirixal b I ayodair a (corr a*) e, dya- dyifvnvovaiv -\- yap h | ro pr > h 2 r^; npog fiaaiXea xal Q.uod via ex insidiis diaboli adscita tovay^S. De subiectione impietate ac iniquitate pleua sit. et magistratus. i. dipofiia] Barnabas 20, i ad ex- pl xa&apov avvtidoxoq plicandum vocabulum addit &tov, si- rofiivatv. De munda con- militer corrector versionis Duarum antium. viarum latinae. Cf. Patres apost. ed. u ij i§ ini^ovln? TOV Funk 1901 p. 14. Vocabulum etiara nsiaax^floa bShg dae- in catalogo vitiorum Clem. Horn. I, 18 afavofiitti ntnkijpwTtti. locum obtinet. 26* 404 constitutione:* ttvr cutodofia'', ovx ^iBoviTeq jrrmxov, ov jtovovvrtq ixi jtovov(tiv(o, ov yivoooxot'TfQ tov xQiTjOaiyra avrovq, ,.< tixvatif", g>B^0Qitg jtlaOfiaxoq d^tov, dxocrQeifOfievot it>6(6f xatcutovovvric d-Xi^Ofievop, xXovalcat^ xagdxXrjzot, xivi^xan? rj 5 oxrai, xav&afjdQTrjZOi. ^va&elt]ZE, rixva, dxb xovrcov axe XIX. ..'Dpg, (iri rig ae xlap^atj"^ dxb r^g Evai{ttiae' ixxXwelq ydg^ (prjaiv, ,,dx' avxrj ^^\ aifia ixxtttq' or" ydg „xu elotgxofiiva tig xb axofja xoivol av>oxov, dXXa tix ixxogevofitva*', Xtym d>} ,,^Xaotvyex£^ ixi xiftij ydg ptoi'mv B^ovoi xavxa, ig>' vftgat dtjXadtj xov fiovov &tov ox 20 „f/^ yivfjC^f xoivcavol batftovcov" , XXU. Iligl dt fiaxxiOfiaxog, oJ kxlaxojit ^ xgia^vxigt, ovvxtg xxaiX^*'> o^' ^ovovvxbc ixt xaxaxovov//ti'm, or yivoiaxori xbv xoirjaavxa avxovg, „(povelg xtxva}v", qS-ogtlg xXdoftaroq H dxoijTgtgjofiii'oi xbv lv6e6fifi>ov, xaxaxoi'ovvxeg xbr 9i.t^6ftfior. xXovoicov xagiixXf/xoi, xtvqxoiv avofioi xgixai, xcci'&a/idgTtjTOi. gvo&ilfjxt, xtxva, dxb xovxtov dxdvxojv. VI. Oga, (4t} xig ac xXavtiOy dxb Toi'riyg xrjg bdov x^4 dii IxbI xagsxxbc &tov as diddoxft. 2. tl filv ydg dx't'aaat itaHxii oXov xbv Cvybi> Tor xvglov, xiXbcog toy tl 6' ov dvvaoat, o()»'l rorro xoitt. 3. xtgl Si x^g (igoiaeaf^, b dvpaaai ^daxaoov aij 61 xov tldmXoHrTov Xiav xgoGsx^' Xaxgeia ydg iaxi &€ruv t'OtQ VIL JUtgi 61 xor ^axxiofiaxog, ovxm ^axxiaaxe' tavta^ta 2 Sap, 12, 5. — t> Ml. 24, 4. — los. 1, 7. — 10 les. r, 19; Gen. 9, J. ■ 11 Deut. 15, 23. - 12 Mt. 15, ir. 19. — 14 Gen. 45. 18. — Zach. 9, 17. 16 Eccles. 2, 2 J. - 20 I Cor. 10, 20. 4 xarun. &).t/i. : W.- p v | 5 :tav9aftd(>t^T0t i i AFOSTOLORUM VII, 19, 1—22, 1. 405 ur remunerationem, non miserentur inopis, non laborant de do, non cognoscunt creatorem suum: interfectores liberortim, abortione corrumpentes creaturam Dei, aversantes egenum, Rimentes calamitosum, divitum advocati, pauperum contempto- , omni ex parte peccatores. Liberemini, filii, ab his omnibus. & XIX. Vide, ne quis te faciat aberrare a pietate: Ne declines m, inquit, ah ea ad dexteram vcl ad sinistram, tit in omnibus tlUgas, quaefeceris; ubi enim a via recta deflexeris, eris impius. XX. De cibis vero tibi ait Dominus: Bona terrae comedetis, Omnetn carnem edetis ut olera herbae, sanguinem vero effundes; 10 I enim, quae intrant in os, coinquinant hominem, sed quae ex ! procedunt, blasphemiae, inquam, obtrectationes et si quid huius- )di. 2. Tu vero comede medullam terrae in iustitia, quoniam si id pulchrum, eiiis est, et si qtiid bonum, eiusdem; frumentum taiibtu et vinum odoratum virginibtts. Quis enim comedet aut 16 is hibet sine ipso? XXI. Porro ab idoiothytis abstinete; in honorem enim dae- ODom immolant ea, ad contumeliam scilicet solius Dei ; ru effi- nnini particles daemonum. XXII. De baptismo autem, episcope aut presbyter, iam quidem 20 vnapi. rel i navtmv p v | 7 ixxXlvfi^ h p | evuirviia : «pa d e p v ICX I 8 oi' h V, ov a d : ov b p | av : iav i h, -{■ fit) i \ (|a» !> p v j t tfita p V i d' d I 13 d)^a tit ixnoQ. : tli xoi/.iav yap za>pct ^fal d'i Hifmita ix^aXJittot, tit ii ixnofffvofieva xoivot rov av&fwnov d e h ' i totovto d e I 16 oTtov e | 17 avtov + napaivil 6i aot xal 6 aotpoq » o po/to&irt/g. Qjiiod non oportet XXI. "On /(>/) xagiloyji^oi. i' ovv o fjhv xi'QiOi ovx tig tai^xov xdi^og i^axxioaxo if 20 jy ttvdoxaoiv, ovStxay yctg ovdiv TOt'tcor iyeyorn, I'lJii. f/j Ml hxtQav 6ib xal dx l^ovolas; (itxa xo ^dxTtO/ia vi/Oxsvu iii4 'imdviov 6 df „tlii Tor avTov d^draxov f4vov/4tt'o^" dq>tlXti vijOxtvOai xai xoxt flaxxlaaa&ai, ov yaQ (Wxc*' avvxag)ivxa xal ovt'avaoxdma xag' avxijv xi,i' ojv: e h j 10 t : ^v d, > p I 13 yap -f xai b e | npiSzov I fianr. vnu 1. ngditov d e, ino 7. thhZtov ^ani. p v | 14 xal ir« > h I 15 xtaauQaxovia : // a d | TjfiifQag xiaaag. h ' 1 I 18 vfJilv b h I 19 httvtov e | 21 nsxa > h | 23 fianTta9tjvai : itat' d e I 26 tov atuttj^tog : nap' avtov h f] sc. Ill, 16-18. — —84 p. 988; Tertullianus De bapt. tvxog xr/..']Ci.\\\,i'j,2; c. 20; Ps.-Clemens Horn. Ill, 75; XI, istr. evang. VI, 22. 35; XIII, 9—11; Recognit. Ill, 67; 3,2—3; 17, I. Djdache VI, 15; VII, 34-35. Didache etiam oec de chrismate dicit, baptizanti ieiunium praescribit, atque olum, in qua tingendus insuper fideles baptismo assistentes s. ieiunare vult. Similiter lustinus Apol. tio 6 /?a7it.] Baptizando I, 61 et Ps.-Clemens Recognition. sse testantur etiam Cle- VII, 37. pit. ex Theodoto 5S 83 5. Cf. Ps.-Ign. Eph. 18, 2. 408 (•onstiti;tioses XXIII. „Al 6e vt}Ottlai vficov f/fj iarmcap fuxa x6v hx XQitcSv", PfjCrtvovoi yag devrig^ aa^fiartov xal xifixrij. 2. ep 6e i) Toq Jc^iT£ vrjOTivOccTB tjfiigag, ^ rerQada xai xagaot OTi zy fiiv xerQadi t) xglaig t§,T^XB-tv /) xaxa rov xvgiov, *lt 6 XQtjf'<^^^*' ijtayytiXa^ivov ttjv Jtgodoalav • ttj dt xagaoxtvfj, I txa&^eif 6 xvgios iv avr^ Jid&og to 6ia aravgav vxb flo niXdtov. 3. TO aafi^axov fiivxai xai xijv xvgiaxi^v io^alCjtxtt\ TO ftlv 6rjfJ.iovQyias. iaxlv vjto/ii'Tjfja, xb 6e dvaoxdatcoz. 4. ftox^ov od^^arov ifili' ipvXaxxiop iv oXtp xrfi iviavxqj, xb xf/^ 10 xvgiov xagiijg, oxtg v^oxttifiv xgooF(Xiv, dXX ovx iogxdtfii»'\ 00(0 yag b 6r/fiiovgybg vxb yijv xvyxdvu, laxvgoxtgop xb avxov xivii^o^ xijq xaxa xijv dtjfiiovgylav ;ifapoc, oxi b drjftt xcov iavxoi) drjuiovgyrjiidxcov (fnooti xi xal dijia xtfitohtgoi. XXIV. ,1'Oxttv 61 xgoasvx']^^^' /^*l yIvbg&j maxtg oj iix^' 15 xgixai," tiXX' ate b xvgtoc ijftlv iv xtp EvayyfXiri ,,ovxa}g xgoa^vj^sad'e' Ildxeg fjpicop b iv xotq ovgavol^, xb ovofid aov, kXd^eta> tj fiaatXtla aov, ytvrfB-qxca xb &4Xi}ftd ow cog kv ovgavo) xal ixi xijc yfjg, xov dgxov fjfimv xbv ixiovntw dbq ijfitv at/fiEgop, xai dqtte ri/dv xit dgteiXij/iaxa r/fuov, o»g VIII. „Al 61 vtjoxelai" vfioiv fttj Baxa>aav „fitxa tcdt xQixwv''' rfjoxfvovai yag dfvx^ga oc^^dxmr xal xtfixxij' vf dk I'fjaxevaaxt xsxgdda xal xagaoxtvtjv. 2. fir/di f^xgooivxt (bg 01 vxoxgixai", dXX' cog ixeXtvcev b xi'gtog iv xm E^ayytX avxov, „oi'Ta> xgoofiti aov, iX&ixa> f) iiaOijLiia cov, ysvrj&^xai xo ^ cov fbg iv ovgavfp xal ixl yijg' xbv dgrov fjfion' xov i:i: 6bg Tifttv arintgov, xai dtpig ijftJv xt/v o^tiXijV rjfidop, toe. xai tjfidi 1 Mt. 6, 16. — 4 Mt. 26, 13. 14. — 5 Mt. 27. — 14 Mt. 6, ). - 16 Mt. 6, 9— ij. 2 6fvxi{iav b d c An | nrn:iTij a D : nfftnxr,v rel 1 4 15 sec > I 5 r^v 6h naQaaxtvrfV a | 6 to 6ia at. naitoi h | 8 rti sec : tj 1 Aa\9\ > d e I 10 ov* h I U y^i e | IS i4ovain d e, sed i. m. a£/a | 14 f v3(C(79f h ; w^' a I 15 o >■ d I vfiiv h | 16/3 aytaad^ijtv — xevq^ '. XXIli. Iloi'tti vijOTfVTiof r?7» '■fi' AofiadO'; ^fitpai rj tivoii ov trjaifv- jfoi' ieai ov x°9'^'- Q.uibus diebus hebdomadis ieiunandum sit et non sit ieiunandum et qua ra I — }. Anastasius Qpaest. UV. APOSTOLORUM, VH, 2.H, 1—5 40*J hmttia vero vestra ne sint cum hypocritis ; ieiunant uda et quinta sabbatorum. 2, Vos vero aut quinque Date aut quarta feria et parasceve, quoniam quarta quidem um Dominuni condemnans prodiit, cum ludas pecunia n esset pollicitus; parasceve autem, quia in ca Dominus '> "ucis passus est sub Pontio Pilato. 5. Atqui sabbatum um festos dies habete, quia illud quidem creationis est, haec vero resurrectionis. 4. Unum vero dumtaxat robis observandum est in toto anno, illud, quo Dominus lit, quo ieiunare decuit, non autem festum agere; quani- 10 :reator sub terra degit, plus valet luctus de eo susceptus tia de creatione, quoniam creator creaturis suis natura c praestat. L Cum aitlem oraverilis, ne sUis quemadmodnm bypocritae, !)ominus nobis in Evangelio praecepit, iia oraie: Pater 15 es in cadis, sanclificelur uomen tutim, adveniat regnum voluntas tit a stent in caeio et in terra; panem nostrum da nobis hodie, et diniitte nobis debita nostra, siciil et 10% bis in hebdomade ie- sdit Lucas i^^, 12, Dies, bant, praeter Didachen et \s, indicat Epiphanuis H. 16 Itaei quoque duobus heb- bs ieiunab»nt, sed Leone I e quadragcsima 4) c. j honoreni solis ac lunac Unda sabbati. Vtf V. t]ftf.tjai] sc. illos f qtiibus secundum con- 3rientalium ieiunare lice- c eos tempore quadra- lare oportebal, vel omnes Din et septimum, domini- atum. Hoc quinquc di- D Ba$Uius De ieiutuo horn, k 7 commemorat et primo fr nfv9>j/t^povi anovdui gustinus Ep. }6 ad Casu- 8 refert, raultos, maxime |la viu sua ter vel quater vel etiam quinquies in hehdomade ie- iunare; et hunc morem respiciens Cas- slanus Instil, fll, 9 scribit, quod per tolas anni septimanas iugiter quinis diebus ieiun^ns, nisi duobus saltern iiiterpositis refocillatum fuerit, facile lassescit ac deficit. — rj (itv zirpadt XT/..] Cf. quae adnotavi ad V, 14, 20. 5. Cf. II. 59, }. Ps.-Ign. Magn. 9, 3, 4; Trail. 9. 6. 4. Sabbatum hebdomadis nugnae toto anno unicum erat, quo Orientales et reliqui Christ iani, qui candeni cum illis disci plinam sequebantur, ieiuna- bant. Cf. V, 20. 19; can. 66. Ps.-Ign. Fhilipp. I}, 3. XXIV. O'lov-; firat jfpij lovi npoa- fv/ofiivovi riyv i/no tov xvpiov do- f^flaar .t^oafvx^*'. Quales esse opor- teat eos, qui orant orationem a Do- mino traditam. 410 CONSTITUTIOKBS flfielg dg>iE(iBV role StpuXixcu^ ^/'c»*^ xdi fit) flotviyxfjQ rjuBi xeiQaCfiov, aXXa gvaai tjfiag dxo zov xovrjQOv". on 0OV fl (iaOiXtla xai fj dvvatii? xa\ y/ do^a ilj rovj altovas,' 2. tq)c T^g fjf/JQag ovzoK jrpoocuygoj^c, :KQojtaQacxevd^ovTiq 1 5 TOvg tt^lovg xfjq vlo&tolag TOv xccrgos, iva fit], di'a§ifo^ iff avTov xattQa xaXovvrmi', ot^eidioH^fjTt vn' avrov, (Oi xa't 6 Vtfj o jrove jrpoToroxoc vlog f/xov0(v, ori ,M JtarrjQ dfit iym, lariv i) 66§a (dov: xa) si xvqioq tifji, xov iariv o (po^oz 3. d6%a ycLQ jtarigcov baionjc xcddcov, xcu Tif/r^ daoxorcov oi 10 fpofioc, oiajteg ovv to h'at'Tiov ado^la xai dragxio' „J«* vf ydg, Jtov, ov xai ovvexfogriaag xad^tlv xai dxo&avilv,\ xai avaoxr/aag {t'doxiyuoc 6o§doat xai ixa&iaag ix 6t%iaiv 6t ov xdi IxijyyUXm ijptlv xrjv dvdataotv xd)v vexgdiv. 3.J 20 diojiota xatfTOxgdrog, &ti alajvie, a>oxfg t]i> xovto Sitoxof ftivov xai avvaxd^ev eytvexo dg agrog, ol'xaig owdyayi 6ov ixxXrjalav cuib xmi' Jtigaxaiv ryg y^g EJg xifV oifV ^etoi diplffitv xoU ofpuXixatg fjficov, xai (ii) tiotrtyxijc ijfio^ iL; xti fiov, dXXa gvaai if//ag dxb xov JTOvr/gov"' oxi oov laxtv t/ di'rti xai rj 66§a tig xovg aicovag. 3. xglg xf/g i/fitgac ovxat jtgooiixii IX. Uegi 6't xifg ivxagioxiag, ovxo}g evxagtOxtjOaxf 2. Ji( jrtgi xov jioxtjglov' Erx^giaxorf/ev not, ndxeg ijixdiv. Ixlg dyiag dfiJteXov Javid xov xaidog aov t'/g iyvtogiaag rjfdp dia '/ij TOV jtaidog Gov ooi rj d6§a slg xovg atcapag, 3. xtgt dc xXdOfiaxog' Ei'XagtaxovfnP 001, xdxtg i^ftojv, vn\g xf^g Zcatj/;- yvaiaewg yg iyvoigioag rjfilf did 'ItjOov xov xaidog ooV Ofl do^a tig xovg alcSvag. 4. Soxeg ^r xovto x6 xXdofia iuo* ytiOfi^vov ixdvoD xmv ogiow xa't awax^h' lyivtxo ^^\ orra) ax^tjXOi aov rj ixxXfjOia axo x(ov xtgaxatv Xfjg y^g tig xf}l' (iaoiXtlav ozi aov ioxir 1) do^a xai t) dvva/Jig 6td ^/i/aov X^fti elg xovg almvag. 5. fitjdttg 61 tpaytxat fUjdl xtixat dxo x^g APOSTOLORUM VII, 24, 2-25, 3. 411 dimittimus debitoribus nostris, et ne nos inducas in tentationem, ! libera nos a malo, quia tuum est regnum et potentia et gloria saecula, amen. 2. Ter in die sic orate, et praeparate vos, sitis digni adoptione patris, ne, cum eum indigne patreni pdlabitis, probrum ab eo referatis, si cut et Israel, qui olim 5 It primogenitus filius, audivit: Si pater ego sum, ubi est honor vs? Et si domittus sum, ubi est timor mens? Honor enim trom est sanctitas filiorum, et honor herorum famulorum metus, emadmodum utique, quod contrarium est, despectio et imperii lectio censetur: Propter vos enim, inquit, nomen meum blasphe- 10 itur in gentibus. XXV. Estote autem semper ad gratias agendas intenti, ut Ides et grati servi; et de eucharistia quidem ita dicite: 2. Gra- B agimus tibi, pater noster, pro vita, quam manifestasti nobis r lesum puerum tuum, per quem tum omnia creasti turn uni- is Tsis provides, quem et misisti, ut ad salutem nostram homo Tet; quem etiam permisisti pati et mori, quem et resuscitans oriBcare voluisti et sedere fecisti ad dexteram tuam, per quem ; promisisti nobis resurrectionem mortuorum. 3. Tu, Domine mnipotens, Deus aeterne, quemadmodum hoc erat dispcrsum et, 20 m fait congregatiim, factus est unus panis, ita congrega ecclesiam 4 Dan. 6, 10. i}. — 7 Mai. i, 6. — 10 les. 52. 5. — 15 Sap. 6, 8. — 1 Soph. ), 10. 3 xttl tf 6. X. i, ddfa > a ' 6 diica^ d | 6 o > b d h | 7 ort > h jif > d 11 yijoJv > p V I (ikaatf. to orojua fiov e p v 12 w,- tiiotoI > e I 19 ^filv '!> d 20 naiioxiittTWi> e { aliuvit Ote d 1 Tfl; r. 9/1.] Theodoretus Ep. 145 2—4. Constitutor orationes Didaches li Sduilze rV, 1247 scribit: riiv tifit- duas in unani conflavit atque ordineni f0 xna xgtrjtioQiov dtai^ovvxa sententiarum mutavit, primo gratiaruni kUkmuv xov TttntQa xal tor vibv actionem pro pane, deinde pro calico Mi to Syter nrevfta. pronuntians. l-X. Aoastasiiis Q^aest. I. " '^'' "^ " '-»(>"»""'*] Eadem fere leguntur VII, 35, 10; VIII, 5, 2; 12, 8; XXV. Bvxagtaxia /ivaux^ (jtvat. 16, 2. Cf. Ps.-Ign. Philad. 9, 2. - > i t). Gratiarutn actio sacramcn- ov xa\ avyfiun)tiaa>; xt)..] Cf. II, 1*^ 24. 3- 412 C0NSTITUT10NS8 4- ttt EvxaQiGrovfuv, xdreg ^ft<3v, vx(q xov tc/jiIov ai/zoroi; Viyo XgiOTOv Tov iTcxv&tiTog vjtig ^fttov xal rov rifiiov ad/iaroi, xal (tvTiTVJta ravra txixaXovfitv, avxov diaza^afiivov iffilv „« HfjiXXnv TOP avToii d-dtfarov"' di avrov yap ooi xcu t) 5 tig xovg aldavag' dfirjV. 5. fii]6t\g 6k iad^iixCD i^ avxwv aftvijxajp, dX/ia fiopot ol {ie$tutxtG/iivoi eig tov tov xvQtov ^ctt^ori 6. d di Tig d/imjroi; xQwpag iavrov fUTaXd^oi, xQl/ia (fdrftrai, oxi /it) mv xfjg elg Xqiotov :rlaxE(ug fiixiXal^tv mp ^ifitg, tig TificoQiav savxoi). 7. ti 6i xig xaxa ayvoiav fifxc 1(1 xovxov xdxiov OToixticaaavxeg fivijoaxt, oxmi; fiij xaxu^Qovi] i%a»oi. XXVI. Mexd dk xrjv (itTaXr^^iv ovxcag iVxaQtOTtjanrf 2. XOQi^xov/iiv ooi, 6 d-aog xal :>tax^Q 'Irjoov xov omx^Qog i/fu vxhg TOV a/lov ovoftaxog aov ov xaxsax^vajoag kv ^filf, 16 vxkg XTJc Yvm6K04 xdi xiaTtcog xoii dydxtjc xal a^avaattK idoixag ijfitv dta 'lijOov xov xai66g aov. 3. ah dicxoxa xQarOQ, 6 &edg xdov flXcov, exxiOac xov xdofiov xal ra iv avt di' avrov, xdi t'Ofiov xaxtq/vxevoag h' xatg tpt^x^lg rj(iair, tjfilv di ixaglaoi xvtvf4axtxt]v xgotpijv xttl xoxbv xal ^a aitaviov 6ia xov xaidbg aov. 4 xgb xdvxror ti^agtOxotftiV ( oTt dvvaxbg tl' aol t) do^a dg xovg aidjvag. 5. fiv^a&t/rt, xv^ii APOSTOLOKUM VII, 15, 4-16, 3. 413 lam a finibus teirae in regnum tuuin. 4. Adhuc gratias agimus. Iter noster, pro pretioso sanguine lesu Christi eflPuso nostra causa, t pro pretioso corpore, cuius et haec antitypa celebranius, cum jise nobis constituent mortem illius annuntiare; per ipsum enini ibi gloria in saecula, amen. 5. Nullus porro ex iis, qui initiati 5 ion sunt, ex eis comedat, sed soli ii, qui baptizati fuerunt in i)omini mortem. 6. Si quis vero non inittatus celaverit se ipsum et sic communicaverit, iudicium aeternum manducabit, quod non iddictus fidei in Christum, quae fas non erat, sumpsit in suppli- dnm suum. 7. Si quis autem per ignorantiam participaverit, hunc 10 cito instruite ac baptismo initiate, ne contemptor exeat. XXVI. Post communionem vero sic gratias agite: 2. Gratias agimus tibi, Deus et pater lesu salvatoris nostri, pro sancto nomine too, quod habitare fecisti in nobis, et pro cognitione et fide et aritate et immortalitate, quae dedisti nobis per lesum puerum tuum. 16 3. Tu, Domine omnipotens, Deus universorum, creasti mundum et quae sunt in eo per ipsum, et legem insevisti in animabus nostris et victui accommoda praeparasti hominibus: Deus sanctorum ft inculpatorum patrum nostrorum, Abraham et Isaac et Jacob, fidelium servorum tuorum; Deus potens, fidelis et verax et in 20 proroissis non mendax, qui misisti in terram lesuin Christum tuum, ut cum hominibus conversaretur tanquam homo, cum sit et Deus verbum et homo, utque errorem radicitus evelleret. 4. Ipse 31 Cor. II, 26. — 6 Rom. 6, 3. — 7 I Cor. 11, 29. — Id Exod. 3, 16. 22Bar. 5, 37. 4 xttl ^ > d I 5 dfi^r -\- Tfli r^tf rjfAi(jttg ovratg n(ioafvytait^f h *> roif > b I xv(>iov adD:;fvbehpv|7 fxtrakd^tj z , 8 eig Xtitarov : Zv h I 9 tavttti d e , 10 ^antlaare d e, sed i. m. fiv^aate \ 12 cap. XX\'I —XXXIX >• p I 14 aov bD:>-adehmv|16 'Irjoov + A'(<«ffroi' b h 17 fxtiaai a h D : o xxiaaq b d e m v | 18 xtttatpvt evattg b d e ni v *' > m V I 19 nporfVtpintaag h, ngoevtQinfiaag b, evrpentaag d e m v 23 Xpiarov aov : fiovoytv^ aov viov, ^fnav dh &v xv iv /v d \ 24 npo- fXiwr b d e, npoptl^ov v /• Similiter decemit Timotheus Alex. XXVI. Evxaptazia ^nl tfj Ofm ") Respons. canonicis I, niodo aliam neTa}.t]\f?ei. Gratiarum actio super di- '^tionem ponit dicens: ili^mv o'vxoj^vxagiOTijsxgf)'. ' : mq Xgtoxov fta^tjXT'(V. 2. idv dk nXXtjV <){M^^'*c^^^ ,. »^ , hulv xttQf6a>xtv 6 Xgiaxbg 6t* ^(imv, x

f/«, xai xtjv dXXfjv xgiii ^^ idv ftdvtj, ^sv6oxgog:^X7jg ioxlv. 6, i^sgxdftevog de 6 ajrotfroio? fiTjdkv Xafi^avhoj el fifj dgxov, img ov avXta&^' idv ' dc a(7v^4M APOSTOLORUM VII, 26, 4—28, 2. 415 am memento huiusce sanctae ecdesiae tuae, quam oso sanguine Christi tui; atque earn ah omni malo ce illam in caritate tua et veritate tua, nosque omnes :gnum tuum, quod praeparasti ei. 5. Maranatha. Javid; benedictus qui venit in nomine Domini; Deus 6 apparuit nobis in came. 6. Si quis sanctus est, is vero talis non est, fiat per paenitentiam. Per- et presbyteris vestris, ut gratias agant. 'ro unguento autem hunc in modum gratias agite: lus tibi, Deus creator omnium, etiam pro fragrantia 10 ro immortali saeculo, quod manifestasti nobis per uum, quoniam ad te pertinet gloria et potestas in Qui accedens hoc modo gratias egerit, recipite ilium Christi. 2. Sin vero aliam doctrinam praedicet 15 |uam vobis per nos Christus tradidit, huic ne per- agere; talis enim contumelia afficit Deum potius 28. - 3 Mt. 6, ij. — 5 I Cor. 16, 22. — Mt. 21, 9. — I 6 oijv > b d e V I ^aaufiav + aov v | avtfj a h D ; r I 7 ^v > b d e V j ^v aapxl > h . U »sh + xal h | 4 dfir/v > d 1 16 aV h n'too6t^aa&ai a | 17 rft' > e m v I 1 a- i. m. ;n. 9, J. (-|- ttk/.a axontlv, el ^ariv ngeo^v- Tj_ ij^ 2. }. TSQOi jj iniaxonoq (in. ij np. e) Ij Jidxovoi opf^odo^oi' Tovi yap fitj Piaxla nepl tov toioixovg ixxkheiv e v). Quod non e v; fivpov. ura- oporteat indifferenter ad coramunionem ) mystico (divino) ^dn,i„„e (sed inquirere, an sit pres- byter vel episcopus vel diaconus rectae w X9h diiaipoptlv fidei; qui enim non tales sunt, devi- ^pi ^r^v xotvwviav tandi sunt). 416 COKSTrrUTIONES 3 (XXV HI). 3r«c 6t 6 kQ^^ofitvoii xgoq vftac, doxt/taa^ui, dex^al^oo ■ avPtoip yag lz*^*» *^^ dvvaod^t „yv<5vai 6f^ihv m\ OreQctv" xa\ diaxQlvai tptvdodiSaUxdXovg dtdaoxdXmv. 4. ftivroi rqj didaoxdkw tx ilfvxrjc IJttxoQiiyiiOaTB rd dtovra' «^i 6 ^J^v6o4l^aoxdXo) 6<6otrt (nv xd Jrgog XQ^^^< <>»' xagadii^ah arzor tf/v jiXavj/v, orrt fiijv avfurgoatt'sTja^i avrco, \'va fti^ (iiavQ-fjrt avTfp. 5. Jidii xQO(f>rjxr}c di-tjltivuc, i} dtddoxaio^ fitvog XQoq vfidc ,,d^i6/g mg iQrfdxri^' dixaioavpijg. ah^, ipBx^dojtpoiftjTfiq ioxL 7. xol xdvxa Jiginpt'jxrjV Xalovvxa jTVivfiart ov Jfttgdatif orrff diaxgivelrs' ,,jr«; taxi. 10, ^a; > b I dtayviovai v | 2/3 de^iav xal a^tattgav post 6i6aa- b I 2 xal secbdeD : ^afamv LXX | 6 ra 4- isovta m v | • T^v d e m V I 6/7 awniav^flxe a lae Oidache 11, j — 12 de apostoUs et prophetis dicit, ea Constitutor I suae aetati non iam consentanea praetertnisit. c, DtDASC. ET CoNsnr. AP. I. 27 418 CONSTITUTIONES XXIX. IKaav dnaQxi}v yivvrfjidxcav Xtji'Ov, aXmvoq fie xal XQo^ajcov dcoOnq rati UgivQiv, 'iva ,,€vXoy7j&dJ al dxa rrov rafiiilfov oov tuiI rh lxq)6Qia r^c yf^i aov, xal OTr/( clxKp xal oh^o}'* xal iXaim, xal ,,av§rf&fj ra ^ovxoXta rSr 6 oov xal ta :;toifivta rtuv jrgo^uxcov Gov". 2. JtaGav dn diodeic Tq5 oQ^avqi xai rfj x^Q^> '^'P ^'^O)xoi xai rro jr^ooijii 3. xdaap dxagxh*' dgrmv ^egfitov, xegaftlov olvov ij fitkiTOG Tf dxgO(lQva}r, craipvXfj^ 7/ rcov aXXmv xijp (bta Toli itQ^vciv, agyvgiov de xal iptartO(iov xm xavTu^ 10 Tfp oQ^avfp x«t Tg X'^9^- XXX. Tffv dvaOTctaifiov tou xvqIov ^jfitgav, rayt' xv{ fptifiBv, aw^gxeo&s ddiaXtlnxmi;, tvxagiotovvrsc tp5 bim xaii ofioXoyovfitroi tfp oJc Bv/jgyexijGtv i^fddq 6 9-i6g 6ia Xgic gvodfitvog dyvolac, xXdvtfc, SsOfitav 2. oxcag uftefijccog 16 &vola vfimv xai tvavdifogoq &itibus, argenti vero et vestimenti omnisque possessionis 10 ac viduae. XX. Die resurrectionis Domini, hoc est dominica, convenite 10 '., gratias agentes Deo et coniitentes de beneficiis, quae in sntulit Deus per Christum iiberans ab ignorantia, errore, s, 2. ut sacrificium vestrum sit irreprehensum et Deo ac- 1, qui de ecdesia sua oecumenica dixit: In omni loco mihi ir incensum et sacrificium mundum, quia rex magnus ego 16 iicit Dominus omnipotens, et nomen meum admirabile in IS. X^vov {kivov a, Uvov h) + >y d e | 3 r. tauflwv d m, xal ta ra- \ aov T^ff y^c h | 4 xal pr > m | 7 &epfiwv aprtov v | xepa/.iiov xtgafitov d h m V I 8 attupvXfii : in hoc vocabulo desinit b { 9 xal d c m V I 12 r^ >• d e h I 13 finuq d h v : vfiaq a e m | o a m : 14/15 ^ post ififSv m V I 15 ijfidiy h | 16 7igoaivfx9. fioi d e m v { /« xa^. X. &vfiia(itt m | niyaq fiaa. v L Dtgl xaQJioipoQiuiv did- rjxokov&ijxoTegiaaaifTov xvpiovrfov i. > v). De oblationibus con- ngoatpoQUV iv tfj xaivy dia^tjxy xuB- fattjxivat xaxa to Malay^lov tov . "Onws X9^ *■' * dvaardaifiov ngoipiqxov Jioti anb dvaxoXuiv ij?.iov •t^poq ^/tiSv (riixdiv '> e v) xrA.. (Malach. i, 11). Fragmentum du- avra9QOiX,o(iivov(i iogxa^eiv. obus locis sequentibus cum Constitu- do oporteat diem nostri saiva- tionibus ad verbum consonat, sc. VIII, surrectioni dedicatum congre- 12, 39; 40, 3. Auctor fragmenti baud elebrare. dubie Constitutionibus usus est. Cf. inc Constitutionum locum, nee Funk, Kirchengesch. Abhandlungen und idachen, respicit Irenaei frag- C'»/^riMcA.II(i899), 198— 208, Harnacii I XXXVIII, PfaflSanum II (ed. in Texte und UnUrsitchungen, N. F. 1^00 I, 854) dicens: 01 xalq dfvxi- V, j editorem principeni vel Chr. Mat- V anoatoXtov dtaxa^sai nap- thaeum PfaiT falsatorem declarat. 27* 420 CONST ITUT10N*ES XXXI. IlQOxeiQiOaad-E di ixiOxoxovQ d^ovg xov an'piop jfQio^vTtQov^ xa\ diaKOVOvq, avdgaq tvka^tlg, StTeaiov^. Xt dcftlaQYVQOvg, . jtTOVC, dvva^hvoiK Siddaxtw tov Xoyov r^q tvnt^ilac, 6 fiovvra^ iv rolg rov xvgiov doYfiaoii'. 2. vftelq 61 rtudxt • coj xaxigaq, mq xvglovq, Qa ov xgoadoxmCiP, iXhvOexai o xvptog, xai idv avt^ dvol^oiOiv, (laxaQioi o'l 6ovXoi kxstvoi, oxi tvgtd^Tjaav ygrffogovv- 15 Xfq' '6x1 xtgi^toGtxai xai ai'axXivel avxovq xdi xagiX&aiv Sta- xovtjaei avxolq. 6. rf^goerf" ovv „xttl xgoon'xtad^e f/i^ ixt'tiOa Biq &dvaxov"' ov yag dvtjau vftaq xd xgoxtga xaxog^dftaxa, (it elq xd taxaxa vfifoif dxoxXai^&ijxe xt/q xiortmq xFjq dXfj9ovi. XV. Xttgoxoi'i^aaxe ovv tavxoTq ixi6x6xovq xdi iic/.'.u. . d^lovq rov xvgiov, dvdgaq xgattq xai dgxXagyvgovq xai dbjBit; xa\ 6s6oxifjitGfnvovq' vfjtp ydg Xetxovgyovoi xal avxoi xi^i' la- xovgylav xcuv xgoffrjfimv xa\ 6t6aoxdXq txsxe ii> xoj EvayyeXici' xal xavxl adxoxovvxi xaxatov £Tfgov fiijdtlc XaXilxat firjdt xag vficov dxovixm, toiq ov fierarorjOij. 4. xdq de ei^a^ v/itov xal xdq iXfijfioaiPaq xai xdaaq xdq XQaini ovxco xoiTjGaxe, coq tx^xe iv xdi EvayyeXim xov xvgtov ^f*a)»' XVI. „rQ7jyogtlX£" vxig xijq ^mfjq vfiwP' „ol Xvx^'^^ 'V*^*' /i// o^taB-t'ixvDoav, „xal al 6o e | wSr > ro V I 10 Ai)xvo« -j- vfidiv h | 16/16 xal nai>eX9tov 6. avtoig >• V I 16 avToig e | npoaextre m XXXI. Oiovg (onoiovi e v) tlvai xqti xovi x^'porovovfitvovi. Q.uales ise oportet eos, qui ordinantur. xCf. II, 20, i; vn, 9, I. 422 CONSTITXTIONES XXXII. 'Ev yhg raTq hxataig fj/ifgaic; xlri&vvfh/joovraj tptvdojrgotjprjTat xal ol gi&OQeTs xov Xoyov, xai ttvxiq tic x^Xoq, 10 0(o9i^ooi>xai. 3. xai xore (paftjoexai xo arffttlov" rov viov\ av^gtoxov iv xm ovgavta, tlxa „fjp. 4. xai ^ ^get o xt'ptog xai xdtxei; ol ayim f/tx' avxov*' iv avac ,.ixdva} xtov pttpeXdiv" f/ex' ayyiXoiv dwdfumg avrov Ixl ^( 15 ^aaiXtlaq, xaxaxgtvat roi^ xoOfioxXd^'ov did^oXop xal „dxt txdaxci xaxa xtjv jiga^iv avxov". 5. xoxt „axiXevao»'xat ol xovfjgol eli4 aloivtov xoXaoiv, ot 6t dixaini xogeraorxai tL; ^eo^ alodviov", xXiiQovoftovvxfq ixilrn, ,,0 6^9aXft6q ovx tldev xa2 •«? ovx TjxovOiV xal i;ri xagdiav drS-goixov ovx avi^tj, d tixoiuaCif 20 o 9-t6q xotg ctyanfooiv avxov", xai )fa()/;(JOiTa< Iv TJJ j^aoihiq r| &eov xij iv XgtGxfa 'JtjCov. yag xalq iaxdxatg f/fjegatg xXtjO-vvBTJGovxai 01 tpevdoxgoqi/rat \ ol ^&ogeTg, xal 0XQaq>ijaovTai xd xgd^axa ilq Xvxovg, xal t} dfaxif oxga} xxloiz xtov drBgco* tig xi]v xvQojoiv Tjji; doxifjaoiag, „xal axai'daXta^^rjaovxai xolX*^" xal dxoXovi'xat, „oi de vxofiiivavxsg" iv ry xlaxti airxmv „(Jffl^r aovxat" vx' avxov xov xaxa&tfiaxog. 6. „xaJ xoxe g^avifiiraix OtjfitTa" x^g dXt/B-iiag' xgmxov orjfittov ixxtxdaemg iv ovq tlxa OijftBlov ,,(p€orfjg aaXxiyyog" , xai x6 xglxov dvdoxaOig vfXQOf' 7. 01? xdvxcov 6^, dXX' dig iggt&ij' /,'ff§f( 6 xvgiog xai xdi'TH dyioi fitx' avxov". 8. „TOTt oiptxai" 6 xoCfiog xov xvgiov fitvov ixdvm xdHv vt^fXmv xov ovgavov". APOSTOLOEUM VII, 32, 1—5. 423 XXXII. In ultimis enim diebus multiplicabuntur falsi pro- l^etae et comiptores sermonis, et convertentur oves in lupos et Ciritas in odium; nam multiplicata iniquitate refrigescet car it as tmltorum; odio enim se invicem habebunt homines et persequentur ct prodent 2. Ac tunc apparebit orbis deceptor, inimicus veritatis, 6 propugnator mendacii, quem Dominus lesus spiritu oris sui inter- fdeif qui per labia interimet impiutn; et tnulti scandalum patientur k eo; qui autem perseveraverint usque in finem, hi salvi erunt. 3. Tuncque apparebit signum filii hominis in caelo, deinde vox Itbae erit per archangelum, et interea reviviscent qui obierunt. 10 f Et tunc veniet Dominus ac omnes sancti cum eo in terrae motu aper nubes cum angelis virtutis suae in solio regni, ut condemnet orbis deceptorem diabolum et reddat unicuique secundum opera aus. 5. Tunc abibunt mali quidem in aeternum supplicium, iusti utem ibunt in vitam aeternam, hereditantes ea, quae oculus non 16 vidit et auris non audivit et in cor hominis non ascenderunt, quae praeparavit Deus iis, qui diligunt ilium; et gaudebunt in regno Dei, quod est in Christo lesu. 4 Mt. 24, 13. — 6 n Thess. 2, 8. — 7 les. 11, 4. — 8 Mt. 24, 10. — 9 Mt. 24, I J. — 10 Mt. 24, 30. }i. — 11 I Thess. 4, 16. — 12 Zach. 14, S- — 14 Mt. 24, 30; 26, 64. — 15 Rom. 2, 6. — 16 Mt. 25, 46. — 18 I Cor. 2, 9. 7 'Ifjaovi >• d e m V I 9/10 01 — awS^oovrai a h cf. D : o de imo' HtWai fli X. ovTog awBtjaerai d e m v Matth. | 10 to a^/ietov tov v'lov : • riof m V I TOV vlov > d | 13 ayiot : ayye).oi m v | 17 aiutviav ni v | nhtotv alaviov d | 17/18 noQevaovtai post alciviov d | 21 r^ : a' i. ni. r/}v XXXII. Ufopfticii nepl rcav /ne).- tl^ rovt alwvag' diAt'iv. Constitutor iinmv. Praedictio foturorum. cum Clementem Alex, cognitum ha- S- xal xop^oonai iv r. fi. r. *. beret, haec verba ei debere poterat. ^ iv Xp. Itjoov] Similiter Clemens Ropes, Die Spruche Jesii 1896 p. 21 Alex. Protrept. c. 10, 94 p. 76 verbis (Texte mid Unlersuchungen XIV, 4) Pauli laudatis ad(Ut: xal xop^oovrai utrumque auctorem e communi fonte inl tjj fiaaikeitt tov xvqIov avrwv hausisse censet. 424 CONSTITUTIONKS XXXIII. ToaovTcav 6e i^ztoofiivoi rtav Jtag' arrow yivtofth&a avxov Ixtxai, inixaXovfiivoi avxov 6ia awix'^i^ xcu Xiyovxiq' 2 (XXXIII). Aicovu ccoztQ ^fi(ov, „b ^aotktvi ri d^emv'', h wv fiovog xavroxgdroQ xal xvgios, 6 &i6g xoiTiov ■ 5 ovTcov xal „&t6s. Tcuj'" ayiov xai anifixraav „staTiQ03V fjitc Ta3>' jiq6 f/iiojv, ,,b d^Boq lAi^Qactfi xal 'laaax xai 'Iax<6^, 6 IkiijH xai olxrlQfiwv, o ^axpo'^i'/zo? xai xoXv^Xeoi", rp xaaa yvftvii ^Xtxtxai xagdla xal xav xQvq:iov iv&vfif)fia dxoxaXvjmxaf ;?( oe iiodioiv ipv^al dixaiati', ijii Col xejioi&aaiv iixidtg ooiofV, 10 x(5v afiifixxa}v xaxrJQ, 6 xcov ftex' tvBvxrjxoi; hrtxakovf^ivav ijtr/xoog, 6 xal oiconwpiivaq ixtordfiivog ivxBv§etii (x^'i'tf (it'xQi o^ioj^pwr dv&Qmnlrcov rj afj jtQOVOia, xai 6ta cvi^idi^i igtvvaq txdaxov xt)v yvoifitjv), xai xaxa xav xkifxa xfjg olxovfth to 6ta JtQOG£vxfi<; xal Xoycov dvajt^futtxal ooi d^vfUofta. y a 15 xugdma al<5va axddiov tSixaioovvfjg hoxtjOdfJBVog, jidoi6i «>'<«| xvXjfV ^Xttjfioavvtjg, vxodii^ag 6i hxdoxo) xtov ai>&Q(6x(ov 6ta i(iciit'j]Gtwg, cog JtXovxov fiiv ovx didiov x6 xxf^fia, tvxQiXHa^ dlvaov x6 xdXXog, dvvdfitog evdidXvrog fj lax*-''i ''^' axfiog ftir 20 „fjaxat6xrjg xa ovvoXa", (tovri 6b ovveidtjotg JtiaTeoog dt'vxoviot 6taitivii 6ta ptidcov ovgavrnv fitxa dXii9-tlag dviQXOf/ivrj, rr/? /i« Xovorjg xQvgn^g de§iav caroXafi^dvei, 'dfia xal xqo xov xagaiir^ XTjv vxoaxtoiv xfjg xaXiyytveaiag avx^ // y)vXfj xij iXxidi yc QovfiivT} tvq>Qaivtxat. 4. i^ vnaQXfjg yag xov xgojidxogoi fjiiti 26 '4^Qaafi (i6raJtoiovfth>ov xfjv o6ov xfjg aXfjO-fiag, ogaftaxtOfm yrjOag, didd^ac, o,xi xoxi tGxtv h atdtv ovxog' xal xrjg ftli Otojg avxov xgo(66ivO(v ij xioxtg, xrjg 61 xiaxtatg uxoXov&og tj" rj ovvB-fixr}' dxag ydg' ^llotijoaj x6 oxtgfia oov g t^r dftfiov xifV xagd xb X^f^lo*: x^g ^oiawij 80 5. aXXa fiijv xal xov laadx avx(3 6aigt/ad(iEVog xai bftoiov oiti 3 Esth. 4, 17; Vulg. 14, 12. — 6 Exod. 3, 16. — 6 loel 2, i j. — 16 1 1 9, 24. — 20 lac. 4, 14; Eccles. i, 2. — 24 Gen. 12. — 38 Gen. 15, aa, 17. — 30 Gen. 17, 19. 2 yfvojJfSa a | 3 aijp v | 4 tyf >■ e | 6 xal + b d v \ rwv dftiftnrt xal ayiwv d e | ^fiuiv + xal d e | 7 o a d : xal e v, > h | 8 ^ofteti 12 dvSpainivwv > v | 13 ixaatov ipfvva^ d h 1 xX^fta h | 14 ror . ri < 16 vTiidet^a.; h | 19 divvaov d c h | 7 >■ d | 20 dyvnovkov e *♦ I «• 21 Sta^aivft d e h | Jia >■ d | liiaov a d e | (xtt a | xal r^( d | 23 r{it AFOSTOLOEUH VII, 88, 1—5. '135 XXXin. Porro tot tantisque eius bonis dignati supplices ei Edamor, invocantes ilium assidua deprecatione ac dicentes: (XXXm). Aeterne salvator noster, rex deorum; qui solus es mnipoteus ac dominus, Deus omnium rerum et Dens sanctorum : inculpatorum patrum nostrorum, qui fuerunt ante nos, Deus & ^abam et Isaac et lacob, misericors et miser at or, longanitnis et mltae misericordiae, cui omne cor patet nudum et omnis oc- dta cogitatio apparet: ad te clamant animae iustorum, in te «$ sanctorum nituntur; pater irreprehensorum, te recte invo- intium exauditor, qui etiam tacitas appellationes intellegis (per- 10 Bgit enim usque ad humana viscera providentia tua, et per con- icDtiam scnitaris uniuscuiusque voluntatem), atque per omnem gionem oibis mittitur tibi thymiama precationis ac sermonum. Qui saeculum praesens stadium iustitiae instituisti, omnibus Item aperuisti ianuam misericordiae; singulis vero hominibus per 15 sitam cognitionem et naturale indicium et ex legis instigatione itendisti, quod divitiarum non est perpetua possessio, venustatis 3D pereone decus, quod virium facile dissolvitur firmitudo, quod- le vapor ac vanitas cuncta sunt, sola vero conscientia fidei non ibdolae permanet per medios caelos cum veritate ascendens, 20 iturarum deliciarum dexteram apprehendit, simul et antequam romissum iteratae per resurrectionem nativitatis praestetur, ipsa oima spe exsultans laetatur. 4. Ab initio enim, progenitore lostro Abraham viam veritatis capessente, eum apparendo duxisti, locens, quidnam esset hoc saeculum ; et illius quidem cognitioni 25 neivit fides, fidei autem consequens fuit pactum; dixisti enim: Paciam semen tuum sicut Stellas caeli et siciit arenam, quae est in ^e maris. 5. Sed et Isaac illi donans sciensque eum ille i ▼ : rpo^^ a e h I npb rov : npcurov e | nagaaxtiv a, con ^avvfvippahertti e { vna(fXovai)i d e | yag : el y.h | 25 /u 8/36 od^yijaas h | 26 o,ti + aw d | 26/27 yvaiafwi : niattwi a | ^1 niutiy -. yrmoi^ a | niareats : yvtiaewf a | ijv : yiyovev fi ni'atig, Trjg 6h niaxfatg V inaxoXovBiffia a | SO xap«'<'^/? v, e i. m. xagttaafjieroq corr a- | 28 rrfv > a | ftanovoviiivov a | niatfiug a 1 27 niarig : XXXIII. Hpooetx^ i^ayytXxixij dem fidelibus vel baptizatis pronunti- poroias ita^ofov. Oratio praedicans andam, ut auctor c. 39, i distincte dicit. rovidentiam variam. 2. i).si^/xaiv - nof.vikfOi] Verba 2— XXXVIII, 8. Haec sectio unam etiam Exod. 34, 6 leguntur, ubi autem rationem continuam constituit et qui- otxtigfioiv ante ilft^/awv locum habet. 426 CONSTITUTIONES ii6a)Q ixtli'ov rq? xQonoi, xal avxov ijtBxk^B-riq &i6i ilxt ,"Eoofial (JO I' i^foc xal tov aprtQfiaTog aov (jera at"' xai roo| jtcrrpot; tjftcHi' *Iax(b^ «jri Mtconorafilav areXXofi^vov, dago^ ri Xqiotov, 6i ai^Tov ildXijoaq sbrmv ,//dov iym ttftt fttra om .JJ av^aroj at xa\ jr?.rj{hji'(o oe aqtodQa", 6. xai ovrooi thai ;((Wj McovOfjv t6i> jriorov xal iiytov cov &t{tdjtoi'Ta ijti rfjq oxxaac TTjq fioTOV ,)Eyoi tifii 6 mv, rovxo fioi ovofia alcovtov xoi //oai'i'oj' ytvialq yiviojv". 7. vxigfictx^ ytvovq ^gadfi, tvlopfTOi il dq xovi almvac. 10 XXXIV. EvXoyijxdg eI, xvqu „^aailtv xmv aitai'aiv'\ in XfytOTOV nottjCai; xa oXa xai di avrov iv ctQyf; xoO(iT]oa<; xa an TctOxtvaoxa, 6 diaxoogldaq vdaxa vddxmv Ox^Qtcopiaxi xat jrvivn Qfoxixoy xovxoig ifJiiaXoJi>, 6 yfjV edgdoag xal ovQaroi' ixT(h*i xal x^v txdoxov xdiv xxidfidxoiv axgi^^ didxa§iv xoQftr'jOiv;. 2. 16 yciQ h'&vfifjoft, 6hOjtoxa, xoOfiOQ jtf^aldQVTai, f,ovQavb^ (Ji xafidga" nfjxrjyfiivoq rjyXdiOxat daxQoic trtxti' ^agafiv^ioi fo oxoxovs, 9r«>c 6h xal tjXiog dg ^(itgag xal xagxcav yoi'/]V ft ytji'xai, OiXrjvf) dh elq xaigcov xgojti/v av§ovaa xal fiitovfiit% xei\ vv§ (livofid^txo xal t/fitga j(QOOTjyogtvtTO, axtgtojfda d't dia /»/•?«» | 20 Tc5»' d^voocav idfixi'vxo „xttl tbiug ovvax&t]i'ai xtt vdara mj 6^^fp>ai Ttjv §Tjgdv", 3. avrfjv dl rtjv ^dXaooav xdk av ixtfgdoiitv ; ijxig Ig^txai fttv dno :tiXdyovg f^atvofn'rt), xai dgofttl d\ dnb ^)dpifiov x(j oij jrgoaxayjj xcaXvofdrij • tbteg yag JA avxfi ovvxgt^rioio&at avxfjg xii xvfiaxa, ^motg*' dl ,^xgoti m 25 fitydXoig xal nXoioig jtogtvrfjv" avTf/i< ixolrjOag. 4. lir' t^io- aii'ixo yi), ;r«»'ro/o<^ di'd-eoi xaxaygaq>ofiit'tj xal xotxiXia div6{}(at diatfogmv jrafiqattg xe qxoaxijgtg xovxan' xt^ijvoi, dxaga^icivP am^orxeg xbv doXixor xal xax' ovdiv xagaXXdaaorxtg njj xaxedxtva^exo yivfj, l^f" aalatv, ivvdgojv, degojrogojv, d/jipi^ia}v, xai xfjg Cijg xgovoioi 9 2 Gen. 26, 3; 17, 7. — 4 Gen. 28, 15; 48, 4.-7 Exod. j, 14- rj. - 10 I Tim. I, 17. — 11 Gen. 1, 1. 2. 6. — 13 Ps. 101. 26; loj, 2. — 15 I**- 40. 22. - 19 Gen. i. S- - 20 Gen. t, 9. — 2S lob j8, n. — 24 Pi. Wl- 2S, 26. — 80 Gen. i. 14. 1 Uiuv h I ^xeh'ov fiJwg d \ rtS : ti i \ 5/6 oilrcvc ilnui post &igixoTt» li e I 6 fiaoijv h | marov aov x. ayiov d I 7 tov h | ove/ta + i> h | xal > v | yoy^v d : yovag e, )r^f a V, yovfig h | 17/18 yeyevv^vrai a h | 18 xaipdiv ft,- e | Tgonfjv xipmv d h I 19 /iiaov a [ 20 nSv > d e v | ra > h j 22 ixtpgaaoisv e | iirofiivti >• V I 23 rf' d e I elnaq d e v | ^v >■ h | 25 xal nXoloiq >• v j ttnoQivtiiv V I dnoitjaag -J- figoxoli 6^ fiat^v avrt/v roTg n).oiotq ixelfv- fff V I flra d e V I 29 ravry : ravTijv e, > h | 32 degonogatv > d XXXIV, Upoaivx^ iiayyfkxixi) drj/xtovgyiag dia{(Ja//EVO$ xal vovv xbv T/yc ^'v^^-: Tjrhiot 10 xalq aio&^atatv ixiox^oas. 7. xal t;rl Jtdoi xovxoig, dt'oxota xvQie, xlg ixa^lfog dirjyi^atxai v€g)Sv opt^goxoxwv ^OQav, itni^axii; txXa(i^>n>, ^QOinwv Ttdxayov, dg XQOtp^s xo{i}}yiav xaxaXX/jlov wti xgdair dtQG}v jtavuQ^dviov ; 8. nuQaxovoavxa 61 xbv di-^Qmjor B ififila&ov ^io^q iaxigijOac, ovx dg to xavxeXig dtpavlooi, dXic 15 XQovqy jtQog oXlyov xoifilaac, ogxm tig jiaXtyytvtaiav ixdXtoa:, OQOV d-avdxov iXvaag, b ycooxoioc: x(ov vixqcui^ dta ,,'lfjoov Xpt- Oxov x^g eXjtidog fjfidJv". XXXV. f^Miyag el, tcvqu" JtavxoxgdxoQf „xm fityaXtj ^ toxvg oov xal xfjg avviatcog aov ovx taxii' dgil^ftog"' xxlaxa, 20 ocoTTjQ, xXovoiB iv x^Qiotv, fiaxQodvfii xal iXiovg X^Q'JY^' ° "7 dq)iOxd)V xcov awv xriGpidxmv xrjv ocoxf/Qiav' qivaet yog aya^in; vjidgxitg, 9tl6t] 6e afiagxavorxatv, dg f/exdvoiav jt gooxaXoviifvo;' olxxlgftoiv ydg oov t) vov^ixtjotg. jtmg yag av vjteoxrjiifv ixnjo- /iivT]i> djtatxovfiEvoi xglaiv, bjtoxe fiaxgo9vfiovfji£Vot (loXig cxa- 26 v^vofiiv xfjg dod-fvdag; 2. Oov x6 xgdrog dv/f-yyftXav o\ ovQCffii xal yfj xgadatvofiivii xiiv aag:dXetav ^jr' ovdevbg xgiftoftivtj. 6 Gen. 1,26. — 16 Rom. 7, 6. — 16 I Tim. i, 1. — 18 Ps. 146,5.- 25 Ps. 18, 2. 3 ixdatto d e I 4 - V I 6 ^fifz4gaf : post dxova d e h v LXX I 7 TiaaaQaxovza a, corr. i. ra. I Tfoadpiov + aiotxfiotv a | r6h:>ade'l 8 rf' avxw : ■ h ! 16 V<"" > d e 1 17 ^fidiv > h I 18 naiToxgdratp e v | 19 xal > e | 20 ^y J > d e h V I 21 d^iarwr : atpdi h v 1 22 Jipoxa?.ovfi{vo{ a | 23 aov + iat>r^ I 26 xal -\- t] h I T/ji- + o^v h I xpf^ufiivfi : xal xyiftaaxat v 6. k»Yui»¥ r^wov] C(. c. 38, 5 ; VIII, c. jg, 2; VIII, la. 16; 41. 4. — *«>/•" 37t Si 4'« 4- ~~ xoofionokiTtjv] Cl'. xoofiov] Eodem elogio hoTuincffl "Jf APOSTOLORUM VII, 34, 6-35, 2. 429 sapientia idoneam unicuique provisionem largitur; sicut enim ad varia genera producenda non fuit invalida, sic neque diversam uniuscuiusque curam suscipere neglexit. 6. Atque ad extremum creationis mandans tuae sapientiae condidisti rationale animal, mundi civem, dicens: Faciamus hominem ad imaginem et ad simi- 6 litudinem nostram, mundi mundum eum constituens, ex quatuor qutdem corporibus formans ei corpus, creans autem ei animam ex nihilo et donans ei quinquertium sensuum mentemque aurigam animae praeficiens sensibus. 7. lam ad haec omnia, dominator Domine, quis condigne explicabit nubium imbribus feracium mo- 10 turn, fiilguris splendorem, tonitruum fragorem, ad convenientis aUmenti suppeditationem et ad aeris temperationem maxime con- cinnam? 8. Hominem vero inobsequentem factum vita ad mer- cedem proposita privasti, neque ex toto exstinxisti ilium, sed brevi tempore morte soporatum iureiurando ad secundam nativitatem 15 vocasti, decretum mortis solvisti, qui mortuos ad vitam reducis per Imm Christum, span nostram. XXXV. Magnus es, Domine omnipotens, et magna virtus tua it sapientiae tuae non est numerus; creator, salvator, dives in gratiis, looganimis et misericordiae largitor, qui creaturarum tuarum sa- 20 latem non deseris; natura enim bonus es, parcis autem delinquen- tibus, eos ad paenitentiam provocans; misericors enim est tua admonitio. Etcnim quomodo sustineremus, si ad causam dicendam statim repeteremur, quando longa patientia exspectati vix ab in- firmitate respiramus? 2. Tuam potentiam annuntiaverunt caeli et 25 terra concussa, firmata ac suspensa super nihilum. Mare fluctibus signat auctor VIII, 9, 8; 13, 16; Me- 8. Eadeni fere, niodo amplificata, thodius apud Epiphaniutn Haer. 64 legunturVIII, 12, 20. — oqov itavazov c. 18 (19) ed. Petavius, c. 26 ed. cAvoa;] Locutio maxime apud Apollt- Oehler. Clemens Alex. Protrept I, naristas usitata. Cf. Apollinarii KaTo. '> '< 5 P- 5 j Origenes In Genes, horn, ftigo^ niaxii sub nomine Gregorii I, 11; In Lev. hom. V, 2; Gregorius Thaum, tradita. Kaz. Orat theol. II, 32; Gregorius Nyss. De hom. opif. c. 5, loannes Dam. XXXV. Ilgoaevxii /ucrec evxaQioxlai De fide orthod. II, 12, et alii hominem i^ayYii-lovaa rov &tov tijv negl ta fuxpov xoafiov appellant, etiam ethnici, ovra xtjdefiovlav (^olxovo/xlav v). Ora- ex. gr. Firmicus Maternus Math. Ill tio cum gratiarum actione praedicans prooem.—rcaaa(><»y<;.]Cf.VIII, 12,17. Dei erga creaturas sollicitudinem. 430 CONSTITI'TIONES f^dXaaaa xvf/atvofiivij xal fivgiav ffoOxovoa ^<6cov ayi/irjv xtxh afi(icp, riji' cijv i^ovXtjOiv jTfrfgixvla, xai jrarrag avoYxdyei ,lilq if/iyaXvv&fj to igya aov, xvqw xdvra iv aoq>ia ix IjiXfjQCoOr} tj yfj xfjq xxlotfOi, oov". 3. xal CTQarog dy/iXfoP 5 yofuvo^ xai jti'tv(iaza votga Xiyovaw „Kic ilytOi: ttii tlfJiOvvtl a d | 6 atpaiftln . . xfQOv^flu 1, ^ semper | 8 aov > h | 9 nlridif + dyyiloi d e a» L ni. | 11 '/opofjA : ii-iji M 12 ovvtiiv e I 13/14 &e).ov(jt ipdlketv e | 15 otvafl a, atraq v. oira i^r^ in h corr anaiv | 16 xafi/ua^iuaayra a ; Xi^at xvflov v | xal yfiv 17 dia^iovTtt d | toito e, tov ro h | 19 orjfiaivonivwv e | 20 6n* ifixfivxiioavxa d v | iivd^a : yivra v | ixipvttvaavTa c. 'pvrtvaav 21 ynofteva h | 22 rdiv h : >■ rel 1 2H tciv a | andrcwv d ' 26 na^h APOSTOLORUM VII, 35, 3—7. 431 ac innumerabiles nutriens animalium copias arena con- r, tuam voluntateni veritum, omnesque cogit vociferari: nagnificata sunt opera tua, Domine; omnia in sapientia npleta est terra creattira tua. 3. Et exercitus angelonim ic spiritus intellegentes dicunt: Unus sanctus, Phelmuni; 6 i Seraphim una cum Cherubim sex alas habentibus tibi canticum psallentes vocibus nunquam cessantibus clamant : sanctus, sanctus, Dotninus Sabaoth; pleni sunt caeli et terra la; et ceterae ordinum multitudines, archangeli,' thront, ones; principatus, potestates, virtutes exclamantes dicunt: 10 I gloria Domini de loco suo. 4. Israel vero, terrena ecclesia gentibus congregata, certans cum caelestibus virtutibus, : die in corde pleno et anima volente canit: Currus Dei ilibus multiplex, tnilia laetantium; Dominus in eis, in Sinai, K 5. Novit caelum eum, qui super nihil cameravit illud 15 lapideum cubum, qui terram et aquam inter se adunavit, m, animalium nutritium, diffudit eique ignem connexuit em et ad solatium de tenebris. Obstupefacit chorus stel- )ui numerantem eas significat et nominantem ostendit; demonstrant eum, a quo animata sunt, et arbores eum, '20 produxit. Quae omnia, verbo tuo facta, potestatis tuae raesentant. 6. Atque ideo debet omnis homo, ex pectore per Christum laudem pro cunctis mittere, utpote per te rum dominus. 7. Tu enim es facilis in beneficentiis et s in commiserationibus, qui solus es omnipotens; cum 25 :, adest tibi potestas; nam aeternum tuum robur etiam 1 refrigerat et leonibus os constringit et cetos demulcet iro; dy/ilwy . . Sepa^lfi LXX retinuerunt, Symmachus auteni ivem spirituum caelestium interpretatus est: tainore, Hierony- nsentur. Infra VIII, 12, 8. 17 mus: alteri nescio cui. Cum ergo > alwvci xal atpatial ad- Daniel generaliter unum quemlibet de iir. Cf. Cyrill. Hieros. Cat. angelis indicaret, cui alius angelus lo- 6; Tbeodor. Graec. aff. cur. cutus est, illi nomen Phelmuni isti Juilze IV, 784 sq. Distincte angelo dederunt. — tcaiy. ^lovalg] I angelonim ordinibus primus Cf. VIII, 12, 27. Ps.-Dionys. De eccles. Uooysius De cael. hierarch. hier. c. 4, 3. 5. ■t^ ^eknovvf] Vox hebraica 4. iv xagdln n/.r/()ti xal ipvxi (*f- lamAquila ct Theodotion et Mvatj] Similiter VIII, 6, 12; 16, j. 432 L iytl{>H xaJ 6vvttfi(te (itTaTQ^'jtet xal axQarbv ix^^t td ixQi&ftovfitrov h' rri) vjitQTj(favevea&at xaTaorgmiTvuir. i4 o iv ovQai'oi, 6 ijfi yFjC, b iv B-aXdoatj, 6 ir xtQaiotftit% (itjdevog jtigaTovfitvo^, „r^<;" yitg ^litjaXoavtiji xal ixi /^v' "^ ovx ioTtv trt prlrjtf avrov". 9. ot: * [lovov, ttytoi ovx tan jtX^v aov, „xvqio^ &ibi; fvunaa^t 10 aylcav, ay 104 vxig jraVra,' aylovg, „ol" 70^ „iyia6iiim laiq XfTgdc oov eiaw ivdo^oi; xal vjrtgvipovfievog" , dopcro; ff di'e^ixi'laGToc xQifiaoiv ov dvevSerji: rf C,cori, dxQixToe *(U i^ jir)q t) dtafioi'fj, dxdfiaTOii i] h'tgyeta, ct^itQiyQaq-oi ij diraog 17 tvxQijieia, dxQoairog ij xaxotxia, ofieti 15 xaTaOxijvoiOti:;, dvagxoq tj yvcooig, dvalXolmroi fj nl^Mi TEVTov TO tQfOV, dvexij^ovXevxov TO xgdxog, ddtadoxoi f/ dTeXevTt}Tog rj ^aciXda, dvavTcrfmvKiTog t) laxvg, xolv OTgaxid. 10. ai) ydg d b aofflag xarrjg, b dru^iov^iot ftsalTOv XTlOTtjg wg ahtog, b xgopoiag Z0P'/7<»vO(a>g. XXXVI. Kvgu xavToxgdxog, xoOfiov Ixxtoaq 6Ca. ip""* xai od^^azoi' (ogiOag liq fiv/jfiTjV xovxov, on iv avxo) xati^ dxb T(bv Igymv elg fitXtxTjv tcov omv vofiOiv, xai toQxai ^>' I II Reg. 24.-4 Ps. 144, 3. — li Deut. 4, 39. — 8 Ies.4VV 29 I Reg. 2, J. — 10 Deut. 33, 3. — 11 Dan. 3, 28. 30. — 12 RoiatiJV 14 I Tim. 6, 16. — 20 Hebr. 11, 6, 1 ^x^l'^^' '^ c I S/'^ nfgaiovfiivoiQ . . Jte^aiov(tfvoi; d e h v | S • > 6 iaxiv koyiov a | aov -{■ xal avvijoEiq v | 7 &ebi sec > v | M + ' 8 tTt >• d e h I avrov — nk^v > d e, i. in. d apposuit ) 9 jff h ( e • 12 dvexlmfjg d v, dvex/.tiTt^i e, drixketnroi h, avrkXeixin a | IS ypanroi; a | fieycekoavvtj d e v { 14 dh-vaog d h v | 17 drtL ^ P a' i. ni., > a I 18 dtifnovgybq d I 20 o sec : *«2 h i 21 f & > d 1 1 fiovvxwv h I 24 xai -\' fie&' ov dv \26 nanoxgaxwQ e h v, similiter ill 28 duo -f ndvTiuv d | aaiv > h dl^ AP06TOI.ORUM VII, 35, 8 36, 1. 433 ' a^otantes erigit et facilitates rerum convertit, et liostium ^ias populumque nutneratuni, dum superbia exoritur, prosternit. Td es, qui in caelo exsistis, qui in terra, qui in mari, qui in rminatis, a nuUo terminatus; namque magnitudinis tuat non est Hmm. Neque vero nostrum est illud, Domine; famuli tui 5 acolum est dicentis: Et cognosces corde tuo^ quod Dominus Deus ts, Deus in caelo sursum et in terra deorsum, et non est amplius uter eum. 9. Neque enim est Deus praeter te solum, sanctus D est praeter te, Dominus Deus scientiarum, Deus sanctorum, ictus supra omnes sanctos; nam sanctificati sub manibus tuts 10 tf. Gloriosus et super exaltatus, natura invisibilis, impervestigabilis indiciis; cuius vita non indiga, duratio immutabilis ac indeficiens, eratio in£itigabilis, incircumscripta magnitudo, perennis decor, /Ccessa habitatio,intransmigrabilis mansio, cognitio aeterna, Veritas mutabilis, opus nuUo interventu hcXnm, potentia nullis insidiis 15 posita, monarchia sine successione, regnum sine fine, robur in- pognabile, exercitus numerosissimus. 10. Tu enim es sapientiae ter, creationis per mediatorem factae conditor tanquam causa, ovidentiae largitor, legum dator, indigentiae expletor, ultor im- omm et iustorum remunerator, Christi Deus et pater atque pie 20 ga eum se gerentium Dominus, cuius non fallit promissio, noeribus non corrumpitur iudicium, nulla persuasione mutatur mtentia, nunquam cessat pietas, gratiarum actio non finitur, per oem tibi adoratio condigna debetur ab omni rationali et sancta atora. 25 XXXVI. Domine omnipotens, mundum creasti per Christum t sabbatum in huius rei memoriam sanxisti, quia in eo ab operibus ioiescere fecisti ad meditationem legum tuarum, et festos dies 9- iogatog ry tpvati . . . ov f/ medium alienum a divinitate. Infra 'WMij nvafx^i] Verba repetuntur VIII, 12, 7 legimus, patrem d/itat- nn, 5, i; 12, 7. — d/jteatTevrov to tevttai genuisse filium. 'ffw] Verba, cum protinus v. 10 dicat: XXXVI. H(»oafviri vnofxifiv^axov- > hifiiavtfyiai t^g dta fttairov xxi- aa xijv yevo/xivT]v A'qiozov iravd^poj- ir^S, denotare videntur, Deo ad mun* nijaiv xal Tr,v elg rovg ayiovg dia- km aeandum non materiara opus tpopov n^oroiav. Oratio commemorans at Constitutor V, 7, 18 docet, incarnationem Christi et variam erga tl Deo ad creandum non opus esse sanctos providentiam. Fum, DiDASc. ET ConanT, ap. I. 2S I Prov, 8, 22 y Geij. 3S, 10. - 10 De H Exod. 20. — 19 Lev, ^5 4 ion ^eo; h | » > e i 6 ;[aipatfifv h I 7 lov d I 12 ^-ni sec + ^* h | uvtati- h | 13 xal pr ^ 18 ;(orapsai' d 1 m^t^. xateiff^aQ h | 20 tovro d e , ^ + oJ « / APOSTOLOKUM VII, 36, 2—6, . 435 '^^Usthuisti in laetitiam animarum nostrarum, ut in recordationem ''^tjtrenius sapientiae a te conditae: 2. quomodo propter nos nasci ^ muliere sustinuit, apparuit in vita hac, ostendens in baptismo tlo^ quod ipse, qui apparebat, est Deus ac homo; passus est ropter nos permissione tua et mortuus est ac potestate tua re- 5 orrexit: ideoque festum resurrectionis dominica die celebrantes letamur de eo, qui vicit quidem mortem, patefecit autem vitatn e immortalitatem ; per ipsum enim gentes ad te adduxisti in pulum peculiarem, verum Israel, Deo carum, qui Deum videt. . Nana tu, Domine, etiam patres nostros eduxisti de terra Aegypti 10 : eripuisti ex fornace ferrea atque ex luto et laterum confectione; ncrasti de manu Pharaonis et subiectorum ei, ac per mare quasi er aridam eos deduxisti et morem gessisti eis in deserto per multi- licia bona. 4. Legem eis donasti decern verborum tua voce ronuntiatam ac tua manu descriptam; sabbatum servare prae- 15 episti, non dans occasionem vacationis, sed opportunitatem pie- atis, ad cognitionem potentiae tuae atque eos tanquam in sacro epto concludens, ut male agere prohiberentur et ut docerentur itque de septenario exsultarent; propter hoc una hebdomas et bebdomades septem et mensis Septimus et annus septimus, et hoc 20 per drculum recurrente annus quinquagesimus in remissionem. 5. Ut nuilam haberent homines occasionem excusandi ignorantiam, idcirco in omni sabbato feriari permisisti, quo ne verbum quidem irate quisquam ex ore suo vellet emittere in die sabbatorum; sabbatum enim est requies a creatione, mundi absolutio, legum 25 ioquisitio, laus Dei grata pro iis, quae hominibus donavit. 6. Supra quae omnia eminet dominicus dies, utpote qui repraesentet ipsum mediatorem, provisorem, legislatorem, auctorem resurrectionis, Prmogenitum omnis creaturae, Deum verbum ac hominem, ex 22 23 nana aafifiara e | 28 dnitpt^fev a v | dijytlv post ad/S^aroy v i 24 ^f > h ' 27 n(toind(fxovaa d 3. ay 0vyxo>g^0ei] Cf. c. 25, 3. — horn. 58 c. 2. Revera autem nomen tor opmna &eov] Similiter VIII, 1 5, 7. denotat luctantem cum Deo. Sic vetenim plures nomen Israel inter- pretabaotur respicientes Gen. 35, 9. 10 4. aa^^ariCtiv xrL] Cf. II, j6, i; 'el Gen. 32, 28. Cf. Chrysost. in Gen. VI, 23, 3 ; Ps.-Ign. Magn. 9, 3. 28* 43H CONSIITLTIONES t6»' ix Magiaz ynnnj&tvra (lovov dl^a afdQfK. ror xoiini oalan;, rov oxavgoi^ttTa ijti llomlov UiZdzov xci xai dvttardvTtt ix viXQ<5v vxodttxvvovoa, m^; xvi isvBTai aol, diaxoTa, xijV vxeg Jidvxmv ciJ;ra(> V*^^ ^"^ ^daav tvigyBOlav ixalvtf}ev. XXXVII. "0 rag ixccyytXiaq rag dia rwv xgoftitat gtoaag xal IXiTjOaq rryv ^ojv xal olxrtigr^aag ry/V 7f poixioi(^ 1 TOP &g6vov Jav)d rov xaidog oov dwtpdioai tp /tfVim oift^J 10 ytviati Tov Xgiarov „toi5 Ix oxigfuxtog avxov to xara yePvtj&iPToc ix fiottjc xag&ivov ' avrog xal vvv, dia.iota 0 1 xg6odt§ai t«c diii xtiXtcov dstjosig rov Xaov aov rov U l^ „Ttur ixixaXovftti'cov aa iv dXfj&da", xad-at^ xgootdtio) xi < Towr dixaicop iv ralg ytveaTg avrtap. 2. "Ai^tX iv jiQtinmi\ 15 d^voiav ixtldeg xai xgoatde^co, Ncot i§tXd-6i^o^ r^ lifigaafi fitra to i^eXd'tlP ix yF^g XaXdaicop, *Ioaa* ir t«5 rov ogxov, 'laxw^ ip Brj&Xesfi, Mmaitog iv rj/ igtiiuo, J^ icpit (iloov Tfor C^oH'Tooi' xal rwp Tt&vfOfrmi', 'ItjOov m iv FaXyaXotg, Ftdtcop txl x^g xixgag xai rcov xoxw sfi^ 20 uftagriac, Marcol xai TfjC aiijTOV ywatxbg iv rdi xtdifp, ip rol dttpBi xgo tTjg xXijfifteXeiag, *Ie^9di iv tw :iolip Tjjc axgirov ixayyeXiag, Bagax xai At^^oSgag ixi roi' *« JktfjovTjX iv Maooi}og iv Fafiamp xal h> 'hgovaaXf}f4, 'UXia iv T9 «(» I 25 liaQfjiTjXlm, 'EXtooalov ixl rJjg drtxt'ovat^g xtjy^g, 'lamofiif »^ xoXipiq), 'E^txia iv dggoaarla xai ixl rov ^fvvaj^tjgtl^, iv yy XaXduia>v fiera xrfl> xXfifipiiXtiav, *Jmaia iv T

> v | 6 fi$;;ap«7r/a»> h , 8 »6ff 4 T(5 : tov d e i 9 rf > h 1 10 rov pr>-de|T^>-deh| r/;f V I 12 rag > v | rov pr > h | 15 iiptidfg h | ix t^q e 16 Ifl + avzov d e V I xai laaax 6 18 xtl^ttjxoratv v | 19 rov noxoy d .i«Nt)i 20 yvratxoi avtov v | 21 r«! pr : t»] d v | rfi'y/jj v ] :t).tjinftekt'ai h I 22 APOSTOLORUM VII, 36, 7—37, 4. 437 atum solum sine viro, sancte in vita versatum, crucifixum 3tio Pilato ac mortuum et a mortuis excitatuin, sicut a dies tibi, Domine, gratiarum actionem pro cunctis offerre 7. Haec quippe est gratia a te exhibita, quae magnitudine le beneficium obtexit. 6 IXVII. Qui promissa per prophetas implevisti et miseratus et Hierosolymae misertus es extoliendo solium David i in medio eius per nativitatem Christi, qui ex genere ems n carrtem natus est ex sola virgine. Tu, Domine Deus, loque suscipe preces labiis prolatas populi tui congregati 10 ibus, quae te in veritate invocant, sicut suscepisti munera ] in eoruni saeculis. 2. Sacrificium Abel in prirais re- ac suscepisti sacrificium, Noe ex area egressi, Abraham n exiit ex terra Chaldaeorum, Isaac in puteo iuramenti, 1 Bethlehem, Mosis in solitudine, Aaron inter viventes ac 16 i, lesu Nave in Galgalis, Gedeon in petra et velleribus :catum, Manoe et uxoris eius in campo, Samson in siti lictum, lephte in bello ante inconsideratam promissionem, t Debborae in Sisara, Samuelis in Maspha; 3. David in nae lebusaei, Salomonis in Gabaon et in Jerusalem, Eliae 20 e Carmel, Elisaei in fonte sterili, losaphat in bello, Ezechiae 0 et in Senacherib, Manasse in terra Chaldaeorum post de- iosiae in Phassa, Esdrae in reditu; 4. Daniel in lacu leonum, OQifa d I 23 fiaaoTjupai a, ixuaaupa d, (jtaarftpa e h, ftaattpa v | pvdiv V I 24 yafiaio d e h v | ^v > d v | 25 r«y > e v | 26 il^f- leraxipflfi ^, aevayjplv v | 27 Iwaiav h | aaiftpa d e, i. m. d ipaaaa \x Mapiaii ;rrA.] Cf. c. 37, i ; videntia per Christum Sanctis collata 3; 12, }2; Ps.-lgn. Magn. 11, sunt. \. Contra Cels. II, 69; Adam. i. inix. at iv a'Ai^dt /«] Cf. 1 Clem, -ecta in Deum fide sect. IV, 60, 4. ). ed. De la Rue I, 855 C, 2. ^i' Bri^/.fifx] Revera in Bethel, ; II, 1844. cf. Gen. }5, 1—8. 1. npoatvxfi nifiifxovaa 3. Iwaiu iv rw 'I'aoaa] II Paral. ipovoia; xal aTtapi&fitjatv 35, I legimus: Kai tnoitjafv lioalag ov 6iaip6piav xdiv npovoin to iQOfiirai Iv xq jtvhvfiaxi. XXXVIII. EvxttQioxovfiiv aot xiq\ xavxtov, dicmtt: xoxQoxoQ, bxi ovx lyxttxtXixtq xit iidtf Gov xai roiv olx GOV aifi* fifidiv, dX/La xaf^' sxaaxr/v ytvtav xul ytviar od^u:,\ 10 ai'xtiaft^dvtj. oxtxd^et^. 2. avxtXdflov yuQ iv f/fiiQcus ft«{| 'Evcox, iv r^fitQatg Matcfj xai 'Irjoov, iv T/fiigaic xdir xfffd ijliiQaiq ^afiovijX xai 'llXia xai xcov xgoif'ijxoiv, «• futipeisi xai roiv liaOiXiatv, iv Tjf/igaiq 'Eo9ijQ xai Magdoxaiin', iV V 'loxjdid-, iv fjfiiQaic "lovda Maxxa^aiov xai xdiv abtl^air 16 3. *a\ iv xatg rffiigaig rjfKov avrtXafiov t^fitav dta xov , oov rtp;ftf pi'tOi.' '/t]Cov XqiOxov xov xatdog Oov • xai dxh yccQ iQQvaaxo xai ix Xifiov i§tiX(ixo diad^Qt'^^ag, ix rocw uf^ ix yXoiaotjg ytovijQdg iaxijtaoiv. 4. jrtQl xdvxcov aoi Ac tvxoQtoxovfiBV, b xai (fwt^rjv IvaQ^QOV eig l^ofioXtrpfiiv 20 fdivog xai yXdiaoav tvaQfdOOxov Slxijv JtXfjXXQOv t»c opyiawj i^tlg, xai ysvotr XQOOffOQOv xai oupiiv xaxdXXrjlov xdl &dag xai axoifV q>€oii)g xai 6o d e V I ftm^ia d e | 4 »)o»;>. e. lafir^}. a | 6 tip > h | 11 ^utt'y 13 x«i sec : + roi; h I 14 lovAtl^ a, lovi^^ e 1 16 r//ra»v sec ; \fw»l 16 aov > e V I 17 ^ifii.fto v | 18 dta -f- liJ h | Xpiarov d APOSTOLORUM VII, 37, 5—38, 7. 439 'tkae in ventre ceti, trium puerorum in fornace ignis, Annae in kemaculo coram area, Nehemiae ac Zorobabel in exstructionc Urorum, Mattathiae et fiiiorum eius in zelo tuo, lael in bene- ctionibus. 5. Et nunc ergo suscipe populi tui preces tibi cum ientia per Christum oblatas in spiritu. 5 XXXVIII. Agimus tibi gratias de universis, Domine omni- tens, quod misericordias tuas et miserationes non removisti a bis, sed per singulas aetates ac generationes servas, eripis, itukris, protegis. 2. Opem enim tuiisti in dicbus Enos et rnoch, in diebus Mosis ac lesu, in diebus iudicum, in diebus 10 muel et Eliae atque prophetarum, in diebus David ac regum, diebus Esther et Mardochaei, in diebus ludith, in diebus ludae accabaei et fratrum eius. 3. Etiam in diebus nostris auxilium ibis tuiisti per magnum tuuni pontificem lesum Christum filium ran. Etenim ex gladio liberavit et alendo eripuit a fame, ex 15 orbo sanavit, a lingua mala protexit. 4. De omnibus tibi per Inistum gratias agimus, qui et vocem articulatam dedisti ad con- saonem et linguam aptam plectri similem tamquam organum abiecisti, et gustum commodum et tactum convenientem et visum d spectandum et auditum ad percipiendam vocem et odoratum 20 dodores hauriendos et manus ad opus et pedes ad ambulationem. ;. Atque haec omnia ex parva gutta formans in utero etiam animam mmortalem post figurationem donas, et in lucem producis animal ationale, hominem; legibus eum erudivisti, iustificationibus illu- itrasti; inducens dissolutionem ad breve tempus resurrectionem 25 promisisti. 6. Quae igitur vita sufficiens et saeculorum quanta ionginquitas hominibus satis erit ad gratiarum actionem.^ Sed id loidem pro dignitate agere impossibile est, pro viribus autem pnestare sanctum ac pium. 7. Nam exemisti nos ex impietate eorum, qui plures deos colunt, et eripuisti a secta illorum, qui 30 Christum occiderunt, liberasti ab ignorantiae errore; Christum ad li V i 24 SittTtt.aaatK; a | 27 noloq > d [ 28 Tioaov t/t,xog e h v ; 29 ro dt »• tirttfjiir : ayvor' fvaf/ii'i' oatov &ei6tatov d | 30 aifffafutv d h 31 rov t»e XXXVIII. IlQoatvjiii ttVTit.r,\i^r HeiQtlQ, xoQrjyila tqo^tJv, f^rrdvoiav intjyyiUoo. 8. vxIq axat 6 aoi ij 66§,a xai to oi^ac 6ict 'Itjoov XqiOtov rvv xa\ mt xa i Tovg a!c5vac' afiTJv. 9. ravra fieXtraTs, ddeXg^oi' xd dn xivpiog fi£d-' vii nj ^aatXtia tov ytOTQb^ Tov xal (tvTov djToozfikavrog xal tjudg di avxov ..iXiv&n i:X rfjg dovXeiag rtjc ffd^ogag tig ttjv iXiv&tgiav xffg d6^i}c ftiv ovv otptiXovai C^v ol xarc Xqigtot ftVTjfitvoi xa) oi!ag evxctQiOriag avaptiiutkiv rw &^im 6ia X(m«ito^ ugtjTat 6ta rmp xgoXa^ovxav' dlxaiov 6b {irfSi xovg ap 15 xaxaXt:itlv u^orjf^tjxovg. 2 (XXXIX). '0 /jt'XXcov xolvvr Xilo&at xbv Xoyov rifC Bvaa^Blfig xaidivtotoi jiqo tov ^axTiOf TTjv jtfQi &eoS TOV dyevvi^Tov yv(5oiv, xfiv xegl rJotJ fiovt ijtiyi'ioaiv, t/jv xtQi tov ayiov nvevfjoxog xXrjQoqpoQiai'' ftav^tT t'tTco StjfJtovQytag itatfOQOv xd^iv, XQOVoiag tlQftov, t'OftoUt 20 6iag)6Qov dixaifOTr/Qia' xaideviad-m, 6ia xi xoGfioc yiyoi'iv 61 o xoafioxoXixTjg o itr&gcoxoc xaxioxTj' ixtyivmoxtTco r^ ifWTOv (fivon>, o'l'a xn vxdgxBi' 3. xaidtvio^m, oxmg 0 xovg xomiQovg ixoXaoev v6axi xal xvQt, xovg 6b ayiovg li6§

  • }j 6 Bfbg xb rwv dv&Qc6xcov yivog, ^ dxo xXdvifC xal fjaTaioTtjxog „flg ixlyvmaiv aXij^dac'* 8 Rom. 8, 21. 28 Gen. 7. J9. — 29 1 Tim. 2, 4. l-debv[2 dvoisetjaai; e h, i. m. e iviux^oa^ i* 3 xtttrjoxwa^ v | 4 nartwv h I 5 Sia 1. A'giotov a h : /lera xpi«tn{ Ttvfv/ittTOi uyi'ov d e V I xal atl >dehv ( ti o>v 1 8rap>| 16 fvOf^fiui : «Ac/*fi'«t.- V, i. m. d e I 17 9fov dch:3>a pv|23^4 24 yivfar + xal ytvtav h i artfi h 'Etun; -f xal d v l 25 ^yyorowfj 26 'PiVfhg + Tor ^i/P.wrv*- d e h | 28 o > v | /» »fi^ > e | dXla i AFOSTOLORCH VII, 38, 8-39, 3. 441 :s quasi hominem misisti, qui etiam est Deus unigenitus; turn in nobis fecisti habitare, angelos nobis praefecisti, dia- dedecore aspersisti; nos, cum non essemus, fecisti, factos ras, vitam admetiris, suppeditas nutrimentum, paenitentiam IS es. 8. Pro omnibus tibi gloria et veneratio per lesum 6 m nunc et semper et in saecula, amen. 9. Haec meditamini, et sit Dominus vobiscum in terra et in regno patris eius, ilium misit et nos per eum liberavit ex servitute corruptionis totem gloriae ac promisit vitam iis, qui per eum in Deum orum crediderunt. 10 KXIX. Quemadmodum igitur vivere debeant, qui in Christi le sunt initiati, et quas gratiarum actiones Deo per Chri- estinare, dictum est in superioribus; aequum vero est, ut qui initiati non sunt, auxilio destitutos non relinquamus. ^IX). Qui ergo ad doctrinam pietatis instruendus est, eru- 15 mte baptismum in scientia de Deo ingenito, in cognitione unigenito, in persuasione certa de spiritu sancto; discat lis diversae ordinem, providentiae seriem, variae legis- tribunalia; erudiatur, quare mundus sit factus et cur mundi }mo constitutus sit; agnoscat naturam suam, quaenam sit; 20 atur, quomodo Deus improbos aqua et igne punierit, sanctos rr singulas aetates glorificaverit, scilicet Seth, Enos, Enoch, braham et posteros eius, Mekhisedec, lob, Mosem, lesum, et Phineem sacerdotem sanctosque singularum aetatum; modum per providentiam Deus humanum genus non aver- 25 jerit, sed ab errore ac vanitate ad agnitionem veritatis* axfikaq — avS^Qwnov] Haec VIII, 6, 8. 10; 12, 6; 14, }; 48, 3. or interpolavit II, 24, 3. Ep. Origenes saepissime sic loquens De I. 7, 4 : wi avS-Qwnov nQOi princ. I, 2, 6 expresse dicit, Christianos •v; snfftWfv. — dyysXovg nihil ingcnitum i. e. innatum fateri tg] Cf. VIII, 41, 5; Eus. De- praeter solum Deum patrem. Grego- svang. Ill, 3, 18; IV, 6, 9. rius Naz. Oral. 25 c. 15 doctrinam 4. "OTcmg X9V ^ovg xattixov- catholicam esse docet: tva fiiv elSivat atOiXftova&at. Quomodo &t6v ttyivvr/toy, tov naxifta, i'va dh catechumenos institui. yevvrixoy xvpiov, tov vlov xtL Cf. wr,Tov] Sic veteres sexcenties quae disputavi in libro Die ApostoH- itrem appellant aut absolute schm Konstitutionen 1891 p. 120— 121; en Dei vel patris addentes. Lightfoot, S. Ignatius 1885 II, I, 90 I, 4; 42, 2; 44, 2; 47. 2; -94- 442 CONSTITITIONRS xara diaqtoQOvs xatgovc, ajii) Tijz SovXilac xai dof^daz fU ixa &aQlav xai ivot^ttav ixaraYOiv, and adixiug eis dixatoovvTjr, it} ^at'drov alcovlov tiq ^cofjv aidtov. 4. ravra xai ra tovtoi^ a Xov&a fiai'd-avtTca iv xi] xarriXf/Oei 6 xgooimv, jtQooxvvflxo 5 o ;f£f(»o4ffTo3r avTor rbi' &£dv toj' tcov oionv deajtorr^v, fv/o ardiv tijrip tov jr?.dofiaroc, on xaTi.xtfi\f>ti' tov vlov avzot ruf {tovoyei'ij Xqiotov, i'va acooy tov av&QOinov isccitlil;ac roc at (ilaq, xai I'va dtpfi rdz aasfftlag xai rctc af/aQrlac xai ,.xa^c ano Jtavxoq fiO/LvOfiov aagxog xai nvtvfiaroi" , cc/tdoi^ dt 10 dt'&Qcajtov xat' tvdoxlav tijq ;f(>jyOTOTJ7TOc avrov, avvtrio^ A i &tXt}(ia avTOv, xai „(fcoTloti Tovg 6^^ai.f40vc T»7^ xaQiSitK avrov" slg xaTovoTjoii' roiv ^uvfiao'itav avrov, yvtoQlon avrro t« xglfic T^g dixttwovi'tjc, optaig dr „fiioijoy jtaoai^ odov ddixiaq.*', JioQivf^ dk „rrfl> o6dv t^? dXfji)^flac" sig to xaTaBtfof^^|^.'at ttvrdv „i 16 iovrgov rfje jiaXiyyiVfOlai aig iHO&aoiav Ti,r iv XQiQrf5"' „ovfiffVTog yfvofitrog iv rij ofioiorrjrt tov &avdTov tov Xqiozw^' iyi iXxldi rfjg ivd6§ov xowatviag vtXQO&ij f/tv r^ a/jtaQria, „l di xcp d'EOj" xard rt rovv xai Xoyov xai jrQa§u\ xai iv rij rdjv gtorror awagt^fi/jS^tj. 5. xai (tirrd ri/v evxagtorlav ravx 20 jtaidfvodra) avrov ra jtsgi rijc rov xvqIov ii'avHgmsrr^tcaii, T6 ^fpi rov Jidft-ovg avrov xai rf/g ix vexgdiv dvaardotoK dvah'^ipemc. XL. Kal orav >j ytgog ctvrb Xoutov xb ^axrto^jvat b xatr;- Xrj^flg, fiav&aviraj rd jtagi rfjg djioxay^g rov dtafioXov xai tii 2") intgl TTjg avrrayfic rov XgiOxov' dil ydg avrov jigcDrov fiiv (^9- axtoi^at rair ivatnicov xai roxt irxbg ytvia9-a{ raiv (ivGTTjQltor, :tgoxa^dgavra tavrov zrjv xagdlav xdarig xaxovoias axlXov u 811 Cor. 7, I. — II Eph. I. t8. - IS Ps. 118. 7. 128. 30. U Tit; Eph. I, s- - IK Rom. 6. 5. - 17 Col. j, 5: Gal. 2. 19. - 27 Eph. $.17^] 2 iraywv d e h | 5 rvi- sec ^ v | 6 n/.da/ttnoi -{- avrov d e 10 ttlaij : avaTtjat] v 12 Havftartuv v | Y*f>l>iotj -f- t* d, -}- rati e | 16 i*l a V I 16 Tof i^avdrov a : >■ rel [ X(>iarov : xv e v, xv iC x^' ^ *" ^'' ^J 18 rf : )'* b, > V | 19 avvani^fttj^fSt) d 1 23 ^ post xax»tx*i&fi; d t 24 ra sec : ro e | 26 avvta^tw^ d, sed i. m. avvTayrji; | 27 nifoxa^aQon corr a^ | xaxotj^flai a 4. o ;ff ipodf rcut'] i. e. catechista vel apparet. Illo nomine auteni appdh doctor audientium, ut ex versu sequente quia manum imponens proseiytfl APOSTOLORUM VII, 89, 4—40, 1. 443 temporibus vocarit, reducens a servitute et impietate ad :in ac pietatem, ab iniustitia ad iustitiam, a morte aeterna n perpetuam. 4. Haec et his conseutanea discat in cate- |ui accedit. Qui autem manus ei imponit, adoret Deum, OTum dominum, gratias agens pro creatura eius, quod 6 filium suum unigenitum Christum, ut sal vet hominem iniquitatibus, utque remittat impietates ac peccata et purget i mquinamento carnis et spiritus, hominemque sanctificet im beneplacitum bonitatis suae atque indicet voluntatem : illuminet oculos cordis eius ad consideranda mirabilia eius, 10 tet ei iudicia iustitiae, ut odio habeat omnent viam iniustitiae, : autem viam veritatis, ut digous habeatur regenerationis la- n adoptionem in Christo, ut complantaUis in similitudine mortis in spe gloriosae societatis necetur quidem peccato, vivat autem :undum mentem et sermonem et actionem atque adnume- 16 » libro viventium. 5. Post vero banc gratiaruni actionem eum de Domini incarnatione et de passione eius, resur- : ex mortuis et assumptione. !.. Cumque iamiam erit baptizandus catechumenus, discat, 1 renuntiandum diabolo et quae ad se adscribendum Christo 20 It. Oportet enim ilium primum quidem abstinere a con- Bt deinde ingredi ad mysteria, cum prius cor suum pur- ab omni perversitate mentis, macula et ruga, atque tunc techumenos et catechumenis de creatione mundi atque inprimis ho- rn saepius nianum imponebat. minis, de providentia, de legislatione ;iem. Horn. Ill, 73 ; syn. Illibe- (v. 2), de punitione malorum ac glori- Arelat. c. 6, Carthag. IV c. 85, ficatione iustorum, de misericordia Dei . II c. }. Sulp. Sever. Dialog. erga homines (v. 3); deinde de Do- ed. Halm p. 18$ scribit: nee mini incarnatione, passione, resurrecti- •> (Martinus), in medio ut erant one, assumptione (v. 5). wctos imposita universis manu XL. didxa^iq, onwq XQV ^ov^ xartj- lenos fecit. Locutio docet, xovfitvovg(^+ fitklovrag ^tt7tTi^fa9ai Constitutoris catechumenos e p) vnb twv ie(ii(uv ir rj ftvijon fuisse a presb}rtero vel epi- ivkoyftoOat xal xiva 6i6daxfa&at uibus solis x^v xftpoO^taiav avxovg. Constitutio, quomodo oporteat e dicit VIII, 28, I. 2. catechumenos (baptizandos) a sacer- scbumeni ergo primo institu- dotibus in initiatione benedici et quae- it de trinitate (in universum), nam eos doceri conveniat. 444 rONSTUTTlONES xal ^vriSoc xal rore tojp ayicov (itraXaxtlP. 2. xvqov, o'vTtoq 6tJ xoi vfta^ jiQOTtQOV Jidaai' ttotffsiav i^eXovrai ax avTmv, rort xtjv €tW^f( 5 avroli: iyxaTa^dXXiO&ai xdi tov (iaxTiCfiarog a^tcudai. 3. yoQ xal 6 xvQtoQ rjiimv o'vxfoq fjftlv xagj'jfsatv ilxfov „yial Tsvaaxt" XQOxiQoi'' „XttVTa xa Id-vt", xal x6xt kxijf/ar/ii' to ,; ^axTtOaTe avTovg eL to ovofta xov xaxQoc xal xov viov TO I' aylov xvavfiUTOii". 10 XLI. UnayyekkiTfo ovv 6 ^axxiCiOfitvot; iv to5 ajroruooeo^i 2 (XLI). Axoxdaaof/ai xtp aaxavn xal xot^ fgyotg avxov xal xofiJialq avTOv xal Tulg XaTQsiaiq uvtov xal TOlq dyyiXoic uvi xal xalg i^tvgtatoiv avTov xal xdai Totq vx' avxov. 3. fiera di axoxayijv ovvxaaaofitvog Xtyixm, oti xal owxaaaofioi xtp XQtdt 4. xal xiGxsvo) xal ^axxl^Of/at fh tva dyiwrjxov fiovov airj^ti G Mt. j8, 19. 1 ftttalttfiftv d e 2 vneiinovauiv a v I S (figf d e I 6 tyxattt^akiaSaA fiunttOfjiatoi + aitoii^' p v 6 ^fiiv nafyvfotv ■->-• d c [ 7 Jtfottpof a J fc^ > e p V XLI. knorayi) npog tov ivavrlov (+ rot xuTtj^QVftivov e p v) xal ovvtayi} nijo^ tov A'piaroj' tov &fov. Renuntiatio in adversiinum (calccliu- nieni) et adscriptio ad Christum Dei. 3. Formulae reiiuntiationis satanae plures nobis traditae sunt. Tertulliauus De corona c. ; scribit: Aquam adituri, scd et aliquanto prius in ccdesia sub antistitis manu, contestamur nos re- nuntiare diabolo et pompae ct angelis eius. Origenes In Num. horn. XII, 4 (ed. Bened. II, ;i6); non se usurum pompis eius (diabolt) neque operibus eius, nequc ullis omnino servitiis eius ac voluptnlibus parituruni. Cyrillus Hier. Cat. myst. 1, 4 - 8 : dnoidaaoftal aoi, Gatavd, xal nuoi tol^ ipyoii aov, xal ndc^ ty noftny avtov (1. aov), xal Tiaat^ r^ kaT{iiiii uov. Chryso- slomus Ad illuminandos catech. II, 4: anoTaaaoftai ovi, oatava, xal Tfj no/iTT^ aov xal rf Xatinnz lun, d' In Col. Iioni. VI, 4 illis verbis addit: xal toii dyyikoti aov. Basilius De spir. s. c. ly n. 66: axordniaieht Ti» oaTum xal roFs" dyyti.oti arit a. Orig. In Num. hom. XI1],4; Hie In Am. 6 s. f. 3. Chrysostomus 1. c. forrmilam rt- nuntiationis laudalam repctens c ')_ addit: xal avvTaaaofiai aot, Xpii Cyrillus I. c. c. 8: fiiii ri}r dxiit xoC aatat-a xal riyv npo^* tor .Vfi.4 avna^iv. Hieronymus I. c: et versi ad orientem pactum immut < sole iustitiae el ei ser^'i1u^os nos oft promittimus. lam Hippolytus, si scrmo in s. llieophania ei iure attribucrctur, renuntiationem et adscriptionfoi coO' iuniTtam fuisse testaretur c. 9 scribe»s: o yap xata^ahuiv ftfta 7iiarft»i ti^ tu It/.,- uyttyn-v^afwi /.ovrpor WW* TaaatTai tiy novtjptp, avvt APOSTOLORUM VII, 40, 2—41, 4. 445 1 ad sacratnenta percipienda accedere. 2. Nam ut optimus a repurgat prius arvum a supercrescentibus in eo spinis e serit triticiim, ita oportet etiam vos prius omni irapietate extracta tunc pietatem inseminare et baptismo donare. etenim Dominus noster nobis praecepit dicens : Docete prius 5 gentes, et tunc subiunxit illud: Et bapti:(ate eos in nomine et filii et spirUus sancti. LI. Cum ergo renuntiat, qui baptizatur, ita recitet: 2 (XLI). Re- satanae et operibus eius et pompis eius et cultibus eius et eius et inventis eius ac omnibus, quae sub eo sunt. 3. Post 10 iationem vero, dum adscribit se, dicat: Et adscribor Christo; :redo et baptizor in unum ingenitum, solum verum Deum rpjortf*. Certe Origenes praeter itionem etiam pactum cum ineundum cognitum habet in tione ad martyrium c. 12 ed. lau 1899 p. II scribens: Kal IJ 17/MaS fldivtti X9^> on t«c ivai Tov itfov Jia&tjxttf inl ati TtapfSi^dfifBa alg npo; inottjoafit&a, dvaSfxoftfvoi I XpiOTiaviafiov ^tovv, et ibid. . 16: 'AD.ct xal iv rati negl flag avv&^xttig na/.ai roig ooiv vftag dnfxgif^rjXf to' fig /MTQtvaontv xvpiip' ovrog &f6g jjfjtdtv iativ. Respicit 15 — 25, et Kattenbusch, Das the Symbol II (1900), 151 n. 24, Christianorum abrenuntiandi et tneuadi pactum cum Christo Sacrae Scripturae loco expli- esse suspicatur. Symbolum in ritu baptismi :ado inserens Constitutor sym- 7atriae vel ecclesiae suae ele- nseri potest. Symbolum autem, oponit, tarn prope ad formulam Antiochenae a. 341 quartam ratam ab Athanasio Ep. de Arimini et Seleuciae c. 25, H. E. II, 18, Hilario De syn- odis c. 29) accedit, ut conicere liceat, illud cum hac idem vel huic simillimum fuisse. .A.ttamen Constitutor formulam vix plane integram repetiit, sed suo more paululum mutavit, nonnulla verba omittens, alia addens. Kattenbusch, Das Apostolische Symbol I (1894), 260 — 27}, s3miboluni Constitutionum a Luciano martyre profectum et a synodo Antiochena receptum fuisse censuit, nee vcro probavit. Ratio potius con- traria est. Constitutor, qui circa annum 400 scripsit et Canones apostolicos componens certe canones synodi Anti- ochenae in usum suum vertit, recte etiam formulam illius synodi repetiisse iudicatur, nisi forte formulam iam in ecdesia sua usitatam invenerit. Luci- ano veteres formulam Antiochenam secundam adscribunt, Sozomenus H. E. Ill, s, synodus Cariensis a. 387 cf. Soz. VI, 12, auctor dialogorum de trinitate septem, qui sub nomine Theodoreti circumferuntur, cf. Theodoreti opp. ed. Schulze V, 992. 4. dyivvrjTov (tovov akriBivov] Haec verba desunt in formula Antiochena IV et a Constitutore addita esse putari possunt. De voce ay««'i?roff cf. c. 39, 2 not. Voces (tovog dktj^tvbg inter- 446 COXSTITI'TIOXES iVeor JiavroxQaTOQa, xov Jiarega tov Xqiotov, xxiOTtji' xa2 fiiovgyov r(dv anavxtop, ,,i§, ov ra JtdiTa"' 5. xat d>: top xv^ Irjoovv TOV Xqiotov, tov fioroytvrj avxov viov, tov „xQcn6xxa ir 6t§ut xov Jtaxgdc, xtti :tdia' (dEVOv ijil owxtXela xov atojvog fitxct do^ijc „xQlrai ^topxai; PBXQOvg, ov xijg ^uotkdag ovx eaxai xiXoq,"' 7. ^a:tTiC,oftat 15 tli xo xvevfia xb dyiov, xovx' laxiv xbv jiagdxXr/Xov, xo ii yfjOuv Iv Jtdiitv Totq djt aicovog dyioi<4, voxegov di dxootc xal xolq dxoaxoXou xaQa xov naxQOq xaxd xfjp ixayytXiav awxr'jQo^ fjfiwv xiu xvqIov '/rjOov XgtGxov, xal fiexd xovi oil Gxokov'i 61 xdai xoti xiaxtvovaiv iv xij ayi^i xal^oiixtj xd a 2 I Cor. 8, 6. - 3 Col. 1,15. - r, I Cor. 8, 6. 13 II 'nm.4. i. 14 Luc. I, }j. 4 Ttitoaiiavtov d | fvAoxiu : 1-'^ aviov h 1 5 ot) xtioiUvta d e h f ] a- i. m. : > a I iv -{■ toU d c | xal + r« h | 6 ini. -\- tijt; d h I r«J» >) 7 i§ : ix ttuv h I dvalafiona -f* *t^^ * I 10 na&oviu d, sed I m. i^avovTu ' ix -f xdiv p v | 14 ton d e | 15 na^axlrjtov -\- to :ifit uKrj^iiai; o nupa tov niti ixnogtvtTUi h | IG a/uiftut' d | 17 xnl toli OTolon; : > p V, -f fipiTv a' i. m. ' 19 xafto?.ixiJ a p v : 3> d e h ' \9I\ > dnoarolixji d e h v : > a p polatae sunt II, 6, 17; V. 16, 6; VI, 2}, I. Leguntur etiam VIII, 1, 1; j, i ; 6, II. — TOV nazhya tov Xptatoi)] Deest in formula Antiochena, quae autem pro f'c ov za Tidvta cxhibct t^'^ ui' ndaa nai^ia iv ovpavoli xal inl y^s ovof/d^fzai. Animadvertas velini, formulam Constitutoris magu cum lide Nicaena consentire quam formulam syuodi Antiochenae. 5. tiiv npwzpToxov z. xr.j Haec verba, quae desuut in formula Antl- ochena, interpolate sunt II, 6t, 4; ' 11, 2; atquc leguntur VII, )6,6-, 12, 7. ji. — (vdoxin T. ."».) Cf. VD I, 10. SvQodus Ant. habet U rov natgog. E\ ilia voce autcm minmit est coQcludeodum, Constitutofein An^ anum vel Semiarianum fuissc nicaeni vocem nunquam usurpavt Cf. Kattenbusch I. c, p. 272 el meum Die Apost. KonUittUu-nun p. lU- — yf »•»'»/ #*Vr a] FormuLi Ant nHiA^ &e6v ix 9fov, f<5i ix ^wtoij ?t j APOSTOLORUM VII, 41, 6-7. 447 otentem, patrem Christi, creatorem atque opificem universo- X quo omnia; $. et in DominuQi lesum Christum, unigenitum Jium, primogenitum omnis creaturae, qui ante saecula benepla- itris genitus est, non creatus, per qiiem omnia facta sunt, quae is et in terra visibilia et invisibilia; 6. qui in novissimis diebus 5 dit de caelis et carnem assumpsit, ex sancta virgine Maria est sancteque se gessit in vita secundum leges Dei ac patris crucifixus est sub Pontic Pilato et mortuus est pro nobis, tquam passus est, tertia die resurrexit a mortuis, ascendit Ids et sedet ad dexteram patris, et iterum venturus est in lo nmatione saeculi cum gloria ad iudicandos vivos ac mortuos, 'tgni non erit finis; 7. baptizor etiam in spiritum sanctum, paracletum, qui operatus est in omnibus ab initio mundi 1, postea vero missus quoque est apostolis a patre secundum »ionem salvatoris nostri Domini lesu Christi, et post apo- i& edam omhibus, qui in sancta catholica et apostolica ecclesia nt etopora: Xoyov ovxa xal xel Svvafitv xal ^ai^v seal l^^tvoy. — ov XTia&evra] am, num haec verba Consti- tribuenda essent. Cum autem ibus testibus praeter unum tra- n ab hoc ob hotnoeoteleuton raetermitti potuerint, in textu da esse videbanttir. iTe).&ovta ii ovpavtSv xal xva).afi6vta] Form. Ant.: dt vttv^Qton^aatta. Si certum kmstitutorem banc formulam sse et de consilio mutasse, ex 3 colligi posset, eum Arianum llinaristam fuisse. Res autem irsus liquet. Constitutor ipse : ; VI, 19, 4 vocem ivav9piu- isurpat, quae insuper legitur 5; 43, 1 etc. — xal noXi- >vov baiioq x. x. v. t. 9. x. '; . . inl n. Utkazov . . vnhp Deest in formula Ant., quae OSt dno&avovta addit xal ta- Verba noktrfvadfiepov oaitag , 36, 6 necnon VIII, i, 10 {ino).itevaato . . avtv duaQtlai;') le- guntur et Constitutori adiudicari pos- sunt, cum bis etiam a Ps.-Ignatio ad- hibeantur, sc. Magn. 11, 2; Smyrn. i, 2. De Pontio Pilato cf. c. 23, 2; 36, 6. — oi) ziji ^aaileiag xxl.'\ Formula Cyrilli Hierosolymitani (Catech. XV, 2) et ea, quam Epiphanius Ancor. c. 1 1 8 exhibet et synodus Constantinopolitana a. 381 recepit, prima symbola esse videntur, quae verba ilia continent. Formula Ant. sententiam quidem habet, sed his verbis expressam: ov ^ ^aai- Xsia dxntdkvtog. 7. ro ivepyfjaav xtX.] Formula Ant. pro hac sectione exhibet: onep in- ayytiloififvog tolg dnoaxokoig fifxa xijv fig ovQavovg avxov dvodov dn- eaxfilt didd^ai avxovg xal vno- fivijaai ndvxa, 61 ov xal dyiaa&i^- aovzai ai xuiv ei).ixQivf6iv iq Ttdov xai Big (iaoiXdav ovQoa><5v xal eig ^coijv rot? /i/Zilo almvog. XLII. Kai ittxit xtjv ijrayytliav ravrijv xar' axoXoi ft ?()X€Ta< xal ilg tt/v tov iXalov XQ^'^'^- 2 (XLII). tvloYtlrt xovxo jtaQa TOV hgtcog tig anpEOiv apiaQtimi* xai xfJOxtiTuii TOV ^ojiTlOficrroq. 3. ijtixaXttTai yag ovrog tov (CjrivvTjTov TOV jiaTtga rov Xqiotov, tov ^aatXia JidoTjg ala^TjT^c xai vi g)vatoJc, i'va ayidorj to sXaiov „T(p ovofiari tov xvglov 'Itji 10 xal dtaoij x<^Q'^' ^I'svfiaTixrjV xai dvvafitv ivtgytjTtxrjr, atficbt apiaQTifSv xal Jtgoxagaaxivt/V oftoXoyiag tiaxTlo/ioroe, ciort XQiofisvov ajioXvd-ivTa ndorjg doe^dag a§tov ytviaO-at Tjy." ^yr/d xut' ivToXijv TOV fiovoyivobg. XLIII. fflTa igxerai elg to vdmg. 2. tvXoyil xai 6ol.a^ii\ lo 6fanoTTiv d-ehv ror jiavTOxgaToga, tov Jtaxiga tov (wvoyt &toi\ ii'xagttJTwv 6 hgtvg, OTt djrioTtiXtv Ivav&gatx^ooi vlbv avTov 6t t/fiag, 'iva rjfidg Goiaa, OTt Tjviaxito x^g ii jt^OBfog vjttjxoov avTov yei'taft^ai iv xdot, „xtjgi£,ai (iaotl ovgavdjv, liqptctv afiagTtcov, itxgoir dvdoTaatv". 3. ixt xovi 20 jtQooxvvtl aihov xbv fiovoynuj i^tw (iix avxbv xat 61 cil B\>XcnQt/tfghot:; d e p v | 7 ovto<; h v : ovran a d e^ 8 roil ^aailimq h ( 9 aytnadi) d J toy z \ iv xdi h. \ 14 'v6ot{f -|- »i^\ 16 9fov : vlov p v | 16 h'a\%^i;twnt)atti post 6i ^fta; p v | 18 «ijfrc«»^ 4i*r APOSTOLORUM VII, 41, 8— 4S, 4. 449 ^edunt; 8. in carnis resurrectioneni, in remissionem peccatorum, n regnum caelorum et in vitam futuri saeculi. XLII. Post banc autem professionem ordine venit ad olei onctionem. 2 (XLU). Benedicitur autem hoc a sacerdote in re- misuonem peccatorum et praeparationem baptismi. 3. Invocat 6 jenim hie ingenitum Deum, patrera Christi, regem omnis naturae in sensum ac intell^entiam cadentis, ut sanctificet oleum nomtne DoHuni lesu et det gratiam spiritualem et vim efficacem, remis- siMiem delictorum atque praeparationem confessionis baptismi, ut is, qui ungitur, solutus omni impietate fiat dignus initiatione 10 secnndum unigeniti praeceptum. XLIII. Deinde venit ad aquam. 2. Sacerdos autem benedicit ac laudat Dominum Deum omnipotentem, patrem unigeniti Dei, et gratias agit, quia misit filium suum, qui homo fieret propter DOS, ut nos salvaret, quia sustinuit, ut ille in incarnatione fieret 16 per omnia oboediens, praedicaret regnum caelorum, remissionem peccatorum, mortuorum resurrectionem. 3. Ad haec adorat ipsum nnigenitum Deum post eum et per eum, gratias huic agens, quod mortem pro omnibus per crucem subierit, cuius figuram dedit baptismum regenerationis. 4. Laudat etiam, quia in nomine Christi 20 Dens cunctorum dominus in spiritu sancto non abiecit humanum gaius, sed variis temporibus variam providentiam adhibuit : Adae i{isi in paradiso primum quidem ratione deliciarum dedit para- imca in habitationem, deinde ratione providentiae mandatum tra- didit, post peccatum autem per iustitiam eum expulit, per bonitatem 26 vero non ex toto abiecit, sed et posteros eius vicissim erudivit iversis modis; propter quem in extremo saeculi misit fiHum suum, nt homo fieret hominum causa et omnes humanos afiectus ex- t( d 21 ro h I Tov : raJv a | 22 tov > d [ 25 6ia> a \ ^ii h p V \ 27 tpo^^i e | 28 anaQxavovxa d e | 30 dia^ogdg h 8. Formula Ant. hos articulos otnittit fiarog xal to t).aiov r^; x&'^'f'"* ''"^^ cihibens seutentiam extremam sym- ngoatti aviov tov fiantil^o/ievov. koli Nicaeni. 5. rov ^aai).ia — ^voKog] Infra ^ttJL Iltpl XQtofiectoi TOV fivazixov VIII, 12, 7. 49 idem de Christo di- iitlov tvxaftoria. Dc unctione ray- citur. ^ olei actio gratiarum. XLIII. Ilepl tov fivanxov vdaxoq J— J. BasiliusDe spir. s. c. 37 n. 66: (vxaQiOTia. Gratiarum actio de my- tvloyov/tey to re vJwp tov fiauTta- stica aqua. FOXK, DiDASC. ET CoKSTIT. AP. I. 29 450 coNsriTrnoNES aftaQrlac. 5. avrov ovv xai vvv xagaxaXeiroi 0 Ugtv^ xpoq ^ajtriofiazi xai XtytTOJ, on Karidt eg ovQavov xal ar/iaoov vdtoQ Tovxo, do? 6h x^Q^^ ""^^ dvvafuv, mare rbv fiajtriZop xar' ivroXfjV tov Xgtorov oov avrm GvCravQiod-^rai xai ij ajtod-avtiv xai ovma^F/vai xal awavaOT^vat tig vio^eGiav Iv avxtf, rm t^exQoadfjvai fjiv r^ afiaQxia, C,fjOai de xfj diTitui XLIV. Kai (iixa xovro ^/JajrWoo^ avxov kv x^ ovoftaxt jtaxQo^ xal xov vlov xai xov aylov jrveifiaxoi", }f(«o«r«> iniXiyaiV' 2 (XLIV). Kvgie 6 &i6g 6 dyevvt^xoi; xal ddiaxc W o Tlov ol(ov xvQtog, 6 XTjV oOftijif T^g yvajaemg xov eve iv jtaai Tol>i e^^veaiv EvoOfJov Jtagaaxofitvog' ov xal vvv row^ TO fivQOV dbg ivtgykq yevto&ai Ijri ttp ^axxiCfiftivm, mdxt ;f« xai xdyiov Iv ttvx(5 x^v £va}dlap (telvai xov Xqioxov aov, avvajrod-avdvxtt avxbv avimvaoxijvai xal av^^aai avxm, 3. 16 xal xa xovxoig dxokovBu Xeytxo)- ixdaxov yag rj dvvaftii XeiQO&folag loxlv a'vxf]. idv yag fit) elg ^xaaxoi' xovxmt-' ijttxi yivfixai Jtaga xov evat^ovg hgiatg xoiavxT} xiq, tiq vdatg xaxa^alvu 6 ^ajtTtC6(ievog dtg ol 'lovdaloi, xa) dxox't&ixat /tot xov gvxov xov ocofiarog, ov xov (wjtov xfjg if^ivxfjg- 20 XLV. Mexa xovxo iaxdig jtgootvxdo&oj xijv ivxrjv, ^v i6l6 fjpiae b xvgiog. avayxaiaig df xov dvaoxdvxa del toxdvat jtgootvxto&ai dux xb xov tyugofievov og&tov that' xal ovv Gvvajto&avd)v xo} XgiaxaJ xai avvtytgB^eig ^oxtjxtv. 2. xf evxfOd-m dh xaxa dvaxoXdc ' xai yag xal xovxo yiygajtxat h 26 dBvxtga xmv JlagaXtinofiivaiv, oxi fiBxa xb avvxtXeo&fivat vabv xov xvgiov vjcb xov ^aaiXtcog ^oXofitovog iv aurtp iyxaivtOftm „ol itgitq xal ol Xevlxat xai ol tpaXxfodoi ftfxa 20 Mt 6, 9^ 4 Rom. 6, 2—8. 11; 8, 10. — 7 Mt. 28, 19. 27 II Paral, 5, 12. 15. 1 npos : ^v h \ to a, rt« a* | 2 ozi > h | 6 xal avrTa a d e | 28 azijxhw a | 24 xai scc>p»j 26 XV : #t- h I 27 oi sec > h S. avatavpat^fivai xrX.] Cf. Ill, 17. J- XLIV. llfpl TOV ftvanxov fxvpov fixf^piOTta. De mystico unguento gratUrum actio. 1. Syaodus. Laodic. c. 48: ln< zovq If a/T t^ofxivoV'i fitxa tofiuTftit Xpiiadai ;fp('a/eccato sQsciperet. 5. Ipsum ergo et nunc invocet sacerdos itismum ac dicat: Respice de caelo et sanctiHca hanc aquam; » gratiam et virtutem, ut, qui baptizatur secundqm mandatum tui) cum eodem crucifigatur et commoriatur et consepe- >t consuscitetur in adoptionem, quae in eo fit, ut perimatur 5 1 peccato, vivat autem iustitiae. LIV. Et post hoc, cum bapti:(averit eum in nomine patris et spiritus sancti, linat unguento ac dicat: 2 (XLIV). Domine qui ingenitus es et dominum non habes, ipse omnium domi- ti odorem cognitionis evangelii in omnibus gentibus suavem 10 isti; tu et nunc praesta, ut hoc unguentum efficax fiat in to, quo firma et stabilis maneat in ipso fi'agrantia Christi i ipse commortuus consuscitetur ac con vivat. 3. Haec et nsentanea proferat Nam haec est potestas impositionis m unicuique factae; nisi enim in unumquodque eorum talis 16 im invocatio a pio sacerdote adhibeatur, qui baptizatur, in tantum descendit, ut ludaei, et corporis tantum sordes. Item animae deponit. LV. Post hoc stans dicat orationem, quam docuit nos Do- Necessario autem, qui resurrexit, debet stare et orare, 20 m, qui exsurgit, erectus est; et ipse igitur, qui una cum ) mortuus est ac resurrexit, stat. 2. Precetur vero ad ori- ; etenim hoc quoque scriptum est in secundo Paralipomenon, postquam templum Domini a rege Salomone consummatum I ipsa dedicatione sacerdotes et levitae et cantores sum cym- 26 _ _ tv yap firi xrA.] Constitutor loco etiam baptizatus consuetudinem s unctione ac coniirmatione iUam secutus esse dicitur. em baptisini dependere sentire 2. xava dvaxoXuQ] In orientem versi Christian! veteres universe orare sole- llQoaevxh tdiv vtoteXdiv. bant. Cf. II, 57, 14; Tert. Apol. c. 16; recenter initiatorum (v. 3). Qera. Al. Strom. VII, 7, 43 p. 856; tuysostomus In Coloss. hom. Basil. De spir. s. c. 27 n. 66. Bapti- fv^iag yafi dvfX&mv ravta zandus inprimis ad orientem conversus tai TO ^^/itna' ndxtg ^/twv etiam Christo se adscribebat, cum for- iartii] Notum est, Christianos mulam renuntiationis versus occiden- die dominica et tempore Quin- tern pronuntiaret. Cf. Cyrill. Hier. Hit stantes preces fiidisse. Cf. Cat. myst. I, 2. 9; Hieron. In Am. e cor. c. 3 ; syn. Nicaen. c. 20; 6 s.f.; Ps.-Dionys. De ecdes. hierarch. •e spir. s. c. 27 n. 66. Hoc c. 2, 2, 6; 5, i, 6. 29* (idXcav xai ipaXTTjQloiV fioTtjxitaatf xariz avc i^O(ioXoyovfJtvoi xai Xi^ovxiii' Alvttte tov xt'ipior,. oxt ilq xov aloiva to iXioc avrw". 3 (XLV). .?( TotJTff ftixa Ttjv XQOxiQav tvx^v Xtycov 'O B-eog 6. r» o jrartiQ xov XqiOxov cov xov ftoi'OY6vovi viov Gtn\ aontXov, „xaQdiar xaitaQav"', vovr lygr^Offov, yvi xvevftaxoq aylov ijti^olTrjGiv xqoc xxifitv xai xl aXrjB^Biag dia xov Xqioxov gov, 61" ov aoi dogc h ayh . sh Tovg alaiva:;' afiifV, 4. xccirxa xai XiQi rdii' 10 dtxatov TjyTjOdfitB-a diaxd^aa&ai. XLVI. UiQi 61 tc5x' \:QiC,ofttv vftlv, oxt tloiv oi'r ooXvftmv fih' Idxoi^og o xov xvqiov ddtX^ng, ov n divxiQog £vf4t6)v 6 xov KXmxa, /it^' w XQixog '7oe^ 15 3. KaiaaQflnc 6e xf/g UaXaiGxlvrig XQoxeQov ftVv Za» xaXoiv/jg, fi£&' ov KoQVt'jXiog xai xqIxo^ fii6 h | ovritoi h | 14 x).ona d p, xlimni C i otv \\\ o tovdai o iax, t \ 15 :t(f6teQ0^ h l IS dvtavoi d h p r | ynQon'.vtiiai — ivayyeliatov '^ h 1 19 a^ifJ.io<; a | 21 /7«fvJlo»-f! 23 //. dfvtfitog : nftftos e ;. npotfftav ^vx^i^■] sc. orationetn dominicnm, cf. c. 45, i. XLVI. Thai {+ ^-.ita^ronovi c p v) nijunovTig ^xfi^otuvt/aav 01 ayioi anoatoXoi. Quosnara (cpiscopos) sancti apostoli niiserunt et ordinarunt. 1. ^j' r^ L,u}ili xH !}/<.] Apostoli di- cunt qua&i iam mortui aut morti saltem vicini. 2. De lacobo cf. quae adnotavi II, SS, 2. Eusebius H. L. 11. primum Hierosolymonmi vocal, III, II Symeonew IV, 5 lustum tertiuni. Sn in Chronico ed. Schoene 154. 162, Eptphaniiu n. i posteriores. ludam bcobi pi stitutorem nonnisi Ps.-EpI apo&toioruni indiculo apud ad h. J. contmeraomre vi^ ^^rfta APOSTOLORUM VII, 46, 3-46, 7. 453 I psalteriis steterunt ad orientem, laudantes et confitentes ac :: LaiukUe Dominum, quoniam bonus, quoniam in sacculum vrdia ems. 3 (XLV). Precetur vero haec post priorem lem dicens: Deus omnipotens; pater Christi tui/ unigeniti i, da mihi corpus immaccdatum, cor mtindum, mentem 6 t, cognitionem non errantem, spiritus sancti adventum ad donem et certam fidem veritatis per Christum tuum, per tibi gloria in sancto spiritu in saecula, amen. 4. Atque e catechumenis constituere aequum duximus. LVI. De episcopis vero, qui a nobis in vita nostra ordinati 10 adicamus vobis, quod hi sunt: 2. Hierosolymorum quidem s frater Domini, quo mortuo secundus fuit Simeon Cleophae post queni tertius ludas lacobi; 3. Caesareae autem Palae* primum quidem Zacchaeus olim publicanus, post quern Cor- el tertius Theophilus; 4. Antiochiae vero Evodius quidem 18 Petro, Ignatius autem a Paulo; 5. urbis Alexandrinorum lus primus a Marco evangelista ordinatus est, secundus vero a Luca et ipso evangelista; 6. Romanorum ecclesiae pri- uidem Linus, Claudiae filius, a Paulo; secundus autem a tro post mortem Lini ordinatus fuit Clemens; 7. Ephesi 26 : Zacbaeo Caesareae episcopo fuisse tradunt Linum, secundum Ana- I. Hom. Ill, 72; Recogn. Ill, cletum, tertium Clementera. Alii minus recte aliter tradunt. Cf. quae disputavi 3dium primum et Ignatium se- in editione II Patrum apostolicorum Antiochiae episcopum fuisse I (1901), XXXIII — XXXVI et in isebius H. E. Ill, 22; Chron. Kirchenlexikon edAl t. Ill p. 449— 451, )ene II, 152, 158. Ignatium atque catalogos Romanorum ponti- ordinatum fuisse praeter Con- ficum, quos edidit Duchesne, Liber m nemo refert. Cf. Ps.-Ign. pontificalis I (1886), 1—46. Linum I. filium Claudiae atque a Paulo ordina- sebius H. E. IIL 21 primum tum fuisse nonnisi Constitutor narrat. iae episcopum appellat Avi- NuUus dubito, quae hie solus de con- :cunduin Cerdonem, tertium secratoribus episcoporuni tradit, ea al* m. In Cbronico autem p. i $4 ipso ficta esse. Cf. Ps.-Ign. Trail. 7, 4. rcum primum locum attribuit 7. I'imotheum ecclesiae Ephesinae p. 160 secundum Abilio, episcopatum primum accepisse Euse- ^ium Cerdoni. bius H. E. Ill, 4, 6 refert. De loanne oaeus Adv. haer. Ill, 3, }; secundo episcopo nihil comperti ha- H. E. Ill, 2. I}. 21; Chron. bemus. Constitutor de loanne pres- 60; Hieronymus Catalog, c. 15 bytero loqui videtur, de quo narrat xclesiae Romanae episcopum Papias vel Eusebius H. -E. Ill, }g. 454 CONSTlTlfTIONES /jiv vxo IlavXov, 'fmaviftjs 6h vjt' ifiov ^Itodi 6t AQlaxojv JtQohoi, (Jts9^ 6l' StQatalaq o / ^p/OTCor' 9. IJeQydfiOv 6k Faioq xal fpiXadtXift ifiov' 10. r;ro <^e IlavXov Aovxtog Kf.yxp«oi' xcu nj; j 6 TYtoc* II. Jioi'vaioc de Iv '4&rivai<;, rf^g di iv ^wi'txj Xsmq MaQ&vftji;' 12. rij<; 6i iv ^gvyia Aaodijulci'^ KoXaaoaion' di ' 13. Begoiag dh t^ xariz, 'Or)]0i/iog 6 ^iXrujtovoc, KQr'iOXTfs; de rdji' xccra FaX oimv 14. lAxvXaq de xa\ NixtJTtjc rtov xara Adar Ok 10 KglanoQ 6k rfjc xara Atyivai' ixxX7/aiag. 15. ovrot dfj^ ifixtarfvihivTeg tag kv xvq'ko xaQoixlaq, tuv rifq didaOxaSh ftovavovTfg xdi'tore xaga^pvXdaaea^i rovi ly^fTtpov; injoi eiij o xvgtog f/el^' v/idSv rvv n xai eic dTEXtvTt]xo&i cag avro^ dQtjxtt' ijptlv (tiXXcav dvaXam^avtaf^at xqik^ 16 d'SOP xdi xariga' „'J6ov'' ydg, (ptjoiv, ,,1^(0 f/t9^' iftdit rag tjfttQag iag Ttjg ovtntXeiag rot' aimpog"' dfiT/v. XLVII. „A6§a iff vy)larotc d-tta xai ix\ pjg tin ^Qtoxoig Bvdoxla'*. 2. alvovftiv ot, vfii'ovfiiv oe, eil 8 Philem. 10. — 15 Mt. 28, 20. — 17 Luc. 2. 14. — 1 fifr > p V I 2 Ofpartac p, arpar^o? h, aiparia; d e, i. Hi xioi I IvdoQ d I 6 MaQ^ovrji; a e p (-^wrryj) v : iiaQOorti^ d, ^a| ^lai^aQoviii; a' | 7 xoloaaaiatv a | de >- h | 8 }'aAar(ai; a | 8 9 ^jrxi 10 alytra h | oi >■ h p v | 13 f^c + xovg a p ; 16 fim poi 16 afi^v >• h I 17 capita iria sequentia >■ d h p, p > etiam V et hoc loco addit subscriptionem, quae infra libro exeunte lefjitur | ft^v Of > e I fff tert + fvya^iatovfiiv aoi m v 8. Ariston prior fortasse est Aristion, cuius Papias et Eusebius H. E. Ill, 39 una cum loanne presbytero mentionera faciunt, Mirum est, Constiiutorem hoc loco Polycarpura nou noniinare, quern ab apoitolis ordinatum esse Irenaeus Adv. haer. HI, J, 4 et Eusebius H. E. Ill, j6, I referunt. Suidas s. v. eum secundum Smyrnae episcopum vocat, Bucolum pdtnum. Secutus esse videtur Ps.-Pionium, qui in vita Polycarpi c. ID (Patres apost. ed. Funic [901 II, 291- jj6) Bucolum pracdecessorem Polycarpi nominat, nee vero euia pri- 1 lonraiE^ mum Smyroaeoruni dicit. 9. Gaius commemor 20, 4; etiam Roni. (6, 2) I, r4, qui autcm traditioo conservata ab Origene Coo 16, 23 (De la Rue IV. 61 episcopus ecciesiae Tbes futt. — Demetrii cum laud ni loann. 12; num autemcj a Constitutore nominato, qi vn ifioi] sc. '/(vai'i-ov, ut supplendum est. 10. Lucius etiatn VL 18. APOSTOLORUM VU, 46, 8—47, 2. 455 heus a Paulo, loannes a me loanne; 8. Smyrnae Aristo s, post quem Strataeas, Loidis filius, et tertius Aristo; 9. Per- Gaius, Pbiladelphiae Demetrius a me; 10. a Paulo autem ! Cenchrearum, Cretae Titus; 11. Dionysius Athenis, Tri- : in Phoenicia Marthones; 12. Laodiceae in Phrygia Ar- 6 IS, Colossensium Philemon; 13. Beroeae apud Macedoniam mus Philemonis, ecdesiarum Galatiae Crescens; 14. Asiae liarum Aquila et Nicetas, ecclesiae Aeginensis Crispus. 15. Hi quibus parochiarum cura a nobis concredita est, quorum aae memores semper observate sermones nostros; et sit 10 lus vobiscum nunc et in tempora infinita, quemadmodum lobis dixit, cum esset ad suum Deum ac patrem assumendus: mim, inquit, ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad con- itiotum saeculi, amen. CLVn. Gloria in excelsis Deo et in terra pax, in hominibus bona 16 as. 2. Laudamus te, hymnis celebramus te, benedicimus te, locum obtinet. — Titum epi- I ecclesiarutn Cretensium fuisse lit I, 5 innuit et Eusebiu^ H. E. 6 dictt. !)ioiiysium Areopagitani, quem Luca Act. 17, 34 referente ad ODvertit, Eusebius H. E. Ill, 4, 1 1 I Atheniensium episcopum fuisse LxKum Constitutionum bis re- ifaximus Confessor, ut Testi- locent. — Marthonem seu Ma- Tripoli episcopum ordinatum Petro docet Ps.-Clemens Hom. Recogn. VI, 15. Lrchippum in verbis Pauli Col. 17 nisi docente Tbeodoreto ad cum alii episcopum Colossen- ii episcopum Thessalonicensium L )nesimi nomen commemoratur 10. — Crescentis a Paulo 4, 21 in Gallias seu in Galatiam eminit Eusebius H. E. Ill, 4, 8. iquilas et Nicetas seu Faustinus •linianus in Clementinis sunt Gementis et comites Petri. XLVII. Dpoaevx^ kw&tv^ (yfivog op&pivog e). Oratio matutina. — Hymnum commemorat Ps.-Athanasius De virg. c. 20 et exordium verbis ttivovfiiv ae et do^oXoyovfjiev ae omissis transscribit, terminans ngoa- xvvovftiv ae xal toc i^^g. Hymnus legitur etiam in codice S. Scripturae Aiexandrino (et in aliis codicibus) tan- quam appendix ad Psalmos (cf. Codex Aiexandrinus N. T. ed. Cowper i860 p. XXVIII; Christ, Anthologia graeca 1 871 p. }8) et in Acoluthia tripiicis festi, sc. Basilii, Gregorii Naz. ac Chryso- stomi (Migne, PG t. 29 p. CCCLXVII), et quidem iiis verbis: "Yfivog bat^ivog O Acol.)' Jo|a iv vxplaxoKi 9sij>, xal inl ytji elptiv^, iv dv9(fcjnoig ivdoxla. alvovfiiv(i/jtiov/xtv Ac.) ae, evXoyov/iiv ae, ngoaxvvovnh ae, do^okoyovfiiv ae, evyagiatovfiiv am, dia tiiv fieyd?.Tiv aov So^av. xvQie, fiaailev.inovgavie, &eh nar^g navto- xgtttt»g,' xvgie, vih fiovoyevij 'Ir/aov Xgiari, xal aytov nvev/ia. xvgte 6 9e6g, o dfjtvo; rov &eov, 6 vios tov CONSTITCTIOKES do^oXoyovfiiv oe, XQOOKvvovfitv as dta xov fuyaiot' q oi TOi' ovTa &tbv dyu'Vtjxov %va, dxQooirov (tovor, fjiyaXt/v GOV 66^av, xvQtt ^aotktv txovQdrti. ^ti xdnf xodroQ. 3. Tciipu 6 d-toq 6 jtar^g rov X^otov rof 1 6 ,,fiftvov, og (UQfi TtjV afjiaQTlav rot" xoofiov", jr(>o 2. alvo\>(iiv 0(, v(irovf/ip ae, (vloyovfuv at 6ta rrjt' ftrfol do§av, xvQu ^aoiXev 6 jtot^q tov Xgiaxov xoC dfitofim iji a?()£i xrjV ufiaQxlav xov xoauov"- 3. aol XQixn «frfl| ytgixii vfivoq", oot do^a x{tdxH xto frfo5 xat ^taxQt Aa 11 6 loann. t, 29. — 6 Ps. 79, 2.-9 Ps. ij2, i. 12 Ps. 64. 2. 11 loioo. 1 do^oL Of > e I :t(>. at : np. 001 a | 2 fre > e | 3 » 8/4 navtox^attufi c v | 48 jrrpiF — aifia^ : xvptf v\i /lomp Xpiatt, xal ityoy nrttfjia' xvptt o 9f6(, 6 d/iioi rci ittoi. 0 narpoc, o ai^otv ro; li/iaptiaii lov xoa/Jiov, ^k(t/aov ij/ii;' • d aftntnitti rov xoaftnv, Ttynadt^ai r^v Jfjjo-ii' tiftdiv o xa!^^( natgoi, fHriaov i)fi&<;' on ai d ftovoi Syto<;, oi fi nova; Xgiatoi di do^av 9(ov nat(>o^- dur/y m v 4 o sec : jrol xv e I 7 'Iioovi XfiKJio,; a : 6 8f6i xal natriv itiOov .W<' vovfifv fff > e I 18/1 fffip — ayiut : narpl xai tdi vl nvtinttxi ni v naxitOi, 6 atpiuv xui uftapila^ (^ri,v afiaptiav Ac.) rov xooftov, di.it/aov ^nS(' i atftuy tii a/^apn'a; rov xoaptov, iUrjaov ///iotf {ilh^aov »), o aiQutv — ^fjtd^ > Ac), n(toaAfeai rifv iftjiiv ^ftwy, o xtt^ijfifroi; iv df^ifi (fx df§niiv ,\c.) TOV :xatp6$, ikiijoov ^fttti' ort ai d fiovo; ayio^, ai) fl fiovo; xvptoi 'Itjaovi Xpiarof f}^ rfo^a«' />foC narpOi;' nftfjv. xah' l-xaaTTjv tjuiiHxv (vloy^iiu at, xal oivfaat to ovofid aov fi^ tov uiwva xat */»■ rA»' aiuiva tov aiiLvog. xaxa- §iwaov, xvpif, xal (> Ac.) rr^r ij^t- po» corral' (dv rH fffttgrt xavty Ac.) avafittpxf'itov^ fvltti&nfVt \ loytfxb^ tit xvQK, 0 tipmv tj(Adiv, xal al* ittOfjtivov xii ovoftd alwi'Oi;' dfM^v. (yitoixc, ekfoi 00 r ftp' ^fti?, *'i aafifv ini aoi. Ac), xvpif, iida^ov fit aov fvkoyxftoi tl, ftf xa dixaioz/iflrra aoV fl, xvptf, diSaSov fif ri 1 aov. xipif, xaxtt^ ^fdtv ^r yivifl xal ytt xvptf, ikii^aov fit, rd lAOV, oti ilfiaatov at APOSTOLOBUM VII, 47, 8—48, 3. 457 ramus te, adoramus te per magnum pontificem, te verum , ingenitum unum, solum inaccessum, propter magnam glo- uam, Domine rex caelestis, Deus pater omnipotens; 3. Do- Deus, pater Christi, agni immaculati, qui tollit peccatum : suscipe deprecationem nostram, qui sedes super Cherubim; 6 im tu solus sanctus, tu solus Dominus lesus, Christus Dei sae naturae creatae, regis nostri, per quern tibi gloria honor •ratio. ILVni. Laudate, pueri, Dominum, laudate nomen Domini. idamus te, hymnis celebramus te, benedicimus te propter 10 im gloriam tuam, Domine rex, pater Christi, immaculati jui tollit peccatum mundi; 3. te decet laus, te decet hymnus, et gloria, Deum et patrem per filium in spiritu sancto in '-ifvyw dida^ov ite xov (to Ac.) TO bikrifitt aov, on av el 6 ov ott naifu oot n^y^ ^f^S, wT i aov o\p6fte9a ^w?. napa- •p ikfoi aov roii ytvwaxovalv ytog o Bfog, aytog taxvgoq, Bavttxog, iXitiaov ^ftag. Ac ). rmula ex tribus partibus constat, ad fonnulam Constitutionum Pars prima autem ipsa cum consentit, quae codicibus m v nisi quod v. 3 in codice Alex- verba iki^aov tjftat etiam ante iat leguntur, in Acoluthia lau- ura verba desunt. Formulae I m V simiUs est formula Mis- owensis, quod publicaverunt , The Liturgy and Ritual of the hurch 1 88 1, Mac Carthy, Trans- 'the Royal Irish Academy XXVII 1 36—268, Probst, Die abend- '. Messe 1896 p. 45 — 53. Hym- d Occidentales iam pridem in cum obtinebat, apud Orientales 0 et quidem in Laudibus. Ita- *es recensiones bodie exstant; tern prorsus Integra vel primi- laberi potest. Cf. Revue de Chretien IV (1899), 280—290. 2. dia xov fityakov dffX' — ango- aizov fiovox"] Haec verba desunt in recensionibus reliquis et baud dubie Constitutoris sunt (cf. 11,2$, 7; V, 6,10; VI, II, 10; 30, 7; VII, 38, 3); altera ex parte illae verbis npoaxwovft^v as addunt tvxuptorovfiiv aoi. 3. xvgie 6 d^. 6 nar^p — dftvov] Recensiones reliquae habent: xvgie 6 9e6i, 6 dfivog xov Bfov, 6 vlog xov naxQOQ (cf. supra formula codicis Alexandrini). Itaque hoc loco filium appellant. Constitutor autem etiam patrem. — row Bsoi n. y. (pvastag] Haec quoque mihi Constitutorem pro- dere videntur, eumque hoc loco manum hymno tradito apposuisse insuper ex eo apparet, quod oratio non recta est. '0 Bfbg naatji y.. (pvaftoq est Deus pater, 6 fiaaikfvg itfjiwv Blius. Auctor autem sententias ita construit, ut 6 ^aaikfvg ^ftuiv idem esse videatur cum Deo universae naturae creatae. XL VIII. ^EanfQivog. Oratio vesper- tina. — Hymnum vespertinum veterem, ab illo autem prorsus diflferentem, pu- blicavit Routh, Reliquiae sacrae ed. II t. Ill, 515. Cf. etiam Gregor. Naz. Carmen 32. 458 CONSTITUTIONES hf xVEVftazt arflff) elq roig alwvaq rdov aloivav' a^,v. 4. „i axoXvHq xov iovXov Gov, 6i ijfi 10 dt' ov Got 66§a, TtfiTj xai xgdrog elg rovg alcSrag' dfti^. 1 Luc. 2, 29—32. 14, 17. — 8 n Cor. 9, 6 Ps. 118. 12; lob }i, 18; Ps. ijj. 25. - 7 1 oy/^ e cf. m V : ru* navayiat a | 4/5 xai — ^apat/l > « 6 M*l ftov : TKiaq . . tjfuHv e | 7 xai 4- ndaiji e 1 8/9 ntpiaaevofitv a I 10 li* ^f *' m V I xttl > e m I xparos : ai^ft; e | subscr. Siarayal t<5» «iyi«» dnoax6).tov ita K).T)fifvioi roXg i9veatr dnoaraXtlaai {enoar. r. ttv. f ^ ^ifiXiov ?;' d p V XLIX. Evxn 0 c v) in dpitrnjt. De virg. c. 12 ctiara hanc onti Oratio m prandio. — Ps.-Athanasius exhibet, sed sic exordieatetn- Eil APOSTOLOBUM VII, 48, 4—49. 459 aeculorum, amen. 4. Nunc dimittis servum tuum, Domine, % verhum tuum in pace, quia viderunt oculi mei salutare tod parasti ante faciem omnium populorum, lumen ad re- m gentium et gloriam populi tui Israel. IX. Benedictus es, Domine, qui nutris me a pueritia mea, 5 tscam omni carni: imple gaudio et laetitia cor da nostra, ut mnem sufficientiam habentes abundemus in omne opus bonum to lesu Domino nostro, per quem tibi gloria, honor et a in saecula, amen. >t6g, 6 ilttSy xal rpiipwv vsotijxoi ^fitav, 6 didovq e sic temunantem: /uc^' ov (I io^tt, xparog, rtft^ xal atq avv ayltp nvevfuni tls va; TtSv atwvwv dft^v. iDus quoque, In Matth. horn. i, $61, orationem cognitam idelibus in usutn cotidianum at. Orationi autem, quae rem incipit: Evkoy^rof 6 9e6s 6 rpiqxov fie, et temainat: /isd-' ov aoi do^a, xifi^ xal xparog avv ayitp nvevfiaxi tig toif aliovaf dfif^v, haec adiecta sunt: So^a aoi, xvQtf, do^a aoi, aye, io^o oot, fia- aiXsv, on tdwxag ^/iTv ^Qwpiaxa tig fvfpgoavvriv nX^paaov ^(tag nvtv- fiaxog aylov, "va tvQf&cufisv ivcintov aov tvapeax^aavxBg, /i^ alaxwofte- vot, oxs dnodiiatg kxdaxfft xaxa xa Ipya avtov. BIBAION H. IIKPl WPI^yj ATUy KM XEIIH)TO\Ii>\ KM KAXOXiiX EKKA/l^IA:^r!h£*\. I. Tov &tov xal awTTJgos rifimv 'Iijaov Xqiotov to /uya r* ivoe^eiaq fjfitv :taQa6i66proq ftvOTtJQtov xal XQooxaXovftivov dalovg Tc xal "EXXrjvaq tig kxlyvmaiv tov tvog xal f/ovov ui &iov, xa^wg avToq Jtov gwyolr ivxaQtOTcor ixi Ty awTJjQla ti :ittaT6vadvTv xfv' „2iq(iita 61 xolq xtorevoaoiv tovtoxc xoXovd^^aii' ip Tfo ovo^aTl fdov datptovia IxfiaXovaw, yieoMoi 15 XaXTJoovoa> xaivalq, 6q>eig agovaiv xav d^avdatfiov ti Jtlroair, or fiij avTovq ^Xdiptf ijil dQQ(oaxovq ;ffr(»Ow ijrtd-ijcovoiv, xai xaioc i^ovatv"' 2. TovTwv Tcov x^Q'OfiaTfov ngoxegov (/ev ijfilv (fe- d^ivTcav Totg axoaxoXoig (/iXXovCiv „x6 ivayyiXiov xoToyyiX JtaGtj Tfi xTiOEi", tjttixa TOlq 6i fjfidiv jiioxtvaatjiv dvc 20 xo(Pffov(iiv€av, ovx aig xijV xdiv hnQyovvroiv toffiXttav, alX T^r TfSv dxioxmv ovyxaxd&eaiv, ^va ovg ovx ixdOev 6 iojoi, Tovxovq T] TCOV arjfttlmv dvaoxr/Orj dvt>a(iii. $. ra yog „<'V*^ 4 1 Tim. 3, i6. — 6 loann. 17, 3. — 8 loann. 17, 6. 4. — 10 lojina r?,*^ — 13 Mc. 16, 17. r8. — 18 Mc. 16, rj. — 22 I Cor. 14, 22. 1 ^tfiX. tj 4- ^"f>' ityiofv dnoatokotv h { 2/8 ne^l x^o- *ti-y^^ 13 p capita I — XV oniittens inscribit .Uatayal Jtrpl ;;fiporo»'('a; sfi«^| rt(Jtt»»', litaxovwv, vTiodtaxovutv, dvayvioarwv, diaxoviaawv fii^kiot ^ a 7 Beov + narybq avtoi E | 9 Atywi' d | 11 ovxo a, corr a» ! 12 anovn J'T ttvidiv d I 6i« : vTto m \ 16 xa4ytti<; ?.ak. a | 16 ^ld^•ft : ^katpq bm' ddtxt^aft d e I 17 ft'kv > e i 18 xatayy. > d | 19 i'.i^ra : inl d <, +rfi»| ttvayxaiwQ -f rf d e { 20 -/^optjyovfi^vav a, corr a^ ( 31 rc$r y> a | V de mt I. r/vo;!' j;ft(jjpf at/fifiutv dvvdfifn; (on ra ;(a(>ia/^ara lov oi^l J/ wtfiktittv ti5v irtfY"^"* VIII. DE CHARISMATIBUS ORDINATIONIBUS CANONIBUS ECCLESIASTICIS. Cum Deus et salvator noster lesus Christus magnum pie- icramentum nobis tradat et ludaeos gentilesque invitet ad 5 tnem unius ac solius veri Dei, quemadmodum ipse alicubi de salute credentium agens ait: Manifestavi nomen tuutn bus; opus, quod dedisti mihi, consummavi; cumque de nobis patri: Pater sancte, etsi mundus te non cognovit, at ego te i et hi te cognoverunt; merito omnibus simul, utpote qui 10 consummati, ait de charismatibus, quae ipse per spiritum Signa autem eos, qui crediderint, haec sequentur: in nomine lemonia eicient; Unguis loquentur novis, serpentes tollent; et liferum quid biberint, non eis nocebit; super aegros manus fit, et bene habebunt. 2. Quae charismata prius quidero nobis 15 lis tradita sunt, qui omni creaturae praedicaturi eramus evan- ; postea vero necessario iis, qui per nos crediderunt, prae- , non ad utilitatem ea operantium, sed ad infidelium assen- 1, ut, quibus non persuasit sermo, lios virtus signorum ac pudore afficiat. 3. Nam que signa non nobis fidelibus 20 ottti, dl).a nttos nX^go^oglav 6\ tov fihv ixSaXXovxa datf/ovia >9av- liaxav, xttl oxi ovx drdyx^ /id^tiv fiovov, vov dh firi ixfiaklovra iiotoy arjftsianoiflv mv).Qni- i^ov&svelv kxdatov St- tiJi' aaxrjatv opter quosnam edantur signa et xaia/jtav&avitw rtg, xal ^ fii/neia^to a (quod charismata sanationum xal 1^}j)lovtw ij ifiop&ova9(o. to yag iorutn signorum non propteruti- noitiv arifiela ovxijfidiv, rovto aw- operantium dantur, sed ad per- T^pog ^pyov iaxL rot? yovv /la&riiat!; em mfidelium, et quod non ne- e/.fye' M^ j^a/pfTf, on ta daifxovia it omnem fidelem signa fiacere). v(ilv vnozdaaeTai, d?X on ta 6v6- iae in v. j, 8, i6— 18 leguntur, /uaro vftuiv yiyganxat iv xols ovpa- ilia sunt, quae Athanasius in vats, xb fiev yap iv ovgayt^ yeyQtt' ovtt yUg xo dcufdovac ix^diXeiv tjfdirtQov xif dXXa Tcav iviQYiia Xgiarov xa&atQo/idvoiv, xa^cog aiToq yiat6£vmv tjfiag 6 xvQioq dsixwai Xiyoav „Mi) xcdgtrt, mt 5 jtvtv^aza vfitv vyraxovovoiv, dXXd ;fa/p6Tf, ort ra ot'ofiora v/i •fiy{iajtrat iv xm ovQavm", ijttidt/ to fiiv avrov Svi'dftti ylvi TO (laroi Ijtl xivi alxia XQU^^t^ll ^h OoJTtjgiav xcov axiaxatv, a>jtov(iivwi' jtoXXdxiq ov xtji> xmv Xoycov dxodti^iv, dXXa xifV Otjf/tlwv kviQyeiav, d^lwv ovxatv acoxTjQiac. 5. ovdi yap xcP 01 doi^tlq vxo xdjv d-avptdxcov Ivxgijiovxai' xai xovxov ftif avxiic o &£6g, (og oxav „XiyXl ^^ ^^ Noftw, oxi hf ixegoyXtuC 15 XaXtjOro no Xao} xovxm xal iv ;(£/axtvaavTi" ' xal ovxe ixeli'ovg idvo(6:(fjt 20 Qa^doi ^vxovfiwj} tk oguv xai x^^Q Xivxairofi^vtj xal A>I alf/arovfievog, ovxe xovxovg „xvg}Xot dva^Xtxovxeg xal i
      ag. 7. outok xdvxag dvawjitt xd arjfitla, dXXa fiovovg xovc tvyvcinovaz, o» 25 xal X'^'^' tv6oxt[ b &ebg ijttxtXtla&ai 6vvdfing ax; oo dXXct xfj kavxov ^ovltjCfi. 8. xavxa 6i i 7 ro : r« h I ivvoia e h 1 dtjkovoxi d h m | 8 maio} a, corr a' | 10 moii* * 11/12 T^ . . OTiodf liti . , iff . . dvepyn'tt a | 12 onwv -\- rf/i h I U *■•* > d e I k^yfi a v, corr a' 1 ti4(iaii; yXcuaaat<; d | 16/10 Tziarrvaovotr i ^^ 16 fiaaiom d h v I 17 ra nliidii a | 18 (liaaij e h m v, utaatl A | 19 /'i *■• -* APOSTOLORUM, VIH, 1, 4 -9. 463 nd infidelibus edontur, cum ludaeorum turn Graecoruin. Neque Bum daemones eicere nostrum emolumentum est, sed eorum, vpa. per Christi operationem purgantur, sicut ipse Dominus DOS erudieDS ostendit dicendo: Nolite gaudere, quia spiritus vobis tboediunt, sed gaudete, quod nomina vestra scripta sunt in caelo, 6 quando iUud quidem ipsius virtute fit, hoc autem nostro affectu ac studio, nobis videlicet ab eo adiutis. 4. Non ergo necesse est, ntomnis fidelis daemones expellat aut suscitet mortuos aut Unguis loquatur, sed is, qui charismate dignatus est propter aliquam causam irtilem ad salutem infidelium, qui saepe non sermonum demon- 10 itntione, sed signorum operatione commoventur quique digni sunt salute. 5. Non enim omnes impii miraculis convertuntur; emus rei testis ipse Oeus, ut dum dicit in Lege: Quoniam in aliis hpiis loquar populo huic et in lahiis aliis, et non credent. 6. Neque turn Aegyptii crediderunt, cum Moses tot tantaque signa et pro- ii> ^ £iccret; neque multitude ludaeorum credidit Christo, Mosis amili, cum omnem morhum omnemque infirmitatem curaret; et neque ^s permovit virga in serpentem animata et manus alba facta ac ^os in sanguinem versus, neque hos caeci videntes, claudi ambu- lantes et mortui susciiati; et illi quidem resistebant lannes et lam- 20 !»res, huic vero Annas et Caiphas. 7. Sic non omnibus signa Kvsuadent, sed iis dumtaxat, qui candide de rebus iudicant, quorum t causa Deo tanquam sapienti moderatori placet, ut miracula »erpetrentur, non hominum viribus, sed sua voluntate. 8. Haec intern ideo memoramus, ne, qui charismata huiusmodi acceperunt, 25 ie efferant in eos, qui non acceperunt. 9. Charismata vero dici- nos, quae per miracula fiunt, quoniam nemo est per Christum in l3cDm credens, qui non acceperit charisma spirituale. 10. Ipsum 1 c I 20 ); ^fidot h I iy/vxovfiivti a, i/itp. a^ j xf'& '■ XW"^ ^ i 22 dviazufievoi » h 26 avxov d e | 27 ro a, tov e | 28 totadt : ola d 29 ttov > h m v | So tk : inl m 6. 'lapv^i xttl 'laftfiQ^s] Origenes scribitur lamnes et Mambres liber; Iq Matthaeum comm. ser. c. 117 ed. unde ausi sunt quidam epistolam ad ^end. Ill, 916 scribit: Item quod ait: Timotheum repellere, quasi habentem Sicut lamnes et Mambres restiterunt in se textum alicuius secreti, sed non ^^oya, non invenitur in publicis scrip- potuemnt. Cf. Orig. C. Celsum I V, 5 1 ; ^uris, sed in libro secreto, qui supra- Euseb. Praepar. evang. IX, 8. 464 CONSTITITIONES 10. (WTO re yctQ to dnai.Xayrjvai jtoXvl^iov dae^iiag xai xiart ^eta jtaxQi diet XqiOtov x«(>' (dti^ fiovoytvijq iv vazigo} xaiQoi ix Jtagd-h'ov ytyivi'Tixai dixa. oftt b dvdQoq, xa\ OTi ixoXiTivaaro cue dvd-gatjtOi; dvfv dfiaQxias „ Qcaaaq xdoai> 6ixaioCvvt]P" rrjv tov vdfiov, xai oti 017x0 d^hov axavQov vxf/inv£V atoxvvrjq xaTa(pQOVt}oaq 6 ^tbq xai on ajti&avEV xai irdq^i] xai aviazfj 6id TQidiv TjitiQf5r\ (itrcd r^v dvdaTaOtr, TeooagdxovTa ^f/igag jiagaf/tiraq rofc 10 aroXoiQ xat xXTjgo'taag xdaav dtdra^tr, dvtXT](f^ri ix' o| avxdiv xgbg tbv dxocxhiXarxa avibv 9tbv xat xariga. t\ ravTft xtanvoag, ovx dxXdig ovds dXdyoac, dXXa xgion xai Qoq^ogla, x^^Q^OfAU eiXijgttv ix ^eov, (ooavrmc dh xai b algeoiati; dxaXlaytic. 12. fii) ovv ng tc5v xoiovvtoh^ ctififl 15 Ttgara xgivtna Tiva tojv xiarcov (iij d^imdevTa Ivtgyitv fpoga ydg lonv zd rov {^fov ;ca(>/ d e I 4 j'f»'»"i'/d/7rat h ', 9 xtSr ttaa. t'lf/n^iSi d t \ \0M\ oyjf atv ttVTwv post nteiipa h m v | H avror >■ d e | 12 ovd' d t ft^' * (— i iv) d I 16 xapia^ara + Ta e | nag avvov > d | di« + »« 18 ^ yvwatw; post nvfvftaTOiv m | 20 yap h m v E : + W « fiato^t; o I 21 rei > d e I 23/24 /tei avrov tn v E a* : ftera ror * I J*' rtDy h, at/rot; d, avtov tov e ( flpof a d e m E : + rov^ b v | 25 ?*'»* • ioftov e I ya^atju h i (pakayyar d | 27 ^ tov : »«J m I rof >• J tj^**^ + aW m I 29 o bis a h iM V : ilf d e E APOSTOLOKUM VllI, 1, 10—16. 465 «teniin hoc, liberatum esse ab impio multorum deorum cultu et 4K£disse Deo patri per Christum, charisma Dei est, ut et ab- jcdsse iudaicum velamen ac credidisse, quod Dei benepiacito uni- jcnhus, qui ante saecula exsistebat, in extremo tempore ex virgine natus est sine viri concubitu, et quod in vita tanquam homo ver- 5 ntns est absque peccato implens omnem iustitiam legis, quodque pennissionc Dei Deus verbum spreto dedecore crucero sustinuit, et quod mortuus est ac sepultus et resurrexit in triduo atque post itsurrectionem cum apostolis diebus quadraginta permansit com- plelaque onini constitutione assumptus est in eorum conspectu ad lo Deum et patrem, qui eum miserat. ii. Qui haec credidit, non ampliciter ac citra rationem, sed cum iudicio ac certitudine, is charisma a Deo consecutus est; similiter etiam, qui ab omni haeresi servatus fuit. 12. Non ergo quispiam eorum, qui signa et portenta faciunt, iudicet quemquam fidelium, qui donum ea 13 operandi non sit adeptus; diversa quippe sunt Dei charismata ab ^ per Christum tributa; ac tu quidem accepisti hoc, ille vero aliod quoddam, aut enim sermonem sapientiae vet scientiae aut rationem discernendorum spirituum aut praecognitionem futurorum aut sermonem aptum ad docendum aut patientiam aut continen- 20 tiam legitimam. 13. Etenim Moses homo Dei cum in Aegypto signa perficeret, non se in populares suos extulit, cumque deus appellatus fuisset, non superbivit in suum prophetam Aaron. 14. Sed et lesus. Nave filius, qui post ilium ductor fuit populi, quamvis in bello adversum lebusaeos, quod non sufHceret dies ad 26 victoriam, solem stitisset ad Gaboon et lunam ad vallem Ailon, non tamen in Phineem aut Chaleb arrogantia elatus est. Neque Samuel, qui tot mira et inopinata fecit, pium ac Deo carum David nihili dozit, etsi ambo erant prophetae, et ille quidem pontifex, hie vero rex. 15. Et cum in Israel essent septem milia sanctorum, qui non 30 io.Ps.-Ign. Magn. II, 2. — tvSoxia] polytum hunc locum reddant, — xoTi Ct VII, 41, 5. — inoXixtvaato . . dnoaxoXoiq . . in otpsatv avrdiv] inv ttfuifTitti] Cf. VII, 41, 6. Hipp. Falsator se prodit. Supra VI, )o, 9 CoDtra haer. Noeti c. 17: ytyovoti dixit: in oipsatv f,fiFTS(taig. — npog acira, oaa iatlv av^Qtonog, ixxbi xhv dnoatsD-avra] Locutio Consti- ifutiftiae. — avyxatpijaet] Cf. VII, tutoris in omnibus fere libris usitata. aj, 2; 36, 2; et quotnodo Epitome vel Cf. Ill, 17, 2; V, 7, 30; 20, 2; VII, Constitutiones quae vocantur per Hip- 22, i. FURK, DiDASC. ET CtMfSTrr. AP. I. 80 4^r, (.ONSTITUTIONES vxa^ovadiv ev 'logttt^X ayUov rtov fiij xafl^.^>dvro}l• yovv rfj fiovoq llila^ «• avT0l4 xal 6 tovtov fia^yjTjjc 't^ktooaloq xoxoioi yiyivtjvTat, aXX ovrt 'HXiae, xov olxovopiov \i^6ioxs flVXT^ptOtP if tjxtaxavro yoQ. OV xfj olxilu dvvaflii xiQieyivovxo xmv dui'tov, dXXa xtj rov ft 10 io)[^h ''tti atjfttla ijttriXovt^ xal ruSv SvaxsQcdiv dxrjXXarti 17. ovxovv (iTjdilq vftaiv IxaiQfO&oi xaxa xov dSeXtfov, xav ijprjXtjq jj xav d^avpiaxoJtotoq' d yag do&ij fir^xdxi elval xov Si OTov, xfQixxrj Xotxbv laxai x&aa Cfjfielcov ivigysux. 18. ri yoQ eh'M tvatfiij tx x/jg xov xivoq evvolaq, ro <5e ^ttvfiaxoxi 15 tx xf^q xov ivtQyovjrxog dvvdfitojc' wv to /Jiev XQcoxov rjfiaq oQa, x6 di dfvxeQov i^iov xbv ivegyovvxa 61 «c xgoiixontv aiii 19. ovxovv fdtjxe (iaOtXtvq iS.ovd'ti'elxa} xovg vx' avxbv axparfff^ (ifjxs aQxovxeg xoiq vxtjxoovc' (lij ot>xcav yag xmv d^o^ xtQixxol ol aQxovxeq, xal (lij ovxmv axQfrrtjydjv ov 0 20 ^aaiXtla. 20. aXXa ftrjdh ixlaxoxoq htatgf'ai^to xaxa xmv Aa- xovoiv ij xcov xQtaiivxiQcov, fir/xe ftrjv ol xgea^vxegot xaxa top Xaov' i§ dXXf'jXwv ydg kcxiv ;/ (ivoxaoiq xov ovvoB-goicfiaxoi- 21. o TE yag ixioxonoq xai ol xgeo^vxigoi xivaiv tloiv UqiI^, xai ol Xaixol xtvoiv Uoiv Xaixol' xai xb (ihv tlvai ;((ii0r«u'«f 26 t(p* ii(ilv, xb 6\ ojtoaxoXov 7} kxloxoxov ff &XXo xi ovx kif' ijitlf, dXX' ixi xcj) dtdwxi d-tco xa )rap/(J^ara. 22. xavxa fiiv oir ix\ xocovixov dgt}o9a> dia xovg d^icadivxag x<^pi(7/ h m V I 01! : ftfj m \ 6 ov6i d | noltftovi h | 7 nvpi( t i i> tov .T. E : > h m V I 8 on ov : ovnto d c I 10 xal pr + ra d e | 11 i6ti h ) 21 iiSt' > d c 23 o r* (oi u **) y. iniaxonoi a | 26 616. (66m d) &(w : &nL tw dtHotti v ( 26/27 t'a* "tf. a d e E : > h m V I 28 ixtixo d e | 29 ovte : oUh h ^ APOSTOLORUM VIII, 1, 16—2, 2. 467 'averant genu Baal, ex ipsis solus Elias eiusque discipulus Eli- s miraculorum effectores fuerunt; non tamen Elias derisit iam oeconomum, timentem quidem Deum, at signa non faci- al; neque Elisaeus discipulum suum hostes perhorrescentem exit. 1 6. Sed enim neque sapiens Daniel, bis ex ore leonum 6 tus, neque tres pueri ex ignis fornace liberati nihili fecerunt aos suae gentis homines. Sciebant enim se non suis viribus ula evasisse, sed Dei virtute cum signa peregisse turn ab stiis fiiisse servatos. 17. Itaque nemo vestrum, licet sit pro- 1, licet miraculorum operator, se adversus fratrem extollat. 10 lim id detur, ut nuUus amplius sit infidelis, superflua deinceps omnis signorum operatio. 18. Etenim esse pium ex bona ;piam voluntate oritur, at miracula patrare ex virtute illius, >peratur; quorum primum quidem nos ipsos respicit, secundum Deum ob causas supra dictas operantem. 19. Igitur neque 15 :rator nihili pendat exercitus duces, qui sub ipso sunt, neque fecti eos, qui ipsis parent. Nam si non sint, quibus prae- ntur, supervacui erunt praefecti; et si non sint duces exercitus, stabit imperium. 20. Quin etiam neque episcopus in diaconos presbyteros se extollat neque presb3rteri in plebem j ex utrisque 20 3 coetus compositio exstat. 21. Episcopi quippe ac presbyteri rundam sunt sacerdotes, et laici quorundam sunt laici; atque quidem Christianum in nostra consistit potestate; apostolum ) esse aut episcopum aut quid simile, nostrae non est pote- is, sed ad Deum largitorem charismatum pertinet. 22. Haec 25 or hactenus dicta sint propter eos, qui digni habiti sunt, ut rismata vel dignitates acciperent. II. Illud vero sermoni addimus, quod neque omnis, qui pro- :tat, pius est, neque omnis, qui daemones expellit, sanctus. 1. ravra — dpijat^w] Eisdem ver- numerant, nee vero inscriptionem exhi- ioterpolator IV, 10, 5 sectionem de bent. Turrianusinscripsit:/2cpir((«v^ni- leribus terminavit. Clausula igitur axonuiv xal nQsa^vxigoiv dva^itov. utitutori attribuenda est. 1-3- Anastas. Quaest. XX. I. "Ori ov navtaai nSf 6 7igo dvaai^rjq & Ka'(dq)ag o il^evdcut'vfioi; dgxuQEvg. xolXa 61 xai 6 did^oXoc Xiyei xai oi d(i ov xaXvjtTOvoii' dia rfjq nQOfprixdag rijv eavrtdv aoi^ttar ot dalfiovag iXavvovreg ix Ttjg tovtcov vjtoxfoQfjOetog oUi Ooincaf dXXr/Xovg ydg djtccrdian', xa&djteg 01 rag xaididz yi. tvhxa ixi6iixi'V(m'oi, xai xovg xQoaavtxovrag avroli: dxoXXv^ 10 4. ovve de ^aaiXevg 6vtv§ovTai Ttjv xaga &£0v dtxtjv' ^rfirfitTat yag ovtoIq xal rif ,lY(itlg ol Isgelg ol ^avXi^ovxig ftov Ti> ovofia, xagadn't' ' elg oq>ayi}i' cog 2t6txlav xal l4xlav, ovg dxtXTjydviotv p Ba^vXwvog" , dig (frjOiv 'legtfilag b xgo^evovi>Teg, tOfitv ydg avrac xtn' hxixvoiav i^tov tv xotg ooioig Ivegyeta&ai, dXXd to d-gdao4 ciXa^ovBvofitva)v xaxaOxeXXovxEg xai xgoorid-ivxeg ixtlvo, ait TOtovxoav &Eog xtgiaigel Ti/v x^Q*^' „vxtgr)q>dvoig yog 0 dvTiTdoatTai, xaxtivoTg 6h dldcoQi xdgiv". 8. ^Xag ftiv ovv 30 "Aya^og iff' tjfiruv xgo(f:tjxevoavxeg ov xagtst'^ttvav eavxav^ axooToXotg ovxe vxtgE^rjOav ra kavxmv fttTga, xaixoi Bi' I Num. 25. 24. — 2 loauD. u, 51. — 13 ler. jj. }6. — U 2 J. 51. — 17 Act 19, 14. — 22 Mai. 1, 6; Icr. j6, 22. — 2S Pro\'. \,\ 1 Petr. $, 5. — 29 Act. 1$, 32; 21, 10, 1 xal pr > d e I 2 itfifvi; d | .") fittfatir : fifv iaxtv a ' 4 ntnttfiit :ii7Xfiaf*ivoi h | 5 nox^r,(f(av a h m v . xaxovoiav d e E 1 ovv : tit' ngofpTjTfvovmv d 1 6 avxiSv d | datfimtv a E : Svaai^. rel | 7 6aifi9tt APOSTOLORUM VIII, 2, 3-8. 469 L Etenim et Balaam filius Beor vates prophetavit, licet impius, t Caiphas, falso nominatus pontifex; multa quoque diabolus prac- kit et illius daemones, neque ideo quidem inest eis pietatis scin- iOa; ignorantia quippe opprittiuntur propter voluntariam improbi- item. 3. Liquet igitur, quod impii, quamvis prophetent, non 6 ibducuot per prophetiam impietatem suam, quodque qui dae- oones expellunt, ex eorum discessu non efficiuntur sancti; nam e mutuo decipiunt, sicut qui ludicra risus causa ostentant, eosque, |iu ad illos advertunt animum, perdunt. 4. Neque vero rex ini- nos amplius rex est, sed tyrannus^ neque episcopus inscitia vet 10 inimi pravitate constrictus amplius episcopus est, sed falsum nomcn ;erit, non a Deo, verum ab hominibus promotus, ut Ananias et Samaeas Hierosolymis et Sedecias atque Achias pseudoprophetae Babylone. 5. Sed et Balaam vates poenas dedit, cum Israel in Beelphegor corrupisset, et Caiphas postea sui ipsius interfector 16 ostitit, ac tilii Scevae aggressi expellere daemones ab iis vulnerati liigenint turpiter, et reges Israel ac ludae, cum impie viverent, (fiversa supplicia pependerunt. 6. Constat igitur ementiti nominis ^nscopos ac presbyteros non evasuros esse Dei vindictam; dicetur tarn illis nunc quoque: Fos sacerdotes, qui despicitis nomen meum, 20 radam vos in occisionem, ut Sedeciatn et Achiam, quos frixit rex Ubylottis, sicuti ait leremias propheta. 7. Haec autem dicimus, ion quod veras prophetias contemnamus, quas scimus Dei afHatu D Sanctis fieri, sed ut confidentiam arrogantium cohibeamus, illud ddentes, Deum auferre gratiam his; nam super bis Deus resistil, 26 mmilibus autem dat gratiam. 8. Sane quidem Silas et Agabus, lostri temporis prophetae, non se coaequarunt apostolis neque 9 irixovTog d e | avvovi e | 10 In : post ^aaikfvi d e E, > h m v | 11 ntnuifiivoi e, itfntia/t. h | 12 9w d | 13 aa/xtag m | i^A d E | 14 dxatai h m V I 16 sTtjaiv e, eat^oe d | 16 Kaid^at -\- og m v \ iyiveio a e | 17 ot > d I ilavveiv : ixfidXltiv h tn v | 19 tov >■ h m v . navtoiav tiftwpiav d e I Hn^aar d I 22 ro ovofid fiov d e | 23 dxatav h m v ! 27 ixtlvw e 1 28 0 $fog d e I Tieptalpti d e | 31 ov^ d e v 4- Anastas. Qiiaest. XVI. — ovie nomine vel dignitate episcopi non est (itaxonog xti..'] Haec sensu latiore dignus. Cf. autem VI, 15, 2—}. - 'BtcUegenda sunt: episcopus improbus napd i^tov] Cf. Ign. Philad. i, i. 470 CONSTITlTIOtfES ovTeq. 9. yTQOnptJTBvaat' 6e xai yvt'olxtc, to (dip xalathv ?) Mcoiiotoog xai i4aQcov ddeXtprj, (/era 6i tovtjjv Jf^^ioQG, fiera ravraq t)X6a xai %v6i&, tj (liv ixt 7(ualov, jy 6k Ixt xai Tj (iTjTTjQ 6h roC xvqIov JtQOtq)7'jT£voei' xai 'EXtoa^er ^ fii 5 avTpjc xaluiri'a, xa\ ig>' Tjf/div ai ^iX'utnov d^vyytTtgii;' all' ixrjQ9-t)oav xara tcov dvdgoiv avrai, dXX* i(pvXa^ca' t« oixtla fih 10. ovxovv xai Iv i'fiti^ xuv dvt'/Q tu- Ij xav yvvrj, xd rt-yj avTijq rivQQ x^'P''*'''?' xaxuvorjOli>, „ixi^Xkipai, aXX ^ kxX rov T( 10 xa\ fjOvxtov xai TQipiovrd fiov rove Xoyovq" : III. Tiii fiiv ovv XQcora rov Xoyov i§i&i(di&a xigi roiv n lidxmv, ooajttQ 6 d-tbc xax' idlav (iovXtjoiv xugtoxtt' ar^^ttixM^ xai oxcoq rc5i' rpfvdrj kxixtiQOVVxmv Xiynv ij dXXoTQtoj xvevi xivovftivmv TJhy^i rov tqoxov, xai on xovr/Qolc xoXXdxtq 15 ;|f(>?;(Jrtro o d'tbi^ jrpo'c rt XQog^tjxtlav xai xtQaroxoiiar. 2. 6\ ixl x6 xoQvg:at6raTov xfjc; ixxXTjOiaoxixfjc, diaxvxcaaetoc 6 tffiaq ixeiysi, oxmi; xai xavxjiv fiaVdvxez xoq' rjtioiv ttji' Atm ol xax&^i'xfq di' tj/itOv yvoifiij Xqioxov txloxoxoi, xdvra xag xaQado&iiaa;; i}(xlv b^oXaq xoit'jo&t, eidoxtg, art „o 20 axovmr Xgiaxov dxovtt, o 6h Xqiotov dxovmv xov ^eov xai xaxQoc axovei", (p tj d6i.a eU xovc aic5va>i' dfti'fV. IV. "Afta xotrvv vxdgxorxtq rjfiilq oi dixadvo xov xvgiov fflW* azoXot rdo6s xaq ^elaq vfilv ivzeXXofied^a 6iaxd§H>i xiQi jranJj 1 Exod. IS. 20. — 2 lud. 4.4. 3 IV Reg. 22, 14; ludilh 8. - 4 Luc. 1, 2. — 5 Act. 21, 9.-9 les. 66, 2. — 19 Luc. 10. 16 2 umaiuf^ d h v I oi)r^»' d e | dtftiL^a m. Sfffogpa d c h 3 n*x itif^ d e E I 6).Aa6 d e I 6 nirat : atrvHv e ^ 7 yvv> . . ar^p d e | 7^ "'•• Tviavrtii m : 8 x«P'* ^ I "*"' d c m v | 9 rov + npnov h cf . E I 10 ',"ri*^ d m I 12 fiovlijv d e | 14/15 dnfxaplaaro a | 15 vvv h v 1 1" irap v/""' fta»6vzei a I ra§iv d | 19 notflo^F h v, noifla&at d e I 30/21 «vm *■ * a d e : X-. nazghi aviov h tn v 1 21 c^ - dfiiiv >■ h | 22 vfifU f I itHtn ^ 33 v/ilv : tjfiuiv a dyriDofttv f 9. Cf. Clem. Alex. Strom. I, 21, 136 p. 400; Didym. De trinit. HI, 41. — 'PtAinnov] Hie Philippus Act. 21, 8 distincte evangelists et unus ex Septem vocatur. Cf. autem quae adnotavi ad VI, 7, 2. in. "Oti TO 6(atdaaKt9m Tt h raff ixxi.ijoiaii (itiTf)ov^(ta «!**" ■ a v, i hie f- scriptioneni capitis IV ponit). QH constituere ea, quae ijj eccl«u ^' aguntur, sumnium ac potisiimutn si- AFOSTOLOBUM Till, 2, 9—4, 1. 471 isi sunt fines suos, etsi a Deo amabantur. 9. Sed et prophetaverunt, olim quidem Maria soror Mosis et Aaron; c veto Debbora, postque iilas Holda et ludith, ilia sub ;c sub Dario. Mater etiam Domini prophetavit, et Elisabet nos et Anna, ac nostra aetate filiae Philippi; verum tamen 5 dversum viros extulerunt, sed custodierunt modum suum. le si et in vobis vir quispiam sit aut mulier alicuius huius- itiae particeps, humiliter de se sentiat, ut Deum habeat m : Super quern enim, inquit, respiciam, nisi super humilem n et trementem sermones meos? 10 Quae igitur prima erant huius orationis, ea exposuimus imatibus, quaecunque Deus iuxta voluntatem suam prae- linibus; et quomodo eorum, qui mendacia loqui aggre- ' aut alieno spiritu movebantur, mores confutaverit, et :pe Deus improbis ad prophetiam et miraculorum editi- lo us sit. 2. Nunc vero ad praccipuum ecclesiasticae dispo- 3ratio nos pertrahit, ut et banc a nobis discentes con- tra vos, qui Christi nutu per nos ordinati estis episcopi, iciatis secundum mandata a nobis tradita; scientes, quod uidit, Christum audit; qui vero Christum audit, Deum eius 20 n audit, cui gloria in saecula, amen. Simul igitur exsistentes nos duodecim Domini apo- ce divinas' constitution es de omni ecclesiastico ordine VI. Ad hanc sectionem cf. drei ersten christlichen Jahrhunderte ljto>loy«o»' sive Rituale Grae- 1870; Liturgie des vierten Jahr- t7. I. Morinus, Commen- hunderts 189}. L. Duchesne, Origines icris ecdesiae ordinationibus du culte chrHien 1889; ed. Ill 190}. Renaudot, Liturgiarum ori- E. von der Goltz, Das Gebet in der oUectio 1 7 16. I. A. Asse- dltesten Christenheit 1901. !x liturgicus eccl. univ. 1749. IV. Utgl xtt^otofitSv (+ iniaxo- odex liturgicus eccl. univ. nwv navtmv xaiv dnoatoltuv dia- F. E. Brightman, Liturgies ra|c(; e ad v. 2). De ordinationibus f western 1 1896. C. £. Ham- (episcoporum apostolorum omnium ! ancient Liturgy of Antioch constitutiones). — Codex v inscripti- ramentarium Serapionis, edi- onem oniittit, sed ad versum 2 notam ius operis volumine secundo de vita Petri affigit, et similiter infra. )5. F. Probst, Liturgie der i. Cf. VI, 14, i. 472 CONSTITUTIONES ixxXtjOiaOTixov rvjtov, ovfi-^aQOvroc i^fdtv xai xoi- riji ,j axf t)(wc" UavXov rov ovraJtoOToZov ijfdfov xai 'faxro^ov zov I Oxo'jTOu xai T(ov XoiJtdJv JtQfOiivTiQan> xai rmi' Ixtu dtwm 2. jrpcoTOc ovv iyca (prjfii nixQoq ixloxojtov j^fiporoviKii 5 roc h' Toli .TQoXa^ovaiv af/a Jidrrfg 6uTa£.afif&a, U' afitfiJiTOi', t'jro jrai'Toc ror Xaov ixXtkiyfiivov. 3. ov oi'( f^ivToq xai dgioaproq avptk^cov 6 Xaos &fta xai x^^^ xai tolii xaQOvoiv Intaxoxoiq ir tj/JiQn xi^Qiaxfj, o ;Tpd« T(ov XoiJtdiv tQayTccTat to jigtOiivTeQiov xai ror Xaov, ft 10 kOTtv, ov aiTovvrai nc agxovra. 4. xai txivtvodvrav xt fjTfpcoTaTeu, ti fiaQTVQtlrai vxo xdvrav a§tog livat rffi ravrtj^ xai )MfiXQdz ijYt^oriaii, hi zu xara xi]v tig Heov frxjtffeiav xarrop^roroti, si r« xqoj: civ&qwxovc dixuta xn^iiaxriu. el ra xara rbv otxov avtov xaXcos, rpxovofdijxai, tl tit xate xh 15 fiiov dvtniXr/XTWc. 5. xai xcivrcof (if/a xara aXfj^eiar, aJtX m xaza XQoXrfipiv /jagTvpijodvztov roiovrov avzov ilvat, jrttpororou/itfor xfT^aJU^c mMf fitva xartxovrwv, Xtyiro) xgoq &i6v 1 Act. 9, 15. - 14 I Tim. }. 4- 2- — 20 Mt. 18, 16. 1 avfinugovTOi; d f h E, -rf <; e : -ra»v a m v f 2 ^fiwv > f t! afin ah m V : + agiCTov 6i d, a'p. f | 11 f i : jj f I lAtyaXtn + joi itw * 13 tl : flza e | xiii i \ 12/13 il td : eha e | iy tUxuta npo; ivdpiinw; ^ 15 dvfTiiXijntoi; d f { 16 :tgoown6).^tl>iv h | 17 ^tv xttl ^di ( | JVpiatd lon*^ dvoti e I 18 /.f/roKpytoi-' h | ^^^ : xai /?;r f | 20 atofia f | r; : xai m \ ^nprvf*' ft XQtiuv i I OTaSt'/Oftai f h (post n. gfjfta h) E cf. I] Cor. IJ, I : a d e m V Mt. | 24 ).otndiv -\- rdiv e i. m. | 27 &f6v : tov 9. ri^r cr/ qui vero orationem non exbibet, sed capita V— XXXI omiltit ngimus, una praesentibus turn clectionis vase Paulo co- ]OStro, turn lacobo episcopo, turn reliquis presbyteris ac laconis. 2, Primus igitur ego Petrus aio ordinandum :opuni, ut in superioribus omnes p.iriler constituimus, 1 in omnibus, a cuncto populo electum. 3. Quo et placente, congregato populo una cum presbyterio )is, qui praesentes erunt, in die dominica, qui inter traecipuus est, interroget presbyterium ac plebem, an quern in praesidem postulant. 4. Et illis annuentibus erroget, an ab omnibus testimonium habeat, quod dignus hac et illustri praefectura; an quae ad pietatem in Deum ab ipso sint recte facta; an iura in homines servata, an i res pulchrc dispensatae, an vitae instituta sine repre- P5. Cumque universi pariter secundum veritatem, non unduni anticipatani opinionem, tcstificati fuerint, talem quasi ante iudicem Deum ac Christum, praesente scilicet cto spiritu et omnibus Sanctis ac administratoriis spiri- lus tertio sciscitentur, an vere dignus sit ministerio, «/ rum vel trium leslium slet omne verhtim ; alque iis tertio ;bus dignum esse, a cunctis petatur signum assensionis r dantes audiantur. 6. Silentioque facto unus ex prtmis una cum duobus aliis prope altare stans, rcliquis episcopls eris tacite orantibus atque diaconis divina Evangelia super ;, qui ordinatur, aperta tenentibus, dicat ad Deum : BpoAO/i^ovoj »'J sc. ia libro lis c. J — 12. Mvpiaxii] Synodus Caesar- I (691) c. I distincte dicit, onnisi dominicis festivitati- 10 15 20 ic sectionem arabicc e^idit ididiensis, Eutychius 1661 tiam palrum ecclesiae ple- gclis, praesertim tempore Eros primum sides ac pa- _ troni ecclesiarum, altari assistentes et praesidentes. Cf. Tert. De pud. c. 14 s, f.; Orig. In Num. hom. XI, 4; XX, j; Cyrill. Hter. Cat. I. i; Epiph. H. 25 c. 3; Bas. De ieiun. hom. II, 2; Chrv- sost. In Ascens. hom. c. 1 (Bened. 11, 448). avvtfqittt] Syncsius Ep. 67 Migne PG 66, 141$: to avv9t)fia r/j^ Xfipotoviag. 6. ra ^. Evayy^ha xr?..] Ps.-Dio- nysius Dc cedes, hierarch. c. 5. j, i : *5«/pfr« 6i jtal txxQira roii; ifpa<>- •/^ati ft'fr ij Tujy Ajuyiutv ini xfifal^g dni»(Oii. Cf. ibid. 5 7-8. 474 CONSTITUTIONES V. 'O air, St'ojtoTtt xvgit o ^eoc 6 JtavToxQOTCtQ, i , 6 xdvti] dvtvdeijg xai xdctj^ aixiaq xa\ ytviotw^ x^iirrowj (lovoi aXtfi^ivoi, o (lovo^ x ^^^ *'^"'* ^ iViijfi- atdex xai 'lo'jff' 4. o dt'adei^ai: Afigadfi xai xoi\: Xoixov^ xaxft- dgxag, ovp xote xiaxolq aov B^tgdxovaiv Mcovotl xai Uagwr m 'Ekid^dgcp xai 4>irttg, o t§ avxtor xgoxeigiadfjtvo^ a- Ugilq iv xjj oxrjvf, xov ftaQxvgiov, 6 xov ^ftovtjX , ^ , 20 dq hgta xai xgo^f'/xriVf 6 to aylaOfdd oov dXttxovgytirw pi iyxaxaXixaiv. o tvdoxt'ioa>; ir oiq i]gtxiam So^ao&f/vaf 5. ffi'To; xai I'vv fifOtxtiit xor XgiOxov aov 6t' i^pimv Ixlxn xijv dvvafuv ror ,.rjyffiovixov aov xvevfiaxoq", oxtg diaxovttxat xo? fiyaxuftito) OOV xaidl 'IffOov XQtoxfp, oxeg i6a>gt'fiaxo yt'oi/ia oov xotq itj^oii 25 dxoaxoiotq oov xov alaivlov iteov. 6. dog iv to3 t'vofiaxi *w, b I Tim. I, 17. — Mt. 19, 17. — U Dan. 1, 42. — 9 11 Cor. 1, V 10 Ps, H2, $. 6. — 21 Eph. I, 4. — 23 Ps. so, 14. 1/17 o toil' — 'Aa{tuiv > f vel polius folium excidisse vidctur, cuni pa gina 545 in voce 9ibv desinat, pagiiui ^\b vocabuli& ;rai ikioZaQ incipu} 2i'6 imapx.*"^' >• h ra v | 8 natxl a i 6 ^ : r^ fivat d | 6 ro > * 8 *« viov h I 12 oov > li inofiaijTvpat d 13 i;/ d ; 16 iarutji h | 17 niomii aiTiTolg h I ftetati d b m v | 18 iltd^ap d f h | npoj^iiptaaftfvo^ + tU^ I V. 'Enlxhioti; {frx*! iitl d) Xf'po- Tovlag fmaxoniov {^mnxonov d, om- nia > v). Invocatio ordinationis epi- scoporum. .. cf.vu, js;}9.2; vw, ti,( — ua\.tem ac prophetam, qui sanctuarium tuum sine ministris non Jiquisti, qui benevolentia prosecutus es eos, in quibus voluisti brificari: 5. ipse nunc quoque intercessu Christi tui per nos in- 20 mde virtutem principalis tui spiritus, qui ministrat dilecto puero 10 lesu Christo, quern voluntate tua donavit Sanctis apostolis ad e aeternum Deum pertinentibus. 6. Oa in nomine tuo, Deus 'ocem usurpantem. Altera ex parte 20, i}; VII, 35, 10; VIII, 6, 11; 12, 8. )io;, similiter ac Ps.-Ignatius Trail. detur. Nequaquam autem ad eum i> 1 to Tov navroxgttTOQOi &eov referendum est. Etiam Ephiphanius i««fi9ftov. Cf. etiam Basil. (Didym.) Ancor. c. 68; H. 74 c. 5 respiciens Wv. Euoom. IV, I (PG. 29, 67$). Rom. 15, 8 dicit, awdiaxovdv (cum 1-7. Oratio locum obtinet in ritu Christo) to nvevfia to aytov patri ■rdiiutioDisepiscopi, quoutunturlaco- saltern. Locutio similis est ei, quae 'itae Alexandrini vel Coptitae, et in V, 20, 1 3 de ministerio filii legitur itoMarfflitarum. Cf. Denzinger, Ritus et de qua tbi disputavi. Praeterea ')'Kotalii]ini864lI,33— 24; 200— 201. considerandum est, earn fortasse non 2- 0 ^eds xal nat^g rov (x. vlov propric Constitutoris, sed ab hoc una 'on] Smiliter I, 8, 1; II, 20, i; V, cum oratione receptam esse. 476 #«, ixt car Jarlar ««e TMxk, ot* I rrarrbi; «a2 ^iga^ xcu i$t wt W/i/ii> rop oQt&fibv Ta Xoutw ixioxoxmv, xcartmv avrir tpiifjcavrcai^ rtp ir xt xat ftira Ttjv dva/vmotv xw Nofiov xai rear llfo- ^ijrtSPf X10V xt Exioxokdiv r/ftwr xai xdiv nQd§ta>v xai ra> Evccfftiimv daxaaaa&io 6 Xf'Qi]He\g xrjv ixxirjOlcv, *iyw 26 ,,7/ jfrt'p'? ''<>*' XKQiOv Tjiimv ItjUov XqiCxov xai rj dydxfj &iov xai xargbg xai tj xotrwpla xov ayiov xvivfioro^ ftera x h I 2 imaxonr,v f | ap/ifpcirifi' f | S iitt$ Tog f 6 navTOxpoTtup h v ( 8/9 ra npoataynaxa f | 9 <}i : r» m | 10 Xfcpioifiv h m V I II arptntatg -\- xai ( npnatpipfiv h ) 12 iiftti^ 13 iia > h I 14/lu TOV itfov — nvfCftart > h 14 ijftdii -f ;/** oi m V 15 xul Ti/Afj xai aiiiui; A \ iv : aw f | IB ttiiarwv a d : -f <'>"7'' ' m V I 18 t'li > h m V I 21 intaxonwv + xui f | r(u : ro a h v | 33 ft^V^ *^ - --- APOSTOLORUM VIII, 5. 7—12. 477 pitor cordis, huic servo tuo, quem elegisti in episcopum, pascere ctum tuum gregem et pontificem tuutn agere, inculpate mini- totem nocte ac die, et placando faciem tuam congregare nu- rutxi eorum, qui salvi fiunt, ac offerre tibi dona sanctae tuae lesiae. 7. Da iili, Domine omnipotens, per Christum tuum 5 ticipationem sancti spiritus, ut habeat potestatem remittendi pec- s secundum mandatum tuum, dandi cleros iuxta praeceptuni in et solvendi omne vinculum secundum potestatem, quam tri- sti apostolis, utque tibi placeat in mansuetudine et mundo corde, istaoter, inculpate ac irreprehensibiliter offerendo tibi purum et 10 Tuentum sacrificium, quod per Christum constituisti, mysterium vi testamenti, in odorem suavitatis, per sanctum filium Juum lesum tristam, Deum ac salvatorem nostrum, per quem tibi gloria, nor et cultus in sancto spiritu nunc et semper et in saecula xuiorum. 8. Et postquam ita oraverit, reliqui sacerdotes respon- 15 ant: Amen, atque cum eis omnis populus. 9. Et post precationem unus ex episcopis hostiam ofFerat in anus ordinati. 10. Et mane in loco ac throno ad ipsum per- lente a ceteris episcopis collocetur, cunctis eum osculantibus iculo in Domino. 11. Ac post lectionem Legis et Prophetarum 20 Epistularum nostrarum et Actorum atque Evangeliorum ordi- ' itus ecdesiam salutet, dicens: Gratia Domini nostri lesu Christi caritas Dei ac patris et communicatio spiritus sancti cum omnibus ^. Ac universi respondeant: Et cum spiritu tuo. 12. Et post ilotationem populum alloquatur verbis exhortationis. 25 V . 24 aanal^ia^m h | 25 xal > a | 26 xal narpog a f : >• d h v Ttvtv- '«0{ + el (— ff) f I 27 ^fiwv d | 28 n^oaptjaiv -\- ravttjv d ! 29 7ta(>a- v.;r(xov; d, sed i. m. nagaxk^aewg 6. rvrros xal ^fiigag] Item Con- clericorum vel potius secundum con- titutiones per Hippolytumseu Epitome textum loca Christianorum peccantium >bri VIII Coastitutionum apost. atque ac paenitentium. instituUones ecdesiae aegyptiacae ,0. ;rrfrr«»v «vr«r y«;.,a«««,r] Cf. ■d Tcrsiones huius scnpturae aethio- p^.j^- Qe eccles. hierarch. c. 5, «a et latina, quae soiae banc orati- ,£..„' < s,' „ „ '«, ^ . - ' ^ 3, o: IJarres yay oaoi nagfiai xutv «emtradunt; e contra Canones Hippo- j^^,,^^-,. «„,^ ^^^,„^ . . , ^^^■, yt c } ac Testamentum D. n. I. 21 ^^^^^ ^^ r,r,Uof.iyov. 3ciim reddunt verbis: die ac nocte. 7- liuv] Cf. Ps.-Clem. Horn. Ill, 72. 1 1. 17 xd^ig xr/.] Repetuntur haec " iiiovat xJj^^ovq] Gradus et ordines verba c. 1 2, 4. 478 CONSTITUTIOJJIW VI. Ecu xXtiQcoGttVtOQ avxov rov xfjc dtSaaxaUac Xirfov 91^ y iyoi *4v6Qiai 0 aStXtpbc UixQov 2. kvaaravTcor tufihnwv 6 xovoq iff' vtiyfjkov Tn>04 atffX&cov xrjgvxT^rto' Mt]ric rav it Hivmv, lit'tTiq rmv xm vofim cvtoS xaxayivead-at fjfiigaq xal pvxxog' 6. ^t^aicodtj 6t avxov: h tf EVOifffi^, Evcioij xal kyxatagt&^irfitj avzoig rto aylo avxov xotitrh, xaxa^io'ioag avxoig „xov Xovxgov xijg xaXtyytViClag" , xov ii'ii'- 20 (iaxoq xfji: aiat(og xvxdvxtg x<5v xXr^ft^i^r fidxoiv did xfjg fivrjoefog d^iw^^olow x(ov dyloiv fivaxijglw aa 9 Ps, 6, 10. — U Ps. j6, 4. - IJ Ps. 118, I a. — VJ Tit 3, 5. - 22 II Cor. 7, I. — 23 11 Cor. 6, 16; Lev. 26, 12. — 24 Ps. 120, 8; 89. l'. 1 iiaxovia^i il loyov : sequentia usque ad caput XVI vel partem litur- giam conlinentem praeterit f | 2 o > d | 8 fxttviut; >► a | xttl >■ a | 10 *<«i > d I 11 x«j>r.l(«ui' 4- v7it(i d 1 12 dnoHoXvypfi h v, dnonai.vrpt) '» ^ 13 tfwxian . . ai If r/ofi xi).. d h, v | 14 ra Suttitu/ftatu > h | 16 ^r evTok '■ avTovi h I 17 xatayhfoUat : fifkfidv h | f>f > d | 24 iSoSov; -\- avtiv i 25 iKtfveaiepor d VI. npooipvivrjaig O d) vnt(t rdv xari^^ovniviuv. Oratio pro catechu- meais. — Turrianus exhibet: 'W 9^fla /.fitovfyia, iv i npoatp. nL ^\ cipit caput verbo iv^aaBi v. j. 2. Vox dxpowfxfvoi hie et rafrac. )3 APOSTOLORUM VIII, 6, 1—7. 479 Cumque doctrinae sermonem finierit, dico ego Andreas ;tri: 2. Universis consurgentibus diaconus in excelsum scendens proclamet: Ne quis audientium, ne quis infide- . Ac silentio facto dicat: (VI) Orate catechumeni. 4. Et deles pro illis cum attentione orent dicentes : Kyrie eleison. & 5 vero pro eis precetur dicens: 5. Pro catechumenis omnes itente invocemus, ut, qui bonus ac hominum amans est, exaudiat eorum preces et obsecration es, et suscepta eorum tone opem illis ferat ac det petitiones cordis ipsorum, prout dit; revelet eisdem evangelium Christi sui, illuminet eos 10 lat, erudiat eos cognitione divina; doceat eos man data sua :ationes, inserat in eis castum ac salutarem timorem suum, ures cordis eorum, ut in eius lege die ac nocte occu- 6. et confirmet eos in pietate, adunet et adnumeret eos uo gregi, donatis eis lavacro regenerationis, indumento 15- litatis, vera vita; liberet vero eos ab omni impietate et locum adversario contra eos, mundet autem ipsos ab omni etUo carnis et spiritus, inhabitetque in eis atque inambulet stum suum, benedicat introitus ac exitus eorum atque pro- oderetur iis ad commodum. 7. Adhuc intente pro illis 2& nus, ut remissionem delictorum consecuti per baptism i in- n digni fiant Sanctis mysteriis et permansione cum Sanctis. est cum voce amaxo'i ac libro meo Die Apost. Konstitutionen nines eos, qui nondum ad p. 157— 158 ambo textus, alter iuxta ne in gradum catechume- alterum positus, leguntur. Meminit idem, admissi erant, quibus orationis catechumenorum et paeni- cebat verbum Dei audire; tentium synodus Laodicena c. 19. designat catechumenos vel 6. xov ivdvuatoq r^c dstea dimittuntur. Ilh'us di- victimam pro nobis caesam appellat, vestigia alias non inveni. et Nicetas Serronius censuit, eum lo- tA.] Cf. c. 15, 8. cutionem a Constitutionibus apost. ac- um hac oratione magna ex cepisse. Cf. Testimonia. — rw dXko- iasentit,quam Chrysostomus rp/w] Cf. VII, i, 3; Ps. 18, 14; lust. . bom. II, J — 8 (ed. Bened. Dial. c. 30: dno ruiv dlkotpitov, tovt- |o) super catechumenos di- sotiv dno twv novr/pwv xal nkdvatv pronuntiandam exhibet. In nvivfidrun. 4H0 xfjg fjitra tcov ayl dtaf/oi'^g. 8. iyelQfO&e, oi xaTT{xmif Tt/V tlQt/vijV Tov &eov dia xov XqiCxov avrov alri^aaod^i . tipt] rrjiv ^(ilgav xai avafiaQxijxov xai xdvxa xov jfpo'ror t^ ^a vfitov, xQiOTiaifa vfi ra xtXtj, i'Xtco xai tvfitptj xop ^eo»s o^ 5 JtlrjfjfieXrjfiuxojV savxovi: xdi (lovm dytwiixm 0(m 6ia xov OTOV avxov jrap«^eq XQOiixofitr, kt^irml kaog' KvQie iXitjoov, xa\ jiqo jiavranf xa jtaidia. 10. xiiymi dt avxcav xaq xtv xvQioii, b dia Xqioxov i)* d m | 3 rijv ^fitpav post ttva/td(itTitor d 4 ra tli^ r^* d h I lltwv a I 12/13 » .9fo^ t. n, a. d : 6 r.n. nyo^oXfv; h m v 1$ '■ o h I 13 14 toii tiaBt/ial.; d | 14 avrov h | 15 rtu fvayytliw d I 17 tff i a d I 18 ri dtififiaia h | 19 tvtjaov + avrov; a | 20 itov >■ d ; 21 X* •»' 23/24 xai fifia — lip^vfj >• h | 26 annnii d 8. Hie versus paucis verbis mutatis infra tn oratione vespertina c. }6, 3 ket in oralioue matutina c. j8, 2 repe- titur. Clausula vel formula comraen- datiotiis locum obtinet etiam in ora- tione Hdelium c. 10, 21 — 22j in pre- defunctis c. 41, x. — kmrrovi — m**" &ia&f] lustinus Apol. I, 49: ly «y'** vijr«tf 9HU dta xov Xf>i0rm w'^"' dvhS^Tjxttv. — xkivate *. fii..] '^•' egrinatio Silviae c. 24, 6 bunc ritani accuratius describit de officio ^^P^' tino agens. Cf. adnotatio ad caput ^ JU APOSTOLORUM VIII, 6, 8—7, 2. 481 gite, catechumeni: pacem Dei per Christum eius petite, uietum ac sine peccato et omne tempus vitae vestrae, mortem >nam, propitium ac benevolum Deum, veniam delictorum; >os soli ingenito Deo per Christum eius commendate; in- et accipite benedictionem. 9. Porro in singulis horum, 6 liaconus proloquitur, ut iam diximus, populus respondeat: eleison, et ante cunctos pueri. 10. Catechumenis autem inclinantibus episcopus ordinatus benedicat eis benedictione lodi: II. Deus omnipotens, ingenitus et inaccessus, solus Deus, Deus et pater Christi tui unigeniti filii tui, Deus para- 10 : omnium dominus, qui per Christum discipulos in doctores uisti ad pietatis disciplinam; 12. ipse et nunc respice super tuos> catechizatos in Christi tui evangelio, et da eis cor et spiritum rectum innova in visceribus eorum, ut cognoscant faciant voluntatem tuam, in corde pleno et anima volente. 15 ignate illos initiatione sancta et aduna ad sanctam ecdesiam et fac participes divinorum mysteriorum per lesum Christum, tostram, qui pro ipsis mortuus est, per quern tibi gloria et io in sancto spiritu in saecula, amen. 14. Et post hoc dia- dicat: Exite, catechumeni, in pace. 20 11. Cumque ii exierint, dicat: 2. Orate energumeni et vexati itibus immundis. Intente cuncti pro eis deprecemur, ut ; nfoiino/ttv] sc. v. 4. — ra fslcilius ab eo servari, si oratione vetere I Cf. Basil. In famem et siccit. traditafuit. Reveralocutiononduriorest . ;; Chr)'sost. In Matth. hom. quampraecedens.de quaconferasc. 5,2. ; Peregrinatio Silviae c. 24, 5; 1 4. Ps.-Dionysius liturgiam delineans lentum Domini nostri ed. Rah- dimissionis catechumenorum et ener- 899 I, 26 p. 55. In ritu bap- gumenorum et paenitentium meminit |uem I. Goar, Euchologion 1647 De eccles..hierarchia c. j, 2; j, 3, 6 —7. -359 publicavit, una cum psalte VII. Iliioafpwvtjaif vnhp rdiv ive(>- i commemorantur psallentes. yovfitrtuv (>• a cf. v. 5). Oratio pro £1717 xttTtijovfiivotv O v)" energumenis. — In Peregrinatione tola inl rdiv xaztjxovfihwv Silviae haec oratio et duae scquentes int d V. locum non habent, sed orationes pro 0 &f6g 7ia(}ttx>.r,Tov] Similiter catechumenis et fidclibus tantum. For- 2. Durissima locutio, ait Cote- mula fere ubique est: Benedicuntur OiTendit iam veterem librarium catechumeni, et sic fideles, et fit missa. ut textum ' mutaret. Cf. not. Cf. c. 55, 2; 39, 5; 43, 6. 9. Jon autem necessario ad Mado- 2. ol htgyovntvoi infra VIII, 12, lum referenda est; potuit ab 47; 35,2; 38,1 /st/iatofiivoi appel- larista quoque proficisci et etiam lantur, etiam a synodo Ancyrana c. 17. !IK, DiDASC. KT GONSTIT. AP. I. 31 482 CONSTITUTIONES TifiTjOy roli ilxa&dQTOig xai xowjqoU :nviv(t(totv xai Qvor^xm r avzov ixixaii dxit t/jq rov u/LXotqIov xaradvraOTtictq' 6 (lijOaq Tr5 Xtytwvt t dai^ovojv xai rtS dQXfxaxrp tha^oXf), i 6 rifit'iO^} avxbq xai vcv xqIq ajtootaTaiq rr^q tvOfj^tUu xai {fvd TO. kavtov xXdofiara axo xfjq li'BQyiia^ avrdiv xai xaBagiotj av d fiexa jtoXiriq dotfiaq. IjtoirjOiv. 3. txi ixxtvdSg vjitQ air ditiS-di/jitv odJioov xai ai'doxijOOi' avxovc, 6 dtdg, iv xij ivvdi aov. xXlraxt, 01 irtpyovfin'oi, xai tvXoytlolte. 4. xai 6 iM' 10 oxojtog ijttvxtoBco Xi'yoiv 5 (VII). ,'0 xov iaxvQov drjooi; »8 xdvxa xa axtvtj avxov dtagjtdaa^, 6 dovg ijfttv l§ovalav xaxttv ijrdi'03 6i' xai oxoQjrioii' xai Ijti Jtdoai' xt]v divafitr r ix&QOv", o xbv av&QfojfoxToi'ov 6g:iv dftBOjg oov", o Qr^sag avxov „dtg doxgaxtjv i§ ovQav tig y)ii\ ov xojtixai Qt}yfiaxi, dXXa djto xifif/g li^ dxiftiar <><* ixovQtov atJTOr xaxdroiav 6. ov xb ^Xif/fta §rjQaitfti a{ivoowi xai T) cutttXr) xj'fxn OQrj xai „fj aXrj&fia f/it'ft tig xbv aimra", or aim xa vtjxtu xai evXoytl xa B^rjXd^orxa, wi* vftrovoir «« 20 xQoaxvvomn' ayytXoi' 7. „6 ixtj^Xinatv ixX xiiv yfjv xcu ;rw( avxtfV xQf'fiBtr, b axxofitvog x(ov OQi'mr xai xaxri^orxat, ajiuh ^aXdoOij xai ^tjQah'tor ot'r^i' xai xdi'xag xoig xoxaftovg avti lS,tQ7}ftnii 114 xovg aldJrag' Ofttjr. 9. xai b didxorog Xeydxof UqoU^c^ ol htQyovfitroi. 30 VIII. Kai fitx' avxovg xQOOqmvdxm- 2. EigaO^f, oI ^dfttvoi. ixxtvwg ol xtoxoi xdpxig vx\q avxmv xaQaxaXicoii 2 Mc. I, 27; Luc. 4, 36. — 4 Mc. 3. 9- — » 2ach. 3, 2. — 10 Mt. 12.19.- 11 Luc. 10, 19. — 14 lob 40, 24. — Or. Manass. — 16 Luc. JO, iS. 17 Ps. 105, 9; 96. 5. - 18 Ps. 116, 2. — 19 Ps. 8, 3. — Ps. 148. i.; 20 Ps. 103, J2. — 21 Nah. i, 4. 3. — 2S lob 9, 8. - 25 Ps. 8, 7. 2 nvfvftaat xai Ttovtiftoi^ d [ {watrai h, sinnliter postea I S oixiit m V I dno : ^* h | 4, 6 avroi iTiiTtfirfOfi d | 6 avroi a | 8 o ©««v $ xttl 6 : 6 61 d, qui particulam 6 6h inlaxonoi in. Ifyotv et stiore in ignominiam propter voluntariam ipsius .ispectus exsiccat abyssos et minae liquefaciunt 16 manit in aciernum, quern laudant infantes et s^ quern celebrant atque adorant angeli; 7. qui et facis earn tremere, qui tangis tnontes et tare ct exsiccas ilUid et omnia flumina ipsa deserta pulvis pedum, qui ambulas super mare tanquam 20 8, Deus unigenite, magni patris fili, increpa 'et libera opera manuum tuarum ab alieni spiritus libi gloria, honor ac veneratio et per te patri tuo Stu in saecula, amen. 9. Turn diaconus dicat : Exite, 26 lis progressis prodamet: 2. Orate, illuminandi ba- tente cuncti fidelps pro ipsis deprecamur, ut Dominus enio rubro exhibet | 11 nattlv a* i. m., >■ a | 18 otpiv >> d | te ^pkrtt a, post yp. d | 16 ft'g -\- rfiv m | zonixov (t^y/ia m | : dni ^ m | 17 a/ivaaov d v | 21 o oineiXwv d a^ | 22 xal pr >> d m V I 23 twv > d | o : ^fct d | ^nJ + r^? d | 27 6ia — nai d I a^ >< h m V I 28 xal >• d | ngoilQate h, ngoaild^fxe ;i& d h m I avtovq a, avtoi v, xovtovi d : tovto h m It: Xetpo&eaia inl ((v/i; irtpyov/tivaty (+ vno biti9dftmv d) d v; tvxv flntt — oov] Locum ex- faiMsns, supra II, 22, 12; Tttm accedit I Esdr. 4, }6. VIII. llgoafpwvtjaiq vnl(f twv tpwTi- l^o/iivwv (;> a). Oratio pro eis, qui iamiam baptizandi sunt. 2. oi ^a>TiL,6/xfvoi] V. 5 et VII, 41, 1 ; VIII, 37, jSanTi^ofitvoi, a Latinis com- petentcs (sc. baptismum) vel electi 31* 484 CONSTITUTIONES oJtax; () xvQiog xaTa£,t(oari avrovi, fivijB'ii'rai sig ror tw otov {^dvarov, awavaQxfjrm avzoj xai {jtroxove ytvia^u ^aOtktUtg ttVTov xai xoivoji^'ovq tcov (ivarr^Qtcav atTOv, trrooij avYxaraiiSfj avzovg ftiza rdv 0(oC,0(iivoiV iv xij ayla cwoCm 6 xhjoln. 3. In Ixxivms. vntQ avtwv dttjdo'ifiti'' afi GOV dcoQEug xai xijg aXrjd^wijg aov vinf^toiac, rmv jrvev/iarii oov fivOTTjQloiv, xfjg (itxa xtXoixxiQ{ia)v {^tog vxodtl§}j avxolc b^r f/exaroiag, jrQoo6t^f/xai avzoav xtji> xaXivrpdlav xai xiji' Uofi Yt)OfV, xai ,,<}vyxQhp}j ror Gaxai'av vxo xovg xnAag atxdivt xdxn" xai Xvxgo/OtjTai ai'xovg asto ..xi'jg nayldog xov itaiiol xa\ xjig ixTjQtlag rtoi* 6at(t6va>v, xai i^sXtjxat avxovg axo xc 26 o&ifihov Xoyov xai xaGrjc axojiov jcQa^tmg xai xovrjQdc Iwi 3. ovYXf^QrjGtj dt avTolg Jtca'xa xa JtaQajtxco(/axa amm' r«j ixovoia xa\ xd dxovaia xai „e^ttXtt^fj to xax avxdiv X'^'(f^ r/ ov" xai „iYYQdtpijxai avxovg iv ^I^Xco ^oifjc, xa&dgn 6i I Rom. 6, }. — 2 Rom. 6, j. — 9 les, i, 16. — II loann. J, 22 Rom. 16, 20. — 2H II Tim. 2. 26. - 27 Col. 2. 14. - 28 Dan. 11, 1 II Cor. 7, I. 1 xaxatdst] d I 2 aitov h 5 *rj — dftiOwfttv > a | 6 ^k ]> h m v | vo/jio&fTii d | aAz/dor; d 1 aov sec > a | 17 npoii-BMtt b IS ^y + r^ a d I 1!) anavrtg d i/pnuv >• a ' 24 dSfi-tUai d h 26 avYl"' litjafi d h V, similittrr saepius postea | 27 xai rd : ret re d | 2-S <'yy» a d). Oratio pro pae- » apost. locum habet in nitentibus. — Cf. Chrysost. De in- )aro p. 192—200 edita et compr. Dei natura honi. Ill, 7 (ed. Jacobi syriaca, cf. Ham- Bened. I, 470); In Matth. hom. 71 ries 1878 p. 65. c, 4 (VII, 699). hie iascribunt: Evx^iy, ^ 2.7idarigdz6nov7iQaSsilarl}QOiJto^ &foz >, r^ tvfiei'cos; XQ0G6e£,afiH'0i; ttvxdiv xh^ Xtxaq, djtoxaxaOxr/Otj avi 10 ilg XTjv jtQoxtQav a^lav xai „axo6(6xtG v:thg avxoiv etjtfofitv xvgit v, xriuva xai Ttgvxari xiJJv xdvxw,' 20 Tov dif&gmjiov xdofiov xoOf/ov dvadti^ag did Xgtaxov xdt vofior dove avxqi ifitpvxop xal ygaxxbv xgbg xo CfffV ai'xbv IvH (og Xoyixov, xal dfiagxovxi vjio&//XT)y ■ d h | raxfotf d | 9, 10 ffM — ttVToig : avritg a | 11 arrjgla^ m v [ 12 ra d. — iKKTaiiw9i»0t» 7>\ APOStOLORUM VIII. 9, 4—9. 487 \det autem ipsos ab omni inquinatnento carnis ac spiritus, atque it illos restituens in sanctum ovile suum ; 4. quia ipse cognoscit ortnationem nostram, quoniam quis gloriabitur miindum se habere out quispoterit dicere purtim se esse a peccaio? universi namque lis subiacemus. 5. Adhuc pro eisdem intentius deprecemur, 6 t gaiidium oritur in caelo super uno peccatore paenitentiam agente, iversi ab omni opere illicito adiungant se ad omnem actionem am, ut bominum amator Deus obsecrationem eorum cite ripiat placide, restituat eos in priorem dignitatem ac reddat eis itiam salutaris et spiritu principali confirmet illos, ne amplius 10 'eantur gressus ipsorum, sed consortes fiant sacrosanctorum eius >aiticipes divinorum mysteriorum, ut redditi digni adoptione sequantur vitam aeternam. 6. Adhuc intente omnes pro ipsis uius: kyrie eleison; salva eos, Deus, et erige misericordia tua. citati Deo per Christum eius inclinate et accipite benedicti- 15 ;m. 7. Episcopus igitur has preces fundat: 8 (IX). Omni- ens Deus aeterne, dominator universorum, creator et rector ictonim, qui iiominem mundi mundum efFecisti per Christum legem ei dedisti innatam et scriptam, ut legitime viveret tan- im ratione praeditus, quique ei, postquam peccavit, tribuisti 20 litatem tuam incitamentum ad paenitentiam: respice in eos, cervicem animae et corporis inclinaverunt tibi, quia non vis nem peccatoris, sed paenitentiam, ut avertat se a via sua mala et at. 9. Qui Ninivitarum paenitentiam recepisti, qui vis omnes tines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, qui filium bona 25 luxuriose consumentem suscepisti patemis visceribus propter pae- sntiam: ipse nunc quoque accipe supplicum tuorum paeniten- n, quia non est, qui non peccet tibi; si enim iniquitates observa- is, Domine, Domine, quis sustinebit? quoniam apud te propitiatio • 30 Ugmv : 4mg«5v d \ 16 vnip avxwv naita d m v | 18 ovv a d : de ii r; a particulam infv/Jo&w — xoiaie et plures similes sequentes litteris usculis exhibet acque atque inscriptiones | toiadt -|- rim d | navToxgaziuQ I 19 xtti !> h I iiavtwv : ovtatv d | 20 xoauov xoofiov v \ 22/23 r^' tov dya^r^Ti h I 24/25 d).).a — ware : tw? to m | 26 iniatQ(\pai m | » >• d I 80 olxtrdiv d m | 81/32 nagattjQ^arfq h m . Inscribunt codices a v: Xsipo&iaia inhg rdiv iv fieravolec. 488 CONSTITUTIONES iaziv"' 10. xal aytoxaraOTrjaov ovtovc ry ayin gov ixxi.rida til ^QOtiga d§ia xal Tifd(j dice rov Xqiotov, tov d^iov xai cmfnf^ t/ftcov, di' ov aoi 66§a xai jtgooxvrt/aig Iv ayiot jtvivftcai tf Tovq alcovag' a(ii]i\ ii. xal 6 dtaxovoq Xc/t'Tcw !-l^o>lit(3*t, S h' f/irai'oia. X. Kal jtQOGTid-ir(o' 2. Mrjrti rav fi^ 6vi.'aytivmv xqo Bird), oaot ntorol, xXlvcofziv yorv dtri^tofiBv rov 9iov 6ia xi Xqiotov avTov, jtavtsg ovvTOveoq thv &e6v 6ia rov Xgiati avrov JiaQaxaXiocofiev. 3 (X). vxiq rfjq elQr/i^r^g xai t^^ ivOt 10 &tlaq rov xoopiov xal tcov ityicav IxxXtjaimv dftj&difiiv. oxmsi Zfov oXatv ^f05 aidtov xdi di'ac o oixrlgitmv &tbg ;^a()/(JJ7Tat avxovg ralg ayiau ciffl 16 Mt. 28, 20: 7, 2S. — 21 II Tim. 2, ij. 1 avvovi + iv h I 2 xov pr >■ h m v ( xov sec : xal v | 8 ^i* to J, iv xm i\% 7Vpooxt&fo9ot m | 6/7 7tgoe?Mtiw a ( 7 to yow h I xtii ^«* ^F 8;9 novrcj — aviov > d | avvxorwi; rov : aixov w; h | 9 r^s pr >■ hnJ'" r^; sec > d I 11 Q^eos : xa h j 13/14 dnoaxohxtj^ + tov 9f0v d ! 14 »#( xwv sec + x^s oixovftfrtxfji d | 15 o >• d | 18 uvivioxov h | 19,20 «' — otffiXiiv >► h I 21 vnb tov ; vn h v | r«Jv ovvwv d xdav > d af^ > dh m V I 25;27 vniff — df^Qwfitv > a | 26 dviavov m, d%ttviov h, orovi*«i' " II. Cutn in dimittendis ordiaibus prioribus vox nfoekSttf usurpetur. hoc loco vox unoi.veo^t adibibcri *>- detur, quod pars liturgiae prior tn APOSTOIOBUM vm, 9, 10-10, 7. 489 et restitue illos sanctae ecclesiae tuae in priorem digni- honorem per Christum Deum ac salvatorem nostrum, I tibi gloria et adoratio in sancto spiritu in saecula, amen, iaconus dicat: Abite, qui estis in paenitentia. Et addat: 2. Nemo eorum, quibus non licet, accedat. Qui 5 imus, flectamus genu; precemur Deum per Christum eius; entente Deum per Christum eius appellemus. 3 (X). Pro tranquillitate mundi atque sanctarum ecclesiarum oremus, universitatis perpetuam et stabilem suam pacem nobis ut nos conservet perseverantes in plenitudine piae ac 10 i virtutis. 4. Pro sancta catholica et apostolica ecclesia usque ad fines extensa oremus, ut Dominus eam incon- ;t fluctibus non agitatam conservet atque tueatur usque ad ationem saeculi, fundatam super petram. 5. Et pro sancta )chia oremus, ut cunctorum dominus nobis donet con- i& ine remissione caelestem ipsius spem et reddere ipsi assi- ecationis debitum. 6. Pro universo sub caelis exsistente tu eorum, qui recte dispertiunt verbum veritatis tuae, ore- £t pro episcopo nostro lacobo ac parochiis eius oremus, ;copo nostro Clemente et parochiis eius oremus, pro 20 nostro Evodio et parochiis eius oremus, pro episcopo mniano et parochiis eius precemur, ut misericors Deus le dicitur catechumenorum 9 flat, xal vnif zwv ivravSa xal Similiter infra c. i6, 10 vox vnhp twv anavxa/^ov (cf. v. j— 6) . . . e adhibita fideles dimittuntur. xal vnsQ t^g oixov/iivtji (v. 3) xal jiptovjjoiq vnhf rwr niardiv, vnsp t^s ixx?.rjaiag r^g M^X&^ nega- I fidelibus. — Synodus Lao- twv z^g y^g ixxstauivtjg (v. 4) xal 19 de tribus pro fidelibus vn%g tiav dtoixovvtwv avr^v ini- i dicit, quarum una per si- axonwv anavrtov (v. 6). ecunda et tertia 6ia ngoa- ; — 20. Hae preces magna ex parte ; expleantur. Fortasse prima repetuntur paucis adiectis post Epi- bis dfi]&w/iev xtX. v. 2 de- clesin c. 12, 40—49, et in foniiam t. breviorem redactae etiam c. ij, 4—9. Ibrysostomus De prophet. 4— 15. Similes preces in liturgia Ani- : horn. II, 5 (ed. Bened. VI, brosiana etiam nunc dominicis Q.uadra- orationem respiciens dicit: gesimae pronuntiantur (cf. Duchesne, ftdvTtg dxovovreg rov ditt- Origines ed. I et II p. 189), in liturgia to xekfvovtog xal Xiyov- Roniana feria sexta hebdomadis sanctae. di/iev vnhp rov iniaxonov 7. Vix dubium est, hunc versum aut- epwg xal r^c drtiXi^tpfwg, totum aut magna ex parte Constitu- 9oTOft$ rov Xoyov x^g dktj- toris esse. 490 CONSTITUTIOKES ixxhp'tiai.; aoiovz, h'Tlf40VC, fiaxQOt/f/tQtvovTac, xat „Tlpiio*'" „t6 y^pac" :^(xQui}xrjTai Iv fvO£,itia xai dixaioovvy. 8. xoi Tc5r jiQiofivTtQojr ij/idjr dttj&^eof/tv, 6jto>g 6 xvQiog (tvotjftai wtb xavTog arojtov xal xovtjgov jrgdyftaTog xai ocotn' xai I 5 TO jiQ£G(ivTiQioy avTOIg jragdoxoi. 9. i';rtp ndtsi^g rfjg h dtaxovlag xai vjrtjQsoiag Qj//tJV, iixoig 6 xvQtoc afiif avTOlg xijv dtaxov'tav jioQaayjirai. 10. vxIq avayvmarm', rc5v, JtaQ^ivcor, XT^Qtiir xt xai og^avdiv 6u]9mfiiv, vxtQ ti avCvylaig xal rtxj'oyoviaig ditj&cofjtv, ojimg o xvgiog rovg jri 10 avTOvg iXii'fOtj. 1 1. vniq tvvot^fov ooioic noQhvoftivmv dfij vneQ r(3v iv kyxQaxtla xat BvXa^ila defjO-mf/ir. 12, vx'fQ xaQjtotpoQOVi'xmr Iv xfj ayla ixxXr/dia xal jtotovvrcoi' rot; xv xag l-JL^fifJOOvvag dsTj&dSftar, xai vxfQ xcar xag &vclai; xat re: aJtagx^Q yiQOCgxQovTan' xvqIoo xc5 &E(p ijiicov Serjd^fd/iit-', iixcK i 15 ytavdyadog £>£o-- dji^lifft/xat avxovg xalg txovQavlaig avxov dm^idi xa) 6<;) avTOlg iv tw jtagovxi txaxorraJtXaolova xai iv xA Jiorxt ^toijv aloh'iov, xai x<^(><<7^/Ta( avrolg dvxi rmv X(fo< xa tth'U'ta, dvxi xmv tjtiydcov xa inovgdvia, 13. vxig Vio^totitjxcov adiXq:tov i)/j(OV dtij^difiH', onmg 6 xvQiog a 20 avxovg xai ^ifiatcaaji. 14. vjilg xdjv iv dggmoxla i§,txa^Oi ddtXqidtv fjfifdv 6crj&mft£V, onatg 6 xvQtog gvatjxai avxovg , t'OGov xai xdotjg yaXaxiag" xai ooiovg aJtoxaTuaxrjOtj rf avxov ixxXtjOiu. 15. vnlg jtXtorxwr xai bdotjiogovvxmv 6t fitv, vjtig xdit> iv (ifxdXXoig xai i^oglatg xai qivXaxatg xat 26 ojToai* 6ia x6 ovof/a xov xvgiov dtrjd-difiev, vjteg rcor ^i' dovXsia xaxaJiovovfitvoiv der}B^(Ofitv. 16. vjilg i;f^(K»a' xci //< TOJi' i}fidg df-ffffdifitv, vmg xdiv „dt(ox6vxaiv rjfidg dta to 01 xov xvgiov" dtjj&dif/ti', oxoig 6 xvgiog ytgavvag xov 9vfior dtaoxsddoij xijV xad" ijf/cov ogytjv. 17. vxig x(5v l§co ov 30 xai jtiJiXavTjiiivmv dtTj&^rojtiv, ojtojg 6 xvgiog ar^xovg IxtOXQ^^j 18. r«?p Ptjxtojv xf^g ixxXtjolag (ivy fiovtvaco fitv, oxmg 6 ''^^^ xsXitoioag avxa h* T(p ^o^qj avxov „elg fiixgov tjXixiag*' of^^P 1 Sap. 4, 8. — 16 Mt. 19, 29. — 17 II Cor. 4, 18. — IS loann. ).| 21 Mt. 4. 2 3- - 27 Mt. 10, 22. — 82 Eph. 4, »)• 2 ro > h I 5 avtov d I napt/_oi d | 6 o !> d | xvptoi -\- 6 9t 7 r^»' iiax. avTOii a ] 9 0 > d | 10 oaiiui : xa)Mi m | 13 tii tert ; 16 inov^avioti m \ 18 aivivta — rdr > d | 19 o >• d | «rqfi'«7 JSJL APOSTOLOBUM VIII, 10, 8—18. 491 OS ecdesiis Sanctis suis praestet incolumes, honoratos, longaevos, praebeat eis honoratam senectutem in pietate ac iustitia. 8. Etiam x> presbyteris nostris oremus, ut Dominus liberet illos ab omni rpi et prava re et concedat eis integrum et honoratum pres- lerium. 9. Pro universe Christi diaconio ac ministerio oremus, 5 Dominus inculpatam ipsis largiatur ministrationem. 10. Pro ctoribus, cantoribus, virginibus, viduis et pupiliis oremus; pro ;, qui in nutrimonio et liberoruni procreatione vivunt, oremus, : Dominus misereatur eorum omnium. 11. Pro eunuchis in ACtitate ambulantibus oremus; pro iis, qui continentem et reli- 10 losam agunt vitam, oremus. 12. Pro iis, qui in sancta ecclesia blationes faciunt et eleemosynas pauperibus dant, oremus; et pro 5, qui Domino Deo nostro hostias et primitias ofFerunt, oremus, t Deus optimus remuneretur eos caelestibus suis gratiis detque s in praesenti centuplum et in futuro vitam aeternam, atque 15 onet ipsis pro temporariis aeterna, pro terrenis caelestia. 13. Pro ecens baptizatis fratribus nostris oremus, ut Dominus eos stabiliat t firmet. 14. Pro fratribus nostris mala valetudine afHictis oremus, It Dominus liberet illos omni morbo et omni languore sanosque estituat sanctae suae ecclesiae. 15. Pro navigantibus et iter haben- 20 ibus oremus; pro iis, qui in metallis, exiliis, custodiis et vinculis jropter nomen Domini versantur, oremus; pro acerba servitute sppressis oremus. 16. Pro inimicis et odio habentibus nos oremus; pro persequentibus nos propter nomen Domini oremus, ut Dominus mit^ato eorum furore dissipet iram adversus nos concitatam. 25 17. Pro iis, qui foris sunt et errore ducuntur, oremus, ut Dominus illos convertat. 18. Infantium ecclesiae recordemur, ut Dominus eos in timore suo reddat perfectos et ad menstiram aetatis perducnt. !l 0 > d I avtovq + dno d I 23 xal > ni | 25 tov > a | 27/28 vhsq twv L — deij^dififv > h I 28 xvfftoq + 6 9s6i d, sed etiam delevit | 29 ogyi/v f diij^wftfv mvl30o>dh|31 ixxkriaiag + ijnuiv d | o >• d 12. Cf. Liturgiae S. Basilii et S. Chry- iv ixfxa'floti, iv axlriitaii dovXsiaig ostomi ed. Hammond, Liturgies 1878 . . xekivofielta tov &fov nagaxaltlv. ». 117— 118. Ex hoc loco praesertim elucet, liturgi- 14—15. Cf. c. 12,45. Chrysostomus am Constitutionum aetatis prions esse, )c incompr. Dei nat. hom. Ill, 6 (ed. quamquam auctor operis nonnulla mu- iened. I, 468): vnep twv iv voaoiq, tasse vel addidisse censendus est. 492 CONSTITUTIOKES 19. vxiQ dXXtjXoiV dEf/d'CofiiV, ojtcoc 6 xvpiOu dtartjQt'fixi h(^^'' ^vkd§ij Ttj avTOv X^Q'^'^'' ^^^ tiXo;; xai „^V0Tjtat riftai tov xoftifj xai „ndvTcov tcov axavdaXmv rwv igyaCofjiveov Xfjv opoula xai eaioy ilq rijv ffaaihlap avrov ttjv ixovpdviov. 20. 5 jtuOTje ^-vxfj? xQ'^^'^^'fi'i ^fti&cofitr. 21. otoaov xai dvac fjftdc, 6 d^eoc, Trp iXeti oov. 22. iynQcuiti^a' ditjd^ii'xtQ txxt lavTovg xai aXXr/Xovg too Qcuvti detp dta zov Xqiotov jtaQaBoi/ied-a. XI. 'KjtevxtQdco ovv 6 dQX'^Qtvi: xai Xeyirm. 2 (XI). A'lJj 10 xavxoxQUTOQ, „vtpioxt o Iv vtptjXolq xaxoixcor, ayte iy apt dvaJtavofiivt', ai'agx^, f^ovapxe, 6 did Xqioxov xrJQvyfta yvck 4(ivg i](iTv tig ijilyi^moiv t//c Orjg 66§rjg xai xov ovoftaxoe oov k(faty(QOi6f:V tffJlr fh xaxdkTjtpiV 3. euro,; xai t'vv tstiii Ai* avxoK kxi TO jiolfii'iov GOV xovxa xai XvxQOHiai oei'to xdcrji; dyioiag: lf> .iroriypas JTpasCOTi, xai 6bq (p6,3q} (fo^tlo&al Of xai dyd^n nya Of xai axiXXtod^at curb jiqoocojiqv do^rjq aov 4. ivfin'ijc ytpov xcd I'Xeos xai ixijxooq iv xalg XQoatvxals ot'rcot*, xai Xa§,op avxovc. dxQinxovc, dfttfixxovq, dveyxXtjxov^, Tva o)Oiy ajm 0v", dXX' i'va cooiv oqxiol xai fitjdii;; h' avroli tj xoXo^oq areAf^g. 5. aQwyl dvvazi djtgoooiytoXrjJtxs, ytvov di'xtXij^xai^ Xaov 60V xovxov, ov ki(Xt${o Ix fingiddrnv. or i^r/yoQaCai; xiftkp xov Xqioxov aov al'fiaxi, jtQoaxdxtjg, tMxovQog, rofut ^vXa^, Xflxog igviJi'oxaxov, qiQayfibg dofpaXilaq, oxi „ix xifi 26 xfi^Qog ovStlg aQjtdoai dvyaxai"' ovdh ydg toxi &tb^ diaxip ^n ixegos, „bxi Iv ool f] vxofiovt) rjfiwv. 6. iryiaoov avxov^ iv tj^ dXri^itn oov, '6x1 6 Xoyo;; 6 obc dXt'i^ud ioxiv", dxgoexdQtot djtagaXoyiaxt ' gvaai avxovg „jtdorjg I'doou xai xdaijQ ftaXaxiaf navxbq Jiagajrxojftaxoc, jrdarji ijifjgsiag xai (brdxtj^, dxb ..yo^'' SO ix^gov, dxb ^iXovg .TfTOjU^j'Oi' tifttgai, dxb Jtgdyfdaxoi Ir Cxoit diajtoQfvofJtJ'ov"' xai xaxa^iaxjov avxovq xfjq almflov Qat^i iv XgiOx^ Oov, xcp i-tm aov xm ftovoyei'tl, Tci &i(p xai omt 2 Mt. 6, 13; 15, 41; Ps. 140, 9. — 10 les. S7, ij. — 18 Col. 1. u- -^ 19 Epb. s, 27. — 22 Act. 20, 28. — 24 loann. 10, 29. — 26 Ics. 45. >i Ps. 61, 6. — loann. 17, 17. — 28 Mt. 4, 25. — 29 Ps. 6j, 2; 90, j. 6. 1 d h I t^jjijffj; a I 2 tiiaifv>.acrj d m, + ^f*oc m 3 xiHr o«in* > nj I 4 atia^ + tj/aai d I 6 iyfigoftffhx h | 6/7 iaiTor^ ixxtxAi m 9 ovv h m V : di a, > d I 10 navxoxyaTwp hv|o>'hiiiv|^»'>h ro nobis invicem oremus, ut Dominus gratia sua conservet -ac custodial usque ad finem et iiberet ttos a maio et ab omni- cTcindalis operanHum iniquitaUm et salvos nos ducat in regnuiii '~»^ caeleste. 20. Pro omni anima Christiana orenius. 21. Salva *^«~ige nos, Deus, misericorJia tua. 22. Surgamus. Orantes 5 ^■~»t:e nos ipsos atque mutuo viventi Deo per Christum eius *^^~* *Tr»endemus. ^^I. Prccetur autem pontifex et dicat: 2 (XI). Domine omni- •*^s, allissime, qui m aids habitas, sanctc, qui in Sanctis reqitiescis, *"C^is expers, monarcha, qui per Christum dedisti nobis cogni- 10 "*^ praedicationem in agnitionem gloriae tuac ac nominrs tui, 'J- manitestavit nobis ad comprehensionem; 3. ipse nunc quo- X"espice per ipsum in lioc ovile tuum, et libera illud ab omiii '^T-antia et prava actione, et da, ut te timore timeat ac dilectionc ■^iligat et conlrcmiscat a facie gloriae tuae; 4. sis eis clemens, 15 ^^^"t>itius ac exauditor in precibus eorum; et custodi illos immu- ^P^l^s, irrcprehensos, inculpates, ut sint sancti corpore atque ^■^^la, nou habctiles maculam out rugam aiit aliquid hniusmodi, ^ '^ ut sint integri nullusque inter eos sit mutilus vel iniperfectus. jj^ T)cfensor, potens, personarum non acceptor, sis auxiliator populi 20 1 huius, quern elegisti ex decem milibus, quern redemisti pretioso ■Visti tui sanguine, patronus, adiutor, propugnator, custos, murus tissimus, vallum firmitatts, quoniam ex manii tuo uemo polesi ^per£; non enim est alius Deus sicut tu, quia in te est nostra xspfilatio. 6. Sanciifica eos in veritate tua, quoniam sermo tuus 25 cruas est, qui gratiae causa nihil agis, qui decipi non potes; libera S ab omni morbo et omni infirmitate, omni delicto, omni injuria t fraude, a timore iniviici, a sagitta volartte per diem, a negotio in tenebris peramhulante; et dignare illos acterna vita, quae est in Christo tuo, tilio tuo unigenito, Deo ac salvatore nostro, per quem 30 11 f/ora(>xos h | 13 d/ avrov >• h | 17 xal tert >• h | 18 duffinrovi > d | tivey^ffr/rtoi a, corr a' t 21 dpptuyk h \ 22 ov — fivpidduti-^ a | 23 aov > d ittixovQO^ -^ xal h | 24 ipvftvoiatov : oxpcijaiov h \ da d h m V I dndxr,i > h | 30 ntrmfiivov a | /k + rew v | 32 aov pr a d r : > h •» 22. Cf. C, 14, 3; 56, 2; j8, 2; 41, 2. XI. 'Enix'/.Tjitii Ttuv Tttaruiv {tvj^'t d). Invocatio pro fidelibus. 4. di(itnTovi dft, dreyiff-^TOVi] Cf. c. 12, 49; 48. J." 494 iffMV, 6i ov 001 d6§a xat oe^ag Iv ay in nvix^tart vCr xa\ a xa\ ilg roi»- aldivaq rcOv aio'n'wv afn]i'. 7, Kat f/ETu TovTO Xtyixco 0 dtaxovoq' IlQ6ax*otiiv. 8. aoxa^toOm b kxtoxoxoq xiiV ixxXfjoiav xal Xtyizm' 'fl fiQt'iVii 6 Ihov fitra xdvTcov vftdiv, xai 6 Xabc ajroxQivaClfixt Kei Tov xrevftaTOi; oov. 9. xal 6 dtdxovoc tlxnrm jrdotv oact^f dXXtjXovi tv ", xal aaxaZto9^a>aa%' oi xX^QOv tov inioxoxov, at Xa'ixol avdQtc rov^ Xmxovc, ai yiTc raq yvvatxac. 10. ra xaidia di OrrjxtTmaav XQog Tfp jfrjfn 10 xttl dtaxoi'oc avTOlc iTfQOi; totoj i^iarag, oxoig ///) araxtdii xal aXXot 6tdxovoi xtQixaxuxansav xai oxojtdxataav TOV4 avi xal xag yvvalxac, oxoig fii) &6(fvli6g xig yivrfxai xat fit] xiz wd ») ipi^vQiotj t} i>vaxd§tj. 11. ot 6i iStdxot-'Oi loxdc&moai' lig xdiv dvdgcov &VQag xal ol vxodtdxovoi itg xag tcov yvvao 15 oxmc fjj'i xtg i^tXB^oi ftr^xe dvotx^thj i] O'VQa, xdr xiaxn^ xti xaxa xbv xaiQOi' xF/g dratfogag. 12. tig 6h vxodtdxovog 6tiM dxoQgv^fiv ;ff/(>o5»' xofg iiQBvCtP, ovfjjioXop xa^^agoxTixog d^^wr if KB di'axufiivwv. XII. , fit] rig rdiv (Tf(fo- d6§coi>. oi xf)i> XQ(6xTjV tvxf]v evy/iftivoi XQoaiX9iri' xa xaidia XQOoXafi^dpto&s, ai fifjXtQfg' f/tj xig xard xtvog, fir} ti; ^i' r^o- xQlotr oqBoI XQog xvqiov fitxa qo^ov xal rgofdov iarSxii oiwt'' 25 xQooiQttv. 3. wv yepo(ii'v h | cc^fonui d ! 12 rif > h m v | 13 imodiaxovtn d | 14 iianoroi d 15 dyoix^fii h : -Uij a d ni v 17 djiogvifuv d v, anoiitiut 1 (pi'Z"' XftQwv d I 20 Vf' a I 21 f^ij n; rw>' dnioiwv ^ d | 22 ivjr^o/jfviti . tjtttnii i ntioaf?.9fTe d : npoi>.9itf a h m v | 26 niiooif/tpfiv a-, nyooififfn a ui », >> h I Jtff. iiiv : npoa^ipuvv d | 7tQ6a«lyayfiu>auy d 9. Synodus Laodicena c. 19 post- zort tovi laTxov^ t^v itp^vift A> qujm de orationibus dixit (cf. c 9), dovat. lusXhms Apci. I, 6y. 'AiJ.^l»wi pergit: tiff' ot'ro/; rijv fiprivt/v 61- stea diaconus dicat: Attendamus. 8. Et salutet episcopus ac dicat: Pax Dei cum omnibus vobis. Et populus t: Et cum spiritu tuo. 9. Diaconus vero dicat omnibus: 5 OS invicem in osculo sancto; et clerici osculentur episco- viri laicos, feminae feminas. 10. Pueri autem stent ad I, ac diaconus alius ipsis praesit, ne inordinate se gerant; iconi deambulent inspiciantque viros ac mulieres, ne aliquis oriatur et ne quis nutum faciat vel susurret vel 10 1 1 . Diaconi vero stent ad ianuas virorum et subdiaconi mulierum, ut nemo egrediatur neve aperiatur ianua iblationis, licet adveniat quispiam fidelis. 12. Unus autem us det sacerdotibus aquam ad lavandum manus, quae res it puritatis animarum Deo consecratarum. 15 Porro ego lacobus, frater loannis Zebedaei, aio, ut iconus dicat: 2. Ne quis ex catechumenis, ne quis ex IS, ne quis ex infidelibus, ne quis ex heterodoxis; qui >recationem fecistis, accedite; matres, assumite pueros; >ntra aliquem, ne quis in hypocrisi; erecti ad Dominum 20 'e ac tremore stemus ad offerendum. 3. Quibus peractis isque nonnullis similibus ov Iwdwov xov Zefifdaiov. Coii- 5 traditus est, ut post ora- stitutio lacobi fratris loannis Zebedaei. lo se invicem suscipiant — Inscriptio Turriani esse videtur. Cyrill. Hier. Cat. myst. Codd. a et d verba capitis priora tan- ast. De prodit. ludae horn. quam inscriptionem habent; v notam Ps.-Dionys. De eccles. de vita lacobi exhibet, cf. c. 4. 3, 2. Alios locos paral- 2. oi t^v npvii^v evx^*' fvy,6fjtivoi] ;t Probst 1. c. Supra II, sunt fideles, ut vox sequens indicat et um pacis, baud dubie per e capite 36, i apparet. Prima oratio n, orationi fidelium prae- autem est oratio Hdelium c. 10 — 11. — op&ol . . iardiieg wfiev] Chryso- , 57, 15. storaus De incompreh. Dei natura IV, 5 us Cat. myst. V, 2: katgd- dicit, diaconum omnibus praecipere: t6v iiaxovov xov rlipua- '0(}Hol atwfxev xaltDi, • T

      6 CONSTITUTIONES Tffj ljtiOx6:Jtn) jrpo.; to Q^vCiaGxijQiov, xa\ ol JtQtQ^vrtQot Ix A ffiTOt" xai fg fvoivvfivir OTTjxiTcoOai', o)z av fiai^rjrat .TnptOTi (W*)a(Jx«'Ao> • dvo dt didxovoi i§ ixartQCOv toir ftiQoiv roC (jTriplov xarfxtToaav i§ vftivcov Xtxrcov QixiAiov tj xrtQor n 6 ij ofl-onyc, xai f'/Qifta a^oaoiiHTOoaav to (HXQa xtiv \xx Coiati', ojtcoii at' ft?) lyxQi^Jtroivzai fl^ ra xvxeXXa. 4. fv^Oi ovt> xa&' tavror 6 aQyjsQfvg of^a roTg uQevatv xai Xaf/jiifav i£ XtyiTcnoav, on Kai /itrlz tov [iaxo^ (JO v. 5. xai 6 a(f4i:V rm 16 xai jtdvxti' 'Aiwv xai dixaior. xai o (iQXifQiv>; tlxarco' 6.2 tUb! aXrj&co4 xai dlxaiuv nQo jidrxcoi' drvf/velv Sioq OQaai^, if dyivi'tfTOi: uxor], ij ddtdaxro^ ooyit, 6 JtQiaxoq rfj tpvoii xai fiopoe t(p elvat xai xQeirrtov xi 26 tcQiD^fiov- 6 Trt xdvra ix tov fttj ovro^ lie ro tlvai xa\ 9 II Cor, I J, 13. - 17 Eph. 3, 15. — 21 I Cor. 8, 6. — 25 Rom. «, 17 2 ttvtov > h ni V I napfatuttf!; + rtSi h | 3 h tn 14 r^r >>! 16 utg u).fi&w; post dixaiov d | dixaiov -}- xai h | 17 ngo xwv : xptit'^i ^ yf%>vtittuv d h m I ovvoii d m v | 19 toy pr : xul h 21 xtai ; J«i '^ ' 23 dtffTepi'ai d 24 r;;; tfvafiu; h | r« d h m I x(tfttToi- a v | rtttrr'u >ii 26 0 > a — ol nffafivtepot ix ie^tdiv *rA.] (Doctrina XI] apost. ed. Funl pj* Cr. Canones ecd. s. apost. c. iS, i — dvo di didxovot rtk.] APOSTOLORUM VIII, 12, 4—7. 497 . dona ad altare admoveant episcopo, ac presbyteri a dex- lius et a sinistris stent, ut discipuli magistro assistentes; item diaconi ex utraque parte altaris teneant flabellum ex IS membranis aut pennam pavonis aut ex linteo ct sensim : parva animalia volitantia, ne in calices incidant. 4. Orans 6 apod se pontifex una cum sacerdotibus et splendidam vestem : stansque ad altare tropaeum crucis in fronte manu faciat It: Gratia omnipotentis Dei et caritas Domini nostri lesu et communicatio sancti spiritus sit cum omnibus vobis. At- ones una voce respondeant: Et cum spiritu tuo. 5. Turn 10 :x: Sursum mentem, et omnes: Habemus ad Dominum. Et x: Gratias agamus Domino; et cuncti: Dignum et iustum X pontifex dicat: 6. Vere dignum et iustum est, ante omnia s te verum Deum, ante creaturas exsistentem, ex quo omnis tas in caelo et in terra nominatur; solum ingenitum, prin- 15 ;xpertem, rege ac domino carentem, nulla re indigentem, boni largitorem, omni causa et origine superiorem, semper odemque modo te habentem; a quo cuncta tamquam e car- > quibusdam ad exsistendum processerunt. 7. Tu enim es s expers cognitio, perpetuus visus, auditus ingenitus, sapi- 20 non edocta, primus natura et unus exsistendo ac omnem um superans; qui omnia ex nihilo in rerum naturam pro- r, ID Orieate propter aerem servavit Liturgia Mozarabica, cf. Migne, fieri oportuit. Consuetudo PL 85, 115. wc Latinis omnino ignota est. j. cf. Cyrill. Hier. Cat. myst. V, isuetudines monasterii Qunia- 4—5; Chrysost. De paenit. horn. 9 ,}0,Spicilegiumed.L.d*Achery (Bened. II, 349). ; ed. De la Barre 1723 I, 677. , , , ^ rt j . r« xvn,U.a] Qyamdiu clerici , ^- '"/ '"'"'Z «>'^'^''^"»'] ^^- ^"*»- cum episcopo vel presbytero AP°^- ^' '^' ^'''^°«- '• ^-S- ite commuaionem sumebant, 6—7. Cf. VII, 35, 9—10; VIII, 5, in maioribus ecclesiis pluribus '~~2- i opus erat. 6—27. Ps.-Dionysius De eccl. hier- teiQiq xtX."] Chrysostomus De arch. c. 3, 3, 7: xov vftvov xovxov X.. hom. I, 4 (Beoed. II, 463): ol /ihv viivoXoyiav xaXovoiv, oi ds tepov anxetai (6 leptve) xtSv r^c Bgtiaxelaq xo av/i^okov, alloi tivwv, live ov vftlv avxbg 3h tug olftat 9etoxegov legapxt^^^ rait^ynagaxovxvfiovxoeiv, evx^Qioxiav wg nepiexxix^v xdiv sig ttf int^^iyS^o^e avxif' xal ^/iSg &s6Sev dipixofthnov liQoiv dei- vftaxi oov. Orationem con- pwv. X, DlDASC. ET COHSTIT. AP. I. S2 498 CONSTITt'TlONBS dia zov /iofoytvov^ aov viov, avrov i xafidgav orrfiof" 16 „cog diggiv txreivag" xal „ttjv yrji< tx ovdtvbg idgvaag'' yifai fidvy, 6 xijiag aregtcofia xal vvxra xal fifiigav xaraaxevd&a^, 0 i^aryarfcav g:wg ix &7jaavgdjv xal t/J rovrov ovOroX^ htayajw TO axorog dg dvdxavXav rcov iv rw xoofioj xivovfiivatv loku', 0 rov iiXioif rd§ag „dg dgxdg t^c rifiigag" iv ovgavm xai njy 20 mXTJvtjv „€l? dgxdg ri)g wxxog" xal rbv xogbv ttov darigafv h ovgavfp xaraygdipag etg alvov rrjg afjg fityaXoxgtXilag' 10. i xotrJGag vdog xgbg xdoiv xal xd&agatv, diga ^corucor xgoq dT]v vx avrov tog ixa'Uiv dadtxo^* 26 fiivrjv rrjv xgooxixrovoav avrQ XaXidv' 11. o xoiijaag xvg .tpoj oxoxovg xagafivS-lav, xgbg ivdeiag dvaxXrJgaiaiv xal rb &(Qfiai- vsO&ai tjfidg xal ^pwxi^eo&ai vx' avrov' 12. o Tjjr fitydXtjV &dla(h aav xa>(>^Oas rrjg yfjg xal rifV pitv dvadtl^ag xXartjv, rt^v it xo6\ 2 loann. i, I. 18. — 8 Col. 1 Cor. 8, 6. — II Col. I, 16. — 26, 7. — 20 Gen. 1, 16. I, 15. — 4 les. $,6. — 6 CoL 1. iJi 14 Ics. 40, 22. — 15 Ps. loj, a, — 1 viov aov d | ndvroav -f- tuiv d | 4 aov -j~ ""l npouirvyqrqfv Xpituv d I 9 aov v'lov h m , 10 non^oai -\- rd^ ovviovi dvfdfift,; d et seqtdtBT linea erasa | II aldiva h ; 17 arolif a e | 17/18 in. t6 axorog : ^nayotiTOi d | 19 eii ovffavov m | 21 r^ af/ /jteyaXongfnfia d | 23 xal dyanvo^v > s \ ykwaoi]i h | aAjJrroi'ut d 1 24 indftv d, tnatv h APOSTOLORUM VIII, 12, 8—12. 499 it unigenitum filium tuum, ipsum vero ante omnia saecula voluntate et potentia et bonitate absque intermedio, filium tm, verbum Deum, sapientiam viventem, primogenitum omnis t, angelutn magni consilii tui, pontificem tuum, regem t dominum omnis naturae, qijae intellegi ac sentiri potest, 5 omnia, per quern omnia. /^. Tu namque, Deus aeterne, per ipsum condidisti et per ipsum cuncta dignaris con- providentia; per quern enim ut essent donasti, per eundem L bene essent dedisti; Deus et pater unigeniti filii tui, qui 1 ante omnia fecisti Cherubim et Seraphim, saecula et 10 5, virtutes et potestates, principatus et thronos, archangelos os; atque post haec omnia per eum fabricasti hunc qui mundum cunctaque, quae in eo sunty/^. Nam tu es, qui ut cameram statuisti et ut pellem extendisti, ac terram supra collocasti sola voluntate; qui fixisti firmamentum et noctem 15 I £abricatus es, qui lucem ex thesauris eduxisti et illius done induxisti tenebras ad requiem animalium, quae in moventur; qui in caelo solem posuisti ad dominium diei n ad dominium noctis, atque chorum stellarum in caelo de- in laudem magnificentiae tuae; lo. qui fecisti aquam ad 20 ac expurgationem, vitalem aerem ad aspirationem et re- lem et editionem vocis, dum lingua aerem ferit, et ad audi- em adiuvat in sentienda loquela incumbente ac penetrante; fecisti ignem ad solatium de tenebris, ad indigentiae ex- m et ut calefieremus ac illuminaremur ab eo; 12. qui 26 agnum a terra separasti, et iUud quidem reddidisti na- hanc vero pedibus perviam effecisti, et illud quidem n. uliovwv] Cf. lust. Dialog. /jLifih ftiaov n td^fn tov yeyevvtj- - yevvi^aag fiovk^asi xtX.] xorog xal tov ycv^jf/Morof xrX. — >ialog. c. 128: Ttiv dv»afiiv apx^fp^o trL] Cf. v. 51. Eusebius q. n est Ariana, ut docent Atha- 8. to that xrk.] Eadem leguntur at contra Arianos HI, 66—67 c. }8, 5. — npo ndvrtov] Sic multi ius Naz. Orat. XXIX, 6. Cf. veterum, cum alii, ut Epiphanius H. 65 itavi in libra Die Apost. Kon- c. 4—5, angelos una cum caelo et terra p. 167. — dusaixsvTwo] creates esse censeant. — Xegovfiifi Naz. Orat. XX, 7: d&xhv ■ xtL] Cf. VII, 35, 3; Ps.-Ign. TraU. 5, 2. •btrnf (lii XQOVov nagsv^in, 10. o tt. v6(oq xrA.] Item c. 29, 2. 32* 500 CONSTITUTIONES ^adifjor jtotijOaz, xa\ rr/v //£>» „^c6oig (iiiCQoU xai fieyaXoi^' xh^ d-vvas, i:i{i* dfe r/fiigoiq xai drti^doootc xXt/Qfiiaae, ^yrofc r' *■ ^OQOiq aTf'V'ac x«< ^ordvatq cxufittvcooai; xaX dv^tdi xn- xa\ oxiQfiaoi jclovriaag' 13. 6 ovorijodfievoz d^vaaov xai itija 6 xvTog avtfj jrtQid^ek, aXfivQtoj' vidrcov aeaajQivfddva xt/ ' cfQa^ag 6e avrijv JtvXaig'' dfiftov Xtjczoxdrrjc.' o jrrtr^. (/ev avTf)v xoQi^cov el; ogecav fityt&oq, xori de aTQCovi'vtov aicr^$ ilg xtdlov, xai xoxt fxhv ixfiaivcov x^t/idii'i, xorl 6t xQovi-w yaXyfl'tj mc vtcvQixoQoig xXcorfiQOiv tvxoXov tlvai xq'oc xoQiia' 10 14. o xorafiols 6iaC,waag top vxo oov did XgiOTOv yevofttvtir xoofiov xai x^i^f^'^QQOiq ixixXvaaq xdi xrjyalg dfvdotq fuBvOa^, ogiatv di xtQKkplY^ag fig tdpar drgefti} yfg dotpaXiOxdxrjV. 1 5, kxiif Qcodag ydg Gov xbv xoGfiov xai disxuafirjaag avxoi' ^oxdvau ti- dofiotg xai iaoifiotc, ^ojoig xoXXotg xai dtagjoQOtg, dXxiftotg xni 15 d(}9^t%'f6TtQ0tg, k6o}6lnoii xai IvfQyoJg, ijfitQoig xai axi^daoou, hQxtxcHv avQiyfiOlg, xxrjVfov xoixlXatv xXayyalg, h'tavxcit^ xt'xXou;, (tijvmv xai ijf/tQ(av dgi&fiotg, xQoxdav xd§toiv, vt^xov ofi^gcroxm dtaSgofialg dg xagxmv yovdg xai ^taoiv avaxaatr, „axa^fiot> art' pnxtp" diaxveovxcav oxb xgoaxax^cSoiv xagct oov, xfor ifvx<5v xd '20 rmv ^oxavmv to xXrj&og. 16. xai ov (tovov rov xoofiov i^ (jiovgytjaag, aXXd xai top xo6fioxoXixf}V ai'B^QOixov Iv avr^ ixoh/Oaq, xoOfiOv xoOfiOV avxov dvadsl^ac:' iixa:; yag xij Oi] 60flf' ,,lloitjaojfiev dv^gcoxov xax' alxova tj/itrtgav xai xa&' ofioiaMt, xcii dgxitcoaav xcSv Ix^^vrnv xfjg ^aXdoot/g xdt rmv xexiivdr m 26 ovgoi'ov". 17. dtb xai XBXohjxag avxdv ix fpvxf/c d&at'drov Jwi acifiaxog axfdaOxov, xfjg (x'sv ix xov (ir/ ovrog, xov y^i' t^I' Xoyixj)v didyvcooiv, ivCs^elag xai dae^eiag 6idxQi(}iJ>, dtxaiov xai ddtxov xagazi'igriGiv, xaxd 6k xb acofia xijV xivxa9Xov ^x<'^(M(J<» 30 aio&^Tjatr xai t//i* fitxapaxixf)v xlvfjaiv.Y 18. Gv ydg, ^i't jtavxQ- xgdxog, did Xgioxov .^agddtiaop ip 'Edhft xaxd oPoxoXaq ifW- Xivoag" xapxoloiP ipvxmp kdmdlfimp xoofim, xai Iv avxm, w; 5^ h/ hoxl^ xoXvxeXtJ, datjyaytg avxov, xop x(p xoitlp pofiov AiAmxa. 1 Ps, 10}, JS. — 6 Ps, 64, 8. — lob 58, 8. — Ifl lob 2S. 2\ - 23 Gen. i, a6. - 31 Gen. i, 8. 2 16 dtt&ccaoiii V | 4 nAouri/aa;- h v | 5 afawpfVftivatr d | 7 ipov d | 8 h I Y^v h ! 16 do9tviatv' iiiHnoiq d ] 16 nttivtov h, natvtuv d i iriavxbv 2, corr a* | 18 aia&/tdiv d | 19 orav h | 22 noii^aag d | nvrov >■ h m v { 0^ >> d I 23 Ttoii^ao/ifv a | 26 rdiv > d ; 30 xal >• d | 30'31 navtoxparwo h V { 82 xoafiwv d | S3 xav : xal iv d 16. Cf. I Clem. 33, 4. 5. opp. ed. De la Rue I, 861): o avBgtu- 17. tx twv X. aTOij^eiwv] Cf. VIII, nog ix yijq xal vdarog xal nvpog 34, 6. Ps.-Ign, Her. 4, 2. Adamantius • xal digog avvior^xtr. Similiter Ps.- De recta id Deum fide sect. V (Orig. lustinus Expos, rectae fidei c. 1 1 . 502 CONSTITUTIONES avT

      , Jj iav ^vXd^y TTjv lvToX7]v, /jKjQ-ov TavTt/g Tt]v d&avaaiar xofiu 20. dutX^oavra 6e rtjg h'ToXrjg xa\ ytvodntvov djirffOQt\:\ xagxov dxartj ofpicoq xai ovfiffovXia yvi'oixo? tov /ikv xaQOi 6txala>i; i§o}Oa^ axkov, irfaB^orr^xi 6e tic to navrti^q dxoXXvftH ovx vnegitiitg. obv yhg i]v &ijfitov(^iia, aXXa xa&vxordscu avrd 10 rtjv xriaiv dtdmxaQ avro) olxtloig ISqcooip xai xovoiq xoQi^t Eavrm rtji' TQOtf'ijV, oov xdvxa tpvoiTog tuxI cevgovzoc xdk xtxd' voi'Tog 'XjfQOva) 3k xgbg oXtyov avror xoifiiaag ogxfp tig xaXtf- YBi'eaiav ixdXsaag, oqov O-avdzov Xvuag ^(ot/v i^ dpaGTa6tO( ixrjYyeiXoj.V 21. xai otj tovto fiovov, dXXa xai rovg ti§ uvni 15 elg xXrj&og di'dgiO-fiOv x^'^'^r ''ovg Ifififivavxdg aoi i66§aOae, rots 6h dxooxdpxag Gov ixoXaoag, xai xov fikv l4^iX x fiexaxt&eixag". 21. av yoQ tl 0 ^ 20 fjiovgybg xcov dv&QaJxcoi' xai tijg ^v 6oxt)g xai xdiv ^Xarxovxcav avroif fiia&axodoxtjg xai xcov xaga(iatv6vxajv avxovg ixdixog, 6 top fityav „xaxaxXvOfibv Ixayaydtv xo} xoOfico'* 6ta xb xXijd'og xdv daefffjOavxanf, xai xbv dlxaiov Nme gvodfievog ix rov xccxaxlvOfuS 25 iv Xdgi'axi 6vv „dxxd) if^vxatg*', xiXog fttv xcov xagoiitgbv xig xkt« xTJg aodofirjvFig xevxaxoXtwg i§dtpag xai „yiiv xagxo^oQOV lii aXfifjV &tf/6Vog dxb xaxlag rmv xaxoixovvxav iv avry'\ xci r'or oGiov Ag)x i$agxdaag xov etixgrfOfiov. 23, 6v fl b xbv 'A^ffWii 80 gvadfitvog xgoyortx^g doe^eiag xai xXfigovofiov xov xvo/tov *tnn- Gxijoag xai i(i^a%'laag avxcp xbv XgiGxov Gov, 6 r6»» MfXxtO^ dgxtsgea Gfjg Xaxgtlag xgoxtigiGofievog, xbv xoXvzXav &$Qdxi 2 Gen. 2, 15. — 3 Gen. 2, 16. 17. — 6 Gen. j. — 12 Hebr. 6. 1} 16 Gen. 4. - 18 Gen. 4, 25. 26. — 19 Gen. 5, 24. — 23 U Petr. 2, Gen. 6-9. — 26 I Pctr. 3. ao. — 26 Gen. 19; Sap. 10, 6. — 27 Ps. to6, 29 Gen. 12. — 31 Gen. 14, 18. 1 xai > m I ?x'i ™ I * ^Aflr/Jj + r*"*" h /V h m v | 6 anfl^oni 6 I yfvaa/Afvog d h m v | 8/9 aTco!Llv/tfvoy post inffetdf.; d \ 9 xaAi-Tr^ro^ APOSTOLORUM VIII, 12, 19—23. 503 iminem, quein, cum efficeres, lege natural! ac insita donasti, o intus et ex se haberet cognitionis Dei semina. 19. Intro- iceDS autetn eum in paradisum deliciarum, potestatem quidem inium ad participandum ei concessisti, unius vero solius gustatum spem melioram rerum interdixisti, ut, si mandatum custodiret, 5 ns servati mercedem ferret immortalitatem. 20. Cum autem indatum neglegeret et fraude serpentis et mulieris consilio gu- iret prohibitum fructum, ex paradiso quidem iuste ilium expulisti, mitate vero tua funditus pereuntem non despexisti; erat enim rificiam tuum; sed qui ei subieceras creaturam, dedisti, ut suis 10 ;doribas ac laboribus sibi pararet victum, te omnia producente, igente ac maturante; atque eum brevi somno affectum per ius- randam ad regenerationem vocasti, decreto mortis soluto vitam X. resurrectione promisisti. 21. Neque hoc solum, verum etiam c posteris eius a te in multitudinem innumerabilem effusis eos, 15 lu tibi adhaeserunt, glorificasti, eos vero, qui a te defecerunt, onWisti, sacrificium quidem Abel ut innocentis admittens, munus ratricidae autem Cain ut detestandi ^tidiens; et ad haec Seth et inos suscepisti atque Enoch transtulisti. 22. Tu enim es opifex xnninom, vitae largitor, indigentiae expletor, legum lator easque 20 icrvantium remunerator, transgredientium vindex; qui ingens di- hmium tnundo intulisti propter impie viventium multitudinem et iostum Noe ex diluvio in area eripuisti una cum octo animabtis, Snem quidem eorum, qui praeterierant, origin em vero successu- ■omm; qui horrendum ignem adversus Sodomitanam pentapolim 25 :oncitasti et terram frtigiferam in salsuginem propter nequitiam lluis inf alarum redegisti, ac sanctum Lot ex incendio eruisti. 13. Tu es, qui Abraham liberasti avita impietate et mundi heredem iODStttuisti ipsique Christum tuum apparere fecisti; qui Melchi- edec pontificem divini cuitus designasti, multa passum famulum 30 0 t^v >> h I 11 tQv^iiv h I 12 xoifti^aag d h v | o^xto a : oqw rel | 18 o(jw a, JtT a* I 15 dvapl&ftijTov h m v | 16 ix6?.vaai a, corr a- | 19 ftett^fixag d, txi^ijxaq m V I 23 ro > h V [ 27 aodofux^g h | 30 ^voafxevog + ix d \ 2 o^g : naatjg d | o rbv a d 20. Cf. VII, 34, 8. 22, Cf. VII, 35, 10. — Nws xrL] Cf. lust. Bialog. c. 138. CONSTITOTIONES IjtayyeUaQ vlbv notrjadfxei'Oi, rbv 'laxtb^ xaxiQa doadtxa xai xohq oiff! 0^ 6 vnBQtldEQ, dXXa ftio^ov rrjq 6ia Oe Gcaxaq avtm ti xmv Aiyvjitimv agxeii'' ov, xvgif, 'E^Qalovc vxo Aiyvxxlav tax» jiovovfiivovg ov xtQitldeq dia xac, jigbq rove, xaxigaq avxmp bu:/* ytXIag, aXX' igQvoat, xoXaaag Alyvxxiovg. 25. xapatp&ttgdvtw dl xwi> cti^&Qoixcoi' xov grvatxbv vofiov xal xr/v xxlaiv xox't fit 10 avxofxaxov voiitodvxcov, xorh di xXilov ir] del xturjOavxtor xai (Uti, X(5 &6q ttSv xdvxwv, avvraxxovxoov, ovx elaaaq xXm'd, &dXaaaav duXmv 'hgarjUxoi dis^l^aaaq, Aiyvxxiovg kxtdtoi^avxag vxofigvxlovg dxciisaag, griffl xixgbv v6oiQ iyXvxavag, Ix xtxgag axgoxo/iov vdmg ai>^;((ac, i^ 20 ovgavov xb jidvva vOac, xgoqiijv l§ dtgog ogxvyof/tjxgav, „6TtXw xvgbg xrjv vvxxa xgbg ipmxtHftbv xdi axvXoi' viqdXsig fjpiQii;" xgbg OxiaOfiov &dXxovg' xov 'hjOovv axgaxrjyov ai'adfi§ag, hna Id-vif Xavavalcov 61 avxov xaB-tlXig, 'logddvipf „6iiggrj^ai, xovi xoxaftoig 'H&afi ipjgava^", xtlxfj xaxiggrj^ag avtv ftrp^av7ifianor 26 x«i ;ff£po^' dv&ga)xli'fjg. 27. vxeg htavxatv aot r 66%a, d^txna xavxoxgdroQ. ae xgooxvvovoiv dvdgi&ftoi axgccxiai ajyiXav, agXctyyeXatv, ,,&gdvcov, xvgioxjjxcov, dgx", 6wd(iio»'. axgaxicov aloivimv ,fXa Xtgov^lfi xal xa i^axrigvya JSe{fOfif 1 Gen. 17. 19. — 4 Gen. 46, 27. — Gen. 41. — 6 Exod. i— ij. — 8 Rom. I. 21—25. — 13 Ex. 20; les. 8, 20. — 17 Ex. 4— 17. — 19 ^^ II, 31. — 20 Neh. 9. 19. — 22 los. 1 — 13. — 23 Ps. 73. 1 5. — 27 Col. 1. 16. -_ 26 les. 6, 2. 1/2 0 zltv . . 6 rov a | 4 rov >< a | 5 ro h K v a*; rc5 a, > ' I 8 xoXaafuii m v nlyvnxiaq m | 10 nlfiotv d | 7 6(1 : ^dij d h | II f" Ttantov &uit li I 12 tik?,' d \ 16 afia^iaroviai d I imotQiifravrai nQO0ti*ii^ Tov( > d I 17 'laputj'/.iTai > d | 18 dnujXioai a d : ixukaaai h tn < 19 ntx{tdi v6att d | ylvxavaq d h | dvax^ui h { 21 rifV vvxta post 9<»r«0^oy ^ 1 22 dvidfi^fv d I inra : M ra d | 23 ^^eci-aiaror d I ip^^^ai d I 24 M^ AFOSTOLORUH VIII, 12, 24—27. 605 ram lob victorem serpentis, originis malorum, declarasti, Isaac lecisti filium promissionis, lacob duodecim filiorum patrem eiusque Qstremos in multitudinem propagasti et ad Aegyptum introduxisti I septuaginta quinque animahus. 24. Tu, Domine, non despexisti nepb, sed illi pro mercede castitatis tua causa servatae dedisti, 6 t Aegyptiis praeesset. Tu, Domine, Hebraeos ab Aegyptiis op- ressos ob promissa patribus eorum facta non neglexisti, verum berasti, Aegyptios punivisti. 25. Cumque homines legem natu- alem comipissent et creaturam modo quidem fortuitam arbitra- entur, modo autem plus quam oportet honorarent ac tibi, omnium 10 )eo, compararent, non sivisti errore duci ; quin potius edtto sancto amulo tuo Mose per eum legem scriptam in naturalis adiutorium ribuisti, et creaturas ostendisti opus tuum esse, errorem vero de noltitudine deorum exterminasti; Aaron et posteros eius honore acerdotali decorasti, Hebraeos, cum peccarent, castigasti, cum 15 'everterentur, suscepisti. 26. Aegyptios decem plagis ultus es, nari diviso traiecisti IsraSlitas, insecutos Aegyptios delevisti sub- mersione, ligno amaram aquam dulcescere fecisti, ex petra dura iquam profiidisti, e caelo mannam depluisti, escam ex aere prae- baisti cotumicem, constituisti tiocte columnam ignis ad illustrati- 20 mem et die columnam nubis ad umbraculum in aestu; lesum iacem exercitus declarans, septem gentes Chananaeorum per eum ^ertisti, lordanem dirupisti, fluvios Ethan siccasti, mm?os prostra- risti absque machinis et absque manu humana. 27^ro omnibus ibi gloria, Oomine omnipotens. Te adorant innumerabiles copiae 20 ingelorum, archangelorum, thronorum, dominationum, principatuum, yctestatum, virtutum, exercituum aeternorum. Cherubim ac Seraphim 1 b V I xaTippt^ttg h, xarigpa^as d, xaripgi^jat a | 26 naviwv d m v I tianora > h | 26 oe + npoaxwet nav datifiarov xal ayiov tdyfia' [ah xpeaxwei 6 nagaxXijtoi, verba indusa exbibet secunda manus loco eraso]* %90 6h ndvTwv 6 ayiof aov nalg 10 o xo o xa xal &a rj/juSv aov 6h dyyeloi xal T^i dvvdftewi dgxiatfarriyoi' xal dpxtfpfvi aiwnoi xal dreksvTtjTog' at d, i. m. insuper tertia manus nonnuUa ex Gregorii Theologi oratione de filio transscripsit | evfv&ftot d, dvapt&fi^rol m v | 27 upxayyikwv > d | ngiotiJTmv' ^Qovmv d | 28 xal Z> m 26. Cf. VI, 20, 6. paenit. hom. 9; In diem nat. lesu Chr. 27. Cf. I Qem. 34, 5—7; CyriU. hom. c. 7; De s. martyribus hom. c. 2 ^ier. Cat. myst V, 6; Chrysost. De (ed. Bened. II, 349. 365. 715). 506 Tafc filv dvaiv xaraxaXvixroi'Ta roiq x66ag, rale 6e OQOv xai xgwotav rdXXrjXov ov niQiitdtv to yivog rcov dvB-QOincov djtoXXvfin dXXa fitrd givaixbt' vofiov, (iird vof/txfjv xaQaLvtoiv, (itra :i{ rixovg IXtyxovg xai rag row dryyiXcav ixioraalag (^xagaq^^HQOt 16 avv TO) &Ero) xal rov (fvaixbv vofxov xal rfjg ftvfjfJTjg ix^aXXm rbr xaraxXvOfiov, rr/i' ixxvQOtatv, rag xar' Alyvxrimv xhj\ rag xara IlaXatarivoov aqaydg, xal fieXXovrmi' oaov ovdixco ax Xvaf^at xdvroiv^ tvdoxriaev avrog yvtafxtj Ofj 6 6rjf/iov(ty6.; •&Qaixov dvd'QOixog ytvia&ai, 6 vofio&trrjg vxb rofiovg, 6 dfjti 20 Qtvg liQtlov, b xotfiijv xgoiiaroi*' 31. xai i^tv/itrlaaro at rot eavTOv &ebv xal xar^ga xal r

      ^>:'"' ,,yev6fitvog iv oagxi 6 ^eoc Xoyog, b ayuxtjrbg vidg, o .Tf r roxog xaGijg xxlGimg", xara rag xtgl avrov vx' avrov xQoppi" 25 &Elaag xgo b rgtqiwv xdvrag rovg xifi^*^^^ 2 Dan. 7, 10. — 4 ks. 6, 3. — 6 Rom. i, 25. — 8 Dan. j, l3. - 28 loann. i, i. 14. — Ml. 3, 17. — Col. l, 15. — 25 Rom. i, |. 29 Mt. 4, 23. — 30 Act. 5, 12. 1 xaAvnrrorra d | raff dt : xai roTi h | 8 d(f/uyYilmy > h m v fiivw h I 11 xeil naxpi aviov h m v | 12 ntpitldfi d | IS voftixi^r : AFOSTOLOBUM VIII, 12, 28—32. 507 nis alts praediti, bints quidem velanies pedes suos, bints vero pita, a duabus aliis volantes ac dicentes una cum mille milibus changelorum et denis milibus denum milium angelorum inde- aenter ac sine vocis intermissione clamantibus, et omnis populus mul dicat: Sanctus, sancttis, sancUis Dominus Sabaoth; pleni sunt 6 leli et terra gloria eius; benedictus in saecula, amen. ^^.^ 28. Et pontifex postea dicat: 29. Sanctus enim vere es ac BCtissimus, altissimus et superexaltatus in saecula. 30. Sanctus loque unigenitus tuus filius, Dominus noster et Deus, lesus imstusy qui ad omnia tibi Deo suo et patri cum in varia creatione 10 im in providentia convenienti ministrans non despexit genus omanum, quod peribat, sed post naturalem legem, post legalem Imonitionem, post propheticas reprehensiones et angelorum prae- xturas (cum legem naturalem una cum lege scripta seu posita iolarent atque ex memoria abicerent diluvium, conflagrationem 16 lodomiticam, plagas Aegyptiis et caedes Palaestinis illatas, cumque iico perituri essent omnes) ex sententia tua ipse elegit, creator lominis, homo fieri, legislator sub legibus, pontifex hostia, pastor ivis; 31. et te suum Deum ac patrem placavit atque mundo re- oociliavit cunctosque ab imminente ira liberavit, factus ex virgine, 20 ictus in carne Deus verbum, dilectus filius, primogenitus omnis 'eaturae, et secundum prophetias ab ipso de se praedictas ortus c semine David et Abraham ac de tribu ludae; et factus est in tero virginis formator omnium, qui gignuntur; et incarnatus est, ui camis expers; qui sine tempore genitus, in tempore natus est. 26 2. Vixit sancte et legitime docuit, omnem morbum et omnem in- rmitatem ab hominibus expulit, signa et prodigia in populo edidit; ibum et potum et somnum cepit, qui cunctos alimento indigentes 7/18 dnoXva^ai d ] 18 ^vdoxijafv d | avrog : iv avroU d | 19 voiaov h { 9 Ugelttv d i 21 avvov h | vijs ]> d | 22 Yfvvo/zevog h | ysv. ix nagf^lvov > d I 24 naai^i + r^f d | 26 xal >■ h | 28 yeyivritttt a | 30 re > d h )0. vni^pcrijaa^evo;] Cf. V, 20, 13. auctoris elucet? — dxQovoK; yfvvti - yreiftfi a$] Cf. VII, 25, 2. &C'V] Similiter Gregorius Naz. Orat. 31. yiyovev iv li^tga — ^evra»- XXIX, 2; XXX, 11; Epiphanius H. $1 hovq] Cf. Ps.-Ign. Trail. 10, 4. — c. i; 57 c. 4. 7; sed etiam Arius in otgxiud^il] Paolo ante Deus filius vo- Confessione fidei, quam exhibet Atha- tttir yevo/ievoi iv aapxL Eodetn nasius De synod, c. 16; Epiphanius ersu ergo bis vox oapl vel aagxwaiq H. 69 c. 7—8. surpatur. Nonne inde christoiogia 32. Cf. VII, 36, 6. 508 CONSTITCTIONES xQOjtvQO}0tVf to {htXr^fta oov ijtXrJQcoaei', „t6 Ipyoi 16coxaq avrw kxeXUoiOsv^' . 33. xa\ ravta xdvxa xaxi i(;ff^ah: dy6noiv'^xaTaoxfi&iiq)(hQixov^ axdxtjq avxov. 34. xal di'iaxrj ix vexgrnt' rfj xglxjj tjfii^ TtaGagdxovxa r/fxigaq ivdtaxgitpaq xolq fta&Tfxalq, „dpfXj^ 15 xovq ovgavoiq xal ixad-io&^ Ix degifov aov xov S-eov" xal xe avxov.y^y fisfiffj^i'vot ovr mv 61 iff/dq vxifttivev, tv)^agi6xc oot, 9-ii xavxoxgdxoQ, ovx Scov otptlXoftev, dXX' oaot' dw^ xal TTji' dtdza^w avxov xXrjgovpitv. 36. „kv y yctg vvxx) 6I60X0, Xa^wv dgxov" xaTq dyiaiq xal dficofiotq avxov x^ 20 ttva^Xirpag xgoq ai, xov &e6v avxov xal xaxiga, „xa\ tdoixiv xolq nad-tjxalq" dxtov ,,Tovxo xo fjvaxrjgiov x^ dia&i^xijq, Xd^txe" i§ avxov, ,,^dy(xe. xovxo ioxi xo aeofid TO xtgl xoXXcSv &Qvxj6fitvov elq utptoiv diiagxtcjv. 37. avxaiq xal xo xoxijgior" xtgdcaq i^ oivov xal vdaxoq xoi a 25 Ixidoxiv avTolq XiymV „niixe i^ avxov xavxtq, xovxo i alfid fiov xb xsgl xoXXwp ixxvpofin'ov tie dffeoiv dfiagxicov xoulxt elq xrjv ifit)v dvdf/VTjOcv oodxiq yog iav ioMrftE xov xovxov xal xlPTjxe xb xoxtjgiov xoixo, xbv &di'axoy xov xatarfyiXXexB, dxgtq dv bX&oj". 38. fttf/vfjfuvoi xoivvv tov xa 1 Ps. 144, 16. — loann. 17, 6. — S loann. 17, 4. — 14 Mc 16, 18 I Cor. 11,2}.— 20 Mt. 26, 26. — 2» I Cor. n. 2$. — 26 Mt. 26, 27. 26 1 Cor. n, 26. 1 ifiTtiftnXuiv a I 8 uv^tutnijpaiOtv a, i^tunvgtjatv h v | 4 de4^iai diaiQl\i>tti; h | 15 ixd&iotv d h ] aov >> d | 17 navxoxparwp d b v 1 1| iv zaii d I 21 /iatit]zaii -f- avtov d in | 21/22 roi'ro — dmJ^xQ; ^OTi >- a I 25 livaetv h | 2G ixxvyvofttvov d | f/c o^. ti^apriiwr APOSTOLORUM VIII, 12, 33—38. 509 nutrit omneque animal implet beneplacito; manifestavit nomen ttium iis, qui illud ignorabant; fugavit ignorantiam, pietatem exsuscita- vit, voluntatem tuam implevit, optis, quod ei dedisti, consummavit. 33. Atque his omnibus feliciter gestis per proditionem illius, qui malitiae morbo languebat, comprehensus est manibus flagitiosonim, 5 nempe fidso nomine gaudentiuni sacerdotum ac pontificum, et populi iniqui; a quibus cum multa passus esset et omnem igno- miniam sustinuisset permissu tuo, traditus est Pilato praesidi, indicatus index, condemnatus salvator, cruci affixus, qui pati non potest, mortuus natura inimortalis, sepultus vitae efFector, ut illos, 10 propter quos advenerat, a passione solvcret et a morte eriperet ac diaboli vincula rumperet illiusque ex fallacia liberaret homines. 34. Et resurrexit de mortuis tertia die, et quadringenta diebus commoratus cum discipulis assumptus est in caelos, et ad dexteram tssida tibi, Deo ac patri suo. 35. Memores igitur eorum, quae 15 propter nos pertulit, gratias agimus tibi, Deus omnipotens, non quantum debemus, at quantum possumus, et constitutionem eius implemus. 36. In qua enim node tradebatur, sumpsit panem Sanctis ac immaculatis manibus suis et elevatis oculis ad te, Deum ac patrem, f regit ac dedit discipulis dicens: Hoc est mysterium novi 20 testamenti, accipite ex eo, manducate, hoc est corpus meum, quod pro multis firangitur in remisstonem peccatorum. 37. Similiter talicem miscuit ex vino et aqua, sanctificavit ac dedit iis dicens: Bibite ex eo omnes, hie est sanguis meus, qui pro multis effunditur in remissionem peccatorum; hoc facite in meam commemorationem ; 25 quotiescunque enim manducabitis panem hunc et bibetis hunc calicem, mortem meam annuntiabitis, donee veniam. 38. Itaque memores 27 £r d m V I 28 nlvTfte post rovro h m v | 29 axQig -\- ov A \ tolvvv ovr d )}. og avyx'^VV^'^'l^^'^t^^t ^- — versu occurrens manum Constitutoris xptd^elg o xfir^s] Apollinaris Hierap. prodere videtur. in Chronico paschali ed. Migne PG jj. <,^^ ^a^y _ Jvvd/is9a] Repe- 92, 82: 6 xfi»eli xftttii t,wvxoiv xal tuntur verba c. 40, 2. vtxomv. Non banc quidem antithesin, »,. , ,, ,^ sed plures simUes de Christo adhibet 3S-39- Nicolaus Methon. De corp. Kppolytus Contra hacr. Noeti ed. « ""«• ^hristi. Cf. Testim. Lagarde 1858 p. 56. — b dna^i^g] 36. Cf. Ps.-Dionys. De eccl. hier. Cf. II, 24, 3. Lusus verborum in hoc c. 3, 3, 12. 510 CONSTITLTIONES avtov xai rov &ai'nTov xal rfjc ix iftxQWV dvaaraotcoc xa\ rf^i tig ovgavovg ixavodov xal zr/c fiiXXovOTji; avtov dii>Tii>ai xa- Qovalag, iv ;) ,jQXETat fieta 66§Tjq xai dvvdfitcoq xQlvai Crnvroi xal vexQovg" xai ,,djio6ovvai ixdOTc? xard rd ^Qya avrov", Xffot- 5 qtQOfiiv 001, x(d ^aotXtl xal d^to}, xard r^r ovtov ^ldxa§^' tot aQTOv tovxov xal to ytottJQiov tovto, „evxaQtatovvttq cot it avTOv" ^9>' olg xattj^imaag rjfidq kotdvat ivcaxiov oov xai liffo- te^BtP aoi' 39. xiu d§iov(itp as, o^oj^ tvfiiv<3g ixi^Xitpijg ixl za XQ0XBl(i£Va dto^a tavta ivcijtiov aov, ov 6 dvevdetjg S^tof, xd 10 evdoxija^jg ix' avxolg el^ Tifirjv tov Xqioxov aov xal xatojiiftf^ to aytov aov jtvtvf/a ixl tf/v &valav tavttjv, ,ttov /idgtvpa xav xaB-iifidtmv tov xvqIov 'Itjoov'', ojtcag dxwpfjvn tbv dgtov tovrw o<5fia rov XQiotov oov xal to jiot^giov tovto alfta tov XQtatm aov iVa oi fxetaXa^dvteg avtov (ii^aiai&foOiv xgog tiSoi^uer, 15 agpfOEwg df/agtt]fidta)V tvxa^iv, tov dtafioXov xal t^i; xi-avt/i avtov gva^diaiv, xvtvfiatog dyiov xXrjQwd^mOir, dgioi rov Xgt- atov aov yivaivtai, ^on/g alwpiov Tv;c(o Siaxovmv xal xavtbg tov xXi]qov, 'tva jtdvtag aoqiicai xvsvfiatog dylov jiXijQcaatjg, 42. Hi „xaQaxaXovfUv" oe, xvqu, S Mc. 13, 26. — I Petr. 4, s- — ■* Rof"- 2, 6. — 6 Col, j, 17. - 11 I Petr. s, I. — 20 Act. 20, 28. — 21 Mt. 28, 20. — 22 II rim. 2, 1$. - 26 I Tim. 2, 1. 2. 1 ix vfx(jtuv > h m V I 3 /uf r« rf. x. dvvifittui > h ni v | 6 «i i Tw d I 10 evioxt'iasti h v | ^n' : ^y d | xazani/iipfi^ h | 14 /itTakaft^avorzfii] 16 aftaQTttov d | 16 nvev/^tarog ay. nlrjpu/Odiaiv )> h, verba quidcm notlta sunt, sed non i. ra. leguutur | 17 aov pr !> d | yfvovtai h | 18 :tavrox^axmf h V I 21 fUatfviM^ri h I ifai > d I 22 r^c > h | 24 aot ovd. {oi&niai h, ovdeveittt; m) : ua&eviiai d | 25 aoqiiatj xal d | 26 xvfte >^ h 39. Epiclese6s, quae hie sequitur, mentioaem faciunt Cyrillus Hier. Cat. myst. V, 7; Basilius De sprrito s. c 37 n. 66; Chrysostomus De sacerdotio - -*■* *- APOSTOr.ORUM VIII, 12, 39—42. 511 eius et mortis et a mortuis resurrectionis atque in caclos icc non tuturi eius secundi adventus, in quo cum gloria te veniet iudicarc vivos et morttws et reddere singulis iuxta vm, offerimus tibi, regi ac Deo, secundum constitutionem lem hunc ct calicem hunc, gratias tibi per turn agentts, 6 dignos habuisti, qui staremus coram te ac sacerdotio lur tibii 59. et poscimus te, ut super haec dona in con- 10 proposita placate respicias, tu, qui nulHus indiges Deus, pSaceas in eis ad honorem Christi tui atque supra hoc n mittas sanctum tuuni spiritum, tesiem passionum Domini lO exhibeat panero hunc corpus Christi tui et calicem hunc m Christi tui, quo participes illius ad pietatem coniir- remissionem peccatorum consequantur, diabolo eiusque terentur, spiritu sancto repleantur, digni Christo tuo fiant, mpiternam impetrent, te illis reconciliato, Domine omni- 16 40. Adhuc oramus te, Dominc, pro sancta ecclesia tua, pibus ad fines extenditur, quarn acqmsisti pretioso sanguine ai, ut earn inconcussam ac nimime fiuctuantem conserves saeculi consummationem ; item pro uni verso episcopatu hum veritatis fractante. 41. Adhuc rogamus te pro me 20 retii homine, qui tibi offero, et pro omni presbytcrio, mis ac universe clero, ut omnes sapientiam docens spiritu (ipleas. 42. Adhuc rogamus te, Domine, pro rege el iis, 4 (Bened. I, 38^ 424); De horn, 1, 4 (IIj 46 j). Irenaei n XXXVIII, Pfaffianum 11 a I, 854), locum Zntui; dno' i)[utaiv fere ad verbum ex- is: ontoi dnoifTfv^ tfj*' 9v- fv xal xov uffxor ouifia rov tal TO TioTt'jpiov TO aifta 'ov, *iva 01 fitxaka^ovrrq *v aiTiTVTciitv T^i dif{afu>i rio>v xal T^i swiff alwviov Haud dubie autem uon est [unensis, sed potius a Con- s apost. dependet. Cf. quae 1 vn. 30, 2. Cf. c. 10, 3—20; Cvrill. V. 8-9. 42. Cf. c. I J, S; I Clem. 61, I. 2. 42—43. Hae preces desunt supra in oratione fidelium. Liturgia Mediola- □ensis autem iuxta sacrameatarium saeculi X post preces pro ecclesia et archiepiscopo, ergo eodem loco quo Constitutiones, haec habet: Pro famulo tuo iilo imperatore et famula lua ilia imperatrice et omni excrcitu eorum precamur. Et missale Hibemicum ve- tus: Sanctorum apostolorum ac mar- tyrura memorcs stmus, ut orantibus eis pro nobis veniam merearaur. Cf. Duchesne, Originesp. 189 — 191. War- ren, 77« Liturgy of Critic Church 1881 p. 230. 512 CONSTITUTION ES „vjrlQ Tov (iaatXeoag xal roiv Iv vjreQOxfj" xa) jravrbc rot 01 rojtidov, i'vct iigrjvujcavTai xa XQo^ ht^^'i* oncaq iv ficvxia bfiovola didyovrfg tov Jidrra XQ'^*^'^^' ''V'? ?<»^? rjpimv 6o^dCi as dia ,,'Irjaov Xgiarov xilq iXjildog ly/tfdw/'. 43. m xQoo^iffoiiip B aot xai vxig jtca>Taii> rav ojt' atdivog tvageOTTjaavTcai' oot ayicar, inaxQtagxdiv, jtgog>TjTon>, dixalmv, axoOxoXcov, fjagrvgrni; ouoiih yi^mv, ijtiOxoxmv, xgea^vxegoiv, diaxovcav, vxodtaxovwv, dro- yvcooxcor, ipaXxcov, :rag&irojp, jfrjgmp, Xa'ixdiv xal xavxav tar avxog InioxaOat xa ovoftaxa. 44. It* xgoa^igofxii> Got vxig roe 10 Xaov xoi5xov, iva avadelsijq avxov elg Ixaivav xov XgiOxov not „{taaiXtiov hgdxavfia, ^&vog ayiov"' iWp xmv Iv xag^tvi^f an ayvtla, vxig xoiv XV9^*- ^V^ ixxXtjOlag, vxig rtov Iv aifivoh ydfiocg xal xtxvoyovlaig, vx\g xtov vrjxicav xov Xaov aov, oxok fiTjdiva iinmv dxo^Xijxov xoi^aifjg. 45. Irt d^tovf4iv a xeu rj«p 15 xfjg xoXiCog xavxijg xal xcov ivoixovtfxcov, vxig xtov iv «p^ oxiatg, vxig xdiv iv xixga dovXtia, vxlg xdiv iv i§ogiatg, i'jif xmv iv drjfitvaet, vxeg xXeovxmv xal odoixogovvxov, oxcug xcvrar ixlxovgog ytvtj, navrmv „{iojj0^6g xal ca'xiXt'jXxoDg". 46. hi xaga- xaXovfttr oe vxeg xcov ,.fitoovtfxmv tjfiac xal dixmr ijittt; 20 Sia x6 ovofid oov", vxig xcov e^co ovxcov xal xixXavTjfiivaf. oxoog ixioxgttptjg avxovg Big ayaB-ov xal xov iH'nov axtiit xgavvifjg. 47. Ieti xagaxaXov/Jtv at xal vxig xmv xarj^jrou/ztiw xijg ixxXr/olag xal vxtg xcov x^fft^^ofitvon' vxo xov aXXoiQiov xal vxig xcov iv (texavola ddeXtprnv ■fjftmv, oxatg xovg /«»' tt- 25 XeicoOijg iv xf] xloxu, xovg de xa&aglarjg ix x^ ivegjda: too xovrjgov, x h I 4 "Itiaov > d | 9 inlaxaaat avxbi h m v | 14 dno^i^tw ^(jitav h I 16 ivoixovvxmv + iv cvr^/ d | 16,16 iiniit r«5v ^v i^o^iaii'>^ 17 naviwv > a | 19 uf -f xal a 1 ^(iaq >• d | 21 intarpfvnj d 22 o« t *6 d I 25 r^ > d I ^;( > h m V I r^; > V I 26/27 xal avroli : aCtoL; ft d 27 n^oa^ipwfttv d 43. Ps.-Ign. Ant. 12. — vnip niv- rvata>g, xov itaatXitoq fjfidov, axQtxxovg, dftifixxovi, co) xXtjtox}^' 50, oxi aol xuoa 66§a, ai^ag xal evxagtaxla, xififj jtQoOxvrrjUig, xc3 jtaxgl xal x<5 vUp xal xqj a.ylo> jtvevfiaTt, vw xal dil xal ilc xovq avsXXeixtlg xal axtXtvxr/xovg aim* in xmv altoi'Oiv. 51. xal jcag 6 Xaog Xiyixoi' yiftt^iK XIII. Kal 6 iniaxojtog eljtdxo}' '// tlgr^vrj xov d'lov eh^ fii jrdvxcop vfimp, xal xdg 0 Xaog Xeyixm' Kal f/sxd xov xi'tvi/axog oov. 2. xal 6 didxovog xygvaaixco xdXiv 3 (XllI). 'Exi xal ht 6i.r}i^mfiiV xov d-tov dta xov XgiOxov avxov' vjxig xov daigov xov 16 jtQOQxoptioOivxog xvQtfo xtp &e(p rjfiwv dtr/&cof/Ei'. ojra>^ 0 iiya^ ^eoc ptQcadi^-^xai avxo 6ia xijq fieantlag xov Xgioxov avxoC ik x6 IjtovQavtov avxov dvaiaaxt/Qiov „Blg dofifiv evoidtag". 4. t-jrip xtiq ixxXTjOlag xavxrfg xal xov Xaov derj^wfitv' vxig jfdorjg ht- Oxoxfjg, Jiavzog Jigta^vxtgiov, xdarjg xr/g Iv Xgioxw diaxonoi 20 xal vjtTjgBaiag, xavxog xov xXrjgotf/axog xfjg IxxXtjOiag dtr^^mfiff. oxmg 0 xvgiog xdvxag diaxrjgrjaij xal 6caqfvXd§}j. 5. ..rjnip ^coi- Xiov xal xmv iv vjtigoxfi dttj&tufiH'", 'I'va eigrjVtimyxat ra x(i>^ fifta^, „oxo>g rjgtfjov xal ^vxiov fiiov tx^i'xtg dtdycafttv h> xot tvae^tta xai aifivoxrixi". 6. xmv aylmv (tagrvgatv (ivr/(iOi'iioa>iiir, 26 oxa>g xoifcat'ol yeviod-at xfjg dd-XtjOeatg avxwv xaxa^tfuf^oJiitr vxig xmv iv xlOxH dvaxavOctfiivoiv dirjf^fofdtv. 7. vxig tfji tvxgaalag xwv digoiV xal xsXtGipogiag x<5v xagxcov dttj^^wftt 2 Ps. 13s, 25. — 17 Eph. 5, 2. - 21 I Tim. 2, I. 3. 1 dvfX?.iatSi d I 2 alvw/iiv m : alvoifiiv rel | 3 ual y> d | Si'4 irao)^ ruiv : anarttuv h | 5/6 vorjTrji xal aia9t]Tfjg h | 7 on -f- ^t' avtov d | itioa 4- fj d I fv)^a(iiatia + xal 6ia oh xal ftfza at' aviui d I 8 r^ :i. x. f? vlw X. TtS : ^v d I 8 9 xal vvv : rvv h m | 9 dytxXftntlt v, dytXitTtfii d m ( dr. xal ttTf}.fvtiiTovi post aioivwv h v, vel potius post d/t^v, quod b addit , 14 avTov 4- xa2 d I 16 17/uaJv d h : >< a v | 17 ivttSfai a | 18/19 fmaxoiiii -\- xal d I 19 ndarj^ >► d | 20 xal vnr/pfalag > h m v | 21 ^vka^l ^' 23 ti' > a I ra > h | 23 rfidyw.ufv : d I ncoj > •* 26 6fti9wfttv > d » APOSTOLORUM VIII, 12, 49-13, 8. 515 er bona a te collata percipientes assidue laudemus te, cam omni carni. 49. Etiam rogamus te pro iis, qui ob robabilem absentes sunt, ut omnes nos conserves in congreges in regno Christi tui, Dei universae naturae 01 et intellegentiam cadentis, regis nostri, immutabiles, 6 , irreprehensos; 50. quoniam tibi omnis gloria, vene- tianim actio, honor, adoratio, patri et filio et spiritui nunc et semper et in infinita ac sempiterna saecula saecu- I. Atque omnis populus respondeat: Amen. Et episcopus dicat: Pax Dei sit cum omnibus vobis, 10 > populus respondeat: Et cum spiritu tuo. 2. Ac dia- um praedicet: 3 (XIII). Adhuc atque adhuc oremus ' Christum eius; pro munere, quod Domino Deo nostro st, oremus, ut Deus, qui bonus est, mediante Christo recipiat in caeieste suum aitare ad odorem suavitatis. 15 clesia hac et popuio oremus; pro universo episcopatu, sbyterio, cuncto Christi diaconio ac ministerio, omni coetu oremus, ut Dominus universos conservet atque 5. Pro regibus et in sublimi potestate constitutis oremus, trae pacificae sint, quo vitam quietam et tranquillam nacti 20 ietate ac morum castitate degamus. 6. Sanctorum mar- mores simus, ut digni habeaniur participes fieri eorum Pro iis qui in fide requieverunt oremus. 7. Pro >eratura et fi'ugum maturitate oremus. 8. Pro recenter atpwvtjaiii inltwvmaxdiv 6, Cum c. 12, 4} pro omnibus telav dvaipopdv. Oratio Sanctis, etiam pro martyribus, sacri- post divinam oblationem. ficium ofTeratur, hie martyres modo Vlissali gothico, Migne PL commemorantur tanquam exemplum :erdos orat: Suscipe (Do- Christianis exhibentes, pro reliquis ne tuo debita honoris ob- auteni defunctis preces fiunt. Cf. Vita pace ecclesiae tuae, pro Melaniae lunioris I, 28, Anaiecta Bol- itione omnium sanctorum, land. VIII, 39. — tdiv a. ft. luvtjfio- tum et ministrorum puri- vtvaoftev] Cum preces intercessoriae pim pacabilitate, pro suffi- (vnip . . . derjBcSfjtev) et antecedant n et temporum tranquilli- et sequantur, Lucius 1. c. (cf. c. 12, 43) erseverantia virginum et etiam banc particulam olim eiusmodi /iduarum, pro orphanorum fuisse et a Constitutore transformatam }aenttentium sublevatione, esse iudicavit. Revera particula a parte jmnium viventium et pro capitis reliqua divergit. Nihilominus eam ictorum. duarum manuum esse non contenderim . 83* CONSTfTUTIOHKS 8. vJttQ Tmv vtoqxoriormv 6tr)&co(itv, oxcoi; ^t^aim&coatr Ir rf jtiortf jtavTfq vjteQ di.i.ijXcav jiaQaxaXeowfiev. 9. avaarrjoov Tjjtai, o f>e6c, iv T^"] X"P*^' <^o*''- civaOTai'T£i tavrovs tco &ifp dtn tor Xqiotov ccvtov jtaQa&<6(itBa. 10. xai o ixlcxoxog Xtjixm ,'.0 5 {>ibg 0 fJi'ya<; xai fiiyaXcavvfioq, 6 fityag ti/ ^ovi^ xat xQaraioc Tofc Ipyotc", o *f6§ xa) 7iaTr,Q „roi3 ory/oii jrcfdo^ aov 'Itjoov" tor vxriv xaztt§la}Cov, ,,xa9aQOv<; Yivo(iiv(KC 10 cjTo Tiavroz f(oXvOfdov oagxbc xa\ xvevftarog" , Tt^cf*' rtav :tQo- xHfiivcov (tya&wv ' xai fitjdti'a rjfimv dfd^iov xgipyc, aXXa ^oti&k Tjfimv y«'oi~, dvttXit'imGiQ, vxtQaoxtorijz dtit tov Xqiotov oov, m^' ov ool 66§a, ritirj, alvoq, do^oXoyia, ei^aQicrla xai rtS itjim jtvtvfiaTi bIq Tovc aidjvag' dfir/v. 1 1, xai //era to xdvraq tixtlv 15 'AfitjV, 6 6idxot>oq XtytTW IlQoaxojfitv. 12. xdk 6 ixloxoxoq xqo^ ^mii^odra) xm Xacp ovroi' Ta ayia rotg dyloig. 13. xai 6 ico," vxaxovixca' Eit; ayiog, tig xvQio^, 'ifjOoig XqiOtoc, elg do^av &tov xaTQog evXoyijTbg el tlq xovg alcovag' di/r^'. „J6§a iv vflCTOti ^t(p xai Ixi yf/g iiQt'jvrj, iv dv&Qojxoig tvdoxlw dioawit rm viiS 2t) Aavld, tvXoyjijtivog 6 ^QXOfitvog iv Svoftari xvgiov &t6g xi'piOy xai kxtfpdvt] kv 1/iTp, dtaavvh iv xolg v^floxoig". 14. xci (uxo. rovro fteraXafi^avtrw 0 ixlaxoxoc, sxetra ol XQfOiivreQot xai ol didxovot xai ol vxodidxovoi xai ol dvayvdtarai xai oi faXxat xai ol dGxqral, xai iv xalg yvvai^iv ai didxovai xai al xaQdivm 25 xai al X^iQ^*^> ^^'^^ '"'^ ^ai^lcr, xai rort xdg 6 Xaog xara ids'*' fitxa al6ovg xai BvXa0elag avev &oQv^ov. 15. xai 6 fih' i^i- 5 ler. 39, 19. — 6 Act. 4, 17. 30. — 9 II Cor. 7, 1. — 18 Luc, j. n 19 Mt. ai, 9,-20 Ps. 117, 27. — 21 Mt, 21, 9. 2 ndvteq — naQttxat.tawnfv : a i. m., a^ insuper n, wt iiXm* -lac** xai.taBwaav \ 3 inavaaxavxfi; d | 5 ftiyai pr : fiovoi d | xai pr : a d b zf,!; ^ovATji d I 7 nov > d | 'J ro acifxtxza h m v | 13 fttO' : ^1' d | ii^ -\- xai d I itftii aldtvtoq d xai rtp : iv 6 \ 14 16 ilniiv dfi^v : f^fdli J 18 naifios + dfiTiv h | *2 d h ; > a v | 19 ^i- o. tidoxia >• m | 20^21 ^t'oi — ijfilv >• h I 21 infipavt) iv d : ini a) vnodidxoroi > d 24 diaxoviaaat a | xai tert r> d h ai nap&ivoi > d | 25 rort xai h | ^rara rd^iy > h 10. (AtB^ ov «fri.] Haec formula ab- ccdentibus (s, 7; 6, 13; 7. 8; 8, J; hinc adhibetur, cum in capitibus prac- 9, 10; 11, 6) formula it oi xrL le- APOSTOLORUM VIII, 13, 9—16. 517 smo illuminatis oremus, ut confirmentur in fide; omnes alii aliis obsecremus. 9. Suscita nos, Deus, in gratia tua. Susci- Dos ipsos Deo per Christum eius commendemus. 10. Et opus dicat: Dms, qui magnus et magni nominis es, magnus lio et potens operibus; Deus et pater sancti filii tui lesu 6 toris nostri, respice super nos ac super gregem tuum huuc, 1 per eum delegisti ad nominis tui gloriam; et sanctificans js nostrum et animam nostram concede, ut effecti puri ab inquinamento carnis ac spiritus proposita bona consequamur; nemque nostrum indignum indices, verum sis noster adiutor, 10 ilator, propugnator per Christum tuum, cum quo tibi gloria, ir, laus, glorificatio, gratiarum actio et sancto spiritui in sae- amen. 11. Et postquam omnes dixerunt: Amen, diaconus : Attendamus. 12. Ac episcopus ita ad populum proloquatur: ta Sanctis. 13. Populusque respondeat: Unus sanctus, unus 15 inus, lesus Christus, in gloriam Dei patris benedictus es in sae- amen. Gloria in altissimis Deo, et in terra pax, in hominibus voluntas. Hosanna filio David; benedictus, qui venit in nomine ini, Deus Dominus, et apparuit in nobis; hosanna in altissimis. ?ost hoc sumat et communicet episcopus, deinde presbyteri, 20 >ni, subdiaconi, lectores, cantores et ascetae, et in feminis tnissae, virgines et viduae; postea pueri, tuncque omnis po- i ordine cum pudore et reverentia absque strepitu. 15. Et Codex d vero banc retinet; culorum priorum tantum, an etiam ue sequitur codex f in sectione monachos? Cur hos nusquam nominat, rdinibus, quam iterum excipit, cum aetate ipsius baud dubie iam ex- < loco autem vel c. 16, 5 ambiguus stiterint? Forte quia eum baud fugit, fB' oi et iv (pro xal xif) ayiw monachatum recentioris aetatis esse? tan tradens. Q.uaestio facilius poni quam solvi Cf. C)T. Hieros. Cat. myst. V, 1 9. potest. I Didjrmus De trinitate lU, 13 15. De ritu communionis cf. Eus. Ihurgiae locum rcspicere videtur H. E. VI, 43, 18. 19; Cyr. Cat. myst. hristo dicens, quod sit o el^ V, 21. Saeculo II teste lustino A pel. , tii xvQiOi l^aovg Xpiaiog I, 65 diaconi etiam panem eucharisti- 6§av 9fov naxQoq' a/ti^v (PG cum distribuebant. Postea autem id >i). facultatis restrictum fuit. Iam Cypri- ol daxtiTuf} boc loco tantum anus De lapsis c. 25 similiter ac Con- lemorantur. Qpales autem fideles stitutor dicit, diaconum calicem offerre - ante oculos habuit, ascetas sae- praesentibus. Gxoxoc Siddrm rijv jrQodtpOQav Xiytov Scopia J[p«trof, ai dtxofiiro^ Xiyirca' HfirjV b 6t didxovoi xarfxtrm x6 xtv^m^^ ixtdidovi XtyiTui' Alfda Xqiotov, xot/Jqioi' ^(oifC, xm » Xtyixro ' 'Afitir. 1 6. tpaXftOf dk Xtyio&m Xy h rtp B jrwTO^ Tovq Xofxovi;. 17. xal OTar jrciTf^ /t/f ToiaJeaf 1 jtaoat, Xa^6vT€i; ol dtcxoroi tc xtQiactvoaiTa tiotfiifixaM i ra xaOTog>6Qia. XIV. Kat n *hdxovoq Xtyttca xavGafiii'Ov tot fui.9 2 (XIV). MiTaXa^oi'tfg rov Ttfilov ooofiaroi xal xov xifdati 10 Tog rov XqiOtov ivxagiOTt'^OoiftiP rtp xara^tcaOavti ^ftc; Xa^tlv x(Sv ayltov avxov ftvcxijQlaiv, xal xtt^caaXiava^ n ' xgifia, dXX' el;; ocortjQlav ijfitv yBVtG&at, tli (6- d | 12 tjftlv a d : ^ftmv h m r I 11 po/tfOa d ] iv ^ d kavTovi + ruJ lft<5 a | 15 xai rcS JTp. : <•»•' A'pioTov d i 17 tvloyff^iivov d | 22 ag>iaiy -f- r<»i' ^ I 2d :ipoaotxnmfu9*{ -ovfifBa h I 25 xaHoaiwfikvioi- h v | att^^toov tn v | dktiBfln -f- ««vl AFOSTOLORUM, VIII, 13, 16-16, 6. 519 iscopus quidem tribuat oblatam dicens: Corpus Christi; et qui :ipit, respondeat: Amen; diacoous vero teneat calicem ac tra- ado dicat: Sanguis Christi, calix vitae, et qui bibit respondeat: Dcn. 1 6. Psalmus autem tricesimus tertius dicatur, dum reliqui ines communicant. 17. Cumque universi et universae com- 5 inicaverint, accipientes diaconi, quae supersunt, inferant in pasto- oria. XIV. Et diaconus, quando qui psallit fecerit finem, pronuntiet : (XIV). Percepto pretioso corpore et pretioso sanguine Christi unus gratias ei, qui dignos effecit nos, ut participes essemus 10 )Ctorum eius mysteriorum; rogemusque id nobis non in iudi- im ac damnationem fieri, sed in salutem, in utilitatem animae corporis, in custodiam pietatis, in remissionem peccatorum, in am futuri saecuU. 3. Surgamus: in gratia Christi nos ipsos [i ingenito Deo et Christo eius commendemus. 16 XV. Atque episcopus gratiarum actionem proferat: 2 (XV). Do- ine Deus omnipotens, pater Christi tui, benedicti filii, exauditor rum, qui recte invocant te, cognitor precum etiam eorum, qui :ent; gratias aginius tibi, quod nos dignos censuisti, qui parti- nremus sancta tua mysteria, quae praebuisti nobis ad plenam 20 rsuasionem eorum, quae bene cognovimus, ad custodiam pie- iSf ad remissionem delictorum, quoniam nomen Christi tui rocatum est super nos et tibi adiuncti sumus. 3. Qui segre- sti nos ab impiorum communione, aduna nos cum iis, qui tibi ot coDsecrati; firma nos in veritate per sancti spiritus adven- 26 m; quae ignoramus, revela; quae deficiunt, supple; quae novinius, rrobora. 4. Sacerdotes inculpates conserva in cultu tuo, reges ere in pace, magistratus in iustitia, aerem in temperie, fruges ubertate, mundum in omnipotente providentia; gentes bellicosas da, errantes converte. 5. Populum tuum sanctifica, virgines Itinoftera h m v i 28 ^vXa^ov m v ! 30 navaXxtl a d h' : navaQxel m V 16. Psalmum XXXIII fidelibus com- XIV. Uitoatfiovtjaii nfxa ri/v anicantibus cantatam fuisse testantur fieTaltjtpiv. Oratio post communi- yiillus Cat. myst V, 20, Liturgia onem. coin, etiam nonnullae liturgiae Occi- stis, de quibus cf. Duchesne, Or/f/RM XV. 'Enixltjaig fiita xijv fifta- 215. In Liturgia Maici canitur /.i^yiv. Invocatio post communi- salimis 41. onem. 520 COXSTITUTIONES yditm iiaqiiXagov ir maru, rovg h ajvkit ivivvifam, rrjxia lidQvvov, rovi; v^OTtit^^; 0e$aia)aov, lovq ir jtaidivaov *ai r^g (xv^otmg d^iov.; avadtiS.otf, xa\ xani ijiiavvdyayi e^ xijv rcor ovQavcat' ^itOtXiiav iv .V^wdtii 6 rep xvqIco f)ftmp, f4E&* ov oot 66§a, xtfiij xat oifaz idxik^ jtvivftari lU Tovg aloivag' dfitfi'. 6. xal 6 6tdxoroi hjin' &itii d<« Tov Xqiotov avTov xXlpart xai iv).oytlo9i ixlcxoxog IntvxioBco Xiymv 'O &t6q 6 xm'TOXQartaQ, oeii^ xal dot'yxQiTOc, h xattaxov Sv xal roti; jtuOi :xa{>oa lA 10 ov6ivl xaQoydftiVOC, 6 ytvicu (n) vxoxdfiivoQ, o ^vXaxfjc (lij kr^uos 0 fpd-OQdc avmrtQoq. 6 TQOxrjq dvixidexrog, o g.r<}£» cV(uio««*» „6 ^fdjg olxtov dxQoaixov'", 6 tq ^voei doQaroc. o yfoux^ j:ta, 16 Tali; (isz t^volac ix^r/rovaatg as loyixaFg tfvataa\ 6 vdinvoq vxo rcor iv ivvoia ixi^tjxoviTCDv ai, 6 9»i xov dXr^d'iVfag OQcovxog, xov dq Xgtoxov xtaxevifapxoq 8. tvfitprjq ytvoftivoq ixdxovoov fiov dia to ovofid Qov va tMM yr^aov xovq Cot xtxXixoxaq xovq kavxdJv avxt'vae, xcu „(>i$ 20 ra aixrjftaxa xdjv xagdimv avxcov" xa lx\ avf^^igovxi xta avxmp dxd^Xtjxov xoifjo}jq Ix x^q ^aaiXftaq aov, dXla avxovq, q^govQijaov, axdxaaov, dvxtXa^ov, Qvoai xov (Uloti xai>x6q f;f^poi', rove ohtovq avxvav fpvXa%oi\ ,,xaq (looditvq xal xaq i§6dovg m I Ifyizm + fifta t^v fv^^v ni | 9 ^i' > h | 11 7tfpaiovfiH'«; b «' 14 o pr > h I 16 ^f > d h ctyvtia ixt.ffT. m | 9(it^ + tov d | 20 r« » >■ h I avfiffifona d | 23 oixeiovi d , 26 rcu ow natSl : fttra ci ah tw naiii aov d | rw . . aov > d | 26 xul fitdi >- d | «r» r<^ u rm t ^■«, *"^'^, coniuges custodi in fide, castos robor.1, infantes ad '^*m aetatem perdue, nuper initiates firma, catechumenos sc dignos initiatione redde, nosque omnes congrega in *^ ■''>'» caelorum in Christo lesu Domino nostro, cum quo tibi *^» honor ac veneratio et sancto spintui in saecula, amen. 6. F.t "*^\is dicat: Deo per Christum eius inclinale et accipite bene- -**>em. 7. Turn episcopus precetur dicens : Deus omnipotens, et incomparabilis, qui ubique exsistis ac omnibus praesens ■^^- in nullo es ut aliquid in eo exsistens, qui locis non circum- *^^is, qui temporibus non vetustescis, qui saeculis non termi- » qui verbis non seduceris, qui ortui non es subiectus, qui ^^^^ia non indiges, qui supra extraque interitum es, qui con- '_ ^^nem recipere nequis, qui natura es immutabilis, qui htcetn ^^s inaccessam, qui natura invisibilis es, qui omnibus naturis ^l^^alibus te benevole requirentibus notus es, qui deprehenderis ^5, qui in benevolentia vestigant te, Dcus Israel vere videntis, .^^^-^hristuni credentis populi tui; S. propitius factus exaudi me ^ter nomen tuum, ac benedic iis, qui tibi indinarunt cervices ^, ;»tque da ets cordis eortim peiitiones, quae utiles sunt, et *^inem eorum abici facias a regno tuo, sed sanctifica illos, ^todi, protege, adiuva, libera ab adversario, ab omni inimico; ^ ^*lius eorum serva; inlroitui eorum et exitus tuere ; 9. quoniam ^i gloria, laus, maiestas, cultus, adoratio et filio tuo Icsu Christo ^O, Domino nostro et Deo ac regi, et sancto spiritui nunc et iper et in saecula saeculorum, amen. 10, Et diaconus dicat: te in pace. 11. Haec de mystico cultu nos apostoli constituimus ^'obis episcopis et presbyteris et diaconis. XVI. Porro de ordinatione presbyteroruni ego dilectus a ^fict dv d I 27 T(uv aiwvwv > d | 29 dtataaow/nffka h 30 rot* pr > h v ! YoCtf sec > h I 81 d f p E, oniittunt particulam, verba Jifgl ^iiporoviai ^^f^o^"'-i ^Cf^' capite et sequentibus inscriptionem f%>rigatv. Invocatio ordinationis pres- ipse composuisse vidctur. 10 15 20 25 CONSTITUTIONES vxb Tov jcvqIov dtardaooficd vfilt> tolg ixtoxojtoii;. 2. ytgio^i- TtQov x^iQOTOt'cov, tu ijrioxoxf, rrjv x^^C ^^' ''■'?? xfq^aX^c ijtt' rllf^H avTog, tov jtQeoffoTtQiov xaQ(0tcor6>: aoi xal To3r dtaxovoov, xai fv^o^fvo^ Xiyt' 3. Kvqu xat'xoxQoxoQ, o B^foc ijfitovjO 6ia 6 Xqiotov xa xavra At/fJiovQyt'^oaqxal dt' avrov rdiv oXoiv jtQovowv xaTakXT']X(o<;'/cp yuQ di'vafitg dia^oga xoiijoai, rovrm dy.vaftic xai 6ia(p6Qmq XQOvofjoaii 6ia yoQ avrov, 6 &t6<;, XQOfoil; rolv f/lv dO-avdrmv qpvXaxi^ fioi'ij, t(5v dk 9-vt)X(ov diadox^p' Ttjg fpvxfj? qporxldt vofifov, rov coaftaxoq dvaxXr/Qoiati rfje irdelaq'' avxbq 10 ovv xai vvi' ixl0Xtif)OV ix'i t>]v aylai< oov ixxhjOlav xal af-^T/Cov avxrjvjxa'i xZt'i&vi'OV xovq iv avrfi xgosarcoraq, xai dbg dvvainv XQOQ rb xoxidv avxovg Xoyo) xai tQyoi tig otxodofiijv rov iaov aov. 4. avTOi xal vvv Ijridc ixl xbv 6ovX6v Gov xovrov tov t^//9>09 xai XQlaei xov xXiJQOv xai^og elq XQea^vrigiov ixidod'tiTa, j lb xal tfixXtio^€Qdg iv ^ovXalq, 6 Ootpbg diavola. 6 Sap. 6, 8. — 12 I Tim. s. I7- — l*" Num. n, 16. — 22 U Mace. 1, }. — SO Rom. 10, 12. — 31 Ps. 65, 5; lob 9, 4. 1 rov > f h 1 2/3 dTxiTt^f d | 3 rov >■ d | 4 nartoxparog a d' -xgttxm^ d h p V I ftfoc : fiaaikevi d f | o sec > f , 5 A'ptaxov -f- oov p v [ ri 2> d I it/fnovpyrioag -\- npb i>« navrtur avrov (air» f) i-noat tiaaftfvoi d f | 7 oiti'5ij f ) ara- ft I I I I I Domino constituo vobis episcopis. ^. Cum presbyteruin ordinas, episcope, manum super caput eius ipse impone adstante tibi pres- byterio nee non diaconis, et orans die: 5. Domine omnipotens, Deus noster, qui per Christum universa condidisti et per ipsum! cunctis provides convenientcr; in quo enim potestas est efiiciendi varia, in eo et inest potestas providendt variis modis; per eum enim, Deus, provides immortalibus quidcm sola conservation e, raortalibus vero successione, aniniae cura legum, corpori expletione indigentiae: ipse igitur ct nunc respice in sanctam tuam ecclesiam et auge earn; mulliplica eos, qui in ea praesunt, virtutenique da, ut verbo ac opere ad aedificationem populi tui laborent. 4. Ipse nunc quoque respice super hunc himuluni tuum, qui suffragio ac iudicio totius cleri in presbyterium cooptatus est, et imple ilium spiritu gratiae et consilii, ut adiuvet ac gubemel populum tuum in cordc mundo, quemadmodum respexisti in populum electum tuum et sicut Mosi praecepisti eligere seniores, quos implevisti spiritu. 5. Et nunc, Domine, praesta, servans in nobis spirituni gratiae tuae non deficientem, ut repletus operationibus vim sanandi. babentibus ac sermone ad docendum apto, erudiat cum mansue- tudine populum tuum ac serviat tibi sincere, merite pura el anima voUnte, atque sacra, quae pro populo celebrantur, inculpate per- ficiat per Christum tuum, cum quo tibi gloria, honor ac veneratio ; et sancto spiritui in saecula, amen. XVII. De ordinatione vero diaconorum ego Philippus consti- tuo. 2. Diaconum efticJes, episcope, imponens ei manus, adstante tibi cuncto presbyterio cum diaconis, et orans dices: XVIII. Deus omnipotens, verax neque fallens, dives erga omties te invocantes in veritate, lerribilis tn consiliii, sapiens cogitatiove, Jortis ei magnus;. nlijptiatt 2> d 1 12 (/( : npoi d f | 13 fnidi "> ( I roy pr + rov h | tovtov : Toi>St tntAf f I 16 efi'r«5 Ii | nvivfiaros; a | avfijtov/.tias; h p i 16 xt/it^vftv h, ovtjtvftnnay I ' 17 Tiftoatraifi; f | ftwati d, fnuaFj f h | 18 un}tla9ai a, (QQijoaodai i\ Jt:ihiaa^ ad E I 19 ecre^.Af inc« h, drfxltTte<; d, avur/.nnhi v, artJt/.t.twi i I 20 ianun/tdJY f E ' 21 nai6fvt)v i, nai^fvaij h | ifovlfvijv f, ^ovi.fvai} b I 23 ufttafii>i f | ixtflii d fh | fif&' : <5(' d | 24 teal tta : ip d f \ 26 d f p E cf. c. i6 ; 27 xaHiaiov f | atrtji post xfigas d | 29 xttl > f | SI a«i' f aoqoi + ^v { h J. Pj.Ign. Philad. 9, a. viag Aiaxoiw. Invocatio ordinationis XVIl— XVUL 'Enixf.^ati j^tipoTo- diaconi, ^ 524 CONSTITIITIONES 6 xQataioq x«i ftiyaq"' 2. „dcdxovoov XQOGsvx^q >jf*t"*', xvffti, xai hcoTioai t;}i' dir^aiv rjfiwv", xaX „ixlq, I m^ 6 Sxiqccvov rov (idgrvga xdi ftifirjTrjv rcur jtaB-rjfidrcoif rov oov 3. xai xara^lcaoov avxov, k^aQtoxcoii Xeirov(^t]aavTa iTTTf/pfO^tfoai* avT(5 diaxoviav'dzQinxcoq, aftifixrmg, di'tjxXt^v (tel^ovoc. dS,i(od^Tjvat fia&fiov did T/yt? fieotxdag rov /iovoyitvi'i vlov, (tid- ov aol 66^a, xtfii/ xal at^ag xal xm dyifp jrrcvjua 10 xovg alwpaq' dfiriv. XIX. IliQl d£ diaxovlaOTjs Bag&oXo/ialog diaxdoaofiat. IjtIaxoJCf, ijtiB^i'jOeig avrfj xdg ;j£/()ac, jragfOxdiTog xov -Tpt giov xal xcov diaxovfov xal zmp diaxoviOOfHv, xal igtlg' XX. ^sSg" 6 almpiog, „6 xar^g rov xvqIov ^fitov 'Jrjoov Xgicxw", 16 6 dvdgog xal ywaixog drj/itovgyo'?} o ;itXtjQcaoag XPtvftax^ jMaQtdf4 xal Ae^^cogai' xal 'Ai'tav xal tJXddv, 6 fii) dxaiicioai xov fiofoyevfj oov vlov YivrtjO^f^rai tx yvpaixog, o xol <>• rf axfjiffj xov fiagrvglov xizl tv rm vaio jtgoxtigiodf/ivoq xdg dxo xavxog (loXvOftov Oagxbz xo! ytvevfiaxog" xgbg xo ixa^iatg ixixtXeU' avxr)v x6 eyxtigio^et' o'W egyov tig d6§av ot,v xal ejtaivov xov Xgiaxov oov, fttd^ ov aol doin xal JtQooxvvtjOig xal xm dyUo xvtvfiaxi tig xovg aldjrag' afujv. 26 XXI. Z7f(>l dh vxodiax6vo}v iydt SwfiSg diaxdoooftai t/ f p v E, v etiam ntpl — Jiaraaoofiai tanquam inscriptionem habeas | Haplfolofialo^ -{• fyi^S llil2 u>^ ^Tti'axonog f \ 12 iiti^^OEn; : ^nidtn t, + ^n d \ U ij/itot > h \ 15 nvt h V I 16 de^^opav f, df^OQpav d h | 17 viov : x* d \ xiti > h | 18 d b 1 23 nt%' : cl<' d f I 24 xal t^ : iv d i \ 2& neftl — dmxdoaoMat '■ hacG tanquain inscriptionem 1. m. quoque posuit h | i/iiv > f | 26 i-xodtaxoni f APOSTOLOKUM VIII, 18, 2—21, 2. 52J 2. exatidi orationem nostram, Domine, et aurilms pncipe deprecati- Otttm nostram; et oUetide facitm tuam super servum tuum hunc, elcctum tibi in diaconatus mysterium; et imple eum spirilu et virtute, sicut implevisti Stephanum niartyrera ac passionum Christi tui imitatorem; 3. et concede ei, ut ministeriuni sibi traditum 6 probe, constanter, innocue ac incuipabiliter administret atque maiore gradu dignus habeatur, mediatorc unigenito filio tuo, cum quo tibi gloria, honor ac veneratio et sancto spiritui in saecula, amen. XIX. De diaconissa vero Bartholomaeus constituo. 2. Epi- scope, impones ei manus adstante presbyterio una cum diaconis 10 ac diaconissis et dices: XX. Deus aeterne, pater Domini nostri lesu Christi, creator viri ac mulieris, qui spiritu implevisti Mariam, Debboram, Annam et Holdam, qui non dedignatus es ex mulicre nasci unigenitum filium tuum, qui in tabernaculo testimonii et in templo feminas custodes sanclarum ianuarum tuarum instituisti; 16 2. ipse nunc quoque respice in famulani tuam banc, electam ad ministeriuni, et da ei spiritum sanctum, et munda cam ab omni irttfuittametito carnis et spiritus, ut opus sibi commissum perficiat condigne in gloriam tuam et laudem Christi tui, cum quo tibi gloria atque adoratio et sancto spiritui in saecula, amen. 20 XXI. De subdiaconis autem ego Thomas vobis episcopis constituo. 2. Quando subdiaconum ordinas, epitope, impones XIX — XX. 'Ertixlfjoii inl xfipo- tovla; Siaxovtaoqi;. Invocatio iti ordi- natiooe diaconi&sac. XIX. XitQOtoviav vel ordinationem diaconissaruiti coiumeraorant etiam synodi Chalccdoiiensis c. 15, TrulUna c. 14 et 40; Sozomenus H. E. VIII, 9; Fortunatus, Vita RAJegundis c. 12 (Migoe PL 88, 50a). Synodus Nicaena c. 19 quoque nominanda est, quae autem addcns: intl {a'l dtaxoviaaat) ftrii't xf'i'oi^f'ftav r«ia fjiovaiF, ordi- nationem mere caeremoniaiem decla- rare ridetur. TertuULanus Ad uxorem I, 7; Exhort, cast. c. 1 ) diaconissas vel viduas inter ordines rccenset. Agnoscit ordtnationem diaconi$sarum ctiam ritus Kestorianorum (Dcn/ingcr, Ritus Ori- cntalium II, a6i). Synodi vero Arausi- cana 441, c. 23, Epaonensis 517 c. 2i, Aureliaind^ 53) c. 18 feminas vel dia- conissas ordinari iam pcnitus vctant. Canoncs apostolorum coptici ordinetu diaconissarum agnoscunt, nee vero ordinationem vel manus impositionem. Cf. Tattam, Th^ Apostolical Constitu- tions in Coptic 1848 p. 126. Pankowski, De diaconissis 1866. XX, I. fpovpoin rrk.] Cf. P5.-Ign. Ant. 12, 2. XXJ. 'EnixAtiaig inl xf'&otoyia.; imodiaxovov. Invocatio in ordinatione subdiaconi (;> a, ego addidi respiciens capita praccedemia, similiter in capite 22; d hie exhibet: ntgl i:todiax6vtuv'). 2. Subdiaconus inde a saeculo V fere ubique manus impositionem acci- pit. Excipienda sunt Statuta ccdesiae 586 CONST ITUTIONES &rfGtts i^' avTcp rag x^^Q^'? ^«' igilii' 3. Aidjtoxa Bfi, ov{ xa\ yr/g dTjfunvQyi xal Jtavrmy rcav iv avTOfc, 6 xat Iv n] Oi Tov fuagTVQlov tovc i'£cox6qovs dpadei^aq x(5v aylcov oov o: (fvkaxaq' 4. avTog xcd pvv ixl^Xeipov ix\ xov dovXoif v rci 6 TOV jiQOXHQiC^ivxa vjfodiaxovov, xa\ 6oi avxcji jti'tv/ta ir/iov TO ijtagicoii i^djtxeo&at tcov Xuxovgytxaiv oov axiv rov x6i ovoxadiv dia xmi' ivsQyovfiivfov ^avegojioitjaug xal rov agtB^ x(5v IxXexxwv aov dia^vXdxxcov avxoq xal vvv ixtdt ijri 16 dovXdv aov xov iyxfiQti^dfttvov xaq dylaq oov yQaq>ag a^'izytytoaxttP TOO Xaqi aov, xal 6og amtp xvtvfia aytov, nvivfta XQ0^1|Xtx6i 4. b aotfloaq "ElodQav xov &eQdxovtd aov ixl xo avayivtot xovg voftovg aov xfo Xarp aov, xal vvv xagaxaXovfitrog vg' r/f a6 d f p E | xoi > f | II tov > d f | 13 f»ff- ptuaai; d f { 14 aov 4* iv okat riS xoafiot d f | dia^vXaaawv d, •ao^o; f , 14/15 rbv 6ovA6v aov a cf. c. 16, 4; 18, 2; 20, 3; at, 4 : >■ d f h p v { anv pr > f I 16 mevfia sec > h ( 17 r«u d f I 18 vfiwv f 19,'*) • f | 19 dtaviaatta : diavoiav xat a h | 20 avaSfq^^rm : dvadtx^fvra dxaTayvwatoi' dturvaavxa f | 21 t^i' d f | ^ 3> d f | jroi t^ ' ^v d f I 22 aivUvai + rtov alwvtov f | 23 'fh > d-h p v E 1 o > f Ji o'/^mr f V I 26 a^ios h | 27/1 ;e<>f/o — f t df > f | 27 y tie : ttri h APOSTOLORUM VI U, 21, 3—23, 3. 527 super cum manus et dices: 3. Domine Deus, conditor caeli et terrae omniumque, quae in eis continentur, qui in tabernaculo testirnonii aedituos designasti custodes vasorum sanctorum luo- rum; 4. ipse nunc aspice super hunc famuium tuum, qui sub- diaconus creatus est, et da illi spiritum sanctum, ut vasa ministerio 5 tuo dicata attrectet pro dignitate seniperque voluntatem tuam l^ciat per Christum tuum, cum quo tibi gloria, honor ac vene- ratio et sancto spiritui in saccula, amen. XXII. Dc lectoribus vero ego Matthaeus, qui et Levi, olim publicanus, constituo. 2. Lectorem crea imponens ei manum, et 10 Deum orans dicito; 3. Deus aeterne, multus in misericordia et misfrationibtis, qui mundi structuram per ea, quae tacta sunt, patefecisti quique numerum electorum tuorum conservas; ipse el nunc respice super famuium tuum, cui committitur, ut sanctas tuas scripturas legat populo tuo, et da ei spiritum sanctum, spiritum I6 propheticum; 4. qui Esdram famuium tuum instruxisti ad legendas populo tuo leges tuas, nunc quoque a nobis rogatus instrue famuium ■tuum, et da ei, ut opus sibi traditum sine reprehensione perficiens [dignus maiore gradu declaretur; per Christum, cum quo tibi gloria jet cultus ac spiritui sancto in saecula, amen. 20 XXIII. Ego vero lacobus Alphaei constituo de confessoribus. 2. Confessor non fit ordinatione; res enim est voluntatis ac tole- rantiae; magno autem honore dignus est, ut qui coram gent Urns el regibus confessus sit nomen Dei et Christi eius. 3. Quodsi opus eo fiierit in episcopum aut presbyterum aut diaconum, ordi- 86 vc tiqua vel Synodus Caiihaginiensis IV uac dicitur c. j (Hard. Concil. coll. 1, 979); synodus .'^quisgranensis 817 c. 6 (Hard. IV, 1062); Constitutio quae vocatUT Aegyptiaca c. 6; cf. vol. II . toj; Canones S. Hippolytt qui dicun- r c. 7 ed. Hancberg p. 68; Tesla- incntura Domini nostri I, 44 ed. Rah- .maai p. (05 ; lacobitac Alexandrini vel ipti (Denztnger, Ritus orientalium , 6). De ritu tcmporis prioris nihil rti compertutn habemus. Cf. quae sputavi in libro: Das Ttstament un- rrs Herrn 1901 p. 37-42. avayvwarov (JTf^J dvayfiuotKuv d). Invocalio in ordinatione lectoris. 2. Lectori manus imponi eid«m qui subdiacooo vetant. Accedunt Consti- tutiones apostolorum quae vocantur per Hippolytum vel Epitome libri VIII Constilutionum apostolorum. J. 6 Ttiv Tov xoaftov — Sut^vi.arTutv] Eadem leguntur I Clem. 60, i ; 59, 2, XXIII. 77c(/l ofioloy^rd/v. De con- fessoribus. ;. Confessorcs ad sacros ordines promoveri solitos esse testantur Ter- tullianus Adv. Valent. c. 4 et Cypri- anus Epp. }8— 40, Constitutio Aegyp- 588 CONSTITUTIONES XiiQOTOVtlTat. 4. el 6i T14 bftoXoyrjxiii (iij x^tQoroi'r^l^sig agjioG^i lavrri) d^lcofia ti toiovtov a>g rfta riyr bpioXoyiav, ovTog xa&ai- (ffla&oj xai oato^aXXioQ^o}' ov yag iottv, ijtiljng rJQVrfrai rrjV XqiOtov 6tdra§ii' ,,xal toriv djtlazov ;f£/(>cov". 5 XXIV, '0 avxbi xegi Jta^Bivcov. 2. Jtag&ivog ov x^'Qoto- vtlxai, „lxixayijv" yag „xvQiov ovx iXOfJiBv"' yvcoftrjc ydg iort xb Jl:xa&Xov, ovx tjtl diafioXf] xov ydfiov, aXX' im oxo^ tf,q Bvoi^tlaq. XXV. Kctyd) At^iialOii b tjrixXtjd-tlc Oad6aTog xdd^ xsQi X']9dir dtaxdoooftai, 2. X'tQ^ "^ Xf'Coror'f?ra<, dXX! tl fiiv ix ytoXXov 10 djti^aXtv xbv avSga xal aaxfQfU'cog xai dxaxayv(6axa>e: f^iytf**' xai x(ov olxdmv dgiora i:t£fisXTj(h], oi^ '/ovdl^^ xai livra ai Of/ivoxa- xai, xaxaxaooiii&m dg xb xt}gix6v. 3. tt di vtcoaxi djtifiaXti' xbr bftoCvyoi', fiTj Jtioztvtolfa), dXXaxgovoi t'eoTTfi; xgirta&-(o' xa yag jtd&ij ea&' ore xal ovyyrjga dr&gcojiocg, (tfj vnb xgelxxovo^ x^^^^^ 16 dgyofiiva. XXVI. '0 avxbc xtgl ijiogxioxov. 2. ixogxiox/jg ot? ;f£i(>o— zovtlxai^ tvvolac yag kxoxHilov xb ixal^Xov xai x^Q'-'^og &eov dtot Xgiaxov ixiffoixtjOti xov ayiov xi'tvfiaxog' b ydg Xafidfy x'^Q^^f^ iafidxwp di axoxaXviptoK VJtb d^eov avadBlxvvxai, qavtgdg ovOrji 20 jtCiotv xfji; Iv avxo) x^P'^os. 3. iaf dt X9^^^ avtov yivrfiat tL ixhxoxov ^ xgto^vxegoi' Tj 6ittxorot% x^tporoff^Tm. 1 4 I Tim. 5, 8. — 6 I Cor. 7, 2j. — 11 ludith 8; Luc. 2, 36. 1 ;(f (porojeiff^ctf h | .uij > f | apndaei li v 1 2 n > d f h rotovrw f ovrati h, o lotovros d f [ 3 t^v + xov h I 4 ;f*fpov a f b | 5 naQ^^hatr + Siaraaaofnai a- | 8 Xefittloq d | O-adalo^ a | /ftpciJr h | 9 yftQOtovtio f | t» a', ^v i 10 dxarayrtoaTog f | 11 intjajXri^rj d | 14 aire f | dv^Qtunoii G, in a nianus vetus -\- tl \ \^ flpyoftsda a | 16 avroi + lefifiaiog f | .Tfpi inoffxicjuiv d f, et ante o avro; tanquam inscriptio capitis \ inoQxiaxov + diaxaaaofiai h a' | 17 ivvotut; h | Qtov > h | 19 vno : dno i, -f- re>i» h I tiaca, Canones Hippolyti et Testamen- tum Domini nostri, scripturae c. ai, 2 laudatae, doceDt, eos coufessione ipsa dignitatem diaconi vel presb^^teri ob- tiiiere; modo si episcopatum adipisci velint, els manum imponendam esse. 4. ov ya(i taxiv] scilicet confessor vel episcopus, presb}'ter, diaconus. XXIV. Utvl napBhatv (d, > a) De virginibus. XXV. mpi xie^y (d. > a). De viduis. XXVI. nepi inoQxtazwv (> *, ■-|- 6 avTog d). De exorcistis. 2. ^jtofXiatTJg] Hoc munere initio omnes Christiani fungebantur, ot docet APOSTOLOKUM VIII, 23. 4—26, 3. 529 I I ir. 4- Si vero aliquis confessor non ordinatus altquani tiuius- modi dignitatem praetextu confessionis sibi arripuerit, is deponatur et eiciatur; non enim est, quandoqutdem negavit Christi constitu- tionem et est infideli deterior. XXIV. Idem de virginibus. 2. Non ordinatur virgo; nam 5 praeceptum Domini non babe.mus ; voluntatis enim est haec certa- minis gloria, non ad criniinandum matrimonium, sed ad vacandum pietati. XXV. Et ego Lebbaeus cog nominal us Thaddaeus haec de vidais constituo. 2. Vidua non ordinatur; sed si multo ante 10 amlsit virum ac caste et inculpabiliter vixit ac domesticorum optime curam gessit, ut ludith et Anna, sanctlssimae feminae, cooptetur in gradum vidualem. 3. Quodsi nuper amisit coniugem, ne ei credatur, sed tempore adulescentia diiudicetur. Perturbationes enim interdum cum hominibus consenescunt, nisi potiore Ireno 16 coerceantur. XXVI. Idem de exorcista. 2. Exorcista non ordinatur; haec enim certaminis laus pen Jet a libera et bona voluntate et a gratia Dei per Christum adventu spiritus sancti; qui enim accepit cha- risma sanationum, per revelationem a Deo declaratur cunctisque 20 manifesta est gratia, quae est in ipso. 3. Si autem opus eo fuerit in episcopum vel presbyterum vel diaconiim, ordinatur. Tertullianus De idolol. c. ti scribcns: Quo ore Christianus thursirius, si per tempta Iransibit, fumantes aras despuet, et exsuffkbit, quibus ipse prospexit? Qua constantia exorctzabit alumnos suos, quibus domum suam cellariam praestat? Ille quidem si exduserit dae- raoniuni etc. Cf. etiam Tert De prae- script. c. 41. lam autem Origenes Contra Celsum VII, 4 charisma illud parti Qiristianorum tantum attribuit, sive clericis sive laicis. Paulo post Cornelius apud Eusebium H. E. VI, 43, II exorcistas inter ordines sacros receasct, et quidem inter acoluthos ct lectores, et in ecclesia iatina deinde FCKIC, DiDASC. ET CONSTIT, AP. I. cxorcistae clericis adnumeranttnr. Cf, syn. Carthag. IV. 7. Aliler in Ori- ente. Constitutiones apost. exorcistas quidem tanquam ordinem ecclesiasti- cum similiter ac confessores, virgines ac viduas, nee vera tanquam ordinem sacrum agnoscunt. Nihilominus aulem non cuilibet munere exorcizandi fungi licebat. Synodus Laodicena c. 26 de- cemit: on ov dfi i:io(fxi'C.nv tovi (li) .i(>o«/tff iTo* vnb imoKonov. Bar- Hebraeus Nomocanon VII, a consti- tutionem Pseudo-Clemcntis sic reddit: Exorcista non fiat per chirotoniam, sed sola iussione et concessione episcopi (Mai, Scriptorum vet. nova coll. X, 53). 34 630 CONSTITUTIONES XXVn. ^(icav 6\ 6 Kavavlrtjq xayto 6taxa060f/ai, vxb x6 oqalXii x^'Q^'^^^tf'^^^^ ^ iMoKo:^oi. 2. ixlaxoxoi ixo tQtrn 6vo ixioxojroov ;(£fpoTor£/<7l^o>' iav 64 xtq vxo tvo<; x«i tovrj&(] ijtioxojtov, xaf^niQdaB-ai xal avToc xai o x^tQotov 5 (XVTOV. 3 . lav 6i di'dyxTj xaraXd^ij vxo evog ;ff ipororiydiyrai TO fit) dvvaod'ai JtXtlopag JtagayEPtO&ai, diay//iov oi'roc j} Totavrrjg alrlag, ip/jipiafta xofii^dTW ri/g kxtrgox^q xXtiovcav ixi- cxoxgjv. XXVIIl. '0 avTog xegl xavorcov. l. txlaxoxoq tvXojkl, owt 10 ivXoYf:lTai' x^'QO&STel, x^/porovff. xgoorftgfi' evXoylav xagit ixt- oxoxfOif Xafiffdvei, xagd 6k xQsoSvTtQwv ov6afic5g. ixloxoxoz xad-aigel xavra xXtjqixov u^iov ovra xa&ntgtOemg xXijv ixidxo- xov fioyog yag ovx ^^^S ^^- 3- xgea^vzegog ivXoyet, ovx nHih- Ytlrat, tvXoylag 6€x^cti xaga ixiaxoxov xal avf/xgeo^ni'gcv, 15 (bottVTcag ixi6l6moiv ovfixgia^vrigcy xf'Qo^f^tl, ov ;ff<()OTo»i»/, ov xa&aigtl, d^ogi^tt 61 xovg vxo(ii(itjx6T(ig, idv coatv vxtv&tvn xf} xoiavxy xifitogla. 4. 6idxor'og ovx evXoyet' ov 6i6toouf tv, y'laj'f Xa^l^dvti dt xagd ixiOxoxov xai xgeofivxtgov ov ^arri'i ov xgoa^'tgti • xov 6e ixiaxdxov xgoott'eYxdvxog ij rot XQiO^ 20 xiQOV, avx(K ixiSldcoaiv xtS Xam, otJjr , idv {) xi roiovtur ftfj xagdifxog xgEO{ivxigov. 8. vxo6iax6i'

      f | ^niairoMei 1 > d I 3 xf'&OTovfia^o) : oiftXr/ /fi^fnovftaSai f | 8,4 jffipororij^if -rrjf^tig d I 6 orrciv > f | xatald^tj post ivog d f I 7 vofit^Zftio £, . ^ia9iu a* | rijc > h | 7 8 iniaxi'mwv : desinit f subscribens (fmrcEcif arolwr nvaxixjig )MXQiai | 9 <> — xttvvvwv ';> d | aixoi -{■ dtaraatjoftm 10 yjiitoxovfi, ov /fi^o9eTfl d | na^' d | 12 a^tov posl xtt9«t(^i^t«; h p V I 12/13 Tilrjv inioxonov >• h | 13 rf a d e : + forlv h p v 14 jtcI -f Tiopei h p V I :iQ(afivti(imi h | 18 naft d | 22 ovS^v d | il^v h 1 2«J ri ;>h l~ ovx toxtr d I 28 ovxe . , ovxe : vifh d APOSTOLORUM VIII, 37, 1—38, 8. 531 XXVn. Et ego Simon Cananaeus constituo, a quot ordinari copus debeat 2. Episcopus a tribiis vel duobus episcopis ordi- ir; si quis autem ordinatus fiierit ab uno episcopo, deponatur pse et is, qui ordinavit euro. 3. Quodsi necessitas incidens ;erit ab uno ordinari, eo quod propter persecutionem aut 6 n similem causam plures interesse non possint, afferat auctori- 11 mandati plurium episcoporum. XX VIII. Idem de canonibus. 2. Episcopus benedicit, non sdidtur; manus imponit, ordinal, offert; benedictionem ab epi- >is accipit, a presbyteris vero nequaquam. Episcopus deponit 10 lem clericum dignum depositione excepto episcopo; id enim IS non potest. 3. Presbyter benedicit, non benedicitur; bene- donem recipit ab episcopo et compresbytero, eanique pariter ipresbytero dat; manus imponit, non ordinat; non deponit, r^at autem ac excommunicat inferiores, si earn poenam mer- I6 itur. 4. Diaconus non benedicit; non dat benedictionem, ac- it vero ab episcopo et presbytero; non baptizat, non ofFert; « vero, cum episcopus aut presbyter obtulit, dat populo, non iquam sacerdos, sed tanquam ministrans sacerdotibus. 5. NuUi tem e reliquis clericis licet opus diaconi facere. 6. Diaconissa 20 )n benedicit, sed nee peragit quidquam eorum, quae presbyteri rt diaconi faciunt, dumtaxat ianuas custodit et presbyteris, quando iptizantur mulieres, ministrat propter decorum. 7. Diaconus ex- nnmunicat subdiaconum, lectorem, cantoreni, diaconissam, si wente presbytero res id postulet. 8. Subdiacono non licet segre- 26 ire neque lectori neque cantor! neque diaconissae, non clericum, }D laicum; ministri enim sunt diaconorum. XXVn. Jttnd^eii, vno noawv 6- i. )[fipo9'eTii,xf'poTovtl]Hiecvo}i ilfi xftpoTovtia&ai 6 inlaxonog. de ordinatione intellegenda est, ilia de institutiones, a quot debeat ordinari ceteris manus impositionibus, quae iscopus (d, > a V, vel potius primum etiam presbytero competebant, cf. v. 2. "sum tanquam inscriptionem ex- — nuQU 6h npsa/SvTtpwv ovda/xtSg] tat). Hebr. 7, 7: Sine ulila contradictione I. Cf. quae adnotavi ad III, 20, i. quod minus est, a meliore benedicitur. CXVin. Kavoves nepl inioxonwv, — inioxonoq xa&aipsT navxa x).^pt- fafivttpwv, dtaxovatv xal Xoinaiv x6v\ Hoc ius testantur Cyprianus Ep. ; Iftxdir (tov avTOv Siftmvoi rov et Hieronymus Ep. 109. ntvalovxavovfiixxXtjaiaarixold). 2— 6. Cf.Ps.-Ign.Her. 3,2; Ant.12,2. loaes de episcopis, presbyteris, dia- 6. Constantinus Harm. Epit. can. is et reliquis clericis. Cf. Testim. 34* 532 ^^^^^^^ CONSTITUTIONES XXDC. FliQl 6s vdoToq xal iXalov iyto MarMai diaradoondt. 2. svioyelTco 6 kjtioxoxog to vdcog i) to sXaiov iav 6e fifj xag^, evXoyttzQi o jtQiO^vxtQoq xaQ^Crmroq xov 6iax6vov ixav dh o kjtlaxojrog Jiagfj, JtaQtaxaod-a} 6 XQBO^vreQOi; xal 6 dtdxov^i. 6 3. Xeyizat dh ovrag' Kvqu 2kx(iaoid-, 6 9edg twv dvrd/iecof, xxlava rmv vddxmv xai X^QVY^ ^ov iZalov, olxtlgfiov xal ", fu^* ov aol 66§a, %^^ xal oi^ag xal xco ayicp xvtvfiaxi elg xovg aldavaq' dfi^v. 15 XXX. 'O avxbg xsgl dxagxojv xal dsxaxdai'. 2. ^xi xgoo- xdaoco, xaOav dxagxi}V xgooxofil^to&ai t<3 hxioxoxo) xal Tolq xgiG^vxigoig xai Tolg diaxovotg tig 6ictTgoq)i}V avTaav to) xXr'igoi, x(5 Ixtaxdxtp 26 fi^grj Ttooaga, xgiufivxigq) fitgrj xgla, diaxorfp fiigr^ 6vo, xolq 61 dXXoig, vxoStaxorotg r) di'ttyvoiaTatg r} ipdXTaiq rj diaxoviaaaig. 7 Ps. loj. IS- — 8 Ps. 44, 16. — 12 1 Tim. i, i. •.wv ' I capita XXIX — XXXI > p | di > d m v | juaT&aloi; a h | 2 to ti.aio» i) tit viuifi h I r} : Tftot d I 3 ^nftV : iav m ( 4 0 . . o > d | 6 oixtipfimv h V I 9 A'pioTov a d : tov .Vp. aov h m v I ro sec > h | 10/11 i-yiaoiv nottjTixtjv d I 11 tfvyaiivtixtjv -\- oixov jv d I 12 ^ovl^q d | fi(9' : di' d I 13 xal TiS : iv d \ 17 f /$ «f. avzdiv >• h | rff >• h | 18 6iaT(iOif^v -\- avT(Dv xal h | 19 xal : ct) h | 21 Siaxovav I> d | 22 ntQtaanjfiUTwv G : -f- JiardaaoLtat a* | TifiJiaattaaaat; d | 26 ngfa,^viiQi^ : itiii ng. h [ 26 § pr > h XXIX. EvxttQioxia negl rdaroc xal XXX. Ilfpl ancrpx*^*' '^ot JfxartSv i).aiov (sic a). Gratiarum actio pro (d praemittcns o avrosr ^ v item, sed aqua et oleo. textum ipsum tanquanj inscriptionem APOSTOLOTtm VilT, 29, 1-91, 2. XXIX. De aqua aulem et oleo constituo ego Matthias. 2. Be- nedicat episcopus aqu.im et oleum j sin vero noii adsit, benedicat presbyter praescnte diaconoj quando autem aderit episcopus, ad- sistant presbyter et diaconus. 3. Hunc vero in modum dicat: Domine Sabaoth, Deus virtutum, creator aquarum et largitor olei, 6 miscricors et hominum studiose; qui dedisti aquani ad potum ac expurgationem et oleum ad cxhilarandnm vultum in exsultationem K laetitiae: ipse et nunc per Christuna sanctifica banc aquam atque hoc oleum nomine illius, qui obtulit, aut illius, quae obtulit; et da vim effectricem sanitatis, morborum expultricem, daemonum 10 fugatricem, omnium insidiarum profligatricem per Christum spent nostram, cum quo tibi gloria, honor ac veneratio et sancto spiritui in saecu]a> amen. XXX. Idem de primitiis et decimis. 2. Adhuc iniungo, ut omnes primitiae afferantur episcopo et presbyteris et diaconis ad 15 eorum alimentum, utque omnes decimae offerantur ad alcndos reliquos clericos et virgines ac viduas et paupert.ite afflictos; pri- mitiae enim sacerdotum sunt atque its ministrantium diaconorum. XXXI. Idem de reliquiis. 2, Eulogias, quae in mysticis ob- lationibus supersunt, diaconi ex voluntate episcopi aut presbj-ter- '^ orum distribuant clero: episcopo partes quatuor, presbytero partes Btres, diacono partes duas, ceteris vero, subdiaconis vel lectortbus exhibentes). De primitiis ac deci- inis. 2. Similiter, nee vero plane eodem modo oblationes di&tribuuntur VII, 29, ubi decimae indigentibus tantum, non autem etiam clericis minoribus adiudi- cantur. Cf. quae disputavi in libro Di^ Apcst. KonstitutioHen p. 172 — 173. XXXI. Uf^l tdjv nttnaofvovawv (ntgioafvot'Twv cod.) npoatpoptSv (sic di, a V ut c. 37}. De oblfttionibus, quae supenuot. X tai Hffiaatvovaai m' r. /n. tv- i.oyiai] Ut e consequentibus elucet, auctor earn partem panis et vini a populo oblati praecipue designat, quae r« sacerdote non feiit consecrata. So- crates H, E. VII, 12 refert, Chrysan- thum episcopum Novatianorum Con- stantinopolitanomm ab ecclesiis nihil accepisse nisi singulis diebus dominicb duos panes eulogiarum, dto a(>rov; ru;^■ fi'lnYitiiv. Theopbilus Alex. Can. VJI (Hard. I, 1 199) praecipit, ut derici ea, quae ad sacriAcium (fi> koyov f^valui) offerunlur, post ea. quae in raysteriorum usum consumunlur, divi- daot. neve catechumenus ex cis fruatur, sed solum denci et fratres fiddes. Hie autem de particulis consecratis loqui videtur. Et distincte de his dicit Eva- grius H. E. IV. j6 rderens, Coo- stantinopoH iuxta morem veterem, »i quando multac puri et immaculati cor* poris Christi particulae supersint, pueros incorruptos arcessi casque comedere. 2 eavzov d | 3 6t6aaxa).lav d I 7 dtaxovtuv G : xavSvtuw e d i. lu. 6 ol : ft &v d Q \ i) ^(tnafvfyxavTfi d £ | 10 o Tfionoi d e E | xal sec !> p V I 11 rii? ij a 12 ov — ^ptoraa'tut a (pr. m. i. m.) d e : >► h p v E ov (ov) Jfinoiov a : o dfanort/'; d e I xvpto^ : itonoTfH d e I 13' 14 ^cirv 61 — n^fKjdfxfof^iu > e I 13 a^iov iavzov d i 16 tSvixbi; h v | ^ : ^fij d e iiiaaxirTuf d | 16 tyot d | 17 d' a { 18 yafteiv + ^^ d p | (^' a | 22 xa&a- ptal^fh) h I xaifniyt] e ! 24 nopvtj — ano^aiJJa&w > vel potius lacunara exhibet h | 26 npo■ d e p I ft CONSTlTOTrONRS liigoq tv, 3. „xovxo yoQ xaXov xai ojcodexTov evcojiiov rotJ &eov", ixaCzov TifiaO&ai xara xijP avrov d^iav i/ yccQ ixxJir/aia ovx dra- §lag, dkX' edrag/tti: iau didaaxakelop. XXXn. A'ayco UavXog „b tdav aJtoaroJicov iXaxtazog"*, r«fc B diardoaofiai vulv rolq inioxoxou xtxi xgec^vripoic xtgi xavovav. 2. ol jiQiuxta^ jipoaiovxeq xoi ftvcxtjQloi xrjii svoffitiag dta reSr 6iax6x'(otf jtQOGayic&coaav xai ixiaxojitp ff xolg xQeOfivT^QOtg, xal rag cdxiag k§sxaC,ia9aKiav, ov ^apti' XQoafjX&ov xtS xvQiaxtp Xor/m, o'i xe XQoaEVtyxovxtg (laQxvgdxmaav avxolg, axgi^oSaavxeg xa xax' 10 avxovg. l§ixa^iO(^(oaav de avrcSv xal 01 xgoxoi xai 6 ^log xal d doiikoi tlotv 1^ iXivd^tgoi. 3. xai lav y rig 6ovXog, igmxda^o), ov deaxoxov, xai iav xtarov SovXog y, igmxdad-oi 6 xvgiog avxov, tl (iagxvgtl avzoJ- iav 6e fit}, dxo^aXXi09'O>, %(og av iavzov d§iov ixidsi^f] xtn 6tax6xiy d 6h /jagxvgel avxtS, xgoa6fx^c&a>. tl de 15 ^&vtxov ij olxitT)g, 6i6aOxiO& „firj aStxslv, fifj 6vxo66c, Xdaxa%, ox^ccyajyoc, jtsQiafiii G xoiwv, jtiQixaBalQcav, oicovtarijg, Gvfi^oXodslxrrjq. xaXfiav VBvg, givXaxTOfitvog Iv ovvavtfjaei koiffag otpecog r/ ;rod d e | 3 xiraidoq : i, m. c navoifY^ ' 3/4 ox^ayotyo; post /layoi d e p E | 4 9t3(je7taoidc>i d e ! C ou h p v £ { no6t5v : dnodwam h | 8/9 doaixvtntoi — npoadfxfo&aa av >^ «, L n doxtfjia^iodiuoav, dvoixvinioi y. ^ xaxla a- | 13 i).fv8fga h p . f^l ^f ano/i. > e 1 14 ^«»' — ano^akXiaBuf E : > G | 16 versus I j post versum 14 h( 16/16 pterari^iaQiu p | 19 svvotuv h | ?/f< a h p v, l;|ro( d | ro > d I «• > 4 1 1 . /?Aof ] Codex e interprctatur i. m. : fitofOf fit, . . TO npayfiu, post /ii/ nonuulla exhibcns, quae legere non potui. — Acwrof] Chrysostomus Ad Eph. hora. XIIl, j : Ou/ oQa^ TOVTOvi toiie npoaaiTovvTOi, ov( kiutayag ^(Jilv l&oq xakflv, ndi^ ntpuaat, Ttwi xal avTovi Sleovfifv; a}.'/.' ofttug TovTon: ovS'e avyyvtofirj r/tf dartv ovSf yap avyynwaxofttv avToig, otav xv^fvottff ^avTWP ra ifidrta dnoki-viuat. — naJ.fidiv ^Qfifjvfvi] Epiph. Expos, fid. c. 23 : no).ftwv napa- xrjg^atiq. Disputat de palpitationuni observatione Ps.-Iustinus Quaest. vl orthod. 19. — tpvXatr6nfv»i (v «. lui^ai oif/Koi rj Tfodwv] C(. Chrysost Ad illuminandos catech. II, 5 (Beoei II.i40. 12. NoQ distinct e dicit. in6dden concubinam pro uxore.nec vcro praetci uxorem habere, sed ita intellegendni esse videtur. Concubinatus, tie quo loquitur, est ergo matrinicnium legi naturae quidem, non jutem legi civili conscntaneum, et pemiittitur Christi- APOSTOLORUH VIII, 32, 11 — 16. 537 iuriam inferre, non calHmniari, conienttis esse sibi datis itipendiis; obtemperans his admittatur, repugnans vero reiciatur. ii. Ne- landae libidinis perpetrator, cinaedus, lascivus, magus, incantator, astrologus, vates, captator carminum magicorum, niendkus agyrta, circulator, amulcta faciens, lustrans, augur, ominum et signorum 6 monstrator, palpitationum interpres, in occursu observans vitia ocu- lorum aut pedum vel observans aves aut mustelas aut voces aut syinbolicas auditiones, probentur tempore; vix enim potest elui malitia; cum igitur desierint, admittantur-, si non pareant, reician- tur. 12. Concubina cuiuspiani infidelis mancipium, illi soli dedita, lo admittatur; si autem etiam cum aliis petulanter agit, reiciatur. 13. Fidelis qui habet concubinam, si servam, desinat et legitime ducat uxorem, si liberam, earn in uxorem legitimani accipiat; si nolit, reiciatur. (Si vero fidelis femina coniuncta sit cum servo, aut desinat aut reiciatur.) 14. Qui gentilium mores sectatur vel i& iudaicas fabulas, aut mutet vitam aut repellatur. 1 5. Si quis animum addicit insaniae theatri aut vcnationibus aut equestribus cursibus aut ludorum certaminibus, vel cesset vel reiciatur. 16. Qui erit catechumenus, per tres annos catechesi informetur; quodsi stu- diose se gerit et rei desiderio tenetur, admittatur, quia non tempus, 20 Aiue servae infidelis. Alibi hie con- cubinatus tolerabatur, etiamsi vir non gentilis erat Augustinus Oe fide et operibus c. 19 dicit: Dc concubina quoque, si professa fuerit nullum se alium cognituram, ctiam si ab illo, cul subdita est, dimiuatur, meriio dubitatur, utrum ad pcrcipiendum baptismum non debeat admitti. I ;. Cf. II, 36, 3. Praecipit, ut Christi- anus omnino legitimum tantum matri- inonium ineat. De concubina serva reiinqucnda Leo Ep. 167 ad Rusticum Karb. c. 6 scribit: Q.uia aliud est nupta, aliud concubina, ancillani a toro ab- icere et uxorem certae ingenuitatis accipere, non dupUcatio coniugii, sed profectus est honestatis. SjTiodus Tole- tana I a. 400 c. 17 autem decemit: Si quis habens uxorem fidelis, si con- cubinam habeat, non communicet; ceterum qui non habet uxorem et pro uxore concubinam habet, a communi- one non repellatur, tantum ut unius mulieris, aut uxoris aut concubinae, ut ei placuerit, sit coniunctione contcntus. — iav dh xal ntotr^ xtk.] Haesitavi, an haec in textu recipienda stnl. Con- siderans autem, epitomatorem fere nihil Constitulionibus addidisse atque ob homoeotelcuton verba racillime a Ubra- rio omitti potuisse, ea prorsus praeler- ire non ausus sum. 15. Theatrum insectatur Chryso- stomus passim. 1 6. ovx o xporoi xtl.] Basilius can. 2 : opiXftv 6h fit xv^^'Vr a'AAa xgont^ r^i fieravoiat tf/v btpanttav, et similiter can. 84. 538 CONSTITUTIONBS XQOVoq, dXX' 6 XQOJtoq xglvtrai. 17. 6 dtddoxotv d xa\ la'ixoq ^, tfijreiQOii 6i tov koyov xai xhv tqoxov atfivoq, didaaxtrco „iaovxai*' yitQ ,,3idvteq didaxxoi &£0v". 18. Uag xiaxog ij xtax^ tca&iv dvaaxdvxeq i§ vxvov jign 5 xov tgyov IntxtXioat Pitf'dfjerot JtQooevxto&a>aav tl 6i xig Xoyov 7taxi'fXitoav kv xtj ixxXfjOia did xijv 6i6aaxaXlav xfjg tvoeiitla^' x6 fill' yog od^^axov tiJioyitv 6i]HiOvgyiag Xoyov Ix^tv, xijV 6i xvgtaxijv dt?aCxdoKDi;. 3. xipf fiiydXrjV k^6o(id6a xctCav xal rrjif^ 16 fitx' avxTjV dgytixcooav o\ SovXoi, oxi i) fiev xd&ovz ioxli', tj dh dvaaxdOECog, xal XQ^^^ dtdaaxaXlag, xlt; 6 xadmv xal dvaoxdg r^ xlq 0 avyxfog^Oag t} xal dvaaxTJaag. 4. xi,v dvdX7f^?lv dgyiixcocai^^' 6th xb Xhgaq xf/g xaxd Xgioxbv olxovofiiag. 5. xi/P xtvrrjxoaxtft^' dgyiixoaap 6td xijv nagovoiav xov dyiov xvevfdaxog xtjv dargrj—' 3 loann. 6, 45; les. 54, 13. — 9 Eph. 6, 9; Col. 4, t. 2 eftj d e p \ 6h ^ d \ 6 ylvetai d c p | npotifttjauxwanv d p E -airw ahv|7o..^>depEi 10 UtTQOi; . . Uavlog p E a» i. m. iyw sec > d e h p E I tiiazaaatufxeita h I 10, 11 f\iydi^fal^tti d e p E 11 lot'f davlovi d e, Tovi ).aovi p E | 12 ^^■ > d e p E | t^v 6i6aaxah'av TOV ).6yov h I 16 na&tjuv : dno9av(vv d e { 19 napfftjOittv b 17. fl xal /.aixoc] Supra III, 20, 2 Constitutor dicit, presbyterum solum docere. Vidctur autenv ibi de muncre praedkandi in ecclesia loqui, noa de catechumeuis erudiendis. Illud munus inprimis respicit etiam Leo £p. 118 c. 2; 119 c. 6; 120 c. 6. Notum est ex Eus. H, E. VI, 5; c. 19, 17, Ori- gcnem adhuc laicum catechumtnos erudivisse, in Palaeslina eiiam praedi- cassc. Constitutiones testantur, illo muQcre laicum etiam tempore poste- riore, si opus erat, fungi potuisse. 18. Tidg niaroq xtX,] Hic indpit sectio de precatione, cuius quasi partem caput sequens facit. — vi\i>du(voi] De more lavandi corporis cf. Chrysosl. In Gen. horn. XXI, 6; ndaij o:novdg rijr otptv TOV (tionaroi xaS-' kxdatrjv ijfitQav ixnlvvni xti..; Opus imperf. in Matth. 6, 17. 19. ^v ivii Tipo/.a^ovatr] sc. IV, 12. XXXllI- XXXIV. .^nastasiusauae- stio LXIV. XXXIJI. OVaf (noiag v) ^/xipui 6fi dpyflv Toii olxirae ([ZavAov xal idk i APOSTOI.ORUM VIII. 92, 17—33. 6. bS9 I I sed vitae institutum perpenditur. 17. Qui docet, quamvis Ulcus sit, modo peritus in sermone ac morum probitate ornatus, do- ceat; erunt enim omnes a Deo doct't. 18. Omnis Christianus vel Christiana mane ex somno sur- gentes, antequam opus faciant, lavent se ac precentur; si autem 5 aliqua sermonis catechesis agatur, operi anteponant verbum pie- tatis, 19. Fidelis vir vel fidelis mulier benign e se habeant erga famulos, sicut et in praecedentibus constituimus et in epistulis docuimus. XXXIII. Ego Paulus et ego Petrus constituimus. 2. Servi U> operentur quinque diebus, sabbato autem et dominica vacent in ecclesia propter doctrinam pietatis; nam sabbatum quidem diximus rationem habere creationis, dorainicam vero resurrectionis. 5. Magna hebdomade tota et ea, quae illam sequitur, servi otientur, quia ilia passionis est, haec resurrectionis, et opus est doceri, quis sit, 16 qui passus est ac resurrexit, vel quis sit, qui pati permisit, qui que resuscitavit. 4. Ascensionis die ferientur propter finitam oeco- nomiam Christi. 5. In pentecoste ferientur ob spiritus sancti I i.ovi '«'' ^fiifofjaSa 17/ifpav 6vo, to Wg(»kttt,nv ti ijrx't.tjain d e). Q.uibus Adms faniuii debcant feriari. 1. flavkoi xttl Ilfrpoi;] Paulum no- minat ante Petrum. Similiter Ps.-Igna- tius Magn. 10, 2; Trail. 5, 3; Ant. 7. 1. 2. aafifienov] Contra etiam synodus LaodicenA c. 29 praecipit: on ov tffc X^iOTtavovg tovdaiZfty xal iv r«fi oa^ptdrtf/ 0xo).ixt,ftv, d).).a dpyd^fa- 9at avToi~; fv avriu, rr/y d't xvpta- x^r npoTtfuuyrag, fiyt dtvattto, axoi.ttZ,nv luv XQtatiavol. — to fiiv yaf aa^/fatov xr/.] Cf. Ps.-Ign. Magn. 9, J. — tijto/Aty] scilicet VII, 2j, j. 3. rfjv fiBYdi.r,v t^doftada 7t. xal T^v fitx' airifi] Has duas hebdomades vel dies quindccim paschales leges imperatorum a. {89 et 392 inter ferias forenscs enumerant. Cf. Cod. Theod. U, 8, 3; Iu5t. Ill, 13, 3. ). Similiter Augustinus Serm. 259 n. 6 de quiii- decim diebus paschalibus dicit, Serm. 2}2 n, I autem, ubi hebdomadem re- surrectionis tantum respicit, de diebus septem vel octo. Hebdomadem re- surrectionis totam etiam synodus Trul- hna c. 66 celebrari vult. Idem dc- cernunt synodi Aquisgranensis8o9 c.19, Moguntiaca 813 c. \6, Meldensis 846 c. 77, Engilheimensis 949 c. 6. Mox autem numerus dierum f'estorum pa- schaliuni miuuebatur. Cf. quae adno- tavi ad V, 20, 14. Locutioais hebdo- madem passionis magnum vel maiorem appeliantis primi testes sunt Chrj'so- stomus In Geu. horn. XXX, 1 ; In Ps. I4S c. I (Bencd. IV, 294; V, 52J); Peregrinatio Silviae c. 30, i ; 46, 4 ed. Geyer p. 82, 28; 98, 15. 4 Cf. V, 20. 2. V Supra V, 20, 14 etiam hebdomas pentecostes cclehrari iubetur. 540 COKSrmTIONBS &el0ttv TOlg JtiarivaaOiv etq Xqi^tov. 6. r^v tcov ytve^iit tOQtfjV dgyelrcoaav 6ia xo iv avrij ttjV djrgoadoxrjTOV Z^^ 66o9-ai di'&Qcojtoig, yavvtjdijvai top zov d-fov Xoyov 'hfiovv 1^ Oxw he Magiaq rf/g Jtag&ivov ixl aamjgla rov xoc/iov. 7. 6 TCOV fxt(papla>v loQTTjV doyilTcaottv dia to kv am^ dvoAn^ct ytytinfiB^ai rfjC rov Xqioxov 9^(6trjroq, fiaQxvQijaavrog croToi roO xaTQOii ii> Tfu ^ajtxlcfiaxi xai rov xagaxki^tov iv tlSti xcQiartQac vjtodtlsavxog rotg xccQearcoOi rov naQxvQjj&ivxa. 8, rag iifttQoi rcov axoarolmv dgyiixwOav 6i6daxaXoi yag vfitov tig Xgtcrw 10 xaxioxTjaav xai xvtvf/azog vfidg f0(oaap aylov. 9. rtjv rjftipcai £req)dvov rov XQeorofiaQrvQog dg/yelxooaav xal rtSv XotJtmv ayieav (xagxvQOJV rdjv XQorifirjodvxmv Xqioxov xijg tatrxmv ^otji. XXXIV. Evxdq ixixtXtlxt oqB^qov xal rglxy Sga xai txryj xd ivdxij xal ioxiga xai dXixroQoqxavia' 2. oq&qov fuv tvxoQt- J 6 Cxovvxeg, ort iqcoxiOev v(ilv 6 xvQtog, xaQayaryd>v rt/V pvxxaxci inayaydiv xfjv fjUtQaV 3. xqIx^ di, oxi dx.6xo DiXdxov Ika^sv o xvQiog' 4. ^'xry de', oxi h> avxQ icxavga^^' 5. ipdxf] 6i, Sxi xdpra xbxIvijto rov diaxoxov oxavQCVftivov, q){>lrxopra xt)v rdXftav xwp dvOOt^mp ^tov6aio>p, {tfj giigovra rov 20 xvghv XTjV viigip' 6. iaxtga dk tvxaQiOTOVPXtg, on v(ilt> ci'a- xavatv idoxtP xiov /Jtd^rjfitQiv^' xoxop rfjp t^^xra' 7. dlixrgv- 6i>(op 61 xQavyt} dta xo xtjV wQav evajyeXl^tO&at tfjP xaQov d e | 2y6 r^*- drtffoad. — avt§ > h 3 'Ifjoovf + Tov d e I 5 ini^avlmv a (-Vfiwv) d e cf. An : ^ftuf^yiof p V E I 9 tjfiuir c I 10 ^ftSi d e | ayiov >• a | 14 ioJt^pa? h v ; crifjrrofo- tfituviag e h p | 15 vfiiv a d e v : vftag h, ^//otf p | It! ^v ai'rij anofaci* dno d e p I 18 iaravytofitrnv a d ! 20 ianlpav e v, f^' lanf^af d | 21 il«- ff«o*f h ] xa&rjftipirmv e | 23 versus 8—13 e: capita XXXV— XXXJX > p 6—7. Cf. V, ij, I. 2. Aduotationi ad hunc locum institutae haec addenda sunt. Erbes in Zfitsct/rijl fitr Kirchen- geichichle XXV (1904). 329—79; XXVI (tpoj), 1 — 58 e Martyrologio syriaco (cf. adnot. ad v. 8) ct testimoniis altis demonstrare conatus est, festum natale Domini in Asia minore iam circa an- num 341 celebratum d Constantinopoli iam a Constantino Magno iovectutn fuisse, mihi autem noa probasse vi- detur. 8. Saccule IV in Oricnle duos anoi dies apostolis dedicates fuisse scimus, scilicet diem XXVII Decembris loanm etiacobo, diem XXVIII eiusdem tneosii Petro et Paulo. Cf. Aphr S. f., ed. germ. Bert 1888 braatis boob^^ 1 t adventum, concessum iis, ijui in Christum credidcrunt. 6, Festo natalis cessent ab opere, eo quod tunc hominibus tributum fuit inexspectatum beneficiuin, ut nempe Dei vcrbum lesus Christus ex Maria virgine nasceretur ad niundi salutem, 7. In epiphaniae festo vacent, quia in eo deitionstrata est Christi divinitas, quando 5 paler testimonium ei praebuit in baptismo, et paracletus in specie columbae ostendit eum, cui perhibitum erat testimonium. 8. In apostolorum diebus ferientur; doctores enim vestri fuerunt in Christo vosque spiritu sancto donarunt. 9. In die Stephani prinii martyris ferientur atque in diebus ceterorum sanctorum martyrum, 10 qui Christum praetulerunt vitae suae. XXXIV. Precationes facite mane ct tertia hora ac sexta et nona et vespere atque in galhcinio: 2. mane gratias agentes, quod Dominus abducta nocte et inducto die illuminavit vos; 3. tertia hora, quoniam in ea Dominus sententiam damnationis excepit a 15 Pilato; 4. sexta, quod in ea crucifixus est; 5. nona, quia cuncta commota sunt, cum Dominus cruciiigeretur, quia horrebant im- piorum ludaeorum temeritatem nee fertbant contumeiiam Domino illatam; 6. vespere gratias agentes, quod vobis noctem dedit laborura diurnorum requietem; 7. in gallomm cantu, eo quod 211 il!a hora nuntiat adventum diei ad facienda opera lucis. 8. Si I I I Gregor. Nyss. In hudem Basilii M. oralio; Marlyrologium syriacum ed. Wright, Journal of Sacred iMerature j86$/66, ed. E. Egli, AlUhriilliche Stu- ditn 1887 p. 6. Constitutor fortasse bos tantum dies ante oculos habel; fortasse autem omnes apostolorum dies celebrari vult. 9. Festi Stephani primi testes sunt eidem, qui v. 8 laudati sunt. Supra V, 20 dies Stephani et apostolorum Don commemorantur, quia auctor ibi aonnisi de Testis Domini agere voluit. XXXIV. /]o/a$ (v(ja; xal 61a ti iv xavxaii 6il npoofvxfof^at t> v, ;irf J viptiy 6ia ti oipilXovat xjfaXkta- bai napaifoati d). Quibus horis et quare in ei$ precandum sit. I. Easdem hons roonasterium Paulae in Bethleem observabat testante Hiero- nymo in Epitaphio Paulae Ep. 108 c. 19: Mane, hora tertia, sexta, nona, vespere, noctis medio per ordinem psalterium cantabant. Modo ultima hora paulum dilTert. Similiter Hieron. Ep. 22 c. 37; 107 c. 9; 130 c. 15; Cass. Instit. Ill, 4. Disputaverunt de hac re Batiffol, Histoire de Briviairt RotnatH 1894; Baumer, Geschichte des Breviers 189J. 1^5. Ps.-Ign. Trail. 9, 5. 3. Hierosolymis saeculo IV exeunte teste Peregrinatione Silviae ofllicium Tertiae non cotidie, sed tempore Qua- dragesimae solum celcbrabatur. Cf. Cabrol, Etude sur la Pertgriaatio Sil- viae 189J p. 4;. 3-4. Cf. V, 14, 14, 542 CONSTITirriONES iv IxxXijolct jiQoi'h^tti Sta Tovg djtlarovg, xar olxov awd§Bi-i, ijtlaxoxt, Xva (iTj ilotQxrjTai evOt^i^s tic ixxiTjOlav (tOf^mv 017 o TOJTOs yag rbv uv&q' toe yag ol oatoi hgeti; aytd^ovoiv, ovTcog ot kvaytlq fiialvovotv. 10, el ftt'/re iv olx

      rjy[tivoi iv rro opofitcil 10 (tov, ixet eifii iv fiiaqt avrtov". 11. Tttarbg fiera xartjXOvn(vov foJTE xar* olxov jrgoaBt^x^a&(o' ov ydg dlxaiov xov fiiftvTjfiivov /iiza TOV dfivt'jTov ovfifioXvvta&ai. 12. ivoe^tjg ftira aigtrixov (dijTe xar' olxov avfiJtgoaevxto&o' ,,rlg" yag „xon'mvia gxorl xgog 6x6roc"; 13. xiCrog ^' Jtiorrj dovXoig awa^&itneg fj d^i- 15 ardaf^cooav }} ajioj^aXXiad-coOav. XXXV. Kdyco 7/Joc, d6eXg>6g ftiv xatd. odgxa tov XgtOTov, 8 Mt. 18, 20. - 13 II Cor. 6. 14 - 16 Gal. i, 19; lac. i, i. 1 d{& r. uniaxovi nfio'iivai p v | 4 ftv»taloi a h v, iptvxxiov d e ; tatio oo< d e I 6 ^fj}t}?.ta»^vat h | 6 ovttai -|- xal h \ fi -\- dh d t \ 'dfia ehravE;>adi7 exaarog + ix/.ixros e | na(t >- d e | 8/9 onov - Tfifii a*, r> a I 9 av : iay d e, > h a' ifr/alv it xvpio:; > h | 10 fiov + finfv 6 xo h \ IZ /iiJTf far' olxov : xar' oi'xwv {xutoixwv d) jM»Jrf d e | ■^^oatvxfo^m d e h ni v { 14 dovkoi a { 16 dnQ(ia).).iaBaaav : abhinc inscribens Kavovfi ^xxhjOiaaTixfll e exhibet fanoncs apost. 1— IV, ddnde pergit cap. XLII I 16 TOV x^ xttta aagxa v 8. or/ « Tono^ *r>l.] Cf. Chrysost. De Chananaea hom. c. 11 (Bened. Ill, 442): ov C>iTttTat xonoi, oAA' dpX*l tponnv xt).. 10. Cf. Tert. De fuga c. 14. 12. Cf. Em. H. E. VI, 2, 14. 1 3 . Eatieni fere compendiose repe- tuiitur, quae c. 32, [3 dicta sunt, sed in loco minus consentaneo ponuntur. XXXV. Aiura^tii nt(>l Xvxvixwv (d praemitteiis laxcifiov (Tiiaxonov Ii(waoi.vfi.tuv TOV xata adpxa dit).- ^ov TOV xvplov, a V ut c. 27). Con- stitutio de officio lucernali. — Officium totum compkctitur capita 35 — 37; dc- inde c. 38 — 39 sequitur officium tna- tutinum. Q.uae oSicia saeculis tribus prioribus non cognita erant. Clemens Alex. Strom. VII. 7, 40 p. 854 ac Ter- tuliianus Ele orat. c. aj; De ieiun. c. 10 horas terliam sexiani Donam tantum precationi constitutas vel sol- lemniores in orationibus divinis ap- pellant, iique sic dicentes non liturgiam publicam respexerunt, quails in Con- stitutionibus describitur. llta oflicia saeculo IV currente in consuetudiiiem veneruDt. Cf. Basil. Ep. 207; Chi^'sost. In I Tim. hom, XIV, 4; Peregrinatio Silviae c. 24, 4—6; Paulin. Vita Am- J iYOsrou .0^"^ yiU. 34, 9-36, 543 propter Infideles \raposs\b\\e est ad ecclesiam procedere, in domo aliqua congregalionem fades, episcope, ne plus ingrediatur in ec- clesiam impiorum; non enini locus liominem sanctificat, sed homo locum. 9. Quodsi impii locum detineant, fugiendus tibi sit, utpote ab lis profanatus; quemadmodum enim pii sacerdotes sanctificant, 5 ita impuri polluunt. 10. Si neque in domo simul neque in ecclesia congregatio potest agitiri, unusquisque apud se psallat, legat, pre- cetur, vel duo aut tres simul: Ubi enim sunt duo vd tres, inquit Dominus, congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. II. Fidelis ne dorai quidem oret cum catechumeno; non enim 10 aequum est, initiatum cum non initiato coinquinari. 12. Pius cum haeretico nee domi comprecetur; quae enim socldas Inci ad tene- bras? 13. Chriitianus vel Christiana servis coniuncti aut scparentur aut reiciantur. XXXV. Et ego lacobus, frater quidem Christi secundum 15 brosii c. 13. In Peregrinatione Silviae 1. c. officium sic describitur: »Hora autem dccima (quod appellant hie lici- nicoo, nam nos dicimus luceniare) si- militer se oninis muhitudo colliget ad Anastasiru, incenduntur omnes candelae et cerei, et tit lumen infinitum. Lumen autem de foris non affertur, sed de speiunca interiori eicitur, ubi noctu ac die semper lucema lucet, id est de intro cancellos; dicuntur etiam psaimi lucemares, sed et antiphonae diutius. Ecce el commonetur episcopus, et descendet, et sedet susum, ncc non Ctiam cl presbyteri sedent locis suis : dicuntur yrani vel antiphonae. Et ubi perdicti fuerint iuxta consuetudinem, levat se episcopus, et stat ante can- cellum, id est ante spcluncam, et unus ex diaconibus facit commcmorationem singulorum.sicut solct esse consuctudo. Et diacono dicente singulorum nomina senaper pisinni plurimi stant, respon- dentes semper: Kyrie eleyson, quod cimus nos: Miserere Domine, quorum ces infinitae sunt. Et at ubi diaconus perdixerit omnia, quae dicere habet. dicet orationem primura episcopus, et orat pro omnibus; et sic orant omnes, tarn fideles quara et cathecuniini simul. Item mittet vocem diaconus, ut unus- quisque, quomodo stat, cathecuminus inclinet caput; et sic dicet episcopus stans benedictionem super cathecumi- nos. Item fit oratio, et denuo mitlet diaconus vocera, et commonet, ul unusquisque stans fidetium inclinent capita sua; item benedicct lideles epi- scopus, et sic fit missa Anastasi. Et incipient episcopo ad manum acccdere singulJM. Officium autcm nondum plane finilum est. Populus potius ex Anastasi in alias ecclesias pergit, ubi eadem fiunt atque in ilia. Cf. Peregrinatio c. 25—27. Synodus Agathcnsis 506 c. )0 decernit: Hymni matutini et vespertini diebus omnibus decantentur, et in conclusione matutiuarum vel vespertinarum missarum post hymnos capiteila de psalmis dicantur, et plebs collecta orat lone ad vesperam ab epi- scopo cum benedictione dimittatur. Cf. syn. Tarrag. 516 c. 7; Barcin. 540 c. 3. 544 CONSTITUTIONES 6ovXog de mg d-tov fiot'oytvovg, ijrtoxojtog dl vjr' avrov xvQtov xai roil' axoaroXoav ^hQocoXvfitov ;ff<()OT0>*)y^ff^, xU tprjfil. 2. iojtiQag ftvofiivi^q GwaO^Qoloeig xqv ixxXf^iav, lo Uii' axoxe • xal fitxa to Qt^jvai top ixiXvxvtov ^'aXiiov xQOiiffKanfiH 6 6 diaxovoq vjitQ rmv xarrj^ovftivrnv xal ;^£///a^o/f£V(Di' xai xa¥ ^eoxi^ofiivoiv xal t(ov iv fxtravol^, mg xgotlxofttv. XXXVI. Mera dk to dxoXvdijvai avxovq 6 dtdxovo^ i(fit 't)oot xtoxol, 6eTj^dj(/ev xov xvqIov, xai fttxit x6 xQoagxov^am avtov xa xf^q XQmxfjg ev^f'/g IqbI' 2 (XXXVl). ^koocp xaiara- 10 v oXcov xoirjxr/g diet JQkflrw xai XTjdtfitov, XQO de xavratv avxov &ebq xal xaxrJQ, b xov .rvtv- 20 fiaxog xvQiog xal xSv vorjxmv xal ala&ifrcov ^aatXevq, 6 xof^aa^ ^fiigav XQog igya fpatxbg xal vvxxa tig dvaxaixuv x^g cofrfra'a; ilfiwv „ot]" ydg „iaxtv 1) rmiga xal atj eoxw f/ I'l'g, av xaviQxiM ^av6iv xal ijXiov"' avxbg xal vvv, diaxoxa ^ 7 avtoli d I 8 roii x. dctfi^uipiiv m | 9 ipfi? b | xal I> h | 10 o ^lis^^ 10/11 aitt/awftfr d | 13 ror ^ni >> h | ra sec >< d m | IG nn(M9«tfi(r * 18 &fos a d ; > h m V I TtoirjTtji : ngovoTjTTjg h | 6ia Xfnaiov >h 19 npo — avTov : avrov 6k h ni v | 20 xvptog a d : j^pofioXfis h m v 21 vvxrav h | 22 r) pr >> a | 84 n«vdya&f : 16 nav dyaf*i m v | ^aatjut^' I> b I 27 dvctftdgt^iov •{■ xetl df^avtaalaaxov d | 28 aimvtov -{■ ««r v 2. thv inikv/^viov \pa).(i6v^ i. e. Psalmum 140, cf. II, 59, 2. Chryso- stomus In Ps. 140 c. i (Bened. V, 426) refert, Psalmum ilium cotidie Aoiio* chiae recitatum fiii&se. — aii n^*" nofiev] sc. c 6 — 9, ^- ■*^ IFOSTOLORUH VIII, 35, 2—37, 3. 545 camem, servus autem eius ut Dei upigeniti, episcopus vero Hiero- Sotymorum ab ipso Domino et ab apostolis ordinatus haec dico. 2. Cum fiierit vespera, congregabis ecclesiam, o episcope; et post- quana dictus fiierit psalmus lucernalis, recitabit diaconus orationes fyro catecbumenis, energumenis, competentibus et paenitentibus, 6 ut supra diximus. XXXVI. Cumque ii dimissi fuerint, diaconus dicet: Qui fideles sumus, oremus Dotninum, et postquam recitaverit ilia, quae in prima oratione, dicet: 2. (XXXVI). Serva et suscita nos, Deus, per Christum tuum. 3. Suscitati postulemus misericordias Domini 10 atque miserationes eius, angelum paci praepositum, bona et con- ducibilia, finem vitae christianum, vesperam noctemque pacatam ac peccato vacuam cunctumque vitae nostrae tempus irreprehensum postulemus. Nos ipsos atque invicem viventi Deo per Christum eius commendemus. 15 XXXVII. Et episcopus orans dicat: 2 (XXXVII). Deus, principii expers ac fine carens, omnium per Christum opifex et rector, ante cuncta vero illius Deus ac pater, spiritus dominus et coram rex, quae intellegi ac sentiri possunt; qui fecisti diem ad opera lucis et noctem ad requiem infirmitatis nostrae; namque 20 tuus est dies et tua est nox; tu aptasti lucent et solem; ipse et nunc, Domine, hominum amator ac optime, suscipe clementer banc nostram gratiarum actionem vespertinam. 3. Qui traduxisti nos per diei longitudinem et duxisti ad noctis initia, custodi nos per Christum tuum; tranquillam praebe vesperam et noctem peccato 25 liberam, atque nos vita aeterna dignare per Christum tuum, per XXXVI. Ilfoo^wviiais inikvxytos. 2 — 3. Cf. c. 6, 8; 38, i. 2. Oratio lucernalis. 3. tor ayY^^-O" ^'>^' ^"^ ^V? fh^^'*ii] I. ru T^t TiQiox^q fvx>ii\ sc. ora- De angelopaciscf.Henoch 52, 5; 53,4; tionem fideiium c. 10, 3 — 21; cf. c. 54, 4; 56, 2; 60, 24; Basil. Ep. 11. 12, i; 41, I. Qjnam orationem in Patres etiam alios similes angelos com- officiis vespertino ac matutino recita- memorant : angelum paenitentiae Her- tam fuisse testatur etiam Chrysostomus mas Vis. V, 7; Clemens Alex. Q^is In I Tim. horn. VI, i dicens: xad' dives c. 42 p. 961; angelum orationis IxaoTiiv tiftiQUv yap, »al iv kansfia Tertullianus De oratione c. 12; ange- *tti iv npatff, . . vnhp nartbi rov luni baptismi idem De baptismo c. xoo/iov xal fiaaiXitoy xal aavrwv 4—5, etc. t»p iv vnepoxv ovtmv notovfit&a XXXVII. Evxapioria inilixvio^. ti^v iiijatv, vahp xmv niottov. Gratiarum actio lucernalis. Fdnk, Didasc. r Cohstit. ap. I. 35 546 COJJSTITDT JONES ov 001 66^a, Ttfifj xai ci^aq Iv ayicp xvevfiori etc tot>; tdAvc dptrjv. 4. xai 6 didxovog Xtyixco' Kkivare rj/ x^^Q^^^^9- S- 6 kxlaxonoq XBfiroo' Stt xarigoav tuxX xvqh rov iXiwq, 0 aog?ia cov xaraaxtvaaac avd^Qtojtov, xo Xoyixov C,mov to ^(070 5 Tcoi" ijtl yijc, xai 6ovg avrcp rtov ixl rr/? x^^^'^^ "QX^"'> xttzaozi^oag yvc6/i^ G^ affx^ovTaq xa'i UqiIi;, rovg fthv XQog keiav Tryc ^oifjg, xovq dt JiQog laxgdav h>vofiov 6. ctvto^ vvv ijtixafifp^Tjxi, xvQu JtavxoxQaxoQ, xai ,,lxiqxn>ov x6 XQMt aov ixl TO)" Ittov 001'", xovg xa/itpavxag aii;fi»'a xaQdlag tnh 10 xai tvXopjaov avxovg 6ia Xgioxov, 61* ov hfoirtaag ifftag yvcootoig xai axixdXvtpag tjfih> aavxov, (it&' ov ool xa\ ly ixt 6g>£iX6xat XQOOxvvrjOig xaga xdcjjg Xoyixrjg xai aylag q?vceiag 1 xvtvftaxi xat xaQaxXrjXcp tig xovg aimvag' dftrjv. 7. xai 0 v xai xdaric Oo^ x6^% 6 davyxQixog xai dxpoodirjj^, 6 dovg xbv ^Xiov elg l^ovcltiy 8 Ps. 50, 17. — 16 Ps. 62. — 26 Num. 16, 3J. 5 Gen. i, 28. 27 Gen. i, 16. 1 aifia^ : xparo^ d | iv : avv h m v | 2/3 xi.ivart — i.tyfTot >l lacuna quidem signata est, scd verba i. m. non leguntur | 3 inioxont^ ■+- XOfifvog d I ikiovi + oof d | 5 inl -\- ttji m | aiJr^ -f ro d | r^c : y^ 8 TxavToxQaxiuQ d h v | 9 rov i.aov : toi'i dovXovg d | 11 aiavtor in| avTov h I fif(^' : di' d I 12/13 xai nr. : iv nvfv/iari ayi'ai d | 14 npo(l9art TiQoaiXitiTt d V I ]6 ioaavtwi + *r«i d | 18 A^yw m | 20 rov >> a | 34 cv/il rtu f>ui d I 26 »fbtj , xat xaxa^iataov avxovg xfjg alatvlov ^a>^g tv XgtOt^ 'ItjOov tw jjyajrTjfjivqi aov xaidl, f/td-' ov oot 66§a, xif^ij xal oi^ 20 xai xm ayioj nvtvftaxi vvv xal dk\ xcu tig xovg almvag T»r alfavoiV dftrjv. 5. xai 0 6tdxovog Xtyixo)- UgoiX&ext h- dgr'ivi. XL. 'E^i 6e xaTg xgooqtgofikvaig djiagxalg ovxmg M7api- axilxoo 0 Ijtloxonog' 2 (XL). fJvxagiaxovfiiv Oot, xvgn jont- xgdxog, 6rjfiiovgyk x► h ( rorff darigcd; h | 3 fv/c? h m | 4 ixpoi ; f /; m | 8 ^»>' : di' d I Tifjit) xal rfoca d I }eal pr >■ h m | 8/9 xal rw : ^v d \ 10 »al > h 12 f/v + i^»' i9fO(jf'/?f/av d I 14 ^y >- d I nit avftnavtet : M&rta 1) I U 1^ loyltt (+ aov m) nitvuatntTi h m | 19 ftt^' ; A' d | Ao^a > h m v | SO/ni ri/J : h- A \ 21 iv ti(t. npotl9fif m tlptivy : post caput XXXIX d enhibet. similiter atque e supra post caput XXXIV, inscribens Jtaioi-t^ ^jtxlifataatiJitit Canones opostoloruni I— IV ; 22/23 ivxnptattt a | 28 itipit -\- iiojiota i I APOSTOLORUM THI, 38, 6 - 40, 3. 549 I et Stellas, ut praeessent nocti: ipse et nunc respice super nos ocuHs benevolis, ac suscipe matutinas nostras gratiarum actiones et miserere nostri; non eoim expaodimus manus nostras ad deum alienum. 5. Non entm est in nobis deus recens, sed tu aeternus ac immortalis, qui nobis per Christum praebuisti, ut essctnus, 5 quiquc per cundem donasti, ut bene essemus; ipse nos per euni dignare aeterna vita, cum quo tibi gloria, honor, veneratio et sancto spiritui in saecula, amen. XXXIX. Turn diaconus dicat: Inclinate ad manus impositi- onem. 2. Ht episcopus oret his verbis: 5 (XXXIX). Deus fiJelis 10 et verax, qui facts misericordiam in milia et dena milia diligentibus te; amicus humilium et pauperuni defensor, quo universa opus habent, quia cuncta tibi serva sunt: respice in popuUim tuum hunc, in bos, qui inclinarunt tibi capita sua, et benedic eis benedictione spirituali; custodi eos ut (yupillam octtli, conserva eos in pietate ac iB iustitia, et eos vita aeterna dignare in Christo lesu dilecto filio tuo, cum quo tibi gloria, honor atque cultus et sancto spiritui nunc et semper et in saecula saeculorum, amen. 8. £t diaconus dicat: Exite in pace. XL. Pro primitiis autem, quae ofTeruntur, episcopus gratias 20 agat hunc in modum. 2 (XL). Gratias agimus tibi, Doraine omni- potens, omnium opifex ac provisor, per unigenitum filiura tuum lesum Christum, Dominum nostrum, pro oblatis tibi primitiis, non quantum debemus, sed quantum possumus. 5, Quis eniin homi- num condigne potest gratias tibi agere pro iis, quae dedisti ipsis 26 ad participandum? Deus Abraham et Isaac et Jacob omniumque sanctorum, qui cuncta ad perfcctionem ac maturitatem perduxisti per verbum tuum et terrani iussisti progignere omnis generis I S8/34 xavtoxitdtoip d h ^' ; 25 2<; 26 djtafx,ai a. corr a* | 30 i^f i-aai 5. h to that Jtrk.] Cf. c. 12, 8. XXXIX. Xn^oQfoia ugdptvi], Im- pontio manus matutina. XL 'Ertitrkriani inl anapxwv (fi>- jttptaria nftoaiVf/Ofiaij.; dna^x^^ •^)' Invocatio pro primitiis. - Haec oratio liungitur, quia non cotidie quideni ut praecedentes, sed aeque ac sequenles certis lemporibus recitanda erat. 3. xtktvoai; — tf^oifijv f^fttrtfiar] Haec ad verbum fere consonant cum Irenaei fragmento XWVIII, Pfaffiano II: on rf yj ixihivatv ixtfvaai tovi pa». Cf. VII, 30, a; VIII, a. 39. 550 CONSTITUTIONES tv^QO0vrtjv xal xQfxprii' tjfdereQav, 6 6ovq xolg vto&ioriQOti wA ^XrjXdyoiQ X^^^^^'t *<" ^^^"^ A*^*' *(*t<*T ^ofy & oxiQitara, iifiltf 61 olrov rrjv xQoaqoQov xal xatdXXTjXov rffo^fr xal irtga didtpoQa, ra ftkv ngog xQ*jot^'t "^^ ^^ J'P©? vytiav, n 5 6k XQOi; r/pjpti'. 4. ixl TOVTOiq ovv axaoiv vftvqTog vxafia; rrjq. sh ;xdvTag evsQytaiag 6ia XqiOtov, fie&' ov aoi 66§a, ti^ xal oi^ag xal xvtvfiari tc5 oy/oj tig rovg altui'ag' dfti^v. XLI. 'Exi di Tcov kv Xqi0t(5 avojtat^Cafiirwv fttxa xh xf/CA- (pmvfjaai xa xfjg XQ<6xijg evxfjg, (va pirj xdXtv Xiyfofiif, 6 diaxovoq 10 xQoa&ijOtt xal xavxa' 2 (XLI). Am vx\q xwv dtaJtavCttftirop h> XQiax

      tiOy avxoi xav afxdQxrjfia txovoio%' xoi axovotav, xal i'XiOig xal iVfiivtjg ysvofitvog xaTaxd§tj elg x^Q^^ evot^ 15 dvetfiivrnv tig xoXxovg 'A^Qaafi xal *Icaax xai 'Iaxd>ii (tsxa xditor xdav an alvxat xaga OoJ OsCir" xal „xmv dixalmv xd xvivfiaxa Iv xfj X^'Q^ '^^^ iloir, com ov M dif^xat ^daavog' xdi'xeg" ydg oi „rjyiaa(iivoi vxb xdg /ff(Hz^ ^^ flotp"' 5. avxbg xal Pvv exi6e ixl xop doiXop cov rcvdt, or 17 les. J5, 10. — 18 loann. i, i. — 2iML 22, }2. — 2fi Luc. M^ jll. - 26 Sap. 3, I. — 27 Deul. jj. J- 3 uiiov : in hac voce desinit in a folium l6j, ct folium sequeas excidit; in fin* folii t6) adnotatutn est; qui manqua una carta laquale bisogna supplir Oti. iltro exemplar; folium 164 incipil niaxiv rtipijaai c. 41, 8 ) rrr h m v :• afoi rpo^pijv d i zffotpfjv > d ! 5 iinavtas v | 6 fii9^ : ifi' d I 7 xal nv. r^ ijlf iv ayiw nvi d | 9 ngtut^t f^x^i ' npoatvxijil d | 10 npoadijoij h | U/li i»H — dftiSiofitv d ra V : >- h I 12 avtdiv h j 13 a^>j<7{^ b m v : nafU^ J avtoi!; h 14 ytrofidoq > h | xatata^tt h | 17 xal pr > d | 21 xoino > J APOSTOLORUM VIII, 40, 4-41. 5. ^^1 fructus ad laetitiam et alimoniam nostram; qui dedistt liebetioribus ac stupidioribus pabulum feni, herbivoris herbam, et aliis quidem cames, aliis vero seraina, nobis autem frumeotum ad cibum aptum c convenientem, item diversa alia partim ad usum, partim ad sanitatem, partim ad oblectationem. 4. Pro his igitur omnibus laudandus es de tua erga omnes beneficcntia per Christum, cum quo tibt gloria, honor et veneratio et sancto spiritui in saecula, amen. XLI. Porro de iis, qui in Christo requieverunt, postquam dia- conus protulerit ea, quae primae orationis sunt, ne eadem repe- tamus, adiciet etiam haec: 2 (XLI). Et pro I'ratribus nostris, qui in Christo requierunt, oremus, pro requie huius viri vel mulieris precemur, ut hominum amans Deus, qui eius animani susccpit, ei remittat omne peccatum voluntarium ac non voluntarium et pro- pitius clemensque factus collocet eum in regione piorum, quies- centium in sinu Abraham, Isaac et lacob cum omnibus, qui a saeculo placuerunt Deo ac eius voluntatcm fecerunt, unde aufugit dolor €t tristitia et gemilus. Surgamus. Nos ipsos et invicem aeterno Deo commendemus per verhum, quod not in principio. 3. Et episcopus dicat: 4. Qui natura es iramortalis ac fine carens, a quo cuncta immortalia et mortalia orta sunt, qui animal hoc ratio- nale hominem civera mundi in tahricatione efFecisti mortalem et resurrcctionem promisisti, qui Enoch ac Eliam non sivisti mortis experimentum capere: Dcus Abraham el Isaac et lacob, non tan- ifuam mortuorum, sed tanquam viventium es Deus; quia cunctorum animae apud te vkmnt et spiritus iustorum in manu tua sunt, quos non tangel cruciatus; omnes tv\\m sanctificati sub manibus tuis sunt: 5. ipse et nunc respice super servum tuum hunc, quern selegisti 22 xul r> i I ttvamiivai m I 23j24 la^'flv f4^ iaaai; d [ 24 xai bis -I- 6 &fOi d lajttifi + eJr m V I 26 nva v | t^ !> v i 27 r^v /t«po<' h | 28 tnidf > v 10 15 20 25 XLI. ilpoa^v^ati vn^p twv ntxoi- tiirwp(^v XfiWTui fivanavo«f*frwv v), Oratio pro moriuii. 1. ta trji np. fv^^^J ^^- <-- '^> '> J6. 1. 2. Proxime ad baoc orationem Pseudo- Dionysius Areop. accedit De cedes, bierarch. c. 7, }, 4 scribens: 'It pthv ovr tvxi) r^» 9ftt(fXixiji ayudort^TO^ (ftttai, navta jwtv a nut iv Xfiiortp dtaJiavaaftitwr. I 552 CONSTITTJTIONES 10 15 20 d Tt axcov rj txa)i> t^i/fiagrfv, xa\ dyfiXovq iVfiBVtIg Jtapaoriy- aov avTm' xal xtttaTaS.ov avTOV kv rm xoXxtp rcov xaxQiaQxmv 7ta\ Ttor jtQoq>riTmv xal rcov axoarolmv xa\ Jtavxtov zmv ax alwvoq 001 tvagtoztjodvzoiv, oxov ovx evi ,,/Lvxr] xal oSvvrj xai oxtvay\i6d^\ dXXa x<»po$ ft'Of/Seor avtifilvoq xal yFj Bv&imv aoX at'axufi^vt] xai zmv it* avtfj OQoavzatv ztjV do^av zov XqiOtov aov, /ltd'' ov 001 66%a, Tififj xai O0ac, fv;(a(>t(Jr(a xai xgoaxvvrjOig xai zfp eryloi xvniftazt dq zovg almrag' af/^v. 6. xai 6 ^laxot'o^ Xiyizoi' EXlpaze xai evXayelO^B. 7. xal 6 ixioxoxog tvxaQtonizat vxig avzmv Xiymv xaSe' 8. „Ik5aov", xtjQis, „xov Xaop aov xai tvXoYfjOov xijv xXrjQovoulav oov, tjv xtgiexotfjaco tc5 xtfilw aXftaxi" zov XQtozov oov, xai xoiftavov avxovg vxo xijv ds^idv aov xai oxixacov avxovg vxo xag xx^QVydg Cov, xal dog acxolg jfTOV dycSva xeXioat xbv xaXov, xbv 6q6(iov apvaat, ttip xiaxiv xr/Qiy CKw'' dxQixxoaq, dfitf/xxatz, dt'eyxXtjxojg, 6ta xov xvqIov fjficov *lijaov XqiOxov xov ayaxt^zov oov xai66g, //tif' ov aot 66^a, xifirj xal a0ag xal x(5 aylcp xvtvftaxi ilg xovg altovag' aftrpK XLII. 'ExixeXila&fo 6h xgixa xcar xfxoifirjftivojv ev \paXfioTg xal avayvmOftaOiv xal XQOOtvxatg Sta xbv 6ia xqhSv r](ifQmv iytgB-ti'xa, 2. xai eraxa tig vxofJPfjOiv x<5v xsQi6vxo>i> xai xcov xtxot^Tjfiivcov, 3, xal xtooagaxooxa xaza xbv xaXaibv rvxor' b les. j$, 10. 11 Ps. 27, 9. — 12 Act. 20, a8, — 14 H Tim. 4, 7. 2 ^ : fhs d i f) (tap. aot v j 6 y,opo ra ■ 8/9 xal t^ : ^v d [ 1 1 tadi Xiywy d | 13 ;fc2 pr > d ; 15 ttkiaai rov dywva h \ titvaat : ttXiaat d | 17 rf/ d | 18 xal xiu : *V d | 19 Tuit xtxptfirifihvmi h | 20 xal avayv, > d e E | uvayvfuototv a | Jia pr >. h 1 rtuv i e [ Aia sec >■ d e I 21 iyiQ^ivta -f- rfo|a^o»r«c h I lyrara h p ' 22 zptaxoaia e Michael 8. Inscribit v: Xeifio&fala ntaruiv. XLII— XLUI. AnaslasJus Q,ua€st. XXII. XLII. "O.-twi 6ft xal Ttott yfyfo^ttt icci ru/r xoifttjftfVTwv itiarmv pirtiaq, xal OTi ix xwv vnaQ/nyTiitv avioli (avtty v) dflnaQt/idtiat nhrjot {ntgi ttuvi]fdfpwvTtDrxfxoiftrifthu/v,7toiag i7HTf)i.flv 6fl d e). Quomodo et quando oporleat fidelium defunttomni fieri nie- morias, ct quod ex eorum facultatibus sit pauperibus largiendum. Glykas Ep. XIX. cf. Test. 1—4. Dies tertium, notium, trigesi- mum, inde a sepultura numeratos, et anniversarium, iam Graeci gentiles me- moriae defunctorum dedicabant. Cf. Usener, Dtr heilige Theodostus 1890 p. ijs; E. Rohde, Fsycbe ed. Ill 190J I, 2}2; E. Lucius, Die Anfingf its Heiligenkulti 1904 P- 26. ChristJaoi ilios dies cum servabant, turn bunc vcl d APOSTOLOBUM Ylll, 41, 6-42, 3. 56S trt assumpsisti in aliam sorteni, et condona ei, si quid volens aut invitus deliquit, atque angelos ei exhibe placidos; atque coHoca eutn in sinu patriarcharum, prophetarum, apostolorum omniumque, qui tibi a saecu!o placiierunt, ubi non est trislitta et dolor et gemi- tus, imnio locus piorum sedatus et pariter quieta terra rectorum 5 corumque, qui in ea vident gloriam Christi tui, cum quo tibi gloria, honor, cultus, actio gratiarum et.adoratio et sancto spiritui in saecula, amen, €. Ac diaconus dicat: Inclinate et accipite bene- dictionem. 7. Et episcopus gratias pro eis agat, haec dicens: 8. Salvtim fac, Domine, populum tuum et henedic hereditati tuae, 10 quam acquisiisti pretioso sanguine Christi tui; et pasce eos sub dextera tua, protege eos sub alis tuis, et tribue illis, ut ceriamen bonutn perficiant, cursum consummnii , fidem servent absque muta- tionc, culpa et crimine, per Dominuin nostrum lesum Christum diJectum filium tuum, cum quo tibi gloria, honor et veneratio 15 atque sancto spiritui in saecula. amen. XLII. Quod spectat ad mortuos, celebretur dies tertius in psalmis, lectionibus et precibus ob euni^ qui tertia die resurrexit; 2. item dies nonus in recordationein superstitum et defunctorum •, 3. atque etiam dies quadragesimus iuxta vcterem tvpum; Mosenn 20 ilium mutabant. Tractatibus graecis, <\itoi nuperrimc Krumbacher in libellis Academije bavaricac {Sil\ungsherichtr tier phUos.-philot. und histor. Clasu 1892 11) edidit, dies modo pbysiologico explicantur. 1. rp/ra] Hie dies apud Christianos vclercs usitatissimus fuissc videtur. Ambrosius De obitu Theodosii c. 3 autem quadra^esimum principis cele- brari dicens addit: atii tertium diem et Irigesimum, alii septimum et quadra- gesimum observare consueverunt. Qua b re Christani morem vcterem seque- bantur. Grace! dicbus tertio, nono et Iricesimo sacriRcia pro mortuis offe- rebant; Komani die nono iiifertas in- »tiluebanL Cf. LiJbker, Reallexikon des Uois. Alterlums ed. V 1877 p. 186 sq. a. (vara] Item Isidorus Petus. Ep. 114; luHtnianus Novella 133 c. 3; Toannes Dam. Oratio de fidelibus de- functis c. 15. 23; Eustrathius apud Pholium Bibl. cod. 179. Hi omnes etiam diem tertium ct quadragesimum testantur. Ecclesia graeca universa tempore postero diem nonum obser- vabat. Modo Palaestina teste Theodoro Vita Theodosii ed. Usenet I. c. p. 22 etiam saccule VI diem septimum cele- bravit. Augustinus In Genesin quaest. 173 obscr\'ationem diei noni tanquam ritum gentilem vituperat. Sacramen- tarium Gelasianum (Migne PL 74, 1 242) habet diem septimum, qui in ecclesia Utina paulatim ubique recipiebatur. 3. xioaaQUxooTd] Praeter testes diei noni laudato; Historia Lausiaca c. 26 PG 34 p. 1076, c. 2t p. 68 ed. Butler 1904; Theodorus Vita Theodosii ed. Usener 1890 p. 22. Dies Graecis crat conmiunis. Syri saeculo IV teste 954 CONSTITirnONBS Mfoof^v yap ovxcoq 6 Aa6<; ixtp&t]no<; xal to l(fyov avrov*', XLIV. 'Ev dl TttJq (ivdaiq avtmv xaXovfxtvoi fdera ivra^tti 10 tOTido&e xal qpo^ov &-tov, cog dvvdfiivoi xal JT(if:C^tvftv ixiQ xar fiBTaaTovrajv. jrgea^vregoi ydg xal didxovoi XgiOrov tjr«(»/oiTf;. vijcptLv otfeiXtra xdi'toTf xal XQoq tavrovq xal xgoq ir^govq, ha dvvrjo&t Tovq dTaxroiivraq vov^trtlk'. 2. iiyei 6h /) ygofpif' „0\ dvvdoxai 9vfi<6deiq bIoIv olvov /xr^ xwermaav, I'va /it/ xtont^ 16 ixiXddcovrai rijq aoq>laq xal og&d xglretv ov ftrj dvvatvrai". ovxovv xal ol Jtgtoi^vTigoi xai ol didxoi^oi (ittd f^eov tov jrorro- xgdroga xal tov tjyaxTj/itvov avrov vlbv dvi'darai vxdgxovCi Tijs ixxXriGlaq. 3. rovro di > d e | kiymfifv e | 5 m*\ aft^ h I avTwv E, avroli d | 10 if off at d e | vnip -f" nvrtov d e | t<5v >e 11 yap > a I 13 vtjiptllfit a 13 (JvraaSt d, ^vyaaUai c , lii ■ yaff b *E 14 9vfttodt)<; a [ olvov -\- tk i i miiwaar d | IG imlot&onai h v | aofiK ■j- avttiiv d e I //^ > d p 1 Jvvut^ai d p | 16 fitta + tov d e p | l» j'O^ a d e h V : 4" ovx a^ p E | 19 v^yiaai >■ d e | dU.a h | 20 21 fti^ . . i'\ ^ h I 21 nivf : nivetv d e h p | 22 ruiv xktn>txuiv d j 24 taixo^ e Ephraemo Testam. ed. Assemani t. II gr. p. 401 diem trigesimum liabebanl. Idem dies locum obtinet in Sacramen- tario Gelasiano etpaulatim tota ecclesia latina, Canones dementis, Muham- medanis iam in Aegypto regnantSxn compositi ac publicati aGuilelmoRic^' in libro Die Kirchemrechts^iuUn in Patnarchats Alexandritn 1900 p. i6; — 17s, c. 17s, c. 17 inter dies nonura APOSTOLOSUM VIII, 42, 4-44, 4. 555 enim ita luxit populus; 4. denique anniversarius dies pro memoria ipsius. 5. Ex bonis vero eiusdem detur pauperibus ad illjus com- memorationem. XLni. Haec autem de piis dicimus. Nam de impiis, licet omnia mundi bona pauperibus dederis, nihil iuvabis eum. 2. Cui enim supcrstiti inimicum erat numen, manifestum est, quod etiam defuncto sit infensum: neqiie enim ititustilia est apud eum. 3. Nam iustus DomintiS et iustitias dilexit, et: Ecct homo et opus eius. XLIV. In mortuorum vero memoriis invitati, cum modera- tione ac Dei nietu epulamini, ut possitis etiam deprecari pro iis, 10 qui e vita migrarunt. Qui enim presbyteri et diaconi Christi estis, semper debetis esse sobrii tarn vobis quam aliis, ut eos, qui flagi- tiose vivunt, valeatis admonere, 2. Ait quippe scriptura: Potentes iracundi sunt; vinum noti bihant, ne hihentes ohliviscantur sapientiae et recta iudicare nott possint. Ergo et presbyteri ac diaconi post 15 Deum omnipotentem illiusque dilectum tiHum sunt potentes ac dynastae ccclesiae. 5. Hoc autem dicimus, non ut vinum nequa- quam bibant; eo enim modo contumelia afficerent id, quod a Deo factum est ad lactitiam; sed ut non inebrientur. Nam non dixit scriptura, vinum non esse bibendum, sed quid ait? Ne bibe vinum 20 ad ehrietatem, et iterum : Spinae nascuntur in nwnu tetnulenti. 4. Id vero non de iis tantum, qui sunt in clero, dicimus, verum etiam de omni laico cliristiano, super quem invocatum est noraen Domini Dostri lesu Christi; nam ipsis quoque dictum est: Cui vac? cui et quadragesimum dies duodecimum et trigesimum ponunt atque addunt, die post sepulturam quadragesimo ani- mam peccatoris baptizati coram Ciiristo apparere et acciperc mercedem pro Eactis et retributionem pro pretio ope- mm. 4. ivtavoio] Hunc tnorera testatur iam Tcrtulltanus De corona mil. c. } : oblationes pro defunctis . . annua die faciinus; De cnonog. c. 10: otTert an- nuis diebus dormitioniseios; De exhort, out. c 1 1 : pro qua (uxore mortua) obUtioaes atinuas reddis. 5. Vetcres gentiles quoque non so- lum mortuis sacriticia obtulerunt, sed etiam epulas ct distributiones institu- erunt. Cf. Lucius I. c. p. 27. XLlII.'Orc zoi<; daf^tli iflivrdii- TfisOvdiv otfftXovai ftvfiai i) fvrolai. Quod impios e vita deccdentes nihil iuvent memoriae vel maudata. XLIV. Ihgl fifOiawr (or* ov iei Tiagoivtiv, d}.).a vr,tf>nv ioTi ig>' ^cevzoli; to ovofia tov XgiOzov dianjgrjatociv. 2. ijftxovgilre ovv avrolg rd xgog rdg ;f()€/a- 9-flaij xg^^9 xaxd xb ilgrjfiivov ,]X)gtov i&ov, o ov xageXtvaexai", 20 xai xuXw xtgl xfjc i^aXdooijc,' /,Ed^t(ir)V avx^ ogia xagi&tiq xXelBga xai xvXag, tlxa St avxfj' (tixg*^ xovxov IXivCxj xa\ ovx vxeg{ifjOtj" • x6o(p ftdXXov v/zelg ovShi' d^tlXtxi xoXfidv xagaxtvfh' X(op vfilv xaxd yvoifiTjv Btov'xag' fjfioh' ogioBtvxmv ; 3. dXX' ixuSii xdgtgyov 01 xoXXoi xai xovro ijyt'jOavxo thai, avyxuiv Sk 1 Prov. 2?, 29. }o. — 4 Mt. 10, 2}. — 6 Mt. 26, 41. 19 Prov. 103, 9. — 20 lob. }8, 10. Ii, 13 Luc. 10, t6. — 1 arjAfiai h v [ nf).iol v i 2 y(invil,nvrwv d e p E | 3 xwv > d e p E | 4/6 ipfvytiVTuiv del? rrpoff/nTsi h p | 8 ftp h p v E : ^r a d e i 9 to : xai h i raff > a p | y/jfiav p | 10 nlrf^nvvrtq : desinit h subscribens linens uncialibus rubris diarayal tuiv tiylctv dnoatolotv 6ia fel^/tivio; toJ^ ?9vfair tinnoTalftaat, et secunda manus tov nana ima^^ | 11 dxflrtu v, dxfitog a, corr a- : tovto d e p E | TtapayY£?.i a i rf r. -- avr^ a m V : r^ uvrdi So&tiaTj rtl^fi d e p £ | 13/14 6 dxovatv yitQ v/iiJuv, ifr,alv o jfff d e p E I 16 ft yap xtk, : xai lit l^^,' p, qui partem capitis sequentetn oniisit et hoc loco scripturam exhibet, qu.-ie inscribitur (J^oq xavovixoi cour ayimv tinoGTolatv | ytt'Oft fya d e | ri^i' 3> m I 19 napfJ^fvoftat a i. L, -aovxat i. m. | 20^ i^ipifjv + rfj d e E | ogiov d I rtf^i^fU -\- xai a | 22 orf'ii'f.fxs oi'dfv d e | tolnav > m v i ArosTOLORiM vnr, 45, J— 46, 3. 557 tumuUus? cut taedia et garrulitas? cuius oculi lividi? cut contu- stones friistra? Nonne haec eorum sunt, qui in vino immorantur quique txplorant, ubi fiant compotat tones. XLV. Eos, qui persecutionem pAtiuntur fidei causa et de civitate in civitatem fugiunt, quod meminerint verboruni Doinini, suscipite. Cum enim norint, spiritum qtiidem promptnm esse, carnem vero infirmam, aulugiunt et facuUatum suaruni direplioneni per- mittunt ac neglegunt, ut in se ipsis nomeii Christi illibatum et negatione non proditum conservent. 2. Suppeditate ergo illis, quae sunt necessaria, maiidatum dominicuin adimplentes. H> XLVI. lllud auteni communiter onines praccipimus, ut unus- quisque in ordine sibi dato permaneat neque regularum terminos transcendat; non enim nostri sunt, sed Dei. Qui vos enim, inquit Dominus, audit, me audit; et qui me audit, audit eum, qui misit me; et qui vos spernit, me spernit; qui autem me spernit, spernit l-> ettm, qui misit me. 2. Nam si ea, quae inanJma condita sunt, pulchrum ordinem conservant, ut nox, dies, sol, luna, stellae, ele- menta, tcmpestas, menses, liebdomades, dies, horae, et usui con- stituto serviunt iuxta* illud dictum: Terminum posuisti, quern non transgrtdientur, et iterum de iiiari: Posui ei terminos et circumposui 20 claxistra et ostia, dixi autem ei: bucusque venies et non transibis: quanto magis vos non debetis audere quidquam eorum dimovere, quae vobis secundum voluntatem Dei per nos definita sunt? 3. V'c- rum quia multi hoc non esse necessarium putiverunt, immo XLV. llfQi 10V vno6ixfo9ai xovg ^li Xptoxhv diioxo/ifvovi (nipl rdiv ^iiB;rofdfra/v xai ffi'yoyTwr Atic ni- OTtr, onto:; irtirorptai tvy/aywaird e, ^ v). De rtrcipiendis eis, qui propter Cbristuro persecutionem paliuntur. 1. Toii dtaneofifiovi; - n^oai.uyi- ^nvtaBn\ Cf. V, 3, i; Petr. Alex. can. 9. XLVI. "Of< 'ixuoto^ \:V (y ^ref/&»/ 3e).iiQtlt oiftit.fi iftfjivfiv xal (iftfii- //wK d r) oiag xal ivxaQiaxlag aftiXetav kx tov vgp' fii) XQV ^Qooar/ofiivaq das^dig, xaidiai' fjyovfiii'oav xrjv dqix^iQari xifit'tv, t'lTiq fjlfir/oiv xtQUxei tov fteydkov OQX^^Q^^^ 'Jrjoov Xpio xov (iaaiktco^ ^fidov, dvdyxrjv ioxof/tr xai xovxo xagaivioat ydg xivsG l§txQdxrjOav oxiacj" rfjc tavxwv ^axaiorijxog. 5. i^i 6% toe „Ma>a^^ 6 xov &eov ^aQaxwv", w b &t6g ,Jvt6xiog h*a). cbfiikEt, cog d rig XaXt'/Ou XQog tavrov tflXov",

      xolq agxt^^Q^^Oi*' XQoCexixaxxo ixtteXelr, xovxot^ xovgitQta; ov &t(iix6v »/»' xQOOiivai, tbiig 6i xotg isgevotv mgtOro, TOtTOt; ,. 01 Xtvlxai OV xgoaj^BOav, uXX' ^xaoxoi daxtg xagBiXrjtpBtaav ^^f^M T^geolaq xigiyBYQa{t{iivag lq)vXaxxov tl 61 xig xiga rfg xaQO'^^ dootaii: xgoattvai i^ovXexo, d-uvcciog r/v x6 Ixtxlfuov. 7. Tor»o 61 fidXioxa 6te6Bi§£i' xal tj xaxa xov IkiovX XBlga, 6g dvoai va>9- | fnxd>g 6lx/(i^ai vx* avxov Big ^aOtXia BdvOmxijGe xov xgo^r/xrpf. 8. lrepy«ITfp« 4 Num. 16; II Paral. 26. — 7 Eph. 4, jo. — 13 1 Tim. 5, 16 Num. 12, 7. — Exod. }j, 11. — 16 Exod. 33. 17. — 18 Num. 12, i 25 Num. 4. — 27 I Reg. ij. 1 kxaazat d e I 2 ra >■ d e | dtiofitva a | A xapTzm e v | 6/6 ol ^f>i i d e, 4- rov v | xal X^tatov ^ 6%'> a \ 1ijaovv'> v| 9 ngoddofifvot G | 11 naidfiav d e | riyovfitvot e | 16 ^ : o e | 16 ka'Aifi d e I nQl'i -f- ^ov in I 1^1 lAi^ APOSTnLORl'M VIII, 40. 4—8. 559 confundere ordines et ordination em unicuique tributam labefactare audent, sibi arripientes non traditas dignitates ac tyrannice per- mittentes sibi ea, quorum dandorum potestatem non habent, ac proptcrea turn Deum irritant, quemadmodum Coritae et rex Ozias, qui praeter dignitatem ac sine Deo usurparunt pontificatum atque 5 ' jlli quideni facti sunt ignis pabulum, hie vero in fronte Icprosus, turn exasperant etiam Christum lesum, qui ita constituit, turn con- tristant spiritum sanctum infirmantes illius testimonium: 4. idcirco iure periculum iis, qui haec faciunt, impendens prospicientes et neglegentiam in sacrificiis ac gratiarum actionibus, eo quod impie 10 offerantur ab iis, a quibus non oporlet, quique honorem ponti- ficalem, imitationera magni pontificis lesu Christi regis nostri complectentem, pro ludo habent, ideo neccsse fuit de eo quoque admonere; iam enim quidam conversi sutU retro post vanitatem suam. 5. Itaque dicimus, quod Moses, Dei famulus, cum quo Deus 15 iacie ad Jaciem colloquebatur, ui si quis hqualur ad amicum suum, cai dixit: Novi te prae omnibus, cum quo ad os loquebatur et non per obscura vel somnia ve! angelos vel aenigmata, hie, cum divi- nam legislationeni constitueret, distinxit, quaenam oporteret peragi a pontificibus, quaenam a sacerdotibus, quaenam a levitis, distri- 20 buens unicuique cultum proprium suoque ministerio convenienlem. 6. Et ad ea quidem, quae pontifices iussi sunt perficere, fas non erat, ut accederent sacerdotes; ad ea vero, quae sacerdotibus de- finita erant, levitae non admittebantur; sed singuli ministeria prae- scripta, quae acceperant, servabantj si quis autem ultra sibi traditum 26 officium progredi nitebatur, morte luebat poenas. 7. Hoc vero praecipue demonstravit et id, quod Saul contigit, qui, cum existi- tnasset se absque propheta et potitiiicc Samuel sacrificare posse, ad se peccatum et maledictum nunquam abiciendum attraxit; neque prophetam movit ac flexit, quod ab ipso in regem unctus fuisset. 30 8. Hoc etiam etHcaciore operatione demonstravit Deus per ea, »vxvi d e I 21 Ittxovgylav a, corr a- | 22 npoatiraxro d v, npotit. c | rovrov; d | tovg ^ d | 23 Jtpoaiivat -)- xai d e I 34 ov >> d e | npoaUaav am V I «r; V I 7iagfiX^ lOmg ovx nyvoetTE. icrt yuQ jtaitxay^ ijttcxojunff 5 noQ r/ftdJv oi'Ofiaa&ii'Ta^; xal ^rQta^vriQOvg xa) dtaxoi'OiK ti-ji] xai x^'ptov ijtt^iau, nil diaqtoga riuv ovofidxatv xai r/yr (iio^M)^ x(bv jiQarfiidxoiv dhixpvovxai^' ou yag „6 ^ovXofiePOc'* xag ijfilf „kxXr'iQOv rijv xt^Qcc", Sojteg tJtl rz/u xi^dtjXov Tv 6ittifO(fG. 7gxn UP di' tpoq ovofiaroi; ra oXa riXtia^ai ' aXX vjto rov xvQtot 6i6ax^iPT£c dxoXovt^iaP Jtgayfidrcop, roic fj'tv ixtOxoxoii rd rifi dgxtigoDOVPTjq h'sifiapiep, tolq 61 Jtgeo^VTt'gotg rd t/]? ugmOrvTfg, Tolq 61 dutxdvoig to t^c xgoq dft^origovq dtaxoplag, iV fl «■ la Bagdj^ ret Tfjg ^gr^oxsiaq kjtixtXov[iiva. II. ovxB yag «J xa^tp. 12. „ov ydg loxtp 6 9tie dxaxaoxaoiac", I'va oi vxoiieiijjxoxtc ra xdjp xgtixxopojp xvpcv- 20 vtxd>(; aq>exigiC,a}VTai, pofio^eaiap xaiprjv dtaxXdxTot>xeq i.Ti xaxc} Tip tavxQJP, dypoovpxtq, oxi ,,axXrjg6p avxofg xv jrga; xipxga xl^eip". ov ydg i,(idq z) xovq ijiiGxoxovq xoXtfiovaiP ot xoiovti dXXd xop r• e I 4 de + *ei d e I ^moxonovi + re v | 6 xai sec > m » i 9 dXX.' 6 : di.).a d e | 14 'iV ^ : (y tft d e \ 15 dtaxottft a m v : *•*»••» d e E I 17 ovif -\- j'ttff d e I 18 draarpitpfaOai m | 6 &f6i : oatOi i < 19 dxaazuaiai; a, corr a* | 20 aiffrfffi'^ovtai d c ( yatvt,v : xal ti* 21 ro d I ro > d e f 23 ror ru/y e E : tor m v, rwv .i d | 3fi jrerfffTad^" APOSTOLOKUM VIU, 46, »— U. 561 lae Oziae acciderunt, de cuius praevaricatione exegit poenas absque mora; et qui cootra pontiticatum insanierat, regno quoque pulsus est. 9. Ceterum quae sub nobis acta sint, forsitan non ignoratis. Scitis enim omnino episcopos, presby teres et diaconos a nobis prece ac manuum impositione nominatos esse, qui diffe- 5 rentia nominum differentiam quoque rerum ostendant. Non enim qui vohbat, imphhat matium apud nos, sicut in falso et adulteriiio vitularum sacerdotio tempore leroboam, sed qui vocabatur a Deo. 10. Nam si nulla lex posita esset nee uUa ordinum differentia, suffecisset, cuncta per unum noraen perfici; sed a Domino edocti 10 rerum consequentiam, episcopis quidem assignavimus, quae ad pontiticatum pertinent, presby teris vero, quae ad sacerdotium, dia- conis autem, quae ad ministeria utrisque impendcnda, ut pure celcbrentur, quae ad cultum Dei spectant. 1 1. Neque eniin diacono licet sacrificium offerrc aut baptizare aut benedictionem seu parvam 15 seu magnam facerc, neque presbytero ordinationes peragere, quia aequum non est ordinem inverti. 12. Non enim est Deus dissen- sionis, ne inferiores, quae sunt superiorum, tyranuice sibi vindi- cent, novam legum regulam refingentes in malum suum, ignorantes durum esse sibi contra stimulum calcitrare; non enim nos aut epi- 20 scopos isti homines oppugnant, sed omnium episcopum patrisque pontificem Christum lesum Dominum nostrum. 13. Nam per Mosem Deo charissimum constituti sunt pontifices, sacerdotes ac levitae, a nostro autem salvatore nos tredecim apostoli, ab apo- stolis vero ego lacobus et ego Clemens et alii nobiscum, ne omnes 25 iterum recenseamus, communiter autem ab omnibus nobis pres- b3^eri, diaconi, subdiaconi et lectores. 14. Primus igitur natura ipj^iiQtii; d e I 27 laxtufiot; . . Ki-^fiJii a v : K).ii(iT(<; . . 'laxm^og d e £ | iyii sec >■ d e I 28 nana m v | niXiv post ^17 m j di -|- xal d e II. Cf. c. 28, 3—4. t ). o\ Sexatpeti; an.] Supra c. 4, i duodecim apostoli loquunlur, pracsente vero, ut statim addunt, etiam Paulo coapostolo. Postquam nutem Paulus ipse constitutioncs dedit, cum solus c J3 turn una cum Petro c. 33, nunc apostolis loqueutibus adnumeratur. — npta/ivtfiioi — avayvtvorai] Hos ergo praeter episcopum Constitutor Funk, Didasc. et Cokstit. ap. I. proprie dericos agnoscit, qui manus impositione ordinantur. 1 4. r f yt'af < a()/i f(>c I'j,'] Natura vel sua ipsius auctorltate pontifex est Christus, cum homines gratia Dei vel adoptiooe pontifices sint. Similiter Ps.-Ign.Mago. 4, 2; Smym. 9, ). Tertullianus Adv. Marcionem IV, } 3 Christum authcnti- cumDei patris pontificem, V, 9 proprium et legitimum Del antistitem appellat S6 562 OORSrrTUTIONES „ovx fcflvrw Trjv tifttfV aQJtdaag'% dXXa :>taQa rot? yroTQOi; xara- axa&Blg' o<; ytpofitvog av&Q avxov &volat> xa&agav xal dt'alfiaxrov, JiQOtxfiQicdfifB-a ixtaxoxovg xal xpso^vxigovg xai 6iax6vovg tJtxa xbr dgiBfiov. 10 16. xvQtov ijfiwi' 'Iqaovv Xqioxov aydjttjv, mg vjrtQ avxov dovpai xal xfjv ^^vxi'iV, xgbg xmv xvgto- xxovmv 'lovdalmv Xl&oig ^Xrj&tlg' dXX 6/ia>g 6 xoiovxog xal 15 Tt^Xtxovxog di't]g, „6 xfji xvtv(ittti ^icor, b xbv Xgioxbv bgmv kx 6t^i(ov xov &10V xal xag ovgavlag xvXag avtcoyfAi'vag" , ovSaftoi ^ d-vclav dpiveyxfbp ij x^fpa? Ixi&alg xti'i, dXXct to xfjg diaxorlag xorfiia q)vXd^ag {iixgt xiXovg' ovxoi yag exgtxep xq> tov Xgioxov ftdgxvgi 20 xr(P tvxa§iap axoow^eiv. 17. li 6e ^IXtxxop xbv didxopop Tjfitop xal Apoptap xop xioxbv d6eX^bv alxidipxal xiptg, oxi 6 f/lv xop tvvovxop i^dxxtair, 6 de ifxe IlavXov, aypoovciv avxol, 6 Xtyofttv fjiiitg. dxofihP ydg, oxi „ovx iavxcp xig dgxd^ei'* xb hgaxixov d§la)(4a, „dXX' i] xaga xov 9-eov" Xa/i^dp£i mg MeXxiOtdex xal 25 7c>(9, /} xagit dgxisgimg ,,c()g 'Aagdip" xaga MfoCtatg' ovxovp xal ^IXixxog xal 'Avai'lag ovx ^civTOvg xgodXoPxo, dXX' vxb xov Xgiaxov xgotxeigiaO-fjOap xov agxiegta)g xov dovyxglxov d^eov. 1 Hebr. 5, 4. — 3 Luc. 22, 19,-9 Act. b. 7. — 15 Act 18, 25; 7, ss. 56, 20 Act. 8. 9. — 23 Hebr. 5, 4. — 24 Gen. 14, 18. — 25 Num. 17. 4 (SifTa^aro riftlv d e | 6 n&i avE:>dc|7J^!>mv| npoo- (viYMuvrti m 1 8 )eal >■ tn v | 9 tiov clpt&ftuiv d e I 10 fig ^r : flot%' e, eiai d I fjtaxa^tvuTtnoi m v | 11 tooovxov : post hanc vocem pergit e ad Canones apostolorum et quidem ad canonem V | rt/v &foof^ftav > d, sed i. ni. addit ^i-frff/frrro tij niatd, quod iam i. t. habet | 13 V'*'• d | 22 avxol iiak AP08T0I.0RLTM VIII, 46, 16-17. 5>)3 I I pontifex unigenitus Christus non sibi honorem rapiiit, sed a patre constitutus est: ille propter nos factus homo et spirituale sacri- ficium offerens Deo suo ac patri, ante passionem nobis constituit solis hoc facere, licet nobiscum esscnt alii quoque, qui in eum cre- diderant; verum non omnino omnis, qui credidit, iam et sacerdos 5 constitutus fuit aut dignitatem pontihcakm obtinuit. ij. Post iliius vcro assumptionem nos iuxta eiusdem constitutionem offerentes sacriiicium mundum et incruentum, elegimus episcopos et pres- byteros et diaconos numero septem. 16. Ex his unus erat Ste- phanus beatus martyr, in amore erga Ocum nobis nequaquam 10 inferior, qui adeo in Deum pietatem fide ostendit et caritatem in Dominum nostrum lesum Christum, ut pro eo animam quoque daret, a ludaeis Domini interfectoribus iactu lapidum occisus. Ve- rumtamen talis ac tantus vir, qui spiritu fervebat, qui Christum a dextcris Dei et cadestes ianuas aptrtas vidit, nusquam cernitur iis 15 usus esse, quae ad diaconorum ministcrium non pertinent, vel sacrificium offerendo vel manus alicui imponendo, sed diaconi ordinem usque ad finem custodisse; ita quippe decebat Christi martyrem, ordinem ac disciplinam servare. 17. Si vero Philippum diaconum nostrum et Ananiam fidelem fratrem quidam causantur, 20 quod ille quidem eunuchum baptizavitj hie vero me Paulum, ii non intellegunt, quod nos dicimus. Diximus enim, neniinem sibi Taper e sacerdotalem dignitatem, sed vel a Deo accipere, ut Mel- chisedec et lob, vel a pontifice, ut Aaron a Mose; igitur etiam Philippus et Ananias non se ipsos constituerunt, sed electi sunt 26 a Christo pontifice Dei incomparabilis. > m 25 laxtu/i d E 1 26 npofiAavto d E | 27 f^fov : in hac voce desinit v, -|- avTiD r; do^a xal to xpaTo^ aiv ruJ dtd^txa> avrov narpi xal raJ Ttav- ayiw xai dyaBui xal l,wo7xoiw avtov nvtvuaii' v\v ttal dfl xal ili Tovs eiiivai rw>' ttltuViov dfiifv m sic tertninans itf. XtiffnvtKi xxiJ\ Cf. Ps.-Ign. Tars. }, 3. 17. Occuroenius in Act. 9, 10, cf. Test — fov «'«. T. da. %(ov] Verbis Ignatii 'itiaovv X^totov Mign. 7, 2 Ps.'lgnatius addit rov a(>;fir(>^a rov dytvvtiTov Btov. 36* 564 CONSTITUTIONES XLVn. «'. 'Ejtiaxoxo^ rolvvv vxb ixtoxojtrov x«(>ot( 6vo ■l^ XQidJv, jiQtO^vTtQoq vxo ki'og ixiCxoxov xal diaxovoq oi XoiJtoi xXtiQixoL §1. Ei Tii; txloxonoq r; XQiO^vxtQog xaQo. rtjV tov m 6 iiara^tv rrjV ijri rfj &voia XQoatviyxrj iriQa rwa /} ftiXi ijrl TOV d'eov ^voiaon'jQiov »J yaXa rj avrl oivov olxtga lxirr}6\ ^ oQvtiq Tj Qfod xiva fj ooxQta, xagh. xtjv 6tdTa§iv, xa&aipuoh). y . Tm xaiQOi tot dioi'xt nXi]V vicav ^j/dprap rj OTaf^viifi /i^ l|6v loxco xQOodytO&ai xi XQog x6 i^vaiaoxt^Qtoy, xai tXator tU 10 xTjV Xvxviav xai ^(liafta xm xaigm xtjg &uaq dvaqtogai (T. 7/ aXXr^ xdoa oxcoga dg olxov dxoareXXic&co axa^i xcp ixiOxoxm xdi xolg xgEO^vxtQOiq, aXXa fiij xgbq to Ihoia- aTtjQiov' 6i]Xov di cog o ixLoxoxog xai oi xQtOfivTtQot ixtftufi' C,o%}•) ruiv (-\- avroir a) ayimt dnoaxoXcjv (-f- Hia h/.tjfteiTot; ne v) a et codd K plurimi, pracmittcnies i»*^ fi'rof/fltf f #. xarovfi,' avv HtD ntpl iniOJeonotv aal nQtafivti(Jw9 ml tn xtttaioyiw TOV If^taTixov d e addcntes ntpl tov nrj dx/iaiJifit hioxtntt •7 nQfOJivTfijnv rijv tuvzov yvrulxa, ponunt enim d e hie primo loco caoooa V canonibus quatuor prioribus iani supra allatis; txfpoi xav<>vfi xm* iyimf dnoaxolwv o'lxtvn; ^ypdiprjaav xara xa^tv p, Canonibus apostolorum iliim scripturam apostolis altributam praemittens, cf. p. $56; Lib€r dc octo libm Clemeaiisr tUaTa^tii sive praecepta apostolorum quae traosmisenmt gcnlibus per Clemenieni : canones ecclesiastici SI 1 ro/'>-i>»' d e I S SI : >■ rel | lUffo- xoveiaitu/ h. 1. a d (_-xovfixai) c (-rov^rc/) : post iniaxono; p K, pos^ xohvv I I 2 nptafivx fpoi -^ Si SI \ imaxonov a d e SI : + ;{* rel I aixepa : + ^ y «, »z ttva L | 8 r^ xaip^ '■ i- b. ]. a e cf. L S (SI verba cum xaSaipeiaBat construxit^ : post oxafviii *i P K I I xi^Qy '■ -\- f} ataxvai aixov a, araxva/v oixov fi, c J. m. ffrftjr*; unalov alxov xai alxog ippvxxofitvoi vetn; \ tJ : xal e f »SSICA,>|' 9 ^46v aeL:+dfdpKl| Jtaxw >pfyd5|T Si- aytaf rel | araipopdi i a fi : 71 foaifo^i rel | 1 1 r) -i- J' a canonem cam riM itfi XLVII. I. Episcopus igitur ab episcopis ordinetur duobus vcl tribus, presbvter ab uno episcopo ac diaconus et reliqui clerici. 2. Si quis episcopus aut presbyter praeter Domini constitu- tionem ad sacriBcium spectantem obtulerit ad altare Dei alia quae- dam, seu mcl seu lac seu pro vino siceram confectam seu aves seu anitna!ia aiiqua seu legumina, contra constitutionem, deponatur. 3. Tempore congruo praeter novas spicas vel uvas non liceat offerri aliquid ad altare, et oleum ad lucernam et thymia tempore divinae oblationis. 4. Alius omnis fructus ad domum mittatur primitiae episcopo et presbyteris, nee vero ad altare; constat autem, quod episcopus et presbyteri dispertiunt et diaconis et reliquis clericis. 5. Episcopus aut presbyter aut diaconus uxorem suam prae- textu religionis ne eiciat; si vero eiecerit, segregetur; quod si perseverat, deponatur. I 10 15 praecedente coniungens | anoxei-ia^w a I 14 *aJ pr a il e SI : > p K I -AH reJ I 17 di > d e t XLVn. Kavovfq ixxlriaiaoTixoi (+ T»r ovTcuv ayiutv diioatoi.tuv a). Ca- noaes ecclesiastic! (eorundem sancto- rum apostolorum). - Beveregius, Syn- odtcon 1672 II, I, I 41 scripsit com- mentarium copiosissinium, repelitum a Qerico in editione Patrum apostoli- corum Cotclehana 1724 II, 455—482. Saecuio XIX dc Canonibus apostolorum illtistrandis optime meritus est Drey in altera parte libri, qui inscribitur Keue L'ntersuclmngen uber die ConstilutioHfn unJ KanoHfs dn Apoiifl 1832, nee vero perspexit, canones Constitutoris esse, ^^ed a poslcriore eos adiectos fuissc ^Btnsuit CoQstitutioDJbus. Cf. quae dis- ^Hotavi in libro: Die Apoit. Konsliiuii- ^^Km p. 180—206. I. rix'i'ft] Hac particula cditionibus prioribus praetermissa Canones cum Constitutionibus, accuratius cum capite praecedente coniunguntur. Eodem vo- cabdo VII, 39, 2 sectio de catechu- menis instruendis agens incipit. Edi- tores picrtque ex hoc canone duos efficiunt, quorum alter voce rrpca^r- xfiioi incipit. Oe ordinatione episcopi Constitutor III, 20; VIII, 27, 2 eadem praccepit. - 6io 7 rjiioiv] Cum Con- stitutor etiam duos episcopos ad ordi- nandum antistitem sutlicerc censeat, in synodo Constantinopolitana a. 394 Arabianus episcopus Ancyrae petiit, ut episcopum a duobus hominibus ncque ordinari neque deponi posse definiretur. Synodus autem de ordinatione nihil decrevit. Cf. Hard. Concil. coll. I, 955. 2 Cf. syn. Hippon. 395 c. 23. 2 — 3. Hi duo canones alias consti- tuunt canonem III. 4. diapx'l **P dnia/e6:tijt xtL] Cf, VII, 29, 5; VIII, 30. 5. Synodus TruUana 692 c. 30 hunc canonem respiciens Latinos aliam dis- ciplinam sequentes vituperat. 5*. 'EjflGxoxog tJ jtQea^vzeQog JJ Staxovo^ xoafiixaq 9?poiTWa? ft^ dvaXafO^ai'tTOi' tl de (it], xa&aiQdadm. g'. El TIC kmoxojtoi ij Jigto^vTsgoc. ^ 6tdxovog vfjv ayiav Tov xdoxa f/fJtQai' ngo xrjq laQivrjq lorjfifgtag (itra 'lovdaicov kxt- 5 xeXioii, xa&aiQslo&(o. Tj'. Ei xiq Ijtloxojtoq r] XQeO^vxtQoq rj diaxovog ^ ix rov xaxaXoyov xov hgaxtxov xQo6, d}q aXxioq ^Xd^r^q yivr/&t\q x(p Xac3 xtd 10 vxovoiav iftJtott}aaq xaxa xov xQoati'iyxavxoq dtq fit) vytdSq dvev- lyxovxoq. &'. Davraq xovq ftoioi'xaq xioxovq xal xc5v yga^cov axovof- xaq, (ifj xagafiivotyraq dfe xt^ xgoOBVXf^ teal xfj ceyia ftixaXi]^it, mq av dxa^lav iftxoiovvxaq r^ kxxXrjo'ia d(f)ogiL,fO&-ai XQ^- 16 i'. El xiq dxotvcovrjxoj xav iv olxro ovvtv^rjxat, ovroq d^- ta. El riq xal^ygjjf/ivco xXtjQixoq Sr roc xXi}gixm avrBv§rjxat, xaB-atgilaS^co xal avxog. r/?'. El xiq xXtjgixoq r/ Xaixoq, dgxugia/iivoq rjxot dtTcroq, 20 dxeX&dit> iv 'ixiga xoXei ^tX^V «*'**^' yQctftfiaTODV ovoxaxixcav, capoQiC,ii}&ai6av ot deS,dfievoi xal o dex^ii?' 2 fi^ sec : fi^yi a | a can. 6— ii > p | 4/6 dniTf/.ia^ 2 y x v ^ a* I : t 'Ooi d, -Oft rel | 6 )ta9ai(>eia9a -i- ij Si ^apivij latjfitpla ytvftai xaia ^ rovi dxQi^di ^*''*' alyvntlutv fitjvl ifttij^iovf^l xa, ttara 6\ (io>fdttiov<; -^ ajiQiXkltu xl a \ 1 ifQaxixov + ovvd§nu^ tovr* Xativ y f d cf. SI | npoa- fviSftoi; t] 1 I fifTtt?M/ti} p I, -/?f« jj, + ij d e L SI I 8 tvXoyo^ ij a rt') Xavtxw -I- ^ d e L SI I iuv ad e /? 5 ,u | : */ rel [ rff > d e L SI | 9 ^tyoi -am- - d y rj'', )Jytt a i e tj & v \ ytvt}8fii; a d e : yevof^ivoi: K \ 10 7totijaai':s~ d e y I 10/11 (ug firj vy. dv. > «f d »y ^ »• | | dvfyfyseovTOi a d e : avir * iyxavtoi K (n(joa- x I) \ 12 fhiorxa^ : npoaiorxctq &, hie desinit e foL 2J9 || niaToix; : niaxtui d, + flii xi,v ayiav 9fov ixxXrioiav a cf. L | 13 ni} a'«:^* > a I xal >d;14 ni'ad:>K| dxa^lav a y (v in rasura) ff # I S SI A =; dxaiieti rel | 18 ovxog (post dipog. d) : xai avxog a, 6 xoiovxo^ tf, > 5 I A ] 19 Jj Xaixoi; > p | ifexxoi a L (communicans) S SI C : aJfxto^ d p K»- > A I 21 dtf'OQi'C,ia»iuaav a d L (hie + xal) S SI C ; -$fotf«» xal p K cf. A . ol 6. : 6 dt^df/ivoi p K A 6. Cf. n, 6, I. 8—9. Synodus Aotiocheoa 341 7. Cf. V, 17. I. c. 2* decemit: Ilavxag xov^ tia^ APOSTOLORUM V!ll, 47. 6 12. k 6. Episcopus aut presbyter aut diacoDus curas saectilares ne suscipiat; sin minus, deponatur. 7- Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus sanctum paschae diem ante vernale aequinoctium cum ludaeis celebra- verit, deponatur. 5 8. Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus vel quilibet ex sacerdotali catalogo oblatione facta non communicaverit, aut causam dicat et, si rationabilis fuerit, veniam consequatur; si vero non dicat, segregetur, ut qui populo auctor Jiierit otfensionis et suspicionem indiderit adversus eum, qui obtulit, quasi non recte lu obtulerit. 9. Omnes fideles, qui ingrediuntur et scripturas audiunt, nee vero perseverant in oratione et sancta communione, velut con- fusionem in ecdesiani inducentes segregari oportet. ID. Si quis cum excommunicato vel in domo siniul oraverit, i& hie segregetur. 11. Si quis clericus cum deposito tanquam cum clerico simul oraverit, deponatur et ipse. 12. Si quis clericus aut laicus, segregatus vel communicans, abiens in aliam civitatem receptus fuerit sine litteris commenda- 20 ticiis, segregentur qui receperunt et qui receptus est. b;: 3ral Tiuv Ifpctfi- yQttfiuvdxovov- *■«>> /^' xoivuivovvi a(; 6f t v/tI.; tgpia Ttu loip ij ttnoazpiifofxtyovi »■ ^ r fifTaXfi^nv r^g fv/ttpiarlai »tavai Tiva dra^iav tovtovi ano- /S/.^rovi; yivfo^ai rrj; ixxAijOiai, ftw; ^v ^$ofto).oyr,aafifroi xal dn'^avtf^ ^apTtoi'i fiixavftiui xal Tiapaxa'fJ- arrii rijffir dttvtjBdiai avyyvio- if^. Apparet, Constitutorem hunc Canonem in usum vertisse ex eoquc duos frcisse, pntnum de clericis, de- iode de laicis dicentem. 8. dx tov xaraloyov r. I] Locutio seu prorsus ejdem scu similis rcpc- titur can. 1 5, 51, 6j, 70; a Constitutorc autem iam 111, t$, $ adhibita est. 10— II. Synodus Antiocheoi c. a*: Mtj ^^fivai dh xon-uivf-iv roli; axot- yajvtjToi:;, firjAe xar' oixovi avvflSonai; avvfvxfo^f^i foTi/i^ t(I ixxktjaitt ovviv^OfiivoK;, Mij6l iv htQn ixxi.TioiH vnodixtoBai tovq iv hip€( ixxXtjoin fiij avvayofthovs' tl 6i tpaveiij m; rwv iTxiaxonotv, TtptafivTfpcuv ij ificcxovatr 1/ rofft6fiO!; cot; tpevoaf/ivo) xal ajtarijOavrt IxxXijOlav &£ov. «J'. 'Ebtioxojioi' fifj i^tlvat xazaktl^HxVTa rijv kavzov xa^t- xlav htQft ijtijtridav, xav vjto xXetovtov dvayxaCrjtm, d ftrj rt? r> evXoyo^ alrla ij tf xovto ffta^oftivtj avrov xoittv, <6c xJitlov xi xigdo:; dvvafiivov avrov rolg ixtloe Xoyto tvae^tlag ovft^dJiXeaB^ai " xal zovrc 6i ovx aq>' tavzov, dXXa XQlcei xoXXcov kxioxoxcav xal xaQaxXfjoei liBfloxi;^. u. El xiQ XQta^vxfQoq ^ didxovoc ij oXwg xov xaxaXoyov 10 xmv xXrfQixdov, dxoXtirpaq x^v eavxov xaQoixlav, tti; txegav axiX9-oi xal xai'xeXdJg fieraoxac diaxgi^oi iv dXXtj xagoixia xaga yvci/itjv xov idlov ixiaxoxov xovxov xfXtvofiev firjxexi Xeixovg- \ ytlv, si f^dXiaxa XQoaxaXovf/ivov avxov ixavtX&ilv xov ixtCxoxov ovx vxTjxovOfV, ixifitvmv xfj dxa^jLa' coc Xa'ixog fiivxoi kxtlOB 16 xoivmvdxco. iq. El St 6 Ixlcxoxog, xap w xvyxdvotKid^ xag ov6iv lyyty- adfiivog XTjv xax avxdbv oQia^ilOav agyiaf, di^rfxai avrove mq xXrjQtxovc, dg>0QtC,i0&m cog StdaGxaXoc dxa§iag. tCi'. *0 &vol ydiiotq avi^xXaxelg fitxa xo ^dxxiOfta tj xaXXaxf/i> 20 xxi^adfiEvoq ov dvvaxai tlvai ixlaxoxog t} xgea^xegog tj dtdxorog Tj oXag xov xaxaXoyov xov Itgaxixov. tTj'. '0 XW«*' ^ct^dit' r] ix^ij^Xrjfiivrjif i} tralgai' i} otxixtv jy x<€v ixl axTji^g ov dvvaxai dvat ixlaxoxog tj XQta^vxtQog ^ didxorog tj oXmg xov xaxaXoyov xov hgaxtxov. 26 i&'. '0 6vo adtX■ p I ^ a d ^ : fit; rd I a ixxltjoiav a d : rijv ixxL xov pK]5^>n^Z:*| noi^Otti a I nXtlov a d : nlior K I | 9 canones 15 et 1 6 in SI canonem XIV eHiciunl [ 11 dntASij i a ^ 6 I \ diaaiui d 1 1 diazin'^fj d a, -fiei y | 13 f/ : 13 /Jf, xal y, + xal a cf. SI | i7tave).&fiw b. I. a d y j; : post intdxonov rel | iniaxonov a d I L A ; + avxov p K S Si C | 14 vnaxovoetsv y e # 1 | 16/17 ^y^oa/if »-oc a d p a : ).oyiZ,oiiBvoi; I, Xoyi- oafifvoi rel | 17 dpyi'av : altttav tj, attlav d i m. | 6i^etai ^ 6 x v \ 21 n>.wi > d I 22 can. 18 -20 > p | X^tfi^dviav f » I | 23 inl + rij; d a ; ( 24 oktof > d j 25 dyayofiBvoi; ajf^v^ILSCA: dyo/Aivoi rel I difkqi>t6^v : d^fAipjjv a rj x {ddtAiptirjv x i. m.), -\- ^ dd. ft 14. Cf. syn. Nicaena c. 15; Anti- oopolitam a. }82 de antiqua sanctione ochena c. 18. 21. Patres Constant!- dicunt ac patrura Nicaenorum regula. J I I I I I 13. Sin autem segregatus fuerit, prorogetur ei segregatio, ut qui mentitus sit ac deceperit ecclesiani Dei. 14. Episcopo non iicere parochiam atienam propria relicta invadere, quamvis a pluribus cogatur, nisi causa quaedam ratio- nabilis fuerit, quae eum hoc facere compellat, tanquam qui possit 6 ibidem constitutis plus lucri conferre verbo pietatis; hoc autem non a semet ipso, sed iudicio multorum episcoporum ac cohor- tatione maxima. 15. Si quis presbyter aut diaconus aut quilibet e catalog© clericorum relinquens suam parochiam ad aliam abierit et omnino 10 demigraos in alia parochia commoretur praeter sui episcopi volun- tatem, hunc iubemus non amplius sacris ministrare, praesertim si episcopo ad reditum adhortanti non obtemperaverit, in ordinis desertione perseverans; verumtamen ut laicus ibi communicet. 16. Si vero episcopus, apud quern versantur, pro nihilo ducens 16 cessationem adversus eos decretam, receperit eos tanquam clericos, segregetur ut magister ordinis turbati. 17. Qui post baptismum duobus matrimoniis fuit coniunctus aut concubinam habuit, non potest esse episcopus aut presbyter aut diaconus aut omnino e catalogo ordinis ecclesiastici. 20 18. Qui viduam accepit aut eiectam aut meretricem aut ancil- 1am aut aliquam e numero scenicarum, non potest esse episcopus aut presb}ier aut diaconus aut omnino e catalogo ordinis eccle- siastici. 19. Qui duas sorores in matrimonium duxit aut fratris vel 26 sororis fUiam, non potest esse cleric us. tjt in singulis provinciis episcopi illius provlnciae ordinationcs faciant (Theod. H. E. V, 9). Undc Pitra, luris eccl. Graecorum raonum. et hist. I, 2, col- ligit, eos canonem nostrum et sequen- tem respexisse. Plane immerito. i; — 16. Synodi Antiocheiiae canon HI fere ad verbum cum his canonibus consenlit, inprimis cum priore. 17. Cf. VI, 17. Canon in verbis Pauli I Tiro, j, 2; Tit i, 6 nititur. Constitutor autem praeceptum apostoli interpretatur de duobus matrimoniis post baptismum initis dicens, Similiter Hieronymus Ep. 69 ad Oceanum; In Tit. I, 6; Gennadius Dc cedes. doR- matibus c. $9 (72), qui etiam ad ca- nonem sequentem tarn prope accedit, ut eum Canones apostolorum legisse paenc suspicio oriatur. Alitor Inno- centius I £p. ad Victricium c. 6 scribens: in baptismo peccata remittuntur, non acceptarum uxorum numerus aboletur. 18. Cf. VI, 17, 3; Gennadius I. c. 19. Cf. syn. Illiberit. c. 61; Neo- caesar. c. 2. U 570 CONSTITUTIONES X. KXtjQixoq iyyvai; didovc xa&aiQdad^m. xa. Evvovxog el ftiv i§ iyirjQelaq av&gcjytojv bfivtro Tt? If iv dicayfidp d^nQid-i] ra ai'dQoiv r) oiizcag i^v, xai lariv a^ioq Lxi- oxojcfjg, yivio&ca. 5 x^\ *0 axQcoTfjQidaag eavTOV (lij ■yivta^o} xXt]Qix6g' orrfl vtvxfig ycLQ ioziv xai rt^g rov 9^€ov dtjfdtovgyiac ix^Qoc. x/'. Ei rig xXriQtxbg mv havrbv dxQoaxvjQiaaij, TtaBtuQiicba ^ovevg ydg iariv eavrov. xd'. Aa'ixbg tavrbv dxQoirrjQidoag dipoQiC,iodm irr) tqUx' hi' 10 ffovkog ydg iariv t^ iaviov L,mt}g. xt. 'Ejiloxojtog 7/ jtgeC^VTtgog r; didxovog b xogrda ^ i;r<- ogxigi j] xXoJty alovg xa&aigBta&co, xa\ //^ dfpogiC,io& afiagrdvovrag r) djriarovg ddix/jaavTag xai did rdji' TOiovmt • f i> 1 3/4 intuxoniii adpyf^SSlC;/: axonoi SlLA, >ffJi'yx/i»»^|4 yti^afttu : yfviaBv « e' y L > -|- x).riQt»6q A { A ittvtbv axp. a 1 5/6 avToipovrtjg a. \ 6 iitrf a d I : ^avzov p K I 7 d;tijvjttj()iua(^ a p a i) ^ I : -aaoi d, -tL<>t4 «' rd | 11 A xnvog + iav uXtu ;■ f i> cf. I o a d : tnl p K cf. I | 12 aioii; > y » * 12,14 ?.Fyfi — x}.r,Qtxol et can. 26 ac 27 >• p 13 fxAixTjOfi^ : txitrtfif xvpioi d L S SI A C cf. Nah. J, 9 | avro + fy l}k(t}>fi a Nah. | uloaifw; + dift)&ftvi\ 16 nttp(i.96yTiur a d I : :xpot}.^. rf ^ ♦, ny&o- td 13 fiovovg a rf c ci r (iorov rel | 18 a/^ofirfjoarra^ d I roiv ^d/74^ijMl xuiv xotnviwv : zovtwv «•, Tovio y f # I, toitov #' | 19 fftikovxa a d ^ J f^fjias b. I. a d ^ cf. L : >■ ^, post ravroc rel | 20 tuvta a d : revro K 1 : ^ d H L, - ^P 10. Cf. II. 6, I. ^^ 21 — 23. Idem dtfinil synodus Ni- I caena c. 1. 1^^ 24. Hunc canoncm Constitutor ad W^^ siniilitudineiu praecedentiuin cdinxisse r videiur. Synodus Nicaena laicos sese abscindentes non respexit. Lcootan Castratuni dicit Athanasius Hist- Am- norum c. 28 ne laid quidcm ijotninc ad communtonem admittenduin to"' Illc autem prava intentione stsc c»' secuerat. Cf. Socr. H. £. 0. J6. E"" APOSTOIiORUM Vlir, 47, 20—27. Clericus, qui d.it fideiussiones, deponatur. 2r. Eunuchus si qals per insidias hominum factus est aut in persecutione truncatus tuit virilibus aut ita natus est ac dignus est episcopatu, promoveatur. 22. Qui se ipsum abscidit, non fiat clericus, quia sui ipsius 6 • homicida est ac Dei opiticii inimicus. 23. Si quis clericus se ipsum absciderit, deponatur; sui nam- que interfector est. 24. Laicus semet ipsum abscindens tribus annis segregetur, quia suae vitae insidiator est. 10 ■ 25. Episcopus aut presbyter aut diaconus, qui in fornicatione aut periurio aut furto captus est, deponatur, nee vero segregetur; dicit enim scriptura: Non vindicabis bis in idipsum; similiter et IreUqui cJerici. 26, Qui innupti ad cierum promoti sunt, ex iis iubemus 15 Jectores ac cantores solos uxores ducere, si velint. 27. Episcopum aut presbyterum aut diaconum, qui fideles peccantes verberat vel infideles inique agentcs et per ea terrere Vult, deponi praecipimus; nusquam enim Dominus nos ista docuit, e contrario ipse, cum percutcretur, non repercutiebat, cum male- 20 ^kfUceretur, non maledicebat, cum pattretur, non comminabatur. Sebius H. E. VI, 8, a Originem verba consuetudinem ex traditione apostolica I t^otnmi Matth. 19, 12 simpiicius quidetn ac iuv<:nUius accepisse dicit ; de reliquo autem eius facinus admiratur. Similiter lustinus Apol. I, 29 de re sentit. 25. Similiter Ba&ilius can. 3 de dia- cono fomicantc addens: dioti tifxaioi ^ott xavtuv, tois «n6 ^a&fiov nt- 9tTane6iai xovT«f> fiovtj) rtS i(j67tw tf/i; seoijtiatwi ino^u'/O.atBui, axolov^ti- lOtivTtuv tog olftai tijiv /| ''CX^i 'V tfOfiiB fxtivw, tiS Ovx ixiixfiafti dli 4inl to avto, et can. 51: To xtna x/.tj^ixox't «'rajtaatv ixxoxrialfm TTJg ixxXrjclag. 6 xfh'. El Ttg ixiaxonos 6ta XQfjf^ iaxiv, xal ol Xoixoi xXtjQixol, oaoi av avx(5 xQOGd^divTai' ol dh Xaixol d(fOQtC,t'o&Cfaav. xavxa 61 fuxa filav xal 6ivxiQav rj xal xglxfjv xov Ixioxoxov xagaxXr^oiv yt- vio^fo. X^' . El xig xgea^vxtgog i) Sidxovog vxb ixtaxoxov Ytvijxat 20 it' dg)og(Ofi £xiox6xa>v rj xgea^vxigmv i) 6ia- xovaxv dvev ovoxaxixcav xgoadlx^a&e ' xal ixi(pigo(iivan' 6i avxmv 25 di'axgii't'a&oiaav , xal lav ftev motv xrjguxeg xfjg tvOf^elag, xgoo- dex'^o&woav, et 6e fajye, xa xgog xdg XQ^^^? avxolg ixixogrj^tj" oavxeg tig xoivtoviav avxovq (tfj xgo<}6i§rjC&E- xoXXa ydg xaxc' avvagxayffV yivexat. X^. Tovg ixtaxdxovg Ixdaxov t&vovg ddivat XQ'l ^o»' i 30 avxolg xgd/xov xal r/yEta&ai avxov aaBni a d A I : ivaip. a, utf>aa9ai rel 6 ad canoneni 29 i. m. v | adnotant : f6ol ^vrav&a Avo fnnifita ini^yayt. T^i xaftati/iaiwi; xal rf/i dxmtwyjjaiai; | 9 can. }0, }i, 33, J4 2> p I 13 avr-^ ayayd ( C, avvd^ft 9, avvaywy^i d /? | tiiJ^c a d a i; I : n^^n rel 16 iaiiy a d I L S C A : + tuoaiTutg rel I noQaxi^rjaiv to€ inioxonov a 6 r} x ftv^\ 19 yfijyra^ {yfvofiivoi; d, tyitfto y) post iv dip. y t » x \ 20 all" ij : d).li p | 24 npoc- ifX^a^f (+ ypafi^ittTwv a I) a d /. : -fa»ai rel, -f XP^ a* I 26 ta : r«i d ij APOSTOLORl'M VIJI, 47, 28^1 573 I 28. Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus, iuste propter crimina manifesta depositus, ausus fuerit attingere ministerium sibi quondam commissum, hie penitus abscindatur ab ecdesia. 29. Si quis episcopus per pecunias huius dignitatis compos fuerit aut presbyter aut diaconus, deponatur et ipse et qui eum 5 ordinavit, atque penitus abscindatur a communione, sicut Simon magus a me Petro. 30. Si quis episcopus, saecuiaribus principibus usus, per eos ecclesiam obtinuerit, deponatur et segrcgetur, atque omnes, qui cum eo communicant. 10 31. Si quis presbyter contemplo suo episcopo seorsum con- gregationem fecerit et alsud altare erexerit, cum nihil ad pietatem et iustitiam pertinens in episcopo damnaverit, deponatur tanquam dominandi cupidus (est enim tyrannus), et reliqui clerici, qui- cunque ei se adiunxerint; laici vero segregentur. Haec vero post 15 unam et alteram vel etiam tertiam episcopi admoiiitionem fiant. 32. Si quis presbyter aut diaconus ab episcopo segregatus sit, hunc non licere ab alio recipi atque ab ipso, qui eum segre- gavit, nisi I'orsitan obierit episcopus, qui eum sequestravit. 33. Nullum peregrin oruni episcoporum aut presbyterorum aut 20 diaconorum sine commendaticiis recipite, et si scripta attulerint, inquirantur, et si praedicatores sint pietatis, recipiantur; sin minus, iyxtiQiO&iloav avrtp, TOVTOV (opmQianivov xvfxdvBiv, tmz or xaxadi^rjxai' maavxaiq xal xQta^thtQog xai diaxovog. el 61 axeX&dtv fir} dtx^^eir), o^ 15 xaQa xijv iavrov yvcifi^v, dXXa xaga xrjv xov Xaov fxox^rjpiat-, avxog ftkv laxca ixloxoxog, 6 de xXrjQog xfjg xoXsatg d^oQi^tij9a>, OTi xoiovxov Xaov awxoxdxxov xat6evxai ovx iyivovxo. X^. AtvxiQOV xov Jhovg Cvvo6og yu'io&a) xdiv ixtaxoxiav, xa\ avaxQtvixcoaav dXXt'jXovg xa 66yfiaxa xF/g svae^elag, xal rag "^5 '^0 ifixtxxovaag ixxXr^aiaaxixag avxiXoyiag 6iaXvex(o(iav ' axa§ pttf> xif^^ xixagxt] k^6ofid6i x^g xtvxtjxoaxfjg, 6£vxeQ0P 61 'yxiQ^tgexalovi^^ 6o}6sxdT^]. Xrf. ndvrmi' tc3v ixxXrjaiaaxixdov xgaytidxatv 6 kxlaxoxo(^^^ tx^Tca xiji' ^)govrl6a, xal 6iotxdxa> avxa dtg d-tov i^ogcovxog' ui^ ^ 2^1 igtli'at 6t ttvxm a^extgl^eoB^al xi i§ avxdiv ^ avyyet'tair idiotic ■ j xa xov &eov ;fa(»/5c(j^«t • si 6s xtt'tjxsg foaiv, ixixogijytlxo} to^-xffi' xivTjOiv, aXXa ftrj xgoffdau xovxoav xa xf^g ixxXfiOlag axe/ixoXtlToo ^ I fiova (jiovor a) a d ^ L : + nparrfii' (noiffy I) ret ( 2 tavtov a y 4/5 it 9t6i — nvivfiatt a d L S A : o ;iar>}(> xal 6 viog jtnl to ayio*^ n%'(v(ia yel^x^tici. Q^-\-b natrjp — nvevfia a«fxrfI,Lni- etiam d ] 6tu Xft. — nrsv/aait > SI | 4 Xptatov : xvplov a rf I, rov xv x { 6, r■ a rf if I 6 aviov d «f | 7 xai : jJ d | 8/9 ytwfiTjv post nnpa Tijv p | 11 can. }6-43, 4S— 47 > P I xaraifix^'j d I 13 tt> d | 16 ttir iarm : /^rvcrv a d f I 21 ^Ynep^fperafov : + L m. oxtw d | 22 JoKftxarfi '• > f, -\- tovt' iaur (+ xaz' Alyvnxiovq firjvig *Pauty>l devtiprt I) xara potfiulovt oxtv- fi(fiw ivdtri Y ^ 'f cf- L (quarto Idus Oct.) | 28 ndyrmv > d | 24 euf + tov fi X \ 2b avtov /i ij \ ri (rt; 9) atpfT. y c * cf. I | 26 watv a. tiatv d y < 1 : ihv rel | imxoprjYtiToi h, 1. a cf. L S SI : post nivnoiv rel | 27 dnffjtTtoldttu v | I APOSTOLORUM VIW, 47, 85—39. sine eius sententia facere, unumquemque autem ea sola agere, quae ad suam parochiam et villas ipsi subiectas pertinent; sed nee praeter omnium conscienttam. ille aliquid faciat; sic enim con- cordia erit, ac glorificabitur Deus per Christum in sancto sprritu. 35. Episcopum non audere extra terminos suos ordinationes 6 £icere in civitatibus et pagis ipsi non subiectis; si vero convictus fiierit hoc fecisse praeter eorum seiitentiam, qui civitates illas aut pagos obtinent, deponatur et ipse et ii, quos ordinavit. 36. Si quis episcopus ordinatus non susceperit officium et curam populi sibi commissi, hie sit segregatus, donee suscipiat; 10 similiter et presbyter et diaconus. Si vero egressus non receptus fuerit, non propter suam voluntatem, sed propter populi malitiam, ipse quidem sit episcopus, clerus vero civitatis segregetur, quia eiusmodi populi inoboedientis eruditores non fuerunt. 37. Bis in anno synodus episcoporum fiat, et inter sese 15 dogmata pietatis inquirant atque incidentes controversias ecclesia- I'Sticas dissolvant; semel quidem quarta hebdomade quinquagesimae, secundo vero die Octobris duodecimo. 38. Omnium rerum ecclesiasticarum curam habeat episcopus, easque administret velut Deo inspiciente; non autem ei liceat 20 quidquam ex iis vendicare vel propinquis suis donare, quae Dei sunt; quodsi pauperes sint, velut pauperibus suppeditet, nee vero praetextu eorum vendat, quae sunt ecclesiae. > inpritnis voces tna^la et fD/ipoTtoli^ ac verba xara tov d^^alov x(tartj- oavxa luiv naxiitaiv fi^wv xavova, quibus patres Antiocheni ad regulam [vel consuetudtnem antiquam provoca- venint, quae apostolis autem minimc atlribucDda erant. 3 J. Eodem raodo Constitutor cano- ncs XUI et XXII illius synodi in usum Kium vertit. Similia autem iam antea synodi Ulibcritana c 24 et Nicaena c. 16 pracceperunt. Episcopi Aegyptii Ep. ad Meletium dicunt de lege pairum et propatrum constiluta secundum di- vinum et ecdesiasticum ordinera : in ali- cois paroeciis non licere aiicui episco> porum ordinationes celebrare (Routh, Reliquiae »acrae ed. II I. IV, 92). 36. Canon reddit canones XVIII et XIX synodi Antiochenae decurtatos. Modo Constitutor regulam etiam ad presbyteros et diaconos retulit atque sententiam de clero urbis episcopum non recipientis addidit. Cf. syn. AncjT.c. 18. 37. Idem et partim eisdem verbis praecipit synodi .\ntiochcnac canon XX, quern Constitutor baud dubie trans- scripsit. Cf. syn. Nicaen. c. 3. — ntvtfxoatrfi] i. e. temporis a pascha usque a pentecosten. 38—41. Hi canones nituntur cano- nibus XXIV et XXV synodi Antio- chenae. 576 CONSTITUTIONKS X&'. Oi xQsO^VTfgoi xal ol dtdxovoi arev yvoaptriq TOtJ ixi- oxoxov fir/dh' IxtttXtiToaav (wro^ yoQ kaxtv 6 xextGxfVftivoi Tov Xabv xvqIov xal tov vxhg rdiv tpvxoii' avtcSv Xoyov axatrfj- 6 ft. "Eorat tpavegh to 16ta rov intCxoxov ytQayf/ara, ffyc xai Idia tXBi, xai (fai'iQo. xa xvQiaxd, i'ra i^ovoiav txn rdSv Idlaw xtXtvzfDV 6 Ijtlaxojiog tog fiovXexat xal oI$ ^oiXizai xaral^ipai, xal fiij :jQoq>doti xcoi' IxxXrjOtaoxixcSt' JiQayfuhmv diaxlxxitv xa rov Ijtiaxojiov ead-' ore ywalxa xal xaTdai; xixxtjfidvov f} avy- 10 ytVBtq jj olxhaq' Sixaiov yag xovxo „yiaQu &eqi xal dv^gaixoii", x6 fiTJxe xrji> ixxXrjoiav ^fjfilav xiviz vjiofiiviw ayvola xwv xov ijtiCxoxov XQay/jdxov, M"^^ ^o*' ixioxoxov i} xov^ avxov O17- yti'ilq nQog>doH riji ixxXijOiac drjutvto&ai, rj xal fig XQayfiaxa ifixlxxetv rovg avxw diafptQOVxac, xal xov ecvrov O'dvaxov 6vO- 16 ipvxas avTO) xioxtvxiov, xoXXm av dioi xtgl x6^ov &tov xal xdatjq evXa^ilag' fitxaXafi^dvitv St xal avxov xdiv dtoi'xmr, tlye dioixo, elg rag dvayxalaq avxov XC^^^-? ^ xdiv ixi^evovftivoiv ddeX^cSi', coq xaxa fitjdiva xgoxov avxov^ voxigttaQ-ai. 6 yag voftoq xov 9-tov 6uxd§axo xovg xcp &v y .¥ I 7 tuf fiovXtxai xal > a /? 1 oJf . . olq : oi<; . . tut rf i ij ^ /4 V ^ I 9 or* -f- xal a ^9 t) \ yvvaixai; d | xixxt/fiivog d | 12 /iijrj rov iniaxonor > a | 18 *al > «r cf. L | 14yl5 iva

      ini'aii c ^ I cf. L S | 18 n«- ctfvftat fi I Hot : + ftS?.i,ov I { 19 dtotxiToB^ai : -f /• rel | xal sec a « 1^ »j jr ^ : >■ rel I 21 xal sec > a /*»;»• | 22 Iffflat; post aSdtptuv d y t i{ # I 23 avTOv; : avrbv d ^ | 25 napa/ne loiTtti; a d : vnrjpfzovvTti fi ^, xpoofdptvortai {ngoofVidQ. a) rcl cf. I Cor. 9, 1} I 26 arcancurijc a d : -f noti K 1 cf. I Cor. 9, 7 | 27 a;(o/.a^o»Ta d I 29 ra >- a | SO cu;. xci JUrtico; y>- X k 39. c£ n, JO— 31. 40 — 41. Hi duo canones ad verbum fere e canonibus Antiochenis laudatis dcsuniplj sunt. FOHK, DlDASC. BT CONSTIT. AP. I. 4a— 4J. Cf. II, 2, i; 34, 7. Simi- liter Synodus Dliberitana c. 79; Ps.- Cyprianus Adv. aleatores. 37 CONSTlTTTTrOireS ftd'. 'Exlexoxog Tj jtQBO^vtsQog tj didxovoi roxovq dxatrmv Tovc dfxi'ti^of/ivovi; i} xavado&w j} xa^aiQelo&m. fit. 'Exliixoxog i} xQso^vrsQoq // didxovo.; aiQixixoli; awiv^a- fiBVOi ftovov aqoQi^^af^toaav bI ds xai ijrtTQtipav avrotq eic xiry- 6 QtxoH ivegyijoal tt, xa&atQfla^cooav. fig'. ^Ejtloxoxov t] XQBO^vxiQOv T) 6idxovov alQtTixmv 6t§a fitvovQ fidjiTtafia rj &vaiav xad-mQetad-ai JtQoardaaof/ev. „Tig" yccQ „ovfi^(ui't}Oig Xgiarov ngbq BeXlag; r} rig /leQlq xiorm (lira dxiarov". 10 ^C'- Exlaxoxoi tj xgeo^vrego: rov xaxa akij&etav txovra ffdxrio/ja iuv dvco&ev ^axrioi], tj xov fisfioXvOfjitvoi' xagd xrov aOf^wv iav /itj ^ojrxlai;], xa^aiQfladm tag ytXmv xov Oxavgbv xai T02' Tot5 xvglov &difaxov xai (iij dtaxgivcoi) hg^ag tpetfdiigtatv. « (ATj'. El xtg Xa'ixog X}]r tavxov yvralxa ix^akcov txigav Xd^o^^^ 15 ^ xagii dXXov dxoXfXvftlvrjV, d^ogiZ^a&a)', xaQaigtio^a' ov yag ilxtv 6 xvgiog' Eig x\ B^dvaxov fiov ^ttxxioaxe, dXXd' „nogtv9ivTeg fiai^fjxtvaaxs xdv) I 7 I Cor. 6, 15. — 21 Rom. 6, 3. — 23 ML a8, 19. ^ (1^ > 3/4 ovrtv^afitvoi d : -fitto; a K I , 4 dtf> d L SI | xa9ttt(>tin!^a>aav a 6 1^^^ -eialiia rel 1 6 iitioxonoii tj itpfaflvtfpog d | t/ diuxoi'of a e ^^ I S SI A ' ^ rel I 8 Xyiozoi d y i & Ih : XgiattL rcl S. S. | ^(Ki'av A \ ntariSv f i*2^ / 10 can, 47—50 >• A C, can. 48 > SI | 11 fit/iokvuM^yov a | nufid : v.s^« i fi'; 2 d p y ^ f/ V i 1 : xai . . xai f, i} . . !j rel | 21 innuiaot d ■ rel | 22 xvQitu : ■j- ^fiiv d 1 L, -|- ffudiv S SI ] 23 ^anti'aaze : ^ttTrri^eadf avtovi p ! 23/1 a'AAa - ovrovi : dX).' p I ) )iscopus aut presDjter am aiaconus, qui usuras e ab iis, qui mutuo accipiunt, aut destnat aut deponatur. 45. Episcopus vet presbyter vel diaconus, qui una cum h;ie- reticis oraverint tantum, segrcgcntur; si vero etiam permiserint eos tanquam clcricos aliquid facere, deponantur. 5 46. Episcopum vel presbyterum vel diaconum, qui haereti- corum baptismum acceperint vel sacrificium, deponi praecipimus. Quae enim conventio Christi ad Belial? aul quae pars fideli cum infideli? 47. Episcopus vel presbyter si eum, qui vere habet baptismum, 10 iterum baptizaverit, vel eum, qui ab impiis pollutus fuit, tion bapti- zavcrit, deponatur tanquam deridens cruceni ac mortem Domini neque discernens sacerdotes a Hdsis sacerdotibus. 48. Si quis laicus uxorem suam expellens aliam duxerit aut ab alio dimissam, excommunicetur. 15 49. Si quis episcopus aut presbyter secundum Domini con- stitution em non baptizaverit in patrem et filium et spiritum san- ctum, sed in tres principio carentes aut in tres filios aut in tres paracletes, deponatur. 50. Si quis episcopus vel presbyter non tres mersiones unius 20 initiationis fecerit, sed unam mersioncni, quae in mortem Domini detur, deponatur; non cnim dixit Dominus: In mortem meani 44. Similiter synodi Arelatensis I c. 12, Nicaena c. 17. Synodus Illi- beritana c. 20 etiam iaicis faenus inter- dixit. Cf. Funk, GtichicbU des kirch- lichrn Zinu'erbotes 1876. 45. Sj-nodus Laodicena 0.35: "Or< oi5 Sil a'ipinxoli ^ a/iafiartxaTi aw- tvxio9at, Cf. ciusdcm synodi can. 9 et J4. 46. Cf. VI. IS. 1. 47. a. VI. IS. 2-4. 48. Cf. iyn. llliber. c. 8—10; Arelat. I c. 10. 49. Cf. VI, 8. 2; 10, 2; 26, 1; Ps,- Ign. Philipp. 2. Vigtlius Ep. II c. 6 (Hard. Cone. coll. U, i4}2): Si quis episcopus aut presbyter iuxta praecep- tum non baptizaverit in nomine patns et lllii et spiritus sancti, sed in una persona trinitatis aut in duabus aut in tribus patribus aut in tribus iiliis aut in tribus paracletis, proiciatur de ecde- sia Dei. 50. Respicere videtur Eunomiutn ciusque sectatores, qui baptismum uni- ca mersione peragebant. Cf. Sozom. H. E. VI. 26. 87* CONSTITUTIONES TO i&v^, ^ajtxlC,ovTig avroig ilg to orofjd tov xargog xcu tov vloi) xal TOV aylov Jtvevfxaro:;". va. El xiq ijrioxoTiog rj ytgto^vxeQog t] didxovog i^ oXto^ tov xaraXvyov tov ItQazixov yofiov xai xQhtSv xaJ oivov oiy 6t 6 acxrjOiv, aXXa 6ia ^diXvgiav dxix^zat, ijttXad^ofitvos, on „xat>ra xaXa Xiav'' xal ort „aQaiv xai &^Xv inohjGtv o ^bqq xbv av- S^Qcajtov", dXXa ^XuOqujpLoiv dia^aXXu xijv dr^fiiovQyiav, tj diog- d-ovo&^co ij xa9-atQtio&-a} xal rr/^ ixxXtjalag ajio^aXXio&co' dm- avxmc. xai Xa'ixoq. 10 r/9'. El xtq kxloxojioq /J JiQiG^vxhQoq xbv ixiCxQiipoma axb a/iaQxlai; ov jtQoodtxtxai, aXXa ajto^aXXtrat, xad-atQtla^o), oxt XvJrel xov Xqioxov tov ttjrovxa' „XaQa yivkxai Iv o^Qavm ixi evl a/iaQX(uXo'i f/exavoovvxi". vy'. El Tiq ixlaxoxog fj XQealivxegOi: tj diaxoi'og Iv xatc 16 TjfiiQatg xdjv loQxmp ov fitxaXaffffdt'ti xgediv xal oh'ov, xa&at- Qdo&m d>c „xexavxijgtaafiivog xtjV avvilSrjGiv" xal ahiog oxav- ddXov noXXoli yivofievoi:. r6'. EX rig xXrjQixb^ tv xaxijXeicp tpcaga&y ioi^ltav, dg>ogi- ^ia&-03, yiag£§ xov Iv JtavdoxBifo iv bdvj 6(' dvdyxrjv xaxaXvfiv. B Gen. i, ji. - (i Gen. i, 27. — 12 Luc. ij, 7, — 16 I Tim. 4. 2. 2 nvfv^axoi; : + ^wi ciirff ^ ^wftalwv *{JOTf< ixxlrjaia x, eadem praemissis verbis rp/n /tanzlafttna ayri tov tpfii xatadvaeti exhibcl i. m. |, addunt d (inscribens Tiii.ov /?' x^) a d ly S SI ex Collectione canonum lo- annis Scholasiicl tit. 36haec: JtJaaxfaftat /iSvroi /^annyofitroi, oti o (>■ d) naTtjp ovx farai'ftw&Tj ovrt yh'rijatv r;it/ a) na^oi vniottj, oi yatQ iaaftxcu^tj' i)xtpwaato Si tov xooftov {tov x. > of) r^; ^t<- xftfitvfji opyviT o fAovoyeviii vio^' iytjV&ptintfae yap tptkayBptonin i^avtiS ctjjfxa ix nao&h-ov dvan).aaas;, ^ aotpia yop (-}- tprjoiv a) ifixoSofitjatv ^ai/r^ oixov <»,• titjfiioi'fjyoi- aravgov dl vnf^ifivf* ixdv, ^^f/Aorro di tor xoafinv r^i," ^nixfifihtig o(>y^s" [ittntiZ,6^if'^a ovv eii to ovofta tov narobi oi'X vis dv&^(Konov yevoftivov (jytraftivov a) i} na&ovioi, fti 6i to orofia tov vtov wc vnoatdvtog yfvvtjaiy, cue vnoftfivavtoi atavpov, tie tiixo- ^avortoi xal draaidvrog, fig to ovofja df (> a) tov ayinv (> a) nvtv- fiaiog wi o/uoovoiov {bfxoovqUo d) natpl xal v\^' ol 6% ftfi ovtatg /tanti- Zovteg uii dyrooi\-TFg to fivattiQiov tin fvatfieiK; xa9atpfia&» a | intkavdavofisvog a | 6 apptv a | 8 dno- fiiAioBm X, ixfiaXXia9<» d | 10 npfa^vzipog + 6idxovoq d | 11 dXXa a p S f X : diX rel | 12 Tbv pr a d /u I : >- rel | tov sec ]> a | tlnovra + oti d a I I iv 4* 7<0 if 9 I 16 (itzaXanfiavoi d | xal : ^ d I | otvov a A S SI C A : + ftdfXvoaonevoi xal ov di aaxtjaiv rel | 16 t^v a d : + idiav p K I I Tim. | '7 yevofievog d fi X, ylvtTai p | 18 ^ptogaBy a p ^ : -d^elri rel | 19 nav- ^oxaitf + xal d e 5 | 6t dvayx^v post xotuX. fi y | xaTaXveiv a d : xata- ^looartog fi 6, xaraXvovrog lel jlXf. VI, 8, 3; 10, 2; 11,5— 6; 26, 3. 393 c. 26: Ut clerici edendi vel bi- 3a. CL II, 12—18. bendi causa tabernas non ingrediantur 53. Sententia legitur V, 20, 19. Verba nisi peregrinationis necessitate (Mansi, ^*fti«i cxatnSdXov Constitutor II, 10, i Concil. coll. Ill, 923). Synodus Lao- ^V3tetpol^vit. dicena c. 24 universe: oti ov 6ti lega- 54. Similiter synodus Hipponensis Ttxovg . . . . elg xanrj'/.tlov etaiivai. 582 CONSTITUTIONES VI . El xii xXrjQixog vjiQlCfi tov ixhxoxov adixcoq, xa9ai- Qtlo&OD. „"4p;fO»'Ta" yap, 9>iyOQiCioBaavTxa, dq:oQt^io9^dyi^ xgiag iv a^naxi ipvxijg avxov" 26 jj „&t]QidXc(ixov" r} „{>i'TjOifialoif*' , xaB^aiQilaB^oi, xovxo yag o vofiog caitlxtv iav 61 Xa'ixbg ij, dogiC,(o&■ rel { 2 yag 2> d /? x tptjol h. 1. a d if i; : 3> x SI, post Xaov p. post aov rel | aov >> p I 3 i'^ptaoi d | 6 xaxpov 1} )[. d S A C : /tui-ov 17 xuxpov K { ^ '/tuXov > a 7 I rv9>l6v Pj potior I, r. ^ xw^ov p | tov rag a | 6 nfTtit^y- fifvov d i. rn., i. t. nfm/pw/nevov \ x^iviay a p f I : -aaoi d, -aaet rel 1 7 can. s8— 60 > p \ ij : xal d I A j 8/9 ^nif4, rfe : ij inifiivmv d 1 11 ini- ZOfirjyij a. y ^ ft, -y^aot I ] 13 ifovfvg tov dSfkipov d \ IS flt^}.in run- nat- ^ttiv d i 14 dtjfjtoaifvot d a' f j; & * ^ »■ | | 17 ^i-fyxStitj p a d x fi *■ i \ 18 ngoaayia&tu f (?) I | 20 dpv^ottai f & x v I 21 dno^a).i.fa&i» : dfo- APOSTOLORUM VIII, 47, 55—64, 583 55. Si quis clericus episcopum contumelia afFecerit iniuste, deponatur. Principi enim, inquit, populi tut non maledices, 56. Si quis clericus contumelia afFecerit presbyterum aut dia- coQum, segregetur. 57. Si quis clericus mutum vel surdum aut claudum aut 5 ciecum aut pedibus debilem irriserit, segregetur; similiter et laicu$. 58. Episcopus aut presbyter derum vel populum neglegens neque eos docens pietatem segregetur; sin autem in socordia per- severavcrit, deponatur. 59. Si quis episcopus aut presb3rter, cum aliquis dericorum 10 mopia laborat, ei non suppeditat necessaria, segregetur; quodsi perseverat, deponatur, ut occidens fratrem suum. 60. Si quis falso inscriptos libros impiorum tanquam sacros in ecdesia divulgat ad pemiciem populi et deri, deponatur. 61. Si qua fiat accusatio contra fidelem fornicationis vel ad- 15 vxlterii vel alius cuiusdam facti prohibiti et convictus fuerit, ad oknim non provehatur. 62. Si quis clericus propter metum humanum ludaei vel gen- 'tilis vel haeretici negaverit, siquidem nomen Christi, segregetur, si vero nomen clerici, deponatur; sin autem paenitentiam egerit, 20 «it laicus recipiatur. 63. Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus aut omnino « catalogo dericorum manducaverit carnem in sanguine eius vel ^aptum a bestia vel morticinium, deponatur; id enim lex inter- <^t; quodsi laicus sit, segregetur. 25 64. Si quis clericus inventus fuerit die dominica vel sabbato ft^fo^w zl\ (16\ — xa&aifiela9at > a | tou > p 1 22 d^ > d | 6txio9m d j 3S ^x a p e ^ I : >■ rel I 24 ^payei %, tpayot d tj \ xgiag i dp a 6 v & : xgia k1 I 25 »^piaU.«ftov a | 26 ^av . . ^ a d I (titj) : ei . . eirj p K ] 27 xktipi- «oi -f. i] Xttixoq d 60. Cf. VI, 16. odus Aurelianensis II (a. $}3) c. 20: 61. Cf. syn. Illiber. c. }0. 76; Neo- Similiter (ab ecclesiae coetibus arce- caesar. c. 9; Nicaen. c. 9. 10. antur) et hi, qui bestiarum morsibus 6}. Constitutor tnandatum apostolo- exstincta vel quolibet morbo aut casu mm VI, 12, I} — 1$ vel Act 1$, 20. 29 suffocata vescuntur. e Vetere Testamento interpretatur et 64. Cf. V, 20, 19; Ps.-Ign. Philipp. amplificat — Bijff. 17 B^vtiai/tatov] Syn- 13, ). 584 CONSTITUTIONKS odp^axov JtXi]V zov tvoq (lovov vt} xai aqopt^at 5 gc'. Ei TiQ xXfjQixbg h> fiaxv t"'" xgovoag xal dxo Twb XQOvCfiaxog djroxTilvtj, xa&aiQflo9(o 6ia rr)r xgoxixuctv iav dt Xai'xoc y, d^ogi^ea&a>. g^. Ei Tig jiaQ&ivov ofii'TJOTtvtov (iiaadfitvoc sx*J' o^opi{ oB'OO' (trj f§£lvai dl avzqi tztQav Xafi^dvetv, aXX' ixeivfji' xazii 10 jjf xal iiQtrloaTOf xdv xtviXQct rv/xdvfj. §ij'. El Tig ijiiaxojtog T/ ngtO^vTigog ri Sidxovog dtvri)^ X^iQOTOvlar dt^rjTai xagd. xivog, xa9aiQtlG&at xai avro^ xai i XtiQOtopijaag, tl ftif rfc/gp jrapa atgeTtxdif avzbv ex^iv rijv xni Torlav ' xovg yccQ Jtaga rotoureoi' ^axztod-ivxag i] xttgozotrj^if 16 ovx£ xiaxovg ovxs xXtjQixovg tivai dvvaxov. ^&'. El xtg ixloxonog // xgto^vxeQog ^ 6idxofog >j vi didxovog tj di'cq^vwaxtjg i) tpdXxrjg xt^v aylttv xtCOaQaxocri,r VTjOxevei ij xtxQada fj jtagaaxtvtjv, xa^aiQhiad-to, ixxog il ftii aad-ivBiav om/xaxixfji' ifuiodiQotzo' iav 6i Xa'ixbg ^, dg>ogi^io9cf, 20 o'. El xtg iniaxojtog J} aXXog xXtjgtxdg vr^axivet fitza h icdmv ij togxd^Ei fitx' avxruv i] dixtxai avxtov xa z^^ tc |tVia, olov a^vfia ^ xt xoiovxov, xa&aigila&m' il 6t Xaixoc, a? giC,iod-(o. 1 fiovov : aa^Jfarov d, >■ jf | vtjOTfvwr h. I. a : post oa^^axor i, p«i_ ^^i(>av rel | xaS; iitv di i 6 fitv xXtj^ixix; xa9., 6 Sh d \ 1/2 »a&. — i.al > I I 1 iav a : f^ rel I 2 Xaixut + effi 6 9 \ 3 can. 65 > p, abhinc iuW plures canones exhibct f | fiaiXS-tj a* d ^ \ 4 xa9atpfla&(a : ital xai< f 6 xcovat) a | tov > f | kvoi > d I | 6 anoxrehai d p y ^, chto^ry 6/7 iia — dipopit,^a9(a > I | 7 iav id[pyi.^xfiv:(in\ j'ldf ('0 p y /I V : III] ^ T] S, > id \ 6 ixV f P S ■• OX^ ^ tjfo* «*• h" «*l 9 avtbv tt t] I \ 10 xal >- J d I | xal g^ft. : xaTtjpfriaaro f a v fi i xtt9^p. t} V I ^aaato d | II it m : iav post xfpotoviav I | 12 iiifnii dpayt^fivl: dt^dftfvoi /?, diSexai rel | xal pr >■ d ] \3 li i (M^yf fi) ***/fV (^ftiot a, dfcot d, ddfij fi, dixair/ C) n. al^. evror h* (fX^iv avToy d ^) a d f /? S : d (irjye (jt^ti ye y f &) a(>a avotcin «« 7T, aip. fjrft rel | 14 napa a d f ^ d I : + rtoi' rel | ^ Xf'(r°^' > P ' 16,17 ^ vnoiiaxovog Z> arffi;ISCA|17 xfoaapaxoaziiv + rof '"^ y 6 e 9 \ \Q vtjartvot yf#jr^v||^pr>fp| napaaxtvifV ^ «rp d f I S I 19 i/inodiZotno d | 4av aidtC.r}Kfirql : li rti \ ^ : ti^ J * 7 # I 20 can. 70, 71, 74, 75 > p | ak).oi (t6 avvoi.ov fi, :> I S) xln^ APOSTOLORUM VIII, 47, 65—70. 585 I praeter unum solum ieiunans, deponatur; si fuerit laicus, segre- getur. 65. Si quis clericus ingressus fuerit in synagogam ludaeorum vel haereticorum ad orandum, deponatur et segregetur, 66. Si quis clericus in contentione aliqueni ferierit atque ex 6 ictu uno Occident, deponatur ob suam praecipitantiam; si vero laicus sit, segregetur. 67. Si quis virginem non desponsatam vi illata teneat, segre- getur, nee vero ei liceat aliam ducere, sed illam relineat, quam elegit, etiamsi paupercula fuerit. 10 68. Si quis episcopus vet presbyter vel diaconus secundam ordinatiouem acceperit ab aliquo, deponatur et ipse et qui euui ordinavit, nisi ostendat ab haereticis se ordioationem habere; a talibus enim baptizati vel ordinati nee fideles nee clerici esse possunt. lb 69. Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus aut sub- diaconus aut lector aut cantor sanctarn quadragesimam non ieiunat vel quartam feriam vel sextam, deponatur, nisi infirmitate cor- poris impediatur; si vero laicus sit, segregetur. 70. Si quis episcopus vel alius clericus ieiunat cum ludaeis 20 vel dies festos cum eis agit vel munera festorum eorum accipit, veluti azyma aut aliquid simile, deponatur; si vero laicus, segre- getur. , a d f ^ I S : ngfofivTfpog >; didxovoi ^ iiXa/Q rov xaialoyov twv Kkt}QtxwY rel ' vijOTfvft n 6 X I : Z> Z, -fvi) a, -tvoi rel | 21 lo(>rd£;o( y i x ft v ^, avvfopTtH^ot d I (-^fi), f exhibet pagina $37 exeunte ho^ et incipit pag. 53S vocabulo xfpiivfiv can. 74 | df'/fra« a d 17 ^ I : -f nay rel | ioffZT\<; -|- aitdjv I £ I 22 n >• o /^ I I kaixog -^ 'J a 5 \ 6$. Cf. II, 61, t, ubi Constitutor f eti ovvitYwyijv^ov6aiwv ^ aiperixuiv interpolavit. 67. Cf. syn. Ancyr. c. 1 1 ; Chalced. c a7; Basil, c 22. 68. Laudaot hunc canoneru Petrus Datniani Liber grat. c. 3 ; ; Huiubertus Adv. simoniacos I c. 8; Bernaldus De excoramunicatis vitandis 0. 17; De or- dinatione vilanda c. 3 (M. G. Libelli de lite imperatorum et poiitificum i, 66. 112; II, 119. ija). 69. Cf. V. 13, 3;20. 18; VII, 23.1; Ps.-Ign. Philipp. 13, 3. 70. Ps.-Ign, Philipp. 14, 2 eadem atque eisdem fere verbis exhibet. Syn- odus Laodicena c. 37 dicens; on ov iff I Tiapu Tuif 'lov6aiu}v ^ a\QfXixtuv ta ntftjioufvu ^o^JtaaTlxa kanfiavnv fitjih avf€0{}taCfiy avtol^', et c. 38: on ov dill ntti>a twtf 'lovSaiwv a^vfia ).an^aytiv t/ xoiywvfty tali dof^fi^ an; avTwr, fons esse videtur. Cl. syn. lUib. c. 49—50. 586 COXSTITUTIONES oa. Ei Tti XQiQTittvhq Ikaiov djtivtyxoi dq Uqov Idrcov rj flq avyayoiytjv 'lovAalcav i} if rate togratg avTCM' XvyvoiK oiprf, dipoQi^ia&(o. Of?'. Ei Tii; xXriQixbq rj Xai'xbc ajib T/yc ayiac ixxXtjOiaz dOQiCto&(o xai to ixhtefiJiTOV jrQoori&irat fitd-' ov Hatitv. oy. 2^xtvoq aQyvQov ij X(*'^ooiJ r] o9-6vt]C ayiaad'ei' ftydelg fTi fig olxstav XP^*^"' 0iftT£QiCi0&m, Jtagdvofiov ydg' fl 6i riq tpmgal^tlTj, ijiiripido&w dipOQtapiqi. 10 od'. 'Ejtioxojiov xaTTjyoQtj&ivra ixt xivt vjto d^ioxtaran' xai xiOTcat' arf^Q(uXfoi>, xaXilO&ixi avrbv dvayxalov vjtb rcor ijci- oxoxtov xar ftiv dxavn^oij xai bfioXoyijOij, iXeyx&h'toe ovtov oQi^io^oa TO ixnijutov lav de xaXovfi^'Oi //»/ vxaxovOfj, xaXfladco xai SfvTfQov, dxooTfXXofitvfov ix' avrbv 6vo ixioxoxmv lav 6b 16 xa\ ovTOi fiij vxaxovoij, xaXeh&ot xai tqItoi; dt-'o xdXiv Ixt- axoxatt' dxoaraXivTmv xgbq ovrov lav 6i xcA ovtcaq xarC' qiQOi'^cag (it) dxavrrjaii, rj avfodog dxog:atvio&at xax avrov ra doxovvra, oxmc //?; do'gij xtgdalvuv qivyodixmv. ot . Eh fiaQTvgiav r//i' xard txiOxoxov aiQtTixbi' (lij xgoO- 20 iij^taf^s, aXXit fifjdh xtorbv Hva ftovov „lxi Crofiartoq" yog „6vo 7j vgitov ftagrvQmr ota&f}a£Tai xdv gri(/a". oz'. "Ort fii/ x^h ^^*' l^ioxoxov rtp ddeXgxji rj rqo vim ^ trigm avYYevtl ;fapfCdjufiot' to d^iajfia r^q Ixiaxoxijq x^'Qf^^ovdv ovq ambg ^ovksrat " xXrjQoi'dfiovg yag rFjq Ixioxoxrjq avxov xoutal^at 20 Deut. 19, 15. 1 dnfffyxoi : -iyfl b fi, 1> x \ 2 r/ h. 1. a I cf. S C A : post avz^v K | ^v rate i-. aviijiv > d S C A | cj/iji a : > d f SI C A, o;trij a, Snrft a' <5 t), antot rel f 7 aQYvpox^ — aytaaBev ad cf. S : X(f''^'>f>^*' V dfiyvpovr {apy. i] X(>. H I) ayiaa^iv ^ o&ovrjg (696*ffV I, o^orlov #) K I cf. SI | 9 iptopali^ d ^ I 10 Tivt -\- Ttpciifi f \ imo a : ^nl d, napa K I | 10/11 xai TtiartSv adSS]CA:^KI|ll avS^pmnwr : npoaaintov a, (laptvpotv ij ov'rcwv a | 12 dnavtrioy a d tj : -17001 rel | tiftokoyrjOf/ d a y 6 & : -t'lOoi e ^ X fi V § \, dnokoyrjOoiTO a | ik. avrov : ?; iktyx^fff} rf I IH bpiZia^ai . d^optl^taf^to tj V 5, opii^fa>9at y 6 t ] ^dy : fl d \ v7fa)fo\'aft 6 tj, -aot a a' « // v I , 14 in' : npos y f t I 14/16 in' avrov — anoarakhTar > v I 1 dav dk — iniaxonmv >■ a ] 16/16 ftii — ovxiuq > 17 1 | 16 inaxovan a d a : ~oei 6, -aot rel | 16 dnoaTttkivrtuv a d : dnoaxfkkoftivtov K | 17 dnavxr^a^ a d (im.) a tj : -i^aot rel (in. I) | ra xar' d | 18 do^avra d | 19 fnlaxojxov \ \ 19/20 ngoaiix^a&f i x a'' : -tabai rel | 20 (iovov > d ( x irti at. yap : L. APOSTOLORDM Till, 47, 71—76. 71. Si quis Christirinus oleum detulcrit id templum gentiHum vel in synagogam ludaeorum aut in testis eorum lucernam accen- derit, segregetur. 72. Si quis clericus aut laicus a sancta ecclesia abstulerit ceram vel oleum, segregetur et ultra ablatum quintam partem restituat. 73. Vas sacratum ex argento vel auro vel linteo confectum nemo deinceps in proprium usum vertat, nefas enim est; si quis vero deprehensus fuerit, segregatione multetur. 74. Episcopum ab hominibus tide dignis ac tidelibus de cri- mine accusatum in ius vocari oportet ab episcopis; si quidem occurrerit ac respondent fueritque convictus, poena decernatur; si vero vocatus baud paruerit, missis ad eum duobus episcopis iterum vocetur; si ne sic quidem paruerit, etiani tertio vocetur duobus iterum episcopis ad eum missis; sin auteni banc quoque missionem aspernatus non occurrerit, synodus contra eum pro- nuntiet, quae videbuntur, ne ex iudicii detrectatione lucrum facere videatur. 75. Ad testimonium contra episcopum dicendum luereticum ne admittite, sed nee tidelem unum solum; in ore enim duorum tW trium iestium stahit omne verbum. I 76. Quod non oportet episcopum fratri aut filio aut alii pro- pinqiio dignitatem episcopatus largientem ordinare, quos ipse vult; Qon enim aequum est, ut heredes episcopatus sui facial, humano ^fiahf /ap o ro/xoi' ^ttI or. a | 21 ptagxvQwv fj rptwv ( \ 22 fiij : ov d e ] toy ]> d i; I 23 xop'^^ofifvoi d fi \ fig ro a d \ ovi a d cf. S SI C A : wv f, Sr p K I I 24 avTOi a d f 1 : > p K | avrov adfSSl:>pKICA 10 71. Synodus Lacxlicena c. 39: ort ^>v del Toli iBvfatr avvtoQxu^fiv xal j^oiywvfTv rjj a.9fdr^ri aiiuir. 74. Pilra Juris cedes. Graecorum Xnonum. et hist. I, 2, hunc canonem '^fcn synodo Con$tantinopolitana a. 594 ^ub certo apostolorum nomine pro- ~^T)ulgalum esse censet. Errat aulem. ^Svtiodus ilia decrcvit, episcopum in ^josterum ncc a tribus quidem, nedum -^a duobus, sed maions tantum sytiodi ■^t provinciae episcoporum senlentia -^eponi posse. Addit sane : xa ftaic xai Wi anoatoXixol xavovfi Jimtifiaavto. Sed haec verba neque ad canonem nostrum referri possunt, qui de re plane alia agit, neque ad unum ex reliquis, quia nullus cuni definitione SNTiodi con* senlit. Praeter Constituliones vel Ca- nones apostolorum causa Nestorii vel synodus Ephesina prima testis est trium vocationum canonicarum. Modus pro* cedendi vero baud dubie antiquior erat. 7;. Cf. synod. Constantinopolitana }8i c. 6. 76. Similis est canon XXIII synodi Antiochenae. 16 2(J : A 588 ^^^^^^^ CONSTITDTIONES ov dtxmov, TO. Tov &tov x^Q'b^t^f'^o^' ^«'^f' ui'&Qoajth'tu' ot ttjv TOV &tov ixxX^aiav vjto xXrjQovof/lav otptllti xtd^ivai. tl 6i Tie xovxo xoiTJoet, axvQog (itv laxm r/ x^^Qoxorla, avxo^ 6s ixixifdda&m d xa\ xv^Xbi; (irj yivioB^co Ixioxoxoq, 017 toe; fiBfttafifxtt'Os, aXX' i'va fii} xc. ixxXTjaiacxtxa xaQBfixodl^oixo. 10 o^'. 'Edv xiq daifiOPK Ixn, xXtjQixo^ fif} yivi'a&co, aXXa fir^dih rolq xiGxol'i avvtv^to^co' xa&agio&tig di xgocdtx^cBa, xai liof 5 d^ioq, Yii'ta&oj, x. Tov i^ l&vwv XQOOeX&^ovxa xal ^axxiG&ivra ^ ix ^avXr/g diaycoyff,; ov dixaiov ioxi xagavxd xgoxtigi^toB^ai fig ixtaxoxrjv 15 tt6ixov yag xov f/r/6ixa} xelgav txidn§,dfiti'ov txigajv tivai 6i- ddaxaXov, tl ftt] xov xaxa d-elav x^Q'*' xovxo yivoixo. xa. Eixoijev, oxt (iij xQh ^xloxoxov xa&elvat tavxlv el^ diffioolai: dtoixriOttg, dXXd xQoatvxaigftv xatg ixxXt^aiaaxixatq X^iaiq' ^ xetftda9(o ovv xovxo (iij xoutv, r/ xa&aigiio&o}, „ov- 20 delq" yag ,,6vvaxat rfuol xvgloiq dovXtvetv" xaxd xt)v xvgiaxrflf xagaxtXivoiv. x^'. Otxexaq eig xXf^gov xgoxeiglC,ta&ai dvtv xfjg xmv dmxo- xcov yvoifitjg ovx ixixgixof/tv ixl Xvxy xmv xexxrjfiitvcov oixcov yag dvaxgoxijv x6 xotovro igryd^exai. el di xoxt xai S§iog g^avhltj 13 I Tim. 3, 6; Tit. i, 6. — 19 Mt. 6. 24. 1 dixatoy : + ioriv f, jroi p | ^v ndBft d 1 2 9eov : j£i5 a I vno > J, ini) xlr/p. 2> a \ xl^faBrti y t 9 \ i noi'^aoi a d I , (iiv lorn* : fievixw I jff 5 I 4 iniftftvaazm f I 6 iav a d f I : f ^ p K | y : ffi; I, >■ p | 6/6 nfnkfi- (iwfiivm a f I 6 il a f : > d p, iart*' K I | f /« iniaxonijv a d f : ijuaxon^z p K 1 I yfvtaltw /i tj [ S iVs > y e y » \ wv > y f » \ xai i ^ f y i » I S C ] 9 fiffiiaftfth-oi a d f /? <> |/ I : -aafifvoi rel | fx^ : post ixxX^Oi- naxixtt I, bis a | TiagiptnodttonTO d, -/^lyrat a, -iZ.y I, innodi'QoiTO p 1 10 ixoi f, a^f/i p I ytvta&w : yfvio&tu f a fi tf, + ixiaxonog a | 1011 fMi)6h Toli niatoTq d i. m., i. t. /<»j«f' avxoi^ \ \l xa9^. f 12 yivha9<» r 7 I 13 ^9viliv a I A cf. S SI ; i»vtxov d f, i&tixov (iSvdtv r/) 0tov p K C | 14 iati > d f I npojjrfip. : xfiQorovfiaQat e & \ fii intaxoniiv a d f I (cod. 1^ i APOSTOLORUM VII], 47, 77—82. 589 affectu largiens, quae Dei sunt; nam Dei ecdesiam non debet hereditati subicere; si quis vero hoc fecerit, irrita esto ordinatio, ■ ipse autem puniatur segregatione. 77- Si quis fuerit oculo laesus vel crure debilis, dignus autem episcopatu, fiat; non enim vitium corporis poiluit, sed aniraae 5 inquinatio. 78. Qui vero surdus vel mutus et caecus est, ne fiat epi- scopus, non quod pollutus sit, sed ne impediantur ecclesiastica. B 79. Si quis daemonem habeat, nc fiat clencus^ sed neque cum fidelibus oret; cum autem emundatus fuerit, recipiatur, et si 10 ^ dignus exstiterit, clericus fiat. H So. Qui ex gentibus accessit et baptizatus fuit aut ex prava conversatione, eum non aequum est confestim ad episcopatum promovere; iniquum enim est, eum, qui nondum specimen ex- Ihibuerit, aliorum esse doctorem, nisi forte divina gratia hoc fiat. 15 81. Diximus, quod non oportet cpiscopum in publicas ad* ministrationes se demittere, sed ecclesiasticis usibus vacare: aut igitur persuadeatur hoc non facere, aut deponatur; ttemo enim potest duobiis dominis servire secundum Domini admonitionem. 82. Servos invitis dominis ad clerum promoveri non per- 20 mittimus, ne molestia possessoribus fiat; hoc namque domorum ^ eversionem efficit. Si quando autem servus dignus videatur, qui Vat.) SI : inlaxonov p K I (text, vulg.) S C A | 1& nttQa f df^aiitvov d I. \ 16 yifotto 2 I : ytvtjrai rcl | 17 can. 81—8} > p | fir/ : ov a 1 \ xi/'i '• 2(ff,v t, 4- tov d I inlaxonov afSSlCA: + ij n^iafivxfQov rel | xai>- rfvot* a d f I : xa&tfvai K | 18 nQoafvxaiptlv {-{flav {) a d { a ft ¥ ^ : npoohxftv 6, n(tofiv (npoax. ? I) rel ) 19 1; nei&. - xa&aipelaO^ot 3 K : f <" Je /IT) (4- ^ovlrjTat I), anoiiQia^w d f I S SI C A | 20 xvpoAexxov d I 22 xi.^gov -|- /<^ d | 24 ro roiovto a f f v i, xovxo I : toiovzov (rw r. o) rel | xarffiyalirat a 79. Cum energuaieDi non ad baptis- irium admitterentur (VllI, 32,6) neque baptizati ad orationem fideliuni (VILI, 7), etiam a clero arcendi erant. 80. Similiter sv'nodus Nicaena c. 2 Cfv9pwnoiv ano i&vixov ^iov ttftxt npoatk^ovxtt!; ry niatfi non ad digni- tatem episcopi vel presbyteri promo- vendos esse deBnit. 81. Cf. II. 6, i; syn. Calced. c. j. 81. Idem praecipit Leo 1 Ep. 4. c. i. De Onesimo cf. VII, 46. ij. 590 cossnriTTioNES olxiTtjg :tQoq xttgoxovlav ^a&ftov, olog 'Ovfjoifioi; 6 i,(uxi\ dvKpaVTj, xdi ovYXfOQOvatv oi StOJiorat xa\ iltvBt(fOvOtr xai ' oixov iavTcbv t§,ayToOTtlXovaiv, yiviod^co. xy. 'Ejfldxoxov fj xQea^iregov i} didxovov ozQctttiats xa^a- 5 fiit'ovra xal dfiq>6riQa xoulv ^ovXof/evov, xarixsiv ^ftc (tQX'i^ x«} IfQaTixrjr apX^*' ^iOixftv, xad^aiQtlv X9*i' .»w" „xaltJaQog xaloagi, xal T« Tov ^tov rep &t^'*. x6'. TSoTfg v^qIqii fiaOiXia i} agxovxa xagiz to di* Tiftcoglav xivvvtoo' xal tl fitv xXtjQtxoq, xa^atgdo^m, il 6k 10 iiffogiQeo9-€o, xb'. *'Eoxm de vf/lv xdai xXi^gixoJq xal Xaixolq fitfiXia ot^ai xal ayta t^u f/tv xaXaiai; dia&tjxrjg Mmoicoi; Xkvxi, /YrKR^' ^E^odoq, Aiv'ixixoVf l4gt9(iol, AtvxBgovofiiov 'Ir^oov tov i\«f^ ?». x(dv Kgixcop ^v, xfjg 'Pov9- iv, BaoiXtiotv xeaaaga, IJagahix^ 15 f/hfwv xija^ ^ifilov xdip iipiigdav 6vo, 'Eodga 6vo, 'Eo9^fjg ?i', 7oi'dvtf : ipuvr^ f i 1 oioz i d ; -f mK| 1/2 0 ^fiitfgoi 'OrfjatfiOi; a 6 x pi v^ \ I ^ftiTf(JO<; + dAtXifo^ d | 2 ttrnftt xaTKpa*'tj 7), iipavtj rel | (Tvy;fa*povon' a d i ^ tj x- avyxafiaovoiv tt,■ a I f / bis : 1/ f I xXr/pixoi : -{• ii p I, eitj y e 9 { 11 can. 8; > I /? A I ;Tni(; > a Mioaimi a y J J; ^ f | /iwijafwi rel | ;tFiTf : e d y d f >y | 1213 riffoti — Jtvtifiov. > >! ■ 13 yJpiiVjMo! + xal a | ^t/ooi + rft d | r«i; a d ; vlov a / ■ f S ! 14 rd/v a d : >• K I | r^? a d <» ; >i 14/16 ri7; 'Poid — jtBvt^xovtti > 9 | 14 tfuv fiaa. d | xiaau^ : ^ « y**'* similiter deinceps plerumque, ettam alii codd | Ifi 10^619 ^V h. L a rel ] 16 Maxx. r. > 1 A C | Maxxttfi. — W '" > e I T{tia (y) K S : d a d j rp/a — nfi'rf/*oiTa : Vi* « | tfialitoi (T '. cf. A : fiifiXoq tpaXfiuiv ftva J C, liber psoimorum 151 (151 > S) una* SSI, ipakttjeiov (vaAr»J(*ioi' y f £ /i I) tV K I | 16/1 f^oA. — dcarstf > ' ' 17 fiifikla a d : >■ K I rp/a : c (ntixt) d S SI ; UufioifiitH — n^jtitvf'. d S 51 I dafiata a pi \ uapLtttatv -\- iw^ t.v t APOSTOLORUM vm, 47, 88 -85. in gradu ecclesiastico coiistituatur, qu.ilis Onesimus noster ap- paruit, ct permittunt domini ac libertate doiiant et e domo sua emittunt, hat. 83. Episcopum vel presbyteruni vel diaconum, qui militiae vacat et utrumque facere vult, roirtanum magistratum obtinere et 5 sacrum gradum administrare, deponi oportet; nam quae Caesaris sunt, Caesari, et quae Dei, Deo. 84. Quicunque contumeUa affecerit regcra vel magistratum praeter ius, poenas laat; et si quidem clericus est, deponatur, si vcro laicus, segregetun 10 85. Sint autem vobis omnibus clericis et laicis libri venerabiles ct sancti: veteris quidem tcstamenti Mosis quinque, Genesis, Exodus> Leviticus, Numeri, Deuteronomium; lesu filii Nave unus, ludicum unus, Ruth unus, Regnorum quatuor, Paraliponienon libri dierum duo, Esdrae duo, Esther unus, ludith unus, Maccabaeorum tres, i& lob unus, Psalmi centum quinquaginta; Salomonis libri tres, Pro- verbia, Ecclesiastes, Canticum canticorum; Prophetae sedecim; et P I I 8j. Cf. syn. Chalced. c. 7. 85. Cf. II, 57, 5-7. IndicuJos libro- rura sacrorum sacculis prioribus prac- terea exhibent Fragmentum Muratori- anuni (Zahn, Geschichtt dts HfutistC' mmtlichtti Kanons II, I 1890 p. 1)9 — J4}); Canon Mommsenunus (Zahn I. c. p. 145—145); Catalogus Cbro- montanus (Zahn p. I j8— 1 59); Cyriilus Hieros. Catech. IV. 35 — j6; synodus Laodicena c. $9 vel potius appendix posterior ad hunc canonem ; Alhanasius Ep. fesUlis a. 367; Gregorius Naz. Canueti XJI; Amphilochius (Zahn p. 2:7—119); Epiphanius H. 76 p, 941 ed, Pctavius; Chr>-sostomus Synopsis scripturae sacrac (cd. Bened. VI, J14 — Ji8); Synodus Hippoiiensis a. J9J c. 36; Bufious Comnientarius in sym- bolum apost. c. 36-38; Innocentius Ep. ad Exsuperium c. 7; Augustinus De doctrina chrisL U c. 13; Codex .Aiesandrinus (Zahn p. 288—289); In- diculus librorum canonicorum LX (Zahn p. 290— 292; cf. Tbeolog. Quarlalschri/t 1895 p. 527)^ loannes Dam. De 6de orthod. IV c. 17; Stichometria Nice- phoro adscripla (Zahn p. 297—301); Synopsis scripturae s. Athanasio ad- scripta c. 1 — 4. Omnes hos indicuIo» ac nomiullos alios Zahn in libro lau- dato collegit. recensuit, iilustravit; plurimos edidit Preuschen, Anaiccta {Sammlung auignudhlter kircfun- und dogmengeichichllicher Qurllmschriften cd. G. Kruger VIU) 1893. Filastriu* Haer. 60 (88) legem et prophctas no- mioat atque scripturas N. T. euumcrat, et Mara, S. Filastrii diversarum here- seon liber 1898 p. 48, euro caooncni apost. LXXXV reipicerc censet, haud dubie autem crrat, cum auctor neque apostolorum sententiam de libris sacris proferre putandus sit neque ea, quae de his libris diciu cum tllo canone con- sentiant. — Maxxa^aiiav t^ia] Sic inter iudiculos laudatos etiam Sticho- melria N'iccphori. Plurimi Maccabae- 592 ITLTIONES Bgo^firai 6ixa i%' xa\ i§m&tv Vftlv nQoaiOTOQiioB-at ftai'^-dveii' vfifSv Toi'c viov^ Trti.' 2oiplac rov yroXvfia&ot'i; ^cpax- tjfitTtga di, rovx loTi xfjii xcurfjc dta&^xtjg, Eicc/yiha xiOaaQa, tos xai it> roI<; ^tgoXa^ovaiv thiofitv, Mat&alov, Md^xov, jiovxa, ^Joidtn'ov o JJavXov ijtiOToXai dtxariaaageg, 'laxco^ov fila, 'imdvvov TQd^, 'lovda fila, UtTQov 6vo, KXtjf/tvro^ 6vo, xal at AtaraycA vfdlv TOlg kxtOxoTtoiq 6i tfiov KX/jf/trrog h' oxrtu (it^Xioig Jtgoojtttpca- vTjfitvat, aq ov XQ^I ^Tj/ioam'eiv inl jidinmv 6ia ra iv avratq f/vanxd' xal al /7(>«§f*i; rjfidiv rmi' outoordXmv. 10 XLVIII. Tavra xal jfegi xavorcov vfitv diaTtrdxdaj xoQ ijficSv, (o Ixiaxojroi. 2. vfielq 6h i/ifih'ovTts fitr avrol^ ooi&tjot- o&s xal elgrfVTjv t^tre' dxei&ovvTfq 6e xoXadf^^Cea^e xa] jroXef/ov fitx' dXXtfXcov dtdiov %%tx€, dlxrjp xfjg dvf]xoMg x/jV XQoaijxovaccv xivvii'xtg. 3, 9e6s de 6 fiovos aytPi'ijxog xai xcov cXmv 6ia ifj Xgiaxov xoijjxijg xdvxag vftdg 6ta xfjg dQtjfr/g Iv Jivsvftaxi a/itp kvajGet, f.xaxagxiaei tig xai' tgyov ccyad^ov" axgixxovc, dfiifutxovg. 16 Hebr. ij, 21. 1 TtpOip^ttti dfXttl^ (7s d) a d : npotp^Tai oi piixpol ifi xal o\ fitydkot ^aatag, Ifpfftiag, if^exiif}., iavt^)., Iwfi ij : npoif>t}T(uv tffxtedvo ^'r (?r cum verbo sequente construxeruDt ;f I, >■ a y f t), ^aaiov l^v (^V > »), ituf- ftlov Kk 0v > 6), le^exiffk iv, dtnu^k kV rel. similiter etiatn S SI C A | xal a : > rel I ^^wQfv a d : + »Jt K I I vftTv > rf | npoataxogda^at a y *' t 9 H V ^ : npoiar, d a S e x, iar. I, npoiato(ff'/a& a I %'iovi : hie desinit a fol. 174, quare deinceps conimunico lectiones editionis principis, designans eas T | ra>," (r^f I) ooiptai aye (post Xipaji; f) ^ ;^ I : tel ao^tat d ^ /i v ^ cf. SI, r^v Sotplav T d cf . S C A | 8/4 tuf xal — f?- Tiofifv d I (cod. Vat.) S SI C : > T K I (text, vulg.) A | 4 Magxov post Aovxa Z. I Aovxa -\- xal y e S, Kk. intaxoial fio rel | 7 ^ifikoiq d { | 9 fivaxixa -4- fiv(ni^(jta I I xal at — dnoazolwv > a | 10 xtd : di T ^ I S, > p if C A I nfpt xavovtuv >• p | v/nlv h. I. d f d : post Star, rel | diaxfxaibiu : 6itTa^dfJi&a p | 10/11 Ttap tjfiwv >• p C | 11 intaxonot -\- xal naotv vftiv ToTi jf(>iiJrta>o(V p | vftttc Jf : *o} v//f<\' y e d C, vfifTf I | /nhv d f SI : > p T K I I 13 ftfxa { I 14 xivvvvrfi : in hoc verbo desinunt y f d | 9eig d a d : 6 9. T j> 1} X V S 1, 6 dh ». fi | 14/4 »f6i — napaxktjTtp > f A j 14 dyiw>)vog d (J SI cf. S : dtdioi ^ a 1} x fi I, verus C, > A 1 14/15 rel 1 16 .^avra; d jj : anavtai I APOSTOLOEUM VIII, 48, t^ 593 I I I «tra vobis commemoretur, ut iuvenes vestri discant Sapientias multiscii Sirach; nostri vero libri, id est novi testament!, Evangelia quatuor, ut etiam in superioribus diximus, Matthaei, Marci, Lucae, loannis; Pauli epistulae quatuordecim, lacobi una, loannis tres, ludae una, Petri duae, Clementis duae, ct Constitutiones vobis 5 episcopis per me Clementem octo libris nuncupatae, quas non oportet inter omnes divulgare ob mystica, quae in eis sunt, et Acta nostra apostolorum. XLV'IU. Haec etiam de canonibus vobis constituta sint a nobis, o episcopi. 2. Vos autem, si in eis permanetis, salvi eritis lo -et pacem habebitis; si vero non obtemperatis, puniemini et helium inter vos habebitis perpetuum, poenam contumaciae debitam pen- ilentes. 3, Deus autem solus ingenitus et universorum per Chri- stum creator vos omnes per pacem in spiritu sancto adunabjt, r«J I v/*ag : tjfiai a rf I, >► i? 1 dta rij? fi^t. '. dtaTtiQ^at] tj \ 16 iv if a x v ^ \ iv d T : avv p K | r^ nafttxX^^ >> a i; | rcdfT:>>pK| 6 tav atwvav I> tj | d/tijv : subscripsit diaiaieti twv iflm9 anoatoXwv dia xk^/ievrot tole MS^veaip dnoaralelaai d, riXoi iia- xmymv t»v ay '"'• ^^^ ^^- xa9oXix^s diSaaxaklai T, xiXoi Sioxi^sav twv iyimv dnooTokav p, diarafei; rwv ay. dnoaxokav tj. -I— I- 88* INDEX LOCORUM. Signo * loci denotantur tacite neque adeo accurate allegati, ut aeque ac reliqui in Didascalia litteris obliqois exprimendi, in Constitutionibus virgulis designandi esse visi fuerint. I. DIDASCALIA ET CONSTITUTIONES APOSTOLORUM I— VI. DIDASCALIA. GENESIS. CONSTITUTIONES. 1. 1 V. 7, 18 VI, 18, 12 1, 1. 2 V, 7, 20 1, 3 V, 14, 19; VI. 18, 12 1. 5 V. 12, 1 1, 15 1, 26. 27 1, 27* 1, 28 V, 12, 2 V. 7. 20 I, 3, 9; VI, 28, 6 VI, 28, 1 \1, 18, 11 1, 81 2, 2. 3 2, 7* 2, 18* I, 8, 24; VI, 11, 5; 20, 8 V. 7. 11 VI, 14, 4 vr, 7, 2 2, 21* 2, 24 3* 111,9,2 UI, 2, » V. 1, 1 3, 16 3, 19* 4* HI. 9, 2 V, 1, 1 II, 21. 7 VI, 16. 4 4. 8. 22* 4, 3—6* VI. 20, 4 II, 16, 2 11, 14. 9 4. 7 5, 24* 6—9* n. 16.8 V. 7,8 II, 14, 8 II, 14, 9 VI. 16, 4 7-8* 7. 14; 8. 8. 20* 9. 1* 19* II, 14. 7. 9 VI. 11. 6 II, 42. 6 9. 4* 9, 6 VI. 12, 18 11, 42, 6 INDEX LOCORUM. 597 lSCALIA. GENESIS. CONSTITUTIONES. 18* U. 14, 7; V, 20, 5 18. 12 VI. 29, 1 IB, 28 II. 14, 7 19* U, 14, 7. 9 19. 24 V. 20, 6 27, 19. 36 11, 8 27. 29 82, 80 V. 20,6 89* II, 87, 8 49, 10 VI, 11, 10; 28, 4 60, !• VJ, 80, 6 EXODUS. 2, 14 VI, 2, 7 8—12. 14. 16. 20* VI, 20, 6 4. 22 7, 1 n, 29 12, 8. 6 18, 16 18, 21* VI. 20, 6 16. 28. 26 VI, 20, 6 16, 26 2, 14 na, 7 8.2* V, 20, 6 3, 6 VI, 30, 4 8—12. 14. 16. 20* VI, 20, 6 4, 22 7—12. 14* VI, 8, 1 7, 1 U, 29 9. 12-86* 9, 14* II, 26, 2 .12* II, 14, 9 12. 8. 6 12. 24 V, 19, 7 13. 16 18. 19* VI, 30, 6 5.6 18, 21* VI. 3. 1; 20. 6 16. 23. 26 VI, 20, 6 16. 25* VI, 3. 1 16* VI,8. 1 16. 8 U, 82, 2 16, 28. 29* 5. 6 17. 6* VI, 3, 1; 20,6 16* II. 44, 4 20* V), 20, 1 598 WDEH LOCOBOIL DIDASCALIA. EXODUS. CONSTITUTIONES VI, 8, 1 20-40* VI. 8, 1 VI, 18, 17 20, 10 VI, 28, 8 VI, 18, 11 20, 11 20, 12 II, 33. 2 VI. 19, 6 20, 18 20, 18. 17 1.3. 6 I. 1. 2 20, 17 I, 1, 2; lU. 8. 2 VI, 16, 8. 7 20, 24 VI, 20, 7 VI, 16, 2 20, 24. 26 VI, 20, 2 U. 83, 1 21, 16 II. 33, 2 22, 19 VI. 28. 4 II, 81, 3 22, 28 II, 26, 4; 81, 8 28, 1. 2 II, 49, 6 28, 8 n, 5, 2; 41, 9 28, 7 II, 9, 2; 87, 4; 42, 1 II, *2, 1 28, 8 II, 9, 2; 42, 1 28, 7. 8 II. 9, 2 11, 86. 6 28, 16 II, 86, 6 VI, 16, 9 26, 80* II, 84, 6 29, 1& 25. 41 U, 84. 6 VI, 16, I 32* VI, 20, 1 VI, 16, 6 82, 1 VI, 20. 6 82. 4 V, 12, 2; VI, 20, 10 VI, 16, 6 82, 8 8?. 11 VI, 8, 1 84, 7 II, 16, 1 VI, 18, IS 34, 19 II, 26, 2 34, 28* II, 26, 2; V, 20, 16 V, 20, 8 86, 3* LEVITICUS. VI, 16, 9 8—10* 11* ■ VI, 27, 8 VI, 21, 8 11, 29—31* 12* VI, 80, 1 VI, 21, 1 12, 16. 22* VI, 27, 1 VI, 21, 8 16, 8-18* VI, 21, 2. 7 16, 19* VI, 27, 2 lb, 81 II, 6, 2; 17, 6; 41, 9 16, 29* V. 20,8 VI, 22, 6 18, 19* 18, 19 VI, 28, 8 18, 22 VI, 38, 4 18, 24* VI, 28, 1 19, 6* IV, 10, 2 INDEX LOCORUM. 599 DIDASCALIA. LEVITICUS. CONSTITUTIONES. 19. 16 II, 6, 2; 41, 9 19, 17 II, 68, 6 19, 18 II, 26, 8; VI, 28, 1 19, 26 II, 62, 2 19. 27 I, 8, 10. 11 20, 10 VI, 28, 4 20, 18 VI, 28, 4 21, 6 1, 8, 10 21, 14 VI, 17, 8 n, 8. 1 21, 17 II, 8, 1; VI, 28, 6 «, 44. 1 26, 28. 24 II. 44, I 26, 27. 28 NUMERI. II, 44, 1 6, : 24—26 n, 67, 19 VI, 16, 6 11. 81* VI, 20, 6 VI. 1, 4 12. 1. 8* VI, 1, 2 12, 2 VI. 2, 6 12, 8* VI, 8. 1 12. 8 II, 32, 2 II, 16, 8 12, 14 II, 16, 8 14, 4 VI. 3, 2 VI. 1, 2; 8, 8 IS* II, 10, 2; 27, 6; \1, 1, 2; 2,2 16, 3 VI. 2, 6 16, 18. 14 VI, 2, 6 16, 16 VI, 8, 2 VI, 4, 8 16, 21. 26 VI. 4, 8 VJ, 3, 9 16, 30* n, 8, 4; VI, 8, 4 16, 32. S3 II, 8, 2; VI. 8, 2 VI, 4, 8 16, 34 VI. 8. 4 16, 36 VI. 8, 9 16, 37 U, 8, 6 16, 86—38 VI, 4, 2 16, 88* VI, 4, 2 16, 39 17, sr V, 7, 26 , II, 18, 6 18, 1 II, 18. 6; 26, 16 II, 26, 16—26 18, 1—82 18, 8—10; 12-21 II, 25, 16—17 II, 26, 6 18, 20* II, 26, 6 19* VI, 27. 7 VI, 19, 2 19, 10* VI, 22 I 19. 11-18* VI, 30, 1 VI, 21, 8 19, 16* 600 INDEX LOCOBUM. DIDASCALIA. NUMERI. CONSTITUTIONES. 23, 23 U, 62, 2 I. 2, 1; 10, 12; VI, 21, 9 24, 9 I. 2, 1; in. 14, 4 24, 17 VI, 11, 10 \1, 1, 4 25* 26, 8* V. 12, 2 OEUTERONOMIUM, II. 42, 1; 61, 1 1. 16 11, 42, 1 1, 17 n, 6, 2; 9, 2; 13, 5; 41, 9 II, 26, 2 4, 18' n, 26, 2 V, 12, 1 4, 19 V, 12, 1 VI, 18, 17 5, 14 5, : 81 U, 67, 8 II, 6, 17 6, 4 IT, 6, 16; VI, 20, 10; 23, 1 II, 36, 2 6, 5 I', 86, 1; 20, 10 6, 6. 7 VI. 28, 6 6, 7 1.4, 2 10, 20* VI, 28, 4 12, 18. .14* VI, 24, 4 U, 42. 1 16. 18 n, 42, 1 16, 19 U. 42, 1 16, 20 II, 6. 2; 9. 2; 47, S VI. 19, 2 17, 6* 17, 7 D, 9, 8; 41, 9 18, 10. 11 U, 62, 1 II, 14, 2 18, 18. 44* If. 14, 12 18, 16* U, 80, 2 18, 16. 19 V. 20, 6 19. 18 n, 42. 6 19, 14 I. 1, 6 II, 38, 1. 2 19, 16 U. 49, 2 II, 47, 2 19, 17 U. 47, 2 19, 19 II, 42, 6 VI, 16, 10 21, 22. 28 VI, 18, 7; 19, 8 ;2i, 9 21, 28 VI, 19, 2 22. 21. 24* 22. 22 VI, 28, 4 28. 7 II, 68, 6 28. 17. 18 VI, 28. 4 IV, 7, 1 28, 18 m, 8, 2; IV, 6. 1; 7, 1 n. 14, 4 24, 16 n, 14, 9 II, 26, 4 26, 4 11,26, 4 VI, 16, 7 27, 6. 1 r* VI, 20, 7 27, 9 n. 67. 8 27, 17 I. 1. 6 INDEX LOCOKUM. 601 >IDASCALIA. DEUTERONOMIUM, CONSTmn 27, 26 11.42. 1 2 27, 26 VI. 24, 4 12 28, 13. 44* n, 14, 12 6 28, 48* VI, 20, 6 2 29, 19 II, m, 2 2 82, 21 V. 11, 2 8 82, 48 84, 10 VI, 8, I lOSUA. 1,8 1,4,2 5, 14 V, 20, 7 6* U, 14, 7. 9 ?• n, 10, 8 24, 32* VI, 80, 6 lUDICES. 2, 18* V. 12, 2 I. REOUM. 1, 15 V, 20, 16 2» V, 10, 1 8* n, 84. 2 2 8, 10-17 12, 3 V, 20, 7 I 18, 18 n, 27, 8 15* V, 10, 1 16, 22 VI, 22, 4 16, 28 n, 62, 2 11. REGUM. 6* II, 10, 8 12, 18 n, 18, 2; 22, 2 15, 8. 4 VI. 2, 3 18—20* VI, 2, 2 20, 1 VI, 2, 4 m. RE6UH. i 2* 11, 1. 4 11, 6. r V, 12, 2 12* II, 10, 2 18— 14* IV, 6, 6; 7, 2 17* V, 7, 8 8 17, 9-24* 111,1,4 602 INDEX LOCORUM. DIDASCALIA. m. REOUM. CONSTTTUTIONES. 19, 8* V, 20, 16 19, W VI, 19, 4 21* n, 49. 8 IV. REOUM. 2, 11* V, 7, 8 4* V, 7, 8 5* II, 10, 3 8* IV, 7, 2 II. 1.4 11, 2V n, 1, 4 YI, 22, 4 IS, 21* VI, 80, 5 20* II, 22. 2 II, 22, 4-11 21, 1—17 n, 22, 4—11 U, 22, 16 21, 18 II, 22, 18 n, 28, 4 21, 19—23 21, 19—26 II. 28. 4 11. 1. 4 22, 21* U. 1,4 ILPARALIPOMENA • 19, 2. 8 VI, 18, 7 20, 37 VI, 18, 7 26* III. 10, 8 26, 16-21' n, 27, 4; VI. 1, 8 II, 22, 4—11 83, 1—13 11, 22, 4—11 n, 22, 16—16 38, 13. 16. 20 83, 13. 16. 16. 20. 22 11, 22, 16-18 II, 28, 4 38, 21-24 II. 28, 4 II. 1. 4 84, I* TOBIAS. II. 1. 4 I, 1, 7; in, 11, 8 4, 16 lUDITH. I, 1, 7; III, 16, 8 8, 6* V, 20, 16 9. 12* III, 7, 6 ESTHER. 4, 16* V, 20, 16 lOB. 1-2* VI, 6, 6 10, 10—18 V, 7, 21 II, 18, 4; V, 9, 8 14, 4. 5 II, 18,4 20, 16. 18 IV, 4, 2. 4 IV, 4, 1 22, 7 IV. 4, 1 - 81, 6. 6 II, 61, 2 86, 7. 8 V. 6, 6 42, 18 V, 7. 21 INDBX LOCOBUM. 603 3ASCALIA. 9. 1. 2 PSAUL coNSTrrunoNEs. 1, 1.2 II, 61. 1 1.2 VI, 28, 6 1.2.4 2, 1. 2 V, 19, 5 2.8 2, 7 II, 82, 8 2, 10—18 2. 11 V, 10, 1 4.6 n, 68, 2 6. 6 II. 18. 2 7, 6 II, 68, 6 7, 16 lU. 15, 8 11.6 V, 19, 6 17. 26. 27 11, 44, 1 17, 44. 46 V, 16, 10 18, 8 VI, 19, 2 20, 7* 21, 18. 17. 19 V, 14. 10. 12. 16 21, 28. 29 VI, 12, 8 28, 1 26, 4. 6 II. 61, 1 26, 12 V, 14, 12 27. 8. 9 11, 67. 20 81, 1, 2 36, 16 IV. 6. 7 40. 2 11, 4, 8; III, 4, 7 40, 11 V. 19. 6 44, 1. 4—6 . 8 V, 20, 8 49, 8—14? 49, 9. 12- 14 VI, 22, 4 49, 12 VI, 20, 6 49, 18* VI, 18, 6 60, 6 60, 11-18. 14 n. 41, 4 60, 12. 19 VI, 22. 6 62* II, 59. 2 62, 11 V. 13, 2; VI, 18, 8 67, 6 IV. 1. 1 67, 16. 17 VI. 5, 3 67, 18 V. 15, 3 67, 84 II. 67, 14 68, 22 V, 14. 15 68, 84 78, 4. 6 V. 14, 21 78, 19 11. 14. 1 604 INDEX LOCOBUH. DIDASCALIA. PSALH. CONSTITUTIONE VI, 28, 8 79, 2* VI, 80, 9 81, 6 n, 26, 4; 81, 8 81, 8 V, 19, 6 V, 14, 13 88, 46 VI, 18, 14 89, 4. 5 100, 1 II, 21, 9 102, 14 V, 7, 22 n, 66, 1 102, 19-21* II, 66, 1 108, 14. 16 IV, 5, 2 106, 20 VI, 20, 6 108, 8 VI, 12, 1 108, 24 V, 20, 16 109, 1 VI, 80, 9 109. 4 II, 27, 4 111, 9 II. 86. 2; m, 4, 8 112, 8 VI, 28, 6 114, 7 VI, 80, 8 116, 6 VI, 30, 8 116, 6 (16) V, 8, 2 118, 1. 2 VI, 28, 7 118, 78 V, 7, 22 127, 3. 4 VI, 20, 6 129, 3. 4 II, 16, 2 138, 6. 6. 16 V, 7, 22 188, 21. 22 VI, 18, 6 140* n, 69, 2 140, 4 n, 60, 6 140, 6 IV, 8, 2 144. 16 IV, 6, 2 144, 17 V, 7, 24 146, 7 IV, 6, 1 146, 9 IV, 6, 4 II, 66, 1 148. 11—18* II, 66, 1 PROVEBBIA. 1, 8 U, 6, 16 II, 86, 7; IV, 9, 1 8. 9 II, 86, 7 3, 9. 10 IV, 9, 1 8, 28 VI, 16, 6 I, 7, 18—16 6, 1—14 6, 8. 4 I, 7, 8 6, 11—14 I, 7, 10 6, 18. 19 VI, 29, 2 II, 14, 7 6, 22 II, 14, 10 6, 2 II, 42, 6 INDEX LOCORUM. 605 DIDASCAT.TA. PROVKRRIA. CONSTITUTIONES. n, 68, 2—4 6, 6-11 n, 63, 2-4 UI. 11, 8 6, 8 II, 49, 2 6, 14 IV, 6. 4 6, 17* VI, 21, 1 6, 22 VI, 27, 1 I, 7, 2—12 7, 1-27 7, 1. 4-18. 21. 22. 26 I, 7, 2—7. 9 7, 11* m, 6, 4; 7, 6 I. 8. 1 8, 20 I, 8, 1 8, 22—26 V, 20, 9 9, 1 V, 20, 9 I, 8, 22-24 9, 18-18 9, 18 I, 7,9 10, 7 V, 8, 2; 9, 1; VI, 80, 3 III, 11, 2 10. 18 III, 16. 2 11,4 IV, 4, 2 11. 11* II. 48, 2 I. 8, 21 11. 22 I, 8, 21 11, 25 U, 36, 2 II. 84, 6 11, 26. 26 11, 26 II, 34, 6 1.8. 21 12, 4 I, 8, 21 12, 11 II, 63, 6 n. 53, 2 12, 28 11, 63, 2 13, 20 VI, 18, 6 IV, 11, 3 13, 24 IV, 11, 3 14, 1 I, 8, 16 14, 6 V, 9. 1 VI, 14. 2 14, 12 VI. 18. 2 14, 29 U. 40, 3 U, 33 II. 88. 2 II. 8. 2 16, 1 11, 3. 2 IV. 6, 6 16, 17 16, 6 11, 85, 2; m, 4, 7 17, 16 IV. 6. 6 I, 8. 19 18, 3 I, 8, 19 18, 22 VI, 14, 4 19, 13 VI. 28. 6 Vi, 12. 2 19. 14 VI, 14, 8; 28, 6 19, 17 III. 4. 9 19. 18 IV, 11, 2 19, 24 U, 4, 4; 63, 5 V. 9. 3 20. 9 U, 18, 6 IV. 6, 8 20, 10. 28* IV, 6, 6 1.2, 2 20, '22 I, 2, 2 606 INDEX LOCORUM. DIDASCALIA. PROVESBIA. cx)NSTrnmoN I. 8, 26 21, 9 I, 8, 22 21, 18 III. 4, 9 I, 8, 26 21. 19 I, 8, 22; 10. 2 21, 27 VI. 2?, 4 n, 43, 8 22. 10 II, 9. 8 IV, 11, 2 28, 13* IV, 11, 2 IV, 11, 2 23. 14 IV, 11, 2 23, 21. 81 II, 4, 6. 6 24, 11 IV. 9, 2 24, 27 II. 18. 8 m, 11, 2 26, 2 III. 16, 2 II, 61, 1 26, 17 II, 61. 1 26, 27 m. 16, 8 11, 6, 6 27, 24 28, 19 II. 68, 6 29, 12 II. 17. 4 IV, 11, 2 29, 17 IV. 11. 2 I, 8, 8—14 31, 10—81 I, 8, 8-14 m, 7, 8 81, 13* ECCLESIASTES. III. 7, 8 2, 26 IV, 6, 2 4, 6 II, 4. 6; 68, 8 6. 4 m, 1, 8; IV, 14, 1 6,2 IV, 4. 4 7, 27 I, 8,20 10, 1 II, 17, 4 10, 18 II, 63, 6 12, 1* VI, 27, 7 12, 14 V. 7. 4 CANTICUM. 2, 16 VI. 13. 8; 18, 4 SAPIEMTIA. 8. 1 VI, 80, 8 n, 21, 7 4,7 SIRACH. II. 21, 7 I, 3, 1 4, 31* 6, 7 VI. 16. 6 7, 32* III, 8. 2 16, 12* V. 6. 6 24, 26* VI. 6, 8 26, 26 VI, 14, 4 26, 29 IV. 6, 2 28, 14 11. 21. 2 INDEX I.OCORUM. 6 ^SCAUA. SIRACH. CONSTITUTIONES. 30, 11. 12* IV. 11, 4 80, 12 IV, 11, 3 OSEAS. 1, 10 4, 6 VI, 15, 3 4. 9 II, e. 6 9. 4 VI, 22, 4 10, 12 n, 6, 7 10, 13 II, 17. 6 AMOS. 6, 28 VI, 22, 4 lOEL. 2, 13 2, 28 VI. 6, 4 2, 32 VI, 12, 8 lONAS. 2* V, 7, 12 3, 4. 5* V, 20, 16 NAHUM. 1. 8 II, 16, 1 HARACUC. 1, 6 ZACHARIAS. 8, !• VI, 6, 6 8, 2. 4 VI. 6, 7 7, 9 11, 36, 9 8, 17 II, 53, 8 6 8, 19 9, 9 V, 20, 10 9. 17 IV, 5, 2 10, 8 II, 16, 4 12, 1 V, 7, 20 12, 10. 12 V, 20, 2 12, 12. 13 13, 2 V, li, 2 14, 7 V, 14, 16 HALACHIAS. 1, 6 II. 15, 4 1, 11 VI, 23, 5 2, 7 II, 28, 7 2, 14. 15 VI, 14, 4; 29, 3 4, 6 VI, 19, 2 607 608 INDEX LOCOBUH. DIDASCALIA. lESAIAS. coNSTmrnoNE! 1. 6 n. 41. 7 IV, 1, 2 1, 7 1,8 IV, 1. 2 VI, 6. 8 VI, 17. 3 1, 11 — 14 VI, 22, 8 VI, 12, 2 1, 16 II, 42, 1; 51. 1 1. 17 IV, 6. 8 1, 22* 1, 23 2, 2 IV, 6. 8 II, 17. 2 VI. 6. 3 VI, 5, 6 2, 2. 8 VI, 6, 4 2, 6; 8, 8 Inscr. 6, 1. 2; 61, 3* Inscr. VI, 5, 4 6, 6 5, 8 5, 8. 9 VI, 5, 2 n, 26, 8 I. 1, 6 VI, 6, 4 5,9 VI, 18, 9 6, 18 II. 42, 8 5, 20. 23 II. 42. 1. 8 III, 6. 6; VI. 16. 11 6, 9. 10 7, 14 ni. 6, 5; V, 16, 4 V, 16, 8 VI, 6. 6 8, 18 8, 20* VI, 19, 2 V, 16, 2 9, 1. 2 V, 16, 4- -6 9, 2 9, 6 11, 1 11, 1. 10 14, 19 15, 19 n, 24, 8; V, 16,3; VI,: VI, 11, 10 V. 20, 10 V, 19, 6 II, 56, 4 II, 86, 8 19, 8 22, 13 III, 7,8 V, 7, 6 26, 18. 19 V, 7, 8 26, 19 V, 7, 6 11, 62, 2 27, 11 86, 3 40, 1. 2 II, 40. 2 II. 16. 1 V, 7, 22 40, 5 40, 11 II. 20, 11 II, 34, 7 42, 7. 9 VI. 18, 8 42, 19 • VI, 18, 8 43, 8 VI, 15, 1; . 18. 15 43, 18. 19 II, 86, 1 45, 9. 10 II. 84, 7 49, 9 I, 10. 1 52, 6 I. 10, 1; in. 6. 6 INDEX LOCORUM. 609 :at.ia. lESATAS. CONSTITUTIONES. 62, 10 62, 11 V. 4, 3 68. 1 V. 16, 4 68. 2-6. 9. 12 53, 4 11, 26, 10 68, 11 III. 19, 1 58, 12 II, 26.11; V. 14.15; 19. 54, U IV. 7, 8 66, 10 VI. 18, 9 67. 1 V, 8, 2 67. 1. 2 67. 12 67. 21 VI, 18. 8 68, 4. 6* 1; 53, 6 68, 6 n. 58, 7 68, 7 m. 4, 5 68, 9 ni, 7, 6 68. 13 59, 7. 8 II. 21. 4 61. 2. 8 62, 11 II. 14, 10 68, 10 V, 16. 1 68, IS VI. 20, 6 64, 7 V, 7, 22 65, 1. 2. 3 V, 16, 2. 4 4, 24 66, 2 II. 1, 6 66, 6. 10 66, 24* V, 7, 7 lEREMIAS. 1, 6 V, 7, 20 1. 11 2, 10. 11 II, 60, 5 2, 11 II, 60, 5 3, 11 II, 60, 5 8, 16 3, 22 II, 14, 2 4, I. 2 4. 3. 4 4, 4 VI. 14, 5 6, 7 V, 11, 2 6, 20 VI, 22. 2 7, 16 IV, 6, "8 ", 21. 22 VI, 22, 2 8, 4. 0 II, 14, 2 )1SC CT CONSTIT. AP. I. 39 610 INDEX LOCOBVM. DIDASCAI.IA. lEREMIAS. CONSTITOnONES 11, 62. 2; V, 12, 1 10, 2 II, 62, 2; V, 12, 1 12, 7 n6, 2 12, 8 V, U. 12 12, 10 II, 16. 4 16, 1 IV, 6.8 16, 17 n. 61, 2 16, li> II, 66. 4 VI, 6, 6 17, 12 \1, 6, 3 VI, 6, 8 23, 16 VI, 5, 1 VI, 28, 8 23, 29 II, 28, 2 24, 9 26. 2. 8 U. 6, 4 28, 18 V, 11, 1 THRENI. 4, 20 V, 20, 8. 12 BARUCH. 3, 36—87 V, 20, 8 4, 4 VI, 28, 7 EZECHIEL. 3, 11 II, 6, 14 II, 60, 6 6. 7 II, 60, 6 II, 23, 2 6. 14 8, 14* V, 12, 2 V, 12, 2 8, 16- 18 V, 12, 2. 8 II, 23, 2 14, 9. 11 U. 14, 4 14, 12—14 14. 18. 14 n, 14, 4 II, 60, 6 16. 47 U, 60, 6 16, 61. 52 11, 60. 1 II, 14, 14 -28 18. 1—82 18,2-6.9-11.18.19. II. 14—21 20. 24. 27. 28. 80 18. 6 VI, 28, 8 IV, 6, 5 18, 17* 18, 20 n. 14, 4 VI, 18, 6 20, 10. 11 VI. 18, 6. 8 20, 25 VI, 21, 2 11, 6, 7- 10 33. 1—6 33, 2—6 II, 6, 10 U, 6, 13- -15 33, 7-9 II. 6. 8-9 n, 12, 2; 20, 6. 6 33, 10. 11 11, 20, 6. 7 33, 11 n, 12, 2 II, 16. 4- -7 38, 12-20 INDEX LOCORUH. 611 DIDASCALIA. EZECHIEL. CONSTITUTIONES. II, 18, 9—21 34, 1—81 84, 2—5. 8. 10. 17— II, 18, 8—12 19. 80. 81 n, 26, 8 II, 20, 8. 11; 21, 1 II, 20, 3. 4. 6. 9 n, 19 V. 7, 6 34, 8 n, 26, 8 84,4 U, 20, 3. 11 84, 16 II, 20, 3. 4. 5. 9 84, 17 n, 19, 1 87, 1—14 87, 11. 12. 14 V, 7, 6 DANIEL. 2. 84 V, 20, 11 3* V, 6, 10 3. 6. 12* V, 7, 12 4,24 m, 4, 6 6, 23 V, 4, 1 7, 13. 14 V, 20, 11 10, 2. 8 V, 20, 16 12. 2. 3 V, 7,3 12, 3* V, 7, 23 18* II, 87, 8; 49, 8; 61, 2 13, 48. 49 U, 51. 2 V. 7,8 V, 7, 28 U, 61, 2 II, 22, 12—14 ORATIO MANASSIS. H. 22, 12—14 II, 23, 3 ? n, 28, 3 IV, 1, 2 ? IV, 1, 2 MATTHAEUS. in, 9, 2 3, 18* III, 9. 2 V, 16, 2 4, 16. 16 4, 17 II, 66, 1 V. 14, 22 6, 6 II, 1, 6-8 6, 6. 7. 8. 9 II, 1, 6-8 II, 46, 6 6, 9 II, 46, 7 V, 8, 2 6, 11 II, 8, 1 6, 11. 12 II, 8, 1; V, 8, 2 II. 18. 7 5, 12* II, 18, 7 Inscr. 6, IS* Inscr. II, 64, 4 6, 16* I, 6, 10; VI, 16, 3; 17, 1 6, 17 I, 6, 10 VI, 16, 8. 4 6, 17. 18 VI, 19, 3 6, 19 II, 6, 6 II, 86, 1 6, 20 II, 36, 1 6, 21. 22* VI, 23, 2 II, 32. 8; 63, 1 6, 22 II, 32, 8; 63, 1 89* 612 INDEX LOCOROH. DIDASCALIA. HATTHAEUS. CONSTITUnONES. 6, 22—24* n.6S, 8 II, 53, S 5. 28. 24 II, 68. 8 I. 1, 4 6, 27. 28 I. 1, 4; VI, 28, 2 I, 1. 8 6, 28* I, 1. 8 V. 12, 5 6, 34* V, 12, 6; VI, 23, 4 6, 34-36. 87 V, 12, 6 6, 88. 39. 43. 44* VI, 23, 2 I, 1. 9 5, 40* I. 1, 9 I,2,l;m, 10, 12;V, 14, 22 6, 44 1.2. 1 5, 45 U, U, 6; 63. 8 ni, 10, 6 6. 1* in, 10, 10 6,2 III, 14, 1 II, 46, 8; in, 10, 6 6,8 6, 8. 4 ni, 14, 1 6. 9-18 m, 18, 2 II, 56, 1 6, 10 II, 56, 1 U, 21, 6 6, 12 II, 21, 5 n, 36, 6 6, 20 II, 86, 8 III, 7, S 6, 21 ni, 7, 4 m, 7, 4; IV, 4, 3 6, 24* ni, 7, 4; IV, 4, S 6. 26. 31. 82 IV, 6, 8 n, 36, 7 7, 1 n, 86, 10 II, 42, 4; 48, 3 7. 2 n. 42. 4; 48, 8 7.8 n. 17, 2 n, 17, 2 7, 8. 5 III, 5, 6 7, 6 in. 6. 6 VI, 14, 8 7, 15* VI, 18, 2; 18, 9 VI, 13. 3 7, 16. 16 VI, 13, 8 V, 1, 4 7, 21* V, 1, 4 VI, 16, 3 8, 4 VI, 19, 3 V. 6, 8 8, 12 V, 6. 7 8, 16 in, 20. 1 II, 20, 9 9. 2 n. 20, 9; V, 7, 27 11, 39, 1 9, 9* II. 25, 4; 89, 1 II, 40, 1 9, 11 II, 20, 10; 40, 1 9, 12 II, 14, 11; 20, 10;*), VI, 22, 6 9, 20—22* 9, 22 VI, 28, 7 10, 2-4 VI, 14, 1 II, 62, 2; VI, 14, 2 10, 5 HI, 10, 12 10, 12. 18 in. 14, 5 II, 56, 4 10, 16* II. 66, 4 10, 17. 18. 22 V, 3, 8 V, 8. I 10, 23* V. 3, 1 VI, 19, 4 10, 24 INDEX LOCOBUH. 613 DIDASCAT.TA. MATTHAEUS. CONSTITUTIONES. V. 4. 4 10, 28 V, 4, 4 V, 1,4 10,^82 V, 1, 4 V, 4, 2; 6, 8 10,* 38 V, 4, 2 V, 4. 8 10, 37- -89 V, 4, 8 V. 6, 7. 8 10, 89 II, 6, 17 11. 16 II, 6. 16 I, 6, 10; VI, 17, 6 11. 28 I, 6, 10 II, 84, 7; VI. 12, , 11 11, 28- -30 II, 26, 12 11, 80* 12, 10* II, 26, 12 V, 7, 27 U, 66, 2; 69, 1 12, 80 U, 66, 2; 69, 1 VI, 14, 4 12, 31 VI, 14, 6 12, 81. 32 VI, 14, 8. 7 12, 32 VI, 18, 8 II. 1. 1 12, 86. 87 n, 1, 1 V, 14, 13 12, 40 V, 14, 18 VI, 21. 8 12. 48- -46 n, 6, 17 18, 9 VI, 16, 12 18. 14—16 18, 16 VI. 21. 1 III. 6, 6 IS, 81* 18, 66 m, 6, 5 m, 6, 2 14, 17- -21* V, 7, 28 n, 86, 8 16, 8 Inscr. 16, 18* Inscr. VI. 14, 2 16. 6 16, 14* V, 14, 19 U, 18, 8; 88, 2; 84,4 16, 19 16, 24 VI, 22, 1 V. 4, 8 16, 26 V, 4, 3 17, 8- 10* VI, 19, 4 17. 24- -27* II, 46, 1; V, 7, 28 18, 6 U, 10, 1 VI, 6, 2 18, 7 I, 3, 6; II, 10, 1 n, 17, 6 18. 10 II, 18, 1 11, ao. 8 18. 12. 18, 14 18 U, 20, 8 II, 14, 11 11,88, 1 18. 16. 16 n, 38, 1. 2 11. 88, 2 18. 16 I, 1. 1; II, 88, 8 ; 89,4 18. 17 I, 1, 1; n, 88, 8; 39, 4 D. 11. 2 18, 18 II. 11, 2 III. 7. 2 18, 19 U, 46, 6. 6 18, 21. 22 n, 46. 6 11,68,7 18, 22 19,4 n, 68. 7 VI, 28, 1 614 INDEX LOCOBUH. DIDASCALIA. MATTHAEUS. CONSTITDnON VI, 12, 2 19, 4-6 VI, 14, 8. 4 19, 14 VI, 16, 7 VI, 18, 1 19, 17* II, 6. 1 19, 18* n, 6, 1 IJ, 87, 8 19, 19 II, 86, 2 19, 21 V, 1, 4 VI, 18, 16 20, 16 20, 26* II, 20, 11 in, 18, 8 20, 26-28 III, 19, 8. 4 II, 17, 4 21, 18 U, 17, 4 in, 7, 2 21, 21 III, 7, 7 21, 22* m, 7, 6 21, 28. 29* V, 16, 8 21, 86. 89 V, 16, 9 21, 42* V, 16, 10 21, 48 V, 16, 4. 8 V, 17. 2 21, 46 II, 66. 8 ^,10 II, 66, 8 V, 6, 8 22, 18 V, 6, 7 II, 46, 1 22. 21 II, 46, 1 22, 23* VI, 6, 2 VI, 22, 8 22, 81. 82 VI, 80, 4 23, 8 II, 8, 8 28, 16—22 V, 12, 6 VI, 21, 2 28, 18—22 28. 86 V, 16, 9 23, 37* U, 90, 2 VI, 6, 4 28. 88 VI, 6, 4 VI, 18, 3 24, 11—18 VI, 6, 2 24, 11. 24 VI, 18, 8 24, 12. 24 VI, 18, 9 V, 4, 2; VI, 28, 8 24, 80 'VI, 80. 8 26* II, 18, 8 VI, 21. 1 25, 29 VI, 28, 2 25, 80 V, 1, 6-8 25, 84-40. 46 V, 1, 6-8 26, 86. 86* IV, 21 VI, 28, 2 26, 41 V, 4, 1 26* II, 24, 4; 49, 8 V, 17, 2. 6 26, 6 V, 17, 8 26, 6* V, 17, 4. 6 26, 16. 16 26, 16 V, 14, 6 V, H, 1 26, 21-28 26, 22 V, 14, 8 INDEX LOCOBUM. 615 (ASCAT.TA. ' HATTHAEUS. CONSTTTUTIONES. 26, 24. 26 V. 14. 4 26, 26— 28* VI, 28, 6 26, SI 26. 34 V, 14. 6 26, 41 V, 6, 2. 6 26. 46 V. 14. 8 6 26, 60. 67* 26, 59* 26, 60* V, 14, 11 26, 61* 26. 64* V, 20,8 26. 67 V. U. 9 27, 2* 27, 11—26* 27, 24. 26 V, 19. 4 27, 28-85* V. 6.9 27, 84. 86 V, 16. 16 27, 46 V. 14. 16 27, 46 V. 14. 17 27, 61 VI, 6, 4 27. 65. 66 27, 66. 61* III, 6, 2 28, 1. 2 28, 9 28, 19 ra, 9, 4; V, 7, 30; VI, 16, 1 28, 19* m, 6. 2; 9. 4 28, 19. 20 MARCUS. II, 26, 7 2, 18-20 2,1 20 V, 18, 2 6* V, 7, 12 6. : 34 II, 20, 9 12. 80 12, 42-44 III, 7, 8 18, 26* V, 20, 2 14, 20 V, 14. 8 IB, 28 V, 19. 1 16, 1. 9 V, 14. 19 16. 14 V, 14. 19 16. 15 V, 7, 30 16. 16 V. 7, 31; VI, 16, 5 16, 19* VI, 80, 9 616 IXDBX LOCOSUM. DIDASCALIA. LUCAS. CONSTITDTIONES. 2. 21* VI, 22, 6 III. 1. 8 2, 36— 88* m, 1. 6 2. 51* VI, 28, 8 II, 89, 2 8, 13 II, 89, 8 8, 14 IV, 6, 6 n, 20, 9 4, 19 U, 20, 9 II, 58, 8 4, 24 II, 68, 3 6, 35 V, 18. 3 6. 22. 28* V, 2, 4 I, 2, 3 6, 27. 28 1,2, 3 III, 10, 12 6, 28 6, 80 ni, 4. 4 6, 86 V, 1.2 II, 86, 7; 42, 4 6, 87 II, 86, 10; 42, 4 n. 21, 5 6, 37. 88 n, 21, 6 V, 6, 9 6, 40 V, 6,9 6, 41 n, 17, 2 II. 17, 2 6, 41. 42 VI, 28. 6 6. 46 7* V, 7. 12 7, 47 n, 24, 6 II, 20, 9 7, 48. 50 II, 20. 9 V, 1.8 8, 8 V, 1. 8 V, 4. 2 9. 26 V. 4, 2 U, 64. 2 10 . 6 n, 64,2 m, 10, 12 10: , 6. 6 III, 14, 6 , 10, , 6 VI, 11, 1 U, 26, 2 10, ,7* 11, 26, 1 U, 20, 1; 82. 2 10 , 16 II, 20. 1 II, 21. 6 11 , 4 11,21.6 11 , 62 n, 26, 7 II, 36, 6 12, , 88 n, 86, 8 II. 26, 8 12, , 42 II, 18, 6 12, , 48 II, 18, 8 12, , 67 11.87, 1 n, 2, 1 li , 11 n, 2, 1 14, , 18* n, 28, 1 14, , 88* V. 6, 4 n, 20, 8 15, , 4—6 n, 20. 8 16, , 7 n, 18, 6 16, , 11-24* n. 41, 1 16, , 21 n, 41. 1 16, , 81. 82 II, 41. 8 11. 24, 4 16, , 2 11. 24, 7 17, , 14 VI, 19. 8 INDEX LOCOBUM. 617 SCALIA. I, 14. 6 3,2 LUCAS. CONSTITUTIONES. 18, 8 VI. 18. 9 19, r VI. 9. 1 19, 10 11, 20, 10 19, 41. 44 V, 14, 20 19, 46 20, 25 U, 46, 1 20. 88 VI, 80, 4 21, 18. 19 V, 7, 8 22, 19 V, 19, 7 22, 31. 82 VI, 5. 7 23, 34. 39. 42 V, 14. 6. 7. 8 12, 40 V, 6, 6 28, 2 V, 14, 9. 11 23, 21 V, 14, 12 28, 88 V. 14. 15 23, 84 U, 16, 1; V, 14. 17 23. 46 V, 6, 9; 14. 17 24, 18* V, 14, 19 lOANNES. 1.1* VI, 11, 10 1, 9 V, 16, 6 2, 8 - 11* V, 7, 28 8, 6 n, 26, 4; 38, 2; VI, 16. 6 3, 16 II. 56, 2 8, 36 V, 20, 18 5* V, 7, 12 6, 25 V. 7. 11 5, 39. 46 II. 5, 5 6, 27. 29 II, 60, 7 6, 40* U, 66, 2 6. 41— 67* 6. 67 VI, 22, 1 7. 24 II. 87, 1 8, 8-10* II, 24, H 8, 11 II, 24, 6 8, 17 lU, 20, 1 8, 44* II, 21, 8; 27. 2 9, 1-7* V, 7, 27 10, 11. 12 II. 20, 6 IV V, 7, 12 11. 26 V, 7. 9 11, 48 VI, 24, 2 12, 6* V. 14, 2 12, 19* 618 INDEX LOCORDM. DIDASCALIA. lOANNES. CONSTmmONE 12, 25 V. 4, 1 1, 2, 4; n. 32. 3; 46, 4; 54,4 12, 36 1, 2, 4; II, 32, 3; 46, 4; fi VI, 11, 1 12, 43 V, 6. 8 III, 18, 4. 6 18, 4. 6. 14. 15 in, 19, 6 18, 17 VI, 23. 7 13. 21. 26 V. 14, 8 13, 84 VI. 23, 1 18, 35 n, 3, 8 n, 28, 6 14. 6* 11,28.6 16, 18 in, 19, 8 15, 16 VI. 19, 4; 21, 2 15, 20 V, 3, 8 16, 26* III, 17, 4 16, 18. 14* in, 17. 4 16, 32 V. 14, 6 16, 38 V, 8. 3 17, 3 n, 6. 17; 56. 1; V, 6, 16. 6; VI, 28, 1 U, 6, 4 17. 12 18, 1 : V, 14, 7 18, 13* V, 14. 10 18, 38 V, 14, 10 19, 6. 12. 16 V, 19, 4 19. 16 VI, 24, 2 19. 87 V. ao. 2 20, 19* V, 14, 19 20. 25 V. 20. 1 21. 16* n, 24. 4 ACTA. 1. 1 II, 6, 6 1,8* V, 7, SO; 20. 1 1. 9* V, 7. SO; VI, 80, 9 1, 16—26* VI, 12. 1 n, 14, 9 1. 17. 18* II. 14. 8 1, 20 VI, 12. 1 n, 24. 8; IV, 6, 8 1, 24; 16, r n, 24, 6; IV, 6, 8 1,26* VI. 14. 1 2, 1* V. 20. 4 II, 67, 1 2, 42* 4.6* V, 2, 4 6,3* VI, 27, 2 6, 17* VI, 6, 2 6,41* V, 2, 4 INDEX LOCORUM. 619 DE>ASCALIA. n, 32, 3 II, 34, 2 n 7, 3 VI, 12, 6—9 V, 7, 26 VI, 12, 9 VI, 12, 3—4 VI, 12, 11 VI, 12, 12—13 VI, 12, 14—16 II, 21. 4 n, 32, 4 Inscr. n, 66, 2 n, 37, 3 11,86, 1 ACTA. CONSTITDTIONES. 6, S* 6, 7* n, 49, 8 7, 85' V, 6, 10 7, 66. 66 VI, 30, 10 8» n, 14, 8; VI, 7, 2 8, 16* U. 34, 2 8, 18-20 IV, 7, 2 8. 19—24 VI, 7, 3-6 8, 20. 21 9, 16 n,24,4;66,l;V,l,4;VI,16,l 10* VI, 9, 1 10, 1—16. 2S. 44 10, 1—20. 34. 36. VI, 12, 6-10 44 46. 10, 41* V, 7, 30 11, 16 VI, 12, 9 13, 22 VI, 2, 4 16, 1—8 VI, 12, 2-4 16, 8-11 16, 9-20 VI, 12, 9-13 16. 12—20 15, 22-29 VI, 12, 14-16 20, 28 11, 67, 20; 61, 4 20, 36 IV, 3, 1; VI. 23, 2 ROM. 1, 7 Tit. 1. 26 V. 12, 2 1, 26* VI, 11, 8 1,28* V. 12, 6 2,6 V, 20, 2 2, 29* V, 6, 3 3, 16—18 II. 21, 4 4, 17» V, 7. 16 6. 3 n,7, l;III, 17, 1;V,7,30; 16, 7; VI, 16, 2; 23, 6 8,9 8, 16. 17* Inscr. 8, 17* m, 18, 1 12, 1* VI, 23, 6 12, 2 II, 66. 2 12, 18 13, 4. 6. 8 IV, 13, 1. 2 13, r U, 36. 1 16, 21* VI, 18, 11 620 INDEX LOCORUM. DIDASCAUA. I. COR. CONSTITimONK 1, 10 11, 44, 2 n, S3, 2 3,2* n, 88, 2 n, 6. 6 4, 16; 11, 1* n. 6, 6 6, 6 II. 17, 4 II, 46, 1 6, 1—8* n, 46, 1 6, 16* 1. 6, 12 6, 19. 20 V. 16, 7 7, 26. 84' IV, 14, 1. 2 UI, 7, 6 7, 32' ra, 7, 6 7, 86* I. 6, 14 n, 61, 1 8, 10* n. 61, 1 II, 26, 4 9, 9 n, 26, 4 V, I, 2 9, 26* V, 1, 2 1, 8, I 11, 3 I, 8, 1; m, 6. 2; 9. I VI, 5, 2 11, 18. 19 U, 24. 26 V, 19. 7 III, 6, 1 14, 34* ra. 6, 1 16, 20* V. 7, 12 15, 26* V, 20, 2 16, 32 UI, 7. 3 n. COR. VI, 22, 4 8, 32* 4, 4 V. 1, 2 6, 17 VI, 19, 1 n, 62, 1 6, 14—16* n, 62. 1 6, 15* V. 17, 2 6, 17 VI, 4. 8 II, 66, 3 11, 28. 27 U, 66, 3 18. 1 II, 49, 2 11, 53, 2; 66,4 18. 11* GALAT. U, 66, 4 3, 10 VI, 24. 4 VI, 19, 8 8, 13* II, 32. S 4. 9 V, 16, 6 6,9 II, 17. 4 I. 3, 1 6, 2* I. 8, 1 ra. 3, 4 6. 10* EPHES. 11, 87, 4 2, 2* U, 87, 4 2, 3* n, 87, 6; VI, 10, S 2, 17 II, 54, 2 Inscr.; II, 83, 2 3, 6* Inscr.; II, 88, 2 INDEX LOCORUH. 621 CALIA. 8, 17 EPHKS. CONSTITUTIOh 7, 1 4, 2* I, 3, 1 4. 4 n. 44, 2 4. 6* VI, 16, 2 4, 15; 5, 28* II, 69. 2 4, 26 n, 63, 2 5, 4* V, 10, 1 6, 22. 23 1.8. 1 6. 25. 28 VI, 29, 2 6. 27 n, 61, 5 6. 80' II, 69, 2 6, 4 IV. 11, 1; VI. 16, 7 6, 6. ( 5* IV, 12, 1. 3 6, 7. ( 3* ni, 19, 6 PHILIPP. 3. 1* V, 6. 8 3. 10 V. 1. 2 3, 19* ni, 7, 8 4. 4* V. 6, 8 COLOSS. 1. 15 II, 61, 4; VI, 11, 2 3, 8* V, 10, I 3, 13» I. 3, 1 8, 18 VI, 29, 1 3, 22* IV, 12. 8 4, 1* I. THESSAL. IV, 12, 4 1. 6; 2, 14* II, 6, 6 2, 3 ». 5 I, 2, 4; II, 32, 3 6, 13* II, 44, 2 o, 14* III, 16, 4 5, 18 II. THESSAL. VI, 18. 1 2. 9* 3, 10 I. TIHOTH. 11, 63, 6 1, 1 VI, 18, 9 1, 3* V. 6. 7 2, 5 VI, 11, 10 2, 7 VI, 14, 1 622 INDEX LOCORUM. DIDASCALIA. I. TDfOTH. CONSTITUHONES II, 1, 1; 18, 6; 24. 4 8. 2 11, 1. 1; 18, 6; 24. 7 n. 2, 2 8, 2. 4 II. 2. 2 n, 2, 1 3, 2-6 U, 2. 1 3, 2. 12* VI. 17, 1 8,6 m. 2, 8 11, 6, 1; in, 13, 1 8, 8 n. 6, 1 8, 16 III, 16, 8 4, 4 VI, 10, 2; 11, 6 III, 6, 2; 7, 6 6, 6* ni. 5. 2; 7, 6 m, 7, 6 5, 7* III, 7. 6 III. 1, 1 6. 9 m, 1. 1; VI. 17. 4 5, 10 lU. 8, 1 5, 11 m, 1.2 m, 6, 1 5, 18* in, 6. 1 6, 14* III. 2, 8 IV, 2, 2 6, 16 II, 68, 1; IV, 2, 2 U, 28, 4 6, ir 11.28, 4 6,2* IV, 12, 3 6, 9 III. 2, 8 V, 8. 8 6. 11 1, 8, 10; 11,87,4; 47, 1;6; V, 8, 4; 12. 6; VI, 5 6, 12 V, 6, 4 6, 18 Vi. 11, 1 11. TDIOTH. 2, 5 II, 14, 6 II. 4. 1 2, 16 II, 4. 1; 44, 1; HI. 19, 2, 19 11,64.2 8,4' VI, 28, 8 IV, 11, 4 3, 15 IV, 11. 4 V, 4, 2; VI, 28, 8 4. 1 V, 20, 2 4, 10 V. 6, 8 TITUS. 1,6* VI, 17, 1 U. 1, 1 1, 6. 7* 11. 1, 1 II. 6, 1; 24, 4 1, 7 ^EBRAEI. 11,6, 1; 24. 7; III, 8,1 4, 14 n, 26, 7; V, 6. 10 6, 4 m, 10, 2 6, 5. 6 U, 27, 4 6, 6* VI, 16, 4 VI, 28, 8 8, 1 VI, 80, 9 11, 6* V, 6, 10 INDEX LOCORUH. 623 )ASCAT.TA. HEBRAQ. CONSTITUTIONES. 11 ,87' V, 16, 9 V. 19, 8 12 !, 17' 11, 88, 4; V, 19, 3 IS t, 23 n, 26, 1 IS i, 4* UCOB. VI, 11, 6; 28, 6 2. 1—9* 11, 58, 4 2. 19* 8, 6* I. PETR. II, 43, 2 1, 2 Tit. Inscr. 1, 11 Inscr. 1, 19 If, 67, 20 2, 2 V, 16, 7 2, 9 11,26,1; m, 16, 8; 67, 20; V, 16, 2 2, 9. 10 V, 16, 1 2, 12* m, 19, 6 2. 18* IV, 18, 1 2, 18* IV, 12, 1 2, 22* 2, 24 U, 26, 9 8, 4 11, 24, 7 8, 6. 6 VI, 29, 1 4. 8 in. 4. 2 4, 10* U, 24, 7; m. 4, 2 6, 8* III, 6, 6 n. PETR. 1, 11* Inscr. I. lOANN. 2, 15 V, 6, 8 6, 7 APOCALTPSIS. 21, 2 II, 26, 1 ORACULASIBTLL. IV, 179—190 V, 7, 13 DIDACHE. 1, 3 1. 5 IV, 3, 2 H INDEX LOCOBLM. ^ ^B DIDASCALIA. BARNABAS. coNSTrrurofflF ^m VI, 18, 15 6. 13 HERMAE HAND. J H a 2, 5 IV . 2 ^H AGRAHPA. ■ H 11, 2 ^^H ^^^ & 11 9 ^^H II. V CONSTITUTIONES APOSTOLORUM 1 VII-VIII. I ^1 GENESIS. GENESIS. 1 ^M VII, 34, 1 19* VII. 2. 10; VUI. tU H VII. 34, 2 22, 17 VII 33. 5 jl ^1 VII, 34, 2 24. 18' VIII, 46, 17 ■ ■ VII, 34, 4 26, 3 VII, 38, 5 ■ ^1 16 VIII, 12, 9; »«, 4 27. 37 VII. 29, 1 ■ ■ VII, 84. 0; VIIl, 12, 16 28. 15 VU. 33. 6 1 ^m VIII, 47. ol S2. 24-28' VII, 3.S 4 ^M VIII. 37. 5 35. 9. 10* VII. 36, 2: VIII. IK* ■ 31 VIII, 47, 51 41* Vlir. 12, 34 M ^H 2, 8. 16 Vni. 12, 18. 19 45, 16 VII. 20, 2 ■ ^m 2, lb. 16* Vn. 43, 4 46, 27 VlII, 12, 23 ■ ^H 17 Vin, 12, 19 48, 4 VII, 83, 5 ^^1 ^M 24 VII. 2, 9 ^M ■ Vm, 12, 20. 21 EXODUS. ^V vn, 5. 5; 37, 2 1 15* VI 11, 12. 24 4, 26. 26* VlII, 12. 21 2* VII, 10, 2 5. 24 VIII, 12, 21 3-14* VlII. 1, 6 6—9* VIII, 12. 22 3, 14. ir. VII. S3, 6 7. 19* VII, 39. 3 3, 16 Vll, 26. 3; 83, J 8. 12. 22. VII, 37, 2 4-17* VIII. 12, 26 36. 46* 7, 1 VIII, 1, 13 9, 3 VII, 20, 1 12* vn. 37. 2 9, 4 VlII, 47. 63 14, 29* VII. 86. 8 12* VII. 33, 4; VlII, 12,28 15, 20* VUI. 2, 9; 30. 1 , 13. Ifi VII, 33. 4 20' vn, 36, 4: vni, la, ^ft VUI, 12, 23 20. 6 VlII. 39. 3 M ^H 7 VII, 33. 5 20, 12 Til, 15, 1 ■ ^H VII, 33, 6, VIII, 12, 28 20. 13—15 Jl INDEX LOCOEUM, ^^^^^^" ^ EXODUS. DEUTEBONOHIUM. 1 20, 16. 17 VII. 3, 3. 6 18, 10. ir Vll, 6, 2 1 K 21, 23 ■ 22, 18 VII. S, 2 19, 15 vm. 47, 76 ,^^H VII. 3. I 23, 7 VII, 2, 3 ^^1 22, 28. 31 VIII, 47, 65. 68 23, 17 VII, 2, n ^^H 28. 29* VUJ. 46, 18 • 27, 15 VII, 2, 10 l^^l 33, 11. 17 VUl, 46, -) 28, 4. 5 VII, 29, 1 ^^1 LBVITICUS , 30, 19 VU, 1, 1 S3, 1 Mil, 1. 13 H 18. 16' Vni. 47, 19 33, 3 VII, 35, 9; VUI, 41,^1 18, 22- VII, 2, 10 84, 8* VUI, 42, 4 J 19, 11 19, 17 VII, 4, 4 VII. 6. 3 lOSUA. J 19, 18 VII. 2, 1 1. 7 VII. 19 ^^B 19. 26* VII, 6. 2 1-18* VIII, 12, 26 ^^B 23, 26* VII. 36. 4 6* VU, 37, 2 ^^1 28. 12 vm. 8, 6 7* VII, 2. 12 ^^B NUMRRf. 10, 12 vm, 1. 14 ^M S" VIII. 21. 8 lUDICES. ^^M u ** vm. 46, 6 4. 6. 8. 11 VU. 37. 2 ^^B ■ 11. 16* VIII. 16, 4 13. 16' ^^B ■ 11. VIII, 12. 26 4, 4* VUI, 2, 9 ^^B ■ 12, r VU, 7, 3 6, 24* VU, 37, 4 ^^B " 12, 7 1 12, 8' VUI, 46. r, VIII, 46. 5 L REGUH. H ■ 12. 14* VII, 7. 1 1* VII, 37. 4 ^^B B 16* VII, 10, 1; 37. 2; VIO, 2, 3 VU, 86. 9 ^^B ■ 46. 3 7* VII, 87. 3 ^^B ~ 16, 22 VIII, ,18. 4 13" VII. 46. 7 ^^H 17* VIII. 46. 17 16, 28 VU, 6, 1 ^^H 23. 23 VII. 6. I 17. 18* VII. 6. 6 ^^B 23 25, Sr VIII. 2. 2. 4 II. REQUM. ^H 1 DEUTERONOHIUH. 12* VII. 10, 4 ^^1 B 1, 17 VII. 6. 1; 10. 3 22, 44* VII, 38. 3 ^^1 ^ 4.2 VII. U. 2 24* VU, 36. 7 ^^B ^ 4. 20 B *, VII, 36, 8 VII, 35, 8 m. REGUH. H B <^< fi VII. 2, 1 2, 32* VU, o. 5 ^^B ■ 7.6 VII, 36, 2 8. 8. 18* VII, 37. 3 ^^B B 7, VU, 29, 1 8, 46 VIII, a, 9 ^^B B ^'^' 32 VII, 14, 2 18, 88 VUI, 46, 9 ^^B 14, 21 VUI. 47, 63 18. 21 VU, 1. 1 ^^B 15, 23 VU, 20, 1 18. 22* Vn, 10. 4 ^^1 18* vm, 47, 41 19, 18 VUI, 1. 15 ^ ^m Funk, Dioasc. trr Cokstit. ap. I. 40 J 626 INDEX LOCOKUIL ^^ IV. REGUM. PSALMI. ^1 2* VII. 37. 3 4, 3 VII, 18, 2 6' Vll. 2, 12 B. 7 VII, 4, 4 6" VIII, 1, 15 6, 10 VIU, 6, 6 ir Vll, 35, 7 7. 5 VII, 2, 4 19. 20* VII. 37, 3 8. 8* * VIII. 7. 6 22, 14 VllI, 2, 9; 20. 1 8. 7 VIII. 7, 8 10, 7 VIIT, 43, 3 I. PARALIPOMENA. 12, 4 VII, 81. 6 9* Vm. 21, 3 16, 5 VIU. 9, 6 21* Vll, 37. 3 16, 8 VIII. 39. 4 11. PARALIPOMENA. 18, 2* VII. 36. 2 n, 12. 13 Vll, 45, 2 27, 9 VIII. 41, 8 18. 33. 35 VII, 37, 3 30, 17 VIII, 18. 2; 97, 26' VIII. 46, 3. 8 3(1, 2r Vll. 88, 8 32, 19* VII. 38, 3 I. ESDRAS. 88» VIII, IS, 16 2—8* VII, 37, 3 86. 4 VIII, 6. 5; 15, 8 86, 11 VII. 7. 3 11. ESDRAS. 44, 16* VUI. 2t». 3 2-7* VII, 37. 4 60, 12 VII, 45, 3 ; VIU, 9, 4* VIII, 22, 4 50, 14 VIII. 5. 6; 9, b NEHEHIAS. 6). 6 VUI, 11, 6 9, 19 VIII, 12. 26 62* YIU. 38, I 62, 12 vn, 8, 4 TOBIAS. 63. 2 Vlll. 11.6 4, 15 VII, 2, 1 64, 2 VU, 48. 3 64, 8 VUI. 12, IS lUDITH. 65, 6 VUI, 18, 1 4, 4* VIII. 20, 1 67, 18 VU. 35. 4 B' VIII, 2. 9; 26, 2 73. 15 VIII, 12, 26 ESTHER. 78, 16 VU. 37, 2 4, 17 VII, 33. 2 79, 2 VII. 47. 3 80. 10 VIII, 38. 6 lOB. 89, 17 VIU, 6, 6 9, 4 Vltl, 18, 1 90, 6. 6 Vlll. 11. 6 9, 8 VIII, 7, 7 96, 5* VIII, 7, 6 26, 7 VIII, 12, 9 101, 26* VII, 34, 1 28, 26 VIIJ, 12, 16 102, 4 VUI, 22. .S 81, 18 VO, 49 102, 14 VUI, 9. 4 88, 8 VIII, 12, 13 103, 2 VU. 34, 1 ; VIU, 38, 10. 11 VIII, 46, 2 103, 9 VUI. 46, 2 , 88, 11 VI!, 34, 3 103, 16 VUI, 29. 8 ^^B 88, 88 VII, 35, 5 103, 24 VII. 85. 2 ^^V 40, 24 VIU, 7, 5 103, 26 VUI. 12. 13 W 42* VII, 8, 7 103, 26. 26 VU, 84, 3 J INDEX LOCORUM. 627 2* 6 SO. VIII, 7, 7 VIII, 7. 6 VIII, 12, 22 VU, 2, 6 VII, 48, 1 VII, 47, 2 VIII, 6, 2 VIII, 7, 6 VIII, 18, 13 VII, 89, 4 VII, 49; Vni, 6, 6 1 VIII, 12, 46 Vin, 6, 6; 15, 8 4 VIII, 9, 9 2 VII, 6, 5 VIF, 7, 3 Vn, 49; Vm, 12, 48 VU. 4, 2 VIII, 86, 2 VIII, 10, 19 VUI, 18, 2 VII, 86. 8 vm, 12, 82 VII, 87, I VII, 85, 6 VII, 86, 1 VIII, 7, 6 BBIA. VU, 2, 7 VII, 6. 1; VUI, 2, 7 VII, 4, 2 VII, 86, 1 VII, 6, 2 VU, 4, 1 VII, 8, 6 VII, 8, 1 VII, 8, 5 VII, 12, 2 VII, 12, 8 VU, 18, 1 VIU, 9, 4 VII, 4, 1 VII, 12, 4 PROVERBIA. 28, 29. 80 VIII, 44, 4 26, 9 VII, 44, 8 80, 6 VII, 14, 2 81, 4. 6 VIII. 44, 2 ECCLBSIASTES. 1, 2 VU, 38, 8 2. 26 VII, 20, 2 SAPIENTIA. 1, 18; 2, 24» VII, 1, 8 8, 1 VIII, 41, 4 4, 8 VUI, 10, 7 6, 8* VII, 26, 2; VUI, 16, 8 7, 17* VIII, 22, 8 10, 6* VIU, 12, 22 12, 6 VII, 18, 2 SIRACH. 4, 6 VII, 18, 2 4, 31* VU, 12, I 8, 6 VUI, 9, 4 84, 27 VUI, 44, 3 lOEL. 2, 18 VII, 88, 2 lOMAS. 2* VII, 86, 6; 87, 4 8* VUI, 9, 9 4, 11 VII, 28, 8 NAHUH. 1, 3. 4 VIII, 7, 7 1, 9 VIII, 47. 26 HABACUC. 2, 9 VII, 4, 5 SOPHONIAS. 8, 10* VII, 26, 8 A6GAEUS. 1, 6 VIII, 44, 8 ZACHARIAS. 3, 2* VIII, 7, 2 9, 17 VU, 20, 2 14, 5 VII, 32, 4 40* 628 INDEX LOOOBUM. MALACHIAS. 1, 6 VII, 24, 2; VIII, 2, 6 1, 11 VIII. 6, 7 1, 11. 14 VII, 30, 2 lESAIAS. 1, 16 VIII, 8, 5 1, 19 VU, 20, 1 I, 28 Vn, 18. 2 6, 2 VIII, 12, 27 6, 3 VII, 86, 8; VIII, 12, 27 8, 20* VUI, 12, 26 9, 6 VIII, 12, 7 II, 4 VII, 82, 2 28, 11. 12 VIII, 1, 3 86, 10 Vill, 41, 2. 6 40, 10 VII, 36, 6 40, 22 VII, 34, 2; VIII, 12, 9 46, 6* VII, 36, 9; VUI, 11, 6 62, 6 VII, 24, 3 64, 13 VIII, 32, 17 64, 14 VII, 6, 4 67, 16 VIU, 11, 2 68, 6 VIII, 6, 7 68, 7 VII, 16, 2 62, 11 VIII, 43, 8 66, 2 VU, 8, 3; VIU, 2, 10 lEREMIAS. 36. 36* VIII, 2, 4 36, 22 VIII, 2, 6 39, 19 VUI, 13, 10 45* VII, 10, 8 BARUCH. 8, 87* VII, 26, 8 EZECHIEL. 3, 12 VII, 36, 3 18, 23; 33. 11 VII, 14, 8; VIU, 9, 9 DANIEL. 1. 42 (Vulg. VIU, 6, 1 13, 42) 3. 6* VII, 36, 7; 87, 4; VIII, 1, 16 3, 28 VIII, 12, 29 DANIEL. 8, 28. 80* VII, 86, 9 6, 10. 18 VU. 24, 2 6, 14* VII, 37, 4 7, 10* VIU, 12. 27 8, IS VII, 86, 8 12, 1 VUI, 9, 3 I. MACCABAEORUM. 2* VII, 87, 4 n. MACCABAEORUM. I, 3 VII, 86, 4; VUI, 6. 12; 16. 6 ORATIO MANASSES VIU, 7, 5 MATTHAEUS. 8. 4* VII, 22, 4 8, 16 VIII, 1, 10 8, 16' VUI, 83, 7 8, 17 VIII, 12, 81 4, 1. 2 VII, 22, 4 4, 28 VUI, 1, 6; 10, 14; 11,6; 12, 82 6, 6 VII, 7, 8 6, 7 VU, 8, 2 6, 83. 34 VU, 8, 4 6, 39—42 VII, 2, 4. 6 6, 44. 46. 47 VII, 2, 2 6. 46 VII, 2, 6 6, 6 VU, 24, 1 6, 9—13 VII, 24, 1 6, 9* VII, 46, 1 6, 13 VII, 26, 4; VUI, 10,19 6, 16 VII, 28, 1 6, 24 VU, 1, 1; 6, 6; VDI, 47, 81 7, 12 VU, 2, 1 j 7, 26 VIU, 10, 4 i 10, 8* VIU, 28, 1 j 10, 10 VII, 28, 6 I 10, 22 VIII, 10, 16; 12, 46 j 10, 28* Vm, 46, 1 II, 6 VUI, 1, 6 12, 25 VUI, 1, 19 12, 29 VIII, 7, 6 INDEX LOCORUM. 629^^B MATTHAEUS. LUCAS. ^1 12, 36 Vll. 4, 3 1. 77 VII, 43, 2 ^1 13, 41* VIII, 10, 19 1. 2* VIII, 9 ^H 14* VII, 10, 4 2, 14 VII, 47, 1; VIII, 13, 18 ^H 14, SI VII. 11 2, 29—32 4 ^H 15, 11. 19 VII, 18, 1 2, 36* VIII, 20, 1; 25, 2 ^H 18, 16 VIII, 4, 6 2, 62 VIII, 40 ^M 18, 18* vm, 6, 7 3. U VIII, 32. 10 ^H 18. 20 VI 11, 34, 10 4. 36* 2 ^H _ 19. 17* VIII, a, 1 6, 80 ^H ■ 19, 29* Vlll, 10, 12 6, 32. 83 2 ^H ■ 21, 9 VII, 26, B; Vm, 13, 18 9, 2 2 ^H I 22, 21 VIII, 47, 83 10, 16 VIII, 3, 2; 46, 1 ^H I 22, 31 VII, 43, 2 10, 18. 19 VIII, 7, 5 ^m I 22, 82 V]1I, 41, 4 10, 20 VIII. 1. 3 M ■ 24, 4 VII, 19 12.85-37.40 VII, 31, 6 ^| ■ 24, 10 VII. 32. 2 15. 7 VUI. 9, 5; 47, 52 ^^ 24. 12 VII, 32. 1 16. 18. 20 VIII. 9. 9 1 24. 18 VII, 32, 2 16* VII. 8, 7 1 24, 30 VII. 32, 4 16, 15 VII, 8. 4 M 24. 30. 31 V"I, 32, 3 18, 14 4 ^M 24. 42 VII, 31, 5 ! 20, 38 VIII. 41, 4 ^H 24, 61 VII, 4, 6 22, 19* VIII, 46, 14 M 26, 46 Vil, 32, 6 1 26. 13. 14* VII, 23, 2 JOANNES. 1 26, 26—28 VIII. 12, 37 1. 1 VII, 36.6; VUI, 12, 7. 31; 1 _ 26. 41 ■ 27. 46. 51* VII, 31, 6; VUr, 46, 1 41, 3 , 1 VII, 2, 12; 23, 2 1, 14 VIII, 12. 31* 1 VIII, 34, 5 1. 18 vm, 12, 7 . ^M 28. 19 VII, 40, 3; 43, 6; 47, 60 1.29 VU, 47, 3; 48, 2 ^H 28. 19. 20 VII. 22. 1 8, 5* 5 ^H ail 20 VII, 46, 15; YUI, 10, 4; 3, 12* VIII. 12 ^M Hr 12, 40 6, 46 VJII, 17 ^H 7, 18 VIII, 2 ^H VABCUS. 7, 24* VU, 18, 2 ^H K 1. 27* W 2. 1** VIII, 7, 2 10. 16* 3 ^H VlII, 22, I 10, 29 VUI, 5 ^H 6. 9* VIIF, 7, 2 11. 61* VIII. 2, 2 V 13, 26 VIII, 12. 38 12, 6* VII. 2. 12 ^m 13. 36 VII, 31, 6 13, 28* VUI. 16, 1 ^M ■ 16.16.17.18 Vlll. I, 1. 2 17. 3* 1 ^H P 16. 19 VIII. 12. 84 17, 4 Vllt. 12. 32 ^H 17, 4. 6 vtu, 1, 1 ^M LUCAS. 17, 6 VIII, 12, 32 ^H 1. 32* VII, 37. I 17. 17 vm. u. 6 ^% — 1. 33 VII. 41, 6 17, 26 VUI, 1, 1 I m ^■H ^^ ** • . « ^r ' 630 JNDEX LOCORUM. lOANNES. ROM. 18, 13. 14' VIII, ), 6 11, 33* VII, 35. 9 ^^ 20, 28 VIII, 5. 7 12, 9 VII, 18, a 1 21, 16* VIII, 6. 6 15, 4. 7 16. 16 VII, 16 I VIII. 11. 0 1 ACTA. 16, 19 VII, 18, 2 1 ^^^H 1, 24* VIII, 6, 6 16, 20 VIII, 9, 2 1 8, 13 Vlll, 4(1, 3 4, 27. 30 VIII. 6. 7; 13, 10 I. COBINTH. 1 5* VII, 2, 12 2. 9 VU, 32, 6 ■ 6, 12 VIII, 12, 32 6, 16 VIII. 47, 46 1 6. 7* Vni. 18, 2; 46, 16 7, 25 VIII, 24. 2 " 7, 66. 66 VIII, 46, 16 8, 6 VII, 41, 4. 6; Vni, 1* 8. 9' VIII, 46, 17 6. 7 J ■ 8. 16 VII, 42, 3 9, 24* VII, 33, 3 ■ 1 8, 21. 22* VIII, -17, 29 9, 7. 13 VIII, 47. 41 I 1 9, 5 VIII, 46. 12 10. 20 VII, 21 I 1 9, 15 VIII. 4, 1; 23, 2 11,23.25.26 Vni, 12, 86 | 1 13. 18 VII, 3G. 3 11. 26 VII. 25, 4 ^ ■ 14, 17 ^11, 49 11, 29* VII, 25. 6; Vin, 14. 2 15, 32' VIII, 2, 8 1 12, 8. 10 VHI. 1. 12 J 18, 26 VIII, 46, 6 14, 21 VIII. t. S 1 19, 14* VIII, 2, 5 14. 33 VIII, 4i:, 12 1 20, 28 VII, 2t], 4; VIII, 11, 5; 16, 9 VIII, 32. 1 1 12, 40; 41, 8 16, 66 VII. 36, 2 1 21, 9. 10* VIII, 2, 8. 9 16, 20 VIII. 11. 9 1 26, 14 . VIII, 46, 12 16, 22 VII, 26, 6 M ROM. II. CORINTH. ^1 1, 3 VH. 37, I; VIII, 12, 31 1. 3 Mil, 5, 2; 20, 1 1 1, 11 VIII, 1, !* 3, 13' VIII, 1. 10 J 1, 17* VIII. 1, 1(1 4, 18* VIII. 10, 12 1 1, 18 VII, 2, 12 6. U VIII, 34, 12 ■ 1, 21-26* VIII, 12, 24 6, 16 VIII, 6. 6 1 1. 26 VIII, 12, 27 7. I VII. 39, 4 ; VIII, 6, 6 1 1, 29. 30 VII, 18. 1 9, 3; 13, 10; 20,1 2. 6 VII, aa, 4; VIII, 12, 88 9. 8 Vn, 49 4, 17* VIII, 12, 7 13, 13 VIII. 6, 11: 12. 4 •^ 6, 2-8. n* VII, 43, 5 QALAT. 6, 3 VII, 22, 6; 25. 6; VIII, 1. 19* VIII, 36, 1 6,4* 8, 2; 47, 60 VII, 22. fi 2, 19 6, 10* VII, 39, 4 VII. 2, 7 6. 5 VII, 39, 4; VIII. 8, 2 7, 6' VII, 34. a EPHBS. 8, 21 VII, 38, 9 1. *• VIII, 5, 4 ^M - 1 ly, 12 VIII. 18. 1 1. 6 INDEX LOCORUM. ^T 631 ] EPHES, U. TIMOTH. d ■ 1, IB VII. 39. 4 1, 10 VII, 36. 2 ■ 1 8. 16 VIII. 12. 6 2, 16 VII, 31, I; VIII. ■ 1 4, 18 VIII, 10, 17 12, 40 ■ 1 4, 30 Vlil, 46, 3 2, 26 VIII. 9, 2 ^1 6, 2 VIII, B, 7; 13, 3 3, 8' VIII, 1, 6 ^H 6, 27 VII, 40, 1; VIII, 11, 4 4, 1 VII. 41, 6 ^^ 6, 9- VUI, 32. 19 4, 7 VIII. 41, 8 1 COLOSS. 1 1, 15 1 1. 16 ■ 1, 17 1, 22' VII. 36. 6; 41,5; VIII, 12, 7. 81 VII, 35, 3: VIU, 12, 8. 27 VIII, 12. 7 VIII, 11, 4 TIT. 1. r>* 1. 6* 2, 5. 9 8, 6 7 ^B VIII, 47. 80 ■ VIII, .S2, 3 ■ VII,39,4;44,8;^^I1,6,6 | 2. 14 8. 0 8, 17 _ 3, 23 VIII, 9, 3 VII, 39. 4 VIII, 12. 38 VII. 13. 3 TUI. 32, 19 HEBR. 4, 15 6, 4 6, 17 U, 6* Vtl, 43, 4 VIII, 46, 14. 17 VIII, 12, 20 VII, 35, 10 ^^^Hi I. THESSAL. 13, 7 VII, 9, 1 1 4, 16 VII, 32. 3 13, 21 VUI, 48, 3 1 n. THESSAL. lACOB. J 2, ft* VII. 32, 2 1, r VIII, 35, 1 H I. TIMOTH. 1. 6. 7 VII, 11 ^1 1. 1 VII, 34, 8; VIII, 6. 13; 12, 42; 29, 3 2, 7' 4, 14 Vm. 44, 4 VII, 33. 3 n h 17 2, 1. 2 VII, 34, 1; VIII, 6, I VIII, 12, 42; 13, 5 1. PETR. ] 2, 3 VIII. 31, 3 1, 19' vm. 14, 2 ^H 2, 4 VII, 39, 3; VIII, 9, 9 2, 9 VIII, 12, 44 ^H 3, 2. 4* VIII, 4, 4 2, n vn, 2, 4 ^^^Hi 8, 6« VIII, 47. 80 2, 23 VIII, 47, 27 ^H 3, 16 VII, 26, 6; VIII, 1, 1 8. 20 VIII, 12, 22 ^H 4, 2 VIII, 47. 63 4,6 VIII, 12, 88 ^^k 4, 10 VU, 1, 2 B, 1 VIII, 12, 89 ^H. 6. 8 VIII, 23, 4 6, 5 VIII. 2, 7 ^H 6, 15 VIII. 46. 4 ^H _ 6. 17 VIII, 16, 3 n. PETR. ^H ■ 6, 16 VII, 36, 9; VUI, 16, 7 2, 5 nil. 12, 22 1 ■P (« I ^^^^^^^^^ INDEX ^^^^^H ^^^^^^^H^ NOMINUH ^^^^^H Uapttv n, 18, 6; 25. 16; 27, 5; 29; Al^iomaaa VI, l, 2. ^^| 30, 1 : 82, 2 - V. 7, 26 — VI, i, 2; Aldln-^t VII, 10, 4. ^\ 2, 6; 20, G — VII, 37, 2 — VIU, Alkmv VIII, 1, 14. 1. 13; 2. 9; 5, 4; 12, 26; 46, 17. 'AxvXa<; VI, 9, 1 — VII, 46, 14. 'A^dtfAfkfx VII, 10, 4. 'AXf^avd^fU VU, 46, 6. kfidiov Mil, I, 15. kAf'^ovrfjioC V, 2, 4. I4fifaaTog VI, 14, 1 - M\\, 28. 1. 'Afifcwr II, 27, 5 — VI, 1, 2; 2, 5. ^^ai- V, 20. 16. "A^fA 11. 21, 7; 56, 1 - VI, 2(1, 4 — 'Aftiaaa VII, 6, 6. VII,6, 6;87,2 VIII, 6,3; 12,21. "AfiopQaloq IF, 22, 8. 'A^fwiip VII, r>, 6. 'Afiwi; II, 22, 18; 23, 3; 24, 1. AfiBoattlmft VI, 2, 2. 3. 'Avtti'iag ^ptvdonpntfijTijq VIlI, 2. 4. ] k/?/Aa» VII, 2, 13. 'Afipaafi II, 22, 12. 13 — V, 20, 6 — Ayariag Jaf/aaxijvoi; VIII, 46, 17. VI, 20, 4; 29. I ; 30, 4 — VII, 26, 8; lir^titai VI, 14, 1 — VIII, 6, 1. 33,2,4.7:37,2; 39,3 - VlII, 6,4; "Avva ij Tov 'E?.xaya V, 20, 15 — | 12, 23. 31; 40, 3; 41, 2. 4. VII, 37, 4. 'Aya^o? VIII, 2, 8. 'Avra fi TOV 'tmvovfil III, 1,5— VIU. 'AyetY H, 10, 1. 2, 9; 20, 1; 25, 2. 'Adafi V, 7, n - VI, 7, 3; 11, 6; 'Avtarios VII, 46, 6 — VHI, 10, 7. 16, 3 — VII. 43, 4. "Ai-va^ V, 2, 4; 14. 10 — VTII, i, 6. AawvatU. 12, 2; 14. 4. 14. 16. 21; 'Ayti6xfia\l. 12,2.3. 15 — VII, 46, 4. IB. 12. AnioxfVi VI, 12, 3. Adutvlaq IV, 6, 6. 'Ann V, 12, 2 — VI, 20. 1. lAtatjl IV. 7, 3. Apa/ti'a V, 7. 16. 'At,aplai VI, 1, 3. ApioTwv, n^toTOi iniaxonoi Sfivfrft ;4«^m( VII, 46, 11. VII, 46, 8. Ai'yna VJI, 46, 14. 'Attlartav, rplroi; fn/axontx; S/ivpv^ AiyvJiTia 11, 37, 3. VII, 46, 8. Aiyvntioi 0, 14, 9; 63, 6 — V, 12, 2 'Aex'^nog VII, 46, 12. — VI, 3, 1; 20, 1. 6; 22, 2 — VII, Aax VII, 37, 2. Bafi»o/.oftaloiyi, 14. I — VIII, )0, 1. BapyaVai VI, 9, 1; 12, 14. 16; 18, 11. Btntovx V, 20, 8. Ba(,aa^^a: VI, 12, 14. Baati.fi6rfi; VI, 8, I. Bttl^tywg V, 12. 2 — VllI, 2, 5. B().lap Vm, 47, 46. B^poia VII, 46, 13. BtiitQ VI ir. 2, 2. Btjikkt'tfi VII. 37, 2. rafiamv VII. 37. 3 - VIII, I, U. VufiQiiik V. 7, 3. 4. 23. raio<; VII. 46, 9. rakaria VII, 46, 13. rdkyala VII. 37. 2. n Bfvfvrbf* II, 22. 6. ArffuJv VII. 37, 2. TifCfr II. 10, 4 - VII, 2, 12. r.r»a. VI, 7. 1. FoXiad VII. 5, 5. Fopntaioi V, 20, S. Ja»ar II, 27, 6 - VI, 1, 2; 2, 2. B. Jayt^k II, 14. 4; 51. 2 — III, 4, 6 — V, 7. 3; 7, 12. 23; 20, 11. 16 — VII, 37. 4 ^ VIII. 1. 16. Jftptfoi VIII, 2, 9. Javia U, 18. 2; 14, 1 ; 21, i*; 22, 2. 5; 41. 4; 63. 2. 6; 67, 6 — III, 4, 8 — V. 7. 22; 8, 2; 16, 3; 20, 8. 16 — VI, 2, 2. 8. 4; 12. 12; 16. 3; 18,6; 22, 6; 23. 6 — VII, 2, 4; 6. 5; 7, 3; 10, 4; 26, 6; 37, 1. 8; 88, 2 — VIII. 1, 14; 12, 31. Jffi^wpa Vn, 37, 2 - VIII, 2. 9 ; 20,1. Jrju^iptoi; VII, 46, 9. Jioviaioi; VII, 46. 11. /iooltteog VI, 8, 1. dvcT^oi; V, 17, 2. 'E^imvalot VI, 6, 6. "E^Qaloi VI, 19, 2; 20, 4 - VIU, 12, 24. 26. *£rff,w VIII, 12, 18. '£?fx/oc II, 22. 2. 6 - VII, 87, 8. 'Elfdl^apoi: VIII, 5, 4. 't'kiaa^hr VIII, 2, 9. 'Ektoaawt; IV, 7, 3 — V, 7, 8 — VI, 30, 5 - VU, 37, 3 — VIlI, 1, 15. "EUt^vei II, 61. 2; 62, 3 - lU. 9, 3 — V, B, 3; 7, 13 — VI, 18, 8 — VIII. 1, 1. 3; 47, 62. 'Eftfiavovitk V, 16, 8. 'Ev^g II. 66, I — VI, 12, 18 — VU, 38, 2; 39, 3 — VIII. 6, 3; 12, 21. 'EvwX II, 55, 1 — V. 7, 8 - VI, 12, 13; 16, 3 — VII, 38, 2; 39, 8 — VIU, 5, 8; 12, 21; 41. 4. ""Eaigai VII, 37, 3 — VIII, 22, 4; 47, 86. 'Ea^ijQ V, 20. 18 - VII, 88, 2 — VIII, 47, 85. 'Euaalot VI, 6, 7. Eva VI, 11, 6, Evaiioi VII, 46, 4 - VIII. 10, 7. 'Eiffooi VII. 46, 7. 'i>.y?a II, 22, 4. Zaxxaloi II, 89. 2 — VT, 9, I — VII. 46. 3. laxapitti V, 20. 10. Zt/itdaioi VI. 14, 1 - Vm, 12, 1. Zopoffd/UfA VII, 37, 4. 'HBitft VIII, 12, 26. 'WAfi n, 11), 1. 7/Aittv III. 1, 4 — V, 7. 8; 20. IB — VI, 16, 3; 19, 4 — VII, 1, 1; 10. 4; "87. 3; 88, 2 — VIII, I, 16; 41, 4. ^HftfQolianrtatai VI, 6, 6. ^^^^^6S4 INDEX NOMINint PROPRIORUX. ^^^^^^^^^H ^^m 'Hpwiriq V. 19, 5 — Vf, 80, 8 — VI, 6. 7; 12,1.3 - VH, 97, 1. 8 - ' ^^1 vm, 2. 4. ^^H *Haaiai; II, I, 6; 16, I; 25, ll> — IH. 'Itooal V, 20. 10 - W, 2, 4; . ^^H 4. 5; 16, 3; 19, 1 — IV, 1, 2; 6, 2 ' 11, 10. J ^^H — V, 7. 6. 22; 20, 10 - VI, 6, 3; 'tf^»df VII, 87, 2, 1 ^^H 3; 22, S. 'l^aovi (Xpcatoi) I inscr. — 11, 6, 6; ' 7, 1; 20, 8; 24, 7; 26, 7; 26, 1. 2; J ^^H »a66alni VI, 14, 1 - VUI, 26. 1. 66. 2; 69, 3 - III, 6, 2; 17. I - ^^H eapifioig 12, 2. V, 6, 7. 9; 16, 2. 6; 20, 4 — VI, 7, 3; ^^H Sfo^iloi VII, 46. 3. 9, 1. 3; 10, 3; 16.4; 26, 2 — \1I, ^^H Satti&s V, 20, 1 — VI, 14, 1 — 1, 1; 25, 2; 26, 2; 27, 2; 32. 2; ^^m 42, 3 - VUI, 13, 10. 'Itjaovg (o) Xffiatog I inscr.; 1, 3; ^^^H *Iaetpo<; V, 7, 12. 8, 2 — II, 6, 6; 14, 11; 21, 6; ^^1 lafil VII, 37, 26, 2; 38, 4; 53, 3; 65, 2 — HI, ^^H Yajrw.^ II, 22, 12. 13; 62, 2 — V. 20, 19, 8- IV. 6. 4 - V, 2, 3; 5,2; ^^V 3. 6 - VI, 30, 4. 6 — VII, 6, 1; 6, 10; 7, 1.9; 16,3; 17,3; 19.7- V 26, 3;33. 2. 5; 37. 2- VIII, 12,23; VI. 9. 4; 11, 10; 12, 16; 14. 2 ■ 40, 3; 41, 2. 4. 18,9; 19,2; 30, 7. 8 — VII, 17,2 ■ 'laxw^oi 'A>.finq aiJflipoi xvpiov U, 66, 2 — 48, 3. Cf. jTpmrof *Iiioovi. ■ V, 8, 1 — VI, 12, 1. 12. 14; 14, 1 'Itjoavt o Tov 'ItuafSfx VI, 6, 6. P _ VII, 46, 2 — VIII. 4, I; 10, 7; Iijaovi 6 TOV yavf/ II, 65, 1 ; 67. 6 — 86, 1; 4fi, 13; 47, 85 (Y). V, 20. 7 - VI, 30.6 — VII, 37,2; 'lafifiiniii VIII, 1. 6. 38,2; 89, 3 — VUI, 1. 14; 12.26; 'lavvij^i VIII, 1, 6. 47, 86. ^uamv VI. 18, 11. io6u>e II, 44. 4. 'lyvattot; VII, 46, 4. Unnt] VI, 12, 5. ISovfiato-i II, 63, 6 — VI, 2, 3. 'lopiuytjc VUI, 12, 26. 'IfJ/ovaaio? VII, 37, 3 — VIII, 1, 14. 'lot' VI. 18, 7. Iitfyt^^- 11. 6, 7; 12, 2; 14, 13; 18. 6 1ov, 9. vm, 1, 1. 3. 6; 84, 6; 46, 1«; 7f(jooo/v/ia VI, 13, 1; 14, 1 — 47, 7. 62. 66. 70. 71. VII, 46, 2 - VIII, 35, 1. 'lovdai II, 22, 8. 9. 17; 60, 3. %^ovv^).ioi Vi, 9. 1 ; 12, 6 - VII, 46, 8. Kp^oxfji VII, 46, 13. Kg^Trj VII, 46, 10. Kgianoi VII, 46, 14. A«?«p"; II f, 6, 2 — V, 7. 12 — VII, 8, 7. Aaodixna VII, 46, 12. Atfi^ttloi VI, 14, 1 - VIII, 25, 1. Aivl 11, 26, 6; 27, 5. Afvh- VIU. 22, 1. .'/fvo, VII, 46. 6. Aovxa^ 11. 67. 7 — VI, 18, 11 — VII, 46. 5 VIII, 47, 85. .ioi'xioi VI. 18, 11 - VII, 46, 10. Atuti VII, 46. 8. Aur II. 66, 1 VIII. 12, 22. Maxfinvia VII, 46, 13. Maxxaiialoi VIII, 47, 86. Malaxi'ag VI, 19. 2. Maiaaofti II. 22, 4. 6. 6. 7- 8. 9, 10. 16. 16. 17. 18; 23,8 — VU. 37, 8. Matw'i VII, 37, 2. MaiidoxaiOi,- V. 20, 16 - VII, 88, 2. Mafi9a III, 6, 2. Map»6vrii VII, 46, 11. 636 INDEX NOMIKUM PROPRIORUM. Mapta fi^TTjp Xpintov III, 6, 2 — VI, 6, 6 — VII, 36, 6 ; 41, 6 — VIll, 33, 6. Magia ^ 'laxwjiov III, 6, 2 — V, 14, 19. Mapia dJf).(pt] .iaL.apov III, 6, 2. Mapia ^ MaySalrjVT) 111, 6, 2 — V, U, 19. Magla ^ rov M Vin, 47, 88. 'Pwftaioi V, 14, 9. 10. 13; 20, II - VI, 9. 1; 24, 1. 2. 3 - Vll, 4«, 6. "Pt^fifj VI, 9, 2. 6. J ^^B INDEX NOMINUM PROPRIORUU. 037 ^M Safia VI, 22, 2. 27, 1 ; 28, 6 - VU, 87, 3; 46, 2 - ^M Safiaa,» I, 1, 6 — VII, 86, 8 — VIII, 47, 86. ■ VIII, 12, 27; 29. 3. TrfVawc n, 49, 8 — V, 8, 1 — VI, ^M Saddovxatof VI, 6, 2; 30, 4. 30, 9 VIII. 18, 2; 98. 9; 46. 16. ^M SaXwfil HI, 6, 2. Stgatalai; 6 Aotidoi VII, 46, 8. ^^k ZafMaiai VIII, 2, 4. ^TiiaTwv VI, 9, 1; 12, 5. ^1 Sttfiapfltt U, 22, 8; 49, 3 — VI. 7, 2. 2:v(iniiv fUzQoq VI, 12, 12. J Safiapfii VI,. 7, 1.2. jCvfjLiixtv o lov Kkutna VU, 46, 2. ^^H ia/iowi;^ 11, 27, 8; 34, 2 — IV, 6. 8 Hvftia VI, 12, 16; 30, 6. ^| V, 20, 7. 16 — VI, 22, 6 - VU, Sa}(taVati V, 7, 8. ^| , 6, 1; 37, 2; 38. 2 - VIII. 1, 14; I 6, 4: 46, 7. lutaavva U, 37, 3; 49, 3; 61, 2. " Zutainat^oq VI, 18, 11. Sa/tU'tuv VII, 37, 2. iaov/ 11, 1(1, 1 i 27, 8 — VI, 22, 6 — Tagafvs VI, 12, 14. VII, 6. 5 - Vin. 46, 7. Ti/id9foi VI, 18, H — VU, 46, 7. Sanqiflpa VII. 2, 12. T."tof VI, 18. 11 — VU, 46, 10. iapfV)»i 111, 1, 4. Tginohi VU, 46, 11. ia(*pa VI, 29, 1. SrUof VI, 8, I. 'Tnfp^fpftaioi VI U, 47, 87. Sfdfxiag VII, 10, 4 — VIII, 2, 4. 6. Sfvra/fipfift Vll, 37, 3. ^arovTi?. Ill, 1, 6. Sfpaflfi VII, 35, 3 — VIII, 12, 8.27. 4>aeaw 11, 29 ~ VI. 3, 1 - VU. 2ij» II, 55, 1 — VU, 39, 3 —VIII, 6, 8; 36, S. 12, 21. «/'aoi/ VIII, 47, 86. VIII, 1, 14; 6, 4. i r' I, 8, 2 - U, 1, 4; 6, 16; VUI, 1, 14. H 1 9. 8; 22, 6; 63, 2; 57. 6; 63, 2 - Jfa/i 11. 14, 8. I 1 III, 4, 7. 9; 15, 2 - IV, 9, 1; 11. 2; AVoif V, 12. 2. ' 1 14, 1 — V, 8, 2; 20, 9 - VI, 18, 2; AVxyavafof I, 8, 10 - VUI, 13. 26. 638 INDEX NOMINUM PROPRIORDH. Xff ovfilfi VI, 80, 9 — VII, 36, 8; 47, 8 — Vni, 12, 8. 27. Xttitln II, 60, 6. XQiaxiavbi I, 8, 28; 88, 3; 46, 1; 68, 7 — III, 12, 1 ; 16, 8 — IV, 1, 1 V, 1, 1; 2, 1; 10, 2; 12, 5; 19, 8 — VIII, 1, 21; 44, 4; 47, 71. Xpiaxix; I inscr.; 4, 1 ; 6, 12 — II, 6, 7 7, 1 ; 20, 1. 10; 21, 9; 24, 8; 26, 9. 11 26, 1. 6. 6; 27, 4. 6; 28, 8. 6; 80, 2 82, 3; 86, 2. 6; 48. 2; 44, 3; 46, 2 47, 2; 56, 1. 2; 67, 20; 69, 1. 2 60,8; 61,4.6 — III, 1,2.5; 6,6 7. 2. 8; 8, 8; 9, 8; 12, 8; 16, 8 17, 4; 19. 4 — IV, 9, 2; 18, 2 14, 2 — V, 1, 1. 2. 8. 6; 2, 2. 4 4. 1 — V, 6, 8; 7, 18. 20. 23. 24; 9, 1; 16. 2; 17, 1; 19,6; 20, 3.4. 7. 12 — VI, 10. 1; 11, 1. 2. 3. 10; 18. 2; 16, 2; 16, 2; 18. 1; 19, 4; 22, 1; 24,2; 26. 1.2; 26. 1; 30,2 - VII. 1, 2; 22, 1; 26, 6; 26,4; 28, 1. 2; 80, 1; 88, 6; 84, 1 ; 36, 6. 10; 86. 1; 37, 1. 6; 38, 4. 7; 89, 1.4; 40, 1. 8; 41. 4; 42. 8; 48. 4. 6; 44, 2; 46. 1. 8; 47, 8; 48, 2 - VIII, 1,8.6.9. 10. 12; 8, 2; 4, 6; 6, 3.7; 6, 6. 6. 8. 11. 12. 13 etc. XQtatbi Itjdovi VII. 82, 6; 49 - VIII, 16, 6; 89, 4; 46, 8. 12. 'Oatjh n, 17. 6. +-|. «i9nvyfta VI, 27, &. ay«S«J»', ro I, 8. 3 — II. 13, 8; 17, 6; \ 84, 7; 66. 2 - III, 13, 1 - IV, 6, 4 — VI, 9,8- VII, 18, 2; 20, 1 ; 33, 1 86, 8 — VIII, 12. 6. 46. 48; 13, 10 «ytt*^ I, 2, 3 — 11, 6, 6; 6, 7; 12, 3 14. 5; 15, 1; 30, 1. 8. 10; 21, 1 23, 4; 24, 7; 38, 2; 63, 4 — III 3.1; 4, 2 - IV, 14, 1 - V. 7, 4 14. 3; 20, 2; 22. 5 — VI, 24, 1 - VII, 2.6; «, 3; 18, 1; 20, 2; 35, I; 45, 2 ; 49 — VIII, 6, 1 ; 6, 6; 9, 6 etc. etyadorijv VFI, 43, 4 — VI 11, 9, 8; 12, 7. 20. ffdya&otavvt) 11.21,8; 22, 12. 14; 63,9. ^yaU.lafta VII, 86, 4 — VIII, 29, 3. eyakliiiofjat II, 66, 3 — V, 3, 2; 10, 1. «iy€tUinat,- II, 82, 3; 41, 4 — V, 10, 2 ; 20, 8 — VIII, 9, 6. ^yuftia VI, 10, 2. iyaftoi; III, 4, 4 — VI, 17, 1 — VIII, 82, 4; 47, 26. ttyoYaxTfiati II, 48, 3. i VII. 36, 2. dyfy^i II, 68, 6. dyi*-vt,io<; VI, 10, 2 — VII, 39, 2; 41, 4; 42, 3; 44, 2; 47, 2 - Till, 5, 1; 6, 8. 11; 12,6. 7; 14,8; 48,8. ttyidl;w II, 26, 15 — III. 18. 2 — Vli, 24, 1; 35, 9; 39, 4; 42, 3; 43, 6 — VUI, 8, 6; 11, 6; 12, 87; 13, 10; 16, 6. 8; 29, 8; 84, 8; 41, 4. ayiuofta II, 28, 7 — VI, 6, 8 — VUI. 6. 4. uyiaofio^ VI, 30, 7. ^^H itytot, oi ri'^'h. Hi - IV, 9, 2 — d6f).(f,Afi VIII, 47, 19. ^^l V, 1, 8; 4. 1; 7, 4. 9. 23 - VII, ddf).ioi II, 56, 4. 48, 3; 61. 2; .52. 2; 63, ayphg 1. 1, 2. 6; 4, a — VH, 3, 3. 8, 8 - IV. 4. 4; 6, 6; 7, dyiwTiytio III, 7, 7 — V, 19, 3 — 7, 4; 9. 1; U, 12 — VI, a» VU. 18, 2. 23, 2 - Vlt 2, 6; 8. 9j dypv:ivitt 11, 66, 8. vm, 12, 7, 47, 80. dyyjvoiu I, 6, 4. dAoxiftof 11, 8, 2. aywy^ II. 41, 6 — HI, 8, 2. dSo'f.oi; II. 21, 1. a,".iJv V. 6. 10 - VI, 2, I — vm, dSoiia V, 7, 7 - VU, 24. 32. 15; 41, 8. dSyavTii IV, 2, 1. dywviXofitti n, U, 6. d6vvatoi lU, 19, 1. 6. adettt II, 47, 1. diwyodoxtitnt; VII, 86. 10. ddfltpii I, 7, 8; 10.4 - 11, 58, 1 - d^yaoi VII, 33, 8 ; S6, 9 — T 111,6,2; 12, 4 - VIII, 2. 9; 47, 19. a^viiov VIII. 47. 7a i ■ INDEX YOCABULORl;M. 641 a, 44. 4. 1; 9, 2. 8 — VII, 84, 7; 86,6 , 12,10. 26. 48; IS. 7; 16,4. V, 6, 2 - VI. 6. 4; 7, 8; - VII, 26, 2 - Vm, 12, 19- V, 7,8; 19, 8 -VI, 10. 1; - Vn, 27, 2; 88, 6 — VIII, 33; 16, 8; 41, 4. VI, 1, 1; 4, 2; 11, 8 - ,2.6. 21,2- VI, 9, 6; 18, 1. 3; ni, 9, 8 — VI. 10, L noi n, 68, 6. V, 2, 2. II, 20, 1; 67, 14 — III, 9,2 8, 2 — vm, 46, 1. V, 1, 6 — Vni, 18, 6. . 4. 1. 6, 10; 7, 10. }( m, 16. 4. J, 21. 8 - V, 14, 8. inscr. — U. 22, 9; 28, 1; «2, 1; 44,1; 60, 2; 62, 1 — 11; 19, 4 — VII, 2, a 1, 16, 1; 36. 6. xhi V, 7, 16. m. 7, 7. 62. 2 — V. 6, 7 — VI, 11, 1 , 33, 8; 86, 10; 89. 8 — 0, 3; 12, 7; 48, 2. ), 1. 2; 10, 8 — II, 10, 5; - Vni, 18, 14. 2. 3. 6,9. 10; 14, 16. 17; 21, 4. 7; 42, 6; 61, 2; 62, 1 — V, 9, 2; 17, 1;19, 4 — VI, 12, 18. 16; 6. 8; 28, 6; 27, 3 — VII, - VIII, 47, 68. ftOTOv) I inscr. — II, 33, 2; 21; 61, 4 — V, 1, 2; 14, 7 16, 4 — vn, 26, 4; 26, 4 — 1, 6; 12, 87. 89. 40; 18, 16; 41, 8. f« VI, 28, 7. 0 II, 14, 14. :, DiDASC. R GORSTIT. AP. L ttfvfati VI, 22, 6. ttiviw n, 66, 2 — vn, 46, 2; 47, 2; 48, 1. 2 — vm, 7, 6; 12, 48. ttlvot n. 66, 2; 69, 3 — IV, 6, 4 — VII, 86, 6; 48, 8 - Vm, 12, 9; 13, 10; 16, 9. atvtyna VIU, 46, 5. alS II, 67, 12. alpfoti II, 6, 17; 21, 8; 68, 1 — VI, 1, 1; 4, 1; 6, 6; 6, 1; 6, 8; 7, 1; 9, 6; 12, 1 — VII, 88, 7 - vm, 1, 11. alpeaiwT^S H, 21, 2 -- VI, 6, 1; 18, 1; 26, 1; 26, 1. aifstixos n, 61, 1; 62, 3 — VI, 16, 1 - vm, 84, 12; 47, 46. 46. 62. 66. 6& 76. ofp© I. 1, 9 - VU, 47, 8; 48, 2 — vjn, 1, 1. aTo^ijOig I, 3, 3 — m, 19, 7 — VII, 84, 6 (nivTa»Xog) — VIU, 12, 17. ala9rixoe VH, 42, 8 - Vm, 12, 7. 49; 87, 2. ataxpoxepd^S II, 6. 1; 9, 2; 60, 1 - III. 7, 7. alaxeokoyla V, 10, 1 — VU, 18, 1. aiaxeoloyoi VII, 6, 4. alaxvvri V, 7, 8 - VU, 18, 2 — vm, 1, 10. ahniia V, 20, 17 - VUI, 6, 6; 16, 8. atria V, 14, 10 — VI, 20, 6 — Vm, 1, 4. 18; 6, 1; 12, 6. 49; 27, 8; 82, 2; 47, 8. 14. ahioi I, 8, 6. 6 — II, 10, 2; 36, 3; 41, 8 — m, 17, 2 — V, 6. 6; 14, 18 — VI, 11, 8 — VII, 9, 1; 15, 1; 31, 2; 36, 10; 36, 6 — VIII, 47, 8. 63. alx/JiakwTli,(o lU, 6. 6. atxfiaf.TOi IV, 9, 2. aitav I, 1, 8; 8, 2 — II, 14, 11; 21, 7; 22, 6. 7. 14; 27, 4; 35, 8 — m, 4, 9; 18, 2 - IV, 6, 4 — V, 6, 8. 10; 7, 1; 16, 2. 8; 19, 7; 20, 2. 9 — VI, 10, 2; 12, 13; 18, 8; 26, 1. 8; 80, 2. 8, 10 — VU, 24, 1; 26, 4; 27, 2; 38, 8. 4. 7; 84, 1; 88, 6.8; 41 ^^^ 642 WDBT TOCABTLORUM. ^M ^^k 41, 5. 6. 7; 43, 4; 46, 2. 8; 46. 16; dxQoafia II. 61. 2 — VI. 22. 6. ^H 48, 8; 49 - VHI, 1. 10: 3. 2; dxtfo^voTta VI, 14, 6. ^^P 6, 1. 7; 6, 13; 7, 6. 8; 8, b etc. dxiioycavtalo^ V, 16, 10. i ^^^ aiiiii'ti =» nvfvftara VIII, 12, 8. dxQo3(iva VII, 29. 3. ^ aliuvtoi I inscr.; 3, 8. 7; 6, 11; 7, 11 ; dxQoar iyiov II, 67. 6. ^K 26. 15; 28, 9; 33. 3; 47. 3; 62, 2; dxpoiuftevoi VtQ. 6, 2; 12, 2. ^H 66, 2; 60, 1. 7; 61, 1 - IH, 1, 5; dxiiiazriQid^m VUI, 47, 22. 23. 24.^J ^H 12, 2 — lY, 3, 8; 7. 4 - V. 1, 8; dAa^ovf/o VII, 6, 6; 18, 1. ^| ^H 4. 1; 6, 6. 7; 7, 8. 7; 19, 7. 8 - dAaC<^v I, 3, 2 - II, 21, 1; 24, 1^| ^H VI, 26. 3; 30, 7 - Vn, 25, 3. 6; dlexiogofpotvla V, 18, 2; 19, 2. S^H ^^1 32, 6; 39, 2. 6: 36, 7; 39, 3 - VII, 31, 5 — vm, 34, 1. ^H ^^ VIII, 5, 6; 9, 5 etc. akixtog VI. 10, 1; 11, I. ^H V a;rd*aetOf II. 26, 16; 28, 8 - VI, d;.f jfTpuciv- V, 19, 8 — VIU. 34, |H ^^ 4. 3; 12, 6; 20, 8; 27, 4. 6 — dksxtani V, 14, 6. 20. ^} ^B VIII, 7. d).n»(ia II, 27, 6: 42, I; 44, 1 - ^^^ axaiQOfnomtfi; I, 4, 1. III, 4. 4; 13. 1; 19. 5 — IV, 4. 8; ■ dxai(>o7tf(iinttTT)Z0i 1, 6, I — IV, 14, 8. 6, 4 — V, 6. 5; 7.4; 9, 1. 2; 17,2; H axccifo^ I, 3. 6. 20. 3. 8 - VI, 9, 6: 16,3; 27,4.5 ^^ a*a*ov HI. 6, 1 - VII, 8. 3. — VII, 18. 1; 22. 6; 26, 4; 32,2 ^^1 dxafjaro^: VII, 35, 9. 83. 8. 4; 35. 9; 37, 1; 39, 3. 4 ^H axAfda VI, 6, 2 — VIT, 40, 2 — 46, 3 - VIII, 4, 5; 7, 6; 0. 9 ^H 10. 6; 11. 6: 12, 40; 16.3: 18, I ^^H axard}'}'woTOC VIII, 32, 4; 26, 2; ^H ^H dl7j»tvw II. 38, 1. ^^ ^^H dxatavdyxaato^ VI, 20, 2. d),^9ili I. 1. 7 — II, 4, 6: 8, 4; 46, 6; ^^B dxaidnavarog III. 7. 6 - Vltl, 12, 27. 49, 4; 50.2; 68.1—01. 12, 2- ^^^f dxataaxfvaarov VII, 34, 1. IV. 8, 1; 4, 1; 14, 2 — V, 12,6; W dxaiaoTao/a LI, 43, 3 — VI, 5, 6 — 16. 3 - VI. 9, 4: 16, 3 - VU, 1 VIII, 4(>, 12. 81, 6 — VIII, 2, 7; 4, 6; 12. 29. H dxaxovopiaaxoi; VI, tO, 1. «Ai;»irof II, 6, 17; 56, 1 — HI, 3. 1 ^^ dxlvdwviaroq VIII. 10, 4; 12. 40. - V, 6. 10; 9, 2; 16. 6 — VI, 28, 1 ^^H dxftttioi IV, 2, 1. — vn, 26, 3: 28, 5; 36, 2; 41, 4 ^^H dx//^ III, 2, 1 — IV, 11, 6. - VIII, 1, 1; 6. 1; 6, 11; 8,^d ^H dxo^ II, 49, 6; 57, 18; 68. 4 — 111, 16, 7; 18. 1; 89, S. ^1 ^H 7, 6 — V, 16, 4. 10 — VI, 22, 6 — aXifi'Q II, 63. 1. _^H ^^ VII, 88. 4 - VUI, 12, 7. 10. dliayrffAa VI, 12. 13. ^^^| W dxoivvH'tjioi Vm, 47, 10. fl^^H 1 dxa).aaTog IV, 11, r>. dD.uYfia IV. 7. 2 — VI, 28, ^^^^ I dxo).ov»ia III, 9. 4 — MI. 42, 1 - elAAoyevr),- II. 27. 1. ■ vm. 4fJ. 10. d;.Aorpio? = did^olo^ VII, 1, 3 - ^L cxoiJotof U, 48, 2 — VIU, 9, 3; 41, 2. vm, 6, 6; 7, 2; 12, 47: 16, a ^J ^B dxpaaia III, 2, 2 - VI, 28, 3. d7a.6if>vX»>; V, 19, 4. ^| ^^ dxQi^tta II. 44, 2. aXfiti VUI, 12, 22. ^^ I dxQtaia II, 10, 3; 21, 8. akoyoi U, 14, 3; 19, 2; 86, 1; 8«, 1; I axp^roi,- II. 10, 1: 14. 3; 21. 2 — 48, 2; 67, 12 — V, 7. 10; 12, ! 1 VII, 87, 2. — VI, 10, 2; 28, 2 - Vm. 1, U 1 INDEX YOCABULOBUV. 4>4d Aufof 9roc I, 10, 4. C V, 18, 1. aoi n, 22, 6. 7. «y VII, 29, 1. tintiS VI, 18, 2; 18, 4. «C n, 26, 6; 85, 4 — Vn, 87, 8. Miftttpw I, 3, & 4. 6; 6, 9; 8, 18. 19 - U, 6, IS; 7, 1. 2; 9, 1. 2; 10, 4. 6; 11, 2; 12, 1. 8; 18, 1; 14, 8. 4.6. 15. la 19; 15, 1. 2. 8; 16, 1. 2. 8; 17, 8. 6; 18, 1. 2. 5. 7; 20, 6. 7. 10; 21, 4. 6; 22, 1. 12. 18. 14; 28, 2; 24, 2. 8. 6; 88, 8; 41, 1. 5; 46, 6; 47, 2; 60, 2. 3; 68, 2 — IV, 11, 5 - V, 7, 18 — VI, 6, 3; 15, 6; 17, 2 - VII, 86, 1; 48, 4 — VHI, 9, 8. 9; 12, 26; 47, 27. tifT^fta U, 16, 4; 16, 2. 4; 48, 2. S - VI, 28, 2 — VII, 6, 8; 14, 8 - Vm, 12, 89; 41, 2. ta^la I. 8, 7; 8, 18 — U, 6, 10. 12; 7,1; 12,8; 13,1.2; 14,19; 16, 4; 17, 4. 6; 18. 2. 6. 6; 20, 4. 9.11; 31, 5. 6; 22, 9; 28, 1; 24, 2. 5; 25, 7. 9. 10. 14. 16; 83, 2. 8; 85, 1. 8. 4; 40, 2; 41, 4; 48, 1; 63, 2. 6. 7; 00, 6; 62, 2 — III, 4, 6. 7; 18, 1 IV, 6, 2; 7, 1 - V, 8, 2; 16, 4 16, 7; 20, 19 — VI, 11, 4; 16, 8 28, 2 — VU, 5, 8; 6, 1; 12, 1 87, 2; 89, 4 ; 41, 8; 42, 2. 8; 43, 4. 5 47, 8; 48, 2 — VHI, 1, 10; 5, 7 9, 4; 46, 7; 47, 52. tagtwXog n, 12, 2; 13, 5; 21, 9; 22, 12. 18; 24, 6; 61, 1 — IV, 6, 7; 8, 2 - V, 14, 8 — VI, 18, 7 — Vn, 14, 8 — VIII, 9, 5. 8; 47, 52. taxos U, 1, 2. .tlkixToe II, 14, 8. ikeia n, 17, 6 — IV, 11, 5 — VIII, 46, 4. enmoi II, 26, 6 — III, 8, 1 — VI, 14, 3; 15, 1; 16, 4 — VU, 26, 8 80, 2; 88, 2 - VUI, 4, 2; 5, 6. 7 10, 9; 11, 4; 12, 49; 18, 8; 41,6 48, 8. dft$aiTevtoe VII, 85, 9 - VIII, 12, 7. dltexttvavevazoi VII, 85, 9. ttltsxavorjftoq II, 41, 9 — VI, 18, 1. tt/teTanetOTot V, 8, 2. d/terdntaTog VII, 35, 10. d/thfijtoe II, 22, 12. d/tetfitt II, 40, 8 — VI, 28, 2 — VII, 6, 8. ttfterpot U, 46, 8 — V, 10, 1 — VI, 20, 6. dfi^ I, 1. 8 — U, 14, 11; 22, 14 - III, 7, 8; 18, 2 — IV, 5, 4 — V, 6, 10; 14, 2. 6 — VI, 30, 10 - VII, 24, 1 ; 25, 4; 27, 2; 88, 8 ; 45, 3 46, 15; 48, 3; 49 - VUI, 8, 2 ; 6, 8 6, 18; 7, 8; 8, 6; 9, 10; 11, 6 12, 27. 51; 13, 10. 11. 13. 16; 16 5. 9; 16, 5; 18, 8; 20, 2; 21, 4 22, 4; 29, 8; 87, 8. 6; 88, 6; 89, 4 40, 4; 41, 6. 8; 48, 3. dfiijtbe U, 63, 2. 4. dftfios VU, 83, 4; 35, 2 — VUI, 12, 18. d/tv^OTfvtog VUI, 47, 67. dfiv^aria U, 12, 8. dfivbe U, 16, 4 — VU, 47, 8; 48, 2. dfiotfiij U, 52, 2. dfioXvvTfK UI, 7, 6 — VI, 11, 6. ofiTtekoi VI, 18, 2; 28, 5. dftnelwv I inscr. — U, 16, 4 — V, 16, 9 — VI, 5, 2. 8; 18, 4. d/ivnroi U, 57, 21 — VII, 25, 6. 6; 39, 1 — VUI, 34, 11. anvva II, 62, 1 — VI, 23, 2 — VU, 2, 4. dfi^iaofioi II, 25, I. dfitpl^iog VU, 34, 5. dfi^tiwvfii IV, 9, 2. aiiwiAOQ U, 3, 1; 20, 4. 10; 26, 9; 37, 2; 57, 1; 61, 6 — UI, 19, 1 — VI, 19, 2; 23, 7 — VII, 47, 3; 48, 2 — VIU, 12, 36; 15, 4; 16, 5. dvttpiwatg VU, 32, 8. dvayewdto U, 26, 4; 33, 2. dvayBVvtjaKi VIU, 8, 5. dvayivtiaxw I, 6, 2; 6, 7 — U, 18, 5; 26, 3; 67, 5. 7. 8; 68, 4 — UI, 7, 7 — V, 16, 3; 19, 3; 20, 3 — VI, 80, 4 — Vm, 22, 8. 4; 84, 10. 41* ^^H 644 ^^^^ INDEX T0CA3UL0SDM. ^H ^^B dvdyxf} VI. 20, 3. 7; 21, 1 - VIII, dvd?io>i II, 56, 4 — III. 8. 2. 3^^ ^^H 27, 3-, 46. 4: 47, 54. V, 14, 21 - VII, 24. 2 - VIU. 13. 10. ^^H dvaYvmoig II, 39, 6; 54, 1; 69, 4 — a»'C5vpi? I, 3. 9. 10. ^^1 VI, SO. 2 - V11I, 5, 11. dvdn(tv'f.a VIII, 12, 9. ^^^ ^^H dvdyvtuofitt II, u, 4 ; 57, 6 — VIII, 43, 1. dvanavfAa III, 6, 5. ^^H ^^H dvayvwazjji II, 28, 6; 67, 6 — HI, dvajiavoftai I. 10. 4 — 11, 38, 2 ^^ ^^B 1. 3 - VI, 17, S; 27, 6 — VI, 80, 7 VIU. 11, 2; 13. U: ^^H VIU, in, 10; 12. 43; 13, 14; 21.1.2; 41, 1. 2. ^^H 28,7.8: 31,2; 46. 13; 47, 26. 4,S. 69. dvdnavaig I. 3. 7; 6, 11 — U, 21, 7 ^^M ttva6ft^4i U, 65. 1 — V, 18, 2 — — V. 6. 4 - VI, 30, 8 — Vni, ^^B VIII, 34. 6; 87. 2. ^^^^H avaSvan; III, 17, B. ttvdnripo^ VIII, 47, 77. ^^H avdaefict 11, 10. 4; 25, 16. dvan^giuaii VIII. 12, 11; 16, 3. ^^M dvaiarii 1, 7, 6 - 11. 14, 2 — lU. 6, 4. dva^i{t^ftt/to<; I, 7, 9. ^^ ^^H avaittttxzo^i 11. 25. 7 — VI, 23, 5 — dva^fioatoi I. 3, 11. |^H ^^m vm, 5, 46, 15. dvaftxla VII, 24, 3. ^* ^^^H dvaipfoti II, 61. 1. dmi»xoi VI, 8, 2; 10, 2; 11, 1 — ^^^1 dvati^iTfig V, 14, 9. VU, 36. 9 - VIII, 6. 1; 11, 2; ^^^1 ttvaioxvvTO^ III, 6, 4; 7, 3; 15, 4. 12, 6. 7; 37, 2: 47. 49. ^^m dvaitioi 11, 21, 8; 42, 6; 62, 1 - dvaardatfiog II. 59. 3 — V. 17, 2 - ^^1 IV, 6, 4 — V, 14, VII, 80, 1 ; 36, 2, ^^H dvaxfififvoi II, 56, B — III, S, 1; dvdatttaii V, 7. 3. 4. 6. 7. 9. 12. 14. ^^^ 19, 6 — VII!, 11. 12. 16. 16. 19; 16,7: 19.7:20, 1.19- H dvaxfif^akooi I. 1, 4. VI. 6,2; 10. 1: 11,3.9: 14.2:26,8: H dvaxffivw II, 51, 2; 68, 1 — VID. 80, 4. 9 — VII. 25. 2; 36. 6; 38.5; ^^_ 41, 8; 43, 2- VIII. 12, 20; 41,4. ^^^H dvdxQtoti n, 52, 1. dvdataats xvgiov U, 69. 4 — V, 7. ^^^^ dvaxvxlfjoti Vll, 36, 4. 12. 80 — VT, 26. 1 : 30, 9 — VII, ^L^ dvakafjifidvat V, 7. 30; 19, 2 — VI, 22. 6; 28, 3; 39, 6 — VIII, 1, 10; ^^B 12, 6; 30, 9 — VII, 41, 6; 46, 15 12. 38; 33. 2. 3. ■ - VIII, 1. 10; 12, 34. dvaotavQoat VI. 16, 4. avaAy^C 11, 41, 8. dvaaxgiifw II, 6, 12; 18, 8; 61.2- dvdlTjXfn V. 20. 2. 4 - VII, 39, 6 — VI. 12, 12. vm, 33, 4; 48, 16, draaz^oifii 11, 6. 6; 18, 5; 23, 2: dvaUoiwTo^ VIl, 35, 9 — VDI. 16, 7. 88, 1; 39. 6: 49. 1. 4; 60. 1. dvaloyia H, Hi. 4 — V, 1, 3. elroroA^ II. 57. 8. 14 — V. 7, 16 - dvdloyoi U, 34. 3; III, 19, 1. VI, 23, 6 — VU, 46, 2 — VIE, 12, 19. dvafidQttjtoi II. 18, 1. 4; 14, 7; dvaxQBntixhq II, 61, S. 18, 1. 4. 6; 24. 2 — VID, 6, 8; dvargonivii IV, 6, 6. 36, 3; 37, 3: 38, 2. dvax(tonii U, 20, 2 — III. 5, 4 - dtdfufjoii V, 19, 7 Vm, 12. 87: VIII, 47. 82. 42, 6. dvarpoifii IV, 2, 1. dvaptv'fioAo^- III, 2, 2. dva^alpetoi; VUl, 10, 3. dvavdpia V. 14, 13. draTR7ioi')nr);v- VII, 12, 2. ana^^C II, 24, 3 — V, 7. 12 - ^H a»T/d<;^os' 11, 56, 3 - M, 18. 2. Vni. 12, 33. H ^^^H dmxtififvoii :=s Atdfioi.oi III, 7, 1; dnaidtvala II, 6, 12. ^^| ^H dnaidfvxoi II, 5, 3. ^^| ^^H dvrtka/jtfiavo/iai 111, 3, 1 — V, 3, 1 dnakyiiu I, 8, 19 - 11, 12, %. ^^ ^H — VII, 38, 1. 2. 3 - vm, 6, 5; onapoAoy4orffsIl,26.12 — ymilA 1 ^H dnapaitjOtiTwi VI, 29. 4; .*MI, 2. ^J ^H dTTar.'nrtu^ VUI. 11,5; 12,45; 13, 10. dnagiaxw I, 3, 12. ^H ^^H a>T(/oyia II, 42, 5; 45, 2; 47, 1. 2; dnapxil II, 25. 2. 6. 15. 16; 26. uH ^H 64, 1. 6 — V, 16. 9 — VIII, 47, 87. 27, 6; 28, 2; 84, 6; 85, 4 - VlB^ ^^^H dvtlTiaXo^ VI, 14, 4. 29, 1. 3 - VIII, 10, 12; 80. I. 3; ^^H dniivnov VII, 25, 4. 40, 1. 2; 47, 4. ^H atr/rvnof V, 14, 7 - VI, SO. 2. andp^ofiai IV, 9. 1. 1 ^^H dvvfiQtaxoi; 11, 50, 4. oTtdtfi I, 3, 9 II. 6. I; 62. 1 - ^^H avt';rd;((>(roe IV, 2, 2. m, 18, I - VI, 9. 3; 16. 2. i. ^^H ai^;roncoc UI, 1, 1. 18, 4.9.10 — vm. 1 1.6; 12,90. SS. ^^H dvvnoaxuTo^ II, 22, 12. dntnij).6i II, 43, 4. ^^1 a|/a II, 10. 1, 11, 1; 23, 1; 26, 4; anavatog VII, 36, 10 — VIIl, 12, 4f*. ^H 41, 4 — III, 10. 2 — V, 7, 4 — dnavtofiokiut W, 63, 4. ^H VI. 27. 6; 3U, 8 — VII, 23, 4; dnn^^i III, 15, 4. ^H 88. 6 — VIII, », :>. 10; 31, 3; dnfu^ II. 23. 12; 41, 6; 4«>, I - ^H 46, 3. 14; 47, 29. VIII, 7, b. ^^1 dfiontoro? II, 64, 3 - V, 9, 2 — dnn'paoTog 11, 8, 2. ^H VI, 10, 2 - vm, 47, 74. dniiQla II, 19. 1. ^H aftoff 11. 1, 3; 3, 4; 4. 2; 6, 6; 16, 2; anftpoc II, 16, 4 — III. 6, 6 - >1. J ^H 16, 3; 22, 13; 25. I. 9; 34, 6; 8, 2; 10, 2. ^H ^^^^ 41, 1; 54. 2 - III, 6, 4; 12, 2; dnfpiyffttifoq VII, 86, 9. ^^^| INDEX VOCABULOBUM. 647 I I I dniploraroi; III, 3, 2. dnixofiai I, I, 2; 3, 6. 12; 6, 1. 6. 7 — II, 62, 4 — IV, 7. & — VI, 10. 2.3; 12, 13. 16; 18, 1; 19, I; 26, 1; 27, 7 — VII, 2. 4; 40, 1 - VIII, 47. 61. ihnviii U, 16, I; 67, 1. dmaxitt U. 39, 4; 60, 3 — V, 16, 2. 8; 19. 8. aniatoi; I, 10. I - II, 6, 6; 8, 1; 46, 1. 2; 67, 21 — III, 6. 6; 16, 1 - IV. 4, 8 - V, 16, 4 — VI, 15, 6 — VIII, 1, 2. 3. 4. 17; 6, 2, 12, 2; 23, 4; 32, 12; 34, 8; 47, 27. 46. c'nilan;; I inscr. — VII, 46, 3. tailtjazia III, 7, 6. anktiOTOi II, 25, 3 - III. 7, 3. 7. anlovi I. 1, 7 — It, 35, 3 — lU, 4, 2 - VI, 19, 2. dno/ldlXat U, 18, 3; 67, 14 — IIT, 1. 4 — VI, 1, 2 — VUI, 23, 4; 82, 3. 7. 8. 9. 10 etc. an6fikr)T0i II, 47, 3 — VIII, 12, 44; 16. 8. Mofiokii VI. 27, 7. dnoyivwaxtu I. 8, 19 — II, Si), 4. anodeiSti V, 7. 16 - VIU, 1, 4. anodidutfii I, 1. & — II. 1, 1; 22, 8; 41, 4; 46, 1 - III. 1, 3; 14. 1 — rV, 8, 2; 14, I - V, 1, 3; 7, 27; 20, 2 - VI. 7, 3; 22, 6 - VU, 82, 4 — VIII, 9, 6; 10, 5; 12, 88. thtoJoai^ VIII, 12, 10. dno»ijxtj IV, 5, 8 - VII, 29, 1. dno^v^xw II. 6, 9; 7. 1; 12. 2; 14, 10. 16. 17. 18. 19. 20; 18, 2; 22, 2; 26, 2 — III, 7. 3 — V. 17, 1 - VI, II, 4; 28, 4; 30, 6 — VH. 26, 2; 86. 2. 6; 41, 6 - VIU. 1, 10; 6, 13: 12, S3. nnoxa^larrifn II, 41. 2. 4; 66, 4 — VUI, 9, 4. 6. 10; 10, 14. ^noxalvipK; I, 6, 13 — III, 13, I — VII, 48, 4 - VUI, 26, 2. moxonzm U, 41, 7. 8. 9. fxnox^Vipoi VI, 16. 3. unoxiiivtu II, 37. 4; 42, 1 — IV, U. 2 — V, 4, 4; 16, 9 - VI, 24, 2; 28, 4 - VII, 3, 2; 6. 5 - VUI, 47, 66. dn6i./.ff/i I, 6, 11; 8, 21 — II, 8, 2; 10, 6; 14, 11; 16. 8; 18. 6. 8; 20, 6. 7. 8. 9; 24. 1; 39, 6; 41, 1. 3; 55, 2; 66, 2; 60, 7; «2, 1 — V, 4, 8. 4; 7, 2; 18. 4 - VI, 8, 2 — VII, 4, 4 - Vin, 12, 20. 26. 30. djiolXva Vin, 2, 8. dnokoytofiat II, 18, 7; 25, 7; 51, 1; 59, 3; 60, 4. 6; 61, 1. I dnokvfu VIII, 9, 11; 15. 10 (jdno- Ivfadf); 36, 1; 38, 1. ttno//ada()6w 1, 3, 11. dn6v7](ioi II, 49, 4. (ZTiovtjatfvfo V. 13, 4; 14. 20; 19, 7. dnaiTjatiZ.ofiai V, 19, 2. tinonofinaloy II, 35, 1. dn6(tpvt(nii VIII, II, 12. dnoQvnwaii; VII, 22, 6. dnoaxevri VI, iJ, 2. dnoaxhfpotu II, 41, 9. dnoatd\^(u 1, 7, 8. dnoaraaia I, 6, 1. dnooxaaii V, 6, 7. dnooTaritu 11, 20, 6; 60, 4. dnoatdiii^ VI. !), 4 - VUI, 7. 2. dnoaTfX)Mt II, 60, 6. 7 - III, 6, 3; 9, 4; 16, 1 - V, 7. 28. 80; 16,9; 20, 2. 4 - VI, 8, 1; 11, 4; 12, 7. 16; 16, 4 - VII, 22, 1; 26. 2; 26, 3; 88, 7. 9; 41. 7; 43, 2. 4 — VUI, 1, 10; 46, 1; 47, 4. 74. dnooTfittjtfii II, 6, 1. dnoarif/ta U, 41, 8. dnoaio>.fvt HI, 17, 2. dnoaxokixbi VII, 41. 7 - VIU, 10. 4. d:ioaTo).oi; tiL I inscr. — II, 24, 4; 26, 7; 28. 4; 39, 1 VI, 9, 4; 12, 1. 14. 15; 16, 1 VII, 41, 7 — Vm, 1, 2. 10. 21; 2, 8; 4, 1; 6, 3. 6. 7; 12. 43; 16, 11; 82, 1; 88. 8; 36, 1; 41. 5; 46, 13; 47, 86. 648 INDEX VOCABULOBITM. dnooTQifw II, t>, ft; 12, 2; U, 2. 19. 20; 15, 1. 4 — in, 8, 3 - IV, 10, 4 — VII, 12, 8; 18, 2; 89, 3 — VIII, 9, 5. 8; 12, 21. anoaipoi^ II, 14, 2 — V, 7, 7. anoavvayotyog U, 43, 1 — III, 8, 3 IV, 8, 3. dnmayii VII, 40, 1; 41, 3. dnoraoaofttti II, 6, 3 — III, 18, 1 — V, 6. 3. 4; 6, 1 - VII. 41, 1. 2. ditOTOfiOQ 11, 21. 1; 42, 5 — Vi, 18, 3. dnotpaivonai II, 42, 4; 46, 5; 61, 3 — IV. 6, 8 — V. 1, 4; 4, 2; 12, 4 — VI, 18, 3. 8 - Vin, 47, 74. dn6oO(ff^C VIII, 88, 4. dnpoaitoi VI, 11, 1 — Vll, 35, 9; 47, 2 - VIII, 5, 1; 6. 11; 16. 7. dnpoaxonoi II, 9, 1; 25, 3. dnpoaxdffiatoi Vill, 11, 6. dTtpoatonoX/jTtTOi; II, 5. 1; 9, 1; 42, 5; 47, 1 - VII, 31, 1 — VIII. 11, 5. dndileta II, 14, 12; 21, 3; 62, I — V, 6, o; 14, 20 — VI. 4, 2; 7, 4; 9, 8. 6; 16, 4. dpi III, 15, 2 — IV, 7, 4. dpaofiat m, 16, 2. dpyfw II, 60, 3 - VI, 20, 11 — VII, 36, 6 — VIU, .13. 3-9. opy/n II, 4, 7; 86, 2; 60, 3; 63, 6 — rV, 4, 1 — VI, 20, 9; 22, 3; 23, 3 — VII, 36, 4 - VIII, 47, 16. apyoff II, 1, 1; 4, 8, 5; 68, 1. 5. 6 - IV, 3, 3 — VII, 4, 3. dpyotpdyfti II, 60, 1. dpyvpiov III. 12, 4 - IV. 4, 2; 10, 1 — V, 14, A — VI, 7. 4 — Vn, 29, 8. dpyvQokoyita III, 7, 4. dpyvpovofAOi II, 37, 2. apyvpoc VIII, 47, 78. dpyvpovi; V, 12, 2. dpiaxna I, 8, 13. dpiaxut I, 3, 2. 7. U. 12; 8. 1 17, 28 — m, 4, 6 — rV*. 18, 1 - VIII, 4, 3. dpiatoi I, 1, 1; 8, 17 - n, ».», 42, I — VI. 23, 7. dpfxf] II, 14, 16 — III. 7. 5 - V, 15, 2 — VI, 28. 3 — VIII. 10, dpi9fifK: II, 22, 13; 66, 2 — V. 16, — VI. 8. 1 — VII. 2. 9. 36, I - VIII. 6, 6; 12, 7. 15; 22, 8; ♦S, 16. agtSftog rtwv awi^onivwr V. 13, S - VIII. 6, 6. 'ApiBfiol (fii/H.og) I. 3. 1 - It. 36. Ul — Vni, 47, 86. dp*aTfpa HI, 14, I — VIL ». J. dptOTOi VII, 40, 2 — VUI, 4. t: ai, dpfta VII. 36. 4. apftoZto I, 6. 13 — n, 16. 2; 27. «; 67. 21; 62. 4 — IV, 11. I -R 14, 8; 28, 6. apftovia III, 11, 3. .^ dpviw 1. 8, 4. 6 — II, 24, 4 - f 4, 1. 2; 6, 7; 7, U — U 6. 4; 18, 4; 26, 1 — Vm. 28. 4; 4:.«2. apvfjOi; V, 6, 6. dpviov 11,20, 12; 24, 4; 43. 4; — VI, 18, 10. dpvoe VI, 22, 3. apovpa vn. 40, 2. apnayii UI, 8, 2 VI, 27. 8 — 18, 1 — Vni. 46, 1. op7i«5 II, 6, 1 - in, 8, 2 — IV, — VI, 13, 3 - vn, 4, B. dppafiiov V, 7, 12; 19, 7 — VI, appi;»- VI, 28, 1. 4. 6. dppijTonoiog Vtll, 32, 11. dppt]toi VI, 10, 1. dppwaria VII, 37, 3 — VUI, |0l 12, 45. apatjv V, 7. 30 — VI, u. 3; — Vni, 47, 61. dpriyertji V, 7, 16; 16, 7. ipuoi II, 41. 6; 43, 8 — VUI, II, 4 11 INDEX VOCABULOHl'M. 649 ^iftOi n, 14. 4; 22, 10; 68, 6 — III, 4, 5; 18. 2 — IV, 6, 6. 7 — V. 7, 28: 18, 1; 20. 16 — VI, 22, 7 — VII. 24, 1; 26. 8; 29, 3 — VIII, 12. 36. 37. 38. 39. OQvnoi; II, 63, 5. apxayj-fiof VI, 27, 6 VII, 32, 3; 36, 3 — VIII, 12, 8. 27. afixmoyovia I, 6, u. apX^tlos II. 41, 1. 2; 67, 14 — VI, 12, 4; 19, 1. dpxfxaxo^' VIII, 7, 2; 12, 23. dpX^ II. 26. 1. 2; 36, 2; 56. I — »UI. 9, 2 - IV, 18, 1 - V, 7, 18; 14, 13; 16, 3; 20, 9 - VI, 8, 1; 11,10; 12, 5. 6. 9; 14,3; 27,9 — VH, 34, 1 — VIII 6, 8; 12. 9. 22; 37. 3; 41, 2; 47. 83. ttfX"^ '^ nvivfiara VII, 36, 3 — VIII, 12, 8. 27. Iopir'?y»W VI. 8, 2. dpx*fCf'^fvw VIII, 6, 6. epx*'earti(6i VIII, 46, 4. 14. ipX'fPfk II, 27, 5; 29 V, 6, B; 14, 9 — VI, 1,8; 6, 6. 7; 19, 3. 4 - VUI, 1, 14; 2, 2; 12, 23. 33; 46, 6. 6. 7. 13. 17. ^PZifpfVi «=■ iniaxoTioi II, 20, 1 ; 96, 3. 4; 27. 6; 57, 16. 18. 19 — VIII, II, 1; 12, 4. 6. 28. mpxtepevi Xpiatoi II, 26, 7; 26, 1; 27. 4 — V, 6, 10 - VI, 11, 10; 80, 10 — VII. 38, 3; 47. 2 — VIII, 12, 30; 46, 4. 12. 14. 17. a^if^atavvti VI, 2, 6 — VIII, 46, 3. 8. 10. a(>2« II, 10. 3; 11, 1; 14, 12; 26, 4 ■ — V, 13, 3. 4; 14, 1; 18, I; 20, 10 - VI, 2. 6; 4. 2 - VIII, 1. 19; 12, 16. 24; 37, 5. dfX*"* II> 11. 1: 17. 2; 19. 1; 22, 10; 26. 7; 26, 4; 28, 6; 34, 1; 46, 2; 48, 2; 67, 18 — V, 6, 8; 14, 10; 16, 3; 19, 6 — VI, 2, 8- 7; 10, 8 — VII, 2. 8; 16 -VIII, 1,19; 4,8; 6, 4; 16. 4; 87. 6; 47. SO. 66. 84. dpwyoi VIII, 11, 5. daagxoi VI, 26, 3 — Vni, 12, 81. daififta 11, 14, 30; 17, 6; 21, 3; 62, 3 — in. 18, 1 — IV, 6, 6 - V. 6, 5; 19, 3 - VI, 4, 8; 16, 8; 26, 3; 27, 8. 8 — VII, 38, 7; 39, 3. 4; 40, 2; 42, A VIII. 1, 10; 2, 3; 6. 6; 12, 17. 23. daf^iia VI, 16, 4; 26, 2; 28, 1 — Vm, 2, B; 12, 23. datfiijfta II, 20. 6, 38, 4 — VI. 28, 2. dof^t,!; I, 8, 19 — II. 9, 2; 12, 2; 42, 1; 61, I; 62, 3 — III, 9, 3 — IV, 6, 8; 7. 8; 10, 1. 4: 12, 1; 13, 1 — V, 1. 1; 2, 2; 7. 7. 14,28; 9, 1; 14, 9; 2dAfm II. IB, 6 — III, 1. 3 — aw/fjy VUI, 9, 8; 15, 8; 87, 6. ^^1 IV, 10, 4 — VII. 35. 2 — vm. dfaiQfua 11, 36, 6; 26, 1. 2; 34, 6. ^^H dfavtOTfjg VI, 13. 3. ^^H dava'/.Tis II, 21, I; 39. (i; 50. 3 — dtp{i(joi VI, 27, 2. 6; 28. 8. ^^H afiaii \\, 12. 1; 13. 1; 18. 2. 6. 7; ^^^H do3;>)/iro? I, 7, 6 — II, 41, 1; 60. 1 — atptatg afiapTi»tto<: V. 7. 18. ^^M dteliji VCI, 11, 4. «V/i?//t U, 46. 6; 68. 3. 7. 8. 9 — ^^P crt^/a 1. 8, 19 — VIII, 7, 6; 12. S3. III, «, 3; 14, 3; 18, 2 — V, 14,17 ^^^ aztfioi U, 47, 3 — VI. 30, 6. - VI, 5, 2. 4; 7, 4; 9. 4; 16, 7; H dttiit^Qtixoz II, 14, 7; 27, 4; 32, 8; 18, 3; 22, 1 — VII. 24. 1; 89. 4 ■ 60, 4 - VI, 2, 2; 28, 2. — VUI. 6, 7; 41. 2. ■ dr/uo; VII, 33, 8; 38, 4. d^ilaQYVQoi U, 1, 2 — HI, 7. 7 — H droi'/a IV, 3, 3. VII, 81, 1. H OTonfts VIU, 9, 2; 10, 8. dtpo^ia VU, 18, I. ^1 tttitaxioi I. B, (). d^opt^ta II. 16, 3. 4; 21, 8. 7; 38, H arptnrotf V, 8. 2 — VII, 86, 9 — 2. 4; 40. 2; 46. 4; 47, 8; 48, 1 - H Vni, 5. 7; 11, 4; 12, 49; 18, 8; III, 8, 2 — VI, 4. 3; 18. 1 - Vll. ■ 41, 8; 48, 3. 2, 8 - VUI, 28, 8. 7. 8; 82, 6; ^H aivipoi; III, 7, 6. 47, 6. 8. 9. 10 etc. H avftadsia VII, 18, 1. dipoftOftog 11, 50, 3 — lU, 8, 1 — 1 ■ avfrarfiyi II, 21, 1; 46, 4 — VII, 7, 8. VI, 19. 1; 20, 9; 30. 1 - VDl, 1 ^1 avttai^troi; V, 5, 5. 47, 13, 82. 73. 76. 1 H av»tVT{tt V, 7, SO. d^opfiij U, 17, 8 — III, 1.4- ■ av}.^ VI, 22. 3. VII, 36, 4. 1 m'fijffti- VI, 11, 8. difpoavvq II, 40, 3. INDEX VOCABULORUM. 651 n9Qt»v I, 7, 4; 8, 19 — II, S7. 6; 88. 2; 40^ 8 — III, 14, 8; IS, 3 — VI, 14, 4; 18, 6 — Til, 8, 1. 6. m^xavta YI, 9, 1. ^oftatia YI, 27, 6. axeavtos YI, 18, 10. axpovttt Ym, 12, 81. Aptvdiis n, 31. 1; 36, 7; 28, 9 — Y, 7, 1. 24; 9, 2 — YH, 26, 8 — Ym, 18, 1. tnfvxos n, 28, 8; 86, 1 — Y, 16. 6 — Yin, 46, 2. ^9ttoe Yin, 18, 8; 22, 4; 47, 82. fitaa^pla lY, 11, 8. fimkmelop I, 6, 18; 9, 1. 2. (taXlavtiov UI, 7, 3. fmrC^a II, 7, 1 — ID, 9, 1. 4; 11, 1; 16, 4; 30, 2 — Y, 7, 80; 16, 7; 19, 8 — YI, 6, 6; 7, 2; 16, 8. 4. 6. 6. 7; 18, 1; 27, 6 — YH, 22, 1. 2. 4. 5. 6; 26, 6; 40, 1. 8; 41, 4. 7; 44, 1 - Ym, 28, 4. 6; 46, 11. 17; 47, 47. 49. 60. 68. 80. fiami^Ofievoi III, 18, 1 — VII, 32, 4; 41, 1; 43. 6; 44, 2. 8. fitant^o/ievot (■- ^wtt^o/tevai) ID, 16, 8. 4 - YUI, 8, 6; 88, 1. fimriafta U, 7, 2; 89, 8 — III, 10, 1; 16, 4; 17, 1 _ Y, 6, 8 - VI, 16, 1. 2; 19, 1; 20, 9; 28, 6; 80, 1 — VII, 28, 1. 4. 6; 36, 2; 89, 2: 40, 2; 42, 2. 3; 43, 8. 6 — VIH, 88, 7; 47, 17. 46. 47. 60. fiififiuQOi VI, 16, 8. pifOi n, 26. 8. 12 — YI, 12, 11. 15. Pafivat IV, 2, 2. fiiowwi Vm. 41, 4. fiaatkeiu II, 22, 16; 28, 1; 84, 6 - lY, 6, 6; 18, 1 — YI, 2, 1. 2 — vm, 1, 19; 46, 8. fiaatXeia (9eov) I inscr. — III, 12, 2; 18, 2 — V, 1, 6; 4, 1; 16, 6. 6 - YI, 12, 8 — VU, 24, 1; 26, 3; 26, 4; 82, 4; 85, 9; 88, 9; 41, 6 — Yin, 8, 2; 10, 19; 12, 49; 16, 8. fiaaileh rov 9eov II, 6, 6 — V, 16, 8 — VI, 80, 7 — VII, 32. 6. fiaaiXeia vwv ovpavdiv II, 86, 2; 66, 1 — VI, 16, 6 — VII, 41, 8; 48, 2 — VIII, 16, 6. fiaatketot II, 26, 1; 67, 20 — III, 16, 3 — VI, 30, 2 - Vni, 12, 44. BaalXeiot (filfi).ot) I, 6, 2; 6. 4. 11 — II, 22. 3; 34, 2; 57, 6 — Vm, 47, 86. flaoikevg I, 6, 11 - n, 11, I; 14, 12; 17, 4; 22, 5. 8; 24, 7; 26, 7; 26, 4; ,27, 4; 29; 84, 1. 2. 8. 6; 48, 2; 67, 18. 21; 63, 8 — m, 4, 6; 16. 8 — Y, 1, 4; 8, 3; 14. 11; 19, 4. 6; 20, 7. 8. 10. 12 — VI, 1, 3; 2, 1; 19, 4; 24, 2; 26. 2 - VII, 16; 88, 2; 46, 2 - VIII, 1, 14. 19; 2, 4. 5. 6; 12, 7. 42; 13,6; 15,4; 23, 2; 46, 8. 7; 47, 84. fiaailtvi (fieoc, Xpiarot) VII, 80, 2; 83, 2; 84, 1; 42, 3; 47, 2. 3; 48, 2 vm, 12, 38. 49; 16, 9; 87, 2; 46, 4. fiaoiXfvat U, 1, 4; 22, 4. 18; 28, 4. fidaii YIII, 47, 67. fiaaxalvm III, 12, 8. /Jaaxavos II, 42, 5 — VII, 6, 5. fiaara^w I, 3, 1 — II, 18, 6; 25, 7 — VI, 12, 11. fidxoi V, 20, 6 — VII, 83, 6. fidiXvyfta U, 22, 5. 8. 18; 28, 8 — VI, 22, 8. 7; 28, 4 — VII, 8, 4. fiSeXvxtoi I, 8, 11 — n, 28, 8; 81, 3 — IV, 6, 3. 6 — V, 4, 1; 11,1 — VI, 10, 2; 11, 5; 28, 1. 7. fideXv&la VIII, 47, 61. fideXvaaw II, 40, 1 — V, 19, 5 — VI, 8, 2; 11, 8; 28, 1; 30, 7. fiefiiiXwati VI, 8, 1. fiiXoi V, 20, 8 — VIII, 11, 6. fitXtiow II, 39, 6. fi^fta VIII, 11, 10. /?/a VI, 27, 8. fiifiXlov I, 6, 1 — V, 7, 22 - VI, 16, 1. 2. 8; 24, 4; 27, 1; 80, 2 - Vm, 47, 60. 86. I IN1>EX ^l^loi I, 2, I — n, 6, 4; 26, 18 — VIII, 47, 86. ^ifiXoi ^wTji vm, 9, 8. fiifiXoi; Twv ^wj-roiv MI, 39, 4. ^loi I, 8, 8. 4; 10, 4 - II, 4, 1; 6. 1.8; 13,2; 14,6; 18, 3. 5; 28, 5; 36, 4; 39, 6; 50, 1 ; 68, 4 - III, 7. 8 — V, 1, 8; 6, 1. 8 — VI, 14, 4; 28, 6; 29, 2 — VII, 2, 9; 36, 2; 88, 6 - vm. 4, 4; 9, 9; 18, 6; 32. 2. i-tiwTtxo^' 11. 3, 1; 4, 3; 46, 2; 69. 2; 61. 4. ^ka^f} vm, 47, 8. y?;.cf vm, 32. 11. ^Xanrio II, 6, 1; 8, 8; 46, 1; 46, 2 vm, I. I. fiXaoxavm 11, 27. 5. ^Attotoi V, 7, 26 — VI, 11, 10. $).ao«ff n, 1, 3; 28. 4 - IV, 8, 8 - vm, 10, 7. ylvxvs n, 41, 6; 42, 2. yXvntbv II, 22, 7. 17. yliSaoa I, 8, 11 — II, 21, 2; 56, 3 — V, 20, 4 — VI, 20, 10 — vn, 88, 3. 4 — vm, 1, 1. 4. ykwaawdtji I, 8, 22; 10, 2 — VU, 4, 2. yXwxxa VIII, 12, 10. yveiftti II, 14, 9; 80, 1; 44, 2 - HI, 2, 2; 7, 8; 8, 1 - IV, 6, 6; 10, 3 11, 4 — V, 6, 6 — VI, 4, 2. 3 7, 1; 10, 2; 16, 2; 16, 1; 20, 4 21, 1; 27, 9; 28, 1 — vn, 1, 3 2, 3; 83, 2; 85, 10 — Vm, 8, 2 6, 6; 12, 9. 80; 28, 2; 24, 2; 81, 2 46, 2; 47, 16. 84. 85. 36. 39. 82. yvtoQiftoq I, 7, 8. yvdiatg II. 6, 7; 26, 7; 26, 4; 28. 7 - V, 1, 4; 7, 22; 16, 6 - VI, 16, 3 — vn, 26, 2; 33, 3. 4; 86, 9; 36, 4; 89, 2; 44, 2; 46, 3 — Vm, 1, 12; 6, 1; 11, 2; 12, 7; 87, 6. yvdattii n, 22, 6; 25, 7 — VIII, 6, 1. yoyyit^io VH, 12, 2. yoyyvofioq II, 32, 2. yoyyvaog VU, 7, 1. yo^Tixoi VI, 7, 2. yovttg n, 38, 2; 86, 8; 48, 2 — IV, 2, 1; 11, 1. 5 — V, 6, 1 — VI, 14, 2; 23, 3. yovn VII, 34, 2 — VIU, 12, 15. yovoQfoia VI, 27, 1. yow n, 22, 14; 40, 2 — V, 20, 16 — VIII, 1, 15; 10, 2. ygttft/jta IV, 11, 4. yQttfifiaTtvg 11, 36, 2. YQanxog VIII, 12, 26. ygatpii I, 2, 2; 4, 4; 7, 11; 10, 2 — U, 4, 8; 6. 4. 5; 8, 2; 14, 5; 20, 7 21, 4; 23, 3; 26, 7; 54, 1 - III 4, 6 — IV, 4, 2; 6, 6. 7; 9. 2 11, 4 — V, 6, 6; 7, 13. 20. 21 10, 1; 11, 2; 19, 6 — VI, 3, 1 4, 2; 11, 5; 12, 8; 14, 2; 18, 4 22, 7 — VIII, 22, 8; 44, 2. 3 47, 9. 26. yg^yopiw V, 19, 3 — VH, 31, 6. yvfivog I, 9, 1 — n, 4, 6 — m, 4, 6; 13, 1; 14, 3 — IV. 2, 1 - V, 1, 6. 7. H 654 INDEX VOCABULOBUV. ^H ^^^1 yvvttixiloi; I, 9, 2. df«a« H 36, 3. 1 ^^H yvvti 1. 1, 2. 3. 4. B; 3, 2. 4. 11; 6fxdt>i n, 35. 3. G; 20, 1. 2; 27, 6; ^^^ 6, 13; 7, S. 6. 8; 8, 1. 2. 3. 13. 16. 34, 6 — vn. 29, 2 - VHI, 30, ^^K 16. 17. 20. 21. 22. 23; 10, 2. 3 — 1. 2. ^^H 11, 2, 2; 14, il; 24, 3. 5; 26, 6; Sfxroi II, 34. 7; 68, 8 - VI, 12, 10; ^^H 26, 6; 67, 4. 10. 12. 17. 21; 68, fi 16, 2; 22, 2; 80, 2 — VIU, 47, 12. ^^H — III. 2, 8; 6. 1. 2; 9, 1. 2. 4; dfvdpov V, 7, 26 - vn. 34. 4: 36, 6. | ^^H 16. 1. 2. 4: 19, 1 — y, 6, 1 ; 20, 2 dt^tu 11, 16, 3; 88, 1 — III, 14, 1 - 1 ^^B - VI, 1, 2; 14. 3. 4; 27, 2. 6. 7; V, 20, 2. 8 — VI, 30. 9. 10 — ^^H 28, 1. 4. 5. 7. 8; 29. 1. 2. 3. 4 — VII, 19; 26, 2; 28. 3: 33, 3; 41. 6— ' ^^H Vn, 2, 9. 12; 8, 3; 86, 2; 37. 2 — VIII, 12, 8. 84; 41, 8; 46, 16. ^^B Vm, 2, 9. 10; n, 9. 10. 11 ; 12, SO; dfVo* II. 54, 1 — III, 7, 6. 8; 8, 3 1 ^^H 18, 14; 20, 1; 28, 6; 32, 4. 6. 9; V, 7, 18; 19, 8 — VI, 5, 7; ^^m 7, 4. 6; 20. 4. 5 — VUl, 7, 2. 8; ^^H yuivla I, 7, &; 8, 22. 8. 3: 9, 6; 10, 3-21; IS, 3—8; 86, 1: 41, 2. ^^H 6aifiOVtx6^ II, 62, 4 V, 10, 2. deofifvos II. 25, 3. 1*2; 36, I. 4; 36, 4 ^^H dai(i6viov VI, 26, S — VIII, 1, 1. - m. 4, 2. 9; 19, 3. 4. 7 — IV, ^^m datftwv 11, 6, 1; 21, 2; 28, 8; 86, 1; 8, 1 - VI, 28, 2 - VII, 12, 8 - ^^1 61, 1; 62, 3 ni. 18. 1 — V, VIII, 47, 41. ^^B 11, 1; 16, 6 — VI, 9. 2. 3; 16. 3 dtppti VIII. 12, 9. ^H deaptfw li, 18, 3; 84, 6. '^B ^H - Yir, 21 - VIII, 1, 3. 4; 2, 1. ^^P 2. 3. 6; 7, 2; 9, 2; 29, S; 32. 6; dtofttot IV, 9, 2 — V, 14, 9. ^^ diofiog I, 6, 7. 9. 10; 8, 20 — U. H 6ax(iVov II, 10, 6; 22. 2. 5, 6; 22, 10. 13; «6. I — V, 2, 2 - H iaxivltoi II, 41, 1. VI, 12, 11; 16, 3; 19, 1: 20,6; ■ ddxTvloi 1, 3, 9 — 11, 43, 3. 21, 1 ; 23, 6 - VII, 80. 1 - VIU, I (faAoff VI, 6, 7. 10, 15; 12, 88. ■ ddfiahi VIII, 46, 9. deoMwtt^ptoy V. 1. 3. ^h ■ do>f/?a» UI, 4, 9; 7, 3 - VII, 2, 6; dKTTioTfitt VI, 28, 5. ^BB ~ 12, 2 - VIII, 47, 44. dfan6T,]i II, 14. 9; 20, 1: 63, 2 - dasai-ov 11, 5, 3. IV, 12, I. 2. 3 — V. 20. 7 - Vll, dap^ot,- IV, 11, 4. 22, 6; 24, 8 — VIII. 82, 8. 6: 47. 82- AttOftoq II, 34, 1. Seanott]^ = Bein; ij Xgtatoi VII, aitiai<; 11, 26, 2; 39. 6 — HI, 1, 6; 25, 3; 26, 3; 34, 2. 7 ; 35, 8: 88, 6; 7, 6. ti - Vll, 33, 1; 37, 1; 47,3 37, 1; 38, 1; 39. 4; 43. 1; 48, 4- Vm, 6, 6; 10, 6; 18, 2. Vm. 5, 7; 9, 7: 16, 2 etc 6tik7i V, 14, IG. dfVT Hioyufila III, 2, 1. 6eiXltt V, 6, 6. Jfvrf^oioftiov 1, 3, 10 — V, 90, 6 — dfttoff II, 1, 6. VIU, 47, 85. dfiAoe II. 21, 1 - IV, 4, 3. dfVTE^wai; I, 6, 7. 8. 10 — H, 5, 6 - dftvoi II, 6. 17 — VI, 1, 1. VI, 22. a dexttkoyoe I, 1, 4; 6, 9 — II, 26, 2 6i — VI, 27, 7 — VIII, 12, 16; 16, 3. itlfiiovpY7)na V. 7, 28 — Vll, 23, 4 — Vm. 12. 20. rfjj/i/ovi/y/a 11, 3C, 2 — III, 2, 3; 9, 2 - V, 7, 16; 14,20; 20, 13 - VI, 4, 1; 11, 2; 14,4; 16,8; 2a. 3 - Vn, 28, 8. 4; 84, 6; 35, 10; 36, 5; 39. 2 — VIII, 12, 80: 33, 2; 47. 22. 61. dijfuov(ty6i; I, 8, 2 — III, 9, 4 — V, 7, 25; 12, 2; 14, 20 — VI, 10, 1 ; §11, 1. 8 — VII, 23,4; 27, 2; 41, 4 — VIll, 5, 2; 12, 22. 30; 20, 1; 21. 3; 40, 2. ar^fdoi VI, 9, 2. 3. dta fit fiaiov fiat II, 6, 2. U. dtd/itjua VIII, 9, 5. dtajtnk^ II, 1, I; 6. 1; 42, 1 — IV, 14, 2 - VIII, 24, 2. Sia/lokixoi I, 6, 6 VI, 27, 5. ^tc^oloi III, 12, 3. dia/foXoi; 0 II, 1. 2; 20, 6; 21, 8; 42. 1. 3; 45, 2; 61, 3; 62, 1 — III, k2. 8: 12, 2: 18, 1 — V, 4, 1; 14, 2 — VI, 6, 6. 7: 7, 1; 8, 1; 9, 6 10. 8: 26, 8; 27. 4. 6 - Vn, 32, 4 38, 7; 40, 1 — VIII, 2, 2; 7, 2 9, 2; 12, 83. 39 AttyyfArijp II, 17, 6, iteyvtaaii VID, 12, 17. 0ftii VUI, 12, 16. JtaOKHS 1, 1. 6 II, 18, 2; 56. 1 — III, 7, 4 — VI, 28, 2 — VU, 2, 9. i)4a»r,xti ttatvti VIII, 5, 7; 12, 86; 47, 86. diaHrjXTi nakaia VIII, 47, 86. diaira II, 40, 1. iiaxtyfh; III, li, 5. iiaxovi. 10. 11; 12, 1. 3. 41. 43: 13, 2. 11. 14. 15. 17; 14, 1; 16,6. 10. 11; 16,2; 17, 1. 2; 19,2; 23, 3; 26, 3; 28. 4. 5. 7. 8; 29, 2; 30, 2; 81, 2; 82, 2; 36, 2; 36, 1; 87, 4. 7; 38, 1; 39, 1.6; 41, 1. «; 44, 1. 2; 46, 9. in. 11. 18. 16: 47, 1. 4-8. 15. 17. 18 elc. diaxQiOi; VIII, 1, 12: 12, 17. diaUaoaw II. 63. 2. 3; 64, 1. aiaXvoK; V. 7, 10. 11. 16 - VI, 28, 3 - VII. 38, 6. dtafMttotv^oftai II, 6, 11. 12. 14; 62, 1. dtaiidxoixai 11, 54, 4. iianovn ^11. 36, 9 — VUI, 6, 7. 6tavom I, I, 8; 3, 6 — II, 68, 6 — m, 7, 5. 6; 16, 1 - VI, 9. 8; 14, 4; 20, 10 — VU, 2, 1 — VUI, 6, 4; 16, 6; 18, 1. dittvofifi II, 17, 4. dimTxti^ivaig V, 19, 8. dta^aiiuf I, 8, 10. Sianvftog III, 6. 6. diaaxopTtiXot n, 43, 4; 66, 3 — VII, 26, 3. aiaojiiipat II, 43, 4 — V, 7, 2. 6ta7. 3. 12. Jiayopa II, 46, 1 — VI, n, 6; 20, 8 — Vlir, 46, !). 10. Jtyafila III, 1, 1. 2. Jiiyi.iitaaoi II, 6, I — VM, 4, 2. ilyvu/fioi II, 6, l; 21, 1 — IV, 14, 8 — VII, 4, 2. atdaxtfxhg II, 24, 7; .-J?, 1; 68, 3 — Vlll. 1, 12; 16, 0. didaaxaktiov VIII, 81, 3. Stdaaxakia I tlL inscr. — II, 8, 9; 20, 3; 28, 4; 33, 2; 89, 1; 41, 2; 64, 1 III, 12, 3 — V, 14,21 — VI, 7, 2; 9. 5; 12, 1; 14, 1; 16, 4; 18, 4. 11; 30, 8 — VII, 9, 1; 36, 4; 46, 16 — VIII, 6, 1; 88, 2. 8. diiaaxa'f.txoi; II, 86, 9, dtdttoxaloi U, 6, 6; 11, 1: 14, 12; 20, 1. 8; 26, 4. 7 — HI, 6, I. 2; 7, 8; 19, 5. 7 — V, 6, 1. 2; 6, 9; 12, 6 VI, 6, 7; 9. 4; 14, I — VII, 1, 2: 28, 8. 4. 6 — VIU, 6, 11; 12, 3; S3, 8; 47, 16. 80. dtdaaxui I, 7, 1(J — II, 6, 6. 12; 16,2; 2(i, 7; 44, 2; 66, 1; 69. 1 - III, 6, 1.2; 9, H; 13, 1: 17,4; 20, 2 — IV, 11, 1. 4 - V, 7, 30 — VI, 10, 2.3; 12.2— VII, 12,5:22, 1:31, 1; 83, 4 — VIII, 6, 6; 32, 3. 4. 6 etc. didcqt^ n. 'i, 7; 14. 13; 38. 1 - V, 5. 1; 6. 5 — VII, 28, 2. di6(JttXf*ov II, 46, 1. Siigyoftai I, 5, 2. 4. dtxa^w II. 13, 5; 22, 1: 8S. 3; 45. 2 — V, 7, 18 - VI, 22, 1. SixatoxQiola I, 6, 11. dtxttioxQitixbi II, 6, 4. dixaiov, ro II, 5, 2; 9, 2: 45, S; 47, 8; 49, 6: 60. 2 — VIII. 4, 4; 12, 17; 47, 84. dlxattx: I, 2, 8; 6. 11; 7, 10 — II. 14. 4. 5. 6. 7. 9. 12. 16. 16. 19; 18, 6; 21,4. 7.9; 22, 1. 12. 13.16; 27, 6; 28, 9; 36, 7. 9; 37, 1. 4; 42, 1; 47, 3; 61, I; 62, 2; 63, I: 56, 1: 68. 6; 61. 2 — HI. 2, 3: 6. 2; 9,1; 19. 1 - IV. «, 7; 7,3: 9, 1, 2: 10. 1 — V, 1. 7; 5, 6; 7. 4. 7: 8,2; 14, 13; 19. 4; 20, Id 14 — VI, 11, 5. 9; 19. 8; 20, 1; 23, 2; 30, 3 — VII, 2, 6. 7; 8, 6; 18, 2; 31, 1; 32, 6; 33, 2; 86, 10; 87, I — VIII, 12, 6. 6. 20. 22 etc Sixatoavvii I, 8, 1 — II, 1, 4: 18,4; U, 4. If). 18. 19. 20; 16, 1; 17,6; 24, 3: 26, 8. 4; 36, 2. 3; 47, 1. S — 111,4,9; 6,3; 16. 1 — VI, 8, 4; 9, 1 - V. 6, 5; 7, 28; 20. 8 - VI, 12, 10: 18. 4; 34. 1; 27, 8; 28, 1 — VII, 18, 1; 20, 2; 28, 5; S3, 3; 39, 3. 4; 43. 4. 6 - VIlL 1, 10; 10, 7; 15, 4; 39. 4: 43, 8; 47, 81. gixatout I, 8, 11 — II, 1. 1; 9, 3; 24, 8; 42, 1; 60, 1. 6 -- III. 19.1 — IV, 6, 2 - VI, 2. 3. dixaitufta n, 60. 6 — III, 12, 3 VI. 19, 2; 21, 2; 24, 2 — VII. sa 6 — VUI, 6, 6. dixaiwg I, 8. 9 - II, 6. 2; 9, 3. 47,3; 52, 2 VI, 18, 11; 20, I - VII, 10, 3. dtxaiwTi^ptov Vn, 89, 3. itxttaxtiQiov I, 1, 6 — II, 47. 1. 2; 62, 1. ^^^^^^lNDE^OCABCl!oRUM^^^^^^^^^«?5^^^^^H IV, 6. 6 - VI, 2, 7 ao^a I, 1, 3; 8, 2 — IT, 14, 11: 22, H 6. 12. 14: 25, 7; 26. 2: 47, 3; 60, 6 H [n, Hi, 9. — Ill, 1, 2: 13, 1; 17, 4: 18. 2 — H 8-11,6, 1; 19, 2; 46, 4; IV, 6. 4 - V, 1, 2; 5, 8: 6, 8. 6. H 7, 10 - III, 11, 2 - IV. 10; 7, 7. 26; 14, 14; 20, 2 — VI, ■ 2 - VI, 5, 7; 10. 2 - 3, 2; 4, 2; 5, 3; 30. 8. 10 - VII, H 6; 46, 8; 48. 2. 2. 12; 24, 1. 2. 3; 25, 4; 27. 2; ^M 9, 1. 35. 8; 88.8. 9; 41. 6; 46, 8: 47. 1. H nU. 47. 81. 2. 3; 48, 2. 3. 4. 49 - VIII, 3, 2; H [|, 36. 4. 5, 7; 6, 13; 7, 8; 8, 5 etc. H II, 20, 2 VI. 12. in. 6oStttiu I, 6, 7 11, 26, 6: 27, 4. 6; H VI. 19, 1. 28. 9; 44, 2; 66, 1. 3 - III. 1. 6; ^^H a VII, 18, I. 5. 6: 13, 1 — V, 6, 6: 12, 6 - ^^H ;III. 6. I. VI, 8, 2; 10, 1; 19. 8; 23, 6 - ^^M tfi. VU, 9, 1: 26, 2; 28, 2: 39, 8; H (, 14. 8 - HI. 19. 3 — 43, 2. 4 - VIII, h. 4; 12, 21. 26. H 12, 2. ^^H , 7, 8. io^oioysw VII. 47, 2. ^^^| ;, 20, 3. do^oJ.oyitt VIII, 18, 10. ^^^| i II, 48, 8. ilo^onoifiOi 11, 43, 4 ~ VI, 18. 2. ^^H 2,1- V, 1,6.7 -VI, 3,1. tfojia VI, 13, 1. ^^H 87, 2. (f6ai; III, 7, 6: 8, 3 - IV, 3, 8; ^^H II, 11. 6, 2; 13, 1 7, 2. 3. ^^H , 56, 3 - V, 3, 1; 6. 3; rforijp VII, 35, 10 - Vlll, 12, 22. ^^H TI, 6, 6 - VII, 18, 1 — dovXf/a 11. 35, 1 - 111, 19, i. 4 — ^M S; 47, 20. IV. 6, 2 - VI. 21, 1: 24. 2 - H 3 - 11, 8, 1 ; 47, 8 - VII, 38, 9: 39, 3 — VIII, 10. 16; H a. 8, 4; 6, 8- VU, 6, 6; ^M i 1 - VIII, 10, 16; 12. 4«; dov/.tvw 11, 22, 17 - 111. ill, 1. 4. 5 H t V, 10, 1: 16, 10 - VI. 29, I H 82, 8 - III, 6, 3 - VI, - VII, 1, 1; 6. 5 Vlll, 16, 5; ■ VII, 31, 1 - VUI, 47, 37. 46, 2; 47, 81. H m, 5, h VI, 4, 3. itovlt] VIII, 20, 2; 32. 12. H il, 1. 8; 2, 8: 3, 1 111, ^oUog I, .H, 1 II, 14, 12: 22, 7.8: B pni. 28, 3; 31, 1 — Vlll, 46. 2 — III, 19. 4 — IV. 9. 2: H 1 12. 1 - V, 20. 7 VI, 16, 2: H * IV. 7, 3. |»6, 9; 37. 2. 21, 2- VII, IS, 1.2; 26, 1: 26,8; H 31, 5: 48. 4 - Vlll, 5, 6; 6, 12: H M 16, 4; 18, 2; 21, 4; 22, 8. 4; 82, H 1 68, 6. 2. 3. 18; 33, 2, 3; .H4, 13; 35, 1; H 19, 4 - V, 14. 9. H I 84, 4. iozfior V, 1, 3. H tVf. 6, 5. (f'lZ'vv I^ 36, 7. ^1 fel. Jo;;^ II. 28, 1. 2. H 1 7; 28. 6 - III, 4, 2. 9 ^(jofifii 11. 68. 4. ^H fl. 4 - Va 12. 2. (^(la/ios- VIU, 41. 8. H 0U>ASC. ET CONSTIT. AP. I. ^1 658 INDEX VOCABULORUM. dgoaoq V, 7, 6. dgvfJLOi V, 14, 12. 6vva/iii I inscr.; 8, 2. 12 — II, 18, 6 22, 10. 12. 14; 66, 1; 60, 3 — III 15, 3; 18, 2 — IV, 3, 8 — V, 1, 3 6, 3; 7, 2. 12. 16. 19; 18, 2; 20, 2. 7 - VI, 5, 4; 7, 2; 9, 1. 4 30, 8. 9. 10 - Vir, 24, 1; 27, 2 32, 4; 38, 3; 35, 4. 6. 7; 86, 4 38, C; 42, 3; 43, 5; 44, 3 - Vlll 1, 2. 3. 7. 16. 18; 6. 5; 7, 3 12, 7 etc. dwafifis = nrtvfiata VII, 36, 8 — VIII, 12, 8. 27. rfvioor^C II, 26, 4 - III, 4, 6 — VIII, 44, 2. diatg V, 14, 17. itvoft^ Vr, 23, 5. ivaniatla V, 7, 31. Avaai^fia II, 23, 1 — V, 14, 20; 16. 1. 6vaat^tjfia V, 12, 6. 5vaae^riq V, 7, 4. 13 — VI, 18, 3 — VIII, 2, 2. 4; 34, 6. dvaavyeidrjog IV, 7, 6. 6vanitu II, 6, 13 — VIII, 1, 2. 4. 6. 7. Jwpfa II, 59, 4 - IV, 7. 4 - V, 20, 4. 14 - VI, 7, 8. 4; 18, 8 — VUI, 8, 5: 10, 12. iftopok^ipla II, 9, 2; 17, 1. efwpov II, 9, 2; 26, 6. 15; 26, 2; 84, 6; 42, 1; 63, 3. 4 - HI, 1, 4 — V, 12, 6 — vr, 19, 3 - VII, 37, 1 - VIII, 5, 6; 12, 3. 21. 39; 13, 8. eamio,- V, 17, 2 — VUI, 47, 7. i-fidonaq II, 16, 2; 27, 6 - V, 13, 4; 20, 14. 15. 18 — VII, 36, 4 — VIII, 46, 2; 47, 37. i^dofia^ /isydh/ VIII, 33, 3. ^yyaaTpvfiv9oq II, 22, 6; 62, 2. iyy^d^atg III, 9, 4. iyyvaottai II, 6, 1. tyyi>l Vlll, 47, 20. iyfigw II, 58, 5; 68, 4 — V. 7, 1. 6. 26; 19, 7. 8 — VI, 27, 1 : 29, 4: 30, 5 — VII, 46, 1 - VIII, 6. 8: 10, 22; 14. 8; 41, 2; 42, I. leytgatq V, 7, 30. iyxttivtaftoi VII, 46, 2. ^yxatov II. 41, 4 VIII, 6, 12. iyxhj/ia II, 10, 4; 22, 2; 42, 1; 43, 3: 48, 1; 49, 1; 60, 2; 51, 1 VIII, 47, 28. iyxgdrfia VUI, 1, 12; 10, 11. iyxgaT^g II, 49, 4 — III, 7, 7 — IV, 14, 3 - VIII, 47, 29. 80. iyxvfiopaw VI, 28, 8. ' iyxwfiiov I, 8, 16 — II, 45, I V, 8, 2 — VI, 80, 8. iygijyoeog VII, 46, 3. iygtjyogwg 11, 57, 18 - HI, 6, 5. iyX^9'OS II, 58, 4. Ua9!0i VIU, 7, 7. t'Sga VIII, 12, 14. kdgaiwfia III, 16, 3. s»ifioy II, 28, 2 — VI, 27, 1. i»iOfJibi Vlil, 12, lu. fiofO^a 11, 35. 1 — IV, 7. 5; 13, I — VU. 16. hxttTovrapxiji VI, 12, 6. 7. fxyoroi VII. 39. 3. txdtjfiia III, 19. 1. ixAtxia 1, 2, 2, XxAtxo^; VIH. 12. 22. IxAotOs U, 14, I. ixy).Tjaia I inscr. — II, 1, 1; 4, 3 6. 11: 8. 8; 9, 2; 10, 1. 4; 11, 2 16.1. 2; 17.4; 18, 7:20, 4. 10. 12 21, 8; 25, 5. 7. 13; 26, 1. 2: 28, 4 36.6; 37,6; 39,3; 39, G; 41, 7.9 42, 1; 43, 2. 3. 4; 64, 2; m, 2. 8. 4; 57. 2. 7. 12. 18. 18; 6'J, I 60, 4. 6: 61, 1. 2. 4; 68, 1 - III, 5, 2; 6, 1; 7, 6; 16, 3; 19. 1 — IV, 8, 2. 3 — V, 19, 3 — VI, 2.6; 5, 3. 5; 9. 2; 12. 1. 3. 14; 18, 1. 2. 4. 10; 30, 2 - VII, 25, 8; 26, 4; 30, 2: 36, 4; 41, 7; 46. 13- 14 — VIII, 5. 3. 6. 11; 6, 12; 8, 2; 9, 10; 10, 3. 4. 7. 12. 14 etc. 'Kxxi.t/oiaaTtii; VllI, 47, 86. ixxXtfOiaotixuv, TO III, 7, 3 - VIII. 47, 78. ixxlt]aiazixo<; II, 36, 4; 58, 1 III, 11, 8 - VIII, 3, 2; 4, 1; 47, 37. 38. 40. 81. fx).afitf>ii VII. 84, 7. dxi.fxto^ I inscr. — II, 26, 1 ; 61, 5 — III, 16, 3- VI, 18,9 VllI. 22,8. dxloyn lit 24, 4; 56, 1 — VI, 14. I — VIII, 4, 1; 16. 4. fxyojuoi II, 36. 3 — VI, 23, 2. hxotatttafthi III, 8. 2. hxoiatov II, 26, 2; 27. 6; H6, 67 — III, 4, 2. Ixovatoi VIU, 2. 2; 7, 6; 9, 3; 26, 2; 41, 2. txfio^vtvtu I, 6, 11 — VI, 8, 2; 10, 8. ixnipuioii VIII. \2, 30. ixxtvioxf^v Vni, 9, 6. ixxkvmi; VllI, 6, 6. 7; 7, 2. 3; 8. 2. 3; 9. 2, 6: 10, 22. txTxufkout II, 42, 1. ix60 INDEX VOCABULORUM. lAoyoc VI, 29, 2. iXa^pog I, 6, 2 — U. 26, 11. ikeyfAOi II, 63, 6 — VII, 6, 8. Uey/rg I, 7, 10 - II, 42, 6 - VIU, 12, 30. iXiyXf" II. «. 12; 8, 3. 4; 10. 4; 17, 6; 38, 1; 89, 6; 47, 3; 60, 8. 4; 63, 6 - V, 2, 1 - VI, 1, 3 — VII, 6, 3; 10, 4; 14, 2; 31, 8 VIII, 3, 1; 47, 35. 61. 74. eXeeivo:; V, 4, 1. ikeew I, 3, 6 - II, 1, 6; 6, 2; 39, 1; 41, 9; 57, 19 - III. 4, 9 - IV, 6, 8 - V, 12, 3; 15, 1; 19, 6 — VII, 8, 2; 12, 2; 18, 2; 87, 1 - VIII, 6, 4; 10, 10; 38, 4. ilstjfioavr^ I, 8, 11 — II, 36, 8 — m, 4.6.7; 13, 1; 14, 1 - IV, 8, 1 - VII, 12, 1; 83, 3 — VIU, 10, 12. iXiiqH(ov II, 1, 6; 21, 9; 24, 7 — VII, 8, 2; 83, 2. Ueoq II, 12, I; 13, 6; 14, 18; 16, 3; 21, 9; 22, 12. 14; 66, 1 — III, 18, 2 - IV, 2, 1 - V, 5, 6; 7, 21 — VII, 36, 1; 38, 1; 46, 2 - VIII, 9, 6; 10, 21; 22, 3; 36, 8; 37, 6; 38, 2; 39, 3. iXev&epla VII, 38, 9; 39, 3. ikfv»s(}og VI, 20, 8; 22, 1 — VIII, 32, 2. 13. hXXtivtxbg II, 61. 3; 62, 2 V, 12, 6 - VI, 28. 1 VIII, 32, 14. {■/.Xr/voxoitrji VI, 1, 2. iknlg II, 10, 6; 12, 3; 20, 6; 21, 3; 28, 9 — lir, 6, 8 — V, 6, 7; 19, 8 - VI, 18, 9; 27, 2 — VD, 38, 2. 3; 34, 8; 39, 4 VIII, 6, 18; 10, 6; 12, 19. 42; 29, 3. ifx(iin9eitt IV, 11, 2, tfXTtaiyi/a II, 28, 8. ifxnaiyftog II, 18, 8; 20, 12 — V, 6, 8. t/inai'i^(o II, 21. 1. kfiTZftoi'tt V, 5, 1 — VI, 9. 2. ffimtijog II, 1, 2; 20, 11; 22, 1 ~ VUI, 32, 17. ifinfi/inareat I, 4, 1 VIII, 6, 6. JefjtnXaatQov II, 41, 6. t/jinkey/ia I, 8, 17. ifingrianog VIII, 12, 22. iftnrvm V, 6, 9; 14, 9. Mfi9>VTog VII, 33, 8 — VIII, 9, 8; 12, 18. hav^gwnfio VII, 48, 2. hav^Qwnijaig II, 66, 1 — VI, 19, A - VII, 89, 6; 48, 2. evata (rtwv xexoifitjfiivtov') VIII, 42. 2. ivdefis I, 7, 4 — II, 4, 1 — III, 6, 6 - IV, 8, I - V, 7, 18 — VIII. 47, 59. hdfia II, 83, 4 — III, 14, 8; 19, 4 - IV, 8, 1 — Vn, 35, 10 — VIU, 12, 11. 22; 16, 8. ivdeXexl^w U, 86. 6. 7; 69, 1. iv^eoftevog VII, 12, 8; 18, 2. ivdidwfii I, 8, 18 — II. 6. 14; 12, 3. tvdixog vn, 2, 8- evio^og I inscr.; 6, 6 — II, 22, 12; 28, 9; 68, 4 - VI, 8, 1 - YU, 86, 9; 89, 4. ivdviMO I, 8, 8. 17 - IV, 2, 1 - VI. 18, 2 — VIU, 6, 6. ivdvm III, 12, 4 — V, 7, 21 — VI, 7. 1. ivigyeia II, 45, 1 ; 63, 2 — V. 6, 1; 6,8; 16,2; 20, 4 - VI, 6,4; 7,2; 9, 2 — VII, 36, 9 — VUI, 1, 3. 4. 17; 7, 2. 8; 12, 47. ivegyij/ia U, 48, 3 — VUI, 16, 5. ivtgyijTixog VII, 42, 3. ivepyovftfvot VIII, 7, 2. 3. 9. iv»povil;a VIII, 6, 10. iv9v(iri/ia VU, 83, 2. ir»vfi^aig VII, 34, 2. ivittvata (rdiv xexoifitifiivwv) VIII. 42, 4. ivtavrbg V, 17, 1. 2 — VII, 23, 4: 34, 4; 86, 4 - VIII, 12, 16. ivvoia I, 1, 4 — lU, 7, 6 — VI. 20, U - VIU. 9, 2. ^woftog I, 8, 11 — VI. 28, 7; 30, 1 - VIII, 1, 12; 87, 6. fvotxog II, 84, 1. hoyog I. 8, 6; 8. 18 — U, 13, 6; 16, I ; 21, 3; 61, I. 2; 53. 1 - » III. 6, 6 TV, 11. 5 — V, 20. 19 - VI. 28. 4. Ivaagjtoi VJII. 5, 3. fvazf(iyiL,, 4 — VIII, 46. 6. Ffttff.c VI. 4, 2 - Vil, 2. 9. ivutttov I, 8, 21. iSaU.ay^ II. 42. I. i^iraan; II, 52, 1. d^ivfiiviXw II, 12, 3. iit}fit{j6i VII, 18, 1. ineiaaxtov I, 6, 7. 8. 10 — II, 86, 1 — VI, 22, 1. 8. tJiflaaxtoi VII, 1, 3. inepytoi II, 60, 6; 1)3. 1. titfi-xofiai II, 54, 2. 3: 57. 19. 2»» — VIII, 5,8; 7.4; 9,7; 11. 1; 15. 6; 17, 2; 83. 2 J 87, I; 88, 8; 89, 2. fn^xooi VIII, 11, 4; 16. 2. ^nfjijia^tu I. 2, 3 — IV. 9, 2 — VII, 2. 2. fnii^fia II. 62. 2 — V. 2. 2 VIU. 9. 2; 11, 6; 47. 20. in.ti'iapbii} II, 63. 1. int/iaztji II, 57, 2. iniftovlf) 11, 66, 2 — VII, 1. 3 — VIU. 29, 3. ini^ovloi II, 14, 1 — IV. 6. 6 — VI, 16. 4: 18, 2: 30, 6 — VUI. 47. 24. iniyeioq IPioi II. 36, 4. iniyvwaii I inscr. — VII. 37, 6; 89. 2. 8 — VIII, 1, 1; 9. 9; II. 2. intStafihw II, 41. 6. 1)<)2 INI»EX V0CABUIX)11UM. inifixit<; II, 2, I; 46. 4; 49, 4 — ; III, 6, 1. inl&fai; H, 41. 2 - III, 10, 2 — , VI, 7, 3 — VlII, 46, 9. int&vfiiw I, I, 2. 3. 4. 5; 3, 4. 5; 8, 18; 23, 8; 41, 1; 61, 2 — III. 8, 2 - VI. 20, 6 - VII, 3, 8. tniQvfitjfia 111, 7, 1. tni»vfAtjTi}i IV, 6, 8 — VII, 6, 8. ini&vfttiTtxog II, 6, 1. ini»vf4la I, H 2 — II, 6, 3; 36, 3; 46, 6 — III, 2, 8; 7, 6 - V, 20, 16 - VI, 23, 2 — Vir, 2, 4; 18, 1. inixdXvxt'ig I, 8, 23. inixatOLQavoq 1, 1, 5 - VI, 24, 4; 28, 4 VII, 2, 10. tnlxXtjoig III, 16, 4 — Vlf, 44, 3. inixoafiijatQ I, 8, 24. inixovinw III, 2, 1 — VllI, 45, 2. inixovpia 11, 4, 3 — HI, 8, 2. Mxovpoii VIII, 11, 5; 12, 46. intxov(fi%(u II, 46, 4. ^nuvxviog tpakftbi VIII, 36. 2. inifiiXsta II, 67. 2 — III, 16, 6 — V. 1, 1; 17, 1. inifirjxrig II, 57, 3. ini'fiwfios II, 37, 2. ^niroia 111, 7, 1 — VJ, 7, 4. ^ni^evooftai III, 1, 4. eniOQxita VI, 23, 4 — VIJ, 8, 4. tniopxia II, 36, 6 — VII, 18, 1 — Vlir, 47, 25. imovaiog 111, 18, 2 - VII, 24, 1. imnXf'iaatu II, 67, 11 - III, 16, 4 — IV, 11, 2. ininvoia II, 61, 3 — VIII, 2, 7. ^TtippijTog III, 8, 8. iniaxtntofjiai III, 19, 7 — V, 1, 6. 7 — VI, 12, 1. 12; 13, 2; 20, 6. iniaxey.ng III, 10, 7. tniaxoniut II, 67, 13. tniaxontj II, 1, 3; 2, 3; 25, 11 — III, 13, 1; 19, 6 —V, 7. 21; 14,20 VI, 6, 4; 12, 1; 14, 1 — VUI, 10, 6; 12, 40; 13, 4; 47, 21. 76. 77. 80. iniaxonog II, 1, 1; 2, 2; 5, 1. 3. 7: 6, 1.2.4.7.11; 8,4; 9, 1; 10.4.5; 11, 1. 2; 12, 1; 14, 12; 15. 1. 4; 17, 1. 2. 3. 6; 18, 1. 3. 8; 19, 1; 20, 2. 6. 9; 21, 7; 22. 1. 3; 24. 2. 7; 25, 1. 7; 26, 2. 4. 6; 27. 1. 2. 6; 28, 4. 6. 9; 30, 1. 2; 81. 1. 2. 8; 82, 1. 8; 83, 1; 84. 2. 3. 6; 85,5: 86, 9; 87, 1; 40, 1; 41, 2; 44, 1. 2. 8. 4; 47,2; 50, 3; 54, 1; 57. 1. 4. 9. 20; 58. 2. 8. 4; 59, 1 - III. 8, 2; 8, 1; 10, 2; 11, 1. 3; 13. 1: 16, 6; 16, 1. 3. 4; 19. 1. 7; 20. 1 - IV, 2, 1;6, 1. 4; 7, 3 — V, 1.3; 8, 1 — VI, 1, 1;9, 1; 12, 14; 14, 1: 17, 1; 18. 11; 26, 1; SO, 7 — ^^^ 22, 1; 31, 1; 46, 1 — VIII, 1, 20. 21; 2, 4. 6; 8, 2; 4, 1. 2. 3. 6; 6,3.6. 10; 6, 10; 7,4; 9,7; 10.7; 11, 8. 9; 12, 3. 43; 13, 1. 10. 12. 14.16; 15, 1.6. 11; 16, 1.2; 17,2; 21, 1. 2; 28, 3; 26, 8; 27, 1. 2. .t: 28, 2. 3. 4; 29, 2; 80, 2; 31, 2; 32, 1. 2; 84, 8; 36, 1.2; 37, 1.5; 38, 3; 89, 2; 40, 1; 41, 8; 46, 9. 10. 12; 47, 1-8. 14. 16. 17. 18 etc. intataaia VIII, 5, 3; 12, 30. UiOT^ftt} II, 67, 2 — V, 20, 3. iniax^t^wv II, 67, 18. iniaxijQiynbg VI, 14, 1; 18, 11. tniaroX^ VI, 12, 16 — VlII, 47, 86. iTciarokat, ai twv dnoarokwv VIII. 6, 11; 32, 19; 47, 85. iniaTo).ai, ai IIav).ov II. 57. 7 — VIII, 47, 86. iniarpenTixog II, 24, 7. iniatpiipw II, 6, 12; 12, 1. 2. 3: 14, 2; 16, 1; 18. 7; 20, 4. 6. 9; 21, 4. 7. 9; 22, 1. 6. 15; 23. I 3; 24, 2; 88, 8; 39, 6; 41, I: 66, 4; 60, 1 — III, 14, 6; 15, 1; 19, 3 — VI, 12, 8. 18; 15. 6; 19. 2; 30, 8 - VIII, 10, 17; 12, 25. 46; 16, 4; 47, 62. iniatQotptvg II, 67, 1. iniaxQOipfi I, 10, 8; 2r, 2. INDEX VOCABUIX)RUM. ()63 dmavvayaYV VIII, 8, 6. dnttayil YIU, 24, 2. dxn^dtvtta II, 6, 3 - III, 12, 2. ^xiT7«fft'a* I, 3. 8 — II, 43, 2; 46, 2. ixtti/itjoii II, 20, 4. hnift^nxbg II, 41, 6. httlfttov VIU, 9, 4; 46, 6; 47, 74. ^(r(>o}i9 VIII, 27. 3. inlt^noi V, 16, 9. t'jKjpai'i w II, 67, 19 — VIII, 18, 2; 37,6. hifiarta VIU, 33, 7. kifavtoi V, 13, 2. infoltnaiq VI, 27, 2 — VII, 46, 2 — Vm, 15, 3; 26, 2. htfav^aiq II, 62, 2 — VIII, 32, 11. kiittiQtalxttxoq II, 21, 2; 37, 6. kiXOfriyim IV, 2, 2 — V, 20, 18 — VI. 9, 3; 23, 2 - VU, 28, 4 - VJU, 47, 33. 38. 41. 59. djtixof^yia IV, 2, 2. ^nofxtat^ VIII, 26, 1. 2. ^ovkwTtxos II, 41, 6. ^nov(>«ivtOi II, 66, 1 — VIII, 10, 5. 12, 19; 13, 3. ^niidvvoi IV, 4, 3. ifYf^^f^ov IV, 2, 2. ipyaaia II, 63, 3 - III, 7, 3 — VIU, 34, 7. i^Y^Xfii II, 26, 1; 63, 1. 3 — III, 16, 1; 19, 1. 6 — IV, 6, 5 — VII, 28, 6. l^yov I, 4, 1; 8, 6 — II, 11, 1; 13, 3 14, 3. 10; 20, 10; 26, 6; 27, 2 31.3; 31,6.7; 36,6; 39,6; 43,4 46, S; 48, 1; 50, 2; 60, 2. 6. 7 63, 1 - III, 3, 1; 10, 1; 12, 2 13, 1; 19, 6 — IV, 1, 1; 2, 1; 14,2 — V, 2, 1; 6, 1; 7, 19. 24; 11, 1 20, 2. 9 - VI, 3, 1; 8, 2. 12. 13 14, 8; 18, 7 -VII, 2, 3; 86,2.9 36, 1:38, 4; 41, 2; 49 VIII, 1, 1 7, 8; 9, 6 etc. igyonoviio II, 86, 7. fffyonovoq II, 20, 10. igia U, 34, 6. iiftwaw II, 6, 5; 49, 1 - VII, S3, 2 igtjula V, 20, 3. (Qnfioq I, 6, 8 — V, 12, 2 — VI, 3, 1 — VII, 22, 4; 36, 3; 37, 2. kQiov I, 8, 4 — II, 18, 8; 26, 3 — III. 7, 8. !()•? II, 43, 3 - III, 12, 1. iQiatrii II, 37, 6. kpfi^vfltt II, 6, 4. kpfifivfig Vin, 32, 11. bpfi^vtvw II, 6, 4. 7; 60, 3. k(fntTov V, 7, 18 — VI, 12, 6 — VUI, 12, 15. Ipcff I, 7, 6. ia»riq I, 3, 9 - U, 67, 4 - Vlll, 12. 4. ia»lQi II, 14, 14; 18, 11; 26, 3. 6. 15; 63, 6. 6 — m, 7, 3; 8, 1 - IV, 1, 2; 4, 4; 6, 2. 4; 6, 6. 8 - V, 1, 6; 14, 6; 19. 2; 20, 15 - VI, 6, 5; 10, 8; 12, 6; 22, 2. 6. 7; 26, 8 - VU, 20, 1. 2; 26, 5. 6 — VIU, 12, 36. 37; 47, 54. 63. kaniga II, 36, 6; 69, 1. 2 V, 14, 16; 19, 2. 3 — VU, 31, 5 - VIII, 34, 1. 6; 86, 2; 36, 3. kanegivoq I, 7, 4 — VIII, 37, 2. 4 I, 8, 17. kxaigiOfioq I, 3, 9. hiffioSo^oq VIU, 12, 2. ktoinoQavatoq U, 14, 10. hoq II, 1, 1. 4; 22, 4 -III, 1, 1.5 — V, 7, 16; 17, 1 — VU, 36, 4 — VUI, 47, 24. 37. tvayyeXi^w V, 20, 13 — VIU, 34, 7. evayyi}AOv, Ev. I, 1, 4; 2, 1. 3; 5, 2; 6, 11 —II, 1, 1.6; 6,4; 6, 11. 16; 8, 1; 13, 3; 16, 1; 17, 2; 35, 2; 39, 6; 57, 8; 69, 4; 63, 1 — UI, 7, 8 — V, 1, 2; 7, 30; 14, 19; 19, 3 - VI, 9, 1; 12, 4; 23, 1; 26, 1; 28, 7; 30, 8 — VU, 24, 1; 44, 2 — VUI, 1, 2; 6, 6. 12. 6ti4 INDEX VOCABtJLORUM. Evayyaia II, 53, 3; 57, 7 — VIII, 4. 6; 6, 11; 47, 85. fvayytkiOT^i; VII, 46, 6. fvavd^iogoi VII, 30, 2. ft!apfar)fa» VIII, 6, 7; 12. 43; 82, 8; 41, 2. 5. evdpeatof I, 8, 2; 10, 4 — II, 65, 2; 58, 6 - in, 7, 4. 6; 16, 1 — VIII, 18, 3. tvyvwfioavvTi V, 16, 8. ivSidxovoi II, 4, 1. fvSoxi(u II, 24, 3 - VI, 6, 3; 11, 4; 20, 4; 24, 1 — VII, 26, 2 - VIU, 1, 7; 2, 10; 5, 4; 12, 30. 39. fv II. 44, 3; 47, 1. iv9vi VII, 19 - VIII, 41, 6. fv9vt>}>: II, 20. 2 - VU, 83, 2 - VIII, 15, 2. fvxaipia IV. 11, 1. fixttiQog III. 8, 2; 18, 1. tvxoofiia II, 43, 3. fi;;f(jaa/a VIII, 12, 48; 13, 7; 16, 4. fvJM^fta II, 17, 5; 67, 21; 68, 8 — IV, 6, 1 VIII, 10, 11; 18, 14; 47, 5. 41. fv/.a/ito/nai II, 2, 3; U, 3; 83, 3; 39, 6; 61, 2 — III, 8, 1 - IV, 11, 2. fv/.tt firig II, 6, 2; 17, 5; 41, 9 — III, 7, 7 - Vn, 81, 1. fVAoyiw I, 2, I; 8, 18 - II, 84, 7; 35, 3; 67, 19. 20 - III, 13, 1; 14, 4; 15, 4; 20, 2 — V, 1. 6; 4, 1 — VI, 28. 1. 5 - VII, 2, 2; 26, 5; 29, 1; 36, 3; 42, 2; 43, 2; 47, 2; 48, 2 - VIII, 6, 6. 8. 10; 7, 8. G; 8, 4. 6; 9, 6; 13, 18; 15, 6. 8; 28, 2. 8. 4. 6; 29,2; 37, 6; 89, 4; 41,8. fvloynros III, 13, 1 - VII, 33, 7: 84, 1; 49, 1 Vlir, 12, 27; 13, 13: 16, 2. evkoyia II, 34, 6. 7; 68, 3 — UI. 10, 1; 16, 6 - VI, 25, 1 — VII, 37, 4 — VIII, 6, 10; 8, 4; 28, 2. 3. 4; 81, 2; 89, 4; 46. 11. ev/xevr,? n, 16, 2 - VII. 8, 7 - VIII, 6, 6. 8; 9, 5; 11, 4; 12, 39: 15, 8; 37, 2; 38, 2. 4; 41, 2. 5. fvttftttioTOq I, 8, 2; II. 4, 1; 50, 1. eifioQipos I, 8, 6. fvrota IV. 7, 4; 12, 1 — VIII, 1, 3. 18; 15, 7; 26, 2; 32, 16; 46. 16. fvvovxoe VIII, 10, 11: 46, 17; 47. 21. evofxew VI, 28, 4 — VII, 3, 4. evnaffddexroi II, 68, 3. evnoiew II, 86, I. evnotta III, 4, 2: 14, 4. Bvnofla III, 7, 8. evngineia I, 8, 10 — III, 9, 4 - VII, 33, 8; 86, 9. evnpeniig I, 8, 11 — VIII, 28, «. evnpoaoxog II, 6, 4. evpwaritt VI, 28, 7. evaifieta II, 13. 8; 20, 1; 26, 4 - III, 5, 8; 19, 5 - IV. 14, 2 - V, 6, 8; 6, 1. 6; 9, 2 - VI, 9, 4: 11, 1; 13, 2 — VII, 19: 31. 1: 86, 10; 86, 4; 89, 2. 8; 40, 2 - VIII, 1, 1; 2, 2; 4, 4; 6. 6. 11: 7, 2; 10, 3. 7; 12, 17. 82. 39. 49; 18, 6; 14, 2; 15, 2; 24, 2; 32. 2. 6. 18; 33,2; 89,4; 47, 14. 81.33. 87. 58. tvaefiijg I, 8, 13 — III, 8, 1 - IV, 10, 1. 4 - V, 7, 4. 18. 14 — VII. 44, 3 — VUI, 1, 18; 84, a 12; 41, 2. 6; 48, 1. evaxvktoe U, 4, 1 — lU, 10, 1; 19, 1. 7. evankayx»og I, 3, 2 — II, 8, 3; 15, 1: 30, 7; 22, 12; 24, 7; 60, J. svardBsia VIII, 10, 8. INDEX VOCABULORUH. tvatn&t)*: II, 2, 1. tvara'/.^g II, 57, 4. tvowfiSr/toi II, 1, 8; 9, 2; 17, 1; 49, 2 - III, 4, 2. ivaxwwv II, 58, 4. tVTttXTOi I, 9, 2, fvtaiia n, 1, 3; 57, 4 — VIII. 31, 3; 44, 1; 4(), 2. 16. fvrp(c7it/.i« V, 10, I. tvftjfxia VII, 6, .1. fvia VHI, 12, 48; 16, 4. fv/ai>i1. 9, 2. Qepanevm II, 18, 7; 20, 3. 12; 24,2; ^^H 9ilov, TO V, 1, 4 — VI, 15, 4 - 37, 2; 41, 5 — HI, 19, 1 — V, ■ VIII. 43, 2. 14. 13 — VI, 19, 3 — VII, 15, 1 — 1 dtloi I, 8. 19. 20 II. 9. 2; 13, 3; Mil, 1, 6. 1 21, 4; 33, 2; B9, 2 — IV, 11, 4 — 9(imniuv II, 32, 2 — VI, 3, 1 - VII, ^H V, 7, 20. 21 — VI. 18. 4; 24, 5 - 33, 6; 35. 8 - VIU, 6. 4; 12. 23. ^H VIII. 4, 1. 6; 6. 13; 9, 5; 46, fij 26; 22, 4; 46, 6. ^H 47, 3. 80. Bf^uipfiv II, 22, 6. ^H »n6ttii II, 62, 1. »ei>ftatvu, VIII, 12, 11. ^H ^ Bikfjfta 11, 14, 11: 25, 7; 26, U; 65, 2; 9f(}0<; 11, 63, 2. ^|| ■ 66, 1. 2. 3; 61, 1 - UI, 14, 3; ,9ia(i II. 44. 2. ^H 18, 2 - V, 1, 4; 7, 18; 14, 8 — 9eafi6i I, B. 11 — II, 6, 16 - VI, ^H VI, 2. 4; 23. 6 — Vll, 24, 1; 39, 4 14, 4 - VIII, 46, 10. ^H — VIII. 6, 12; 12, 82; 21.4; 41,2. Beroi VIII, 12, 30. ^H »toyyfnvid6i VIII, 32, 11. ,^H Otog 1 inscr,; 1, 1. 6, 7; 3, 1. 3. 9ijpevfAa I, 8, 20. ^H 6. 7. 10. 11. 12; 4, 1; 6, 2. 4. i^rjpialdjTov VIlI, 47, 63. ^^M 6. 7. 8, 9; 7, 11; 8, 1. 2. 16. 24; 9,3Qi%ta IV, 5, 3. ^H 10, 1 — II, 1, 1 etc. Cf. novoyivf^i;. »tjplov II, 14, 1. 3; 18, 8; 21, 2 — ^H edi ).6yoi II, 24, 3 - V. 16, 2; IV, 5, 2 - V, 1, 1; 7, 2. ^ ^ 20, 13 — VI, 11. 10 - VII. 26, 3; di}(7ovp/$JT(7v V, 14, 9. xalkup^w I, 3, 8 — VIII, 23, 4; 27, 3; 28, 2. 3; 47. 2. 6. 6. 7 etc. xa&aiiicu II, 1. 8; 41, 2. 6 — VI, 6, 6 ^— VIII, 1, 3; 9, 3. ttfiagit,at II. 10, 5 — VI, 12. 6. 9 — VU, 39. 4 — VIII. al^ I, 3, 8. 10; 8, 1. 23 - II, 14, 12; 34, 7; 41. 7; 67, 21; 69, 2 — m, 6, 2; 9, 1; 16, 3. 4 — IV, 8, 2 — V, 6, 7; 7, 2; 12, 6 - VIII, 4, 6; 6, 10; 12, 27; 16, 2; 39, 4; 47, 84. xijdefiwv VIII, 5, 2; 37, 2. x^rfos Vf, 27, 8. x^vaoi II, 46, 1 — IV, 13, 1 — Y, 7, 28. xtjuog V, 14, 7. xtjpov VIII, 47, 72. x^Qvyfia III, 6, 2 — V, 16, 6 — vm, 11, 2 xfjpvxia II, 59, 4. xi^pvS II, 17, 6; 39, I - V, 7, 17 — VIII, 47, 33. xijxos II, 22, 2 — V, 7, 12 - VII, 86, 7; 87, 4. xifianos II, 10, 4; 14, 8 - Vn, 87, 2. 4. xi»apiax^g YIII, 32, 9. xlvatiog lY, 6. 5 - Vm. 32, 11. ' xivaweiw II, 14, 11 - VI, 12, 1. a72 INDEX VOCABULOBUM. xMvvoi II, 84, 4; 50. 3 — III. 9, 1 — VIII, 4fi, 4. xivt/oii VIII, 12, 17. xtvvafAtofiov I, 7, 6 — V, 7, 15 — VI, 22, 2. xldyyti VIII, 12, 15. xkav»nog II, IS, 1 — V, 0, 7. xkti9pov VIII, 46, 2. x?.fli II, 26, 7. ;fAfro? II, 26, 7 — III, 1, 6 - VI, 2, 1. x?JnTt]i I, 1, 3 — II, 17, 2. 4 ; 86, 8 — IV, G, 5 — VI, 18, 6. xkinrw I, 1, 6 — V, 14, 2 - VII, 2, 12. xhi6ori(;tu II, 22, 6 - VII, 6, 2. xktidtov II, 62, 2. xk^pixog II, 34. 8 — III, 11, 1; 16, 5; 20, 2 — VIII, 28, 2. i. 8; 30, 2; 47, 1. 4. 11. 12. 16. 19. 20 etc xXijQo6oaia II, 26, 6. xkfjQovofiiw II, 1, 6; 62, 1 — III, 5, 6; 16, 6 - V, 1, 6 — VI, 26, 1 — VII, 2. 12; 7, 3; 82, 6. xlijgovonia II, 16, 4; 22, 8; 26, 6; 57, 20 — V, 14, 12 — VI, 2, 4; 6, 2; 18, 2 — Vni, 41, 8; 47, 76. x).tjQor6/ioi I, 3, 6; 10, 1 — III, 18, 1 — V, 16, 6. 9 ~ VIII, 12, 23; 47, 76. x/.ijgoi II, 14, 8; 26, 4; 44, 1 - III, 20, 1 — V, 14, 16 — VI, 7, 4; 12, 1; 17, 2.3 —VIII, 6, 7; 11, 9; 12, 41; 16, 4; 31, 2; 44, 4. x/.tjQoo) 1, 6, 11 — II, 18, 3 — IV, 4, 2. x).f)ai^ V, 15, 3 — VI, 12, 9. x).riTOi II, 56, 3. xi.ina VII, 33, 2. xXlvt) I, 7, 6 - V, 6, 7 — VI, 6, 5; 30, 6. xXivot II, 22, 14 — VIII, 6, 10; 8, 4; 9, 8; 10, 2; 15, 8; 39, 4. x/.tvatf xal fv).oysTa&e VIII, 6, 8; 7, 3 (8, 4); 9, 6; 16, 6; 41, 6. x/.ivats id yjiQO^taia VIII, 87, 4; 89, 1. 1 xkAioi VI, 28, 5. \ xloibi VI, 20, 6. 10. i xXonn II, 10, 4 - VII, 18, 1 - VIII, 47, 25. xo6gavttii lU, 7, 8. xoiUa V, 6, 7; 7, 12. 20 — VII. 37, 4. xoV.OQ U, 41, 6. xot/iao/iai II, 22, 18 — V, 7, 1. 3 — VI, 28, 4; 30, 2. 4. 5. 7. 8 - VII, 32, 8; 42. 1. 2. xolfAtiaiq VIII, 41, 2. xoititiTtiQiov VI, 80, 2. xoivov, TO III, 6, 5. xoivonoitm II, 61, 2. xoivbi II, 40, 1 — ni, 18, 1 — VJ , 12, 6; 16, 4 — VII, 12, 4 xoiviovia II, 14, 8. 13; 16. I; 25,3; 86, 4. 8; 39, 6; 69, 2; 62, 3 - III, 8,8 - VI, 18, 1 - VII, 12, 4- VIII, 47, 15. 80. xoirwvia II. 14, 8. 6; 62, 1 - IV, 10, 4; 12, 4 - V, 1, 2; 17, 2 - VI, 18. 8 - VII, 39, 4 - VIII, 5, 11; 12, 4; 16, 3; 82, 6; 34, 12; 47, 29.33. xotvwvtxbe II, 15, 2; 68, 2. xoivcovoi II, 17, 2; 88, 2 - V, 1, 5; 2, 1. 3; 8, 1 — VI, 4, 8; 14, 4; 16, 2; 29, 2. 3; 80, 7 — VII, 21 - VUI, 8, 2; 9, 6; 18, 6. xoiTtt^w I, 4, 2. xoitfi I, 7, 6 — VI, 28, 4. xoxxos III, 6, 5 — V, 7, 26. xola^w I, 8, 8 — IV, 11, 6 — V, 6, 2; 7, 28; 20, 18 — VI, 24, 1 - VII, 89, 8 - VUI, 12, 21. 24. 26; 48, 2. xolaxevw I, 8, 2 -- II, 6, 1. xolaois II, 26, 9; 52, 1; 61, 1 - III, 2, 3; 12, 2 - V, 6, 7; 14, 13 — VI, 2, 1; 17, 2; 20, 1 — VII, 82, 6. xo)Ltt9)l^/ua II, 1. 2; 14, 16. 20; 36, 9; 42, 4; 48, 3; 62, 2 - lU, 2, 3 — VII, 26. 6; 86, 9; 39, 4 — VUI, 14,2. Fw»», DioABa ST Comnr. ap. 1. xpivQ) I, 1, 8. 4 - IT, 11, 2; 12, 1 13, 5; 14, 21; 16, 1. 3; 18, 11 19, 1; 21, 9; 22, I; 36, 9; 87, 1 42, 4. 6; 44, 3; 46, 1. 5; 47, 1 48, 1. 8; 60, 1; 62, 2 - IV, 11,6 12, 2 — V, 7, 13.23; 14, 21; 19,6 20, 2 - VI, 12, 13; 20, 1 — VII 2, 6; 10. 3; 41, 6 — VIII, 1, 12 12, 83. 38; 13, 10; 25. 3; 32, 16 44, 2. xpioi II. 18. 1 1 ; 19, 1 . 2 — VI. 22, 3. 6 xpiai; II, 1, 1; 6. 2; 6, 11; 9, 2 13,6; 17,2.6; 2J. 9; 24, 6; 37, 1 41, 6. 9; 47, 2; 48, 3; 61, 1. 2 62, 2; 63, 1. 8; 64, 6; 61. 1 - IV, 3, 2; 6, 8; 11, 6 — V, 7, 4 7, 13; 20, 11 — VI. 10, 1; 11, 3 14, 2; 30, 1 - VII, 6. 2; 10, 3 18, 2; 23, 2; 3.8, 3; 3i>. 1. 10 — VIII, 1, II: 16, 4; 47, 14. x()iT^pwv IT, 46, 1; 46, 4; 47, 2; 49, 1; 61. 2 — IV, 6. 6. *(<«ri7c IT, 17,2; 31, 3; 36.9; 42,6; 61, 1; 63, 1; 67, 6 — IV. 1, 2 — V, 14, 12; 19, 4; 20, 4. 6. 12 — VI, 2, 3 - VII, 38, 2 - VIII, 12, 33. heiTai (^ifi).ai) VIII, 47. 86. XQoxoi I, 7, 6. xpoiofia VIII, 47, 66. xxfjfia I, 8, 6 — II, 48, 2 - V, 6, 1 — vn, 29. 3; 33, 3. xx^vo; II, 14. 4; 26, 16 - IV, 5, 2 - VI, 28. 4. inf,ciii VII, 46, 2. xxiCot 1, 3. 11 — II, 61, 6 — V, 20, 9 — VU, 26, 8; 36, 1. xxIok; W, 61, 4 - V, 12. 2 — VI. 11, 8 VII, 3f., 2; 36, 6; 41, 5 - VIII, I, 3; 13, 7. 20. 26. 31. xxlaiiu VI, 11, B; 14, 8 — VH, 34, 1: 86, 1. xtlottji V, 12, 2 - VII, 86, 1. 10} 41, 4 — VIII, 9, 8; 29, 8. xvfif(ivrixij<; II, 67. 2. 9. xv^oi VIII, 47. 42. xvx)oi VIII, 12, If). 4J ■ ^^M fi74 INDEX VOCABULORm. H ^H xifia VII, 84, 3. Xao<; » At lotfSaTot I, 6, 9 — D, 1,4; H ^H xtfifiakov VII, 46, 2. 6. 15; 10. S; 16. 1: 18. II: 86.(: ■ ^H xvvriyia YIII, S3, 15. 36, 1 ; 34. 2 ; 60. 5 — lU. C. S: ■ ^^H ;n;nfAAo> VIU, I'J, 3. 16. S — I\\ 6, 8 V, 16. 1. 1; ■ ^H Yvpi'a IV, 12, 3. 16, 1. 4 — VI, 3. 1: 0. S. 4.i:S ^H jrv(>iaxi^ II, 47, 1; 59, S - III. 6, 6 6, 8; 90, 1. 6; 22, 2 - Vn, 1, 1 - ■ ^H - V, 19, 8. 6: 20. 2. 4. 19 - VII, vm, 1, 6. 14; 12, 82. S3; 42. 8. ■ ^H 2S, 3; 80, 1; 36, 2. 6 - VIII. kaoi ^ TfXijBo^ Twr Xpuntofir ■ ^^B n, 6, 7: 6, 7. 12; lU. 6; la, ». 4; ^^H ;rv(i. 4; ^^B yr(«iaxo<; II. 5, 4; 6, 8; 9, 2; 25. 1. 3; 44. 2; 67. 6. a 9. 13. 16. 19. ^K-2\. ^^m 44, 2; 57. 21 - V, 10. 1; 17.2 — 68, 3; 69. 1 — 111,16. 1; 20. 2- ^H Vm, 4, 8; 32. 2; 45, 2; 47, 40. IV. 8, 1; 9, 1 - V, 16.2; 19. 3- ^^m VI, 12, 12 - VII, 36. 2; 37. l- ^^M xvpioxTovoi vm, 46, 16. Vm, 1, 20; 4. 2. 8; 6. 3. 8. 12; ^^H xvtfiog I inscr.; 1, 1. 3. 5; 2, 2; 11. 6. 8; 12, 44. 51; 13. 1. 4. 12. ^^K 3, 5. 7: 6. 5. 9; 8, 2. 13. 16; 10, 4 13. 14; 15. 5. 7; 16, 3. 4. 6: 23. ^^1 8. 4: 28, 4: 37. 6; 39. 4; 41,8; ^H xvf^E A^i^oov VIU, 6, 4. 9; 9, 6. 47, 8. 36. 39. 68. 6; 16, 10; 19. 5; Xfaxfj vm, 44, 4. ^H 20, 6 - VI, 4, 2; 8, 1; 12, 1; 28, 4 Xfvitrjs II, 25, 6. «. 7. 18. Ifi; 26.8; ^H - VII, a. 10; 36, 7; 48. 4 — VIU. 27. I — IV, 8. 1 — VU. 45. « - VIII. 46, 6. 6. 13. INDKX VOCABULORUM. 675 Jtvhuebv Vm, 47, 86. kizos VI, 27, 8. iimv IV, 6, 6 — V, 7, 12; 14, 12 — Vn, 86, 7; 87, 4 — VIII, 1, 16. iijUfta m, 7, 6. AfWff II, 36, 4 - IV, 9, 1 - Vn,29,l. if^ff VIII, 41, 6. if^xifitt UI, 12, 3. V, 1,2.4; 2,3; 8,1; 7, 8. 4; 8.1; ^^1 ftaxa^il^w I, 8, 2 - IV, 3, 3 — V, 9. 1. 2; 14, 11. 12 - VI, 19. 4 ^H 3, 1 : 8. 2 ~ VI, 23, 2. 30, 2 - VUI, 1, 6; 4, 6; 5,1; ^^H ftaxd(ttoi U, 1, 5. 6. 7. 8; 8, 1. 2; 12, 39. 48; IS, 6; 18, 2; 88,9; ^H 46, 7; 61, 1 — ni, 1, 4; 4, 8 - 46, 16: 47. 75. ^^B IV, 3, 1 — V, 1, 1. 3: 2, 3. 4; fiaaxi^w V. 6, 9. ^^1 3. 2; 7, 24. 31; 8, 1; 15, 1; 20. 16 (tdaxt^ U, 48. 2 - V, 6, 8; 7. II ^H -VI. 5, 5; 21, 1; 22, 1; 28. 7; fiaaxpontvut UI, 6, 5 VUL SS, I. ^H 30, 10 — VII. 8, 2; 31. 5 — VIII, ftaxaiokoyla V, 10, 1. ^^M fiuxatoi U, 27, 3; 28. 9: 36. 5: 43,3; ^^^m ftaxagiatiog III, 4, 2. 49. 6 UI, 15. 2 - VI. 19, 1; ^^H fiax{topfii{i({tuv Vin, 10, 7. 22. 3; 27, 7 - VII, 18. X ^^1 (xaxQo^vula V, 14, 2 — VU, 31, 3. /laxttioxrji II, 61. I — VI, 5, J - ^^H /taxpC9vtws 11, 5, 4; 20, 7; 22, 12; VII. 33, 3: 39, 3 VIU, 4fi, i ^H 67. 1 — V, 6, 9 - VU, 8, 1 ; 93, 2; naxaiow II, 27. 3. ^B ixdxatptt I, 7. 8 - 11, 6, la 11; 4Jl» ^f fiaxpo)[o6vio^ VII, lij, 1. - VII, 38, 3. ^^^ ndkayfta II, 41, 7. (tixil II, 43, 3; 64, 6 — VID, 41, «6. ^^B fiaXaxia VIII, 1, 6; 10, 14: 11, 6; ftdxifiot 1. 8, 22; 10, I. 2. ^H (laxoavfi^ovXoc UI, R, 4. ^^1 naftQjvai.- Ill, 7, 3. 4 — VU, 6. 6. tifya).n6xr/{ VII, 35, 9. ^^H ftdySua l\ 57, 12. fteya>.6nokt(; V, 7, 10. ^^V ftaria V, 15, 3. (ityai.on(>infta II. ?2. 12 - VIH. V fiavixbq VII. 6, 5. 12. 9; 16. 9. ^^^ /(drva VIII, 12, 26. ftfyalwavvri \l,3o. .' l'< Vn,36,8. ^^B ftavva6oxiat VI. 3, 1; 20, 6. fiiyt»oi VII, 36, 7 - VIU. 12. 13L ^^H navxftn II, 62, 2 — V, 14. 9 — /if»i? V. 10, 1 - Vni. a, S; 47.41, ^H fti9vofta V. 20, 16. ^^B /^aiT/v^ VIII, 2, 2. 5; 32, 11. fti&voos II, 4, 3. 6; 24. 7; 60. 1 - ^^H ftUQavaQu VII, 26, 5. IV, 6. 5 - Vn, 6. 4 - Vm, 44» Su< INDEX VOCABUr-OBUH. 677 fitkixaw I. 4, 1. 3 — U, 6, 4; 61, 1 - VI. 23, 6: 27. 7 - VII. 38, 9. ^tUxri II, 36, 2 — M, 23. 3 - VII, 36, 1. pill VI, 2, 5 - VII, 29. 8 - VIII, 47, 2. fiikiaaa II, (>8. 3 III, 15, 3. tiflATja^toc Vm, 46, 8. M^koi I, 6, 12: 10, 4 - II, 41, 7; 43. 3.4: 69, 1.2;61, & - IV, 1,2: 8. 3 - V, 2. 2 — Vf, 29, 2. 8. ftifi^otiai IV, 3, 8. fiffupifioipoi; IV, 4, 8. fiifiyui n, 44, 1; 49. 1. ftfvdt'iatoi; V, 12, 2. HtQtlut I, 3, 10 — III, 4, 2; 7, 6, .tt*nt IV, 4, 2 — VI, 18, 10. fifra^twfra/ I, I, 1. fifta6oai<; HI, 16. 4. fifraf.afi^dia U, 25, 12; 67, 21 — IV. 6. 1. 4 - VI, 11, 5; 12, 6; 27, 1 — Vr, 25, 6. 7 — VIII, 12, 32. 39. 48; l;«, 14. 16. 17; 14, 2; 15, 2; 47. 8. 41. 53. filial f/tpig VI, 10, 2 - VII, 12, 4; 26, 1. .H - VIII, 12, 19; 40, 3; 47. 9. fihallov V, 1, 1 — VHl, UK 16. ftttaftilofiai I, 7, in — II, 13. 6; 27. 4; 88, 4; 46. 4 HI, 8, 3 — V, 16, 9 - VII, 2, 12. ft^of^ctfoic VI, 19, 4. finavofu} II, 10, 5; 12. 1. 3; 13, 2. 6; 14, 1. 3; 15, 2. 4; 16, 2. 4; 18, 1. 2.5; 21, 6. 9; 22,2. 12. 14; 23, 1; 24, 4: 38, 4; 39, 4; 41. 4; 43, 1; 56, 1 - V. 5, 3 - VI, 7. 4 — Vni. 9, 5 ; 47, 62. 62. fiezttvota II, 10, 4; 13, 2. 6; 14. 2 15, 1.2; 20, 7; 21, 1.8: 23, 12. 18 23, 1; 24, 4; 38, 4; 39, 2. 3. 6 41, 1. 2; 66, 1; 56, 2 - III, 8> 3 — V, 19, 8 - VI, 22, 2 Vll, 14, 3; 26, 6; 86, 1; 88, 7 - VIII, 9, 2. 8. 9; 12, 47. ol iv fiftaroin VIII, 9. 2. 11; 12, 47; 85, 2; 38, 1. jftfxavoovyt fi II, 67, 14 — VI, 18, 1. fiexanotiio V, 7, 28 VI. 23, 5 — VII, 33, 4. ftfxati'&rjfit I, 1, 6; 6, 10 — II, 13, 6; 66, 1 — VI, 26, 2 - Vlll, 12, 21; 32, 14. titxiatfjoi VII, 6, 6. fiiiovaia I inscr. — VI, 7, 2 — VIII, 6, 7. fifioxn VII, 22, 2. fthu/og I inscr. - II, 33. 2; 61. 6 — V, 20, 8 - VI, 80, 7 - VIII, 6. 13; 8, 2. fiexgiw I, 9, 2 - II, 26, 1. 4. fitXQiai^at 1, 3, 6. /lexpioxtfi ni, 7, 8. fiirpov II, 22, 8. 10 - VIII, 2, 8. 9; 10, 18. ftfxanov in, 16, 2 — VI, 1, 8 - VIII, 12, 4; 46. 8. /4^*0i,- VII, 38, 6 VIII, 37, 3. /iijv V, 13, 1. 2; 14, 1; 17, 2; 30, 8 VU. 36. 4 — VIII, 12, 16; 46. 2. fi^vtg n, 63, 8. fitlpoi V, 20, 8. fii^xtjp n, 4. 7: 6. 16; 22, 4; 33, 1. 2; 57, 12 — m, 6, 2; 9, 4 — V, 4, 8; 5, 3 VI, 14, 8 - Vn, 16, 1 — VIII, 2, 9; 12, 2. /iifr<>« VII. 38, 5 — VIII, 12, 81. Utixavfjua VI, 26, 3 - VlU. 12, 28. 678 INDEX VOCABULORUH. fiiaivia VI, 27, 8. 8; 28, 4; 29, 4; ! fiv^atxaxia H, 63, 2. 80, 7 - VIII, 84, 9; 47, 77. 78. fiiagov II, 61, 1 — IV, 6, 6. fiiepeii II, 28, 8. fiixgoxpvxia II, 53, 5. fiixpoxjrvxog VII, 7, 2. /iiltov VII, 2, 6. (iiptiofiat I, 8, 17. 28 — II, 27, 4; 28, 8. 9; 60, 4 — V, 6, 1. 4; 6, 9. 10. fiifttjaig VIII, 46, 4. (iiftrjxiiq II, 6, 2. 6; 14, 6; 24, 7; 26, 9; 61, 2 — ni, 19, 4 — V, 2, 8 - VIII, 18, 2. (iiii(: VI, 11, 8; 27, 3. 7; 28, 1. /xiaadeXg>ia II, 66, 4. (ttaa6e).q)oi: II, 21, 2. (jitaav&ptonof II, 14, 10. ftiaiw I, 1, 7; 2, 8. 12; 7, 10; 8, 20 - U, 63, 6; 61, 1; 68, 6 — III, 16, 3 — IV, 11, 8 — V, 4, 1 — VI, 18, 6. 7; 22, 8; 27, 4 — VII, 1, 1; 2, 1. 3; 6. 3; 14, 1; 82, 1; 39, 4 _ VIII, 10, 16; 12, 46. /iia9ano^oala IV, 12, 8 ~ V, 1, 1; 7, 3; 11, 9. fivtjalxaxoi II, 63, 2 — VII, 4, 1. fiolpa n, 28, 4. 6. (ioixai-U: VI, 14, 4. fiotxela Vi, 28, 2; 27, 8; 28, 2 VII, 6, 4; 18, 1 — Vm, 47, 61. (ioizevto I, 1, 4; 8, 4. 5 — VII, 2, 9. fioixk I, 1, 8. 4 — II, 62, 1 - IV, 6, 8 — V, 2, 1 — VI, 18, 6. fiokvvw II, 68, 1 — in, 16, 6 — Vl^ 16, 8; 18, 2; 22, 7; 30, 1 — VII^^ 47, 47. lioXvafta VI, 5, 1; 16, 2. ftolvanog VI, 30, 6 — VII, 39, 4 VIII, 6, 6; 9, 8; 13, 10; 20, 47, 77. (lovecvdgoi III, 8, 1. /iovaQX'f III, 6, 4 — V, 16, 8; 20_ i — VI, 9, 1 - Vn, 86, 9. fiovapxos VIII, 11, 2. (lovoyafiia III, 2, 2. ftovoyttfios II, 2, 2 — VI, 17, 1. 2. 4. fiovoyev^S V, 7, 16 — VI, 11, 2 - VII, 42, 3 — VIII, 1, 10; 38, 2; 40,2. /iovoyev^g 9s6g III, 17, 4 — V, 20, 12 HiabanodoTrtg V, 6, 10 — VII, 36, 10 ' — VU, 88, 7; 48, 2. 3 — VUI, 7, 8; — VIII, 12, 22. I 86, 1. fiia^bg II, 8, 1 ; 18, 7; 26, 1. 7 ; 48, 3; (lovoyevrig vXbg V, 16, 2 — VII, 39, 2; 56, 4 — III, 4, 2; 19, 2. 6 — IV, i 41, 6; 46, 8 — VHI, 5, 2; 6, 11: 1, 1; 3, 3 — V, 3, 2; 6, 10; 7, 9 — 11, 6; 12, 7. B. 80; 18, 8; 20, 1. VII, 8, 7; 12, 2 — VIII, 12,19.24. I fiovoyeviig XQiatbg II, 66, 1 - V, txia»iofia III, 8, 2 — IV, 6, 8; 7, 2 7, 20 - VII, 39, 4 — VUI, 46, U- — VI, 28, 4. i ftovofiaxia II, 62, 4 - IV, 9, 2. tiia»a}Tog II, 20, 6. fiovofioxog VIU, 82, 9. fitaoxalog U, 43, 4. (tovo/isf^g II, 47, 8; 61, 1. . fitaomwxog II, G, 1. | fiovotpayog II, 26, 8. Ulaog II, 46, 6 - VI, 18, 6; 28, 2 — noQiov VI, 21, 2. VII, 32, 1. (AOQipri I, 8, 11 — V, 7, I. Hvtla V, 17, 1 —VIII, 42, 4; 44, 1. ftop^aatg VII, 88, 6. fiv^fitt VI, 27, 8. i noaxonoiiw I, 6, 8 — V, 12, 2 - firt/fxeiov V, 7, 6. 11; 14, 17. VI, 20, 1. 6. ftvijftri II, 69, 4 - m, 17, 2 - V, , fiooxog I, 41, 1 - VI, 20, 6; 22, 6. 8, 2; 13, 3 — VI, 30, 3 — VH, I fiotow II, 41, 6. 36, 1 — VIII, 12. 30. (lovaixbg II, 41, 1. fjivt)(i6avvov VI, 18, 11 — VII, 33, 6. i /*ox»npla IV, 7, 1 — V, 12, 2. 6 - ftvtjaixaxiw II, 53, 8 — VII, 4, 1. VIII, 2, 2; 47, Sfi. INDEX VOCABULORDM. 679 II, 66, 3. (ivtioi VU, 20, 2. ftvtat VI, 16. 3. 4 VU, 22. 6; 25, 7 ; S9, ] - VIII. b, 2. 5; 34, 11. ftvfjaii VII, 42, 3 — VIll. 6, 7. 13; 16. 6: 47, 50. fiv9oi Vm, 82, 14. fivia II, 17, 4. fivifTq^i:;^ III, 5, 6 — V, 12. 8 — VI, 16. 4. /tvXoi II, 10, 2. ftvpioJovi II, 41, 8. ^vpMni II. 63, 2. juCitov II, 32, a - HI, 111, *: 17, 1 — VII, 22, 2. 3; 27, 1. 2; 44, 1. 2. fivaaQk 11, 28, 8; 61, 2 — IV, 6,4. ^li'aoc I, 3, 4; 8, 18; 17, 4 — V, 2, 1. Hvaxi(f>tov V. 14, 7 - YD, 40, 1 — VIII, 1, 1:5, 7; 6. 7. 13; 8, 2. 5; 9, 6; 12, 30: 14, 2; IB, 2: 82, 2. (tvCTixov, TO HI, 6, 5 - VIII, 81, 2; 47. 85. ltvaxtMo<; VI, 28, 6 — VIII, 15, 11. Hmfio^ II, 10, 5; 48. 2; 63, 6 - VI, 27. 7. ftojftoaxoTitu) II, 3, 1 — VI, 23, 6. ftmgi'a II, 13, 3. {tuiffo'ioyia V, 10, 1. HuK>k II, 32. 8; 51. 2 - VI, 27, 7; 30. 7. vttbi IV, 14, 2 - V, 12, 6; 16, 9 - VI, 6, 4 - VII, 45, 2 - VIII, 20, 1. vavq I, 8, 4 — II, 57, 2. 3. 12 - VI, 18, 7. vuvatokoyoi II, 57, 10. vavitii II, 57, 2. 4. vtavia^ I, 7, 4. vfttviaxoi IV, 5, 2 - VII, 20, 2. vtxfjOfittvxda II, 62, 2. vtx^onotbq II, til, 3. K»*(iri? II, 41, 3; 59, 3; 61, 3 - V, 7. 3. 6. 9. 19. 25. 28. 30; 14. 19; 19.5. 7; 20,2.4 — VI, 6. 1; 11,4; 26. 8; 27, 8; 80, 1. 4. 6. 8. 9 - VIT. 2r>. 2: 34, 8; 86. 6; 39, 5; 41, 6; 48, 2 - VIII. 1. 1. «; 12, 84. 88; 41, 4. vfOfit}vkt VI, 22, 8. vfOtf I, 3, 6; 7,6 II, I. 3. 5; 10.2; 67. 12; 68,6.6; 63, 1 —111,1,1.4; 2, 1. 8 - VI, 5, 3; 7, 1 — VIII. 47, 86. vforfAi/s Vni, 15, 6. vforij^' II, 1, 3; 23, 3 — VI, 14, «; 29, 2. 8 VII, 12, ,5; 49 - VIII. 25, 3. vfotfvTOi; II, 1, 2 — VI, 28, 6. vfoifoJttOTfK; U, 10, 2 - V, 6, 4 — VUI, 10. 13; 13, 8. »fi«» 11, 57, 13 — VIII, 11, 10. vftf-^/.r] VI, 3. 1; 6, 2; 20, 6 - VII, 32, 4 — VIII, 7, 7: 12, 26. vifoi VII, 34, 7 — vm, 12, 15. v{a>x6(>oi VIII, 21. 3. VftUTtptftOi II, 1, 1. vijxioi; V, 7, 18. r^niov VI, 16, 7 — VIII, 7, 6; M. 18; 12, 44. viJ;iiof IV, 11, 3. yijaoi; U, 60, 5. vtiaxfia II. 16, 2; 17, h\ 18, 7; 41. 6; 43, 1 ; 48, 1 - m, 8, I — V, 13, 8; 20, 16. 18 - VI, 7, 2; 22, 8 - VU, 22, 6; 28, 1. vtictfio, m, 7, 7 — V, 1, 3; 13, 4; 14, 20; 18, 1. 2; 19.2; 20, 14. 16. 16. 17. 18. 19 — VU, 22, 4. 5. 6: 23, 1. 2. 4 - VIll. 47, 64. 69. 70. yt/ipttXiat^ II, 67, 13. vtjifdkioi; II, 2, 1. v^tpat n, 5. 3; 20, 5; 60, 3 — III, 6, 6 - Vn, 31, 6 - VUI, 44, I. vltuj {vlnito) m, 19, 5 — V, 19, 4 — VUI. 32, 18. vixam n, 14, 6 — VU, 6, 6; 86, 2. vixi) VUI, I, 14. vixtjtl)^ U, 14, 6 - vm. 12, 23. vinti^if III, 19, 5. \>o^xbli VII, 42, 8 — vm, 12, 7. 49. 87, 2. vonfv>i II, 20, 8. 'J I 680 INDEX YOCABULOBUM. vofiti II, 18, 11. 12; 41, 2. 6. 7; 67, 14. vo/jiixoi VI, 24, 8 - Vm, 12, 30. vSfttftog I, 6, 5 — II, 14, 6; 21, 1; 26, 16; 60, 5 — V, 19, 7 — VI, 10,8; 11,6; 14,8; 27, 8.7; 28,1; 29, 4. vofAiOfia n, 87, 2. vofio»eaia H, S3, 2 — V, 18, 8 — VII, 89, 2 — VIII, 46, 5. 12. vo(to»fTiw II, 81, 3 — V, 12, I — VI, 10, 2; 12, 18; 20, 1. 6; 28, 2. 8, 4 — VIII, 8, 5. voftodh^i II, 68, 6 — m, 9, 4 - V, 7, 28; 20, 12 — VI, 11, 8; 19, 4; 22, 8; 26, 2 — VU, 1, 1; 86, 6 — Vni, 12, 80. vofiog I, 1, 2. 4. 7; 8, 10. 11; 4, 2; 6, 2; 6, 2. 3. 6. 7. a 9. 10. 11 — n, 6, 4. 6. 7; 26, 8; 26, 2; 28, 7; 36, 2; 89, 6; 47, 2; 48, 2; 49, 2. 6; 68, 7; 65, 1 ; 61, 1. 2. 4 — III, 2, 2 - IV, 7, 2; 10, 2 — V, 14, 18; 19, 8 — VI, 3, 1; 10,1.8; 11,1; 12, 18; 14, 2; 16, 3; 17, 3; 19, 2. 8; 20, I. 2. 4. 10; 22, 1. 8; 28, 1. 8. 6. 7; 24, 1. 4. 6; 25, 1; 26, 1; 27, 1. 7; 28, 4. 5. 8 — VII, 2, 1; 6, 2; 26, 3; 33, 8; 35, 10; 86, 1. 4. 5; 88, 6; 41, 6 — VIII, 1,6. 10; 6, 11; 6,6; 9, 8 etc. vofiog V, 7, 16. voaim II, 14, 11; 20, 8. 12; 87, 2 — IV, 2, 1 - VI, 6, 1; 27, 6 — VII, 86, 7 - Vin, 12, 33. voaos II, 4, 2; 10, 8 — III, 4, 1 — IV, 3, 3 - V, 6, 7 — VI, 18, 10 - VU, 38, 3 — Vin, 1, 6; 10, 14; II, 6; 12, 82; 29, 8. voaaiov II, 20, 2. vov9eala II, 2, 3; 6, 4; 10, 6; 16, 2; 17, 6; 20, 3. 4; 21, 1; 58, 8 — IV, 11, 1 — VI, 16, 7; 18, 10. vov9fttw I, 10, 4 — II, 6, 3; 6, 12; 10, 4; 12, 1; 15, 3; 17, 6; 18, 7; 20, 2. 5; 38, 2 — lU, 16, 4 — vm, 44, 1. vov&hiiats VII, 86, 1. vov&fTtitixoe II, 6, 3. vovg n, 44, 2 — III, 7, 4. 5 - M. 1, 1; 27, 7 - VII, 34. 6; 39, 4; 46, 8 — Vra, 12, 6. vvxtepivbt I, 7, 4. vvM'op m, 1, 6. vvft^t] II, 26, 1. vvinpiog V, 18, 2. Wft^wv II, 18, 8 — III, 16, 8. vvS I, 8, 6. 6 — II, 60, 1 — V, 7, 18; 14, 6. 16. 18; 18, 2; 20, 16 -VI, 8, 1 ; 28, 6 — VII, 22, 4; 84, 2 Vni, 12, 9. 26; 84, 2. 6; 36, 8; 87, 2. 8; 38, 4; 46, 2. vv| xal wh« II> 60, 1 — III, 7, 6 - V, 7, 18 - vn, 86, 4 - vm, 6, 6; 12, 9. vwordgm II, 67, 18; 68,4 -IIF,6,5 — Vin, 11, 10. vmxella II, 20, 6. §ttv&onoieiv I, 8, 10. Sivtov IV, 7, 8 — vm, 47, 70. ^evoSozim HI, 8, 1. ^ivog U, 26, 2; 86, 8; 68, 8. 4.6- IV, 2, 1; 8, 1;4, 8 _ V, 1, 6. 7. I^pa VII, 84, 2; 86, 8. S^piov II, 41, 5. 6. SI90S V, 16, 9 — VI, 21, 2. ^oavov n, 28, 8. ^vXofialaaftov V, 7, 16. ivXov I, 8, 21 — n, 26, 9; 81, 8- IV, 10, 1 — V, 5, 8; 14, 14 - VI, 8, 1; 7, 8 — VIII, 12, 26. oyxonoiiot I, 8, 10. bStiY^w V, 20, 8 — VU, 6, 1. 8; 7. 2; 88, 4. bdnyia VI, 8, 1. bdoinogia I, 8, 24 — VII, 88, 4. odoinofog II, 63, 4. odoinopovvteg VIII, 10, 15; 12, 46. odbg I, 8, 1 — U, 6, 9; 12, 2; 13, 3; 14, 16. 21; 20, 4; 21, 4. 5; 61, 1; 62, 2; 68, 2 — V, 12, 1; 14, 19: INDBX VOCABOrOHUM. 15. 4: 20, 3. 9 — VI, 18. 2; 23, 6 - VU, 1, 1.2.3; 2, I; 4, I; 17,2: 18. 1; 19: 83. 4; 89. 4 — TID, !», 2. 8; 47, 54. oJoiV II. U, 14 — V, 6, 7. oth'taw II, 61, 6. odivri II. 13. 1 — VIII, 41, 2. o. ^itvpo/xat V, 14, 2(1. o»m'ri VI, 12, 6 — VDI, 12. 3; 47, 78. oixflo:: III, 4, 5; 14, 1 - VI, 19,4; 23, 2; 28, 2. 8; 29,8 VII, 2, 7; 1-1. 2 VIII, 1, 16; 2, 9: 12. 20; 26. 2; 46, fi; 47. 73. otVf'rijs' n, 14. 9: 48. 2 - IV, 6, 4; 12. 1. 2. 4 - VI, 30. 10 — VII, 24, 3 — VIII, 32. 3. 19; 47. 40. 82. otxtTti VI, 17, 3 VIU, 47, 18. nixtut I, 1. 6; 8. 22; 10. 2 — 11, 26. 3; 60, 2 — VI. 11, 1. oixfjTi^Qiov Vn, 43, 4. nixla I, 1, 5 — U, 2. 4; 54, 2 — III, 6, 3. 4; 7, 7; 16. 1 —V. 14,9 - VI, 28, 5. 7. oixodon^at I, 8, 15 — II. 17, 3; 22, 6. 6. 17; 26, 2; 35. 4 — lU, 8. 8 - V. 20. 9. olxoSoftfi VIII, 16, S. nixodofioi II, 67, 1. oixovofila U, 26, 2; 35, 6 III, 4, 2 - V, 20, 2— VI. 19,2 VIII. 33,4. olxovofiog n, 24, 7; 35, 4 - HI, 3, 2; 4. 2 — VIE, 1, 7. 15. oixos' I. 4, 2; 7, 4. 5. 6; 8, 6. 8. II. 16 - n, 2. 2. 8; 6, 8; 12, 2; 14,21; 17.4: 22, 6. 6. 7. 8. 10. 17; 23.4; 25, 14; 64, 2; 67, 8; 61, 1 lU, 4. 6; 7. 8: 14. 8. 6 - IV. U, 2 — V. 13, 3: 20. 9 — VI. 5. 2. 8. 4; 12. 9; 22. 6; 23, 6 — VIII, 4, 4; 16, 8; 34, 8. 10. 11; 47. 4. 10.82. olxovfiht] VI, 18, 11: 20, 6; 22, 6 VII, 88, 2. nixovfttvtxo^ VII, 30, 2. OLxriQfioi II. 1.% 5; 16, 8: 22, 12 — III, 4, 6 — VII, 35, 7; 88, 1 — VIII. 5. 2; 22, 3; 36, 8; 38, 2. FuiiE, Dmucu rr Comrrr. ap. L olxTliiftaiv vn, 38, 2; 35, 1 - VIII, 10. 7; 29, 3. oivog II, 26. 16; 84, 6 - IV, 6. 2; 6, 2; 9; 1 — V, 7, 28; 18, 1; 20, 16 — VI. 10, 2 — VU, 20, 2; 29, 1. 3 — VIII, 12. 37; 44, 2. 3. 4; 47, 2. 61. 68. oiro^kvi II, 24, 7. oiwvlio^a^ U, 62, 2 - VII. 6, 2. otwvtrtfda II, 62, 2 - VII. 6. 1. oi{uita/iog II, 62, 2 — VII, 6, 1. OLtuvidTrji MD, 32, 11. oiwroaxonoi VII, 6, 1. o;fVi;p«v II. 4, 4; 63, 2. 4. 6 - III. 7, 3. oUdQtos 11, 6, 17; 25, 7. oXiYOJitaxoi; VII, 11. oltyo^'vxttif 11, '2\. 3: 40. 3. okiy6ti.'V)coi II, 40, 3 — VII. 8, 1. oi.tyotpiat II. 60. 5. 6. okia&aivw II, 15, 3. oha&eto II, 22, 2. okivfu IV. 4, 1. 3. o't.oxavtwfia VI, 22, 2. 8. okoxttx^wati VI, 22, 8. oXvunixbs Vm. 32. 9. ofi^h^ IV, 11, 4. bfttXla 1, 7, 7 — VIII. I, 10. ofi^a I. 7. 9. o/iKt/zi II, 27, 4 V. 11, I. 2; 12, 1. 6. 6 — VI, 23. 4 — vn, 3, 4. Sfioyvaftoviat IT, 44, 2. ofioyvwfiuiv II, 68, 1 — VI, 1, I. OftdJo^ns I, 6, 1. o/«o^l')'Os VIII, 26, 3. o/toimoig V. 7, 20 — VIII. 12, 16. onokoyiiit II, 50, 3 — V. 1. 4; 8, 2. 4: 7, 14. 16; 20. 5 - VI, 6. 1; 11.7. 9. 10; 26, 1 — VII, 22. 3 — VIU. 23, 2: 47, 74. o//o;.oj-i?rf/f VIII, 12, 43; 23. 1. 2. 4. ofio).oyiu ni, 17. 1 — V, G, 4. 6. 6 — VII, 42, 3 - VIII, 23, 4. ofiivotu II, 14. 9; 37, 6; 46, 7 — IV, 12, 1 — VIII, 12, 42; 47. 34, 6finnir/ati VII, 3d, 4. tiuyU II, 42, 6; €2, 3 - III, 2, 3 - **Wt? I, 8, e — Vn, 31. 5. VU. 4, 2 - VIII, 9, 2. *nal I, 1, 5: 3, 6: 10, I - II, 10,2; na&tjfta U, 60, 8 — V. 1, 2; 2, 8; 1 18, 6; 42, 2; 62. 1 - lU, 6, 6 - f IV. 3, 2 - V, 14, 4 - VIU, 44, 4. 7, 30; 17, 1 — VI. 19, 4 - VUI, 12, 39; 18, 2. «i»l«l*i/a VIIl, 12. 41. ntt»Oi n, 66, 1 — III. 5, 6 - V, 5, 4 ; 1 cvlLf) I, 3, 10. 6, 7. 8; 14, 18. 20 - VI, 28, 2; ' *it'im II, 14. 12. 26. I — VII. 8, 7; 22, 6; 23, 2; 4rvi>uvio^ 11, 36, 8. 89, 5; 43, 4 VUI, 12, 33. 38; , 6; 10, 6 etc. 16, 6; 47, 68. ' nii i. 1, 6; 7. 10 - 11, 6, 16; 22, 8; natdia VIU. 2, 3. 42, 6 - HI. 4, l); 7, 1 — V, 12, 8 nai6tov II, 57, 12 — V, 16, 8 — VI, — VI. 21, 1; :», 8 — VII, 12, 3; 16, 7 - VIU, 6, 9; 7, 6; 11, 10; 82, 6 - VIII, 6, 5. 12, 2; 13, 14. ^ ovaia II, 41, 1. naiiicxtj I, 1, 2. 8 — VU. 18. 1. ^^B o^tuht^i HI, 18, 2 — VII, 24, 1. naidonotta VI, 26, 3; 28, 3. ^^^1 o^f«>.i7 VIII. 10, 6. naidofboQim VII, 2, 10. ^^^| otfiHiifia III, 18, 2 — VII, 24, 1. naitw U, 61, 2. ^H oOs-tW CO II. 16, 4 ; 22, 18 IV, 7, 1 I — V. 15, 4; 16, 1 - VIU, 46, 3. Utttftopttw II, d, 1; 16, 4. ^apofylZio II, 22, 6. 8. 13; 24, 4 - V, 11. 2; 12, 3 — VIII. 46, 8. jiapovaia II, 65, 2 — III, 1, 5 — VI, 22, 2. 8 — VIII, 6, 3; 12, 38; , 83, 6i 34, 7. ^affptfoia I inscr. 11, 6, 12; 8, 4. mtagpfjatai^ofiai II, IB, 6; 28, 6 — VUI. 9, 4. I naatoiov II, 67, 8 - VIII, 13, 17. ' naaxa V, 13, 3. 4; 14, 6; 17, 1. 2; ' 18, 1 - VIII, 47, 7. ndaxut I. 8. 4 — II, 24, 3; 48, 2; ^6», 3 — IV. 11, 6 — V, 2, 4; 6, 10 - VI. 11, 4; 15, 4; 27, 4 - VII, 6, 5; 23, 2; 25, 2; 36, 2; 41, 6 VIU, 12, 33; 33, 3; 47, 27. fcntrayo? VII, 34, 7. StctaacTo. U, 42, 1 — IV, 11, 2 — VI. 20, 6. nurf,^ I, 1, .'} — II, 6, IH ; 11. I; 14. 9. 12. 14. 16. 18; 16, 3. 4; ^21, 3; 22, 6. 7. 8. 11. 12. 18; 23, 3; 26, 4; 33, 1. 2; 84, 6; 37, 6; 41, 1; 57, 12 — III, 19, 7 - IV, 1, 1; 11, 1 ; 12, 3 - V, 4, 3; 16, 3 — Vl, 2. 3; 12. 11; 14, 3 - VH, 15. 1; 24, 3; 26, 3; 31, 2; 33, 2. 5; 35, 10; 36, 3 — VIU, 12, 23. 24. uT^(t (»60v) I inscr.; 2, 8; 8, 1. 2 — U, 12, 3; 14, 5. 11; 16, 1; 20, 1. 8; 26, 5. 7; 27, 4. 6; 80, 2; 44, 8; 53, 9; 56, 1 — lU, 14, 1; 16. 4; 17. 2. 4; 18. 1. 2 - IV, 1, 2; 6. 8 — V, 1, 4. 6. 6; 4, 2; 5, 3; 6. 9, 10; 7, 12. 30; 14,8. 17; » 16, 6; 20, 2. 11. 12. 18 - VI, 10, 1; 11, 1. 2. 10; 15, 1; 21, 2; 26, 2; 30, 9 VU, 2, 6; 22, I; 24, 1.2; 26. 2. 4; 26, 2; 35, 10; 38. 9; 40, 3; 41, 4. 6. 6. 7; 42, 3; 43,2; 44, 1; 46, 3; 46, 16; 47, 2. 3; 48. 2. 8 - Vm, I. 1. 10; 3. 2; 5, 2. 11; 6, 11; 7, 8; 12, 8. 30. 31 etc. naT(,ta U, 26, 14 — VI. 12, 8 — VIII, 12, 6. ;r«r(EX VOCABULORUM. 1 niittti VI, 12. 8 - VII, 25, 8; 36. 8 24, 4; 42, 2 — lU, 5. 5. 7. > "* - VIII, in. 4; 12, 40; S3, 4. VI, 18, 3; 20, 6 - VUI. 10,15 nffiatow VII, 35, 8 — VIII, 15, 7. 12, 26. 45. Tifolafifia VLII, 82, 11. niVoc VI. 6, 5. " Rtfii/)d).)M V, I, 6. 7. nlviu 111, 7, 3; y. 1 - IV, fi, 1 <; * ntinfioXw; VII, 36, 4. 6, »i — V, 14, 16; 20. 16 U j nutitityla I, 9, 4. 22, 6; 26, 8 — VU, 20, 2 - VUI. 7i(((/f(iova(oc VII, 36, 2. 8. 10; 7, 6. 12. 16. 24. 31; U«. F nf(>*;ror^» I, 4, 2; 6, 13 - U, 4, 6 16, 8; 16. 1. 2. 4. 5; 30, W f H _ IV, 8, 3 - VI. 12, 2; 28, 6 — VI, 7, 2. 3; 9. 1; 10, I. 8; U, «. ' 12. 4. 11; 14, 1. 2; IB. 5; 18, U; ' 21, 1; 24, 1. 2. 8; 30. 4 -VII ' 38. 9; 41, 4. 7 - VUI, 1. 1. h- 6. ^V VIU, 1. G; 7, 7; 11, 10. V ntQinodui I, 7, 3 — 11. 67, 20; 61. 4; ^^ 62, 2. 4 — VI. 9. 2 VU, 26, 4 ^H — Vm, 12, 40; 41, 8. 9. 10. 11; 15, 7; 26. 3; 48, U; ^^^ m^tnoiftoii II, 20, 2; 26, 1 — V. 47. 39. 41. ■ 15. 2. jitfftiip 1 inscr.; 6, 2. 12; 10, S - ll,». 1 nfQigavtriitiov 11, 3d, 1. 3. 9; 26, 2; 28. 9; 38, S; 61. 3. N ^t iiBQioaiia V, 20, 18. -111,4.7; 6.8, 12,2- IV. 12,4 ^H nKjiaofvua III, 7, H — VIII, 31, 1. - V, 1. 1; 3. 1. 4; 5. 6 - n " nfQiaatK I, 9, 3 - 11. 18, 3; 43, 2. 3 6, 6. 7; 7,2.4; 12.9; 18»9;AT - V, 12, 6. - VII, 12, 1; 25. 6; 36, 3; 81, «. nt{ilazaai.r»:/ii'ttf VI. 10. 3. 10; 12, 2. 3; niaronoifut V, 6, 4. 14, 5 ; 22, 8. nioTOi I, 3, 10; 6, I; 8, 17. 23; S.l; nUMTOfii, VI, 12, 10; 14, 6; 23, 4. 10, 1. 2 - U. 2. 8; 6. 6; 25. 7. nf(jn(ioxu(; III, 6, 3. 26. 1; 49, 4; 68. I; 60. 6. 61,2; TitiJtwv vm, 42, 2; 43, 2. 62, 8. 4 - III, 8. I; 6. 3; 16, I; niTtivov IV, 6, 3 — V. 7, 18 — ' 18, 1 - IV, 9, 2; 12. 51. 4 - t. —^ VI, 12, 6 - vm, 12, 16. 1. 2. 8; 7, 9. 28. 24; 9. 1; lOl J; ^H nixofiai I. 4, 1 — VIU, 12, 27. 12, 6 *- VI. 8, 1; 9, 1; 13. S. 10; "^ nixQa VI, S, 1; 20, 6 - VII, 37, 2 14, 6; 16, 4; 17.4; 18. 1. 11; 37. 1 J VID. 10. 4; 12, 26. 30, 2 - VII, 1. 2; 26. 1; 26, »; miYTi U, 63. 4 - VI, 3, 1; 20, 6 - 33. 6 - VUI. I. 8. 4, 12; 6, 4; VU. 37, 8 - vm, 12, 14. 6,4; 10,2; 11,11; 32. 8. IS. 18. 19; ntjXbi V, 7, 22 — VII. 36, 8. 34. 11. 18; 86, 1; 39. S; 46, 17. n^QU in, 6, 4. 47, 9. 46. 61. 68. 74, 75. 79. rtjjpof V, 7. 27. nlayioi U, 44. 1. n^xvi 1, 8, 6. TiAavttui II, 6, 12; 2U, 4. a 9. 11; ntx^uivui U. 16, 1. 22.7- V. 12, I; 17. 2 - VI. 18,3 n.;f()/« VI, 7, 4 - VII, 13, 1; 17. 1. - VU. 19 - vm. 10^ 17; U. ^^_ nl)t^^oi I, 3, 3; 7, 8 — U, 21, 8; 25. 46; 16, 4. Ttlavt) n, 39, III, B, 4 k 6, 6; 16, 1; 17. 2 - VI, 8, 2; 9, 4; 12. 1; 20, lt> — VII. 26. 3; 28, 4; 30, 1; 39, 3 VIU, 12, 26. 39. Tt'Aavog VI, 13, 3, jiia^ VI, 3, 1. nlaofjtt V, 7, 22 — VII, 18, 2; 39, 4 - VIII, 7, 2; 9, 4. nldaaa 1, 3, 10 — V, 7, 20. 22. nluartji V, 7, 22. nXtntitt 1, 7, 4. 5; 8, 23. nkfovUim II, 6, 1; 46. 4 — VII, 4, 6, nkfori^itt I, 1, 2 - VU. 4, a; 18. 1. nXforzfg VIII, 10, 16; 12. 45. aAfi'pa ni, 9, 2 — IV, 11. 3 — V, 20, I. nA//yi7 11, 66, 3 III, 19, 4 — IV, 6, 4 — V, 2. 4 VIII, 12. 30. .tAi7»o; n. 21, 8; 22, 12. 13; 84, 3; 49, 8. 5 — III, 19, 1 - V, 7, 15; 14, 13 — VI, 12, 12; 22, 3; 28. 1 — Vn, 86, 3 - VIII, I, 6; 12. 16. 31. 22. 23. 7f3^rl9vvv» I inscr. — 11, 34, 7 — VI, I 27, 9 - VII, 32. 1; 33, B — t Vin, 12. 12- ^^ififTijc 11, 2. 1; 24, 7; 57, 1. J^nX^xTiaftoi II, 20, 2. ' tilijxnior VII, 38, 4. nhjfifif?.na II, 26, 15 _ V, 8, 2 - VII, 37, 2. 3. ni.tjfinfi.ita I, 8. 18 — II, 7, 2; 18. 2; 50, 4. j ni.tififiiktifia II, 16, 2; 16, 3; 2U, 6; 23, 1; 38, 2; 48, 1 — III, 14, 3 - V, 7. 23 - VIII, 6, 7. 7i).t)^ovopia V, 7, 17; 19, 8 — VII, 39, 2; 46, 3 - VIII, 1, It; 10, 3; 15. 2. nlfipow I, 1, 4; 6. 10 — II, 66, 2. 8 III, 19, 6 — IV, 6. 4 - V, 1, 4; IS, 3; 14, 12. 16. 18. 21; 19, 5. 6; 20, 2. 11 - VI, 3, I; 6, 3; 19, 8; 22, 1. 8; 28, 4; 27, 4. 5. 6. 9 — vn, 86. 2; 37. 1; 49 — VIII. 1, 10; 0, 1; 12, 12. 16. 32. 85. 39. 41; 20, 1; 4&. 2; 46, 9. ni.^lftofta II, 17. 4 - V, 16. 3 — VI, 20, o; 22. 6 — Vlll. 13, 4. ni.tjeuiTt^i VII, 35, 10 — Vlll. 12, 22. Ttltjaiaafiog VI, 27, 1. ni.tialov, o I, 1, 2. 3. 4. 6. 8 — II, 25, 3; 36, 4; 42, 6; 63, H. 9 III, 8, 2 - VI, 23, 1; 27, 8 — vn, 2, 1; 3, 3; 4, 6. 7tlriannvi} IV, 9, 1 — VI, 20, fi; 22, 3. ni.ijjaot II, 10. 4; 20. 2 III. 15,3 V, 6, 9 - Vin, 47, 57. 77. nXi^xztu I, 1, 10; 3, 0. ni.ivfhovpyia YU, 86, 3. nkoTnv VU, 84, 3. TiXovato,; I, 5, 1 — 11, '>, 1, 2. 7; 41,9; 68, 6 HI, 7, 8 IV, 1,2 - VII, 18, 2; 35. 1. nXovTOi; I, 8, 12 — II, 36, 8 - IV, 4, 2. 4; 6,7 - V, 6, 3 VU, 38, 3. niwtiip VIII, 12. 13. nrfvfta II, 44, 2 — V, 6, 6. 9; 7. 20. 21; 14. 17; 20, 3. 12 - VI, 14, 4. 6; 22, 8; 29, 3 — VII. 32, 2; 84, I; 36. 8; 37, 5; 89, 4 — VIII, 1, 8. 12; 4, 6; 6. II; 6, 6. 12; 9, 8. 5; 11, 8; 12, 4. 13; 13, 1. 10; 16, 4. 6; 18, 2; 20, 1. 2; 38, 4; 41, 4; 45, 1; 46. 16. nitvf/tt {Syioy) II, 26. 4. 6; 41, 4 — III, 17. 2 — IV, 5, 4; U, 2 — V. 7, 30; 20, 4 — VI, 7, 2. 8; 12. 7; 16, 4. 5; 18,8; 27,2 - VIII, 1, 1; 37. 2. 6. nvfifia (dfoiO V, 7, 6. 13 — VI, 6, 4 — vn, 2, 12 — vni, 6, 6. nvtvfia (nov/jpov) 11, 28, 8 — VI, 27, 3. 6. 6 — VlII, 3, 1 : 7, 2. 8. nvivfxa ixytop I inscr. - II, 18, 2; 26, 6. 7; 32, 8; 88, 2; 41, 2. 4; 67, 7 - UI, 16, 4; 17, 1. 4 — V. 1, 2; 10, 2; 16, 1 — VI, 6, 8. 4; 7, 8; 12. 9. 16; 14. 2; 16, 1; 27, I. 2. 3. 4. 6. 6 — Vn, 22, I. 2; 89, 2; 40, 8; 41, 7; 43, 4; 44, 1; I 688 INDBX TOGkBULOSlM. 46, 3; 48, 3 — Vin, 4, 6; 6, 7. 11; 6, 18; 7, 8; 8, 5; 9, 10; 11, 6; 12, 4. 89. 41. 60; 18, 10; 16, 3. 6. 9; 16, 6; 18, 8; 20, 2; 21, 4; 22, 8. 4; 29, 3; 88, 6. 8; 87, 8; 88, 6; 89, 4; 40, 4; 41, 8; 46, 8; 47, 34. 49. 60; 48, 8. nvev/iattxoi II, 83, 2 — UI, 16, 4 — VI, 6, 8. 4 - VII, 42, 8 - VIII, I, 9; 8, 6; 46, 14. nvixTov VI, 12, 18. 15. nvo^ I, 8, 1 — V, 4, 1. noiTjfia II, 6, 6 — V, 7, 4. 20. noitiati I, 6, 4. noirixiiq II, 24, 8 — VI, 11, 2. 8 — VII, 18, 2 - Vin, 87, 2; 48, 8. noitiTixoi; I, 6, 4. noixiXla Vn, 34, 4. noixikog in, 12, 2. noifiaivm U, 18, 8. 9. 10; 20, 8. 12; 44, 2 - Vra, 6, 6; 41, 8. noifx^v II, 1, 1; 6, 6; 10, 4; 16, 4; 18, a 9. 10; 19, 1. 2. 8; 20, 1. 6. 8. 12; 24, 4; 28, 2; 42, 1; 48, 8; 66, 8; 57. 12 - VIII, 12, 80. noi/4v^ II, 20, 4. 6. 8 — VI, 18, 10 - VIII, 5, 6; 9, 3. noifiviov II, 10, 4. 6; 16, 4; 17, 8; 18, 7; 20, 12; 21, 2 — vi 18, 2; 22, 6 — vn, 29, 1 — Vm, 6, 6; II, 3; 13, 10. Tioxoi VU, 37, 2. noksfiixbg VIII, 16, 4. noXtfiioq II, 46, 3 ; 60, 1 — V, 14, 9 - vm, 1, 15; 47, 41. noXefiOi II, 6, 10; 34, 4 — III, 16, 4 — VII, 87, 2. 3 — VUI, 1, 14; 48, 2. noltg II, 22, 7. 17; 43, 2 - IV, 6, 4 — V, 3, 1. 3 - VI, 6, 8; 18, 11 — vm, 12, 45; 46, 1; 47, 12. 86. 86. noXireta V, 7, 80; 18, 3. nokiTfvofiat VI, 11, 4 — Vn, 36, 6; 41, 6 - VUI, 1, 10; 12, 32. noXiiTiq VI, 9, 1. TiokvafX'o V, 20, 11. noXtjdanaTOS II, 24, 7 — m, 7, 6. no).v6iiaxttxoe Tl, 5, 4. nokvUieog II, 22, 12 — VU, 88, 2. TtoAvfrc&t II, 61, 8 — V, 20, 11 - VI, 24, 1. nokv»tog III, 5, 4 — V, 16, 8 - — VI, 20, 10; 26, 1 — VU, 88, 7 — vm, 1, 10; 12, 26. nokvkakog m, 5, 1. nolvoQxia U, 86, 6. noXvofpOuXpiog I, 9, 4. noXvnevatim III, 14, 2. noXviQonog III, 12, 2. noXvxQOipla IV, 8, 3. nofitt m, 12, 4 — IV, 10, 1. nonnri U, 61, 1: 62, 2. 4 -VII, 41, 2. novtiQevonai I, 1, 6 — U, 42, 6: 61, 1 — V, 14, 12. novriQla II, 1, 8 - VI, 26, 3 - VD- 17, 1. novtipov, TO n, 6, 13; 22, 6. 6.7.8. 9. 13. 18; 28, 4; 42, 2 — IV, 6,5 — V, 10, 2; 12, 6 - VU, 18, 2; 26, 4. novtipig I, 2, 3; 7, 3 — U, 6, 8; 8, 1; 9, 3; 12,2; 14, 6. 8; 17.8; 19,3; 21, 2; 22, 8; 28, 2; 28, 8; 41, 9; 42, 2. 8; 43, 8. 4; 64, 6 — III, 4. 8 -IV, 6, 4; 8,1; 12,1-V, 3,2; 7, 4; 11, 1 — VI, 6, 2; 9, 4; 10, 2 — VII, 2, 8. 6; 6,2; 18, 1; 82,6; 89, 8 - vra, 8, 1; 7, 2. 8; 9, 2. 8 etc. noviigbg -^ diafioXog I, 9, 1 - HI, 6, 6; 18, 2 - V, 2, 1 — VI, 6, 8 - vn, 24, 1 — VIII, 10, 19; 12, 47. novti(f6q>QtBV vn, 7, 2. • novog n, 26, 4; 36, 7; 41. 8; 63. 3 — IV, 9, 1 — VI, 28, 2 — VI, 2, 7 — VUI, 12, 20. noifsitt vm, 12, 13. nopto/iog m, 7, 1. nopvela UI, 2, 2 — IV, 11, 6 — VI, 12, 13. 16; 27, 8: 38, 2. 8 - VU, 6> 4; 18, 1 - vin, 47, 26. 61. lNr)KX VOCABUIX)KUM. H89 noQ9fvo VI, 28, 4 — VII, 2, 11 — Vm, 82, 4. 6. »opri7 I, 7, 8 — II, 41, 1 — ra, 8, 2 — IV, 6, 8; 7, 2 - VI, 28, 4; 29, 4 — VUI, 82, 7. SKOQVixoq I, 7, 6 — V, 10, 2. nogvofioaxoq VIII, 82, 7. TKOfvoxonof II, 4, 5 — IV, 11, 6. Ttofvoi IV, 6, 8. Ttog^pa I, 8, 8. noaig Vm, 12, 10; 29, 8. yioxaitbq II, 16, 8 — VI, 6, 8; 29, 4 — Vni, 7, 7; 12, 14. 26. ^tmi^iov II, 4, 6 — V, 14, 8 — VI, 6, 5 - vm, 12, 87. 88. 89; 18, 16. xori?:« II, 6, 7 — V, 1, 6. 7; 14, 15. noTov n, 6, 8 — IV, 2, 1 — V, 18, 1 — VIII, 12. 82. notoq vm, 44, 4. ffovs I, 8, 9; 7, 6; II, 18, 11; 21, 4; 22, 7; 41, 7 — m, B, 5. 6; 7, 6 - V, 20, 2 — VI, 9, 4; 80, 9 — VU, 88, 4 — vm, 7, 7; 9, 2; 12, 12. 27; 88, 11. ngayiJM II, 85, 4; 48, 8; 46, 1; 46, 1 — m, 2, 1; 7, 8; 9, 4 — IV, 6, 6 — V, 14, 11 — VI, 16, 1 — vm, 10, 8; 11. 6; 82, 16; 46, 9. 10; 47, 38. 40. 41. nfayfiaxela If, 6, 1. ngaSets (filfikoi) U. 57, 7 - VIII, 5. 11; 47, 86. npafiff II, 89, 1; 60, 2 — VI, 6, 3; 14, 2; 27, 8; 28, 1 - VU, 18, 1; 82, 4; 89, 4 - VDI, 9, 2. 5; 11, 3; 46, 8; 47, 61. ngaos II, 1, 5; 57, 1 — V, 20, 10 - VI, 8, 1 — VII, 7. 3. npaoriig I, 10, 8 — II, 1, 8; 38, 2 — V. 20. 8 — VI, 12, 11 - VII, 18, 2 — VIU, 6, 7; 16, 5. npavg n, 1, 6; 24, 7; 49, 4 — III, 6, 1; 7, 7 - VII, 7, 3; 31, 1. nQfa^evtrii II, 88, 2. n^fofivrifa U, 28, 1. Funk, Didasc et Constit. ai>. I. npsa/ivTipiov II, 67, 4 — V, 14, 9 — VIII, 4, 8; 10, 8; 12, 41; 13, 4; 16, 2. 4; 17, 2; 19, 2. n^sa/ivxtpog I inscr.; 8, 9 — U, 24, 6; 26,8.7; 28,4; 87,3; 47, 1; 49,3; 51, 2; 57, 7. 8. 9; 68, 2 — III, 8, 1; 11, 1. 3; 16,6; 16, 4; 20, 1. 2 - VI, 6, 4; 12, 1. 14. 15; 17, 1 — VII, 22, 1; 26, 6; 31, 1 — VIII, 1, 20. 21; 2, 6; 4, 1. 6; 10, 8; 12, 3. 43; 13, 14; 16, 11; 16. 1. 2. 4; 23, 3; 26, 3; 28, 2. 3. 4. 6; 29, 2; 30, 2; 31, 2; 32, 1. 2; 44, 1. 2; 46, 9. 10. 11. 13. 15; 47, 1—8. 16. 17. 18 etc. nQtofivxtji II, 68, 6 — VI, 29, 1. npeafivrig II, 28, 3; 57, 12 — III, 5, 6. npimv II, 41, 8. npottiptaig II, 14, 2. nQo^atov n, 17, 4; 18, 8. 9. 10. 11. 12; 19, 1. 2. 3; 20, 6; 66, 8; 67, 12 — VI, 18, 2. 3 — VII, 29, 1; 32, 1 — VIII, 12, 30. ngoykmaaoq II, 21, 2 — III, 5, 1. ngoyvotatq V, 14, 2 - VIU, 1, 12. npoSoala V, 14. 9. 20 - VII, 23, 2 — VIII, 12, 33. TTQodoTtjg II, 43, 4 — III, 5, 5 V, 14, 3 — VI, 12, 1. nQoSQOfxog II, 55, 1. npoeigla II, 58, 4. npoeipog II, 25, 13. itQoi^ofxai (npoef.&ere) VIII, 6, 14; 7, 9; 8, 6; 37, 7; 39, 5. nQoeaxw'i II, 28, 9; 51, 1. UQoiiYovUfvoq II, 46, it. ngo^taig II, 48, 1 - VI, 17, 2. npo^vfiia II, 40, 3 - V, 1, 5. npoavfiog V, 6, 6 — VIII, 46, 1. Ttpoxa&i^ofiai II, 20, 4. nQOxaxaaxsv^ VII, 42, 2. npoxei/tevov VIII, 6, 6. npoxgixog VIII, 4, 8. UQola^ovxa, xa III. 9, 3 — VII, 39, 1 — VIII, 4, 2; 32, 19; 47, Bfi. ngohitpig II, 47, 3 — VIII, 4, 5. ■Hi 690 IN'DBX VOCABULORUM. nQOvokat II, 3t>, 2; 44, 3; 57, 13 — VU, 25, 2; 39, 3 — VIU, 16, 3. niWvot,Triq VI, 11, 3 — VII, 36, 6 - VIII, 6. 2; 40, 2. TCQOvoia II, 14, 3; 36, 3; 57, 4 - lU, 3. 2 IV, 1. 2; 6, 4 - VI, 4, 1; 6, 4; 10, 1; 14. 4; 16, 3 23, 3; 28, 8 - VII, 33, 2; 34, 5 35, 10; 39, 2 — VIII, 12, 8. 30 16, 4. Tipolfvos VII, 9, 1. n^ooifttov V, 20, 3. TiQonaQaaxsv^ VII, 42, 3. nQonatu>{) VII, 33, 4. 7n>onf(ino) VI, 30, 2. nQonittia III, 5, 6 — VIII, 47, 66, n(jo7ifTT]e U, 21, 1; 51, 1 — III, 1, 3; 5, 4; 8, 1. n(joaiStxofiai II, 41, 4; 43, 1; 60, 3; 53, 4; 68, 2 — V, 3, 1 — VI, 18, 1 — VII, 5, 5; 28, 1; 31, 5; 37, 1. 2. 5; 47, 3 — VIII, 6, 5; 9, 2. 6. 9; 12, 21. 47; 13, 3; 32, 3. 6. 10 etc. 7i(>oa6oxttt VI, 11, 10; 23, 4. n^oofnixa).).wnita) I, 3, 8. niwohiJXOMat VIII, 10, 1; 12, 2. THwaivxij II, 39, 6; 41, 1; 53, 4. 8 54, 1; 57, 15 III, 1, 6; 7, 5 8, 3 — IV, 3, 3; 7, 2 — VI, 18, 1 27, 2 - VII, 11; 17, 1; 33, 2 37, f) - VIII, 5, 9; 11, 4; 18, 2 42, 1; 47, 9. TtQoasvxofjiai I, 2, 3 — II, 22, 11 41, 2; 53, 5. 9; 56, 1; 57, 14. 18 21; 59, 2; 60, 2 — III, 4, 3; 5, 2 0, 1; 7, 5. 7; 8, 3; 14, 1; 18, 1 — IV, 3, 3; 6, 8; 7, 1 — V, 6, 2. 6 7, l:^. 22; 13, 4; 14, 8; 19, 3 — VI, a, 2; 9, 3; 12, 6; 27, 1. 7 29, 4 — VII, 2, 2; 24, 1. 2; 31, 6 45, 1. 2. 3 — VIII, 4, 6; 6, 4 32, 18; 34, 10. 11; 47. 66. nQoai'jxtuv I, 3, 9; 8, 11 - II, 6, 1 25, 1 ; 28, 5; 58, 1 — IV, 10, 1 - VI, 1, 8 - Vlll, 12, 8; 48, 2. 71 (toari'f.vtoi VII, 29, 2. TtQoaxatQog II, 60, 1 - V, 6, 7 — VI, 22, 1 — VIII, 10, 12. jiQoaxlaiio II, 10, 5; 12,3; 18,7; 24, 4 — III, 8, 3. npoaxoftfia II, 17, 1. TiQoaxvvitu II, 56, 2 — V, 11, 1; 12, 1. 2; 20, 7 — VI, 12, 8; 14, 2 - VII, 39, 4; 48, S; 47, 2 -VIII, 7, 6; 12, 27. nQoaxvvtjais V, 12, 2 — VII, 85, 10 VIII, 9, 10; 12,60; 16, 9; 20, 2; 37, 6; 41, 6. nQoalakito II, 58, 8. 4 - V, 19, S - VI, 12, 1 - Vm. 6, 12. nQoaXafifiavw II, 12, 1; 16, 4; 20,4; J 23, 1; 24, 3; 38, 4; 39, 2; 41,1; i 46, 4; 57, 12 — IV, 1, 1 - V, S, 1 - vm, 12, 2. 21; 41, 6; 4.'), 1. npoaktjxptg II, 18, 6. j npoaofitlsw I, 6, 1. j npoaoy»ia/Jia II, 22, 13; 28, 8; 31.3. | TiQoanTwati IV, 3, 3. npoaptjaig YIII, 5, 12. jipooroyjy- VII, 84, 8. 4. nQoaxttYfia III, 14, 3 — VI, 19. 2; 21, 2 — VIII, 5, 7; 6, 6. nQoaxaxtji III, 19, 5 — VII, 82, 2 - VIII, 11, 5; 39, 8. nQoa>pi(fW II, 26, 2; 27, 1. 6; 28, 7. S: 34, 1. 6; 86, 6. 7; 41, 6; 53, 3; 63, 8 - III, 7, 6. 6; 8, 2 - IV, 6, 3; 7, 4; 10, 3 — V, 19, 7 - VI, 7, 8; 19, 3; 20, 4; 22, 7. 8; 28, 4; 30, 2 — VII, 80, 2; 36, 6; 37, 5 - Vni, 6, 6. 7; 10. 12; 12, 2. 38. 41. 48. 44. 48; 28. 2. 4; 30, 2; 40, 1. 2; 46, 11. 14. 15; 47, 2. 8. 7H)oattotZofiai II, 60, 6. :i(fotpnaiq II, 14, 10; 26, 2; 60, 6 — III, 2, I; 6, 3 — Vll, 86, 4. 6 — VIU, 47, 5. 88. 40. nifOf>firila V, 14, 9; 16, 2 - VIII, 2, 8. 7; 8, 1; 12, 81. ngtHptiteiw V, 20, 12 - VI, 6, 4 24. 3 — VIII, 2. 1. 2. 3. 8. 9. TiQoip^ttii I, 1, 6 — II, 6, 5. 14; 22, 8 25,7; 28, 5.7; 29; 30, 1. 2; 89, 3 56, 1; 58, 3 — HI, 1, 4 - IV 6, 6; 7, 3; 8, 2 — V, 3, 2; 7, 24. 29 8, 2; 12, 3; 20, 6. 12 - VI, 3, 1 6, 1; 9,1; 10,8; 18,7.8; 19,2. 4 80, 6 — VII, 1, 1 ; 28, 6; 38, 2 - VIII, 1, 18. 14. 17; 2, 6; 6, 4; 8, 5 12, 48; 41, 5; 46. 7. nQOi]Ui V, 7, 18. apo^iltof)6nt]i VI, 25, 1. npoxtipik<» U, 8, 1; 24, 4; 86, 9 — III, 9, 2; 16, 1 - VI, 23, 5 — VII, 31, 1 VIII. 5, 4; 12, 23; 18, 2; 20, 1. 2; 21, 4; 22, 2; 46, 16. 17; 47, 80. 82. npoxfteog n, 21, 1. 4; 37, 4: 41, H - V, 6, 6. npvTavig VIII, 9, 8. TiQwgevg II, 67, 11. npatToyivvij/jia II, 26, 17. ngwxofJiaQVVQ II, 49, 3 ^ Vlll, 38, 9. TiQwroToxoq II, 26, 17; 61, 4 - VI, ' 11, 2 — VII, 24, 2; 36, 6; 41, 5 — VIII. 12, 7. 31. nxfQOv VIII, 12, 3. Titigvl VIII, 41, 8. I nxr,r6i VIII, 12. 16. mtaaiq V, 7, 7. ' nzwxevo) II, 4, 6. nxioyoi I, 8, 7 II, 58, 6 — III, 4, 5. 8. !)•— V, 1, 4 — VII, 12,2; 18, 2; 29, 2. nv9/i^r VI, 18, 2. nvxvtttca II, 60, 4. nvlri I, 8, 9. 14 - V, 15, 2 VII, , 33,3 Vm, 12, 13; 20, 1; 46,2. 16. nvlwQoq II, 26, 3; 28, 5; 57, 10 — III, 11, 1. 3 - VI, 17, 2. nvQ II, 22, 15; 83, 3; 42, 5; 51, 2 IV, 10, 1. 2 — V, 4, 1; 7, 7. 13 20, 6 — VI, 1, 1. 2; 3, 1. 2; 20, 6 26, 3 - VII, 2, 10; 36, 5; 37, 4 39, 3 — VIII, I, 16; 12, 11. 22. 26. nvQoq V, 7. 26 VII, 40, 2. nvimo}.t(o II, 14, 9. TKoyiuv I, 3, 11. n<5).oq V, 20, 10 VI, 29, 2. i>a^(ii V, 14, 4. (tupdoq II, 27, 6 — IV, 11, 2 V, 7, 26; 20. 10 — VI, 20, 6 — VIII, 1, 6. (Mdanvoq V, 7, 26. QaSiovQyo:; IV, 6, 6. pn&vfitw II, 60, 4. (,f(»vinta IV, 11, 5 — VIII, 47, 68. ^axa II, 32, 3. Qttx(o6tii II, 4, 5. 46* tiUi INDEX VOUABULOKUM. QcivTiafia I inscr. Qavcia/Aog VI, 20, 9. (taniZ,/?a» I, 7, 5 — m, 6, 4. Qf)Ylia Vni, 7, 6. ^TlUa I, 6, 1; 10, 2 - II, 1, 1; 8, 1; 9, 2; 17, 8; 42, 1. 5; 49, 2; 67. 19 - V, 3, 2 — VI, 12, 6. 8; 23, 6 — VII, 48, 4 — Vm, 4, 5; 47, 76. (trjxtoQ IV, 6, 5. p/fei? V, 20, 10. Qinidiov vm, 12, 3. Qk I. 8, 21. QitpoxlvSvvog V, 6, 6. ^iip6vnaivio II, 41, 6. (ii;;ro? II, 18, 4. 6 — VII, 44, 8. Qvtiq II, 61, 6 — vn, 40, 1 — vm, II, 4. ^(Oftaixbg VI, 12, 6 - VHI, 47, 83. aafifiari^w II, 36, 2 — VI, 23, 3 - VII, 36, 4. aafifiartaftbg II, 36, 2. aa^fiaTov II, 47, 1; 69, 8 — V, 14, 1. 18. 20; 18, 1. 2; 19, 8; 20, 19 — VII, 28, 1. 8. 4; 36, 1. 5 — VIU, 33, 2; 47, 64. aayrivii I, 8, 20. aalfvm II, 41, 3. aalniy^ II, 6, 10. 11 — VII, 82, 8. aa'f.niCo) III, 14, 1. tia(>xtxbg VII, 2, ^. oa(jxovftai VIII, 12, 31. oapl II, 2, 3; 4, 6; 33, 2; 63, 6 — III, 2, 3 — V, 6, 6; 20, 16 - VI, 5, 4; 10, 3; 14, 8. 4. 6; 26, 1 28, 3 - VII, 2, 9; 26, 6; 87, 1 39, 4; 41, 6. 8; 49 - VUI, 6, 6 !>, 3; 12, 31. 48; 13, 10; 20, 2 35, I; 38, 4; 45, 1. aatavag II, 87, 6 — III, 18, I - vir, 41, 2 — vni, 9, 2. j ai/iag VI, 30, 10 — VII, 88, 8; 47. J j — VIII, 5, 7; 6, 13; 7,8; 8.5ett aifiofiai II, 88, 1 — V, 12, 4. oiSm VI, 14, 2. aetpa II, 14, 10. aeiiivt] V, 12, 1. 4. 6; 17. 2 - TO, 84, 2 — VIII, 1, 14; 12, 9; 38, 4; 46, 2. oefilJahg VI, 22, 8. atfivbg n, 2, 3; 68, 8 - m. 7. 6; 8, 1 — IV, 14, 3 — VI, 10, 3; 26, 8; 28, 6 — Vm, 12, 44; 25,2; 82, 17. aefivoTijg I, 3, 9 — II, 26, 1; 67. 2; 68, 1 — vm, 18, 6. aenzbg U, 28, 8. otlfisXov n, 62, 2 — m, 2, 2 - V, 12, 1; 14, 3. 9. 21 — VI, 8, 1; 7. 2; 18, 9; 20, 6; 38, 8 - VD, 82, 3; 84. 4 — Vffl, 1, 1. 2. I. i 6. 7. 9. 12. 18. 15. 16. 17; 12,82. atineiwv II, 41, 6. arpiw II, 41, 7. 017c n, 86, 8. aijtptg V, 6, 7. ataydtv VII, 2, 4". aldtjpov U, 22, 13. 16. aidciviog III, 1, 4 — V, 13. 2. aielov V, 7, 27. aixspu VIII, 47, 2. atxvrjkatov VI, 6, 8. aivani HI, 6, 6. aivddav I, 8, 10. aiaoti I, 8, 10. atrog II. 26, 16; 34, 6 — IV. 6, 2; 9, 1 — VII, 20. 2; 29, 1 - VIU. 40, 8. aiomato V, 14, 8 — VH, SS, 3 - vm, 16, 2. aiwnti n, 67, 4 — Vm, 4, 6. axav6akkio I, 10, 1 — II, 18, 6 — VII. 82, 2. axavialov I, 8, 6; 8, 18 — II, 10, 2 - VIII, 10, 19; 47, 58. INDEX V(K;ABL>IX)RUM. 693 axiXot; VIII, 47, 77. 0X(voq II, 24, 4; 55, 1 — VI, 12, 6; 14, 1 — Vin, 4,1; 7, 6; 21,3.4; 47, 78. axitpii II, 41, 7 — V, 14, 1. axijvri n, 25, 6. 6. 7; 67, 10 — VI, 8, 2; 6, 3; 12, 12 — VII, 87, 4- VIII, 5, 4; 20, 1; 21, 3. ol inl axtiv^s VIU, 82, 9; 47, 18. axtivonoioi II, 68, 1. axitt V, 20, 12. axiaa/iog VI, 8, 1 — VIII, 12, 26. axXfiQoxaQdla II, 14, 11 — VI, 20, 11. axXfipoxdgStot VII, 7, 2. axk^Q^i II, 21, 1. axX^p6ti}g VI, 20, 6. axktjfvvw II, 88, 8 — IV, 11, 8. axoXioq III, 5, 1. axonbi II, 6, 7. 8. 10. 11; 17, 6; 24, 7; 26, 11 — VI, 4, 2; 10, 1; 21, 2. oxoQnK^w II, 66, 2; 69, 1. 2 — III, 4, 9 - V, 14, 6. axoQnioi VIII, 7, 6. axopmaT^i II, 66, 8. axoroi I, 7, 4 - II, 42, 2 — V, 6, 7; 14, 16; 16, 6 — VII, 34, 2; 35, 6 — Vin, 11, 6; 12, 9. 11; 34, 12. axv/tali^to II. 48, 3. axvXor I, 8, 8. axtoltiS I, 8, 21 — V, 7, 7. 16. a/iiXij II, 41, & aoiofitivog VIII, 12, 22. aog)ia I, 7, 3 — II, 88, 1. 2 — V, 20, 9 — VI, 26, 2; 27, 5 - VII, 34, 6. 6; 86, 2. 10; 36, 1 — VIU, 1, 12; 7,2; 12,7. 16; 87, 6; 44,2. Soipia (Ji^Xoq) I, 8, 2; 10, 2 - UI, 3. 2 — rV, 11, 2 — VIII, 47, 86. aoifiiOTfltt I, 6, 4. ao^iaxixbq I, 6, 4. aork I, 6, 4; 7, 11; 8, 11. 16; 10, 4 — II, 1, 3; 6, 8. 16; 9, 2; 42, 1; 46. 2; 68, 8; 68, 2 — III, 7, 6: 14, 1 - IV, 9, 1 - VI, 6, 8; 18, 2. 6; 28, 6 — VII, 6, 8; 8, 6 - VIII, 1, 7. 16; 6. 1; 18, 1. anardXiov I, 8, 10. ' anaxaXbq II, 26, 2. anfi()0} IV, 5, 3 — VII, 40, 2. I aniQfjLa II, 22. 12 - lU, 4, 5 — ' IV, 6, 2 — V, 7, 20 - VII, 16, 2; 88, 4. 6; 87, 1 - VIU, 12, 12. 18. 31; 40, 8. an^Xaiov U, 17, 4; 61, 2. I aniXog II, 61, 6 — VII, 40, 1 - VIU, 11, 4. aniXotJ II. 43, 2. I aniv»riQ VIU, 2, 2. : onXayxvov VII, 2, 12; 88, 2 — VUI, I 9, 9. I anoSia V, 7, 13. anodog V, 7, 15. anovi^ m, 16, 6 — V, 2, 2 ~ VUI, I 1, 8. I araywv VU, 88, 6. I araStoSpofiog VIII, 82, 9. ' aradtov II, 14, 6 — VU, 33. 3. I ata»n6( II, 22, 8. 10. araaiatw II, 2, 4; 48, 2; 64, 4 — VI, 2, 1. I aTttaig II, 48, 8 - VI, 12, 8. I ataaiwSrig II, 14, 12. OTOT^e II, 46, 1 — V, 7, 28. aravgog U, 24, 8: 48, 2 — III, 17, 1 ; 19, 4 — V, 4, 8; 6, 4; 6, 9; 14, 1. 13; 19, 1; 26, 1 — VII, 23, 2; 43, 8 — VIU, 1, 10; 12, 4. .H3; 47, 47. ataveow II, 26, 9 — V, 14, 12. 14. 16; 19, 4. 6. 6 - VI, 30, 8 VII, 41, 6 - VIII, 34. 4. ata^vXii VU, 29, 3 — VIII, 47, 3. : ariap VI, 22, 3. 5. areyr/ UI, 7, 1. axlyog IV, 2, 1. orevay/iog VIII, 41, 2. 6. athityw II, 33, 1. 2; 34, 6 VI, 29, 2. arsohaifia V, 7, 3 - VII, 34, 1. 2 — I VIII, 12, 9. 1 ati(>t)ati VI, 21, 2. 694 INDEX VOCABULORUM. axigvov VII, 86, 6. aiitpavoq I, 8, 16 — II, 14, 6 — III, 13, 1 - V, 1, 2; 6, 8. atfipttiow n, 14, 6; 28, 4 — V, 7, 10. 23 — VIII, 12, 12. at7)»og II, 63, 4. axti»vvtov II, 25, 16. OTifAi? II, 22, 5. axij^HYna II, 14, 4. ax^Qi^ca I, 1, 4 — 11, 6, 12. axtfoi^m 1, 3, 7 — II, 24, 1; 26, 2; 33, 2; 41, 4 - VI, 18, 2 — VII, 29, 1 — VIII, 9, 6; 10, 13; 16, 8. axifiow II. 16, 2; 17, 6; 18, 7; 41, 6; 48, 1; 48, 1. axl^maig VI, 20, 6. oxoixsloy V, 12, 6 - VIII, 12, 17 ; 46, 2. axoixfiow VI, 18, 1 — VII, 26, 7. axoixelo) II, 5, 4. axot/Jw VI, 25, 1. axoX^ I, 8, 8 — 11, 41, 1. axofio I, 8, 11 — n, 4, 4; 6, 8; 21, 6; 22, 9; 28, 7. 8. 9; 88, 3; 44, 4; 49, 2; 56, 1. 4; 63, 6 — III, 7, 6 — V, 7, 12. 28; 11, 1. 2; 20, 16 - VI, 8, 1. 2; 12, 4. 5; 20, 10 — VII, 20, 1; 82, 2; 36, 5 — Vni, 1, 16; 4, 5; 47, 76. axofiaxog V, 6, 7. aximxagX'ii ^> 20, 7. axQaxeia VIII, 47, 83. axQaxtjyoi Vm, 1, 19; 12, 26. axQaxtjkaxifi VII, 5, 6. axpaxia II, 22, 6. 6 — VII, 86, 9 — Vin, 12, 27. axpttxtal = nvevfittxa VIII, 12, 8. 27. axgaxitoxriq 11, 14, 12; 39, 8: 48, 2 — IV, 6, 6 - V, 1, 1 — vin, 32, 10; 47, 11. axpaxtwxixo.; II, 84, 4. axi>ar6ne6ov VIII, 12, 42. axQaxbg VII, 36, 3. 7. aipe/ilog II, 44, 1. axQtjVtao} IV, 11, 1. axgov9-iov VIII, 7, 5. axQOv^tx; III, 15, 2. OTvAoff m, 16, 8 — VI, 3, 1 ; »\ 6 — vm, 12, 26. axvnxtxog II, 22, 1. axvip(o II, 18, 5 - IV, 11, 4. avyyivsia II, 67, 12. avyyer^g II, 14, 9; 48, 8 — lU, 4, 4 — V, 6, 1 — Vn, 15, 2 - VIII, 2, 9; 47, 38. 40. 76. ovyYW*** 'I^ 18, 1. avyyveifiT/ II, 18, 6; 50, 8 - VIII, 47, 8. avyxttxa&eatg VIII, 1, 2. avyx).Tigov6fioq I inscr. — II, 38, 2 — Ill, 18, 1. avyxQtaiq 11, 28, 8 — VII, 1, 3. avyxvgia VIII, 47, 32. avyxvpo HI. 12, 4; 18, 1. avyxcogiw U, 20, 5; 23, 1; 24, 3; 46, 6; 69, 3 - IH, 2, 8; 9, 8 - VI, 20, 4 — NTl, 26, 2; 28, 2 vm, 9, 8; 12. 47; 38, 3; 41, 5; 47, 82. avyxtigtiatg VII, 36, 2 - VIII, 1, 10; 12, 88. avSoa* VII, 44, 2. av^vyitt VIII, 10, 10. ovxo^vxiio II, 8, 1 — V, 14, 11 VII, 8, 5 — vm, 32, 10. avxo^pavxTig II, 42, 6; 50, 4; 51, 1 IV, 6, 6. avxo^vtia IV, 6, 7. avXXa'ixbg II, 86, 9. avU.eixov(fyoi VI, 18, 11. aviXoyi) IV, 8, 4. avufidkXw I, 6, 1 — IV, 11, 4 VI, 7, 2 - vm, 47, 14. avftfiifidi^a n, 46, 7. ovfi/ioXixk vm, 12, 11. avfifioXodtixxrii VIII, 82, 11. avftfiokov IV, 13, 2 — VI, 28. 6: 28, 3 — VII, 22, 2 VIII. 11, 12. avfi/tovXla II, 14, 8; 41, 7; 44, 4; 57, 14 — vm, 12, 20; 16, 4. avftfiovXiov n, 62, 1. INDRX VOCABULOBUM. 695 ^vfifiovAoe II, 28, 4 — V, 16, 3. ^v/ifittxia VI, 18, 7. ^vfifiitoxoQ I inscr. ^VfiftttptlT^i; II, 51, 1. avvdeofioQ II, 53, 7 VIU, 5. 7. avvdtaxovog V, 8, 1. avvdov3ioq V, 10, 1. VI. 7, 4 ^vftfiolvrw II, 14, 3. 13 — III, 8, 3 avvfyeigm VII, 44, 4. — VIII, 34, 11. ^}Vfina9^i II, 20, 11; 41, 5; 44, 2. /ia I, 5, 2. av/tnXox^ VI, 6, 6. av/iTivoia VII, 2, 9. avftnoatov II, 62, 4 — IV, 11, 4. avfinfea^vregoi VIII, 28, 3. aviupmvim II, 49, 5. av/upwv^aiS VIII, 47, 46. avfi^wvoi II, 49, 3; 55, 2; 56, 1. 2; 67, 14 - VIII, 12, 4, avfi^iijtpoq II, 47, 2. ov»ayo» II, 64, 4; 56, 2; 69, 1 — IV, 4, 1. 3; 6, 3 - V, 1, 6. 7; awidQtov I, 8, 9 - II, 9, 3; 28, 4; 61, 1. 2 — V, 14, 9. avvei6yimq II, 10, 4; 64, 1 — VII, 33, 2. 3 — VIII, 47, 68. I awiXtvOK; VI, 28, 1. avvigyeia V, 7, 18. awtgyoi; II, 64, 4; 57, 7 — III, 16, 1 I — VI, 9, 1; 29, 2. i avvea»iw V, 7, 30 — VI, 30, !>. i avvfoig n, 32, 3 — VI, 27, 5 — VU, 28, 3; 36; 1. avvfixoftai VUI, 47, 10. 11. 45. 79. avv^yopiio II, 6, 1; 42, 3. avvii»eta U, 50, 1 - V, 12, 6; 16, 6 - VI, 19, 1. avv9ttnTRUil. afpayh VUI, 2, 6; 12, 30. a^aD.w II, 14, 11. afftvdovi) I, 8, 9. oy(>oy/5a> II, 22, 12; 32, 3 - VII, 22, 2. OifQuyli II, 14, 8; 89, 6 — III, 16, 4; 17, 1 — VII, 22, 2. 8. axwa VI, 11, 6; 28, 1 - VII, 2, 9. axlana II, 44, 2 — VI, 1, 1; 8, 2; 4, 2; 5, 6; 6, 8 — VU, 10, 1. axoXii IV, 14, 2 - VIII, 24, 2. ow^oj n, 67, 20; 60, 3. 4 — IV, 11, 2; 12, 8. 4 — V, 3, 8; 5, 3; 6, 4; 7. 23; 20, 6. 10 — VI, 12, 2. 8. 11; 13, 8; 15, 5; 28, 7 - VII, 88, 2; 88, 1; 39, 4; 48, 2 — Vm, 9, 9; 10, 19; 86, 2; 38, 1; 48, 2. aat^o/tevoi II, 64, 4; 66, 2 — V, 15, 8 — VIII, 5, 6; 8, 2. 6. awaov xal dvaatfjaov VIII, 7, 8; 8, 3; 9, 6; 10, 21; 36, 2; 88, 1. au>(ia I, 6, 13; 7, 10 — II, 8, 8; 84, 4. 5; 41, 7; 43, 3; 44, 2 — III, G, 2; 9, 2 — IV, 14, 2 — V, 4,4; 7, 11. 19. 20. 25 — VI, 11, 7; 14, 4; 23, 6; 26, 2; 27, 7; 29, 8; 30, 5 - VII, 34, 6; 44, 8; 46, 3 — VIII, 9, 8; 11, 4; 12, 17; 13, 10; 14, 2; 16, 3: 47, 77. oiSixa {X(iiaxov) I, 6, 12 — II, 88, 2; 43, 2; 57, 15. 21 ; 59, 1 — V, 14, 7 — VI, 15, 2; 30, 2 — Vn, 25, 4 - VIII, 12, 36. 39; 18, 16; 14, 2. amfiattxog II, 21, 9; 56, 1 — VIII, 47, 69. awfiOLTiov II, 62, 4. a wag V, 7, 27 — VIII, 10, 7. 8. 14. OiuTiif} I inscr.; 6, 10 — II, 16, 1; 20, 8. 9; 21, 5; 24, 7; 25, 10; 69, 2 — Ill, 19, 3 — V, 2, 4; 16, 2; 16, r> - VI, 19, 8; 30, 4. 7 - VII, 1, 2; 22, 6; 26, 2; 88, 2; 35, 1; 41, 7 — VIII, 1, 1; 5, 2.7; 8, 5; 9, 10; 11, 6; 12, 83; 18, 10; 46, 13; 48, 3. a(uTi/(n'a II, 12, 3; 13, 6; 20. 6; 22, 12 — V, 14, 21; 19, 3 - VII, 26, 2; ' 36, 1 — VUI, 1, 1. 4; 14, 2: { 88. 6. { awTi^ptov II. 22, 17; 26, 1; 41, 4 V, 19, 6 — VII, 48, 4 — VIII, 9, V i amrijpiog II, 83, 2; 69, 4 — VI, 19, 2: 28, 7 - Vin, 6, 5. ao>^QOvlZ,w n, 9, 1; 46, 4 — IV. 11, 2. 3 — V, 14, 2. aoKpQoavvr) III, 7, 6 — VI, 30, 7 vm, 12, 24. adtpQwv I, 8, 16 — II, 2, 1; 49. 4: 50. 1 — III, 8, 1 — IV, 14, 3 - VI, 80, 6 — VIII, 26, 2. xayna VI, 11, 2; 80, 10 — VII, 35, S - vm, 46, 16. tttXTOi I, 9, 4. takatnogia 11, 21. 4. Tanlag Vm, 11, 6. xttiitftov IV, 9, 1 — vn, 29, 1. xa^tg I, 8, 11 — II, 27, 4; 67, 21 - m, 11, 8 - vn, 89, 2 - VIII, 12, 16; 13, 14; 46, 1. 3. 10. 11. xanetvog II, 1, 6 — VHI, 2, 7. 10; 39, 8. xaneivo^QOvito VII, 6, 6 — VIII. 2, 10. xaneivoipfutv I, 8, 8 — II, 6, 3; 16, 2. xanttrom II, 1, 2; 23, 11; 63, 6 - in, 19, 6 — vn, 8, 4. xapdaaw U, 42, 6; 48, 1. 2 — VI, 12, 16. xapax^ II, 48, 2. xagabg VI, 9, 4. tttvgoq V, 14, 10 — VI, 22, 3. 6. xavn II. 24, 8 — III. 17, 1 Vll. 28, 4. xaffog V, 7, 6. xawv vm, 12, 3. xelxoq VI, 3. 1 — VU, 37, 4 - VIII, 11, 6; 18, 26. xexfi^Qiov I, 3, 9. xexvoyovia VI, 16, 8 — VIII, 10, 10: 12, 44. xixvov I, 2, 4; 7, 4; 8, 12 - U, 2, 8; 14, 14; 16, 1; 30, 2; 22. (i: ^^^^H INDEX VOCABULOKUV. 691^^^^H 1 46, 4; 64. 8; 67. 13 IV, 1. 1; 38, 8; 68, 2. 8; 61, 4; 62, 3 — ^H I 8, 3; 11, 1. 4 — V, ti, 1; 19, 4 — m, 10, 2 — IV, 13. 1 - V, 6, 3; ^H 1 VI, 9. I; 11. 1; 18, 11 —VII, 3. 2; 8, 1; 20, 11 - VI, 29. 1 — VII, ^H 18, 2. 21; 24, 3; 47, 3; 49 — VIII. 6, 7; ^H TfXVOXpOtpiO} 111, 3, 1. 7. 5. 8; 8. 5 ^^| B If >noTgf»pi'a 11. 4, 2 lU. 4. 1. r//<(Os I inscr.; 8, 8 — 11, 33. 2 ^^1 I itliioi II, 55, 2 - V, 1, 4 VI, 66,4; 57, 20.21; 61, 4 - V, 6, 2 ^H ■ 8. 1: 18, 6. 7; 19, 2. 8,2; 13.2; 14,7; 17. 1- VI, 11, 6 ^H ' if),tt67« 1 8, 24 — II. 43. 3 - IV, 2. 1. T(mY^dfw III. 14. 4. ^^H rifiaut U, 20. 1; 26. 4. 6. 8; 28, H. 9; r^o;Tf^a VI, 28, 5. ^^M 80. 1: 88, 2. 8; 84, 6; 86, 3. 7 - tpanf^iriii II. 36. 9. ^^M IV. 8, 3: 9. 1 - V, 8. 1. 2 - Tpavfia II, 41, 6. ^^M K VI. 14, 2: 28. 3; 29, 1 — VII, 2, 7: I 9. I: 16; 31, 2 — VIU. 12, 25; zgnvftaTiL^ot I, 3, 6. ^^H tfazt/f.Oi II. Ill, 2 — VI, 12, 11. ^M 81, 8. rpi^ui II. I. 6; 22, 12 — VII, 8, 8 T _ n/ I, 3, 10; 6, 1 — II, 6, 7; 34, 1; 41, 6 IV, 6, 3; 6, 6; 9,2 - V, 1, 7 - VII, 49 - vm, 12, 32; 47, 41. XQiyafiia III, 2, 2. TQixXlVOQ II, 66, 8. XQixa xwv xexotftijftiywy VIII, 42, 1. xpo/xos IV, 7, 6 — V, 10, 1. 2; 18, 4; 19, 3 - VII, 5, 4 — VIII, 12, 2. xponaiov VIU, 12, 4. TQon^ V, 17, 1. 2 — VII, 84, 2 - VIII, 12. 15; 16, 7; 46, 2. xponog II, 1, 1; 6, 2; 8, 4; 13, 6; 14, 14; 20, 12; 21, 1; 26, 5; 87,2; 42, 5; 49, 2. 3. 4 — IH, 1, 1; 7, 1; 16, 3; 16, 8 — V, 7, 18; 12, 2. 11 - Vn, 2, 9; 83, 6 — VDI, 3, 1; 16, 4; 32, 2. 16. 17; 47, 41. r(>09>4 II> ^ 3; 26, 1. 8; 69, 4; 60, 1; 63, 2 — III, 8, 2; 12, 4 — IV, 5, 1. 2; 10, 1 — VI, 12, 6 — VU, 28, 6; 34, 7; 88, 7; 49 — VIII, 12, 20. 26. 32. 48; 40, 3. XQV^Vtov V, 14, 3. 6. XQvyaw II, 17, 6. xgv^il V, 6, 8 VII, 83, 8; 43, 4 — VIII, 12, 19. XQVtpTixiii II, 6, 3; 24, 7. xpuiaig V, 20, 1. TVfx^utQVXog II, 52, 1. rinog 11, 11, 1; 26, 6; 26, 6. 7. 8; 67, 10 — m, 16, 4 — V, 6, 8; 20, 1 — vn, 13, 2; 48, 8 — VIII, 4, 1; 42, 8. xvnrot V, 14, 9 — VIII, 47, 27. TV(}avvixwq VIII, 46, 8. 12. xvQavvoi IV, 9, 2 — VIII, 2, 4; 47, 31. xviplbi; VIII, 1, 6; 47, 67. 78. xiifiog V, 5, 3. rvfow II, 1, 2; 21, 1. tvxrj VI, fi, 8. vP(>il.u, I, 1, 10 - II, 32, 3 — VI, 15, 4 - vn, 28, 2 — VIII, 44, 3; 47, 65. 56. 84. I vpQig IV, 8, 2 — V, 14, 9 — VI, I 18. 4 - vn, 21 - VIII, 34, 5. i v^Qtox^q n, 24, 7. vyeia II, 63, 3 — VI, 28, 7 — VIII, I 29, 3; 40, 8. j vytai^w II, 14, 11; 20, 12 - VI. 18, 10. I vyiaivw VI, 18, 10; 21, 2. vyieivog 11, 43, 3. ' vyiitq II, 18, 7; 20. 10 — VI, 18, 10 — VIII, 47, 8. vSegoQ V, 6, 7. vSag II, 22, 10; 26, 4; 83, 2 - III, 16, 4; 17, 1; 19, 6 — IV, 6, 2. 6 - V, 7, 28; 18, 1 — VI, 3, 1: 6, 6; 16, 5; 20, 6 — VII, 22, 2. 3; 34, 1. 2; 86, 6; 39, 8; 43, 1. 5; 44, 3 - VIU, 12, 10. 13. 26. 37; 29, 1. 2. 8. vexoq II, 14, 5 — VI, 6, 2. 3 - VII, 2, 6. vlo^eala II, 26, 4 — V, 1, 2 - VII, 24, 2; 39, 4; 48, 6 — VIU, 8. o: 9, 6. vlonoiiofuxi II, 88, 1. vlbq I, 7, 1 — II, 6, 8. 16; 10, 1; 11, 1; 14, 2. 8. 9. 14. 16. 18; 16,4; 22, 4. 18; 26, 6. 14; 30. 2; 33, 1: 41, 4; 49, 8; 64, 2 - lU, 14, 6 - IV, 11, 2. 3; 12, 4 — V, 4, 3; 7. 8. 12 — VI, 2, 1. 4; 5, 4; 10, 3; 11, 1; 14, 1; 18, 11; 28, 5 — VII, 6, 2; 12, 6; 24, 2; 26, 5; 87, 4- VIU, 2, 6; 9, 9; 12, 28 etc. vlog dv&gcinov U, 6, 8; M, 11 — V, 5, 6; 14, 4. 8. 18; 20, 11 - VI, 18, 9; 80, 10 - VII, 32, 3. vlbi (»eov) I, 8, 2 — U, 6, 8; 20, 8. 11; 24, 8; 26, 7; 88, 4 — DL 16, 4; 17, 4; 18, 1 — IV, 6, 4 - V, 6, 7; 16, 2. 3; 20, 2. 13 ~ VI, 6,6; 11,2. 10; 16, 1; 18, 4; 22,1; 26, 1. 2 — vn, 22, 1; 89. 2. 4; 40, 8; 41, 6; 48, 2. 4; 44. 1; 46, 3: 48, 3 — Vin, 6, 2; 6, 11; 7, 8; 12, 81. 60; 44. 2; 47, 49. 50. INDBX VOOARIILORUM. 699 ^H v'tvi (**o») I, 1, I; 2, 8: 3, 1 — II, w»VO€ n, 20, 6; W», 1; 63. 4 VIII, 1 K 1. 7; 26. 4; 31. 3; 32, 8; 4tj, 7; m 53, 9 - V, 1, 2; 7, 12. 12, 82; 32, lU. ^H vnvov) 11, 63, 4 - VII, 31, 6. ^H viol lapaijX cf. '/opai^iL vnvvu6t)g II. 4. h; 18, 7. ^^1 lUv V. 7, 18. vnoy^m/Afios VII, 22, 5. ^^H ififir Vlir, 12. 3. vn6(fftyf4a II, 22. 3. ^^M vftvrai II. 22. 14; 56, 3 - V, 14, 7 vn6deaii I, 8. 17 — III, 12. 4. ^^ — VII, 47, 2; 48. 2 - VIII, 7. 6. vno^^'yofiai III, 16, 4. ^^B vfivtiroi VIII, 40. 4. vnotSrjfia I, 41, 1. ^^H Vfivog I, 0, 2 - n, 67, 6 - III, 7. 7 vnodiaxovofYlll. 11, 11. 12; 12,43; ^H - VII, 86, 6 J 48, 8. 13, 14; 21, 1. 2. 4; 28, 7. 8; 31,2: ^H voi I. 8, 21. 46, 13; 47, 43. 69. ^H vnai^ffog I, 8, 22. v7i6dixo<; II, 10, 2 - V, 12, 6. ^H u:r«*07l, 1.1 - 111,8,3 - V, 16, 1. inotvytov I, 1. 2 — V, 20, 10. ^H vnaxovm II, 53, 9 — 111, 8, 8 — i^noxp«;rv^ II, 64, 1 ; 67, 16 - IV, ^H Vllf, 1, 8; 13, 13; 47. 74. 3, 2; 4,1 -VI, 18. 4 -VII, 14, 1; ^H VTtavdfiog n, m, 1 — VI, 28. 4. 18. I - Vllt, 12, 2. ^H vna&xfi VII. 38, 4. viioxoit7i(; II, 6, 1 — IV, 4, 3 — ^^M vTiapxo*''". ftt IV. 2, I — V. I, 8. 4 VII. 4, 6; 23, 1; 24, 1. ^H - VIII, 42, 5; 45, 1. vnolsififta II. 22. 8 — VI, 14, 4; ^H vnfpixaTttazr/g VIII, 13, lo. 29, 8. 1 vntofti'lij VI. 21, 2. V7f6kt}%ltii II, 4, 1; 48, 1. ^M vnt^tfjifiavia VII, 18, 1. vnonhot I, 2, 2 - III, 19, 4 - V, ^H vnt^Tjiparoi I, 3, 2 — VII, fi, 1 — :^. 3. 4; 6. 3; 6, 9; 7, 17 - VI, ^H VIII. 2, 7. 13. 3; 27. 1; 29. 1 VII, 32, 2 — ^H vni(>fiaxo<: VII, 33, 7. VIII. 1. 10; 12. 86; 47, 40. ^H inii>oyxo<: 11, 41. 6; 44, 3. imofivrifitt VII, 28. 8. ^^^ prtfponrjjf VII, 18, 2. vnonvtjoii VIII. 42, 2. ^^M vnt^onrtxhi II, 24, 7. vno/iovrj V, 6, 4; 6, 10; 7, 2 — VII. ^H infitoxii VIII, 12. 42; 13, 6. 18, 2 - VIII, 11, 5; 23. 2. ^H, v:t((iaa{ixa}fttt 11, 43, 3. vnovotu II, 14. 13: 15, 1 - VIII. ^H »nspTf(JO? 11, 26, 2. H V7ifpvv't»? VII, 35. 9 - VI 11, vTtOTHf^a 11. 17, 6; 20, 2. ^H 12. 29. vnonocfuM' VI, 80. 9. ^H vnfpipov VI, 12. 6. vnogi>dnxw I. 3, 9. ^^H vTtijxoog I. 1, 6 — 11. 2, 3; 11, I; inoaT7}pi%iu 11, 18, 7; 40, 2. V 20, 9; 48. 2 - III. 7. 4 - VII. i-.noa;(eotf0fi0ii VI, 24, 2. ^^H 12. 80. vntfxtutfn^i^ VIII, 2, 8. 1 VTtititiziii 11. 17, 4; 28. 6 — 111, 11. v7ioipi<)vriaii VII. 83, 3. ^J 1.8- VI, 7,1; 17, 2 — Vin. 28, 8. vTto^'aXkw 11, 67, 6. ^^H i'nflffiiixoii 11. 4. 1. imotpia V, 6, 6. ^^B r 43* J 700 INDEX VOCABULOKUM. vtp^Y'l^*^ II, 67, 7. vtprikov, TO n, 22, 6; 67, 5 — VU, 8, 4 — VIII, 6, 2; 11, 2. vtft^kotf^oavvTi VII, 18, 1. vt(>tjk6q>(imv VII, 6, 6. iy vtftiaroti VU, 47, 1 — VIU, 18, 18. vtpiaros U, 26, 4; 81, 3; 61, 6 — V, 1, 2 - VI, 22, 6 - Vni; 5, 1; 11, 2; 12, 29, vti>os II, 22, 13 — VI, 9, 4. itpow II, 1, 2 - VII, 8, 4. ipaytlv cf. ia&lw. ^avotarog II, 28, 9. yepayf VUI, 1, 4. ^ttvtaaia II, 62, 4. y)a(ffittxtla VII, 18, 1. 9>apftaxeva II, 22, 6 — VII, 3, 1. ipdpfiaxov II, 41, 6 — VI, 21, 2. ^apftaxii II, 62, 1 ; 62, 2 — VD, 8, 1. 9>apvy$ I, 7, 8. ^v?.li,a» n, 15, 4 — VI, 20, 1; 26, 1. 8 — VIII, 2, 6. ^vkoi I, 7, 8. 11 — U, 6, 4; 14, 8; 86, 6; 87, 2; 60, 2 — III, 16, 1 - IV, 10, 8 — VI, 14, 3; 24, 1 - VII, 2, 4. 8 — VUI, 47, 80. 9>avaie V, 12, 2 — VIII, 37, 2. yifirfti IV, 1, 2. »o>'fpo; III, 12, 3. ip^ovoq II, 21, 1; 87, 8 — III, 12, 1. (p»0(}a II, 22, 2 — V, 7, 1 — VI, 28, 8 — VII, 8, 2; 88, 9 - VIU, 16, 7. V>»oQtv(i II, 19, 3; 66, 8 — VI, 18, 8 — VII, 18, 2; 32, 1. tpiakri U, 4, 6. ^aaSsXtpia UI, 19, 6. i}.aXTi»r)r/wu> 1. 6, 10. ifoytiov II, 25, 11. ^optiauof VI, 20, 6. fpayfioii VIIl, 11, 6. ^»- 1, 7, 4. ^(iiacu) II, 22, 12. 1>fntm VIII, 1, 16; 7, 6; 84, 6. ponlS Vm, 16, 3; 47. 6. 36. 38. ifpovp6vXaTX» II, 67, 21. fvX^ II. 26, 6: 27, 6 - III. 1,6- V, »», 2 — VI, 23, 6 — VIII, 12, 31. fifttUtt 11, 17, 4. fvoixoi I, 6, 8 — II. 48. 3 — VI. 12. 13; 19, 2; 20, 4; 22, 8: 33, 1. 2; 26, 2; 27. 7; 28. 8. 7. 8; 80, 1 Vn. 1, 8; 88, 8 — VIU. 12, 26. 30. ^oFmq I, 2. 4 - II, 6. 7; 82. 8; 42, 2; 46. 4: 64. 8 — V, 7. 18: 14, 16: 16, 6 — VI. 11, I VII, 34, 2; 38, 6; 48. 4 — VlII, 12. 9; 16, 7; 34, 7. 12; 37, 2. 6. ifxatniip V. 7, 4. 18. 23; 12, 1. 2 — VU, 34, 4. 9«r/> II, 6, 7 — m. 16, 2 - VI, 20, « - VII, 86, 2; 89, 4 — Vm, 6, 6; 12. 11; 84, 2; 87. 6. tpaxitontioi VIII, 8, 2. 6; 86, 2. tfmxia/jtoi n. 5. 7; 82. 3 — V. 1. 2 - VI, 3, 1 — VIII. 12. 26. Xalgo} V. 2. 1. 4: 8. 1. 2; 6. 2. 6. 9 - VI, 10, 1; 12. 16; 18,8 VII, 32. 6: 86, 2 - VHI. 1. 8. ia)iYOs vm. 26, 3. XaftaiZijXoi VI, 18, 2, Xaftivvitt 11, 66, 3, Xttpa II, 18. 6 — V. 6, 8 - VU. 28, 4; 4l> - vm, 9. 6; 47. 62. 702 INDEX VOCABULOBUM. XttQitofiai II, 36, 6; 54, 2. 3 — VI, 28, 3 — VII, 34, 6; 38, 5 - VUI, 10, 7. 12; 12, 8. 17; 47, 38. 76. xditiq I inscr.; 7, 3; 8, 24 — II, 28, 4; 61, 6 — IV, 7, 4 — V, 7, 13 - VI, 6, 3. 4; 7, 2; 12. 11; 18, 3; 29, 2 — VII, 2, 2; 35, 1; 36, 7; 42, 3; 43, 5 — VUI, 2, 7. 10; 5,3. 11; 8,3; 10,19; 12,4; 13,9; 14,3; 16, 4.6; 26,2; 33,6; 38, 1; 47, 80. ta-Qiaiia VIII, 1, 1. 2. 4. 8. 9. 10. 11. 12. 21. 22; 3, 1; 26, 2. XavMoxtii V, 6, 5. Xflloq I, 7, 7. a 14 — II, 28, 7; 42, 5 - Vn, 4, 2; 32, 2; 33, 4; 37, 1 - VUI, 1, 5. Xeifidtw II, 43, 8 - VIII, 12, 47. XeifiaZo/ievoiYlll (12,47); 85,2; 88, 1. XflliaQQoq VIII, 12, 14. Xfiliwv VUI, 12, 13. Xelg I, 8, 4. 5. 6. 7. 20 — U, 4, 2. 3.4; 6,9. 10; 14,4; 16,3; 18, 10; 22, 8; 34, 6. 7; 35, 5; 36, 2; 40, 2; 41, 2; 51, 2; 52, 1; 61, 2; 63.4.5 — m, 3, 2; 7, 6; 10, 2 — IV, 5, 2 - V, 2, 2; 4, 1; 5, 5; 6, 9; 7, 2. 22. 27; 14, 6. 8. 17; 15, 4; 19, 4 — VI, 8, 1; 7, 2. 8; 9, 3; 12, 14; 20, 6; 22, 3; 30, 3 — VII, 2, 6; 12, 1. 6; 85, 9; 86, 8. 4; 38, 4 — VIII, 1, 1. 6; 6, 9; 7, 8; 11, 5 etc. XfiQoyQUtpov VIII, 9, 3. XeiQO»fala II, 82, 3; 41, 2 — III, 10, 1; 16, 3 — VII, 44, 3 — VIII, 37, 4; 39, 1. Xeipo»fif:(u II, 18, 7; 41, 2; 48, 1 — VII, 39, 4 — VIII, 28, 2. 8. Xfi(>otoviw II, 27, 6; 48, 3 — III, 9, 3; 11, 3; 16, 8; 20, 1. 2 — V, 20, 11 - VII, 46, 1. 5. 6 - Vm, 5, 9. 11; 6, 10; 16, 2; 21, 2; 28, 2. 3. 4; 24, 2; 25, 2; 26, 2. 3; 27, 1. 2. 3; 28, 2. 3; 35, 1; 47, 1. 29. 35. 36. 68. 76. XfipoToria II, 2, 8 — VI, 17, 1 - VII, 16 - VIII, 16, 1; 17, 1; 46, 3. 11; 47, 35. 68. 76. 82. Xipaog VI. 5, 2. Xijpa II, 4, 2; 17, 2; 25,2; 26,3.8; 86, 3; 67, 12; 58,1 -m,l,l.4; 2, 1; 3, 1. 2; 4, 1. 2; 5, 1. 2; 6, 3, 4; 7, 1. 2. 8. 6. 8; 8, 1. 3. 3; 12, 1.2.8; 13,2; 14, 1. 2; 15,5- IV, 1, 2; 2, 1; 8, 1; 6, 1.4; 6, 4. 6. 7.8; 8, 1.4; 10, 1 -V, 7, 8. 12 — VI, 17, 8. 4 — VII. 29, 2. 3 - VIII, 10, 10; 12, 43. 44; IS. 14; 26, 1. 2; 30, 2; 47, la Xfipeia ni, 1, 2. 4; 12, 2. Xrieiyov lU, 1, 2; 2, 1 -VUI, 26. 2. xvpoi in, 4, 1. X&WV Vlll, 87, 5. XiSpov VIII, 47, 3. Xikbg vm, 40, 3. xiTwv vn, 2, 5, Xlttiva I, 8, 8. zAf uaS© in, 5, 6 — V, 7, 18 - VIU, 47, 57. Xkfvti IV, 8, 2. ZAoi? IV, 5, 2 — VU, 20, 1 - VIU, 40, 3. Xolpetog VI, 10, 3. Xoipos II, 41, 1 — HI, 5, 6. Xolfi I, 7, 8 — V, 6, 9; 14, 16 - VI, 7, 4. XOQavltji VIU, 82, 9. Xoptvtfia vn, 5, 6. Xoptiyem IV, 5, 1; 8, 8 — V. 1, 4 - vn, 88, 7 — vm, 1, 2. XOpvyt'i n.*8, 1 - IV, 2, 2 — V1I,84.7. XOQwk VII, 85, 1. 10 - VIU. 12. I 6. 22; 29, 3. I xopk VU, 86, 6 — VIII, 12, 9. I xmos IV, 5, 2 - VI, 20, 6. I xpc'o I, 8, 9; 6, 1 — II, 8, 1; 13. 1; I 14, 11; 20, 11; 26, 1. 8; 40, 1; 69, 2; 61, 4; 63, 1 — III, 16. 1. 2 I — VI, 20, 4 — VII, 22, 6; 28, 4 - I VIU, 23, 3; 26, 8; 33, 8; 89. 3; 46, 2; 46, 2; 47, S3. 41. 81. mx [BTILORlTi. 703 \ i«8 n, 10. 4 - III. 7, 3 - IV, i, 4: 7, 4; 9.2 — VI, 7, 8. 4 — Fll. 23, 2 — VII], 47, 29. 41. X^Tiftaxixo^ n, 6. 1. Xeil^oTo).ai).aiii II, 50, 1. Xft/fiaToi.oytw III, 7, 4. Xl'ijo'c Vin, 40, 8: 47. 73. XPfiOTijinov II, 4, 2. Xe>i'"o; II, 20, 12; 21, I — VII. 35, 7. XeriOioiT,; U, 9, 1; 22, 12. 14 — VJI, 31, 3; 39, 4. Ji(>HttToifayni II, 5, 3. yjllifi^ VII, 22, 3; 42. 1. 7pip/C;a» VI. 14, 4; 27, 3. 6 VII, 1. 3; 2, 9 — VIII, 12. 12; 15, 3. X^fOi VIII, 41, 5. tpa)J.w I, 6. 2 — 11, 57, 6; 58, 4; 69. 2 - III, 7, 7 - V. 20, 8 - VI, 30, 2 VII, 85, 3. 4 - VIll, 14, 1; 34, K'. \pa)4tbi I, 6, 5 — II, 69. 2 — V, 19, 3 - VI, 22, 4 — VIII. 13, 16; 35, 2; 42. 1; 47, 86. ifjui.ftiudia II, 54, 1. Wafrijinov VII, 44, 5. tpaXtti^ III, 11, 1 VIll, 10, 10; 12, 43; 13, 14: 28, 7. 8; 31, 2; 47, 26. 43. 69. ipai.iui^oi II, 28, 6 — VI, 17, 2 — VU, 45, 2. t(>afifin( II, 22, 13 — VII, 34, 3, x^evAadfktfoq II, 1, 1; 37, &. ^!fv^an6oTokol; VI, 8, 1; 9, 6; 13, 3. ^'evdfniYQaipo!; VIII, 47. 60. V'fv^J^ff I, 8, 13 - II, 37, 3; 42, 1. 5: 51, 3— V, 9, 1; 14,11 —VII. 14,2 - VIII, 3, 1, tp(v6tfi,fU VIll, 47, 47. tpfv^odidaaxaloi VI, 18, 3 — VII. 28, 8. 4. x^xvio/.oyia II, 42, 5. HxvSofiRi II, 8, 1; 28, 9 — V, 3, 2; 9, 1; 14, 12 - VU, 2, 12 VIll. 47,/ 13. if!tv6oficcffTvpia VU, 18, 1. \pfv6ofittQTV<; 11, 6, 1 — V, 9, 1. \pttlSO(lQ(>JVQilU VII, 3, 0. ^fvdo7i(jO'p)^z tji' I, 6, 2 — VI, 13, 3; 18, 9 — VII, 32, 1 - VIll, 2, 4. xpevdog U, 42, 1; 49, 3 — HI, 2, 2 - VI, 27, 4 — VII, 4, 4; 18, 1; 32. 2. xpevSoxoiaTog VI, 13, 3; 18, 3. 9. t^'fvJaiVfii'a II, 31, 8. iljfv6uivvfioi V. 12, 6: 19, 1 — VI, 8, 2 — VIU, 2, 2. 4. 6; 12, 33. xpeia/xa H, 8, 2. ip^tpiafiu Vlll, 27, 3. n'tftpoi II, 47, 2; 51, 1; .72, I — V, 17, 2 - VIll, 16, 4. i}n9vQiC(o II, 57, 13 - VIII, U, 10. yfiXbe avhQianoi VI, H, 10; 26, 2. \l>6yoq l\, 43, 3; 53, 2. Vvl'f II. 20, 5. \f,vxii I, 6, 14 ; 8, 18. 19 — II, 6, 9. 10; 9,2; 14, 1.4. 14. 15. 18. 20; 20, 6; 704 INDEX VOCABULORUM. 32, 16; 38, 8; 84, i. 6; 86, 8; 43, 1; [ 44, 4; 58, 2; 66, 2; 60, 5; 62, 8. 4 — Ill, 2, 3; 19, 8. 7 - IV, 11, 2. 6; 14, 2 - V, 4, 1. 3. 4; 6, 10; 7, 2. 19. 30; 20, 6. 6. 16 — VI, 2, 1; 6, 4; 10, 1. 2. 8; 11, 7; 12, 16; 18, 6; 19, 3; 32, 8; 26, 2; 27, 8; 80, 8 — Vn, 2, 1; 8, 2; 8, 6; 18, 1 ; 26, 3; 88, 2. 8; 34, 6; 86, 4; 86, 1; 88, 5; 44, 3 — VIU, 6, 18; 9, 8; 12, 17. 22. 28; 18, 10; 14, 2; 16, 3. 6; 41, 2. 4; 46, 16; 47, 89. 41. 68. 77. xpatfilov V, 14, 8. 6. xpwiibi IV, 2, 1; 4, 1. xpuQakiog U, 17, 4 — VI, 18, 10. curfr/ m, 7, 7 — V, 10, 2; 20, 8 — VI, 22, 4 — VII, 86, a (jJdoff n, 26, 8 — in, 11, 8. w/iOi V, 16, 8 — VI, 11, 10. wov II, 20, 2. wfa I, 9, 4 -II, 68, 6 - IV, 1,1; 2, 3; 11, 1. 6 - V, 14, 6. 8. 14. 16. 17; 17, 2; 19, 2; 20, 4 - VI. 27, 1 — VII, 31, 6 — Vm, 34, 1. 7; 46, 2. «p« &ri7 V, 14, 14. 16 — VUI, 34, 1. 4. aJpo ivaitj V, 14, 16 — VIU, 84. 1. 6. wpa XQlTtj V, 14, 14 — vm, 34. 1. 3. mffatottii V, 20, 8. (oaawa VII, 26, 6 — VIII, 13, 18. wtlov V, 16, 10. W9>iketa VUI, 1, 2; 14, 2. eiipeUa H, 60, 4 — IV, 4, 1 - V, 4. 3. wq>ikt/ios II, 58, 3. DIDA8CALIA ET 0N8T1TUTIONE8 AP08T0L0RUM EDIDIT FRANCISCUS XAVERIUS FUNK VOLUMEN II TESTIMONIi ET SCEIPTURAE PROPINQUAE -•-♦- PADERBORNAE m LIBRARIA FERDINANDI SCH0ENIN6H MDCCCCV ^ ELENCHUS. Prolegomena. Pagina Testimonia Didascaliae et- Constitutionum apostolorum .... V Fragmenta Anastasiana VIII Epitome libri VIII Constitutionum XI CoDstitutiones ecclesiae aegyptiacae XIX Canones Hippolyti XXV Didascalia apostolorum arabica XXVIII Capituia XXX e Constitutionibus excerpta XXXIII Caaones apostolorum synodo Antiochenae adscripti XXXV Lex canonica s. apostolorum XXXVII S. apostolorum poenae pro lapsis XXXIX ^cramentarium Serapionis XL ^ones apostolorum ecclesiastici XLII ^•^'tus. 'Cstimonia veterum. Oidache apostolorum i Didascalia apostolorum 3 Constitutiones apostolorum 14 Canones apostolorum 40 *"agraenta Anastasiana S^ Epitome libri VIII Constitutionum 72 Constitutiones ecclesiae aegyptiacae 97 ^*, 28 rove • > cfv C, ^/iwdlaaav C : i/jt(o6laaav. Fragm. II p. 21 1. 3 ^aaiXime : -\- 'Aaaovp Boor I, 236 C, j atdr/Qta- ttivoq : afatJtjpio/jiivog oXog cf. C, 1 1 aniaxpetpev : iniaxpetpsv C, 1 3 avrov C:> Fragm. IH p. 21 1. 3/4 a^apravoiv Trecpa^ct : aftapxdvy neipd^wv Boor I, 240 C, 8 ^ ypa9>^ C : >>, 9 o rov Mavaaa^ vlog : >■ C, Tcapttfidaeiog C (+ xax(»') : novripov. Fragm. IV p. 21 1. 3 xuiv alpiattav xdiv viwv : xdiv vewv alpiaewv Boor I, 373 C, 6 iadkevae : ^wwAerae cf. C, 6/7 ivepyelag xal i/inttplag : ifutttplag xal ivepytiag cf. C, p. 22 1. 2 xa2 iViari^rov C : >-, 3 ddeX^ov : ddti.q>w» C, 3/4 ''Ptofxalwv imaxonov xe xal noXlxov C : ^Ptoftalov, 4 /4a9tj- *ev9ivxog C : /ia&rixevaavxt, 6 i»f rewv . . Xoywv : f/ff tov . . Aoyov C, 8 xaxa^aXdtv C : xaxi/3aXa, 1 2 oV : wc «ai C, 1 3 npoaeX9wv : npotX&tov C, 17 imxopijyeiv : inixoptjyi^aeiv C, 19 ixhevoa : i>riTevoi' C, 21 elfii : + ^y© C, 25 rov : *oi roi; cf. C, 0 : > C, 26 r^Actov dneafiiad-rj : riA«ov Fragm. V p. 22 1. 4/5 i$aftapx6vx(ov . . . olo/xivwv cf. C : i^afiap- *6vx«g . . . oioftivovg Boor II, 425, 6 xai : aAA' C, 8 etal : iorl C, 10 '- "yaytrs : xal 0. C, 11 xpia C : ro xpia, p. 23 1. 4 ^pxrjod'e C : Mpxfad-s, 6 iptQijie • + ^ot C, 10 elAAttzov : >, 12 nrctAiv : >, 16/17 *ai dnodog — oov C : >, 20 xaxiag : + xoi, 21 yop C : + 9>^oiv, TcfJ #fy : xvpltp cf. C, 25 dya&ov : dya9ij C, 25/27/29 9valag : 9vaittv C, 27 dxovftv: tla- axoveiv €,31 naAiV : nrdAai, avrcuv cf. C : avrac> 3 3 Mwvaicog : Mwaewg C, p. 24 1. 9 oftfv : onrov C, 10 avrov; : avrot; €,17 axifidai : axificiaet C, 18 nooxonoitag : + (iprixev, 25 xa&apd : xaXd, 26 >, 33 spxwvxai cf. C : ipxovtai, 36 hciXa&ofievoi : intXavB^avofitvot, p. 25 1. 2 MoXbx C : MoXxtift, 3 nor^ : xal Tiori, 4 dv&pcinwv : dv^(>tt!;TO(cC, 5 nsnoitjxfv : inoi^ae, ti : >, 8 ^y : (u; ^v C, 10 iv^nAijoav : InXriaav C Fragm. VI p. 25 1. 4 Bvalag : 9valav C Boor II, 464, 5 x«i ov^ kavx^ : oix L yap C, dAAd : «AA' o C, 6 *eov : rov *. C, 9 'O^/ov : 'O^/a C, M iidxovov ^ dtaxovioaav : (ftaxovovc ^ diaxovlaaag C, 15 aVayvaiorav C : + ^ yrdXxag, 16 ^ tdf«ff ij : Td|{ff C Fragm. VII p. 26 1. 2/3 xatriyopiav : tpevdt^yoptav Boor II, $11, 7 ydp : + fnalv, 13 hcovtipevaaxo: + not^aai C, ij ivovevaaxo : i^ovtvae C, 3S dSioxfiiov : + d^Xovoxt, 26 ^i^retodat : int^tjxela&ai C, p. 27, 2 si pr C : >, 7 A^yc < : Xi^ei. Fragm. VIII p. 27 1. 2 0} : >• Boor II, 387, 3 xQ^o^'^i : xexp^o9ai C, 7 toy t. i7ju(0v : i7/ia»v riv x. C, 9 r^v i^ovaiav : x^g i^ovalag C, 10/11 xe- "vXvftivot : + dhC, II dvaiptiv : + ovg d^iXovat C, 11/12 ov <7vyx• C, p. 28 1. J rail' : >• C, avtov; inixekeXv : in. ourovff C, s Mavd^i: Mtoaiji C Fragm. IX p. a8 I. 2 to ovo/ta : rtf ovofiaxi Boor II, 446. } Ba).aan + xal, 4 ol C ; > II. FRAGMENTA ANASTASIANA. In libro, qui inscribitur: Quaestiones et responsiones de liiversis capitibus a diversis propositae, Anastasius quidani aJ sententias suas probandas locis XVI Constitutiones apostolorutn adhibuit atque ex eis sectiones maiores minores descripsii. Quis auiem fuit illc Anastasius? Plures libri manuscripti eum Nicaenum appellant, et Gentianus Hervetus Quaestiones latine versas sub hoc nomine edidit. Rexerunt ecclesiam Nicaemm episcopi nomen Anastasii ferentes tempore synodorum generalium IV et V atque circa annum 700. Gretser codicera suum sequens Quaestiones Anastasio Sinaitae attribuit et hunc eundem haboil cum auctore Viae ducis et episcopo Antiocheno, Anastasio 1 (t 599) vel Anastasio 11 (f 609). Kunipt'muller, De Anastasio Sinaita dissertatio 1865, auctorem saeculo VII exeunte vel MA ineunte scripsisse probavit. Quaestiones quidem nonnulla con- tinent, quae postcrioris aetatis sunt. Quaest. 11 et LVU Nice- phorus Constantinopolitanus (f 826) laudatur. Quaest. CXVll Christianos orthodoxos per annos septingentos loca sancta obti- nuisse legimus. Opus autem non integrum ad nos pervenisse, sed interpolatum esse videtur. Anastasius noster ipse uno (IX) fragmentorum ad Constitutiones spectantium se circa annum 700 vel tempore synodi TruUanae scripsisse indicare videtur. Locum de ieiuniis hypocritarum C. A. VII, 23 exscribens secundo el quinto diei addidit sabbatum tanquam diem, quo hypocritae iciu- nant. Conicere licet, eum similiter ac synodum illam c. 55 dis- ciplinam Latinorum respexisse ac reprehendisse. Eum baud multo post vixisse, neque vero saeculo XI ineunte, ut Oudinus in Coni- mentario de scriptoribus ecclesiae antiquis contcndit, etiam codices demonstrant. Unus ex libris Ambrosianis iam saeculo IX vel X confectus est, ac textum continet non modo exortum, sed per quoddam temporis spatium propagatum. Cum certitudine auctoris FBAOHENTA ANASTASIANA. IX aetas vix definiri potest, priusquam liber Quaestionum totus critico nodo editus est. Graece Anastasii Quaestiones primus I. Gretser a. 1617 Ingol- stadii publicavit, et textum, quem proposuit, repetierunt editores operum ipsius in parte secunda tomi XIV p. 161—446 a. 1740, et Migne in tomo LXXXIX Patrologiae graecae p. 311—824. Gretser munere suo baud mediocriter functus est. Nobis vero editio sufficere non potest. Itaque codices denuo consului, ut fragmenta saltern e Constitutionibus deproinpta emendarem, nee frustra laboravi. Editor princeps neque codices optimos habuisse Deque eos, quos legit, semper fideliter reddidisse videtur. Textus ab eo vulgatus baud pauca continet, quae certe falsa sunt. Codices Anastasii Quaestiones tradentes creberrimi sunt, ex. gr. in Bibliotheca nationali Parisina viginti quinque librum integrum et septem excerpta continentes (cf. Omont, Inventaire sommaire des manuscrits grecs de la Bibliothique nationale IV [1898], 8), Bodleianus 206 saec. XIII (cf. Coxe, Catalogi codicum mscr. Bibliothecae Bodleianae I [1853], 365), Hierosolymitanus S. Sep. 34 saec. X (cf. Papadopoulos-Kerameus, 'hgoaoXv/ziTix^ Bi^Xio- ^xr} I [189 1 J, 106). Libri, quos consului, hi sunt: 1. Vaticanus 423 (= r), membranaceus, formae quadratae, saec. XI, miscellaneus. Anastasii Quaestiones leguntur f. 55 — 388. Sectio inscribitur: Tov ayiov 'Avaotaaiov ccjioxglotig xQoq tag htepexB-tiaa? ixegmtijoeig ix jtaga. xtvmv oq9-o66§coi\ Fol. 404 — 405 insuper nonnuUa exstant, quae e Constitutionibus aposto- lorum dehausta esse dicuntur. Fragmentum baud dubie Consti- tutoris non est. Attamen fragmentis Anastasianis adiungendum esse videbatur. 2. Vindobonensis hist. gr. 7 (= v), membranaceus, in folio, saec. XII, collectio canonum. Continet praeter Excerptum e libro Vin Consfitutionum ft-agmenta Anastasiana sex, tria, scilicet VII, VI, XII, inscripta 'Ex tcav dnoaroXixcJv diatayfioctcov f. 14—16, reliqua f. 8 — 10 ita, ut primo loco fragmenti XV pars prior legatur seu constitutio Petri et PauH de feriis, secundo fragmentum IX, tertio fragmenti XV pars altera seu constitutio de temporibus precum, quarto fragmentum I. Fragmentum XV vero etiam in Epitome libri VIII Constitutionum legitur. Itaque lectiones codicis hanc particulam spectantes illam scripturam recensens notavi. Ad PROLEGOMENA. Anastasium quidem fragmenta non diserte referuntur. Ex niagni- tudine el compositionc vero satis apparet, ea illius auctoris esse. 3. Ambrosianus L 88 supt-r. (= a), membranaceus, in folio, saec. IX vel X, folioruni 231. Est initio mutilus, incipiens a quaestione XII. Etiam alias nonnuUa folia desiderantur, inpriinis ea, quae fragnientum X vel quaestionem LII continebant. Folium pertinens ad quaestionem XXII vel fra{,'oientum XVI tradens nunc exstat in codice Ambrosiano B 133 sup. Quaestiones exhibct, similiter ac codices f ct h, editis numero minores et ordine aliqua- tenus diversas. Equidem sex fragmenta inspexi. Totum codiccm pro me legit Dr. I. M. Mercati, cuius benignitati etiam collationem iibrorum sequentiiim praeter Parisinum debeo. 4. Ambrosianus 1 9 sup. (= b), membranaceus, formae qua- dratae, saec. X1I» foliorum 172, e Calabria advectus. Insaibitur aeque ac scquentes^^i-aorao/ot' iytiax6:itov IVixaia^ ajtoxpiaen: xrl., continet etiam plures patrum locos, caret vero fragmentis VI, X et XI. Subscribitur: 'KyQaq:i) ;ft/()i iHx{oXdov) x9^an{dXov) xq{ieX- xvarixov etc. Modo in fragmentis in eo non iam exstantibus primum locum attribuo codici Vaticano vel r. Cum autem neque ille liber mendis vacet, etiam reliqui diligenter respiciendi sunt. Insuper opus consuleadum est, e quo fragmenta dehausta sunt, idque nonnunquam codicibus valde inter se differentibus in textu recensendo maximi momenti est. Signavi opus seu Constitutiones apostolorum C, editionem principem vel Gretserianam a. 1617 G. Proponens fragmenta non sequor ordinem Quaestionum, sed ordinem Constitutionum apostolorum. III. EPITOME LIBRI VIU CONSTITUTIONUM. Ljbri VIII Constitutionum textus circumfertur a communi plus minus differens. Scriptura omittit preces vel partes liturgicas seu Constitutionum capita V, 9— XV, XXIX, XXXV-XLI et caput lU, quo pars prima libri illius cum sequente coniungitur, omnia autem exhibet, quae ad disciplinam ecclesiae pertinent, modo nonnuUa matata. Dividitur in quinque partes maiores profectas ab omnibus vel singulis apostolis. Haud quidem recte, ut perspicimus scrip- turam cum Constitutionibus comparantes. Decreta enim Petri et Pauli in hoc libro tantummodo de feriis et precibus agunt. Quae particolae succedunt, ea in Constitutionibus ad lacobum fratrem Domini referuntur, neque dubium est, huius nomen nonnisi per neglegentiam vel ideo omissum esse, quod decretum, quod pro- posuit, non totum recipiebatur, sed pars posterior tantum. Itaque sex partes discemendae sunt, vel septem, cum nonnuUis saltem codicibus etiam Canones apostolorum adiungantur, qui finem Con- stitutionum £aciunt. Nolui autem mutare. Non est editoris, scrip- turam corrigere, sed eam talem reddere, qualem auctor scripsit. Particulae sic inscribuntur: PROLEGOMENA.. 1. AidaoxaXla xr (= C. A. Vm, 1-2). 2. Ji«T«§t/i: Tfur ayirov cbiooto/Lwi' xtQi x^^Qotovkov 6ia 'IjcxoXvtov (== C. A. VIII, 4—5; 16—28; 30-31). 3. riavXov rov ayiov cutoaroXov 6iaTa§nq yiegi xavoroiv ixxXfjaiaatixcov (C. A. VIII, 32). 4. UtTQOv xal IJavXov rtor uylcov ajiooroXa/v 6iaTd§,ft^ (= C A. VIII, 33-34; 42-45)- 5. //tpl fVzaS,lag 6i6aaxaXla .Tarroji' tcov ayicoi' ajroornlai' (= C. A. VIII, 46). Scriptura certe tota unius eiusdemque auctoris est. Codices quidem nonnulli hanc vel illam particulam omittunt. Inde autera non sequitur, unam vel alteram a posterior e additam fuisse. Cum non semper eandem particulam praetereant, sed alius aliam, potius probant, scripturam ipsam omnes amplecti. Id solum quaeritur, num Canones apostoloruin ad earn referendi sint. Scriptura, cum prima pars de charismatibus agat, de quibus scripsit Hippolytus, et pars secunda in inscriptione ad hunc auctorera referatur, ab I. A. Fabricio e codicibus Oxooiensi et Vindobo- nensi a. 17 16 inter opera Hippolyti (1, 245 — 259) edita est, pnmi autem pars non ex illis codicibus, sed secundum textum Consti- tutionum apostolorum. Totam scripturam e codice Mooaccnsi adhibita editioiie principe publicavit Lagarde in Reliquiis iuris ecclesiastici antiquissimis gr. 1856 p. i -18, eamque indc a se- cunda parte in editione operiim Hippolyti 1858 p. 73 — 89 repetiit, nee veto earn huic auctori adiudicans. Denique partes II— IV Pitra tomo priori (p. 45 — 72) inseruit libri, qui inscribitur: Iuris ecclesiastici Graecorum liistoria et monumenta 1864. lam dixi, quid Fabrtcius de auctore senserit. Scriptura autem clarissime se Hippolv to posteriorem esse ostendit. Drey et Bickeil earn e libro VIII Constitutionum fluxisse perspexerunt. Eandem sententiam pronuntiavit Lagarde. Aliter his temporibus Achelis' iudicavit. Duas alias scripturas et inter sese et cum illis cohaerere animadvertens coUegit: primum locum obtinere Canones Hippolyti arabice traditos, mode a pluribus interpolation ibus purgandos; ex eis fluxisse Constitutiones qujs ' Die dltesliti QufUen drs orirntalischeu KirchettrfchUs. I. Die Cjnones Hippolyti 1891. BPITOMK LIBEI VIII CONSTITUTIONUM. XIII Tocant aegyptiacas; ex his deinde scripturam profectam esse libro Vm ConstitutioDum simillimam, e qua scriptura nostra excerpta esset; ex ilia denique librum VIII Constitutionum formatum esse. Quam sententiam multi quidem laudaverunt, inprimis Harnack, sed nequaquam probaverunt. E synopsi scripturarum, quam Achelis composuit, id solum apparet, inter eas aut ilium ordinem aut in- versum intercedere. Et revera librum VIII Constitutionum primum locum obtinere ego in libro Die Apostolischen Konstitutionen 189 1 satis demonstrasse mihi videor. Quae Harnack^ obiecit, ea nullius momenti sunt. Iterum de quaestione egi in Theologische Quarial- scbrift 1893 P* 594 — 666. Dissertatio etiam separata edita est sab titulo: Das achte Buch der Apostolischen Konstitutionen und die verwandten Schriften auf ihr Verhaltnis neu untersucht 1893. De- inde etiam Achelis in Zeitschrift fur Kirchengeschichte XV (1894), 1—43 rem denuo inquisivit. Minime vero sententiam suam stabi- livit; etiam minus argumenta dissolvit, quibus scripturam non e fonte Constitutionum deperdito, sed e Constitutionibus nobis traditis fioxisse demonstravi. Equidem respondi in Historisches Jahrhuch 1895, 1 — 36; 473—509. Nuper postquam Testamentum Domini nostri, quinta scriptura propinqua, in lucem productum et a patri- arcba I. E. Rahmani a. 1899 editum fuit, quaestionem denuo uberius tractavi in libro Das Testament unseres Herrn und die ver- wandten Schriften 1901, Adhuc vero sub iudice lis est. Harnack* quidem nuperrime meam sententiam approbavit, scilicet e libro VIII Constitutionum apost. fluxisse Epitomen, ex hac Constitutiones ecdesiae aegyptiacae, ex his Can ones Hippolyti nobis traditos vel formam huius scripturae aegyptiacam. Modo Hippolytum Canones revera scripsisse eiusque librum primitivum deperditum fontem libri VIII Constitutionum esse adhuc putat. O. Bardenhewer* et C. F. M. Deeleman^ stemma scripturarum a me proposituiti plane laudaverunt. Achelis autem in commentario, quern versioni Di- dascaliae syriacae Flemmingianae a. 1904 addidit, sententiam suam tenet vel Canones Hippolyti fontem primarium illarum scripturarum censet. * Theologische Studien und Kritiken 189} p. 403 — 427. » Geschichte der allchrislUchen Litteratur II, II (1904), 501 — 514. * Patrologie ed. II 1901 p. 311—314. * Nederlandsch Archief voor Kerkgeschiedenis III (1904), 2319. XIV PROLEGOMENA.. Dissertationes illae de quatuor vel quinque scripturis ac dc ratione inter eas intercedente agunt. Hoc loco nonnbi ConstJ- tutiones ac scriptura nostra respiciendae sunt, cumquc uberius de eis iam antea disputaverim, pauca sufficit exponcre. Trcs loci praesertim considerandi sunt, quibus scripturae textum diversum exhibent. Clare ostendunt, scripturam nostram Constj- tutionibus posteriorem esse. Ex tertio insuper apparet, t'ontcro, c quo Epitome fiuxit, revera Constitutiones vulgatis esse. 1. Constitutiones VIII, i, 9 scribunt: ai^&Qooxos jttartt'ooi dia Xqictov elc rov i^eor. Scriptura nostra pro et,- toi' frf«»* habet: tov 9-iov j/fimr elg avtov tb xal top axQatTov avrov jtaxtQa xal to Jiai'dytov xiti ^(oojtoini* avTors jtvivfia. Paulo post (v. 10) illae dicunt MiareCaai »^tw jtaT{fi 61a XqiOtov, . . . mi (6 fiovoyn'ijti) ovyx^Q"!^^'^ f^Bov OTarpor vjtifinvev, . . . xoQi**!^'^'^ jtag' avTov (&tov) 6ia XQiarov didoftiva, haec autem xtottv^m if^up ^covTi xai aXfj&n'm, . . . on olxila ovyj^coQirjCft xai ,^oi'i// OTavgov vni^Hrtv, . . . '/laQiofiaTa jtag' avrov diet Xqiotov xm TOV ayiov jtvtvfiaxoc 6i66(itva. Nemo non videt, quae lectioncs priores vel posteriorcs sint. Constitutiones manifeste doctrinam dc trinitate antiquiorem exhibent. Locis duobus etiam textus scripturae nostrae se non unius auctoris, sed potius duarum manuuin esse satis clare ostendit. 2. Constitutiones VIII, 5, 5 de spiritu sancto scribunl: oxtQ dtaxovtltat tw fjyajtrnjiroi aov xauSi 'hjOoC' XgiaTo{\ ojttg idm- grjaoTo yvfofit] 6ov xolc dxooxoXoiq oov xov alcoviov 9-eov. Quibus verbis scriptura nostra substituit: ojTfp 6ta toO r/yaxt^fitrov oov jratdoc 'JtjOov Xgiorov 6e6f6gr/aat xolq ayioig aov dxoOToloii;, xaMdgv6av ttjv ixxXtjalav xara xoxov ayidof/atog oov fL; 66i xai ah'ov admkujTTor tov ovoftaxoc oov. Rursus clarum eSt, quae verba priora sint. Ne opponas, formulani secundam iam in Canonibus Hippolyti et Constitutionibus aegyptiacis legi. Formula revera demonstrat, has quoque scripturas aetatis recentioris esse. Aut verisimile est, Hippolylum formulam secundam vel orthodoxam scripsisse, auctores Constitutionum aegyptiacarum et scripturae no- strae earn repetiisse, auctorem autem Constitutionum apostolorum earn in formam redegisse antiquiorem? Si theologiam Hippolyti respexeris, nonne formula Constitutionum potius ei adiudicanda est quam altera.'' EPITOME LIBRI VllI CONSTITUTIONUM. XV 3. Tertius locus constitutio de lectore est. In Constitutionibus Vni, 22 Matthaeus dicit, lectori per episcopum manum imponen- dam esse, et orationem super ordinando pronuntiandam tradit. Scriptura altera declarat, lectori manum non imponendam esse, hoc solum exhibens: jipoYvcoarrjg xaHoxaxai ixi6i66vroq avxm ^t^Xlox^ TOO ijtiaxoxov ovdie yoQ x^^Qo^trelTai. Quas constitutiones si accuratius consideraveris, baud te fugiet, Constitutiones particulam talem tradere, qualis ab auctore operis exarata est, libellum altenim vero mutatam. In Constitutionibus primo particulae nomen apo- stoli constitutionem emittentis praefixum est, in Epitome nomen deest, quaroquam scriptura ipsa aeque ac Constitutiones eiusmodi est, ut nomen desideretur. Deinde particulam Epitomes cum re- liquis eiusdem libelli constitutionibus similibus comparans animad- vertes, earn multo breviorem esse, quam quae ab auctore scripturae ipso composita fuisse censenda sit. Tertio forma manum alienam prodit. Cum Epitome et in parte praecedenti et in parte sequenti eandem formam habeat, constitutio de lectore prorsus singularis est. Quarto locutio particulam non auctoris scripturae esse de- monstrat. Cum libellus ordinationem clerici ubique x^cporor/ai^ nominet ac distincte dicens, x^tQotovlav nonnisi episcopo competere (c. 19), etiam declaret, ordinationem non aliter ac x^^Qorovlay appellandam esse, nee vero X£t(>o9-£a/ai^, particula ilia vocabulum XitQod-txtlv de ordinatione usurpat. Luce igitur clarius est, in Epitome constitutionem de lectore non integram exstare, sed ab aliquo mutatam. Si vero constitu- tionem e libello ipso reconstruxeris talem, qualis e manu auctoris scripturae prodiisse iudicanda sit, constitutionem eam consequeris, quae in Constitutionibus legitur, scilicet Matthaeum constituentem, lectori manum imponendam esse, et orationem ordinationis tra- dentem. Scripturam vel fontem Epitomes revera constituisse, lectorem ordinandum vel manum ei imponendam esse, insuper ex alio loco elucet, eoque probatur, quod iam demonstratum est. Cum capite ultimo singuli cleri ordines recenseantur ac lectores quoque inter eos enumerentur, colligendum est, auctorem scripturae lectores in numero clericorum propria dictorum habuisse vel eun- dem locum eis attribuisse, quem in Constitutionibus obtinent. Sin autem fons Epitomes textum eundem habuit cum Con- stitutionibus, omnino non est, cur libellum non ex hoc opere XVI PROLKGOMENA. fluxisse censeamus. Qui vero nihilominus aliter sentire conatur, ei etiam liaec consideranda sunt. Cum in libro Vlll Constituti- onum, ut adnotavi ad c. 4, i; 32, 19; 53, 2; 46, 13, lector ad omnes libros operis priores remittatur, ad libros II» IV, V et VII accurate, ad reliquos eo loco (4, i), ubi auctor libros I — VI in univcrsum respicit, cum loci illi omnes etiam in Epitome legantur, concludcndum est, foiitem libclli eundem ambitum habuisse cum Constitutionibus, seu praeter recensionem huius operis nobis tn- ditam aliam exstitisse, et quidem teste Epitome verbotenus fere cum nostra consentientem, eo tantuni praesertim ab hac ditferentem, ut loci laudati priores decent, quod doctrinam orthodoxam exhibuit, cum Coiistitutiones pluribus locis fidei dubiae sint. Statuendum est igitur, recensionem operis heterodoxam ad nos pervenisse, orthodoxam vero praeter particulam libri VIII deperditam fuissc, et patres in concilio TruUano a. 692 congregatos Constitutiones confestim per haereticos corruptas fliisse iudicasse, nou animnd- vcrtentes nee curantes, etiam recensionem orthodoxam exstare. Quis hoc crediderit? Libellus igitur e Constitutionibus nostris defiuxit. Nee vero statim in earn tormam redactus est, qualem nunc habemus. Ut scripturae ab eo dependentes ostendunt, scilicet Constitutiones aegyptiacae, Canones Hippolyti et Testamentum Domini nostri, libellus olim ambitum maiorcm habuit ac preces quoque liturgicas, seu tolas, seu partem, continuit, quae autem paulatim omittebantur, ita ut nihil nisi constitutiones ad ordines et discipiinam ecclesi^e spectantes relinquerentur. Scriptura iam saepius quidem typis imprimebatur. Nulla autcra editio accurata est. Fabricius lectioni codicum baud raro texttim Constitutionum apostolorum substituit. Lagarde unum tantum codicem in manibus habuit et quidem recentiorem. Pitra etiam magis quam editor princeps libros secutus est Constitutiones ex- hibentes, non eos, qui Epitomen tradunt. Itaque scriptura denuo mihi edenda esse videbatur. Traditur Epitome, vel tota vel singulae partes, bbris manu- scriptis fere innumeris collectionem canonum continentibus. Pluri- mos Pitra 1. c. p, 46 sq. enumeravit. Quos omnes inspicere nec potui nec necessarium esse censui. Cum antiquiores et meliores mihi praesto essent, plerosque alios, qui aut recentioris aetatis suDt EPITOME LIBRI VIII COSSTITUTIONUM. XVII aut particulas minores tantum continent, baud immerito praeterire mihi visus sum. Codices autem, quos adhibui, bi sunt. 1. Vindobonensis bist. gr. 7 (=-■ v), iam in prolegomenis ad Fragmenta Anastasiana (supra p. IX) descriptus. Continet scripturam totam fol. 1—13, modo omittit preces in ordinattonibus pronuntiandas. Legitur autem Epitome non plane continua. Post caput XVin inseruntur at diatayal al 6ia KXijfisvtog xal xavovig htxiijauxOTixol Tcov oyIoov dxoaxokcDV vel Ordinatio quae vocatur apostolica, quam publicavi in editione Doctrinae duodecira apo- stolorum 1887 p. 50 — 73. Pars tertia quintum vel ultimum locum obtinet. Capiti XXIII seu constitutioni de feriis adiungitur frag- mcDtum Anastasianum de diebus festis. dpite XXIV exeunte, ante versum 1 1, inseritur fragmentum Anastasianum de libris gen- tilium non legendis. Post partem quintam, cui codex autem partem tertiam postponit, legitur particula inscripta jttQi vrjCtudw, quae est eadem ac pars prior capitis XVII (XL VII) Constitutionum aegyptiarum vel canonis XXXII Canonum Hippolyti, a me edita in Theologische Quartalschrift 1893 P- ^^S- Descriptio foliorum I — 13, quam fecit Lambeck-Kollar, Com mentarius VIII, 904, non est accurata. 2. Oxoniensis vel Baroccianus 26 (= b), membranaceus, forma quadrata minore, saec. XI, fol. 370. Epitome legitur fol. 146—166. Coxe, Catalogi codd. rascr. Biblioth. Bodleianae I (1853), 36. Cum liber Tubingam non transmitteretur, apographum photograpbicum partis secundae mihi paravi vel foliorum 151' — 158% quae etiam finem partis primae et initium partis tertiae am- plectuntur. Terminat apographum vocabulis £/ ntv xiQtov XXII, 3 (cf. not.). Lectiones abhinc transcriptae ex editione Fabricii de- sumptae sunt. Plures earum signo? notavi, scilicet eas, quas codice tradi mihi valde dubium erat. 3. Florentinus vel Laurentianus plut. IX, 8 (= f), membrana- ceus, in folio, saec. XI, foliorum 354, olim Balsamonis patriarchae Antiocbeni f c. a. 1200. Continet Epitomen fol. 20 — 29 eique adionctos Canones apostolorum fol. 29 — 34. Cf. Bandini, Cata- logus codd. mscr. Biblioth. Med. Laur. I, 396. 4. Vaticanus 1980 (=: a), membranaceus, formae quadratae, saec. Xn, fol. 195. Exhibet scripturam fol. 5 — 17, partem secun- dam vero omittit praeter capita XIX— XXI, quae parti quintae FVNK, D1DA8C. BT CoMSTrr. AP. II. II I r XVin PROLEGOMEVA. adiunguntur. Partem quintam ipsani claudit verbis v;rod(«xojw xal at^ayptuoxat v, 13, 5. Vaticanus 828 (= n), chartaceus, in folio, bin is columnis, saec. XIV, fol. 353, 349 et 355 — 360 Epitomen tradens. 6. Vaticanus 829 (^ p), chartaceus, in folio, fol. 192, saec. XIV vel XV. Praebet Epitomen praeter partes tertiara et quartam fol. 159 - 165. Lfgi capita HI et IV ct inspexi plures locos. 7. Vaticanus 2019 (= r), membranaceus, formae quadratac, saec. XIII, fol. 166. Traditur Epitome hoc ordine: fol. 88" — 89' pars tertia, f. 89^ quarta, f. 90"^ quinta, f. 117" — 120' secunda, f. 120'— 122' prima. Partes quarta et quinta admodum abbreviatae sunt. Caput XXVI sic legitur: Tov^ divoxofttrovQ 6ia xlcxtv vxo- dtx^a^i xal Ttt ytQO;; XQ^^^? x^^Q^^Y^^^* J^-^S' »^3P'l'^ HI - XVII, 8. Monacensis 380 (= m), chartaceus, in folio, saec. XIV, fol. 567, fol. 62 — 73 scripturani exhibens. Cf. Hardt, Catal. codd. mscr. grace. Biblioth. Reg. Bavar. IV (1810), 131—83. 9. Parisinus 1320(^5), membranaceus, forma IV, saec. XI, fol. 292, foliis 1 — 3 capita XXII— XXVU et initium (v. i) capitis XXVIIl continens. 10. Parisinus 1324 (= t), duobus foliis prioribus chartaccis saec. XIV scriptis capita XXII -XXV, 2 tradens. Cf. Prolegomena in Canones apostolorum. Codices baud paruni inter se differunt. Epitome cum saepis- sime describerc'tur, sensim niutabatur, vel per neglegcntiam vel etiam de industria posteriori bus aliquot locos in formam aetati magis consentaneam redigentibus. Itaque te.xtum restituere non- nunquam est diflicilliraum. Praebent autem au.vilium Constitutioncs apostolorum tanquam fons illius scripturae vel secundum sententiatn supra conimemoratam alteram tanquam filia matri similliraa. Et cum auctor Epitomes minus a libro sibi proposito deviasse cen- sendus sit quani posteriores, neque librarii Constitutioncs quoque consuluisse putandi stnt, lectio codicum vel etiam codicis unius, cui hae patrocinantur, reliquis praeferenda est. Signavi hunc testem C. FabrJcius partes II — V scripturae in capita XXVI divisit, et Lagarde eum secutus est. Partitio mihi quoque servanda esse videbatur. Modo etiam priraam partem numeravi et secundum partitionem Constituttonum in duo capita divisi. Itaque caput I editionum priorum mihi est lU, caput II nunc IV etc. Numerus uncinis inclusus, quem inde a capite III addo, caput libri VIII Constitutionum indicat. IV. CONSTITUTIONES ECCLESIAE AEGYPTIACAE. Scriptura, quae hoc nomine designari solet, cum c. II, clausulam exhibeat similem c'\, qua terminatur, ab auctore in duas partes dividi videtur. Pars prima (c. i — ii) proxinia est partibus libri VIII Constitutionum apostolorum de ordinibus ecclesiasticis (c, 4 — 26) et de proselytis probandis (c. 32, 1 — 15) agentibus vel etiam propior eisdem partibus recensionis alterius libri illius seu Epitomes, de qua in capite praecedente egimus, cum pars altera (c. 12 — 32) de catechumcnis instruendis ac baptizandis et de multis aiiis rebus agens duas particulas parvas tantuni (c. 12; c. 26, I — 2 ^ c. 32, I — 2) cum Constitutionibus communes babeat, de reliquo ab hac scriptura divergat. Partitio minus con- sentanea est. Rectius pars prior capite IX, quod section! de ordi- nibus agenti finem facit, terminatur, vel capite XII, cum cate- chumeni section! illi aliquo modo adiungi possint, ncque vero homines ecclesiae nequaquam aggregati, atque capita X — XI pro- oemium capitis XII sint, quatenus proselyti probati catechumeni fiant. Ratio inter Epitomen et Constitutiones aegyptiacas in parte priore intercedens haec est: I ^itoaio r«li«titutiono« M>g> De charismatibus Ordinatio episcopi Liturgia Ordinatio prcsbyteri Ordinatio diaconi XXII, 1^15 De proselytis probandis X XI xn XXII, 1 6 De tempore catechumenatus Ordo sententiarum non plane idem est neque sententiae ubi- que eaedem sunt. Divergunt scripturae inter se inprimis in capi- tibus de subdiaconis et confessoribus, cum altera idem praecipial, quod altera interdicit. In universum autem adeo inter se con- sentiunt — Epitome in duobus locis, ubi lacunam habet, e Con- stitutionibus apostolorum supplenda est — , ut alteram ex alien fluxisse omncs fere agnoscant. Id tantum quaeritur, utra prior sit. Cum Epitome ubique fere cum Constitutionibus apostolorum verbotenus conseatiat, a Constitutionibus aegyptiacis in universuni quidem aeque atque illae divergat, in capite de lectore agente autem ad verbum cum Constitutionibus aegypt. concordct, cum Constitutiones apost, dc lectore contrarium praecipiant, colligere licet et omnes hucusque collegerunt, Epitomen membrum inter duas illas scripturas medium esse. Itaque eis, qui Epitomen Con- stitutionibus apostolorum posteriorem aut priorem habent, Con- stitutiones aegyptiacae quoque Epitome posteriores aut priorcs censendae sunt. Rcvera de hac quaestione viri docti eodem modo sentiunt vel disscntiunt quo de ilia. Quae cum ita sint, auctores quaestionem novam tractantes non amplius enumerandi sunt. Modo unus accedit ad eoSf quorum in capite praecedente mentio facta est. Rahmani in Prokgomenis ad Testamentum Domini oostri, CONSTITUTIONES ECCLESIAE AEGYPTIACAE. XXI )ood primus a. 1899 edidit, Epitomen quidem non respexit; Testa- nentum vero fontem Constitutionum aegypt. et has fontem Consti- '.utionum apost. declarans ab eadem parte stat, quam Achelis tenet. Constitutiones aegyptiacas Epitome posteriores esse non solum nde sequitur, quod haec e Constitutionibus apostolorum fluxit, sed ^tiara ipsae cum Epitome comparatae produnt. Uberius de hac re Dostremo in Whro Das Testament unseres Herrn 1901 p. 126 — 178 iisputavi, ad quem lectorem remittens pauca hie moneo. 1. Constitutiones aegyptiacae initio, c. i, i, ad locum priorem provocant dicentes: sicut in superioribus constituimus; itemque Epitome c. 3, 2 et Constitutiones apostolorum VIII, 4, 2, locis parallelis eadem fere verba adhibentes, scilicet mq h rolq xqo- laffovoiv ofta xdvxeq 6itTa§dfiti^a, atque certe libros priores Con- stitutionum apost. respicientes. Consensus vix fortuitus est et recte nonnisi inde explicatur, quod formula ex ea scriptura, in qua locum plane con^entaneum habet, id est e Constitutionibus apost. vel Epitome, ad eam transiit, in qua minus vel aegre in- tellegitur. Cf. 1. c. p. 132—135. 2. Prologus, quem versioni latine nuper editae debemus, ad tractatum de charismatibus respicit; itemque Constitutiones apo- stolorum VIII, 3, quod caput nunc quidem in Epitome deficit, olim autem in scriptura fuisse censendum est; atque hie consensus similiter atque ille Constitutiones apost. fontem alterius scripturae esse annuit, cum illae profecto ante locum laudatum tractatum de charismatibus exhibeant, sed dubium sit, num haec aliquando eius- modi particulam continuerit. Cf. 1. c. p. 135 — 137. 3. Pars liturgiae prior vel ea, quam versiones aethiopica et latina pariter exhibent, sc. c. i, 9—21 (23), proxime ad liturgiam Constitutionum apostolorum accedit, sed hac brevior est atque eiusmodi, ut nonnisi ex hac excerpta fuisse censenda sit. Pars posterior, quam versio aethiopica sola tradit, sc. c. i, 24—34, liturgiae S. Marci propinquior est et ab aliquo posteriore addita esse videtur. Sin autem auctoris esset, scriptura etiam minus Constitutionibus apostolorum prior haberi posset. Si enim ita esset, non solum esset colligendum, duas liturgias, Constitutionum apost. et S. Marci, e Constitutionibus aegypt. fluxisse, sed etiam, auctores harum liturgiarum e duobus fontibus hausisse, cum e scriptura nostra, et quidem alterum partem priorem, alterum partem xxu PROLEGOMENA. posteriorem scripturae in usum suum convertisse, turn e scriptun alia, id quod minime verisimile est. Cf. 1. c. p. 140 — 156. 4. Doxotogia, quani Epitome c. 4, 4 vel in fine orationis pro episcopo consecrando exhibet cuique parallela est ea, quam Constitutiones aogj'pt. c. i, 7 tradunt et quidem versiones aethi- opicd ac latina fere consentientes, ita ut non librario posteriori imputari possit, hac priorem se esse eo ostendit, quod opus unius auctoris est, altera vero factura duarum manuum. Cf. 1. c. p. 156—158. 5. Constitutiones apostolorum in sectione de ordinibus agente vel ea parte, quam cum Constitutionibus aegypt. coramunem ha- bent, optime dispositae et diUgentissime exaratae sunt. Epitome pariter composita est; modo in capite de lectore agente congru- entia et aequalitas deficit. Constitutiones aegypt. autem non solum illo loco, sed etiani pluribus aliis proportione egent; subdiacono insuper non eum locum attribuunt, qui ei tanquam coadiuton diaconi convenit, eum huic non adiungentes, sed inter ambos lectorem ponentes. Quaeritur ergo, utri auctori dispositio accu- ratior adiudicanda sit. Universe scriptura ab alio retractata noo in ordinem praestintiorem redigitur. Cf. 1. c. p. 158—165. Utracunque autem ratio inter scripturas intercedit, sive Con- stitutiones aegyptiacae ab Epitome dependent sive eius fons sunt, certc ad hanc proxime accedunt, ita ut ei in hoc volumine ad- iungendae esse videantur. Scriptura a Graeco composita, niaiore parte capitis XVII ex- cepta, version! bus tantum traditur, coplica, arabica, aethiopica, latina. Textus arabicus iiondum in lucem prodiit; descriptus est autem a Guilelmo Riedel in libro Die Kirchenrechtsqucllm da Patriarchais Alexandrien 1900 p. 22^23; 70 — 71; et Antonio Baumstark in ephemeride quae inscribitur Oriens christianus I (1901), 117 — 121. Initium textus aethiopici, scilicet capital et n et partem priorem capitis III, I. Ludotfus publicavit versiooc ij latina addita in Commentario ad suam Historiam aethiopicam 1691 p. 325—28. Textum copticum edidit H. Tattam in libro Tht Apostolical Constitutions or Canons of the Apostles in Coptic 1848. Scriptura in hoc opere secundum locum obtinet. Liber primus continet Canones apostolorum ecclesiasticos vel Constitutioneni ecdesiae apostolicam (Apostolische Kirchenordnung), quo nomine J CONSTITUTIONES ECCLESIAE AEGYKTIACAE. XXIII tiber etiam graece servatus apud Germanos appellatur; liber tertius Constitutiones apostolorum VIII, i — 2; liber quartus easdem VIII, 3 — 27 valde decurtatas; quintus easdem VIII, 28; 30; 31; 32, 18 — 19; 33 — 34; 42—46; sextus easdem VIII, 32, i — 17; Septi- mus Canones apostolorum. Liber primus etiam sccundus desig- nator, secundus tertius etc., ita ut opus libros octo amplecti vide- atur. Codex, quo Tattam usus est, anno Diocletiani 1520 = 1804 Chr. lingua boheirica vel memphitica exaratus est, et nunc in Bibliotheca Berolinensi (Orient. 519) asservatur. Versio codice testante e libro sahidico vel thebano fluxit, et Tattam etiam co- dicem sahidicum adhibere potuit, qui ipse recentissimus et insuper mutilus nunc Musei britannici est (Orient. 440). Nuperrime deni- que liber inventus est, e quo ille codex sahidicus origin em habet. Confectus anno Diocl. 722 ^ 1006 Chr. et in Museo britannico nunc asservatus (Orient. 1320) scripturam fere integram tradit (modo duo folia exciderunt) eamque in duos libros dividit, quorum primus Canones apostolorum numero LXXI, secundus alteram scripturae partem vel Canones ecclesiasticos numero LXVIII = libros I — VI editionis Tattamianae continet. Lagarde scripturam ex hoc codice a. 1883 in libro publicavit, qui inscribitur Aegyp- tiaca, ad lacunam explendam codicem sahidicum recentiorem ad- hibens. Denique Bouriant librum e codice bibliothecae patriarchae lacobitarum Cairensis recentissime edidit in Recueil de travaux relatifs h la philologie igyptienne t. V 1884/85. Versionem latin am publicavit £. Hauler in libro: Didascaliae apostolorum fragmenta Veronensia latina 1900, p. 103—21, vel potius quatuor fragmenta, quorum primum eundem fere ambitum habet ac fragmentum aethiopicum, reliqua particulas XVI, 15"— 27% XVm, i"— XXX, 2. XXXII, 1 5-— 36' exhibent. Codex latinus, cui fragmenta debemus, scripturam aeque ac versio coptica Cano- nibus apostolorum ecclesiasticis vel libello, qui apud Germanos Apostolische Kirchenordnung nominatur, adiungit. Cum autem haec Constitutiones aegyptiacas continuo ipsas proferat, ille inter duas scripturas particulam tanquam membrum medium vel prologum ad scripturam alteram ponit.^ * Uberius de codicibus et versionibus disputavi in libris : Die apostolischen Kon- stitutiotunlS^t p. 243— 53 ; Das Testament unseresHerrn 1901 p. 29—34 ; et Achelis in libro: Die dltesten Quellen des orientalischen Kir cbenr edits 1891 p. 1-23. PROLEGOMINA. Tattam textui coptico versionem anglicam addidit. Ltgaf librum huius editionis secundum vol Constitutiones ecclesiae acgy tiacae proprie dictas graece restituit atque una cum libro prio graece servato volumini secundo Analectorum Antenicaenoni inserujt, quae Bunseii a. 1854 vulgavit. H codice sahidico vetuS denique vel ex Aegyptiacis Lagardianis Steindorff versionem goj manicam paravit, quam Achelis in libro Die altestai QuelUn i orknlaiischoi Kirclwnrecbles 189 1 (^Texte und Untersuchungai ed Gebhardt et Harnack VI, 4) typis expressit. Quibus versionibi adhibitis equideni Constitutiones aegyptiacas in sermoneni latinui transtuli. Scripturam reddens praecipue textus sahidici vcl vcrsiofl Steindortlianae rattonem habui, nee vero illi textui tantam auctot tatem adiudtcare potui, quantam Achelis. NonnuUis locis leiti corruptus esse videtur, vel Steindorff scripturam minus recte intc pretatus est. Versio coptica scripturam quidem toto ambitu, neque vel textu integro cxhibet; omittit enim orationes super ordinandos prt nunllandas et descriptionem liturgiae, quae versionibus aethiopM et latina traduntur. Quae particulae cum baud dubie scripturt adiudicandae sint, eas quoquc recepi, et quidem ex recensid aethiopica, neque particulam liturgiae apud Latinuni deficienta (c. I, 24—54) praetcrmisi, cliamsi dubium est, num scriptun ipsius propria sit. Versionem Ludolfianam Dr. Dannccker bcnj nissime mihi castigavit. Cum versio latina scripturam in universura salteni fidelil reddat quam coptica, quaeri potest, num Iragmenta illius non i textu recipicnda i'ucrint. Pluribus autem rationibus motus suj ut recensionem copticam totam scquerer et lectiones version iatinae notabiltores in commentario critico adnotarem. Modo pn togus scripturae, cum in versionibus coptica et aethiopica e versione latina exhibendus erat. Versio coptica scripturam in canones XXXII dividit et cum illam Constitutioni ecclesiae apostolicae {^Apostolische Kiri oidtmng^ in triginta canones divisae adiungat, numeris XXXI LXII designat. Hquidem iiumeros I — XXXII adhibeo, numen autem traditos uncinis inclusos addo. In codice versionis lati niulti salteni canones brevem inscriptionem niinio exaratam bebant; verba autem evanuerunt. CANONES HIPPOLYTI. XXV Sigla sunt: C = textus copticus secundum versiones Stein- dorffianam et Tattamianam consentientes; S = versio Steindorffi- ana; T = versio Tattamiana; L = versio vetus latina; A = Con- stitutiones apostolorum ; E ^ Epitome. Verba uncinis ( ) inclusa ad sententiam illustrandam addita sunt. « « * Ad Constitutiones ecclesiae aegyptiacae proxime accedunt Canones Hippolyti qui dicuntur, ita ut ex eis fluxisse aut eorum fons esse censendi sint. Quoniam a Constitutionibus apo- stolorum magis distant quam ilk scriptura atque textus sufficiens desideratur, cum versio aethiopica adhuc in bibliothecis lateat neque libri arabici satis cogniti sint, eos in hoc volumine non insero. Pauca vero de eis hie disserenda esse videntur. Scriptura arabice et aethiopice traditur. Versio aethiopica noodum vulgata est. Textum arabicum e duobus codicibus Vati- canis D. B. de Haneberg anno 1 870 edidit addiditque versionem latinam, quam Achelis passim correctam Constitutionibus eccl. aeg. ^ locis Constitutionum apostolorum parallelis adpositis in libro sapra p. XXIV laudato a. 1891 repetiit. Versionem germanicam alhibitis duobus aliis codicibus, qui Berolini asservantur et Vati- ciois baud paulo superiores sunt, inprimis ordinem scripturae ri.'ctius tradunt, cum in illis codicibus pars canonis XXXVIII maior i'l canonem XXX irrepsisset, Guil. Riedel publicavit in libro Die Srchenrechtsquellen des Patriarchats Alexandrien 1900 p. 193 — 230. Summa scripturae fere eadem est ac Constitutionum eccl. aeg. Modo Canones sententias partim amplificatas, partim decurtatas exhibent, nonnullas omittunt, plures addunt, baud paucas aliter dis- ponunt. Rationem inter duas scripturas intercedentem haec capitum synopsis illustret. Canones Hippolyti secundum editionem Hane- bergianam designantur, pluribus etiam versus editionis Achelisianae adnotantur. ConstitntioneR aeg. Canones Hippolyti — De fide I I Ordinatio episcopi II-III u Ordinatio presbyteri IV III Ordinatio diaconi V IV De confessoribus VI V De lectore VII, I XXVI PROLEGOMENA. Q>D9titutione« aeg. VI vn vm IX x-xi XII xni, I xm, 2 XIII, 3-4 xm. 5 XIV, I XIV, 2-3 XV-XVI XVII xvm, I XVIII, 2 XIX XX-XXI XXII XXIII XXIV XXV XXVI De subdiacono De viduis De virginibus De donis sanationum De sacerdote, cuius uxor peperit De presbyteris in aliam ecclesiani migrantibus et de viduis hono- randis De proselytis probandis De concubinario aliam mulierem ducente Feminae honestae quomodo gerere se debeant De tempore catechumenatus Catechumeni soli orent * De mulieribus gravidis et puerperis Mulieres solae orent De osculo De mulieribus velandis Catecheta imponat catechumenis manus De obstetricibus (non: puerperis, cf. Riedel) De catechumenis martyribus Ritus baptismi De ieiunio baptizandorum De catechumenis congregandis De ieiunio De diebus ieiunii Gratiarum actio ante esum Panis exorcismi Catechumeni ne cum fidelibusedant De modestia in epulis observanda De cena viduarum De oblatione primitiarum ac bene- dictione Fructus benedicendi De ieiunio paschali Diaconi episcopo ministreot Caaones Hippolyti VII, 2 vm, I vm, 2 IX x-xv XVI XVn, I (n. 81-90) xvn, 2 (91) xvn, 3 (92) XVII, 4 (93-96) XVII, 5 (97) XVII, 7 (98) XVII. 6 (99) xvm XIX, I XIX, 2—15 XIX, 16 XIX, 17 XXXII, I XX, I XX, 2 xxxm, 2 (172) xxxm,3-xxxv,i XXXV, 2 XXXVI, 1-2 XXXVI, 3 xxu XXIV, 1 CANONES HIPPOLTTI. XXVII Conatitntiones aeg. Cononeg Hippolyti XXVII De precibus matutinis et ecclesia — frequentanda XXVIII De eucharistia ante alios cibos su- XXVIII menda XXIX De eucharistia diligenter custodi- XXIX, I enda XXX, I — 2 De calice non effundendo — XXX, 3 — 4 De congregatione fidelium cotidiana XXI XXXI De coemeteriis XXIV, 2-XXV, I XXXII, 1—34 De horis orandi XXV, 2— XXVII, XXIX, 3 XXXn, 35-38 Adraonitio XXIII — De loco sancto et psalmodia cleri- XXIX, 2 corum — De catecbumenis XXX — De coraniunione per diaconum dis- XXXI tribuenda — De oblationibus distribuendis XXXII, 2 — De coinmemoratione pro defunctis XXXIII, I — De vestimentis clericorum in sacro XXXVII tninisterio adhibendis — Devigiliisnocteresurrectionisagen- XXXVIII dis et de eis, quae Christianus facere debet et inprimis is, qui perfectus esse studet Scripturae ergo parte priore eundem ordinem tenent; parte posteriore autem, post canonem XIX vel caput XVI, valde inter se discedunt. Ordo Constitutionum aegyptiacarum, quern etiam Testamentutn Domini nostri habet, baud dubie prior est. Itaque Achelis, Canones Hippolyto Romano adiudicans eosque turbatos et additamentis auctos ad nos pervenisse censens, scripturam in ordinem Constitutionum redegit et plures particulas delevit. Re- vera editio princeps, ut iam dixi, particulam loco inepto exhibet. Sed hoc vitium non tantum est, ut partem scripturae posteriorem totam disturbatam esse putemus, et editio Riedeliana, quae eo caret, satis clare docet, ordinem Canonum non ad traditionem iniquam, sed ad arbitrium auctoris scripturae referendum esse. Et si res ita se habet, Canones Constitutionibus posteriores neque Hippol3rto Romano attribuendi sunt. XXVIII PB01.BG0MENA, Cum de Canooibus Hippolyti ante paucos annos in libfo Das Testament luiseres Herrn und die verwandten Schrifien i p. 213 — 91 ubcrius egerim, non amplius de eis disputabo. Modo pauca addenda sunt Canoncs nobis traditos a Conslitutionibus dependere, nu rime, ut iam supra p. XIU commemoravi, etiani Harnack agno' Cum autem Hippolytus Canones scripsisse ei videatur, forraam scripturae diversam olim exstitisse earaque fontem libri VIII G stitutionum apostolorum esse contcndit. Cui scntentiae equid assentiri nequeo. Non est, quod Hippolytum eiusmodi scriptu: confecisse censemus, neque scriptura fortasse ei atlribuenda tarn diversa a libro tradito habenda est, ut Ions libri VIII Constitutionutn apostolorum putari possit, qui, cum parte priore de ordinibus agente a textu Canonum baud raediocriter divergat, parte posteriore fere nihil cum eo commune habeat, acgerrime inter duas Canonum formas, depcrditam et vulgatam, statui potest. Cf. Theologisa Quartaischrijt 1905 p. 295 sq. Riedel in Tbeologische Studien und Kritiken 1903 p. 338—42 Canones plures sententias cum libro dc virginitate sub nomine Athanasii tradito communes habere demonstravit. Loci verc non eiusmodi sunt, ut dici possit, utra scriptura prior sit. Qam oo&l d3 am JCD ] ite :re j im I V. 1 m iniin DIDASCALIA APOSTOLORUM ARABICA. Praeter Didascalbni apostolorum saeculo III compositam apud Orientales liber circumfertur, qui eodem quidem litulo inscribitur, neque vero plane eandem summam habet, non Didascaliam, sed potius Constitutiones apostolorum seu editionem illius scripturae alteram reddens. Liber duabus versionibus nobis traditur, arabica et aethiopica, hac saltern maior pars. Cum autem versio aethi- opica ex arabica fluxerit, scriptura simpliciter Didascalia arabica nominari potest- Versionem aethiopicam edidit Londini a. 1834 Th- Pdi Piatt in libro The Ethiopic Didascalia; or. The Ethiopic Version of the Apostolical Constitutions, received in the Church of Abyssinia, adhibito codice, qui Hierosolymis inventus est ac nunc in biblio- theca Societatis bibliorum britannicae et externae Londini asser- DIDASCALIA IPOSTOLORUH ARABICA. XXIX vatur. Editio autem scripturam non integram praebet. Codex, e quo fluxit, mutilus est, in capite XXII vel in verbis Constitution um IV, 1 3 prioribus desinens. Detrimentum dolendum est, cum versio aethiopica rectius quam altera ordinem scripturae servavit. Attamen non maioris est momenti. Versio enim, ut Lagarde uno loco sagaciter perspexit et inde quoque apparet, quod Aethiopes in universum litteras ab Arabibus acceperunt similiter ac hi a Coptitis,^ non e textu graeco, sed e version e arabica perfecta est. Quae cum ita sint, de scriptura hie non uberius est disputandum. Remitto lectorem ad editionem, quae praeter textum aethiopicum etiani versionem anglicam praebet, et ad librum meum Die Apostolischen Konstitutionen 1891 p. 207 — 215, ubi praefationem, titulos capitum et fragmentum capitis VI vel C. A. II, 26 in linguam germanicam transtuli et plura de indole versionis disserui. Didascalia arabica hucusque non est edita, excepta parte praefationis vel prolog© Constitutionibus ipsis praemisso et capite primo Constitutionum, quod fragmentum Pell Piatt editioni Di- dascaliae aethiopicae p. XIII adiunxit. Versionibus autem praefatio proprie dicta iam olim vulgata fuit. Saeculo XVIII Whiston earn latine, Grabe anglice publicavit.^ Quos saeculo XIX secutus est Guil. Bickell^ earn germanice tradens. Equidem versionem ger- manicam non solum praefationis totius vel praefationis et Consti- tutionum I, 1—4, sed etiam capitum additiciorum, quam Dr. Socin benignissime mihi paravit, in libro de Constitutionibus p. 217 — 236 communicavi. In codicibus olim cognitis ^ scriptura dividitur in capita XXXIX et Constitutiones apostolorum I — VI tantum amplectitur, neque vero hos libros integros tradit neque eorum ordinem servat. Praeter piures particulas minores omittit partem libri VI maiorem, sc. c. 6, 8—30, I. Altera ex parte praemittit praefationem eique ad- iungit inscriptionem et capita quatuor priora Constitutionum, ita ' Per errorem in libro de Constitutionibus apost. 1891 p. 215 sq. litteris copticis secundum locum attribui, non primum. * Whiston, Essay on the Apostolical Constitutions 1711 vel Primitive Christi- anity reviv'd torn. III. Grabe, Essay upon Two Arabick Manuscripts 171 1. » Geschichte des Kirchenrechts 1843 I, 162 — 164. * Cf. Analecta Antenicaena ed. Bunsen 1854 II, }6; Lagarde, Reliquiae iuris eccles. ant. gr. 1856 p. IV not. 3; Riedel, Die Kirchenrechtsquellen des Patriarchats Alexandrien 1900 p. 16. Rbmische Quartalschrift XIV (1900), 13. PROliBGOMESA. ut caput I Didascaliae capite V libri I Constitutionum incipiat, additque sex capita, <\\ixe in hoc opere non leguntur. Ordo in codicibus ipse diversus est. Capita I — XI = Con- stitutionum libri I — II in omnibus eadem sunt; inde a capite XQ autem codices inter se divergunt, et tres tbrmae discemi possunt. Formam, quae codicibus plurimis repraesentutur et vulgata dici potest, descripsi in libro commemorate p. 222 — 24. Altera torma traditur encyclopaedia theologica, quam sub titulo: Lampas tenc- braruni, Abi\ I'Barakat saeculo XIV confecit quamque Riedel in libro laudato p. 28 — 32 delineavit, et exemplari, quod Vanslebius in manibus habuit et in libro Histoire de I'iglise d'Alexandrie 1677 descripsit.' De tertia forma certiores fimus notis, quae in encyclo- paedia modo laudata vel in codice Berolinensi earn tradente singulis capitibus primo loco additae sunt, cum notae sequentes t'ormam vulgatam designent, quasque Riedel. 1. c. communicavit. Cum exemplar Vanslebianuni ordinem Constitutionum non libro II absolute relinquat, ut forma vulgata, sed ctiam in parte libri III priore teneat, versio aethiopica, Alia Didascaliae arabicae, praeterea in parte libri IV nobis tradita Constitutiones sequatur, iara olim colligi potuit, ordinem huius operis ab auctore Didascaliae ser- vatum, postea aulem et quidem identidem mutatum fuisse. Quod revera ita esse nunc plane liquet. A. Baumstark enim nuperrimc in Museo Borgiano codicem — K IV 24 — invenit, in quo Di- dascaiia prorsus ordinem Constitutionum tenet, nisi quod in capita, non in libros dividitur, eumque in ephemeride: Oriens christianus III (1903), 201 — 8, descripsit. Scriptura codicis Borgiani etiam amplius a reliquis libris differt. Constitutionum libros I--VI integros reddit, cum hi, saltern re- censio vulgata, cuius notitia accuratior mihi praesto est, libros ID et V — VI valde decurtatos exhibeant; deinde etiam librum \TI duobus capitibus (47 et 48) exceptis tradit; denique Constituti- onibus nihil addit nisi praefationem, capitibus sex ergo supra com- memoralis caret. Capita scripturae XLIV sunt. Capita I -XXXIV Constitutiones I — VI reddunt et eundem ambitum habent, quern capita librorum reliquorum consentanea, quotquot ad nos perve- nerunt; in his libris enim duo capita scripturae Borgianae desunt, ' Descriptioiiem Guil. Bickell, Geschichte d«s Kircbrnrechts repetiit. DIDASCALIA APOSTOLORUM ABA6ICA. XXXI scilicet caput XXXII, quod inscribitur: Quod diabolus malus in ecclesia Christiana haereses produxit, sicut olim in Israel fecit (= C. A. VI c. 6, 8— c. lo), atque caput XXXIII: De recta confessione secundum fidem in sanctam trinitatem praedicatam a nobis, apostolis veritatis (= C. A. VI c. ii— c. 30, i). Quibus capitibus lacuna magna impletur, quam in reliquis libris esse supra commemoravi. Codex Borgianus etiam amplius nos de scriptura erudit. Ut sabscriptio ei addita dicit, Abu Ishaq Didascaliam anno martyrum loii -B anno Chr. 1295 e Coptico transtulit. Cf. Baumstark 1. c. p. 202. Versio arabica igitur satis recens est. Quando autem versio coptica, eius fons, exorta est? Certe non ante saeculum V, cum scriptura baud dubie in Constitutionibus apostolorum circa annum 400 compositis nitatur, libros I — VII earum reddens. Baum- stark 1. c. p. 207 sq. quidem contendit, scripturam vel eius textum graecum non a Constitutionibus dependere, sed e contrario hoc opus ilia scriptura cum alia librum VIII Constitutionum repraesentante conglutinata exstitisse, nimis iuste autem ea neglexit, quae Consti- tutiones ipsae de origine sua manifestant. Cf. quae de hac quaesti- one disputavi in Theologischt Quartalschrift 1904 p. 233 — 48. Si versio codicis Borgiani apud Arabes unica est, scriptura brevi transformabatur. Recensio vulgata iam codice Parisino 251 anno 1353 exarato traditur. Abu I'Barakat, cuius encyclopaedia aliam formam continet, anno 1363 nonagenarius mortuus est. Cum autem hae scripturae spatio temporis tarn exiguo ab ilia versione remotae sint, quaerere licet, num ab ea dependeant an ad aliam versionem Didascaliae copticae arabicam referendae sint. Viri linguae arabicae periti de hac re iudicent. Capita VI additicia in diversis recensionibus scripturae locis diversis leguntur. Capita quinque, quae ubique inter se coniuncta sunt, in forma vulgata sunt XXXV— XXXIX, extremum ergo locum obtinent; in encyclopaedia laudata sunt XXVII — XXXI, item etiam apud Vanslebium vel potius, cum pro XXVII sine dubio false habeat XXV, XXVI et XXIX omittat, in eius exemplari restituto; in exemplari, quod in notis encyclopaediae adiectis delineatur, si numeros sub finem scripturae manifeste saepius falsos recte corrigo, XXXIII— XXXVII. Caput sextum, quod inscribitur: De episcopis, iu Vulgata habet locum XXIII, in encyclopaedia et apud Vanslebium XXXII PROLEOOMENA. locum XVI, in utraque receosione inter Constitutiones 111, 14— i) et IV, 5 positum. Cum ergo hoc caput, si auctoris scriptume esset, in versione aethiopica Constitutiones I — IV, 13, i amplectenle esset exspectandum et reliqua capita tarn diversos locos habeant, iam olim suspicari licebat, ea a posteriore scripturae addita hiis&e. Xunc codex Borgianus rem profecto ita se habere testatur. Capita quinque etiam in Testamento Domini nostri nuper edito leguntur, et quidem I, 19—23 quatuor priora, I, 28 quintum. cumque in hac scriptura locum consentaneum habeant, in Didascalia auteni nianifeste specicm additamenti prae se ferant, Testamenlum eorum fontem esse coUigere licet. Altera ex parte vero auctor Testa- menti ea fortasse iam in aJiqua scriptura nobis incognita invenil. Particulas Didascaliae arabicac proprias iam in libro Die Apo- stolischen Konstitntiouen 1891 p. 217 sqq. germanicc versas edidi, modo non omnes integras. Cum caput de episcopis (c. 23 Vulg.) excerptum sit capitis de ieiunio episcopi (c. 38 Vulg.)> eius textam non separatim comniunicavi, sed in huius textu signis indicavi, in quantum illud in eo contineatur. Capitis de ecdesia (c. 35) summani principalem tantum dcscribere potui. Intcrea Dr. Dan- necker non solum hoc caput integrum, sed etiam reliqua accuratius interprelatus est. Itaque particulae etiam in hoc opere recipiendae esse videntur. Exhibeo versloncm latinam castig.itam iuxta versi- onem gerraanicam, quam Dannecker instituit et benignissime mihi commodavit. Versio nititur in codice Parisino 251 iam comme- morato exceptis tribus locis, praef. v. 3 (cf. comment.); c. 56, 18, ubi pro Imperativo: ilkimina etc., liber false habet Pertecturo: illuminasti etc.; c. 37, 1, ubi tempori cubitum eundi substituit diem. Lectiones aJiorum codicum variantes raihi non exscribcndae esse videbantur. Uncinis ( ) verba includo ad textum illustrandum addita. Praefatio scripturae v, 3 unum vocabulum exhibet, quod varie traditum diverse raodo explicabatur. Recepi lectionem codicis Borgiani, vocem ^iJLojtoi'oi testantem, quam Dr. Dannecker mihi proposuit, et scripsi: officiosi. Locum retractans dubito, num auctor ita scripserit. Inter psaltas et ostiarios ofHciosi aegre locum obtinent. Lectio codicis mesopotamici in commentario laudata, vocem gitXojTorcog reddens ut videtur, praeferenda esse videtur. CAPITULA XXX B CONSTITUTIONIBOS BXCERPTA. XXXIII VI. CAPITULA XXX E CONSTITUTIONIBUS EXCERPTA. Hanc scripturam e nostris Constitutionibus derivatam esse X est dubium. Capitula fere omnia ad eas referri possunt; multa n'botenus ex eis desumpta sunt; pluribus nonnisi inscriptiones ipitani Constitutionum repetuntur, quae certe non auctoris operis, id caiusdam posterioris sunt. Duo vel tria tantum difficultatem raebent, quae autem solvi potest. Similitudo inter ecclesiam et avem intercedens, quae c. i traditur, ab ea quidem divergit, quani onstitutiones II, 57 exhibent, legitur autem in codice Vindobo- ensi, in quo Constitutionibus tanquam prologus praemittuntur, uae de ilia re in dementis epistula ad lacobum c. 14 dicta sunt; ;que auctorem Capitulorum librum illi codici propinquum adhi- iiisse, etiam inde elucet, quod c. 6 ea scribit, quae cum eis con- ;ntiunt, quae ille codex atque Petropolitanus ei similis, nee vero :liqui tanquam inscriptionem ad C. A. II, 14 tradunt. Quae c. 8 e ordinibus exponuntur, sane ab eis differunt, quae C. A. II, 26 guntur. Constitutiones autem cum illo loco satis cum Didascalia ^nsentiant, certe sententiam antiquiorem exhibent, atque vix du- ium est, auctorem Capitulorum locum Constitutionum utpote ue aetati minus congruum mutasse, nisi forte eum iam ab aliquo :holiasta mutatum legerit. Quae c. 17 leguntur, aegre ad C. A. I, 17 referri possunt, ubi baptismus symbolice explicatur et aqua [>mparatur cum sepulcro, descensio in aquam cum morte, ascensio am resurrectione Christi, atque ad C. A. VIII, 47, 50 vel ad inonem apost. 50, ubi tres mersiones expresse commemorantur. )e cetero sententia capituli, submersionem triplicem cum duobus itae Cliristi casibus conferens, adeo absona est, ut minime auctori kuius operis diligenti, sed potius compilatori vel excerptori .ilicui eglegenti attribuenda sit. Itaque non est, quod Capitula e forma lonstitutionum a tradita diversa vel ea antiquiore fluxisse censemus. itra in opere infra laudando de eiusmodi fonte locutus est, argu- lenta vero non protulit. Quo tempore scriptura confecta sit, accurate definiri nequit. 1 solum dici potest, eam aliquamdiu post Constitutiones exortam FOMK, DiDABC. ET GOKSTIT. AP. II. Ill XXXIV PltOI^UOMRNA. esse, cum iani capita huius operis cognita babeat, et ante saeculum XI, cjuo libris manuscriptis traditur. Dividitur scriptura in tres partes, quarum prima (c. i — 13) de episcopis agit, secunda (c. 14 — 27) de constitutione ecdesiastica, tertia (c. 28 — 30) de oblationibus. Primus capitula edidit quinque codicibus adhibitisPitra intomo priore Historiae et Monura. iuris eccl. Graec. p. 96— loi. Munere autem minus diligenter functus est. Ne ordinem capitulorum qui- dem recte exhibuit, sed uno codice neque praestantiore nisus capi- tulum XIV primo loco posuit et capitulum 1 sine ullius codicis auctoritate loco illius, Milii scriptura septem libris manuscriptis innotuit. Codices, quorum plures iam describendi erant, hi sunt: 1. Vindobonensis hist. gr. 7 fol. 13 — 14 (= v). 2. Valiicellanus F 10 f. 22 (== a). 3. Barberiiius HI, 42 f. 145 (= b). 4. Barberinus IV, 58 (. y duo capitula exhibens, scilicet XX VUl et XXX (= d). 5. Vaticanus 1980 f. 17. Non scripturam totam continet. sed omittit capitula VI, VU, IX, X, XIV ~ XVI, XXI -XXV (=e). 6. Morcntinus seu Laurentianus plut. X, 1, chartaceus, forma IV, saec. XIV, fohorum 214, f. i capitula I— XXVII et inscrip- tionem partis tertiae exhibens (= f). Cf. Bandini, Catalogus codd uiscr, Biblioth. medic. Laur. 1, 467. 7. Mediolanensi? vel Ambrosianus G 57 superior, membrana- ccus, forma IV, saec. XII, fol. ^^ — j9 scripturam ita tradens, ut capitulum XIV prinmm, capitulum I secundum, capitulum II tcr- tium locum etc. obtineat (^ m). Palma codicibus duobus prionbus attribuenda est. Itaque cos maxirae secutus sum. Hditionem priucipem signavi P. Textum sine notis criticis iam edidi atque scripturam illustnvi ill Compte ytndu du troisihne Cmgrh uienti/ique imcrnaliorud da CatboHqitts iS^jj II, i9>j — 209. k CANONES APOST. SYNOPO ANTIOCHENAE ADSCRIPTI. XXXV vn. CANONES APOSTOLORUM SYNODO ANTIOCHENAE ADSCRIPTI. Huius scripturae summam iam Turrianus in libro Pro canu- libus apostolorum I c. 25 a. 1573 publicavit, scilicet titulum et anones IV et V graece, reliqua in compendium redacta latine. dem canones ab apostolis profectos esse censuit, eique assensi lint Baronius Ann. 102, 19—20, Binius, Concilia generalia I, 18. ^atalis Alexander autem, In hist, eccles. saec. I dissert. XIX, :anones apocryphos et plane suppositicios esse probavit, et quani- }oam nonnulla argumenta attulit, quae minoris momenti sunt, in miversum sententiam suam ita firmavit, ut eam plurimi seque- entur. Fauci tantum postea authentiam scripturae defenderunt, luper Pitra. Scriptura ipsa prologo ad synodum apostolorum Antiochiae actam se refert, et inscriptio eam a Pamphilo presbytero in )ibliotheca Origenis inventam esse dicit. Neutrum vero fide lignum est. Neque S. Scriptura de synodo apostolorum Antio- :hiae celebrata loquitur, neque Origenes decretorum synodi menti- )nem facit. Auctor insuper ipse nimis se fide privavit, Scriptura ta e diversis S. Scripturae locis et terminis posterioris aetatis con- larcinata est, ut nequaquam apostolis vel aequali apostolorum ad- udicari possit. Pluribus locis praeterea tarn prope ad Didascaliam rel Constitution es apostolorum accedit, ut auctor hos libros legisse rensendus sit. Clausula vel canone X diserte etiam Canones apo- tolorum commemorantur, qui Constitutiones terminant. Quae dausula quidem in editionibus prioribus deest; omnibus autem codi- :ibus tradita baud dubie pars scripturae habenda est. Canone IV luctor cultum imaginum respicit et vocabulo &-eav6Qixbq utitur, juod in litteris christianis ante saeculum V non inveniri videtur. 3uae cum ita sint, scriptura vix saeculo V prior est. Innocentius I [401 — 17) eam nondum cognitam habuit, ut Harnack' censuit, mi P. Lejay adstipulatus est.'' Scripsit quidem Alexandro episcopo ' Dif Mission und Ausbreitung des Christentums 1902 p. 58. ' Revue de clergi franfais 1903 Oct. p. J43— 3SS- m* XXXVI PROLEGOMENA. Antiocheno, ecclesiam Antiochenam praerogativara suam noo Um pro civitatis magnificentia nactam esse, quam quod prima primi apostoli sedes esse monstraretur, ubi et nomen accepissct religio Christiana et quae conventum apostolorum apud se fieri cele- berrimuni meruisset (Harduinus, Acta concil. I, 1012), baud dubie autem conventum apostolorum Gal. 2, 11—21 commetno- ratum in mente habuit. Etiani minus recte F. Nau' Origenem scripturani legisse opinatus est. De conventu apostolorum Hiero- solymitano loquens doctor Alexandrinus C. Cels. VIII, 29 quidem de presbyteris Antiochiae in unum congregatis dicit; attamen his verbis, Act. 15, 22 liberius interpretans, baud dubie viros designat, qui apostolos de praeceptis iudaicis interrogaiuri Antiochia Hiero- solyma profccti sunt. Primu.s scripturae testis est Gregorius epi- scopus Pisinuntensium in synodo Nicaena II a. 787 canonem IV his verbis laudans: 'Ev r^ xara ^vrtoxficcv avvodoi rcov aylw aJToOrokan' dQTjxai, xov firjxhi jikavaC^ai tiq ra ilSmXa Tffic dmCiopiivcvQ, aXX aVTtixoviC,ttv rf^v d^aavdgtxfji' axQavrov OTtjX^r xov xvqIov fificov 'Itjoov Xqioxov (Harduinus 1. c. IV, 48; Mansi XII, 1018). Itaque scriptura annis 500—750 composita esse si- detur. Canonem IV respicientes vix errabimus eam ad icono- clasmum prlorem vel ad annos 726 — 775 rcferentes. Canonem 1 autem cum loco S. Scripturae consentaneo diligeniius comparantes fortasse pcrspicimus, quae occasio auctori fuerit figmenii ad syno- dum Antiochenam referendi. Cum Lucas Act. 11, 26 scribal: KyA'fro dl ca'novg (^Bagvd^av xai IkivXov') h>tavr6v iilov avr- ax^fji^txt ip T^ ixxi^aln xal di6d§ai o^Xov Ixavov, XQ^jf^^xxlcat tt XQmxov kv kvTioxda xovg fia^TjTa;; XQiaxiavovc, falsator verba de synodo apostolorum tnterpreiatus esse videtur. Locus scripturae vix definiri potest. Attamen ea in Syria (Harnack) vel in Palaestina (Lejay) compositam fuisse conicerc licet. Scripturam totam primus Bickell anno 1843 in tomo priorc Historiae iuris eccl. p. 138 — 143 codice Monacensi 380 adhibito typis expressit. Accuratiorem ex eodem codice eam edidit La- garde in Reltquiis iuris eccles. antiqu. gr. 1856 p. 18 — 20. Ter- tiara cditionem Pitra a. 1 864 in tomo priore Historiae el Monura. Bulktin critique 1904 p. 435—438. LEX CANONICA SANCTORUM APOSTOLORUM. XXXVII iuris eccl. Graecorum p. 88 — 95 paravit. Inspexit quidem duos alios codices, scilicet Vallicellanum F 10 et Laurentianum plut. X, i ; sed libris nianuscriptis parum fidei habuit atque nimium de suo ingenio dedit. Adhuc codicem Coislisianum 211 tanquam scrip- turam tradentem laudat. Cum autem neque unam lectionem ex eo distincte alleget, librum non legisse videtur. Hamack (1. c. p. 54 sq.) nuperrime textum Bickellianum repetiit. Mihi quoque tres illi codices praesto erant. Signo Vallicel- lanum a, Florentinum vel Laurentianum f, Monacensem m. VIII. LEX CANONICA SANCTORUM APOSTOLORUM. Haec scriptura Constitutionibus apostolorum mihi adiungenda esse videtur, quia similiter atque hae ab apostolis se profectam esse profitetur et uno codice huic operi inserta traditur. Primus I. Guil. Bickell in tomo priore Historiae iuris ecdesi- astici(i843) p. 133 — 137 e codice Vindobonensi earn publicavit. Textum editionis principis fere intactum Lagarde repetiit in Reli- quiis iuris eccles. antiquissimis gr. 1856 p. 36 — 37; modo in canone I emendavit diaxaivtjalftov, cum codex legat diaxcuvia^fiov, et formam aliquot verborum mutavit. Tertiam editionem instituit Pitra in tomo priore Historiae et Monum. iuris eccles. Graecorum p. 100 — 109. Duos quidem alios codices adhibuit, textum autem non accuratiorem reddidit. Itaque scripturam denuo edens operam non perdere mihi visus sum. Respiciens scripturam vocabulo cofdd-efia vim excommunica- tionis attribuere, qua synodi saeculi IV id usurpant, Bickell (I. c. p. 100) earn hoc saeculo non priorem, ceteroquin antiquam esse censuit. Pitra (1. c. p. 107) canonem I non antiquiorem esse quam T3fpicum S. Sabae (f 532) putat. At errasse videtur. Textus huius scripturae nuper editus (By:(antinische Zcitschrift III, 168 — 170) sententia illi canoni propinqua caret. Ceteroquin ille canon ipse prodit, scripturam non ante saeculum V exortam esse. Saeculo IV XXXVIII rR0lJ?({OMEN.\. quideni exeuDie iam dies hebdomadum sanctae ei paschaiis leriac habebantur. Lex anni 392 decernit: Actus omnes, seu public! sunt seu privati, diebus quindecim paschalibus conquiescani. Similiicr lex anni 389. Cf. Codex lustin. Ill, 12, 8. 9. Brevi post Con- stitutiones apostolorum VIII, 33, 3 praecipiunt, ut servi per hcb- doniadem sanciam totam atque sequenteni ferieniur. Quod canon 1 igitur praecipil, id saeculo IV exeunti et saeculo V ineunii nun plane alienum crat. Poena autem, qitam transgressoribus legis ininatur, canon tempus posterius indicat. Idem etiam sermo scrip- lurae prodere videtur. Cf, canones X, XIII, XVII. Quamdiu vero postea scriptura confecta sit, vix statu! potest. Etiam synodus TruIIana 692 c. 66 praecepit, ut per hebdoniadein paschalem totam Christian! festum celebrarent. Si scriptura niQi i^ayytXimv, qium A. Mai in Spicilegio Romano a. 1840 t. Ill p, XVI — XX c codice Vaticano publicavit, recte a Soplironio Hierosolymitano (f 61?^) composita luisse traditur, hie pater earn legit. Aeque enim xc Constituciones et Canones apostolorum scripturam illam, canones 3, 4, 12, II, 15, 17, 16, 18 proferens, in usum suuni vcnit. Quatuor canones, sc. 3, 5, 7, 13, etiam in Epttiraiis loanni Clir)"Si>- siomo adscriptis leguntur, quae Pitra edidit in Spicilcgio Soles- mensi IV, 461 — 464. Ad textum recensundum duo codices antiqui miht pracstv erant, scilicet: 1. Vindobontinsis hist. gr. 7 iam cognitus, qui scripiuranT fol. 13 ante Capitula XXX exhibet (= v); 2. Petropolitanus 254 idemque notus, qui scripturam caj ultimo Constiiutionum adiungit vel Canonibus apostolorum pt mittit (= p). Librt in universum plane consentiunt, Modo Petropolitar canonem XIV pro septinio liabet, sepiinium pro octavo ac deinceps similiter usque ad canonem XV. Qui ordo rectior sit, aegre dc- finiri potest. Sequor codicem Vindobonensem, quern et editores priores secuti sunt. Pitra etiam codicem Ottobonianum 160 adhibuit. Mihi huius libri lectiones nee respiciendae nee exscribendae esse videntur. Codex enim scripturac paraphrasin et commentariuni praebet; ad textum autem restituendum nihil confert. Pitra semel (can. I) SACRAMENTAKIUM SERAPIONIS. XXXIX eius lectionem (d'Shcmq) lectioni ceterorum codicum {d-enxmq) praetulit, ac certe erravit. Ut autem lector imaginem scripturae accipiat, ex apographo photographico, quod Dr. I. O. Braun benignissime mihi confecit, in commentario tres vel quatuor ca- nones priores transcribo, canonibus in et IV in iibro Ottoboniano in unum conflatis. IX. SANCTORUM APOSTOLORUH POENAE PRO LAPSIS. Hie libellus inscriptione apostolis attribuitur. Canone XI auctor insupcr se Constitutiones vel Canones apostolorum imitatum esse prodit. Tota autem scriptura, ut commentarius docet, e decretis synodi Ancyranae ac Basilii et Qnonibus apostolorum compilata est. Itaque non ante saeculum V est exorta. Accuratius cius tempus definiri nequit. Traditur scriptura codice Vaticano 828 iam (p. XVIQ) niemo- rato fol. 346. Pitra, qui earn in luris eccles. Graec. historia et monumentis I, 105—107 publicavit, earn etiam codice Ottoboniano 1 60 servari dicit, et ex hoc Iibro canonem depromptum esse aliquis censere possit, qui apud editorem principem tertium locum obtinet et in codice altero deest. Equidem eam in codice illo tempore brevi, quo librum inspicere potui, frustra quaesivi. Pitra ipse alium codicem ac Vaticanum se non adhibuisse prodit ne unam quidem lectionem variam exhibens. Canon ille per aliquem er- rorem fortasse in scriptura insertus est. Ego libellum denuo edens codicem Vaticanum solum sequor, quem benignissime pro me contulit Dr. Merkle. Humeri canonum in codice desunt. SACRAMENTARIUM SERAPIONIS. Scripturam, quam latine hoc nomine designo, graece ivypXujior inscribo, primus a. 1894 A. Dmitrijewsky in ephemeride Academiae ecclesiasticae Kiioviensis, quae inscribitur Trudy, edidit, eiusi^uc textum eodeni anno A. Paulov in Xgovixa Bv^ayriva I 207-215 repettir. C{. Byiantimsche Zettschrift l\ {iS^^), 193. Brevi post G. Wobbcrmin in monte Athensi, in bibliotheca claustri, cui nomen est Lawra, in codicem signatum numero 149 ei exaratum saccule XI rncidit, qui scripturam fol. 7' — 24^ tradii, cumque illae ediiiones eum effugissent, ipse earn primus invenire sibi visus est. Publicavit earn a. 1898 in Trxte und Vntersuchungen :^ur Geschk}ii( der aUchristlichen Literatur edd. O. v. Gebhardt et A. Hamack XVII (nova scries t. II) fasc. 3''. Deinde F. E. Brighiman Je- scriptionem particulao codicts photographicam nacius est ei textuni aliquot locis emendatum denuo edidit in The Journal oj Theo- logical Studies I (1900) 88 — 113; 247—77. Brightman scripturam etiani diligentissimc et amptissime ilbstravit. Praeterea Jc ea elucidanda P. Drews in Zeitschrijt fur Kirchengeschichte XX (1900), 291 — 328; 416 — 41 optime meritus est. I. Wordsworth scripturam anno 1899 in sermonem anglicum translatum edidit sub tiiulo: Bishop Serupioti Prayer-Book. L. Duchesne in tertia editione libri Origxnes du culte chretien (1902) earn breviter dcscripsit, pauca de ea disseruit atquc orationem primam vel secundum dispositionem nostram deciniam tertiam in linguam galticam veiiit (p. 75—79). A. Baum stark orationem iltam seu Anaphoram sagaciter inquirens invenire sibi visus est, earn a Serapione valde transformatam fuisse et antea banc fere formam habuisse: exordium vel versum i tiarum actionem secutaui esse pro creatione ac redemptione ei<] desinenti in verbis 6 xaoiv xarakXaoGofttvoq xtH. v. 5 verbis ov adiilnctam fuisse sectionem aoi xgoOTiviyxafttv — dvcUftan V. 11', deinde successisse v. 13'' {xai jiaQaxalov/itv xrJl.), 16^ (^ikerjd-^Tco 6 Xaoq — rra iloo5 roircp), 6— ii' (. . t^c at^ fut Xrjtf)£6Q0v. Orationes huius partis insuper saepe ordine recto carent, ut numeri uncinis inclusi ostendunt, quos numerts versionis latinae addo. Attamen singulae orationes in universum saltern in locum ipsis convenientem redigi possunt. Sequor ordinem, quem Brightman restituit, a quo etiam Drews parum divergit. Oratio oblationis vel Praefatio (n. XIII) inscriptione ad Sera- pionem refertur. Post orationes ordinationum vel ante orationem in uoctionem baptizandorum (XXII) codex exhibet: IlQoaevx. oaga- xiaufog kxtaxoxov d^fumaimq (1. d^novimq). Vocabulum primum, ut Brightman ostendit, legendum est xQoasvxal, non xQoasvxij, ut Wobbermin putavit. Hac nota ergo plures orationes Serapioni epi- scopoThmuensi attribuuntur, aut omnes sequentes(num.XV— XXX secundum ordinem codicis) aut series proxima (n. XV— XVIII). FVNK, DiDASC. ET GoNSTIT. AF. 11. IV XLn PKOLEOOMEXA. Fortasse tota collectio ad eum referenda est Utut auteni haec res se habet, orationes certe aetati Serapionis vel saeculo IV medio adiudicandae sunt;, Serapion enim in scriptura nominatus baud dubie est amicus S. Antonii et S. Athanasii, cui hie plures epi- stulas et libellum De inorte Arii scripsit. Altera ex parte Serapion non proprie auctor orationuni, saltern non omnium, habendus est Praefatio, quae expresse ei attribuitur^ certe iam ante eum exsistebat, quare ipse earn in formam paulo mutatam tantum redegisse ccnseri potest. Idem de pluribus sane aliis orationibus dicenduro est. Codex Athensis scripturam non sine vitiis tradit. Litteras, syllabas et verba deticientia in textu uncinis ' inclusa addidi. Lectiones falsas notabiliores in commentario critico exscripsi. De manifestis mendis autem orthographicis ratio non reddenda esse videbatur. Sigla sunt: A = codex, B =^ Hrightman, W = Wobbermin. XI. CANONES APOSTOLORUM ECCLESIASTICI. Scripturam, quae sub hoc tilulo codice Vjndobonensi hist, graec. 7 traditur atque germanice vulgo Apostolische Kirchenordnuni appeliatur, cum origeneni apostolicam sibi usurpet et Constituti- onibus apostolorum quodam modo simihs sit, in hoc volumine exspectare licet. Nolui autem earn denuo edere, quoniam omnibus satis praesto est. Typis enim earn expresserunt non solum Guil. Bickell', P. de Lagarde^ Pitra', A. Hilgenfeld*, SQq)la SoXoftmvxoq xal JSiHpla SiQax xal Eod^g xai 1ovd>ld- xai Tco^lag xai Aidaxfj xaXovfiivjj xmv catooxoXaiv xal 6 Jloifitjv. Verba Athanasii repetiit Matthaeus Blastares [c. 1535], Syntagma alpha- beticum litt. ^ c. 11, Migne, PG 144, 1142; addens autem: zavrt^v (Jidax^v rwv uyiwv anoaxolwv) Sh xal ^ ^xtij avvoJos ^^hrioev, wg (fcrf»}Ao»ra<, Didachen confundit cum Constitution ibus apostolorum. FUXK. DiDASC. ET CONSTIT. AP. II. 1 SYNOPSIS S. SCRIPTURAE ATHANj ; Migne PG 28,431: Tfjg viaq xdia ravTtt' UtQioSoi flirgov, . . . Jtdaxf] t§ atv fitTt(jpQdo&jjaav IxXtyivra xa aXtf ravra ra avccfivcooxofitva. j Hanc scripturatn non a magno episcopo omncs consenliunt. Credner, Gescbichte Jn it^ p. X49 earn ad saeculum X refert. Zahn I. c. saeoilum VI, fortasse etiara tempore posteriore STICHOMETRIA NICEPHORO AD! Clironogniphia brevis, Migue PG id (J<«fhyxjy? djtoxQvipa' a IJfQMoi Uavi-ox IJirfov orix- fiW^, q didax^ Ci Haac stichonietriam vel longiorem ChroQi cam continet, non a Nicephoro Constantinopoliti 8>o compositam esse, demonstravit C. de Boor, I stant. opuscula historica 1880. Zaho 1. c. II, 297 fuissc puUt. Idem novam textus reccnsionem ii lOANNES ZONARAS [f Commentarius ad Athnnasii epistular jS"^: "Earn' fTcp« ^[{iXla, . . ov xm'otiyoft di, ixTira Xi'yu tlvai xi,v 2M(f^av ^Qox Zovftivfjv Tcov dxooxdXmv Xiyovatv ilva oi'yyQa^ihloaq xm> njtoax6X(ot» Jtaxd^i ai^t-'odog uvaYifcioxsa&at ov ovyxoQil o3 Qtlaa^ vjtb atfitxixm: DIDASCALIA APOSTOLORUM. 3 Nonnulli auctores Didachen non proprio quidem nomine designarunt, sed ea tanquam S. Scriptura usi sunt, sc. Clemens Alexandrinus Strom, I, 20, 100 p. J77; Origenes De principiis III, 2, 7; Optatus Milevitanus I, 21; III, 7; auctor Gestorum apud Zenophilum (S. Optati Mil. libr. VII ed. Ziwsa 1893 p. 172; cf. Theologische Quartalschri/t 1894 p. 601—604). Neque vero ilia testimonia neque reliqua, quibus Didache tacite usurpatur, hoc loco ex- scribenda esse videntur. Remitto lectorem ad editiones scripturae et ad Patres apostolicos ed. Funk 1901. B. DIDASCALIA APOSTOLORUM. 1. AUDIANI [c. }2s]. Referente Epiphanio H. 70 c. 10 verbis in sectione sequente D. 4 V. I ailegatis Audiani Didascaliam laudabant, ut suam paschae celebrationem vel Quartodecimanismum defenderent. II. EPIPHANIUS [a. 373]. 1. H. 45 c. 4 ed. Dindorf II, 410: kXXa xal ol dnoaroXoi q>aaiv iv xy Aiard^Bi ry xaXov/tdvy, on ^vxela &tov xal a/djie- Xmv ^ xa&oXixtj kxxXrjOla. Verbis g)vtela xxX. Epiphanius exordium Didascaliae exhibet. Sententiam autem potius quam verba laudasse videtur. Locus nee cum Didascalia nee cum Constitutionibus plane consentit. Neque plus quam scntentia patri opus erat. Severum enim Encratitam loco illo redarguere voluit dicentero, vitem a diabolo consitam esse. 2. H. 80 c. 7 Dindorf lU, 546: Kal mgl /ihv ovv rov yt- Vkiov kv talq Jiard^eai xmv dnoaxokmv aaxovaHSxova7jg ydg xfjg xvgiax^g kdxigag dvvavxai d^veiv x6 xdaxa. ftexd ydg kcxigav xageXd-ovxog xov aa^^dxov ov dvvavxai egyov ixixeXetv. aga ydg avxcov d-vadvxmv, el lyelgovxai evmxovfievoi, xmg ifftetg kv xvgiax^ xev^ao/iev xal vrjOxevaofiev, av9^ig avxdjv dxovovxeg kv x^ Aiaxd^ei, 0x1 b xaxdiv eavxov x^v y>vxfjP kv xvgiaxy kxixaxdgaxdg kcxi x(p d-s(p; 10. xal bgag, xocij kaxlv dxglfieia xal dvxld-soig, fi^ 6vvaftivT}g x^g xgay/ia- xelag xaxd xd (jvjftbv kxixeXetod-ai; vo^ftaxt 6h ndoa eaxrj fj dXfj&eta xov xijgvy/iaxog, xcA dx' avx^g xijg Jiaxd^emg xmv dxodxoXmVp 0x1 6i bfiovoiav cog Ovpijxxai xov Xoyov b ovvdeOf/og, kdv kxi- 0 TESTIMOKIA VETEW reXiaoifid', tj xai ixireXmai, fiira ln ayovoi jtoXXdxc; n xai i/fitlc, xdXiv dfe htjfitQlav, tug ixilvot ayovoiv, ort fion xal fjiJtU kjtiTtXtacofitv, av/ifid^ijxei' tj/itti ixiveXioat, fttra latjfttQiav xai jiqo loij IvuwTcp ovdl oXm^ ixiTiXtcofitP xdaxa. xXap/]q thai Igyov ^xsq dXi^^eia. xgb^ {^tjotrai TO frog, ovdt xXtjgovTai zov x| TO?$ dv&Q(6xoig TfTayfttvov 6 ^viavrdg, 12 (c. 12). xai r'ji' fiiv xi(tl tovtov 1 jrnitjactiTeq 01 xatigtz, ftdXXov 61 dt 4 T?7 ixxXtjOln TO xav (ixglffaafia Tfjg dX ravTtj^ £0(>ri7? xal xafayiac, f/erd iarjfL ixoxixTtt t) T^Q TtaoaQtaxatdexdrrje , ^}tjq)0<;, ovx ''»'« tv avT)j rfj riaaaQeoxau yoQ f}[td(f(i xaQ ixtlvoiz CrjTtTTat. xag* ' b^dofidq xXijQtGTdztj. 610 xa\ avroq 6 \ TO A^tptad-e eavTOtg xgoffazov ivavaie dtxdrov Tov fiijvog, xai lorat v/ztv \ TtooageaxaidexaTTiQ, xai 9^vaec&£ avTO Ji xrtidfxoTf/ fjfttga TOV [iijvbq (Exod. 12, 13. xaQaTfjQitTai 61 ij ixxXf/ola dyitv TovziOTi TfjV tiidofidda Trjif (oQiOfiiviiv, ; OToXcov Iv rfj JtaTa^ti, dnb 6tvTiQa\ dyogaofjog tov xgo^aTov. xai lav fiiv OfXrjitjg Ti'i devTiga TOiV aOfS^dTcav, fl Tof xgoiidrov, idv rt Tghtj aa^iiuTwv, * Idv Ti xi/iXTtj 0a^;idTOiV, lav Tf XQOOa^^ 1§, Tjfitgcuv xgog t/jv TOiavTijv vxo&eOiv lA ydg aV' txxaiSexdTtjg otXrjvt/i: dvrd/Xf&a ' 6vpd(ieHa dg^aa^at Ttjc tfidofindog t^{ xaXovfiivtjg ccflac, dXXa dxb dixoTtjg i xatdiXttTtj;:, i4taa^ovat/g tc5v dvo dgdptm xai owaXafi^at'Ofitrov vov avTov dgti i)fiEQtSv Ttjg aiXf'iVfjg, xdv tc xagdxTtfTCi xaidtxuTfjg, rfm tt/v t§ dvdyxijg dxQl(ism /itTci Trji' ioiffjegiai' xai tov aeXtjvtaxov xaidtxdxifi', xai Trjg t^6o(iddog xXtjgov^] 4 DroASCALIA APOSTOLORUM. 7 djto isxarij? ^iiigag aaXijvjjg aQiO-fiov, ijrig iarl ovXXrppiq rov XQofidrov xai axgoattxlg rov 6v6/tatog rov 7ijaov, kxBidij rdJ ovoftavi avTOv to dvriTvxov (xvtov XQO^axov iZafifidvero, anb 6txdxr]g ovrmg OQt^ofttvov ' ovxixi dl im^cooxovorjg txxai6exdrijg . . . 2 — 4. His versibus respondet Didascalia V, 17, i. Sensus utrinque idem «st; modo Didascalia de fratribus e populo -= ludaeis loquitur, Epiphanius de fratribus e circumcisione = Giristianis, ex industria, ut videtur, illi locutioni hanc substituens, qua suam loci interpretationem confirmet. Cum Christiani utrinque pascbam eodem tempore obire iubeantur quo alii, seu ludaei seu ludaeo-Christiani, scripturae ambae annuunt, Christianis temporum rationes non esse subducendas. Epiphanius vel scriptura ab eo lecta apostolis etiam verba ft^ tp^^l^tjts attribuit additque v. 4: xav ts n).avi]9<3at, nt/dev v/itv liflhtOf cum Didascalia nostra ea non habeat. Differentia baud magni moment! est. Vis loci verbis aut positis aut omissis eadem est; modo praeceptum magis aut minus severe inculcatur. Qjuid autem de differentia sentiendum est ? Mihi textus Didascaliae nostrae genuinus esse videtur. Syrus enim in universum scripturam fidelissime tradit, et hie locus inprimis nequaquam suspiciouem movet. E contrario, verba ilia satis clare speciem interpretaraenti prae se ferunt. Minime enim est verisimile, auctorem tam acriter Christianis prae- cepisse, ut pascham celebrantes ludaeos sequerentur. Altera ex parte verba Epiphanii verbis auctoris addi poterant, atque conicere licet, Audianos vel alios Christianos pascham cum ludaeis celebrantes scripturam illo modo in suis exemplaribus interpretatos esse et librum ab his ad Epiphanium pervenisse. Catholico vel sectatori ritus paschalis catholic! non solum ilia verba delenda erant, sed totus locus mutandus. Constitutor revera locum accommodatum ad modum paschae celebrandae a synodo Nicaena definitum exhibet. 5. Verba xijv dypvnvlav — dt,v/i(ov Did. V, 20, 10 leguntur. 8. Hie locus e duobus Didascaliae versibus compositus esse videtur. Particula on iv rj ^fiiptc — iatavgwaav locum obtinet Did. V, 14, 21, ubi legimus: quia ea (parasceve) me crucifixerunt medio in festo azyraorum suoruni. Particula reliqua ad Did. V, 20, 10 referri potest, et respondet orav ixeiroi — nfv^tite loco: vos ergo, cum populus ille pascham facit, ieiunate; xeel otav avzol — fvioxfto&e loco: et vigilias vestras studete perficere cum azymis eorum. Loci sane non ad verbum consentiunt. Vix autem est dubium, Epiphanium Didascaliam liberius adhibuisse, cum id inprimis ageret, ut adver- sarios redargueret ad illam scripturam provocans. 9. Dictum o xttxwv xx).. Didascalia V, 20, 11 exhibet; modo pro ini- xa&dguTos iau rip 9e fiat's, cum Didascalia vel versio svriacj, cui particulam dcbemus, legal stiprr eos et haec verba omittat. Sed ilia lectio nullius niomenti est; haec verba apud Syruni vel in exeniplari ei proposito facillime excidere potuerunt, ita ut non dubitarem, ea in textu recipere. Altera ex parte Didascalia cum Opere habet in eadem particula v. 10 nfJati et v. 16 legit: cocnovH Miinafiis Dominiini Jiceits: IpSf solus est Doiiiiitus (vel.- Deiu), cum Constitutioac DIDASCALIA APOSTOLORUM. 11 illo loco addant xokxatg et hunc cum S. Scriptura sic reddant: lyvw Mavaaaijg, mi xvpiog ecvrog iariv B^sbg fiovog. 4. Horn. XXVm, PG 56/778: Qui sunt, qui laborant? Qui legis iustitiam operantur. Et qui sunt, qui onerati sunt? Ipsi ludaei, quibus post idololatriam vituli talia legis mandata imposuit Moses, in quibus numquam se explicarent. . . . Et apud ludaeos quidem erat lex levis et iusta, id est decalogus, quem ante idolo- latriam acceperunt; sed sine gratia inveniebatur gravis. . . . In- expertis enim gravis est iustitia Christi, expertis autem suavis est. Ergo lex inimitis fiiit, quia, quicquid mandavit, in ira sua man- davit post idolum fabricatum, non ut salvet, sed ut puniat eos secundum duritiam cordis eorum. Sententiae et ex parte etiatn verba inveniuntur Didasc. et Constit. I, i , 7 ; 6, 8 — 9; VI, 20, 6, et illam scripturam auctor baud dubie in raente habuit, quam se legisse etiatn aliis locis ostendit. 5. Horn. XLIV, PG 56, 858: Homo, si ab intus peccatis non fiierit sordidatus, et si nunquam tetigerit aquam, mundus est ante Deum ; si autem peccaverit, et si toto pelago et cunctis fluminibus se laverit, sordidus et niger est ante Deum. Locus, inprimis pars altera, tarn prope ad Didascaliam et Constitutiones VI, 29, 4 accedit, ut raerito ad illam scripturam referatur. 6. Hom. I, PG 56, 618: Semper autem decimus numerus, quia est numerus perfectionis, mysterium habet Christi perfecti: propter quod et prima littera nominis lesu iota habet, decern denotans. Haec sententia apud veteres quidem usitatissima erat; cum autem etiam in Didascaiia legatur, cui auctor mulla debet, ille locus ad banc scripturam referendus esse videtur. Cf. Did. et Constit. II, 26, 8. — Opus imperfectum in codicibus S. Chrysostomo attribuitur et inter opera huius patris publicabatur. Auctorem Arianum fuisse omnes nunc consentiunt. De eius aetate autem adbuc sententiae divergunt. Pauca tantum hie notanda sunt. Montfaucon in Prolegomenis ad editionem suam (Chr\'sostomi opp. t. VI) librum saeculo VI exeunti vel saeculo VII adiudicavit. G. Salmon in Dictionary 0/ Ojristian Biography IV (1887), 510— j 14 auctorem Maximinum Gothoruni episcopum fuisse coniecit, quocum Augustinus disputavit (CoUatio cum Maxi- mino Arianorum cpiscopo, Migne PL 42, 709) quemque in duobus libris (PL 42, 743) impugnavit. G. KauflFmann in AUgtmeitie Zeitung, Beilage 1 897 Nr. 44, auctorem Ulphilam Gothum fuisse opinatus est, baud dubie autem erravit, cum scriptura aetate Uiphilae (t 38}) certe inferior sit. Cf. Vogt in Zeilschrift fur deutiches Altertum 1898 p. 317—381; Bohmer-Romundt in Zeitschrift fi'ir icisseti- schaftl. Theologie 1903 p. 233—269; 361 — 407; Funk in Theolog. QuartaUchrift 1904 p. 424—428. 12 tarmoyw vetebum. IV. VERSIO EPISTULAE ATHANASII A. CCCLXVU COPTICA. . . . Didascalia {dtaxahx/j) apostolorum, non earn puto, qc dicitur Deuteronomium reprehendere . , . Fragmentum epistiilae copticum edidit et illustravit C. Schmidt b Se-i' richten der Kgl. Gesellschaft Jtr H'iiSftischafttn ^t Gottingrn, Fhilol. hiilifr. Khat 1898 p. 167—203. Texlus graecus (Mignc PG 26, 1438) exhtbet: J-mce edidit. Equidem adhibeo versionem lattnani a losepho Aloysio Assemani paratum et ab Angdo Mai publicatam. Bar-Hebraeus loco episcopi posuit presbv terum. baud dubie disciplinam seriorem re^spiciens. De cetera locum Didascaliae noD verbotenos quidem, sed satis accurate reddidit. 2. Nomocanon VII, 7 ibid, p. 50: Didascalia. Porro quaedam domus exsistunt, ad quas diaconos mittere non debcs apud femiius ibi degentes, o episcope, propter gentiles: proinde diaconissam mitte, quae ministerium exhibeat muiieribus fidelibus, quae ibi sunt, et abluat eas, dam convalescuiit. Requiratur rursus diaconissa, |^H perungat mulieres, quae baptizantur. Didasc. Ill, 16, i. 2. 4. ^^ Munera diaconissarum duo ordine quidem inverse commetnorantur; de cetero autem locus adeo cum Didascalia consentit, ul euro ex hac scriptura J desumptum esse noii sit dubium. 3. Nomocanon VII, 3 ibid. p. 45 : Didascalia. Presbyteri sint apud vos doctores scientiae Dei; et suscipite ab eis verbum fi rectae et doctrinam sananv, quam annuntiant vobis. Cl'. Did 11, 26, 4; 28, 4. JiiM Hie locus ad Oidascaliam accurate referri nequit. tiam scripturae potius quam verba redJidisse videtur. 4. Nomocanon XXXVIII, i ibid. p. 240: Et apostoli sancti Bin c.ipjte XI Didascaliae doctrinam ainplam tradiderunt circa per- sonam episcoporum, qualiter cauti esse debeant in iudiciis. Sic nempe cstote iudicantes, sicuti et vos iudicamini, cum in ipso iudicio participera et synthronum atqiie assessorem et inspectorera iudicii habeatis Christum. Didasc. II, 47, 2; 48, 5. tVersio Didascaliae syriaca nobis tradita locum, quein Bar-Hebraeus rc- spexit, profecto in capite Xi (— II, 44— j6) eshibeL 5. Ethicon II, 3, 10 ed. P. Bedjan 1898 p. 171: De intrando in balneas Canones apostolorum et synodi oecumenicae nihil vetant, nisi ne viri et mulieres siniul in balneis laventur. Namque sancti apostoli in capite II Didascaliae sic dixerunt: Lavare in balneis virorum neque in balneis mulieruni, ne vestes deponens et nuditatem corporis tui ostendens aut tu capiaris aut aliara cogas I ad scelus commiltendum et ipsa per te capiatur: moneris igitur, ut hoc caveas. Didasc. I, 6, 13 — 14. Hanc particulam ct scijucntem Scybold collcga meus e sermone syriaco tnihi interpretatus est. Locus laudatus in capite II versionis syriacae legitur. 6. Ethicon II, 5, 6 ibid. p. 193: Et in Didascalia etiam re- pudiati sunt iuris interpretes personam accipientes, pictores, fabri aurarii et argentarii, publicani, caupones, venditores vini, coqui, ■lanii agnorum et taurorum, milites, speculatores. Didasc. IV, 6, i. Pictoribus respondent in Didascalia artifices idoloruni. Coquos et lanios Didascalia non commemor.it. Bar-Hebraeus eos de suo cauponibus adiecissc \>idelur. Praeterea illi loco de suo addit, nisi forte in exemplari scripturae sibi proposito glossam legit: Sunt, qui textrinuni contemtiant, dicentcs: Maria, Dei genitrix, mater Domini nostri, cum cum Hierosolymis quaereret dtebus festorum, sicut in Evangelio scriptum est, textores de eo interrogavit, et hi tstuiti earn in errorem tnduxerunt; quare eos detestata est et dixit; Dominus benedictionem a vestro cuitu auferat, facial vos pauperes mori, reddat vos contemptos et miserabiles coram hominibus. Basilius Magnus tcxtrinum non Icontemnens dicit etc. , VI. FR.\GMENTUM. Musei britannici codex syriacus 12154 ^o^- 5^ haec exJiibet: E Didascalia apostolorum de ecclesia (de tribus diebus, quibus Dominus nostcr sepultus erat): Per sex igitur horas passus est Dominus noster in parasceve, et illae horae, quibus crucifixus est 14 TESTIHONU VETERHX. Dominus noster, dies reputatae sunt. Ac deinde tenebrae factae sunt tres honis, et nox reputata est, et iterum a nona hora usque ad vesperam tres horae dies, et postea rursus nox sabbati passi- onis. In evangelic autem Mattliaei sic scriptum est: Vespere sabbati, prima sabbati lucescentc, surrexit. Et iterum dies sabbati et postea tres horae noctis post sabbatum, et in eis resurrexit Dominus. Hanc particubm Lagarde edidit in Reliquiis iuris cedes, graec. 1856 p. IV sq. Dc libro manuscripto, codicc miscdlaneo, quo particub traditur, cf. Wright, Catah^'ue of Syr. Mss. in the Britith Museum II, 981. Eandem chronologiam exhtbet Codex Bodleianus Baroccianus gr. 141 saec. XIV in particula, quae inscribitur: Uegl zfjq yfrvfjafatii tov xvplov ijnm Ifjaov .\'(ttaTov xal Tti^l i^s tnavpwafwi avroS xal dvaaraanui xal ir,i ant- 't.Tj\).v. Cf. A. Jacoby, Bin hisher indxachteier apoknpher Bericbt uhtr die Ttitijt Jesii 1902 p. 18. Etiani Augustitms vel potius auctor scmionutit de symbolo ei adscriptorum computationis etusdem mentionem facere videtur, serm. II, 6 (Migne PL 40, 657) dicens: Alii ib ipsa sexta feria et nocte, quae media die facta est, volueruut tres dies et tres noctes usque in diem dominicuni exponere. Simili saltern, etiamsi non eodem modo spatium temporis computant Aphraates, Tractatus de pascha c. j (G. Bickell, Ausgtu'dhlte Schriften von AphnuiUs 1874 p. no. G. Bert, Aphraats des pcrsischen H'fisen Homilien 188S p. 189. Graffin, Fatrologia syriaca I, 519) et Gregorius Nyssenus. De pascha orat. I (Migne PG 46, 61 a), iani a nocte sacram ccnani sequente inciptenles et cousequenter noctem post sabbatum praetermittentes. c CONSTITUTIONES APOSTOLORUM. I. PS.-IGNATIUS [c. 400]. TraJl. 7, 3 : Aldtlo&£ 6i xal rdf Ixloxoxov vftcoi> cug Xgiaxof. xu&coq v(ilv oi {iaxitQiot 6uxuS,avto uJtooxoXot. Cf. C. A. II, 20, i. Constitutiones apostolorum 1. c. non accurate quidem monent, ut Chrisiiani episcopuni vencrentur sicut Christum, scd ita de honore ct obsequiu episcopo P CONSTITUTIONKS APOSTOLOKUM. 15 debito dicunt, ut Ps.-Ignatii verba ad ilium locum referenda sint. Duo praeterea cotisideranda sunt. Ps.-Igaatius et Ps.-Clemens multts locis adeo inter se con- sentiunt, ut alterum alteram cognitum habuisse vel exscripsisse plane pateat. Verbis ol inoazoloi ditna^arto tam distincte Jtaiayal vel Jtaza^tii ruiy anoaroXwv indicantur, at iure coUigamus, hoc opus Ps.-Ignatium revera re- spexisse. Hilgenfeld, Ignatii et Polycarpo epistulae 1902 p. ^$9, locum vik recte interpretatus est. Ps.-Ignatius alios locos plurimos cum Ps.-Clemente communes habet vel tacite e Constitutionibus exscripsit. Collegi eos in libro: Die ApostoUschen KoHStitutionen 1891 p. 323 — 33, ad quern lectorem remitto. De aetate et theologia Ps.-Ignatii alii adhuc aliter sentiunt. Equidem identidem de ea disputavi, praesertim in libro laudato p. 281—315, in Kirchen- geschichtliche Abhandlungen und Untersuchungen II (1899), 359—72, in Tlifo- logiscbe Quartalschrift 1901 p. 411 — 26, ubi eum ApoUinaristam fuisse demon- stravL Qpi cum Semiarianum habent, nonnullis decenniis antea eum sciipsisse censent. II. PROCLUS CONSTANTINOPOLITANUS [t 447]? De traditione divinae liturgiae, Migne PG 65, 849 — 852: noXXoX ftiv xivtq xal aXXoi rmv xovq hgovg axoaroXovg 6ia- 6s%aiUvTOv itOjlolvTjZ fjfCfbr t^tOTOXOV. \'crba auctorem iibri respiciuut, qui Htoao^pia inscriptus et saeculo V exeunte compositus erat. Liber quidcm deperditus est; plures autem loci descripti sunt, et maxima eorum pars codice Tubingensi traditur. Excerpla edidit Carolus Buresch in libro: Klaros 1889 p. 95— 126. De auctore et codice Tubingensi C. I. Neumajin disputavit in eodem libro p. 89 — 91. Brinkmann in Rhfiiiiichfs Musfum 1896 p. 274—280 nomen auctoris esse Artstocritum oslendil. Cf. Funk, Das Testament unseres Herni 1901 p. 18 — ao. V. lUSTINIANUS [t j6s]. Epist. adv. Theodorum Mopsvest. a. 553, Migne PG S6, 1091 : "Ot( 6h IxxXriGiaOTtxr] Ian jtaQitdooic rove aiQerixovc xal /itra {hdt'arov xnTadixdCeoBai xcu ava&afiari^eo&ai, ^avfQor ffh' Ix rovxmv eJtoiTJaafiev. JiktjV oficoc xal ix rmr JiaTtz^Ecuv rtov aylojv djioarokoiv xovro 6eixvvrat' kiyovxtq yag jtQocijXHV vxiq (traJtavOfOfg rdii' TeXevrtovrmv kXEtjfioavvag JtaQtxtoB^at ovrto^ ijrdyovaf Tavra dt jrcpi rcor fi'of^ror Xiyofitv .Tfpi tJe xdjv meffmv iav ra xnv xoofiov do) 3th>naiv, oudei; dvr/Cet a^6v' qt t CONSTITUTIONES APOSTOLORUM. 17 yag jifQiovTi tvavxlov rp* xh ^tlov, drjXov on xul (utaGxdvTi. C. A. VIII, 43, 1—2. VI. ANTIOCHUS MONACHUS [c. a. 620]. Horn. 121, Migne PG 89, 1774: ^oXv ^ d-ela yQaq/^, tOw rif^mo 6 'iTjOovg noislv re xal diSdaxstv. jtqcotov ixoitjoe xai oSreag l6lda§BV. ofiolcog xal avrbg kvriXXtTai Xiymv Xtq xoi- /jasi xal didd§ei, ovrog /i^yaq xXri^rfiixai Iv ry ^aCiXtia xmv ovgavrnv. Haec omnia leguntur C. A. II, 6, 6. Modo secundus versus apud Pseudo- Clementem primum locum obtinet. Vix est dubium, Antiochum e Constituti- onibus hausisse. VII. TIMOTHEUS CONSTANTINOPOLITANUS [c. a. 62 5 J. De Receptione haereticorum, ed. Meursius, Variorum divi- norum liber unus 1619 p. 117; Migne PG 86, 22: 'On d^ xcmxa mvdfi daiv, axovB xmv ^Jiaxd§i(ovy djtoaxoXixmv 'Ogaxe xa Ix ovoftaxt t/fuSv xag' doe^mv XQaxvv&ivxa fii^Xla (itj xaga- dixBOd^ai' ov yag xolq ovofiaCi XQ^ vfidg xgoaixBtP xmv dxo- CxoXmv, dXXd xy givasi xmv ngccffidxmv xal yvmny xfj ddia- oxgotfm. otdafisv ydg, oxi ol XBgl JSlftmva xal KXto^tov Irndtj owxdiavxsg ffipXla kx ovofuni Xgiaxov xal xmv (la&r/xmv avxov xegig>igov0iv elg dxdxtjv vfimv xdiv xe^iXijx&rmv XgiGxbv xal TlUdq xovg avxov dovXovc. xal iv xola xaXaiolq 6i xivtq Cvv- iygatpav ^i^Xla dxoxgwpa Marvoemg xal 'Evcox xal Addfi, 'Haatov xs xal davld tuu 'HXlov xal xmv xgimv xaxgiag^mv, g)9ogoxoid xal xt,g dXijd-tlag dvxl&ixa' xotavxa xal vvv ixsvotjOav ol 6vac6- vvfioi, Sia^dXXovxsg dij/itovgyiav, ydfiov, xeglvoiav, xsxvoyovlav, vofiov, xgotpf^xag' fidgfiagd xiva ovofiaxa iyygdg}ovxeg xal mg avxol (faaiv dyyiXmv, xo rf* dXrj&eg slxstv daiftdvmv xmv avxolg vxijxovvxmv. mv dxoq>evyexe xrjv didaaxaXiav, i'va f/^ fttxdaxrjxe xrjg xiftmglag xdav avxa Ovyygaipafiivmv kx* dxdty xal dxmXeUi xcSv xiCxmv xal d(iifdxxmv xov xvgiov fia&i^xc5v. C. A. VI, 16. VIII. SOPHRONIUS HIEROSOLYMITANUS [f 638]? In scriptura, quam codex Vaticanus tradit sub titulo: Uegl igar/yeXimv kx xov aylov 2!mq>govlov'IfgoaoXvfimv, et A. Mai in Fu.HK, DiDASC. ET GoifSTlT. AP. II. 2 18 TESTIMONIA VETERUM. Spicilegio Romano a. 1840 t. Ill p. XVI — XX (Migne PG S7, 1366 — 72) publicaivit, non solum XVIII Canones apostolic:, sc 10, 45, II, 6, 20, 27, 29, 44, 42, 48, 54, 57, 58, 69, 67, 6j, 78, 25, in compendium redacti tacite laudantur, sed etiam Con- stitutiones apost. VIU, 34, 8 — 10: El fii} dvvazov iv ixxhfAii .-^QOiivai, xar' olxov ovi'd^tic, w ixlaxojti, 'iva /ii/ elatQxrjtai n- OB^fji; bI; ixxXijoiav daefioiv ovx. o toxo;; yag xov avBgoxm' hyiaJC^ti, dXX' n avitgrnjios. xbv xoxov q>iV7Ctiov aoi iorco 6ia to iie^tjXtoa&ai t-V avTwv toe yttg ooioi isQeli; ayid^ovctv, orta: 01 iraytlg fiialrovotv' t{ di ftiJTE iv oixot ix/ja fit'/n iv ixxlrfik 6vvaT0V ovva&Qoia^ffVat , txaotoii iavxw xpaXXtToa, dvaytrmoxirvK :tQOOivxiod'(o, Tj iif/a 6vo rj TQSlg' oxov yag iav coCt, fptpuv » xvQiOi, 6vo jj TQf.I(; Gwrffftivoi iv xm ifim ovofioxt, ixff du't tv ftiofo avTaXiiav, ovdaftcoq k/xglvovreg ra T^ aiQerix^ ^tvdoXoylaq xv^fiata xal r^ yvrjola tcov axo- ariXcav xal bXoxkiJQq} 6i6axij xaQsvelgopteq. XI. ANASTASIUS SINAITA [c. 700]. Quaestiones et responsiones, Migne PG 89. Constitutionum particulae illi libro insert! leguntur separatim post Testimonia. XII. lOANNES DAMASCENUS [f c 750]. 1. De sacris ieiuniis c. 5 ed. Lequien 1712 I, 501; Migne PG 95, 70: 'AvefMrnxdnq xaq t<5v aylmv dxoOToXcof Jiazayag hnetccYlUvov evgoftev Xq^ vrjOrevuv t^v aytav teacaQaxoatilv, oQxoiUvovq axo divxiQaq xal Xijyovxaq slq xaQaoxtvr'fl>, fied^ ^ x^q efidofiddoq toi) xdd-ovq c^one&a (cf. C. A. V, 13, 3. 4). . . . ^ElxtX xobntv xavmv xmv oflmv axoaxoXcav dunexvxoaxai, fiff vtjarevetv Oa^^dxcp xal xvQiaxy, xal vrjaxeveiv xtjv ayiap xeaoaga- xoax^, xvxov xaq fihf xivxe xfjq k^doftddoq xt)v xavreX^ daixiav ttfOTevuv' xaq 6h 6vo tov Cafi^dtov xal xfjq xvgiaxrjq ^fiigaq x^ xivtSv Pgmfidxmp dxox^p xgocxixaxip. Cf. C. A. V, 20, 19; vn, 23, 3; vni, 47 c. 64. 2. Ibid. Lequien I, 503; PG 95, 74: Atdxa^iq xcop ayicop dxoaxoXmp' Mb9^ ^q ^fttp tpvXaxtia ij pijaxtla xfjq aylaq xeaaaga- xoox^q, ftPijfiTjP xsgiixovOa xfjq xov XgiOxov xoXixslaq re xal pofto&talag. ixtxeXBlv, Iv ij ijg^apxo x^p xaxtt xov xvglov ^ovX^p xoiela&ai (C. A. V, 13, 3. 4; 14, i), xag^yyeiXs yog ^/tlp avxbq PTjOxeveiP xaq ?§ rjiiigaq xavxaq 6ia xrjP reap 'Iovdala>p dvaoi^nav (C. A. V, 14, 20). Cf. Anastasii fragmentum IX. 3. De fide orthodoxa IV c. 17, Lequien I, 284; PG 94, 1179, inter scripturas Novi Testamenti enumerantur etiam Kapopsq xdh> djlaw dxoaxoXayp 6ia KX^/iepxoq. 2* 20 TESTIMONIA VETEKtJM. xm. GKORGIUS HAMARTOLUS [c. 842]. 1. Cbronicon c. 53 ed, E. de Muralto Petropoli 1859 p. 155; Migne PG 1 10, 270: Jio qpjyda* o i^tlog Xoyo^ iv ralg axooroXixak Jiara^toiP' "fCxaoro^ vxip avzov anoXoyi'/Curat, xal ov fiii cw- aytoXiotj o ^foc rov dlxatotf fitra ddixov, IxdJtiQ naQ^ avrrn to dvafiaQr>ixov drificoQtjTov. ovti yoQ tov Neat xaztxXvmv, ovu xov Acot xaTi^/ie$.£i\ ovra ////r t//1' 'Paa^ OwaynoXim. (i (Tf iiovXea&e yinovai tcc i^ r/fioiv ytvof/eva, ovx djtoxgvrpofttv. 'lovdoi Oov Tjfilv cav tXa^t xbv xXfiQOV Ttjc Staxoviag, 6v xa\ rjfielc Ua- jiofiir, xal SLitmv 6 ftdyo^ rijv iv XgiOrm OffQctytSa' aXX Ixorcpo. avr<5v dva^avttc ifavXoq, 6 (Jtv a^;//§aro, 6 de jiaga ^voiv ixrd' (jtvog avvtzQtjitj. xal tv t^ xi^cotd) N(of xdi 01 viol cnhov i'xffi- Xov, dXXd Jtoi'riQoq o Xdfi evQS&t)q fiovo^ rrjV rtficoQiap ide^aio. (I dh jtarige^ vjtkg xaldmv ov Tif/oaQovvrai ovre vloi vxlg xu- Tt'pcoi', dijXov d>g o^6k yvvalxsg v^rlg dvdgcov, ovdi olxlxni vxitf deajfOTcoi', ovTf Cvyytvsli; vxtg avyytvmv, ovrt g)tXoi vjikg q>lXmr, ovtt dlxatoi v^ttg d6ixi]JJ, ix^aytv Ix* ccvxhv xvQioq xovq aQXOVxaq xfjq dvvdftsmg rov ^aaiXimg, xui dtjaavteg ccvrov kv xiScug j^aJlxoi:; dxtiyayov elg Bc^vXcova. xai ijv dede/iivog xal ai^Qcaftivog iv oXxcp fpvXoacrjg, xal idtdoxo avxfo ix xixvQ€ov oQxog ^Qoxhg xdi vdtoQ oXiyov Ovv 6§ei kv (lixQoi xgbg xo C,TJv avxw 7ta\ (lovov. awtxofisvog 6h ag)66Qa xal odv- vcifisvog k^^xTjOe xo XQoamxov xvqIov xov d-tov, xal xQoaijv§axo liymp' EvQiB xavxoxQoxmQ, o d-ebg xcov xaxigmv rjftmv xov }ifiifaafi x(d 'Idaax xal *Iax<6fi, xal xa i^^g. xal ixaxovaag 6 B^sbg xfjq q)mv^ avxov xal dtaXvaag xa dtOfia avxov dxiaxgetptv airebv tig ^hgovaaXrift kxl xrjv ^aOiXtlav avxov. xal XaxQEvCag xvgicp x

      i]' „Kal xagtXoylaaxo jiftcog, o xov MavaaOrj vl6g, XoyiOfibv xaga^daicng xal tlxBV 'O xax^g ftov xoXXa kx VBWtrjxog xagjjvoftrjoe xal kv yiqgn fiBxtvorjaw xai vvv kym xogBvao/iai, xa&cbg kxi^vfiBl tj ywxv i"ou, xal voxegov kxtOxgi^>w xgbg xvgiov. xal xotrjaag xb xovr^gbv kvoixiov xvglov, k§a>X6B-gtvC8v avxov kv xaxei"- C A. II, 23, 2 — 4. 4. Chron. c. 121, ed. Muralto p. 275, PG no, 438: lltgi ov kv xalg dxoaxoXixalg /itaxd§Baiv 0 (liyag dxooxoXog Ilhgo^ ovxa}g tpdaxtr 7/ d« xaxagxi) xwv algiOBOiv xwv via)v (xcov vimv algiagmv CG) ykyovBv dxb ]^(ta>vog xov (tdyov, os xal kv JUvgia xoXXd diaxQa§dftevog dxoxa teal kv 'Pedftij ytvofievoc; xoXv xt/v kxxXijolav kadXBvae (iaxvXs CG) did /utyBiag xal dia^oXixijg kvtg- ytlag xal k/tXBiglag (C. A. VI, 7, i ; 9, 2). kv fihv yag Kaiaagtiu T// Sxgdxatvog kfiol Ilixgtp cwxvxdiv kxtigdxo diaaxgtgxtv xbv WIA VBTERDM. Xoyov xov &tov, ovfiJiaQovtan' ftot rmv Itpror rixvcav, Zaxjrai'or (^ZaxynaQiov) xov noxi xiXoivov xai HaQPa^a [xat Nixtjxov] *at AxvXtt, ddeXqov KXfj^tvxog rov 'Pcopialon' ixtoxojrov (^Pcoftalor) [t£ xal xolixov\, fia^rjxtx>9^ivxo<; {fia^tjTevaai'Toc} 6i xdi Jlavlo To't avPaxoOToloi tj/iow xal avvtQYqi kv To5 fvcfyytXlot xai rp/roi' i.V aVTWv dialix^f^'i avToj ix xcov Jtegl Tv fiaytxfj xi'p'ij xai daifjovwv tvigyila, oq (-}- xai CG) xore fitaovotjg rif/fQa: ngoueX&div (jiQotX^div CG) tig x6 HtaxQov ijtfjyytlXaxo 6i diQo; dt'ajtxijvai. xdvxmv [6h] &avftaC6vxa>v ixl rovxtp ly ra? XtJ^ag (k vtpog Ixtxivaa Qxixivop CG) xov &t6v xaxaggd^ai tw Xvpitcova [xal xr^v laxvv xcov daipiovaiv mgixoxpai]. dxBvhag wi' eljtov xqi ^fiwvi' El djtoQxoXog 'hjOov XqiOxov ilfti (-|- iydi CG) xai ovyl JrXdt'Og, Saxtg Ov 2^fimv, jrgocxdoOfo xatg xnf7]Q(tk dvvdfitoiv, dv Q%tt(iagTav6vtoiv') tig avriv xoXXdxtg xai olofitvoav dtit Ovola^ xal (dXX CG) ot' dta fitxavolag avzov l^ev/itviQtofhat. gpjyai ydg dia x(ur xgoq^tixfov' ,l'lva xl (loi fpigtxt Xl^avor ix 2ki^d xni xivdftm^ov IX yfjg fiaxgo&fv ; xa oXoxavxcof/axa vftrov ovx ei6) (frtri CG) ihxxd, xa'i al f^valai vfimv ovx f}^vii*dv ftoi" (^ler. 6, 20). (-(- xai CG) „^vvaydytxt xd oXoxavxojfiaxu vficSv (ittd rc5»' i^mimv vficov xai ifdysxh (-|- xa) xgia, oxi oiSx kvixttXdftt/v vfilv, CONSTITUTIONES APOSTOLORUM. 23 tfvlxa i%^arfOV vfiag ix y^g AlyvxTOv, JteQl &vatcop xal oXoxav- rmftaxmv" (ler. 7, 21. 22). xai' ,,71 ftoi xXrj&og rmv d^Cimv vfuop; xX^^g eifil oXoxavTCOfidtcav xQimv, xal Oxiag agvcov xal alfta tavgatv xal xQaycav ov ^ovXofiai, ovd* ov ^qxV^^^ og)&ijval /loi ' rig yag i^e^r/xijoe ravra ix [rmv] xstQcov vfiwp; xarelv xrjv ovXtjv fiov ov xQoad-ijata^e (xQoa&ijaeTs) Irt • kav q>^Qi]tB (+ ftot CG) osfiidaXiv, ftataiov &vftlafia ^diXvyfia ftoi iaxr rag vsofujviag vfuav xcd ra ca^^axa Tcal rjnigav n^yaXrjV ovx dvixofiai ' vrjaxelav xal agrylav xdi xag koQxag vftcov fuael rj ywxrj fiov lyevij&ijxi fioi dg xXijO/iOP^v" (les, i, 11 — 14). xal [aXXaxov]' ,'Ax6oxTjaov iat iftov f{fov mdmv aov xai ^aXftov (^tpaXfiov) oQyavmv aov ovx flaaxovco/iai" (axovaofiat CG; Am. 5, 23). xai [jro'iw]' „0v 6d§0fiat ix xov olxov oov fiooxovg ovSk ix xmv xoinvlmv aov XtfidQovg' iftrj yog iaxiv 17 olxovfiivjj xal x6 xXtJQmfia avx^g' fii qayoftai (^^paya>ftat) xQia xavgrnv ij alfta xgdymv xlofiai (jnlatfiai — Ps. 49, 9. 12 — 14); ^aov xiaxq> xag svxdg aov]" (Ps. 50, 19). xal' „Ovaia TfS if-Btd xvBVfia avvxexQiftfiivov." xal axXmg kv xdaaig xalg ygai^talg Oftolog xag d^valag dxavalvtxai dia xb i§a(iaQxdvBtv avrovg dg ceixov k§ axgag xaxlag (-f- re xal) dxei&tlag [xe] xal axX^Qo- xagdiag' „&valai yog dat^wv (iSdXvyfta [x(p] &S(p (xvglm CG)" xai yag xagavofiatg xgoaq)igovatv avxdg" (Prov. 21, 27), xai' ,,Svaiai avxojv dtg agxog xivd-ovg avxotg, xai xdvxeg ol ia&lovxeg avxitg fioXwd-i^aovxai" (Os. 9, 4). 610 6^ xal xm 2aovX 6 ^slog Sc^ovijX iXeyev „*Aya9^6v dxotj (dxori dya&rj) vxeg dvalag (&v- oiav CG), xal dxgoafia vxeg axiag xgimv Idov ydg [ov] d-iXei xvgiog ^alag (^&valav CG) cos xb dxovsir (elaaxovtip CG) avxov" (I Reg. 15, 22). si xolvw xai xgb xijc xagovaiag avxov vxeg &vaiag (^aiav) xagdiav xad-agav ixf^ijxei xal xvBVfta awxBxgifi- fiirov, xoXXm fiaXXov iXd^cbv ixavae xag 61 alfidxmv ^vota? (C. A. VI, 22, 2 — 5)' otSdB xdXtv (^xdXai) dsofiBvog avxmv, dtg tigrjxai, itXX* bI ^ovXijd^mai avyxatgmv xal el dxo yvcofiijg og&^g xgoaoi- aovatv, [o^ev g>ijai]' „El d-vBtv ixift^vf/etg, ov dtofiivm (toi d^t" (Ps. 49, 8 — 14). bxoxB 6k xovxov dfivij/iovBg kyivovxo xal (toaxov dvxl d-tov ^BOP hxBTtaXiaaPxo xal xovxm xf]P alxlap xrjg iS. Al- yvxxov xogsiag kxeygdy>aPxo XiyopxBg' „Ohxoi ol &Boi aov, 'lagatjX, ol i§ayay6pxeg as ix yfjg Alyvxxov" (Ex. 32, 4), xai axagvtjad- fievoi d-BOP xbp 6ia Mmvaimg kxiaxB^>cmBP0v avrovg h> xfj d^Xltpsi r 24 TESTIMOXIA VEIERIM. aVT, xov xa Otjfitla im (-Ttpi) ;rf/po5 xa) QajiSov jtoiffodfdtvoy, Tov AiyvjtTlovg dkxaxXiljym xurd^avxa, xov (-|- xrjv CG) igv^Qur d^dXaooav tli; diuiQiatii dieldvxa xal diayaYorxa avxov^ iv /team xov vdaxog mg 6ia itjQd^, x6i> xovq ^jfd'poi's avxmv ^v^loaitv., xov ftic] MeQQCiv xijV xtxQav xrjyijv (^xfjV xtjyijv xijv ^rtxQar) yXvxdvai'xa, xov ix Jihgag dx{)oxdfiov vdatp t/,- jiXtjOfiovifV dva- ^Xvoavxa, xov oxvXfu vtffiXiiq xa\ axvXo) xvgbz axidC^ovxa ccvxovz 6ia &dXxog dftixgov xa\ (fcoxl^ovxa xal odrjyovvxa xovg ovx e/doTfl: od^ev (o^roi) CG) JiOQtvd-dioi, xov i| ovQavov (iavvodoxtjOavxa avxovq {amolg CG) x«i tx {^aXdoOfjg xQscodoxfjoavxa OQXvyofitjxgav, Tov ti' xffy OiQit vofjo&txfjaavxa avxolg, oi) xf^g &etag xat ffQovxo- (foQov {^QovToi-'ft)T6»' xdt t&voav x(p ttdoiXo)' xth'xtvif^tr ovr oQyio&Hg o (laxQodvftog xvQio: {&i6g CG), dxt 6lj tt]i[aQif«<) aqogtofiovg XQ00txa§i xai xa&a(t' fiovg (^xad^agtofjovg CG) xai gavxtOfiovg {^axxta/iovg) xal (4- dtxa- xtOfiovi: xai) ayvtiag xai dgyiac 6iag 6ta xov 9-v(iv xai dgy^lv xai ayt>lC,f<}&ai xal xu xoidds xagaxf/gtloBut tig (vifotav fg)(wvTai d-sov xov ravxa diaxaBjafiivov avxolg xai voftof^txtjoavxog (C. A. VI, 20, 4 — 1 1), ol' yt ftoxlhfQUi xgdxov xal yvc6fiT)g dyviopiovog ov duX'tfixavov &va>&tv xal i§ dg^fj^i f*tigt xiXovg ixtXa&Ofiivoi (ixtXav^avofitvot) xov B^eov xai xagaxgi- xofiivoi xgoaixvvovv dvxi xov xxloxov rf/v xxlciv, xal j^orh ftir, dfS eig/ixai, fiooyoxoiijaavxec, xoxi (Jt x(p Bf^Xqeyfog xgooxvvf'f- CONSTITUTIONKS APOSTOLOKUM. 2S cctpreg, aXXors 6e top (rtp, et similiter deinceps) BaaX xai xbv Saftov^ (Xaftmg) xtd tijv oidmvlav ^araQTijv xal top MoXhx {MoXxi]" ydg, g)tjal, „xQ6omjtop 6v- pdaxov (Lev. 19, 15), x«l xivt^xa ovx iXsi^asig h xqIobi (Ex. 23, 3), oxt xov xvqIov rj xglcig (Deut. i, 17), [xaX] dixalmg xb- dixaiop 6t<6§Bxai" (Deut. 16, 20), xal ovx dgioti xo) Sixaioj ovdttr ddixop (C. A. II, 5, I —2). bO^BP ov SbI xiaxBvtiv, cog txv^e^ TISTIHONIA VETEKUM. To/c xaTT/yoQOvOtt' dxQlvcot; xa\ a^aaaviojtoq. lyx^Q^^ Y"Q ^ttfa: xai 6ta Ct'ilor t} (fi^ovov xara rivog dSiX^ov ifOTij0ao9^at xar- //yoQiat' (tpEvdifyoQlav), coc oi dvo JtQtGJ^vreQoi xaru JSmaca'tiTi: xal ij Alyv.Ttria ixl xnv *t. av ovv cog &tov at'f^QOiJtog ra TOiaira f/r) ;rpo;|rf/pf] dmpa H'OXfjt' Jfara§,at (Deut. 27, 25)" ra yag dfoga IxrvtfiXoiiaif oy- HaXfiOvg ooqprHv xa\ Xvfiaivomai Qrjfiaza dlxaia" (Ex. 23, 8). fi ovv ajTQoaoijtoXr}xTO}g XQb'iri, IjfvyvtuCio&t tov xazifyoQovvxK xaxa tov nXijOlov avrov fiagrvQlav ^)£v6ij. xai djiodet^avreg ovror OvxotjQivtjaTo {-\- JtoifjOat CG) tm j^Xtjolov, xai kgaQtln tor .yovijQoi' is (^^ fiiaov) vfi(dt> [avz(dv xarh rov &ilor vofiov xvQhv\ oijo»' yuQ ijt* uvr(]i, Ixptn'tvoaro (ig)6t>tvae CG) roi' ddfk^ov, stQoXa^div {;xQOxataXafi(bi') ra cora tov xqitov' yiyganrai ydg ,,0 ixx^fov ai/ja avI^QoSjiov, dpxl rov ai/iarog ixtivov ixxv^^ifitxat TO alfta aoxov" (Gen. 9, 6), xai' ,*EgaQtlg xo avalxiov dxo oov nipia" (Deut. 19, i J. — C. A. II, 42, 1.5 —6). nvxovv igevifan jjera TtoXXijg dxQilieiug Jftpi tcHv ivtxot^iviov, xai ytgonov xtQi TOV xaxtjyoQovt'xog, bxotd Tig ioxiv rj dvaoxQoipjj avxov, xai iat' tv6(4ftJi< xaxa Na^ov&l Ir ^^aftageUc xai xo xXijd^og xoiv 'lovdalan-' xaxa xov xvglov ir ^hgov- CaXijfi xai xcccd ^Ttqdvov tov xgmxofidgxvgog avxov. EOTatOar ot-r ot fidgxvgeg xgailg, dogyijxoi, ixuixslg, ayax7/xixoi, Ocoj'gorBg, iyxgaxelg, dxtgltgyoi, &£OGe^£lg' f) ydg xc5r xoiovxatv fiagxvgia t^niaia xdvxog vxdgx^t. x(oP Si fir) xoiovrmv fit} xagadix^o^' Trtij fiagxvgiag, xdi' cv(tBlkiXB, 6xol6-4 ion ty tov piov awi^d-sla xai dvaaxQotpfi, el ftefiaQTvgijftivoq tbv ^lov, el aviyxXijtog xal ddid- iHijTOc, si oOiag xal g>iX6§epog xal tpiXoxrmxoq, d a(6g)Qa>v xal *pev6ovq xad-oQoq, el dxexofttvog xavroq jcovtjqov jiQaynaxoi (C. A. II, 49). fuxxoiQio? yag b toiovrog, iav xeiQaa&fj xal 66- xi/ioq gxxv^' „*AvrfQ" ydg, q>rjG'tv, „dxtiQaaxoq d66xi/iog naQcc d^tm" (lac. I, 12. 13)' xal ovxm doxtftaa^elq ijtl tpeva//axi Xiyet xal avxoq Blx6xa>q' „El6eq, xvQie, fifj xagaCimxtJGijq (Ps. 27, i), 8x1 Ixttviaxfiadv fioi (tdQxvgeq adixoi, xal iiptvaaxo r ddixla eavxfj" (Ps. 26, 12. — C. A n, 8, 2), idexe xal xa xoa/iixa dixaaxi^Qia, aQ/taxovq, TVft^ojQvxovq, X^axdq' xcci xaq dvaxQlauq avxcav Xafifidvovxeq vjtb xwv XQoaayovxojv ol r/yov/ievoi Xiyovoi x(3 xaxovgym, el xavxa ovxatq ^ei. xdxelvov ovyxaxaxi^f/iivov xal ofioXoyovvxoq ovx ev&imq ixl xr}V xoXaOiv avxbv ixxi'/uiovaiv, dXXa xXeloaiv f/fidQai? xrpf i^ixaaip avxov xoiovvxai [texa avfiffovXlaq xal oxiy}eaiq xal xoXXijq ^rjxr^0ea)q ' xal ovxo) xsXevxalov ogov xal ipF/^ov &avdxov b fiiXXatv Ixtpigeiv xax avxov, xgbq xbv ijXiov ixdgaq xaq x^^Qctq, ixl xdvxmv dtaftagrvgexai dd^tooq vxagxtiv xov a^iiaxoq xov dv- &gmxov, xaixoi orxeq kd-vixol xdi dd-eot xal iiovtjv Ixovxeq xi^v ffvotv diddaxaXov. v/telg Se yivmaxovxeq 9^e6v xov Ixd^ovxa xag- di{iq xal veg)govq xal Ovviovxa elq xavxa xa fgya rjfimv, xoocn ftSXXov oqxlXexe fttxa xoXXijq igevvijq xr/v dixalav xglaiv xgiveiv, oxt xov xvglov rj xglciq xov fitXXovxog dxodovvac hxdaxfo xaxd xd igya avxov (C. A. II, .52). 8. Chron. c. 128, 9, ed. Muralto p. 289, PG no, 458: 'J'jro- ffogovq yog Ixovxeq a^xovq [ol] 'Pmftaloi ovx ImCi xolq idloiq Xgdad-ai (xexg^o^^at CG) dixaicofiaotv, hxeidqxeg exovaimq kxt- oxdoavxo xrjv dovXelav tlxdvxeq' „Ovx Ixofitv ^aaiXia il (irj xcdaaga" (lo. 19, 15), xal' ,'Edv ftfj dxoxxilva>ftev xov Xgiaxov, xdvxeq elq avxov xiaxevoovai, xal kXevaovvai ol ^PcofiaToi x«t dgovOi xbv xoxov rj/imv (tj/kSv xbv xoxov) xal xb tO-ioq" (lo. II, 48), ol' yt xal axovxeq xgoeg>/jxevaav xal ydg ixloxevaav elq avxbv xd %9-vrj, xal avxol xrjv i^ovoiav vxb 'Patfialatv dg>ij- ged-tjOav, xal x^q vofiixrjq Xaxgeiaq (xal xf^v Xaxgelav) xexmXv- fitvoi (-|- di CG) elol xal dvaigtlv (-\- ovq &dXovai CG) [ov ovyx(ogovvxai] xal &vecv vxe ^ovXovxai. Sid xal kxixaxdgaxoi flat, ftfi dvrdfievoi xoitlv xd 6iaxexay/iiva ' ,,'f'Jxixaxdgaxoq" ydg. 28 TESTIHONIA VETERUM. (ffjolv, „xag, OS ovx ififtivei naoi toI<; yt/Qattfidvoti tv rm ^i^l/oi Tov vdf/ov rov xotijcai avTci'' (Deut. 27, 26). (idvvavov di iariv Bv dtaaxoQH fitra^v rwv i^^^'6iv ot'tai; ndvxa aitovg ixttfitiP (^^jtixBXiltf aircovg CG) ra tov pofiov xcu xi]V kaxQiiav Iw M TOJtm xtQtyBYQitfiiiivTjv, dti tv Xoytp xvqIov Mcovcijq dicrcigaTO, C. A. VI, 24, 2 — 5, quern locum tacite quidem, sed fine €xcq>lO accurate Georgius exscripsit. 9. Chron. c. 133, ed. Mur.ilto p. 335, PG no, 510: Ov fi*,p di ciXXci xai to ovof/a (r(ii ovofiazt) xvqIov XQOttpiJTiiCuv rtPiif (bq BaXadf4, ^ovX (2iai;>loc) xai Kdidqiaa, xa\ daifiovta JfuXtP k^i^aXoi\ cog 'lovdag xai ai viol 2xtvd, C. A. VIII, 2, 2. j, quern locum Georgius hie tacite rcspexit. Cum Gcorgium Monachuni vel Haiiiartolum Georgius Cedrenus ex- scripsisset, huius lectiotics lectionibus illius adiunxi, et quidem uacinu [ J tn^ clusi, quae Cedreaus omisit, iincitiis ( ). quae mutavit vd addidit. Ubi Cc' dreiius cum Coiistitutionibus consentit, cum Hamartolus ab eis discedat. sigiuv-i lectiones CG, His locis Hamartolum e Cedreno emendanduni esse vix c* dubium. Nolui autem muure, et textum editum rcpetii. Fragmenia baud r;iro a textu Constitutionum plus minus di&cedunt. Ordo senlenttarum sacpius inversus est; nonnulla leguntur, quae a Constitutioaibi]! absunt; in fragmento V praesertim Psalmus 50, 19 insertus est, in fraginento VQ Ps. 2j, 1 : 26, 1 2. Valde autetn erraret. qui Georgium alium textum ac w\ gatum legisse indc concluderet. Qui in locis componendis scriptura cum tant& libertate utitur, quantam Georgius sibi usurpavit, is etiani verba mutasse vd aliqua addidisse censendus est. XIV. PHOTIU.S [t 891]. I. Bibliothecae c. 112 — 113 ed. Bekker p. 90; Migne PG 103, 386: ]AvByvmCitij KXtjfifvrog tov 'Ptofdt/i; r«»';f»/ ^i^Xlcop dvo^ tov xh (4£v IjtiYQuqtTai AiaxayaX xdiv ilxooxoXov dia KX^/itvTo.\ tv qj xai ot z(ov avrodtxwv xavdvav toj d&QoiofiuTt xcov dxo- oxoXcav KavQVEg IjiiyQatpofxtvoi xtQiixoi'xai. . . , Al 6i yt dttt'i tayal xQiOi (iovoic doxovdiv ivt^ioO^af xaxojcXaaxla, t/V ov j^aXt xbv dxoaxtvdoao&af xai iiri xaxd xov JtvxtQOVOfiiov 'vjfga. xivdg Ijia'fhjOiv, a xai •^daxov dtaXvoaa&at " xai txi AQtiaiuOfir', dxiQ dp xtg xai (Jtaloag diax(fovOairo. r/ fiii'xoi ye xtov xov DiXQOV IlQu^fOiv fiifiXog xrft xt XaftJtQfo xai xjf Otf4v6xi]Tt xai hi xtS xaf^aQaci' TetQada yag xal xaQaaxtvfjV xgooixa^iv fifitv vt^axtven' ii xvQioq, xfjv fihv dia x^v XQodoaiav, xrjv 6\ dice xo xad^oq' avxh ijal' Uav [ikv od^i- ^atov avsv xov kvbg xal xaCav xvQiax^ kxixtXovvxeg awoSov^ ivgtQcdvidBe. xcci ftex SXlyov Ev^Qav&^i'ai rfe iv xavxaig, dXX ov xev^aai (C. A. V, 20, 19). iv de xai i^So/itp pi^Xlm xcov avrmp Ataxd§smv xaxd xb x' xt^pdXaiov xdSe tprjai' To ad^^axov liipxoi xol xi^v xvQiaxTjv kogxd^txe, oxi xb ftkv drjfitovgylag iaxiv hxoftvfifia, ^ 6k dvaaxdoemg. tv 6k ad^^axov fiovov fjfitv g)v- Xaxxiov iv oXco xtS iviavxm, xb x^g xov Xgiaxov xaq)fjs, iv 0} pij&reviiv XQodrjXii, dXX' ovx ^ogxd^eiv iv oom yhg b 6ij(tiovQYbj: vxo y^ xvyxdvsi, laxvQOxtgov xb xegl avxov xivBog xijg xaxd dilfuovgiylav x^Qdg (C. A. VII, 23, 3. 4). dXXd yag xavxa fivaxixdJc 6ta KX^ftsvxog xdvxa 6iaxa§dfievoi ovx loxijoav {tixgi xovxoov, aJLX* el66xBg d-elq> xvtvfiari ov xtjV xxjxovoav xagd^aOiv elvai to vrfiTSVHV xd adp^axa, xal ixtxifitm o^o6g

      aol yag iv xm t^ijxoaxtp xtxdgrrp xavbvi xcSv Ugmv Kavovatv avxcSv El xig xXrjgixbg evgtd-^ xijV xvgiaxt]v ^/tdgav vrjCxBvatv r) xb cd^^axov xX^v xov tvbg xal fiovov, xai>- aigdoB^w si 6h Xaixog, dq>ogi^dad-a). Can. ap. 66. c) p. 30. 01 fikv ydg dxocxoXoi xavova xtgl xovxov i§e&£Vxo ovrmg elxovxeg' Et xic ixlaxoxog ^ xgea^vxtgog /} 6idxovoG '/} apoeypmdxijg ^ ^dXxijg x^v dylav teaaagaxoax^ ov rijoxevBc / xagdia xal xagaaxevr^v, xa&aigelad^a, si fti] 61^ do^ivtiav oa- fuxix^v ifixo6l^oixo. Can. ap. 69. d) p. 32. Kcu on a/iagrdvovxeg xdv xovxm xagavoftelTs, dnb xffi xmv ttxocxoXatv Aiaxay^g xal xcov hgmv avxcov dxo6el§.o> Kavdvaw. iv /ikv ydg xw ixTtp ^i^Xlco xmv 6id KXrjfitvxog 'Prnft//^ yga^vxaw (sic) Aiaxaydtv xaxd xb ixxaxai6dxaxov xetpdXawv oi axoaxoXoi xd6e vpaalv 'Extoxoxovg ij xgec^vxigovg ^ 6tax6vov:: ^Ofuv fiov&ydfiovg xaMaxaad^ai, xdv xe C,cbaiv avxcov at yafitxai xap xe fi^' (iTj i§etvai 61 avxotg (ttxd x^i^goxoviav dydfiou ovOiv ijilc yi(iotg iqxsad-ai ^ yeyafujxootv extgatg Ov/zxXixeoO^ai, dXX' dgxetad^ai § ixpvreg ^X&ov ixl xrjv x^igoxovlav (C. A. VI, 17, i). iv rft vjcb Tc5r ajTOiJT(iX(ov). . . . Scito enim unicuique taliuin (i paenitentiuin) ab lis, qui spectatores et discipuli sermonis fuerunt locum convenienteni ac iure destinatum esse, quorutn Canonibus Constitutionibusque legendis incumbere necessarie debes (xat Ml Of avayi'toattaq (idXlov rwv Aiatagtfoi' xai Kavovcov avxdiv ixi- fitifo^ tXtol^ut), ut ne ignores, quae credentium in Christum abscondita sint mysteria et ne pecces, dum pietati erga Deuin parum consentanea geris. 2. Teste Niceta Pectorato, qui vitani eius scripsit (^cf. Holl I. c. Simeon monachos, ut rectori oboedirent, adhortatus est his verbs 'Ev oootg yixQ ovx iazt xaga^aoic &(ov ivrol^g rj xmv dxoi /iix(dv Kat'oi'mv xai Jiaxii^smv, Iv jiaaiv dvayxr} jtaaa vjraxoVHt (ivTco offitlXexe xai o)c ro5 xvqIco xtld-eo&ai' iv ooois de xtv VEVH TO rov Xgtiixov evayyi/Liov xai ol voftoi r^i ixxXtj avTOv, ov fiovor ov 6tl jctl&mQ-ai xovxrp xrk. Porro sync per ironiam dicit: vjtwi raXka XeXouratg xcivra xai xfjq otxti ^JllfJltXovfiti>o^: dvi'ttdrjaem^ xdiv aJcoOToXixdiv dvTixV oxovdaim. Kavovwv xaX Aiatd^itov. Denique se condemnatum luisse dii oi'X f^c fioix<>i Tj xaxonoiOQ, hXX' rh^ SovXo^ Xqiotov xa\ n ajtoOToXtxf'lr Kavovmv xai dtaxa^toiv dpxBXOftivog. XVII. NICETAS PECTORATUS [c. lojoj. I. Adversus Romanes de azymis et ieiunio sabbati et ma nionio clericorum, graece ed. Demetracopulus, 'ExxXtjOtaart lit^Xtod-ifXtj (Lipsiae 1866) I, 18 — 36. a) p. 24. Ei yuQ jitQi TdJv d^vfiwv xal xrjg avxtot' koQ' f{o{fa'd-ioti: >> IlavXog IjitOxeXXe xai iv u^v/ioi>; kogxa^ur avxovi jTQoexQtXEto, ovx «!' 6oYfiaxl^o}v fiexa tcov trSexa xai Jtaocr xavoi'lCwv Tt)v rc3t> Jitozcar ixxXrjOiav, kv rtp B;i6ofifjXoOTqi xavori fitx' inixifilov jiaQrfyyvaTo jiaoi xai i^ijO^Xi^exo xa xoiavxa jtag' lov6alcoi> fit/ dexco&ai' Ei xtq, (pdoxwv, ijtlaxoyrog ») JKQtoj^^Xh // didxnvoi 7J oXojg xoC xaxaXoyov xmv xXtjqixc5i> J^axtvot fn lotuiaiwi' fj ioQxdQoi ftex' atrtoi' tJ dixoixo xag* avxwv xd ioQxiji; avxdiv ^Ivta, olov tlQvfta ^ xotovxov xi, xai^niQeia^aj li 6h Xaixog ahj, n^oQi^ta&m. Can. ap. 70. b) p. 28 sq. T(5v dxooxoXoji' 01 xoQxxpaloi ii' ftkv x

      f;g, Ip ot pifirevuv xQOOi^xei, dXX* ovx eoQxd^eiP ' ip oaqt yag 6 dijf/iovgyo^ vxo yfjjp xvyxdvBi, loxvgortgop to xegl avrov xtp&og t^$ xaxd d^fuovgytav X'^'C^S (C. A. VU, 23, 3. 4). dXXa yog tovtu hvoxuick 6ta KX^fiePTog xdvxa dtara^d/iepoi ovx ioTtjaop /itxgi xovxmv, dXX* eldoTsg ^dtp xpevftart ov ttjP tvxovOop xagd^aoip elpai ri> PfjOTSvup TO. ad^Para, xal ixixtf/lm oqioSgm xaxadea/iovoi xfQi TOVTOv T^p ^xxXjjalap. qtaal yag ip x<5 t§rpcoaxw xexdgxo} xapovr r aotcov orrew tf^aoiv ' *ExU ■lixojtoq ij X{iialiiTeQog ^ didxovoc Tt)t' tatxrov yvralxu firj ix^al- Xixca jtQo^uOti tvXafitiag' i(tv 6k ix{iakXi[j, acpoQiC^ia&a (Can. j). iv dl xm reCoaQa»oaT(5 xavovf 'Eavco ^avtQa. (fad, ta Idiav iytiOxoJtov jtQdffiaza, xaX fiij jiQOtpdon ta xai KXto'^iot Icodtj Ovt'xd^avxeg ^t^Xla kx ovofiaxi xov Xgiaxov xai xwv fia* d^xdiv avxov jrsguf'fQovOiv f/c dxdxTjP vftcSi' xcSv xiq^iXrjXorniV X(fiOxbv xai r/fid<; xovq avxov dovXovc. xai iv xole xaXaiok di tivtg ovviYQaif^avro ^t^Xla ax6x{ft)g)a Matoicoq xai '£h><6x, liddfif ^Hodtov XB xai Javl6 xai 'HXtov x«i xcov xQtcov xaxQiagion- ^&OQOxoia xai xtjq dXtjB^elag ^x^Q^- ^- ^- ^h '6, 2, 3. j 2. Vita Simeonis theologi iunioris codice Parisino 1611 saec. XIV tradita, typis quidem nondum expressa, nuperrime veitl a Carolo Holl descripta in libro: Enlhusiasmus iind BuOgewalt h(i\ griechischen Mmchtum 1898, in quo p. 19 etiam loci sequente! notantur. a) tol. 34': Ti 6i ^aoiv xai o\ avxoxxat xov Xoyov iv rotfi avxd/p Jtaxd^eaif ; Tor XaXovvxd 001 — ^foc xagfoxi. C. A VII, 9, r. b) ibid.: Kal av&cg' El yag xigl xtZi' xaxd odgxa yovtm — i§ovijtai' dXt'ffpaOi. C. A. II, 33, 2 — 3. c) fol. 54': Nicetas vindictam factam esse dicit hU hc^^aoa . . xov iigtjfiivov . . vxb x(Sv axooxoXcov ir xalg avrcoi' Jd xd^saa^ h'(^a xagayyfXlav xoiovvxat . . Ir xw xgiaxocxoi xi^a JLalfti Tov dsvxt'gov ^i(iXlov xaxd Xt§n> ixot' ovxotg' Ovxoi xaga ^€01 — ZooyoPfiv airxovc, C. A. II, 33, 3. XVIII. MICHAEL CERULARIUS [a. 1054]- Edictum synodi Constantinopolitanae a. 1054, C. Will, Ac et scripta de controversiis ecclesiae graecae et latinae saec. X ■composita 1861 p. 157 sq.: Ka»vxiliaXov (^oi Aaxlvoi) tyxaXivav rifilv dXXa xi xtva, xai on xovq xaiymvaq xagaxXt^alotg ixiivot CONSTITUTIONES APOSTOLORUM. 83 ^jypor xal x^ xara gwoiv avd^Qmxov (lOQvpriv xaQa qtvOit k^aX- XdoOHV ovx artx6(it&a, XQoq 6k xal on fiij diaxQivofttvoi and xqig^vxIq€ov lieraXafipdveiv yeYafirjxormv, . . . fti^xe ry yQaq,^ XQOoix'^af i&iXovreg, ^ ovx catofiadaQcoaeri tptjOi tovg xc6rfm»aq vfimr, oiks ftrflf iwoBtv oXmq ^ovXofisvoi, bti yvvatilv evxQexec rovxo 6 xxlaaq ixolt]ae ^e6g, avSgdai dl avagfioarop iSixaUoaev, Cf. C. A. I, 3, II. Infra p. 159 Canon apostolorum V laudatur. XIX. GEORGIUS CEDRENUS (c. 1060]. 1. Histor. compendium ed. Bekker (Corpus scriptorum histo- riae Byzantinae, Bonnae 1837) I, 370 — 371; Migne PC 121, 410: IltQl ov ip Tcctg dxoaroXixatg Jtara^eaip xxX., scilicet frag- mentum Georgii Hamartoli IV. 2. Ibid. ed. Bekker I, 417—420, PG 121, 455—459: Htgl mp (tivxot, xav xatg axoaxoXixalg Jiaxd^eai g>t]aip xxX., scilicet fragroentum Georgii Ham. V. 3. Ibid. ed. Bekker I, 506—507, PG 121, 551: Ka\ hv xalg dxooxoXixalg Jiaxd§sai o d^stog Xoyog ovxmg qprjolv xxX., sci- licet pars fragmenti Georgii Ham. VII tertia prior; verba enim loci Gen. 9, 6 xo alfta aiSxov haec solum ad Constitutiones per- tinentia sequuntur: 'AXXa fiij6k de xagadsx^a&co fiagxvgcav xaxd xivog, xop Xlap ^ d^toxiaxog' ixl axofiaxog ydg 6vo ^ xqiwp fuiQxvQcov XOP ^(ia ^e^aimd^excu, elxsp b xvQiog. 4. Ibid. ed. Bekker I, 72— 73, PG 121, 102: EUivai rfl 6a, oxt, lap xig ix xaQccxdaemg ^tagxdPH xtigd^top xbv d-eop cog /lij ixe^iopxa xolg xoPfjQOlg, 0 xoiovxog ovxb (ttxavoUxg a§tovxai ovxe dg>iatm^, Saxeg ye xcd. aXXoi xXslovg xa\ ovxog ^agam. xop Xiytj xig xag havxtp' ,l'Oaid fioi yivoixo, oxi xogevdofiai kp xfj dpaoxgoqf^ x^g xagdlag itov xf/g xoprjgdg" (Deut. 29, 19), otpt xoxt fitxapo^ana, aaxeg 'Afimg 6 xov Mapaoaij. did xal xo x&iog i§ aJToOToioi x(Sv rifV xvQiaxijv iffiiQav i] xo (id^{iarov vt/aTevoi'tov ti'og vxe^tjQTjfitiov xaxa\pii COVSTITirnONBR APOSTOLORDM. 35 XX 11. NICOLAUS METHONENSIS [saec. XII]. De corpore et sanguine Christi, Migne PG 135, 514 sq.: UdvttQ (of ajrooroJloi) tj] xafzaxov IxxlrjOla (Ji« tf^g ovrfyga- rf.tlot}oig to dytov Oov xrtvfia ixl rrjV &vclav ravTTjP, toi' //dgrvga rdjp xa&ffftdrOQa vo^a avffQanfiaxa ^^tvdtxlfQaq^a rjGav tj xai tlol' xa 61 xal vivof^ivfth'a, oiat ai dia Tov Kh)ntvxoq ixnt(foavT]fitvai diaxayai. xa\ avrtu xagit xaxod6§cov ttvdiv ivoi^tcf^tjaap xi xai xaQf^&aQ&T/oicv' xi(\ avaytfatOxtaf^ai oXOi; avxag djtijyoQei'Otv ly oixovfujuxfj t* Gvvodoq. Similiter ad Concilii Laodicensis can. 60 p. 1420 et in scholio ad epistulam festalem S. Athanasii, quod edid I. Ussher, Polycarpi et Ignatii epistulae 1644 p. XLD. XXIV. ALEXIUS ARISTENUS [c 1 1 joj. Synopsis canonum, ad synod. Trull, can. U, Bibliotheca ii can. veteris ed. lustellus 1661, II, 698; Migne PG 137, 126: xaga teop txeQodo^cov xXoxiftalcoq ifd^f^Xtjftiva xatg dta Kl f4f:Vxog xoiv cbro6x6XaiV Aiaxd^taiv djioxijQvxxa. h> rofc oxoXixoIg Kavooi jcqoc xolg aXXoig xolq xFjc xaiv^g xai :tcdad dtad-t]xric (itiiXloig xai xai; Aiard^tii; xdip ajtoOxoXot' xuq dta KXrjfiBvxoc tv oxxm avrxt&tloas ^i^Xioiq oe^aOfilaq xai ayiaq 1%'^ biQiod-ijfikv. o 6i nagcov xavmv rfm to v6&a xiva xal §iva r^ iraejieiag vjto x^v txtQodoimv xaQaxt&^vat if avxalg l:t\ ir'jW; Tjys ixxXrjaiaq taioi^dXXta&at ai'xaq lyxtXtvetat Jtgog oljto6oftitv xul datpdXeiav xov xQtOnanxojxdxov jtoiftvtov. Similiter in scholio ad eundem canonem, qvjod edidit Ussher, Polycarpi et Igna^ epistulae 1644 p. CV. XXV. MICHAEL GLYKAS [c. a. iijo]. Epist. XIX, Migne PG 158, 922—927: 't)xi (ikv ovp ov XQh xccxd XI dtOxd^Biv ixl xalc yn'Ofitvaiq evjtoitaic Jta^a xtvdip, X^* fXfv tv0BiidJv, afiuQxmXcov di, nti&ixcoaav ^fidg jtqo xwv oi fta&jjxai Xqioxov xal djrooxoXoi, xglxa, tvvaxa xal xtcoc xoaxct, val fxrr xak Ivax'oia xfXtlO&ai xotvcSq fxi xoTq xefhfH 6ittTa§df/Evoi. . . . ei fttj yuQ xovxo »/r, ovx di>, die dvt»&tr siQrjxi fivi/ftaq iv (OQtCftivoig xaiQOlq 6itxd§ai'xo ylvEQd^ai rctJr xt&tftmxt ivexev ol ajtouxoXot xat fia&tjxai xov Xqioxov, to rj (Jo|« ilq xt alfovaq xdiv alwvcov dfir/V. C. A. VIII, 42. De tempore huius auctoris cf. Krumbacher, Gtscliichie by:(antinischen LiUralur 1891 p. 146. C0N8TITUTI0NES APOSTOLORUM. 37 XXVI. THEODORUS BALSAMON [f c. 1200]. Ad Canon, apost. 85, Migne PG 137, 214: Sv 6s ylvmoxt, mq, el xal yifQaxxai ivxavd-ot dvayivmOxuv rjiidq rag A tax ay a q xov KX^ftsvTOg, xX^ ft^ 6i)fioouvetv ot^rag, dXX^ o ^ Tiavcbv rfjg c awodov dxrffOQSvCs t^ xovxmv dvdyvcoCtv dta x6 yevia&at xaQoxolrjOiv kv ccvxalg. Similiter in epist. ad Marcum Alexan- drinum c. i, ib. 138, 954. XXVU. MATTHAEUS BLASTARES [c. 1335J. Syntagma canonum alphabeticum, praef. I de s. apostolorum canonibus, Migne PG 144, 967: populum et sacerdotes, an ille, qui eligitur ab eis, dignus sit prin- cipatu; quodsi eo content! fuerint, addet interrogans eos, an testi- monium ab omnibus illi perhibeatur, quod dignus sit hac magna et perfecta dignitate et possideat rectam erga Deum religionem, deinde an rectitudinem observet erga omnes homines. Postea interrogabit de omnibus moribus eius, an sit sine macula. Et omnes insimul testimonium illi reddant in veritate, quod talis sit; porro testati ubi sunt, quod talis sit sine acceptione personarum, immo quasi coram Deo iudice et Christo ac spiritu sancto et om- nibus Sanctis spiritualibus, qui ministrant ei, etiam documentum accipiat, an dignus sit ministerio in veritate; nam in ore duorum vel triuttt testium stat omne verhum (Mt. i8, i6), et exigent con- sensum, et cum plene consenserint, obtemperabunt ei. Ubi autem £ictum fiierit silentium, unus e primis episcopis obiationem per- ficit> et clectus cum duobus episcopis stabit ad latus altaris cum silentio. C. A. VIII, 4. 2. Chirotonia super diaconos, Denzinger I. c. p. 1 29 : Canon. Diaconus non benedicit neque benedictionem dat, sed a sacerdote mandatum accipit, scilicet ab episcopo vel presbytero, eamque dat populo non ut sacerdos, sed ut diaconus; sacerdotibus enim non licet opus diaconi implere, quando diaconus adest. C. A. VIII, 28, 4—5. Particula 11 quidem nomine apostolorum caret. Nomen autem excidisse videtur. Arabica expositio saltem, ut Denzinger adnotat, canonem apostolis attribuit Revera canon e Constitutionibus VIII, 28, 4 — 5 depromptus, versus alter autem £ilse intellectus est. Particula I plura quidem minus recte, in universum autem Constitutioaes VIII, 4 tarn fideliter reddit, ut baud parvi aestimanda sit. Cuius aetatis ritus Maronitarum sit, quo traditur, accuratius definiri nequit. Moneo autem, in symbolo, quod episcopus consecrandus pro- fitetur, synodi Nicaenae U et in sectione sequente ac de consecratione patri- arcbae agente Ignatii Constantinopolitani (t 877) et oboedientiae erga Roma- num pontificem mentionem fieri. Cf. Denzinger 1. c. p. 19}; 215. 40 TESTIMONIA VETERUM. D. CANON ES APOSTOLORUM. I. DECRKTUM GELASIO [492—496] ADSCRIPTUM. In secunda huius scripturae parte sive notitia librorum apo- cryphorum loco XXXVI commemoratur liber qui appellatur Ca- nones apostolorum. De hoc decreto plurinia disputabantur. Cf. A. Thiel, Epistolic Roma- norum pontiftcum genuiiue I 1867 p. 5} — 58^ 454 — 471; Th. Zalin, Gtschichtt Jes Hfuitslamftitlichen Kanom II (1890), 259 — 267; A. Koch, Dfr bfiligt Faustus 1895 p. 57 — 71. Non est raeuni, litem dirimere. Id solum dice, decretura, si non a Gelasio edituin, non muico hoc papa posterius esse. Cum iu Opere iniperfecto in Matlhacum Didascalia liber canonum appelletur, non prorsus liquet, de quo libro dcLretum dicat. Verisimiliter autem Canones apostolonim proprie dictos respexit. U. DIONYSIUS EXIGUUS [c. a. soo]. Codex canooum ecclesiasticorum, praefatio; Bibliotheca iunJ canonici veteris edd. Voellus et lustellus 1671 I, loi; Domino venerando mihi patri Stephano episcopo Dionysius Exiguus in Domino sakitem. ... In princtpio itaque Canones qui dicuntur apostolorum de Graeco transtulimus, quibus quia plurimi consen- suin non praebuerc fltcileni, hoc ipsum vestram noluimus ignorare sanctitatem, quamvis postea quaedam constituta pontificum ex ipsis Canonibus adsunipta esse videantur. Deinde regulas Nicaenae synodi etc L c. p. 112: Inctpiunt regulae ecclesiasticac sanctorum apostolorum probtae per Clementem ecclesiae Romanae pontificem. — Sequuntur Canones apostolorum I — L. Dionysius Exiguus Stephano episcopo Salonae petente c. annum >oo coltectionem canonum tnstituit vel e Graeco in Latinum transtulit, et Hormtsda papa (5 14 — 525) auctore alteram. Collectiones eiihibent Canones apostolorum quinquaginta priores, cunique Canones eiusdem aucioris ac ConstJtutioncs cl cum his ab initio coiituncti neque vero, ut Drej- censuit. tempore postcriore eis adiecti sitit, collectiones illae sunt testes Constitutionum. CoilectionJs prioris praefjlioneni ediderunt Ballerini, De antiquis collectionibus canonum p. Ill c. I ^ 3, et Maallen, Geschichlt tier QueUen iind LiUratur Jts tanoniscliat Rfchts I {1870), 960^ Collcctionem alteram totara typis cxpressam cxhibet l^ M CANONES APOSTOLORUM. 41 Codex canonum ecdesiasticorum Dionysii exigui, quern lustel a. 1628 et denuo a. 1643 edidit, et Bibliotheca iuris canonici veteris (t. I p. 1 01— 174), quatn lustel et Voel a. 1661 publlcaverunt. Canones apostolorum soli in plerisque CoUectionibus conciliorum recepti sunt. Cf. quae disputavi in libro Die Apo- stolischen Konstitutionen 1 891 p. 192 — 206. III. lOANNES SCHOL.\STICUS [c. a. 550]. Collectio canonum: ordo canonum; Bibliotheca iuris canonici veteris edd. Voellus et lustellus 167 1 II, 501: 01 fikv ayioi tov xvgiov fta&rjtai xal axoCxoXoi orfdofjxovxa xh>xt diet KXijfitvtos Kavovag i^id-evro. loannes Aotiochenus vel Scholasticus ante annum 565, quo ecdesiam Constantinopolitanam regendam suscepit, collectionem canonum paravit eique Canones apostolorum omnes vel LXXXV inseruit una cum cooclusione, quae non tam Canonum quam opens universi vel Constitutionum est. In prologo dicens, collectiones priores canones Basilii non recepisse, insuper satis clare indicat, eas iam Canones apostolorum continuisse. Collectionem lustel et Voel in tomo secundo Bibliothecae iuris canonici 1661 publlcaverunt; prologum ac titolos etiam Pitra in Iuris ecclesiae Graecorum historia et monum. 1864 (t. II) edidit. IV. lOANNES II PAPA [532-535]. Epist. ad Caesarium Areiatensem, Acta conciliorum ed. Har- duinus II, 1 155. Adiuncti sunt plures canones, inter eos canones apostolorum 25 et 28. Ille (25) capitulum vigesimum quintum inscribitur, hie (28) capitulum trigesimum nonum. V. VIGILIUS PAPA [537-555]. Epist. ad Profuturum episcopum Bracarensem a. 538 data. Acta conciliorum ed. Harduinus II, 1429—32. Papa tacite pro- fert canonem apostolorum 49 verba uncinis inclusa inserens: Si quis episcopus aut presbyter iuxta praeceptum Domini non bapti- zaverit in nomine patris et filii et spiritus sancti, sed [in una per- sona trinitatis aut in duabus aut] in tribus patribus aut in tribus fUiis aut in tribus paracletis, proiciatur de ecclesia Dei. VI. STEPHANUS III PAPA [768-772]. Ex synodo Romana Stephani papa III (IV) a. 769 habita. Acta conciliorum ed. Harduinus III, 2015: Quinquaginta canones At TESTtMONlA VBTERUM. apostolorum suscipiendos. Non amplius suscipiantur apostolorum Ononum prolata per sanctum Clenientem nisi quinquaginta capita, quae suscipit sancta Dei catholica Romana ecdesia. Vll. lirtin^y ■ SVNODUS NICAENA II [a. 787]. 1. Actio I, Acta conciliorum ed. Harduinus IV*, 50: TaQciotoc 6 ayi(araTo: jraTQiaQXfji: ebttv ^i^cryi'oi6d-t]ta} iv jiqcotoic if (ii^lo^ TctJv xavovixoir 6iaTa§£mv. — 7/ ayia avvodog (Ixev' Ai^ccjvm- ■ cft^i]T(o, — 'O avTog KmvGvat'TTi'o^ 6 B^to^iXioxaxoc didxovog xal rOTttQioc tor fvccyov^ JtarQiapx^^ov dvtyvco. — Twv ayiotv dxo- ot6X(oi> xavmv xtivrifttootoc xQlxog' El r/c XQioj^vxtgoq rov hi- axQiqovra duo ctf/aQxlag ov XQOGdixBtm, dXX* dxofidXXixai, xa^- ctiQda&co, on Xi^JttT tor Xgiorot* ebiovra, oxt x«(>« jivexat ir ovQavm hx\ \v\ aftaQTmXo} ptraroovvxi. Can. ap. $2. Vox diaracfii, quam Tarasius usurpat, vix Constitutiones apost noslras designat, sed potius Canones apostolorum, qui post synodum Trullanam soU canonici appellari poterant. 2. Canon I, Hard. IV', 486: 7'orrcor ovrioq ovxaav x«i dia- fiagxvQoviJti'fov rjfitt', dyaXXuofiivoi ix' avrotc, (oc hi xig tvQOi cxvXa xoXXd, donaoicoi xovq d^tiovg Kavovag ivaxtgifiC,6/itB^a xtH oXoxXjjgor xijv avrcHv diarayfjv xai dodXivrov xgaxvPOfiev, xoiv Ixxtd^tvxoiv ijro z(ai> (tylmv xal oaXxlyycav tor jrvtr/iaxoz xar- i:Vq>/l(t(ov dxooToXan', twv xc t§ ayioav xdi oixovfiBrtxcov Ovvodmr, xdi x(5v xoxtxfSc Cvvaf^QOiOf^itOmt' ixi ixdoati xoioiyxojv doy{id-A X(ov, xal xair ayioiv xaxtQcov rjfic5v. ' 3. Canon III, Hard. IV, 487: Udoav ^fffpop yiPOfiiv^v jropa dgxovTcav Ixtaxoxov r} xgta^vxiQov rj diaxovov oxvqov ftiviiv xata xw xuvt'tva xhv Xiyovxa' Et xtq ixioxoxoi xoofiixol; oQ- XovOt ;(pjji0«//£ro5 6t' avxmi' iyxgax^g ixxXfjalag yivtjxai, xa&at ettoihoi xal atfOQt^to&oi xal ol xoivcupovvzeg avrep xdvxtq. Can, ap. JO. 4. Canon \, Hard. IV, 490: El 6i xiz tx\ yitgoxovia tpavdq xoxE xovxo xtxoiijxm^, yivioB-ca xaxa xov dxooxoXixnv xavdra xov Xiyovxa Ei t/j ixioxoxoi 61a xgfjfidxmv xrji; a^laq xavxTH lyxgaxfjQ yivifxm t] xgiO^vregos ij didxovoi;, xad-atgilo&oa xd at'xfK; xdi 6 ;ifE< pororayoac. xal kxxoxxio^o) xavxdxaai xdi xtjf xoipcot'lac, cfiq 2:ifiatf 6 fidyog vx' if4ov Uirgov. • Can. ap. 29 CANONES APOSTOLOBUM. 43 5. Canon X, Hard. IV, 494: *Exsi6rj rivsg rmv xXtjgixcov XttQaXoYi^Oftevot trjv xavovix^ dtdxa^tv, cbtoXixovteg trjp iavrmr xoQOudav ilg ttigag xaQOtxlag kxxQixovai, xata xXtlatov 6h kv ravry xy &eoq>vXdxtqt xal ^aaiXidi xoXsi, xa\ elq aQxovrag xgoa- idgevovaip, iv tolg ovtoop ivxxrjQlotg tag XeiTOvoyiag xoiovvTfg' tovxovg ow ;e(op2g xov Idlov ixiaxoxov xal xov Kmvoxavxivov- xoXtatg ovx i§taxi dtx^-rjvat ei> olcodr^xore olxcp ij ixxXtjOif al 61 xovxo xotijcti, ixiftivmv xad^aigdad-m. Saoi 6h fjtx' tl&ffiscog xtov xQoXtxd^ivxmv Ugimv xovxo xoiovaiv, ovx £§eoxiP avxotg xoc/iixag xal ^imxixag g>Q0Pxl6ag avaXapt^aviaBai, mg xhxcaXvxat xovxo xotttp xoQa xcSp d-tlmp Kapovatp. Can. ap. 15 et 6. 6. Canon XII, Hard. IV, 494: Et xig Ixlaxoxog BVQt&tlTj 7} fffovfitvog Ix x<3p avzovgyimp xov ixioxoxeiov t/ xov ftovaaxTjQtov ilg agxoiPxixriP x^fpa rj xa2 kxigcp XQOOmxm ixdtdovg, axvgop dpai xijp ixdooip xaxa xop xopopa xmv aylmp dxoCxoXatp xop Xiyopxa' Hapxtov xmv ixxXtjOtaoxixcop xgayitaxmp 6 ixloxoxog kxtxay xijv g>gopxlda, xal dioixtlxm avxa mg xov &tov laati xovxmv xa xijg ixxXijoiag dxtfJXoXeixm. Can. ap. 38. vm. TARASIUS CONSTANTINOPOLITANUS [a. 787J. Epist. ad Hadrianum, Acta conciliorum ed. Harduinus IV, 513: Kavmp x€OP aylmp axooxoXmp x9^'. Et xig ixlaxoxog xxX., sc. Canon ap. 29, quern patriarcha aeque ac synodus Nicaena II verbotenus laudat. IX. HADRIANUS I PAPA [772-795]. Epitome canonum a. 774 Carolo M. oblata, Acta conciliorum ed. Harduinus III, 2033 — 36: Ecclesiasticae regulae sanctorum patrum apostolorum, prolatae per Clementem Romanum pon- tificem, quae ex graecis exemplaribus in primo ordine ponuntur. I. Episcopus a duobus vel tribus ordinetur. II. Presbyter et re- liqui derici ab *uno episcopo ordinentur. III. Ne mei et aliud in sacrificio offeratur, nisi quod Dominus statuit. IV. Novas spicas. 44 TESTIMONIA TBTERUM. uvas, oleum et incensum ad altare licet olierri ad benedicendum. V. Reliqua omnia ad domum episcopi et presbyteri. \'l. Ut presbyter uxorem suam a gubernatione sua non abiciat, sed caste regat, etc. usque ad canonem L, qui Hadriano est XLV. Plurcs enini canones in unum contract! sunt, pauci in duos dissecti, nonnulli non solum in compendium redacti, sed etiam liberiuj redditi. X. PSEUDO-ISIDOHUS [c. 850]. Decretales Pseudo-Isidorianae ed. P. Hinscliius 1S63. 1. Praefatio p. 17: Denique propter eorum auctoritatem ce- teris conciliis praeposuimus Canones qui dicuntur apostoloruin, licet a quibusdam apocrifi dicantur, quoniam plures eos recipiunt et sancti patres eorum sententias synodali auctoritate roboraverunt et inter canonicas posuerunt constitutioncs. 2. Initium operis p. 26 sq.: Incipiunt tituli Canonum apo- sloloruni numero L (timli exprimuntur). — Plura capitula ab apostolis constituta in decretis apostolicorum> ut superius con- tinetur, legimus, sed adhuc ea minime reperire quiviiuus et idco ilia hie non inseruimus, sed fidelibus investigatoribus hie inserenda conservantcs committimus. — De Canonibus apostolorum, qui non sint respuendi, ut quidam garriunt, sed omni veneralione habendi, sicut haec beati leronimi et aliorum multorum sanctorum patrum scriptura testatur. — Beatissimo papae Dam;iso leronimus. Gloriam sanctitatis tuac nostra humilitas deprecatur, ut secundum apostolicae sedis, quam cognovimus gubernari per tuam sancti- tatem, actus gestorum a beati Petri apostoli princip;iitu usque ad vestra tempora quae gesta sunt in sede tua nobis per ordinem paucis enarrare digneris: quatinus nostra humilitas sentire cog- noscat, qui meruit de apostoli eorum supradictc tuae sedis mar- tyrio coronari vel qui contra Canones apostolorum excessisse cognoscilur. Ora pro nobis, beatissime papa. Data V. Kai. Mai. Accepta Romae. — Incipiunt ecclesiastice regale sanctorum apo- stolorum prolate per Ckmeiitem ecclesiae romanae pontificem: quae ex graecis exemplaribus in ordine primo ponuntur, Quibus quam plurimi consensum non praebuere facile; attamen postea CAN0NE8 APOSTOLORUM. 45 quaedam constituta pontificum ex ipsis canonibus assumpta esse videntur. — Sequuntur canones quinquaginta priores. 3. Epist. Zephyrini p. 132: Et reliqua privilegia, que soli huic sanctae sedi concessa sunt et in constitutis apostolorum eorumque successorum aliisque quamplurimis cum eis concinnantibus habentur inserta. LXX (al. LX) enim apostoli sententias praefixerunt cum aliis quamplurimis episcopis et servandas censuerunt. Sententiae apostolorum, quarum in hac epistula mentio fit, Canones apo- stolorum esse possunt. Ivo Carnotensis, Panormia II c. 105, et Gratianus, c. 2 Dist. 16, locum ita interpretati sunt. Pseudo-Istdorus operi suo quidem quinquaginta tantum canones inseruit. In initio autem operis de maiore numero sc notitiam habuisse prodit. XI. , SYNODUS DUZIACENSIS [874]. Canon V, Acta concil. ed. Harduinus VI, 154: De non ex- communicando autem eo (presbytero) a communione corporis et sanguinis Christi item canones dicunt: Episcopus, presbyter etc., sc. can. ap. 25. xn. ANASTASIUS BIBLIOTHECARIUS [t c. 879]. Praefatio in VII synodum ad loannem VIII pontificem maxi- mum (872 — 882), Acta conciliorum ed. Harduinus IV, 19: Sane notandum est, quaedam in hac synodo ex apostolorum et sextae universalis synodi canonibus et sententiis inveniri, quae penes nos interpretata nee habentur nee admittuntur. Et certe de apostolorum Canonibus liquido novimus, quoniam his quidam facile non praebuere consensum. Sed et praedecessor vester beatissimus papa Stephanus non ex his plus quam quinquaginta recipiendos synodice promulgavit, licet quaedam constituta pontificum ex ipsis canonibus assumpta esse videantur. Unde apostolatu vestro decernente non solum illos solos quinquaginta canones ecclesia recipit, sed et omnes eonim, utpote spiritus sancti tubarum, quin et omnium omnino probabilium patrum et sanctorum conciliorum regulas et institutiones admittit, illas dumtaxat, quae nee rectae fidei nee probis moribus obviant, sed nee sedis Romanae decretis ad mo- dicum quid resultant, quin potius adversarios, id est haereticos potenter impugnant. 46 TESTIMONY VETERUM. Decretuni loannis VIII dc recipiendis canonibus apostolorum omratmi non fld nos pervenisse videtur; hucusque saltern non est publicatum. XIII. lOANNKS VIII PAPA [872-882]. Epist. ad Anspi^rtiini archiepiscopum Medioknensem a. 87^ dataj Acta concil. ed. Harduinus VI, 53: Nunc itaque . . . liis iterum nostris apostolicis litteris dilectioni tuae praecipimus, ut, quia ad praet'atam synodum non venisti, ad earn, quani rursus iuxtaCanonis npostolici capituluni tricesimum quantum (^ can. ap. 37) erimus quarto Idus Octobris auxiliante Domino celebraturi, omni postposita occasione cum suffraganeis episcopis tuis devotus occurras. . . . Praeterea hoc , . praecipimus, ut cum eo, qui de regibus Francorum Deo favente Italiam fuerit ingressus, nullum absque nostro consensu et unanimitate placitum facere praesu- matis, apostolorum Canone capituli tricesimi quinti ita iubente atque dicente: Episcopos gentium singularum etc. sc. can. ap. 34. J XIV. HINCMARUS REMENSIS [t 882], Opusculum LV capitulorum c. 24, Migne PL 126', 375 sq.: Can ones qui vocantur apostolorum . . non episcopalium con- ciliorum auctoritate sunt constituti, sed a primis temporibus tra- ditione viritim apostolicorum virorum fuerunt mentibus coramen- dati et partim verbis, partim sensu ac sparsim diversis quorundam epistulis pro qualitate causarum et personarum ac temporum inditi atque exinde, antcquam episcopi concilia libere inciperent celebrare, a devotis quibusdam collecti. . . . Ceterum iidem Canones qui vocantur apostolorum non ab apostolis conscripti esse creduntur. XV. REGINO PRUMIENSIS [t 91 sj. In libro de ecciesiasticis disciplinis et religione Christiana, Migne, PL 132, laudat Canones apostolorum S I, 192, 9 I, 193, 10 II, 398, II II, 401, 12 I, 424, 16 I, 419, 25 I, 86, 27 I, 173, 28 II, 405, 29 I, 2^3, 33 I, 429. 44 1, 221, 48 App. I, 4, 49 I, 262, 50, I, 263. CANONES APOSTOLORUM. 47 XVI. BURCHARDUS WORMATIENSIS [t 1023]. In decretorum libris, Migne PL 140, laudat Ca nones apQ- stolorum 2 (3) V, 8, 3 V, 6, 5 I, 78, 9 II, 67—68, 12 II, 136, 14 I, 75, 25 II, 189, 30 III, 109, 38 I, 210, 42-43 XV, 5- 6, 44 n, 119. Praeterea quae Regino Prumiensis De eccles. disciplina I, 88—89 fonte non indicate scripsit, II, 117 — 118 tanquam ca- nones apostolorum reddit. XVII. SYNODUS LEMOVICENSIS [loji]. Sessio II, Acta concil. ed. Harduinus VI, 888 - 889 : Tunc lecti sunt Can ones apostolorum, ubi in capitulo XXVII ita di- citur: Qui clerici debeant coniugibus copulari. Innuptis, qui ad derum provecti sunt etc., sc. can. ap. 26. . . . Tunc Canones apostolorum prolati sunt, ubi capitulo XXX legitur: Si quis etc., sc. can. 29. Item capitulo XXXI: Si quis etc., sc. can. 30. Item capitulo XVII: Si quis etc., sc. can. 17. Item capitulo XVIII: Si quis etc., sc. can. 18. Item capitulo XXI: Eunuchus etc., sc. can. 21. Item capitulo XXII: Si quis abscidit etc., sc. can. 22 — 24. XVUI. HUMBERTUS CARDINALIS [f c 1060]. I. Responsio in libellum Nicetae c. 16, Migne PL 1^3, 990; PG 120, 1028: Reprehendens enim nos, cur ieiunemus sabbatis, dicis: Quarta et sexta feria iugiter ieiunandum, una propter tra- ditionem, altera propter passionem Domini, sabbato autem nun- quam nisi uno. Et hoc asserere conaris ex apocryphis libris et canonibus pari sententia sanctorum patrum repudiatis. Nam de- mentis liber, id est Itinerarium Petri apostoli, et Canones apostolorum numerantur inter apocrypha, exceptis capitulis quinqua- ginta, quae decreverunt regulis orthodoxis adiungenda. Unde nos quoque omne apocryphon abicientes dedignamur audire eorum fabulosas traditiones, quia non sunt ut lex Domini. — c. 27 : Sed iam videamus capitula, quibus putas posse defendi adulteria sacer- dotum, non coniugia. „Episcopus, inquam, presbyter aut diaconus 48 TBSTIMONIA VETERITI. uxorein suam non abiciat obtentu religionis; si autem abieccrit, sequestrctur; perseverans nutem deponatur" (Can. ap. 5). . . Et <}uare tu, qui tantopere dementis c.ipitula proponis, epistolam eius. de qua superius diximus (sc. epist. II in collectione Ps.-Isidori)j. non attendis? 2. Adversus Sinioniacos I, 8, Moiiumenta Germaniae histo- rica; Libelli de lite imperatorum et pontificum saeculis XI et XD conscripti I (1891), 112: [Didt] Corrupter: Unde supra in Ca- nonibus apostolorum, quos sanctus Ysidorus (sc. Ps.-Isidorus) recipiendos esse confirraat: Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus secundam manus impositionem acceperit ab aliquo, de- ponatur et ipse, qui eum ordinare temptaverit; nam eos, qui ab eiusmodi baptizati fuerint vel ordinati, neque iideles neque clericos esse possibile est (Can. 68). [RespondetJ Correptor: . . Hinc ex apostolorum Canon ibus sola capitula L non tantum auctoritate beati Ysidori, quantum sanctissimi papae dementis et plurimoruni successor um eius novinius debere recipi; sed sicut ex autheuticis €t aiitiquis exempiaribus poterit probari, praesens capitulum constat istic proprio sensu et integritate circa sui finem fraudari et pri- vari, et alienum figmentum eidem appositum sub specie veri. Nam in antiquioribus et veracioribus canonibus ita invenitur: Si quis secundam manus impositionem acceperit, Jeiciatur ipse et qui euro reordinare temptaverit, nisi forte eum ab haereticis ordinatuni comprobaverit. Can. 68. HuRibcrtus ipse nonnisi Canotics apostolorum L priores agnovit. Ad- versarius vera etiam canonem LXVlll in usum suum vcrtit. Cum lutein canonem mutilaret aut iam mutilatum iiiveniret, Humbertus euni correxil. Locus testatur, Latinis ettani partem Canonum apostolorum alteram cognitam fuissc. Canonem LXVIII autem tion solum Corruptor Humbert], sed etiam Petrus Damiaiii et Bemaldus laudaverunt. Humbertus praetcrea plures e cano- iiibus prioribui allegat, sc. Adv. Sim. I, 9 can. 46 et 47 ; c. 11 can. 45 ; c. 18 can. 30. Similiter alii Latin! illius aetatis. Praetereo hos locos Icctorem re- Riittens ad indices editionis Libellorum de lite I, 664; IL 74t- XIX. LEO IX [t IOJ4]. Epist. ad Nicetam Studitam, Migne PL 143,781: dementis librum, id est Itinerariuni Petri apostoli et Canones apostolorum CANONES APOSTOLORUM. ' 49 numcrarunt sancti patres inter apocrypha, exceptis capitulis quinqua- ginta, quae decreverunt regults orthodoxis adiungenda. Huius epistulae fragmenta tantum exstant, tradita per Ivonem Carnotensem Decret. II, 105; Panorm. II, 124; III, 90. 107. 115. Sententiam de Clementis libro sive Itinerario Petri Leo debet Gelasii decreto de libris recipiendis. XX. PETRUS DAMIANI [f a. 1072]. Liber gratissimus c. 33, Monumenta Germ, hist.: Libelli de lite imp. et pont. I, 65 sq.: Unde non immerito in Canonibus apostolorum legitur: Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus secundam manus impositionem acceperit ab aliquo, deponatur et ipse et qui eum ordinare temptaverit; nam eos, qui ab huiusmodi baptizati fuerint vel ordinati, neque (ideles neque ciericos esse pos- sibile est. Can 68. XXI. BERNALDUS PRESBYTER MONACHUS [t a, noo]. De reordinatione vitanda et de salute parvulorum, qui ab excommunicatis baptizati sunt c. 3, Monumenta Germ, hist.: Li- belli de lite imp. et pontif. II (1892), 152: Eandem quoque senten- tiam de cavenda reconsecratione sanctus Innocentius papa Naisi- tano episcopo scribens tenuisse non dubitatur. . . . Item Can ones apostolorum : Si quis episcopus, presbyter vel diaconus secundam manus impositionem acceperit ab aliquo, deponatur et ipse et ordi- nator eius. Can. 68. XXII. IVO CARNOTENSIS [f 1115]. In Panormia, Migne PL 161, allegat Can ones apostolorum 5 in, 113, 10 V, 103, 26 III, 109, 29 III, 116, 42 III, 170, 44 III, 157, 50 I, 58. Similiter in Decreto. Praeterea in Panormia II, 105 dicta Pseudo-Isidori de sententiis LX apostolorum etil, 125 de auctoritate canonum, II, 124 Leonis IX de libro Clementis ac Canonibus apostolorum, 11, 125 decretum synodi TruUanae c. 2 repetit FUSK, DlDAS«:. KT CONSTIT. AP. II. 4 50 TESTIMONU VETEBUH. XXIII. GRATIANUS [c. 1140]. In Decreto laudat Ca nones apostolorum 5 Dist. 28 c. 14, 6 D. 88 c. 3, 9 D. I de consecr. c. 62, 17 D. 33 c. i, 18 D. 34 c. 15, 21 D. 5J c. 8, 22—23 D. 55 c. 4, 25 D. 81 c. 12 cf. c. 13, 27 D. 45 c. 7, 30 C. 16 qu. 7 c, 14, 40 C. 12 qu. i c. 21, 41 C. 12 q. I c. 22. 24, 42—43 D. 35 c. I, 44 D. 47 c. I, 50 D. 4 de consecr. c. 79. FRAGMENTA ANASTASIANA. 1. C. A. I, 6, I — 6. Anast. Quaest. LXV p. 446. *Ex Ttov dxoOToXixfov Jiard^emv. Tc5v kdvixmv ^i^Xlmv xoanmv axixov' xl yap aol xal aXXoTgloig Xoyoiq ^ vofioig t ip€vdoxQog>TJrcug, a dfj xal xaQaxgixsi xfjq xlaxscag xovg xovg>o- xigovg; xl yag col xal XbIxbi hv xm voftco xov &£ov, tva ix* 5 hulva xa kd^vonvd^a ogfitjajig; dxe yoQ laxoQixa d^iXBig 6tiQxsc9^ai, ^c<$ xag BaCiXBtovg' dxs CwpiCxuui xai xoiijxtxd, ixeig xovg nQO^prp:ag, xov 'Ico^, xbv UaQoifuaaxi^v, hv olg xdaijg xotijascag xal iaxilag xXelova dyxi*'oiav evQ^aeig, oxi xvqIov xov fiovov aog)Ov tlciv q>d^iyiiara. tXxB aaficcxixmv ogiyu, ix^ig xovg VaXfiovg • 10 tlxE aQxaioiyoviag, e^eig xtjv F^veaiv ttxe vofilftoiv xagayyeXfidtcav, xov iv6o§ov xvqIov xov &SOV Nofiov. xdvxaw ovv xmv dXXo- xglanf xcd diaPoXixmv ICxvQcSg dxtxov. 2. C. A. n, 14, 7 — 10. 18. 21. Quaest. XXXV p. 310. *Ex xmv dxoaxoXixmv Jiaxccyfidxcav. "Exaoxog xbqX lavxov 15 dxoXorfTiOercu, xal ov fir} awaxoXiay 6 d-Bog xbv dLxaiov /iBxd xov adixov, ixelxtQ xag avx

      otipovg > h | 8 Xoyoig + ngoaixftv v | vo/ilftote v | 4 d^ : 6fl G I negttpintt d | 6 Xvnei b | 5/6 inixeiva a b G | 6 o(<- /ti^aeis b r V I UnoQixa : gtitogix^v v | B^iXijq a | etai^ea^i G | 7 fiaaiXelae d* (?) G | 9 oog>iartlav d, ao^iag G | dyxolvtav b | eifijatis a, -aoie d I OTt + rov f v ! 10 aanaxixwv : dax^ixtov G | OQiyti a b d | 11 efts : ij V I eXtt — Fiveatv >• b d h | vo/it/iov b | napdyytX/ia b d h | 12 xvfflov : xov x. b d p | xov : punxit et suprascripsit xal p | xov 9fov > b I xdip >> d I IS taxvgig h | 16 diaxd^ewv d e f h p | avxov b | 16 dno- Xoyijatjxai b d p | 17 ddlxov : ctfittQXwXov e | 18 A'o>£ vjttQ ror xoOfiov ^ix/jv dCBJtQax^Ti, iwxB Aon vx^q 2Lo66{i t^c JTagifi^oXfji: kjrrci ijfttgai;, xal f/Bxa xovxo tlofXtvoexai". o'rxco: 2''' oi'i' xal rjpitlg xovs h(p afiagxiag Xiyoi'xai (itxavotJv a(foglC.eiv dtt j[jg6yov mgiciiivoi' xaxa xijV dvaXoylav rov a/jaQxi/fiaxos, IxEixa fiexnvoovvtag xgooXa/J^dveo&ai diaxig xaxtgtg viovg. 1 16 Prov. s, 22. — 16 les. 62, 11. — 17 E^ech. 18, ao. jo. — 23 Num. 12, 14 1 tSv b (tiiv) dhrC:>-aepG | llaxt f| 4ot>-adhr 6 svpfOiuv b I f*;- ruJi' viciv a (rov) b (f*V) d e f (> fig) b p : tii tov viov r, > G I 9 iixatot + v^^Q Jtxalwv ovre adtxoi G | 12 invpnoklof^q b » > r G I 13 14 xaia^ixal^fi d e h r | 15 dk/.a aftpait . . Pxaffto^ : iD.' ixnoTOi fffipcrif G | avpais b | a/iaptijftttra/v d \ 17/18 xal avofiia — fbprG|21 (JiardSefuv d p r ] 22 ra aftapr^ftara G , 25 ovv > f I i^fi; d I aftaptittii p r G | 27 7ipoa/.nfi^area&e d | nartpti > G FRAGMENTA ANASTASIANA. 5B 4. C. A. n, 17, 4. Quaest. LX p. 398. *Ex xmv axoaxoXixmvAiaxayfiaxoiv. 'AfioQxla yag dvt^eXeYXXog tavxfjg ;(e/pa>i' ylvtxai xa\ elq aXXovg x^v 6iavo(irjv Xaii^dvei, insl xcd „(iixQa ^vfirf xXrJQcofia ^vQccfiaxog ^vfiol", xai slg xXinxrjq elg oXov xb id^vog xb fivcog ixrjyayBv, „xal fivtai d-avovaai aaxQi- 5 waiv axevaaiav ij&vaftaxog iXaiov", xal „^aCiXimg vxaxovovxog Xoyov aSixov xdvxeg ol vjt avxov vxrjQtxai xagdvo/ioi". ovzcag xtd XQO^caov y}(OQaXdov fisxadldmoiv hegoig x^g voaov fttj x 10 6* av xQoadtpy. idv ovv xcA av&gcoxov xaQavoftov fttj x^g ixxXr]- alag xLa q.coxl xgbg axoxog". 4 I Cor. s, 6; Gal, 5, 9, — 5 Eccl, 10, 1. — 6 Prov. 29, 12. — IS Prov. 22, 10. — 15 Ps. 100, 3—7. — 23 II Cor. 6, 14. 2 dittttt^eiov d e p r I dve^ikexxoi b | 3 i-avrfi f p | iavzfjq y_. y. xal> e •/jiQov a b p r G I aXkovq : dv9^()(aTiovq b | nyv diavofifjv A. : diaXafi^dvst b inel I> r I 4 ^vfioi + oXov to (pigafia (^vftot G | 4/5 tig olov to e9vog : olti) Tw i9vei G I 5 ftlaog b d e | G fiaatkiovTog b | 7 avtov f p r | vntjpaTai d | 8 \p(OQa)Miov a b p r, \p(aQd}.iov G | 8/9 xutQioQ^iig r, x^'C'"^^''''""' ^ » nokvg r | 10 (pvXttxtimg b, -taiog a, -talog d e p j emxlvSwoig d | naatv oig d I o a p r I 11 nfoaxpavaf^ G | idv : av G | xal ^ a b | naQeiftfvov d | 12 ;fa>(>/a«»^«v + Jf^i G | olxov : ixxkr/olav d|13 o>eprG114 vTxog b d e p r I xaB^atj a b r {->}ai) \ 15 ovv : yovv afp, >d|o'>d e fp r i 16/18 noiovvrag — iyivwaxov : xal rd k^f/g e | 17 xa^dlag axau^l d 1 19/20 ov xaxifxfi — i§siicaxov >e| 19»7>bdr|20 tov Xeitovpybv b d e r I 21 yte^ei a b r, y«f5»7 d e f p G | 21/22 rrj . . /.inpa b d e r ; 22 i§a6i ^ojcrto&tic dkko- TQioc; aOf^flaq vjiagxezca, dvtiftQyrjTog jtqoc afiagzlav, fjpiXoi &fOv. ixO-QOi; Sia^oXov, x/itjQovofioc &£ov, avyxXTjQot'Ofiog XgtOTOv, d^o- 6 xixayiiivOi; roJ oaxavil xul xol^ 6al(iooiv xaX tuU dxdraig avrov, ayvoq, xa&aQog, oatoc, 9£og}iJi^g, vloq row &tov, xgootv^ofitvoq d>q vibq JtaxQi xal Xiycov dic cuto xotvov xmv Jtiaxcov ovxco^' „ndrfQ Ti^cav, 6 iv xolq ovgai'olq", xai xa tl^c. — "Jva fti, dv- a^iojg xaxfQa tavxov xov 9-e6i> xaXovvxog, ot'eidiod-fj vx avxov, 10 dtg xai o xganoxoxog viog 'laQarjX jcoxe tjXovaEV, oxi „vl6g 6o- §d^Bi xaxt'ga xal dovXog xov tci^Qiop avxov ffo^r^d^otxai, xa'i ft xaxi'iQ flfii lym, Jtov loxiv 7) 66^a fiov; xal si xvQtog el/n iyci, xov ioxtv 6 qioiiog (lov**; 66^a yag xaxigoav oaioxtjg xaldatv, xai xiftfj 6fOxoxmv oixexdir ^ofiog. Verba Malacliiae vht^ rfo^aif* — fpofiy^ijaeTai (Mai. I, 6) in Consti- tutiombus non leguntur, et baud dubie ab Auastasio addita sunt. 15 6. C. A. IV, 3, 1—4, I. Quaest. XIV p. 170. Ex xcov cuiodxaXixdii' Ataxajfidxwv. Kal yag aXr^&dig ftaxd- Qiog ioxtv o dvvdftevog ^otj&Blv ictvxdi xal fifj d^Xl^Biv xoxov dga(iivoLg (ioTjd-tTv tavxolg xal Xafj^di'sw 8 Mt. 6, 9. — 1(1 Mai, J, 6. Herm. Mand. II, <), 18 Act 20, }5. - 111 Oidache i, {; 1 dtardSfotv e h r | dnooToXixuiv et ante b d e | 5 rqJ : tr b | tali onatai^ : niiai toi>; fp- yoii; G I avvdiv it \ 7 tag ano x. t. n, ovtioq fpG cf. C:>>bder, 8 o ^i» T. ovyavol; > b | 9 thv &thv havTov G | xov > r | xaXoi*TOi post kavioi) b d | iifiAia^fli G | 10 xal > G | vibi > p | /^A vtbq e | nort iijl f p r I 12/ia xal el xvgiog (SeanoTtjg b) — tfo^oi; (tov b f r C G i. m. : > d e p G i. t. I 14 dianoTwy codd G i. m. : dfanoiov G i. t. | IG diaza^etav d f h p r I yap -^ w^ v \ 17/18 ronor — ^ivov : 6(f d h ( 19 yap > p I 20 Jvvafitvovi r FRAOMENTA ANASTASIANA. 55 xap* exiQcav ^ovXofiivotQ' kxaxegog yuQ axodtoau Xoyov xvglcp xm 9'tep kv ^ftdgti XQlCewg". 6 fihv yag 6i ^Xtxlav oQfpavlaq ^ yiJQoiq tj d&vvafilav rj voaov xQoCxtmaiv ^ xixvcov 3toXvtQoq>lav Xa(t- fidvmv, 6 TOiovrog ov fiovop oiS ft8(ig>d^ijasTat, aXXa xal ixaive- ^ijatraf dvOiaax^top yag x(p &t

      oglag, xal xLvcov ovx oqtdXei. qwXaxxioi yog xag' avxtp xgog doaiv xdxrjXof „ov dixaicad-rjOBxai yag xdxijXog dxo ccfiagxlag". xegl avxmv ydg xov xal ^Hadtag' 15 „0l xdxTjXol dxiv (ilayovai xov olvov vdaxi". g)£vxxioi d^ avx^ xal ol xogvoi' „ov xgoOolOtig yag x(p xvglm ftlo&oofta xogvrjg"' xdi dgxayeg xal xcav aXXanglmv ixid^vfttjxal xal ftoixol, ^SeXvxxal yag al xovxoov &valai xm d^em. dXXa xal ol kxd^Xl^ovxig XVQ^^ xcA dg^avov xaxadvvaaxtvovxsg xal xag grvXaxag xXijQOvvxsg 20 dvatxloiv Tj xal xolg eavxcov olxhaig xovijgmg xgogaL xagaixov 14 Sir. 26, 29. — 16 les. i, 22. — 17 Deut. 23, 18. 1 irigmv d f h p r C : krigoiq a v G | 2 tjkixlag G | yijpovf h, y^pag v | 3 divvttiAtaq d G, Svvaixiaq h | ngoq nrtSatv G | 4 o r. : on ovrog d | 5 &vaia- axtfQiov > h I 6/6 ^vaiaax^gtov — TifXij&^aeTai > a | 5 zov > d h v | rdJ d«aJ f I 6 doxvcag + ^vaiaax^giov G | 6/7 ngoa. Sit/v. f | 7 dpyog ( I oatj : wff 17 r I 9 rft* > p | 10 xaxaxgi^rjaexai a d f h p r : + ino Xgtaxov Tov &fov ^fitSv V G I 12 diaxd^emv d e h r, dianpd^ewv p | 13 xapnotpoplag bdefhprC: -lav a v G | 14 ^vXaxzaloi a b r, similiter postea, 9>v- )Mxxiov p I yap bdeliC:>afprvG| nag' > f | ngog doaiv avxdo ol x.f \ ngbg dootv > r | 15 yap > r | dno >• p | aftagxlag + dftexavotixog v | avxov h I xal> v | 'Haaiag + g)r]alv vG|17ol>bdefhp| ngoaolaei p j yag + tpijal v G I 18 ^Sskvxxol p | 19 ydp : rfi b ] »Xifiovxfg v G | 20 6g- q>avwv e | 21 dvatxiwv : dftagxiwv b d e h | 7 > r | vovg h. olxixag d ■ nXtiyaZg (jtXtjyag p r) + fpri(ii C G | 22 xal pr >■ r | xuxoSovXsla f r, -Xslav p, dovXela d e h \ rj x. n. Xvfiaivofievot >■ v | xal > a f Xvfiatvoftevoi in a periit 56 FRAUHENTA ANASTASIASA. de xal ga^tovgyov? *<*i xXixruq, xal r^kojva^ a6lxov^ x«» ^170- xQOvarai; xal doXofitrpag, xal OtQaTtcoTTjv „fiij aQxovf^ivor zoli oipayvloiG, aXXit rovg Jiit*i]Tag SiaodoPTa" , ipovia re xai drjfuov xal SixaOrijV xaQcivofiov, JtQayfiaTmv avaxQOxia, dv^Qcoxatv bd- 0 ^ovXov, fiiagov igyaTTji', fiid-vaor, ^Xc'iOffTjfiov, roxoyXvipov xa\ xavtbg itigov novijgov xal rfj yvcofttj roc {^aov diafjaxo/iivov, OTi Xtyti ij yga(f>i] „^diXvxTOvc dvat xaga &(m" xdmaq rovg TOtovTOvg. ol yug xaga TOtocrcoi' 6txo(ittfOi xaX xgiipovrfc X^iQ^ xai ogavovg vxtvd^voi to} to?" ^tov xgLti^glo) ytiftjaovxai. il 10 SI xal tx ToiovTOiv qpayovaa x*iQ^ yrgoatv^t/tai vxig ai'xdiv, ovx daaxovO&TjaiTai, ozi 6 xagSioyvoiaTt^g ^£0$ fitra xglaeojg dxt- qw/i'OTo JTtgi Toor aai^mi' Xiycov ,,'Eav orf/ Mmvotjg xai ^fiovtl jtgb xgoOMjtov fiov rxtg avtcov, ovx alcaxovoofjai acrcov, xai aii fit] xgoaevxov vjteg rov Xaov tovtov, f/tjdi a§lov iXefjB^ai 15 avTovg, xal fxrj jtgoatXS-tjg fiot jttgX aixwv, oxi ovx eiaaxoi'ao/iai dov". ov fjTjv de dXXu xal 01 ii> afiagxiaig ytvofttvot xai fiij fiexa- yvovrsg ov ptovov ovx daaxova&rjaovxai jigootvxofitvot, dXXa xal xov &e6i' 3tago§,vvovGtv, vjtofitfivtjaxoi^eg arxov xfjg tavxmv {10x^1 tgiag. 20 IJegikraCd'B ovv tag rotavxag dtaxovlag mg „aXiay/ia xvvog xal ftlcd-atfda xoqvtjq"' Ixdrtga yag xolg vo/doig dxfjyogfvxat. 2 Luc. 3, 14. — 7 Prov. 17, 15. — 12 ler. 15, i ; 7, 16. — 20 Deul. 23, 18. 1 df > b I 2 xal do/ojutTpoff > f | a tti.}.a -j- xal G | re : d^ G | 4 napa- vo/iios G [ av9pw7iovpr G [ t! navra^ kzipovs norijQovi b d c h ( novijpov + io- ytttijv i I xai : Tovt; f | itctfiaxnixit'ov p v G i. t. : -nt-vovq a b d e f h r G i. tn. I 7 naga + nw b d e f h | 7 t^fov a p | 8 rffjjOjUf I'oi + (rt) G | Tge^ovxa^ d e h I /f rpoff a b I 9 &fov : xvqIov G | f / : 7 p | 10 xai : 2> d, + ^ v | roiovtaty a b d e h p r : Tovrutv f v G | npoaev^srai ( v | vnhp 1 nepl h f | avzov f 13 fiov -\- nQoafvyoptivtH v | ovx ilaax. avtatv"^ r | 15 avTOVi v | 16/17 aVA — ngogFvxofifvot > b | fifTayvoirf^ : fiftavotjaavzfg G | 18 nago^woSaiv b d e h C : :zapo^vvovaiv a p r v | 18/19 r^v k. fioxf^^Qtav v | 20 akkayita a d f h p r G i. jn. : haU.ayfia b, v't^ayfJia e v G i. t. | 21 ctTitjyopfvtat + dmaxaXt] d%aij). napa adip fiaotXitoi; avQiaii npo; iXioaaii' xal ila^tv fidi'va iv t^ X^'P^ ttVTOv xrtl Ttdvza to dyaSa Sufiacxov apofv (1. apaiv) aagaxona xafitjltuv 6uipa' xal ^).9ev xal tatt) {vtumov iXiaoai\ xai iiniv o vlog aov vioq d6fi> jiaauiw^ axwiag ^ai.axta'ktl^ dniaxfii^fv ft( rtpog oh Xiyu)V, ei tt'faofiat' xal iottj dKatj/. xatd Ttportwnov nvtov' xal Ttapi&rfXfv ivumiov avTov Tu'dtupa' tun; jjaxvvfxo' xal ihcaaih npog avrov f<:ifi-' noptvov xal elnh avrdi' $cu»7 S'W ov, xal avrdi dno^dvijtat. xnl inopfv9rj FRAGMENTA ANASTASIANA. 57 ovT€ yag o'EXtOaatog xa xctga rov^^a^X xQocxoftta&ivTa k6i%axo, owe 'Axlag xa naga rov 'Jsgo^odff d 6b oi rov &eov Jtgoq^^ai ta xaga x<3v das^cov ov xgooiqxavxo ^ivia, diov (iij6e v/tag, m kxlcxoxoi. ^svye ovv, m ixlaxoxB, tag dvaavvetd^rovg elg to ^Oiaax^giov xov d^eov Bloexs xal diit]' ,^Pvoai ayoftivovg slg d-dvaxov xal kxxglov xxeivofispovg, (irj (fdoy". l'> 5 les. 54, 14. — 7 Prov. j, 9. — 14 Prov. 24, 11. 9>ofitl&flg 6 iepo/ioafi, ontoq ft^ dnoarij 6 kabg an avTov xal 7tgoaxoXA.ij&^ Ti3 Qofiodii. inoitjatv da/idXfii dvo xal e9eto t^v /thv [aIuv iv ^B&ijl, r»)v Sh kripav iv 6av, xal avv tta vn avxov kadi il9uiv ctvifirj avibi inl to &vataat^ptov no (sic) iv ^e&^k &vaai' xal l6ov dxiai b ai?.aviTt)g, og tjv jtpo^ijTtjg xov 9fov, naQiyivtzo i§ iovda elg fis&fjl xal slnsv HvaiaartiQior, ^vaiaax^piov, Idov vlbg xlxtfxai X(3 oixm 6avld, Iwaiag ovofia avxui, xal &vafi xovg lepeTg xal oaxa dv&Qwnwv xaxaxavasi inl ai. xal i^ixtivtr T^v xelga avxov b fiaaiksvg keyutv avkkd^exi avxov. xal ii^pdv^tj ^ ydp avxov. xal in avxov ncepax?.fj9elg b av9ga>nog xov 9eov Idaaxo avxov. xal kiyft 6 fiaaiktvg ngbg avtbv siofk&f fiex' iftov elg xbv o'lxov xal dplax^aov xal dtuato aoi Sca/xa. xal ilmv b dv9pa>nog xov &sov' idv Sog ftoi xb i]/4tav xov otxov aov, ovx flaskfvaoftat fjiexd aov, ovdh /xfj ^ayo) agftov. ovxog ^v b vnb H)svdon(fo a I rot? : rt5 a p r, > G | npoxofiiaBivxa e f r v | 2 xov : xdi apr|3r«>abdehp| ^tVa a, ^iveta b h, ^fvota d | /At/Si : ovSe G | v/teie V I 4 g)6vyB + ov G | tJ > b j 6 ddixlag p | 7 xal pr >■ p | xal sec > G I 9 xonov : novov r, >■ a v | rov n:/oroi' v G | 10 d^tivvvxB b | vaxepij- ftivovg G I 11 xQ^f^"'^"^ '• xx^/iaxd xe xal X9- G I iiaxovovvxag G | 12/13 in- aiQtatfinivovg d, inBip. p | 14 ftovayjav h, fiovapx'"^^ ^ ! 1'*/!''^ keyei — &d- vaxov > p I kiyei — tpsiatj > b | 16 dnayofttvovg h | ixnptav a h p v, ixnptSa9ai f 58 FBAGlfENTA ANA8TASIAN&. 'Eav di XOTE avdyxi] yivrjxcu xagd rivog 6tgaavoq avayxaa&y ojt'Tjoaa&ai XQOifrjv xal xofia JiaQo. xb :tQoof^xov dixaiov yctQ xit xoiavxa xvQoq iivat b xaxaraX(6(iaxa xai ovx evot^ojp (iQtoficcxa. ravra yag xai o vofioi ^olv, a-volav otpio&tloav c'tjro xaxcov jcvqI xavxf/v avaXioxta^ai xeXtvmv. u yap dxh xoiovxcov 6ix6(ttvoq i/if/evovxcur rolg xaxol^ xal fifj fisxai'oovvxoiv xoti'oorft xovxoiq xff xgoaexrx^, xal Jivml O^ebv xhv xovq adlxovg dnoorgsffof/eyov, xal olxodofi fT at-xovc 6ia 10 xfis, dva^iov dooeco^, xal ovf/fioXvvfxat avxolc {iij capuov avrois: slg fttrizvotaif ^X&tlv. Versus ultimus, 6 ya{» errro TotovTwr dfxoftfto; *Ty.., in Conslitutionibiu non legitur. Iluud dubic t^nquam ciausub nb Ana&tasio fraginento additus est, 8. C. A. IV. 7, r. Quaest. I. 'Ex Tc5r dxooxoXtxdii' /Uaxu^tmv. 01 yuQ Iv a/jaQxlatg y\ fiti'Oi xai (JT] fJtxayifovxfQ ov fioi'ov ovx tioaxovad'tjoovTcu jr 15 tv^o/ievoi, dXXu xal xbv &£6v jiago^vvovdiv vjcoftifxi'tjaxovzi^ avxov Tf(ii lavxmv ftox^rjQlaq. Hoc fragmentum sex libris nunuscriptis (b d e f h p) debeo, qui sub finem Quaestionis 1, ante locum loannis Climact, id tradunt. Gretser particulam non edidit. 9. C. A. V, 13-20; VU, 23. Quaest. LXIV p. 424. Ex xfSv ajtoOToXtxwi' ^(axayfidrmv. Tag fjittQag rmv xw xvqIov tOQxc5v ipvXdaaea^e, xal xq(6xtjv fth' xrjv yei'i&Xiov, fie^' 2f> t}v xfjv ijciq^idt'tov, sha xt/V vrfixtlav xr,:; xfaoagaxoaxr}:; f/vrj(dtp' JteQtixovaap xijg xov xvgiov jioXixtlag xal vofxof^euiag' axtxtrXtio&o) 5 est. , fM-J 1 Tior' G I di§aa9at post axovrttg v G, post dvoalov r I 2 dxoviait l axovTiq f p, axovtoi a b d e h r (post dgyvQtov r) | aQyvgia v \ axarSac t 1 avtb d e h I dunavrjaftf e h t G \ 9 ^^ avzu/v'^ b | xal •J(jyavM; t J avtwvh ■ ZQO'fTiv 4" f'l avTtuv V G I 4 xui : ^ p | awfia d e h | naga > v ] ro 4" "^ V G I yap 4- *tti f I 6 xaTa?.(ufxara c, nn^iava^MfiaTa p v | jroi — ^(tw/tata > b d e h I ovx : fii] V G \ 7 xtXfvut a e | 7/8 iftfuivowtti . . fteTavoovrtai b d e f h r I 8 npoaevxi '■ Ttpo&saet b | Xvnil -\- t6v d e h | 10 niradoatai b d h I dipiilg V I IB dnoor. iiar. : diax, rwc dnoarolvav d | dtard^fotv fortasse diazayfidrwy (abbreviatuni) f : > b | 1-! ftfTaPoovPtfg p | 16 nap- o^vvovaiv b p j 16 /iox9'j(>iat; : awitftfitK; f | 18 dmr«y*5v p, iiara^eatv d h r 19 7i()WTtj b, nitutTov (?) d | zijV > h | 20 ^v : j); h | iniffdvtov f p v cC C, -tpdveiov a r, -ifuvtiav b d h, -tpavfitiiv G | r^r rijor. : r^f vti p r I 21 ntQiiyovaa a r | »o/io9^falag b p v C : fovSealai; a d f G FBAGHENTA ANASTASIANA. 59 A ^ njczBla avrrj x(fd rfjg vrjCxelaq xov xdoxa, aQXOftsPrj (thv cbco dmnigaq, xijjQovfiivij dk slq xaQaaxevijv. fttd^* aq catovrjaTevaavxeg S(fx^ad-8 xtfi ayiag rov xdax^ kfidoftadog vijotevovxBg xsqI xcov axoXXvftivaw 'Itrvdalmv (=» C. A. V, 13). ovxcog yccQ 6 xvQiog xaqit^Bii^v rifdv vrjOxevsiv xag ?§ ^(liQccg xmixag 6ia xijv xcov 5 'lovdcUmv xaQovoftlav, xtvd-etv avxovg xaQaxeXevodfisvog ixl xy axmlBla (xirwv xa\ yaQ xol avxbg avxolg ixtddxqvOBV (V, 14, 20). hf 6k xtOg ^ftdgaig xov xdCfa vffixtvBXi df/xofievoi dxo xfjg devtigag fUxQi xov cafi^dxov fjfiiQag tS, fiovm xQcoftevoi dgxcp xal Xaxdvoig 3tdl vdaxi' ^ftdgai yoQ elciv xiv&ovg xal ovx toQx^g (V, 18, i). 10 avxo dh njaxeijexe x6 ad^^axov, ovx ^' ^^^ ^^ ad^^arov vijaxBvetv, xatdxavaig drmtovqylag vxaQXOV, dXX* 8x1 kxelvo ftovov XQh ^' axsveiv xov dtj/iiovQ^ov kv avx

      fiicco xfjg ioQxfjg avxmv, 16 xai owe iyvmaav" (V, 14, 20. 21). Tfjv (ihnoi xagaaxevTjv xdi x6 ad^^axov oXoxXtjqov vrjOxevexe, bI dwaxov, ntjdevbg ysvofievoi (iixQ^g dXtxxogoqimvlag vvxxog' d 6i xtg ddwaxBl xdg dvo awdxxtiv bftov, qwXaoaio&m xav xb h r I dno + I'^C v | 3 i^i. rov naaxa G \ 4 ovzog h | 6 xvqio.; post ^fuv V G I 6 ra>v > b | 7 avzoiv >■ G | xal sec > b d | avtovq p v G | idttXQvaev V G I 9 fe'^ tj/iigag b | 11 vtiorfvere : vrjartvaai b d h r | vrjat. — del > f p I rfcr G i. m. : dia G i. t. | vtiareveiv + X9^ P I 12/13 xatd- netvotg — v^orevtiv >• b ] 12 vnapx'"*' a b p | ixsivw a, ixiivw G \ ix. ftovov (ftovta d) d h r C : ^. ^x. a f p V G I 13 ^'rt > h I crt imo : ^nl v | vnb + Tijv b I 14 ol 'loviatoi > a p r | 15 e&evro : fdcro h, ^tj&hv to b \ TO > f G 1 avTwv pr (ante aijfjtela b) > G | 18 n^XQ' G \ dXsxtoQotptuvlaq : di.extgoq>. a d, dXexrgvofp. G \ 19 aw. ofiov : avvdnvmv Tjfjiipag v | g>vXaa- aiaBot p r v C : ^Xaaaia^toaav (^pvAarr. b d f ) rel | xav : xaxa G, >► f 20 kttVTOv h i inapO'^ b 1 20/21 6 vvfupiog dn avxoiv G \ 21 avtov r , vtjatfvatoaiv b f p G I 22 vnb : dnb b | 24 xaixag G i. m. : xavtaig G i, t. | xal > G i xalg >> b d h I 26 kanipag b d G, kani^atg f | ^ > r | dvvtjxai G 60 FRAOMENTi ANASTASIANA. ayto TtJQ dtfTtQai; f^txQiQ dXtxTOQoqmviac, throvrjori^ofifvoi. Ix- ^caCxovOTj;; fdtas oa^^armv, tJth; iOTiv xvQtaxTj, djio tajtiQa4 ?o)? tlXixroQOfwi'iac ttyQVJivoviTec xa) JtQOGnfxofiti'Ot xal avcc/irmc- xovre^ Tov Noftov xai toi>(J llQo^rjxa^ xa\ rov<; 'PaXftoh^ l^iXQ^ •J nXsxTQvovoiv xQuvyfjc, xal xavoafitvot xov JiivBovQ vf/rov df//^r/Ti TOV {>eov ljtiatQa(f'i/vai rov 'lOQarjX xal Xa^tlv avrov fteravoiaii roxov xal r//^ ctae^elag A^aaiv. 6i6ti 6 (ihv dXXoipvXog xgtrJK ritpaftevoc rug x^'P"* tl^tv ,,'49'Oi6g tifii ajtb tov a'tfiaroc tov Stxaiov rovTov, vfieic oipea&s" . odi'laga^X ijtefioTjOt' „Td edfitt 10 avTOV iff' fjfiiig xal Im to. ztxi'a ii(imv", xal' „Ovx txof/tv ^aOilia ti fii} xaiOaQa" (V, 1 8, 2— 19, 5). '4vaatdvT0^ dl. rov xvQtov jrQooeviyxaTt ri^v &t^cim^ vftm', xtgl I'jg vfjli' 61* iifidjv duTd£.aro Xiycov ,,Tovto Jiotitre tU n)»' iftifv dvdfirTjOiv" ' xai Xoutbr dxot>7]arivtT( sv^Qaivoftetot xal top- l.'i rd^ovrig, ot£ o aQQaficbv rfjg ('(vaardcecog vpidiv 'hjOov^ XqiOto^ ty/jysQrai kx vtxQwv. „hai rovro vfilv laraj v6(/i(/or aloji'iov ia>i r^5 awrsXeiag, jm*XP'S "*' ^^^V ^ ja'Qiog,'* (V, 19, 7). xai xaXti' dxn rfjc XQonr^g xvQiaxfj^i itQii>firjaai'tfc i^fiigag rtaaaQiixoita loQrdGart ri/i> tOQrrjv T/yc dvaXr'jiperog rov xvqIov (V, 20, 2). Uii xal fjtxu ii^igag 6txa rtjg a.vaX}i^)t(Oi;, rjrig dxb r^c XQ(axr}g xtjpj- axijg xti'Ttxoarrj yiverai, hogrrf ftiydXt} vftlv tOrm' kv avry yag fopa rglr)} axiartiXtv tig fjfttig 6 xvQiog rf/V dfOQsav rov aytov :rvtvf/arog (V, 20, 4). xal fitra to tO(>T«0ai vfiug t/)j' jreiTt- xoOT^r toQxdoare ftlav t^6ofiii6a xal fiex' ixih'rjv vrjOxevoaxi' 25 dlxaioi' yap xal tvipQavHr/rai ljr\ xfj ix &eov drogea xai t^Gxivaai fiaxix ri/v d%nait>. xal yug xal Mtovoijg xai '^JlXiag Ivrjoxevaat' ijfttgag reoaagdxoina, xal „Aartf)X tj^dofiddag xgtig dgxov hti&vfiicov ovx 8 Mt. 27, 24. — 9 Mt. 27, 2j. — 10 lo. 19, 15. — 13 Luc. la, 19. — 16 Exod- 12, 24. - 27 Dan. 10, 2. j. 1 dno T^i -* drtovr/dTita^tf^roi !> v , oli.fitrpotpwvlai d, d/.txtpvo^.C, similiter } | 1/2 inufwaxovarj^ dfliprCz + tJ^v, (rff) G, + yep a 2 riyf ftia^v I 'd tt).fxTQvov | 5 a>.fxT(>i-o^afi'i0KG| di.exT. xgavyrii : dkfxriwoipwriag v | 7 tyontiv b d h | 9 rovrov : rovro p, > a I ifior/Ofv r G ! 13 f/f^iv ii iipuSy h | iid^mo G | nateltat tltai b | 14 dnovr,attt>t)Tt b f 15 o > G | r/^cwv b d h G | 1(! iaxi b d h p r G | 19 io^tTaotxai b ) i-oQtr,v > d | 20 xal jUfta — dyak^ipfta^ > b G , r^; dva/.j/ii'ttui a d f h p r C : f-oprdaarf Tfjv dylav nfVTfxoai! v v | 2rt/21 xv- piffA-r/v 4- txTt/ b h I 21 v/tlv fifydh] v j 23 rov p | 24 fitx' ixiiwifV : ftrta t^v t^do/idtfa h | 2D f%'(Fpav»ijvat + xal G \ i* : tov b d (h \ 2G xal scc > a p G FBAGMENTA ANASTASIANA. 61 hptxfsv, xa\ xQiaq xal olvoq ovx da^X9-tv dg to arofia cvrov" (V, 20, 14. 15.) Mera dh rrjv vi^Gtelap tovttjv jiaaav rexQcida xal xaQaoxev^ XQoaxaacoiiiv vftlv njaveveiv xal tt/v jtegiaaelav vficav t^§ nj- itrslag xhrjCiv ixixoQijyilP. x&v fiivzoi cd^^atov avtv xov ivot; 5 xal xaOav xvQutxijv ixiTBXovvteg Ovvodovg £V(pQalvtad-i' Ivoxog yoQ iorai aftagrlag 6 rrpf xvgiaxTjV vrjaTsva)v dvaaxaoeoig rjiiigav wcav, ^ ri^v xevrexoar^v ij oXmg ^/ligav iogr^g xvqIov xaxrjq)mv ewpQ€afd-fivai yag del kv avrcOc, xal ov xevd^fjoat (V, 20, 18. 19). Al 6h vrjOxilcu vnv iftsksxijd-i], Tj di xagaOxBvfj, oxi iv amy xixovd-tv. xb od^^axov ftivxoi xal r^v xvgiaxtjv kogxdC^exB, oxi xb filtf 6i](iiovgylag ioxlv vxo- I't /iPijfia, fj dk dvaCxdasmg. tv 6e fidvov ad^^axov v(ilv givXaxxiov, (bg elgijxai, iv oXcp x \ iv xdi aro/xavi d f v j 3 tfrpdi^v b | 6 rekovvrti f p G I avvodov f G [ 7 yep > r | ^atai : iativ G, > d | 9 yap >• d | 1(^11 vijaTfvovai yap : ixflvoi yap vt/ar. v | 11 6h + ravTog i\ ij : ^TOi f, > a p G I 11/12 ^ rag — napaaxevfiv v pr. m. i. in. : tag 6vo vijorevers ^ftipag TtTpdda xal napaaxfvfiv v i. t. | 12 vtjavsvtTS : vijatdritt d, }> h | zfTpddtj b I 13 xara > d | 14 to + rf^ a f p r | fth'ti b | 16 /xorov >• b ] aafifiecTov > v | vfitv aafi^atov a | iniv >• b | 17 tot; >■ h | 18 npoarfXti v | ovx r| codex b fragmento sectionem addit, quae inscribitur Twv ayiwv anoaxolwv negl r^? aylag Teaaapaxoatijg diSaaxaUu et manifeste scholium Graeculi cuiusdem est. Erroribus orthographicis correctis verba haec sunt. Ilag Xptavi- avbg rijv aylav reaaapaxoat^v twv vtjatsituv iav 6Xoy>vx oov xeXela jrQog xvgiov xal Xoyot xaXoi evgid-r^Qat^ iv aoi, 6u; xovxo i6ia xara rd^iV i'tos ov n/.i;^u;i>^, fp}(f rat xai ^ titdfftti Q.pa. idv 6i zn; dno itteydf^ov xonov xai avytfti^fj^ (vel avvzpifitii, cod. axrvTpi^fti) v.idpxs v da&ivfi^ nvig 'dfia xal vi^nia, ovx^ navra, dlXa ta /i^ dvvdfteva aptw xal idari ytvada&waav ra df Xoina ^Sptoftata J/aAt'ovoi ^iuq iantpag' xal yap ov fiovor ol dr&potnot JVtJ'fi'tro* (ytiaevirat cod.). dlla xaittt dkoya Z,it Xttxtlat iv fvxttj[jioi d | Uytuv^ G | 8 ij : f i d f p I fiiaovftivov h | 9 iyivrro post i^a/ipvfig f | 10 xaXol : xklvai f f 11 xovto + Vf^ol f i 13 iiaraydiv p, diaxd^ftuv t I J4 yv : »/ a | npoi p | nupa G | 17/18 noi^atii; p | 18 AOir/g ixiaxirpdfisvov avxovg iv xf] ^Xlipsi avxmv d-sbv flQvrfiavxo' xoxs 6ij ogytod-slg 6 ^sog, dxe dxaQiaxtjd-slg vx' avxwv, 15 tdrfieif avxovg dsOfiolg dXvxoig, Oxi^cSasi q>OQXiaftov xal oxXtjqoxijxc xXotov. xal ovxixi slxsv iav xoii]oyg, aXXd' xoItjOov &vaia- ^g xal x^v odov xov d-avdxov", xal ixitpigovxog' ,^xXt§ai x^v gojjyv, iva ^ijOyg", xal xov xgoq)rftov ^HXia Xiyovxoc x^ Xatp' ,^a>g xoxs x^i^ccvttxs Ifp dnq>oxigaig xatg lyvvaig vfimv; 30 9 Ps. 49, 12. — 12 Exod. 32, 4. — 27 Deut. 30, 19. — 30 III Reg. 18, 21. 1 G | 21 xaXov r C : xa^Qov G, >■ a f p I xvyxdvovxoi + ecvrov p* | 23 xoiavxa i | 24 avxov r | 26 diaxaSeatv d h r j fimvaiwe b d h p v | 29 ^Hlla a p r C : ^liov b d h v G 64 FRAOHENTA ANASTA8IANA. ti d^eog lortp xol xvQtoq, xoQi-t^taO^e ojtiaco aiyrov"' tlxorooi; VUjtr o xvQW^'ltjOovg' .,0v6t\g dtvarai dvolv xvqIoiq dovXevfif ^ ya^ xov iva (itOfjoet xai tov itfQOv ccfaJtrfiti, tj troc ai>&i§tTcu wn TOtJ tztQOv xaTd^QOi'tjuEi" . cLvafxaifoq ovv x«l ijiific Ixoftwv o T(p dtdaoxd/Loj A'(iior<;> (fuftev, cot; 6vo 666i ilalv, fila rf^q Co^{ xat (till ror &nvdrov (= c. l, I. 2). IlQdhrj ovr riyj^arft // odbg rfji ^ajr^e xai taxiv avrr), ^' xai b vofioq diayoQevei, „ayaxav xvQiov xov &tdv ee, iiijy? r^i tf>vx^,q xai ^.S, bktjg rfig dtai'olctg, xai tov Jtkriaior cog lavTOf xai 10 xdv o f/'/j iyiXtig ytvio&ttL Ooi, xai 6v rovro aXXoi or jtotrjo&ic tvXoyfi rovg xaraQoift^vovg Ot, jtQoatvxov vxIq tcov ijtijQea^ovrcar ae, (cydjra rovg Ix^Q^*'q ^^^- ^ola ydg, g:ijalv, vfiTv X''("-?' ^«'" ayajtaxt toIk dyaxwi'Tag vf/ag; xalyuQ xai ol TtXcovai rovro xoi- Qvatv'*. djtixov r b 7 ^ 2> G 8 r^f > G I f> Tf,ti > b d G ! 10 9ikt*i b h p C G : iH).i}i a d r V I oil : aol b 1 akXu/ tovio p | akXo r ov a p r C : (tti b d h G I noit'iaiiC G 1 11,12 inrjg. (^neaii. h d) cot v \ 12 aov > G 1 tptiaiv : nitpvxtv G j vniv > p | x^P^i '^'A'*' b d h | 13 yap > G I xai li r V C : > a b d p G I 14 T«V > G I 15 ^ania/na -\- inl xiiv Je^tar aov aia- yova G, Anastasius exemplar Coustitutiouum Icgisse videlur, iu quo ilia verba defueruiit | 15 16 fi — xaxa > b | 15 ydp, y^oi*- > G | 16 nv > b J h | 18 oov > V I xai pr > b I 10 Of > G I ;faJ >• p I 20 napa a p r C : dxo b d h V I aov > G I 21 Sixaiov aprvC:>bdhG| oixeiwv G i. m. : lilav G i. t, I 21/22 zlfia — novav > d h p | 22 rff : yap b | 23 fiotxevafii . . Vovfvafti d h 1 23/24 ^TtixardpaTOi — d(>atvog > h | 24 Ttag > G a^ipf i»o, b G I yvvaixeiav G FRAOMENTA ANASTASIANA. 65 w xoQvsvOBtq' „Ovx %6x(u"yaQ, girfilv, „xoQV£vmv iv vlolq ^laga^X*'. ov xXiyfeig' 'Axag yag xXitpag kv^hgixco Xld-oiq ^Xij&elq xov ^^v vx{§^X^€v, xal Fis^ xXitpaq xal y^evadfievoq ixXijQovofitjaBv xov Neeftap t^v XixQav, xai 'lovdag xXinxmv xa xmv xtvijxmv xov xvQiov xagidcaxtv xal fiexafieXijd'elg axrjy^axo' xal 'ipovlag xal 5 Skat^Blga 17 xovxov yvvri xXi^avxtq xa I6ia xal xeigdcapxeg xb xviv/ia xvqIov xaQoxQ^na dxoqiaCH Ilixgov xov awaxoOxoXov • ^ftmv lO-apoTco&ijaav (c. 2). Ov fiayevastg, ov g^aQftaxtvceig' „^aQnaxoig" yoQ, grrjalv, „ov xeQt^tcSoBxe". ov tpovBvOBig ^gigtog h> diavpB-oga' xotp yog xb 10 i^txoviOfUvov fpvxrjv Xafibv xagd d-eov ^ovsv&kv adlxmg ixdtxrj- d-^sxM. ovx ixi&vfi^aeig xa xov xXijalov aov. ovx ixiogxijaeig' igoH^Tj yog ,^ Sfioacu BXmg". ov avxoqnxvxi^Osig, oxt „b avxo- ^pcofxcov x^vijxa xago§vvsi xov xoitjaavxa avxov" (c. 3). ov xaxaXaX^Osig' „Mfj aydxa'* ydg, gnjOl, „xaxaXaXetv, iva/i^ i^ag^^**. 15 ov itvrfitxaxi^aBig' „bdol ydg ftvijaixdxtov slg d-dvarov'*. ftrj ylvov yXwaacadrig, oxi „dvf]g yXcocam&qg ov xaxivdwd-iqOBxai, xal xaylg ovdQi xa I6ia X^^V"' ^^ ioxai b Xoyog Oov xBvog' „XBgl xavxbg ydg Xoyov dciosig Xoyov", xal „lx xmv Xoymv aov dixaim^tjau xal he rmv Xoymv aov xccxaxgi^ay". ov tpBvay • ,/AxoX£lg" ydg, 20 qnfolVf ,fXdvxag xovg XaXovvxag xb tptvdog". ovx iatj xXsovixxijg ' „Ov€u," ydg, qnjalv, „b xXbovbxxoov xov xXijalov xXBOvsilav xaxi^v". 1 DeuL 23, 17. — 9 Exod. 22, 18. — 13 Mt. 5, 34. — Prov. 14, 31. — 16 Prov. 20, 13. — 16 Prov. 12, 28. — 17 Ps. 139, 12. — Prov. 6, 2. — 18 Mt 12, 36. 37. — 20 Ps. s, 7. — 22 Hab. 2, 9. 1 ovn.: ywalxtt ov n. G \ ovx — ^agarfX > b | latai d h p r C : cart rel I ^Tjalv : post noQvtvwv a, >> d h G | o nogv. d G | vloli >> p | 2 "Axav G | Xl^ovi d I kiBofikii9tl{ r 1 Tov t,^r : trjv ^w^v p G | 3 Ttcg^ b d h p v G, Fie^el a | xal > d | 4 xal : > p, + o d | 6 Ilan9)VQa G, aafi^lga t, aa/tn- ^c/pa b I ij T. ywij > b d h p r v | yvv^ > a | 7 dno(paaei + zov G \ 9 ov ^pap/iaxevaetg > G \ ^pftaxbc b d h p (corr.), ^agnaxol v | 10 negi- fitwariie r, -fittiotitai b d h, -fiitiaerai p, -fiiciaovrai v | 10/11 ov G | 10 b | 14 ov : /u^ r | 15 /i^ dydna — iSap&Hi > b | 17 xtnev9w9^oetat + inl r^c y^c p r cf. C | nayli + laxvQa v cf. C | 18 ittQl >• V I 19 Aoyov Swaei^ p | koyov xai : Xoyovi G \ 20 xataxQi^rfoy a p v : xatadixaa^ari b d h r G cum S. S. | tptvaei b G | anoktltat G \ 21 navtag "> r | tpevdot + anavtai r | ovx : xal ovx G Fork, Didasc. et GoHsrrr. ap. II. 5 €0 FRAGMENTA AKASTASI OVX tOtJ VJtOXQlTljs, iva fifj j,TO (i^QOq »7jQ" (c. 4)- ^ M^ ylvov vnfQt'jff^ai'og' „vjr(Qi]g>at TaCCixai". „ov Xtjy}};] Jtgoacojtov Iv xqU 6 xgloiq". otJ fiiO^asig top adeX^ov aov ' „ii ddtlq>6v 6ov, xa\ ov Xijtpij 6t' avrbv afiaQvlt xaxov' yflijf txt" ydg, (fffaiv, ,,bprG|4oi?4 > b I 6 ilfyftov G I yap + ^fjolv a p r | G d6th oiftapria h \ 7 antxe — xaxov > p | xaxov (-J- ov (po^tj&Tjo^ : ZQOpioi ovx iyyifl 001 G, quci autem reprobant | H fiavixoi . . fiaaxavog p | ra TOV 'Iwa^ > G | Iw/t d h p, 'laji d M 10 'A^ 11 naita + riiu'^. 21 ax}.7iQOTQaxn^.oi; G 21/22 on — piaaiftjfilav > — y/fow O^^aavq > d G 1 22 o /uaxpo&vftog : fiaxp. a* A/h FRAGMENTA ANASTASIANA. 67 Ovx ^xiTo^eiq xm 6ovXm aov tj ry xcuSiaxy kv xixgl^ WZ^§> /iijxoTe atsva§ovaiv ixl ao\ xal Isaxai aoi oqy^ xaga xvqIov „M^ 6r}g. tj 6e bdog xov &avdxov kaxlv Iv xgd^eOi xov^gatg &Bv. Ovxe xag xgog)ijxsva)v oatog ovxe xag b daifiovag ix^aXXcav ayiog. xal yag xal BaXaafi 2 Sir. 4, 5. 6. — 6 les. 58, 7. 1 iniTtt^tjs p r I naidlaxy (rfowAiy p) a r C : + aov b d h p v G | 2 are- vd^ovoiv d r C : arevd^waiv a b h p v G | aoi pr : oi d h v | noQa >• b | xvqIov : 9eov G | 8 dhq p r [ xonov : post dvd-pw7i

      • d h | 3/4 wf : oot a I 4 avxov sec : avxbv v | 5 dJsl^ovg + aov G cf. C | aov > p | 6 yap > G I vnefoytti v | 7 nQoaeXsvasiq G | inl (+ x^v d h) np. : iv uQoaevxi G | 8 Sv A. V {Xvaeiq) C G : avaXvanq a b d h (-a>?0 p r | 9 or^ + o b d h v | 10 aoi post 9eov a | *£y p G 1 11 xov sec > a v | 12 G | vvxxog : hie disinit V fol. 16 folio sequente deperdito | xi/njajig h G | ri p | 13 ew : d-eov a | yevofievoy > G | nsfl &sov > b d h | 14 o »sbg p | ixi,fix^aetg + yap C | 16 dvanavag : dvanavtj b d h p, + ^v G | xovg koyovg h | 16/16 ov — kfiet- pwv > b 1 16 'Afiipwv r, 'A/3tjpwv a G | 18 noviipaTg npdSeat h G | 21 Sia- xaywv p, dtaxa^tiov b d e f r | 22 xal sec I> b G FBAGUEKTA ANASTAStANA. o (laVTiq JtQoetfr/TtvCev dvOGe^fjg mv, xal 2aovX xai Kctitifpa^, jfoXXa 6'h xai 6 Sid^oXog Xtytt xai oi a(i(p avxhv dalfioi'fg, xai ov jcapa zovTO ftixeOTiv avrolq tvot^tlas. axtv&ijg. drj^or ovt; OTi ol daeffelg, xav jtQOqujTivccHfiV, ovx djtoxaXvjcrovOiv diet t^ 5 ngo^ztlai ri/v ecarrwp dof^eiar, ov6h ol datfiovas tx^uXXovTi; Ix TT/c rovTCov \3jtoxabprGt avtiiHv fvoi/Sstav G; GrCtser textum absurdum conexisse videtur; equidem non corrigo, cum codices unanimes sint et idem error in Epitome libri VIII Consti- tutlonum legatur; condudendum est, Anastasium et auclorem Epitomes errorem in suis Constitutionum exemplaribus legisse; sin autcm emendarcm, tion voca- bulo doififiav manum inferrem, sed verbis ovx dnoxalvmovaiv subslituerem verba ov xa).i!nTovat, quae Constitutiones habent j dalfiovti G | 6 xul i> G | 7 txiaev a e f p, tttjotr b, aittjos d ; iaxijasv r G | 8 xai pr a f p r : I>bde|9ol>adpr| datfiovai; + ixfid}.lBiv fid).Jiov ■ a p | hi vnaQXoiv, fiaaufii G | 14 :tf;xiaTiv- fihoi p I 16 Sa/xiai; p G | 'h^ovaa/.fjfi : ^^/ b d c h | juaAn^m; p 1 19 rcSr dnoaxokmv : dnooToXixfj f, >■ d h p r | 20 iyiu : ^fitls G | 6taTaTt6ftf9a G ( 21 doi>;.ovff -f- vfidiv d I rfe > G I ^»- > b f h I 22 dtiaaxakiav + t^^ /*- xltjoia^ vTthf G FRAQHENTA ANASTASUNA. 69 adfi(iaTOV elxoftev Srnttovgylaq Xor/ov ^eiv, rfjv 6e xvQiaxrjv dva- ardasmg. rrfv 6k fie/dXijv k^Softdda xaaav xal ttjv fttr* txvttjv d^tlxoHittv, OTi 7) fikv Jidd-ovg kcxlv, ^ dh avaCxdctmq, xal XQ^^^ didaaxaUag, rig b xa&cbv xal dvaoxdg, rig 6 6vYX.ci)Qi^aag xcu dvaat^aag. rijv dvdXtj^iv aqrfBlxmCav 6ia x6 xtgag xf^g xaxa 5 Xqioxov olxovoftlag. xtjp jcsvxsxoox^ dQrydxmaav 6ia x^v xa- Qovolav xov aytov xvev/iaxog. xrjv yevd&Xiov aQyeixmoav dia xb i» avry yewijd-fjvai xop xov &aov Xoyov Ix xf/g xaQ&tvov. xrjv ixi^pavtov aqrydxfoOav dice xb iv avxy dvd6ei§,iv yevia&ai xfjg XqiOxov B-eoxrjxog iiagxvgifiavxog avxm xov xaxgbg Iv xm ^ax- 10 xlafiazi Tcal xov xagaxXqxov kv siSsi xsQiaxsgag vxoddsavxog xolg xt^&toSai xov itaQxv(fTj&ivxa. xdg ruiigag xcop dxoaxoXatv dgyel- xmoav ' diSdoxaXoi yag vfimv elg Xgiaxbv ysydvaai xal xvtvfiaxog aytov vfidg ^§[migovxa xov xvgiov xtjv v^gtv eaxdgag dh ivxogtftxovvxeg, 0x1 didmxev v/itv avdxavOtv xdiv fied-ijfiegivtov xoxanf T^v vvxxa' aXsxxgvovatv dk xgavyfj dia xb xijv wgav evayyeXl^tod-ai xrjv xagovolav xtjg ^/ligag tig kgyaoiav xmv xov ^panog tgryatv. el fi^ dvvaxbv iv ixxX-qola xgoUvai dia xovg 26 1 inix^tv b, in^ev f | ^xei, ij dh xvpiaxf/ p* j 2 n&aav tfid. p | 5 rijv a f p r C : rplrov t^v b d G | xara : eig G \ 5.G xara Ap. : ;{t> h | 6 nevTB- xoax^v : v a r I 6/7 (fi« r^v n. — UQyflrataav > d, i. ni. r^/r Xifiaxov yev- niair dfyetxaaav d* | 8 9sov b | r^? + aylaq b | b,'9 ro initfdvia f | 9 ini- ^vtov p cf. fragm. IX : -^aveiov a r, -^dvetav d h G, -^dviav b | yBvia&ai urddtiSiv h I r^ff + rov G cf. C { 12 napiatioai G | rdSv + ayimv G | 13 xal ^ r I 14 if/iac P I 15 ev/ctff (nQvixov evxag b)bdrC:-f'<^cAfpG| Tfirg X. F«rp «. ivory r C : y (TQit^g p) x. s' x. H-' a { p, T^iri/g x. i'xv^g X. ivdrtig (r^t #' b) b d h G (ivvdr^g) | 16 dX£xxQO d G | 19 xvfftoq + Xiyop b | txxtjv a p, e'xtijg d h | ivrdx^v a p, ivvdxtjg d, ivar^S h I 20 xexlvtixai b | 21 dvaaefiuiv G i. m. : nagavofiwv G i. t. | xov ^ G I 22 vitXv d h r C : ^(ilv b f p G | fffxtQiv^Sv r G | 23 vvxxav b I xfovy^g d h | wfav + ixelv^v G | 24 napovaiav : napptjalav h' | 25 el : xal f / a f G j dwuTOV •{• Jh h \ npoaievai f r G w FRAGMENTA ANASTASIANA. xaxo:tlorovg, xar olxov yivioB^co r) cvva^iq, fva pirj tloiQjTjtfU tvoe^tjg elg IxxXr/otav aCfj^oor. ov yaQ b roxog tov av^Qmjtor aytdQei, aXik' 6 ar&Qmxoi; rbv tojcov. ica> ovv doi^eTg xarixotOt TOP TOJiov, ^tvxrdoi; iazto dia to fii^tjXcio&ai vx avTcov mq 5 yag ol i^tJot hgtli; ayiaQovOiv, ovrtog ol ivccytTg fiialvovatv. 1 6. C. A. VIII, 42. 43. Quaest. XXII p. 260. 'Ex TcSv oJioOToXtxcov Aiard^toav, 'E^riTtXetoH-w 61 Tgira xovaglo}i'. k^ajcxlat^j} dh Iv toJ k' avxov Ixu vjtb 'Jo)dvvov [vo€] Tvfil ta ^ggi i xt)q vvxxbi iv xty 'logdimj stOTafiol- ef4£ivev 6h Ccv t^fiti' iv TfS xoofioi xtjQvaacov xb svayytXiov x^g ^aoiXeiag xcov ovgavmv xai O'Bgajrtvmv jiuoav voaov xal JtdOav (laXaxiav iv roJ Xaai, ^mg tyivno Ixiuv X(i' xal f/tjvcov y . iv dh T

      p r I avva^fiq r | 3 xazixutai a d p G : xaztxovoi b f r 1 4 G | 13 /<^v -^ xal d t h \ Xiyw/itv b | 14 ovdi r I 16 t}v : that d e h | liixavaatdvri r | 16 dSixlav h ', 17/18 xetl ov — ttvTov > r C FRAGMENTA ANASTASIANA. 71 ioxavQw&rj ^afavrnd- xd-' ^ftdga g' mga g x^g ^(tigag xal xfjg aB^rpffig id'. dvioxT) 6k kv xgiij/itQco ^agnovdl ^(ttga a' Sq^ g' x^g vvxxog ' xal v rj/idg xtj- gvaoBtv ijtl xtp ovo/ioxi avxov /itxdvoiav xal ttg>eaiv afiagximv. dvsXi^^ 6h Uaxdov i mga &' xfjg r/fitgag. Hanc particulam legi in codicibus Vaticano 423 f. 404'— 40s' et Parisino 1085 f. 240, qui earn Anastasii Quaestionibus, et hie immediate, adiungunt. Cotelerius earn in Patribus apost. ed. Clericus 1724 I, 197 e codice Regio 1789 edidit, Pitra in luris eccles. Graec. hist, et monumentis 1864 I, 301 e codice Vaticano. A. lacoby in libro: Ein bisher unbeacbteter apokrypher Bericht uber die Taufe Jesu 1902, septem codices, sc. Parisinos 854, 932, 1085, Hierosolymi- tanum S. Sep. 34, Bodleianum 206, Laurentianum plut. 56, 13, Vaticanum 423, ad earn recensendam adhibuit (p. 13 — 15), eamque aliquo mode ad Didascaliam apostolorum pertinere demonstrate conatus est (p. 3 2 — 3 5). Mihi earn librarius ad Constitutiones apost. V, 18—19 vel VUI, 33, ubi festa Domini recensentur, addidisse videtur. Cf. Theologische Quartahchrifi 1903. Ut nomina mensium indicant, particula in Aegypto composita est. Similiter narrationes etiam alias legimtur, ex. gr. in Chronico paschali p. 546 ed. Migne (PG 92) verbis prae- euntibus: Ilegl rijg ytvvi^aewg xov xvqIov ^/idiv 'Irjaov Xgiatov xov dXrj- &1V0V 9eov rinwv xal xov navaylov avxov /ianxiaftaxog xal xov owxijqIov avxov naaxa avvxofioq di^yijaig. Menses vel dies particula traditi hi sunt: Choeac XXIX = December XXV, Tybi XI = lanuarius VI, Phamenoth XXIX — Martius XXV, Pharmuthi I = Martius XXVII, Pachon X =■ Mains V. Textum repetii lacobianum, nisi quod in fine particulae pro Ilaxwv Y, quod omnes codices habere videntur, contextum respiciens emendavi 17. i, codices a me inspectos sequens numeros semper litteris expressi, non aliquoties verbis, nonnulla verba uncinis [] indusi, quippe quae in pluribus codicibus desint ac fortasse a librario addlta sint. EniTOMH TOY BIB^ l^N AIATAI^N T2N AH" A, AUASKAAIA TQN AFIQN All HEPI XAPISMATSilS 6 I. Tov d-eov xal aoor^gog tjfi(ov 'irjCov 1 evae^elag tj/iti^ xaQadiSovrog (wat^Qiov xai dalovg te xal "EXXrjVaq elg kitlyvofatv tov svb &SOV JtaTQog avrov, xaBmg avzdg gnjOiv eu; rrjQla tov xiaxevadvtcav j^IkpaviQoacd oov t 10 xoig, TO Igyov, o didcoxdg ftoi, TsXeuoaag", xa t

      , eig agovOtP' xav d-i ovdhv avTOvg ddixrjatf Ixl aQQcSOTOvg x^ xaXcog i^ovCtv"' 2. TOVTOiv rmv ;|ra(>eJlot JltgtJlaxov^'x£g xal nxgol dviaxdfitvoi"' xal xoi fttv drd-loxavxo 'Javvf/g xal 'lafifigtjg, xn de !J6*r«5 xai Kai'dipag. 7. ovxcog ov 2& jtavrag 6vOtojtfI xd Ofjfitla, dXXd fidvovg xovg tvyvojftovag, dtv xal xo'p"' tvdoxtl 6 &£og ijtixtXtlod'ai iSvvdfttig og olxo- vofiog, ov Tf7 Tcov dv&gaixmv l6xvi\ dXXd rfj kavxov ^ovX^iJti. 8. xavxa di m 4/6 'lovint'on; . ."E}.}./](}iv v ! 5 ov ni n v | yap > n I 8 vnateovovaiv : vnotaaafxat f | 10 ^ot^dovfXfroi v, /io^9ov- ftivovi a ! 14 T9 . . ivffiyfla a cf. C | 16 tovrmv f I 17 fJyfi t f, corr, f* j 18 TttaTfvaovair v i 27 i:iiTfi.fia9ai o 9e6i ivioxfi a | 28 avrov a | 29 4ni : f /f a I ro a V I 30 toiaixa f n 74 EPITOME JL^Y^fiev xa 6ia t(ov OTjfitlcoi'f ixei ovx iariv ri'&qcoxoc xtartvaa; 6ia Xqioxov tov d^sov fffioJr tig avrov re xa\ tor axQai'xov aiioi jtaxiga xa\ xo xavdyior xal Ci(ooxoi6r avxov xi'ivf4a, og ovx itXrjfpe „xitQi6iia Jtvivfiaxixoi'", lo. avxo Tf yaQ x6 axaXlapiViU 5 xoXvd-iov aos^elag xa'i JtioxevOai &idi ^fovri xal aXt/&ti'r5 xo^^^^f*^ loTi ifaov, x6 XE ujtoQQltpai x6 iovdaixor xdXvfifia xal jrioxtvoci, OTi evdoxla &eov n jtgo alcovotp (lovoyei'^g ev vaxi'grp xatg<5 h xag&ifov yeyivvrixai 6ixa bfttXiaq uvdQOii xa\ oxt ijto/Lixtvaaro (og avQ-Qcojiog avtv af/aQxiai, „xXiiQcaoai: xuaai' dtxatoovvfjr" 10 xi)v xov vofiov, xa\ oxi olxeia ovyxf^Q^iOii xal ^ovXSj oxavgor vx^fietvtv ahxvvTj? xaxatfQovf'jCag d-tog (oi> Xoyoc, xai ori dxi&avt xal ixdtfTj xal avioxfj 6ta xgtmv rj^eQcov xdi f/fxd r//»' dvdoxaow ta>g xtOOaQuxovxa ijfitQdiv xagafislrag xolg dxooxoXoig xai -xxr/- Qcoaaq xdoav 6idxa§iv, av£XJ]g)d^ ix' otptOiv caixmv XQoq to»' 15 dxoOxiiXai'Ta avTov fi^for xal xaxtga. ii. o xavxa xtaxevoac, ovx <^xXg, aXXa xgloti xai xXrjgo^ogia, xdgiUfUi stXt^tv dxo tov &-SOV, d/aavxoig v xa arjf/ila xal xa xigaxa xgivixoi xtra xSv xtoxav fjij a^tatf^ipxa h'tgytlv dia- 20 (foga ydg loti xa tov &sor ;(ctp/(J//«Ta xag' avxov 6ia Xgtoxov xal xov aylov xvtvf/axog 6t66(4(va, xdi av fiiv tlXtjiag f} yi'owsog tj dtaxgioems xvsvf/dxmv" i) xgoyvmoiv tc5i' fieXXorxan' f] Xoyov Maxtixov i^ dviS,ixaxlav rj iyxgdxeiav tvvof/ov. 13. xal ydg Mmvaffg „6 toC 26 &fov dvO^gwxog" ir Alyvxxcp ixtxiXdiv otjfJtla 01' xaxtxijg&rj t n | 10 riji' > v | 15 ^raJ > a I 17 xov > a | 18 ri sec > a ; 20 ian a n C : fiai f m v 1 27 n^o^i/rov ; ddek^pov a | 29 yo- (ia(i)9 n | 31/32 Tia^ddo^a n v C : + atjpteta f m, -\- atifieia *«tl xifaea a CONSTITUTIONXJM APOSTOLORUM 'VIII. 75 cfig>6TeQ0i XQoq>fixai xal og fikv agxisgevg, og 6k ^aaiXsvg. 15. „xai hrra xiXidSmv vxagxovamv aylcov iv 'lOQarjX xmv (lij xafttpdvtcop ydpv ry BaaX", fiovog *HUag iv avroZg xal 6 rovrov fia&jjr^g *EXta0atog B^avftcetoivQyol ytyovaCtv aXX ovTs'HXlag tov olxovo/iov lAfidtov i§efivxTijQiOs g>o^ov/ievov ftiv tov d-eov, ov xoiovvra 6$ 5 dijftela' ovTB 'EXicaatog rbv tavrov ftad^tjrijv q>QltTovta tovg xoXtfdovg vxBQBlSev. 16. aXXd ydg ovre AavirjX b aog)dg dev- XEQOV QvO&eig kx atoficcrog Xeovrmv, ovde ol tQslg xcddeg ix trfg xa/itpov TOV xvQog h^ovdivmoav rovg Xoixovg xmv ofiog/vXmv. ^xlaravro ydg, oti ov t0 olxela dvpoftei xmv deivav xegieyivovxo, 10 dXXa x^ xov ^sov layv'C, xal Ofj/iela ixexiXovv xal xmv dvoxtgrnv dxrjXXaxxovxo. 17. ovxovv ft^dtlg vficov kxatgiod-m xaxd xov ddeXq>ov, xov xgogttjxijg y, xav d-avfioxoxoiog' el ydg do&sli] fojjcixt xov xiva elvai axioxov, xegixx^ Xoixbv icxai rj xmv iftjfulmv Ivigysux. 18. xb fihv ydg elvai evos^ij ix xfjg xov xivog 15 evvolag, xb 6h d-avftaxoxoibv ^x xfjg xov ivsgyovvxog dvvd/iemg' dv xb fihf xgcoxov avxovg rmdg bga, xb 6k devxegov i^ebv xov ivBgryovvxa 61 dg xgoeixo/iev alxlag. 19. ovxovv (iijce ^aaiXtvg i§ovd-evslxm xovg vx* avxbv axgaxrjyovg, ft^xe dgxovxeg xovg vxipeoovg' fit] ovxmv ydg xmv dgxofiivmv xegixxol ol dgxovxec, 20 seal ft^ ovxmv Oxgaxijymv ov Oxa^ijatxai ^aOiXtla. 20. dXXd firjdh ixlcxoxog ixaigiod-m xaxd xmv dtaxovmv ^ xmv xgsa^vxigmv, /trjTB fixfv ol xgsoPvxBgoi xaxd xov Xaov' ig dXXtjXmv ydg koxiv ri cvaxaOig xov Ovvad^golafiaxog. 21. o xb ydg ixiaxoxog xal ol xgeafivxBQol xivmv slciv isgelg, xal ol Xa'ixol xivmv tiai Xalxol' 25 XM xb fihv ilvai XQ^^^^^vov kg>* r/filv, xb 6b dxoaxoXov 1} Ixl- axoxov ij dXXo xi ovx hg)' rjfitv, dX£ ixl xm diddvxi ^sm xd XaQUtftara. 22. xavxa fikv ovv ixl xooovxov Blgija&m 6id xovg d§tm9ivxag x a | lijg : TOV v | 9 nvpog + ^vo&ivrsg a v | 11 anexiXow v | 16 atj/isltuv : Savudrmv f | 16 ivvolag m n | 17 ngwxov : + slq f * I avtovg > a | 20 ne- pirr^ D I 21 ret fiaalleia v | 22 nQtafivxiQcov . . diaxovwv v | r<5v sec > a | 28 inl TOO. > n I 29 ^ dStatfidrcav > a 76 EprroitE xai BaXaofi 6 tov Bfcag b iiavrig jtQOKprfthvaE dvaoB^fjq m» jtcl Kataxpaq 6 ipevSoji'VfJog dgxifQevg, xokla rfe xai 6 dta^oXoq liju xai oi dfi(p' avTtv 6aifiov£<;' xai ov jrapa tovxo {xixfOxiv aiTOfc t^Of^siaq ajitv&rJQ, dyvola ydg slot xtxaXvmiivot 6t' ixovctm r> xaxdt'oiar. 3. dfiXov ovv, oxt oi doe^elg, xav jtQwptjxtvtooiv, ovx dxoxaXvxxovai 6ia x^q xgo^nlag T^r eavxcov aoii^ftap. ovd'i ol dalfiovaq ix(idXXovTeg ex xijg xovxtov vxoxoiQtjaemg 6oi(o$tj- aomat ' dXXrjXovg yctQ cutaxtaOi, xad-dxtQ ol xdg xcudtctg ydXanoc h'fxtv ijtidtixi'Vfisvoi, xai xovg jiQooavixoi'xag avxoli; djtoXXryovaiv. 10 4. ovxB yoQ ^aaiXtvg dvcat(ii]g jiaatXtv^ hi vjidgxtt, dXXu xvpavvo:, ovxa InLoxoxog dyvolgi 1) xaxovola xBxitopiivog exi ixlaxoxoc card', dXXit ifievdwvvf/og^ ov yiagct &eov, dXXa xaga dv^Qwjtmv jiQOf^Xrjd'tUf dig *AvaiHag xai Sftfialag iv 'fOQOTjX, xai ^dixia; xalj4xlag ol Iv BafivXmi'i tpevdojrQoqfjxai. 5. dXXd ydg xai Ba- 15 Xadfi 6 fidvxig xtficoQlav txiOB 6iaq)d'f:iQag xov 'logaqX kv xai BeeX- qeycoQ, xai Ka'iaq>aQ vOxtQOV avxoq>ovsvxTjg havxov yiyon, xcl ol vloX 2xfva ijrixBiQovvxeg dalfwvag iXavveiv vx avxtor xgav- (ittxlat ytvofttvoi i(fvyoP djtgexotg, xai ol ^aotXilg xov 'logarfi xai xov 'lovda don^ijOavxii xavxolav xt(iwglav txioav. 6. dr^Xov 2(1 ovv, (DC xai oi ipfvdaiifvfioi ixloxoxoi xai xgsaj^vxfgot ovx a- ^tv§,ovxai xfjv xaga &£orj dixtjv ^tjO^rjOtxat yag avxotg' „Kd pvv v/uTg ol Isgtlg ol qiOvXi^oinig fiov x6 ovofta, xagadotam vfidg dg Offxxyijv mg Stdtidav xai *AxLav, ovg dxexijydvtot ^aOiXtvi Ba^vXwvog" , dig g:ijaiv ^hgffUag 6 xgoqirjx^g. 7. xavra 6i if>a(ifr 25 ov xdg dXtjf^ttc ytgoqifixsfa^ i^ovO^tvovvxeg, tofitv yog avxag xax' inljivotav /Acot' tr xolg balotg ivegyfla&^at, dXXd xo ^gdaog x a I o rot; heatp > n { fidntii; 1' v | 3 iveattv n v | 5 Xffo- (ptlTfvovoiv V I 0/6 ovx dnoxa).vnTovai cf. quae adnotavi ad Anastasii frag- mentum XIII | 8 xti&dnfg -f- xai a m v | Jiaideiai v | 13 ij.ijft n, ti/X n» ] 14 oi > a ' IS piavTtjg a f v | 17 oi > a v | ix/idk^.fiv { \ 18, 19 'lovda . . 'lapaijX n | 20 xttl sec + oi f n I 21 na^a -f tov a , 22 ol pr > v | .iL,oviei : fit/ (fi'- Ittoaovxfg V CONSTITUTIONUM APOSTOLORUM VIII. 77 jiya^og hvp ^ficov XQog.TjrsvaavTtQ ov xaQt^ireivav savrovq xotg axoOxdXotq ovxe vxegd^ijCav xa tavxmv ftezQa, xaixoi d-so^Xslg ovxsq. 9. XQoeqiilxevaav dl xal ywatxeg, xb fihv xaXaibv Magia rj Mamcimg xal Uapmv d6BXrj, (lexa 6% xavxijv Ae^^mga, xal fisxa xavxrfv ^X6a xal 7ov6ld; ff fikv hcl ^malov, ^ 6lh ix\ Aagsiov 5 xal jy fii^xtjQ de xov xvqIov XQoeqt^xevae xal 'EXiaa^lx ^ ovyysvrjq anSx^q xal%wa, xal Ig)' rjumv al ^iXhcxov ^vrfixxigsq' dXX' ovx ix7jQ9t)aav xaxit xcov avSgrnv avxai, dXX' iqivXa^av xa Wia fiixga. 10. ovxovv xal kv Vfttv xav ywri xiq ^, xav dvrJQ, xal xvxq xoi- avnjq x^Q^^oq xivoc, xax£tvog)Qovelxm, Xva kx avxm Bvdoxfj o it» d'Boq. ,^Exl xlva" yog, gnjalv, „ixi^Xiy>a>, aXX ^ ixl xov xaxeivop xal ^{fvxiov xal xQiftovxa ftov xovq Xv/ovq". JIATASEIX TQN AriQN AHOSTOAQN IlEPI XEWOTONIQN dIA innOAVTOY, in (it), ^fia xolwv vxdgxovxaq rjuBlq ol drndsxa xov xvglov 15 axotfxoXoi xaade xaq &eiaq Vfttv hneXXofis&a 6iaxd§eig xegl xavxbq IxxXijaiaaxixov xvxoVf av/ixagovxoq ^filv xal xov xijq „ixXoY^q ax£VOvq" navXov xov awaxoaxoXov rjficav xal 'laxci^ov xov ixi- ax6xov xal xcov Xoixdov XQea^vxigaiv xal xcov kxxa diaxovatv. 2. XQcoxoq ovv ky<6 q>Tjfu TlixQoq' 'Exloxoxov x^^QOXovsla&ai dia- 20 raaaofuu, coq kv xolq xgoXafiovCiv ana xdvxsq diexagdfted^a, iv xaoiv oftsfixxov, agtOxov, vxo xavxbq xov Xaov ixXeXtyftivov. S Exod. 15, 20. — 4 lud. 4, 4. — 6 IV Reg. 22, 14; ludith 8. — 6 Luc. I, 2. — 7 Act. 21, 9. — 11 les. 66, 2. — 17 Act. 9, 15. 8 r^ /*. nakmbv z C : tdi ft. 7ia}.aidi m, ro/v fi. naXaiwv f n v | 4 fiwaiwi V I Jefi/Swea b m C : dsfidippa f, de^ogga a n v | 5 nexa TavTrjv b cf. C : /iex' awr^v a m n v, fiez' avrag f | oXdax n | lovS^& f m n | 9 rvxei a v, rvxot f | 10 ?v' f | 11 (p^alv > n | xaneivitv + xal tiquov a f in | 12 Xoyovi : subscr. didaaxaXla rwv aylwv dnoaxoXwv negl xaQia/itttiav b m | 13 xav -{- avxwv b m partem I subscribentes | 14 nfQl xfiporovicov > v | dia ''InnoXvxov habet etiam f | 15/16 dnoaxoXoi xov xvplov p | 17 vfilv p | ixXoy^^ f r V : ixxXrjalaq b m n p | 18 llavXov > r | 20 g)r]fxi v C : > rel | 21 iv xols npoXafiovaiv v C : > rel 78 EPITOME 3. ov ovofiao&^VTog xal dgedO^iVTog OwsXIhcov 6 ia6(; afta zt5 ytQea^vregifi) xnl xol^ naQovGiv l:ti6x6xotg ir tjfj^Qn xvQtax^ awevdoxeltcOf b 6e Jifjoxgivoc xajv loutcdv kQcoxaxco to XQhO^ xIqiov xal xbv hxov, tl avxoq iaxiv. ov alxovvrat tlq agxovxa. Ti 4. xai IjiiVfvcdvxcov xdktv igarrdro, il (lagxvQtlxai vjto x€iVxa>p d^tog thai xijq (itydXrig tccvxij^ xal kafixgag rfftnoviag, tl xa xara Tt/v &ig B^BOv avxta tvai^etat> xaxfoQ^oxai, si xa ngoc dvBgwxovc dlxaia jiUfvXaxxai, fl rd xa^^ iccvxov xaXcoc (pxox'Ofirjatv, tl xa xaxu xbv ^iov dvtJtlXrjjtxos. vjtdgxd, 5. xal jtdvxcov dfta xaru in dXi]U^6tav, dXX ov xaxa xgokr/if-Hi^ (iagxvgtjadt>xa)v xotovxov ixvthv $lvai, dtq hcl dixaoxij &i(5 xal Xgiaxqi, jtagovxoc dt^Xadrj xal tov dr/lov jrvivftaxog xal ndvxmv xc5v dyicov xal Xtixovgyix kx xglxov usiov that, > dxatxtla^ayoav ol xdvxtg Ovvfhjfia, xal dovxsg Jtgod-vfiatg axoi'- t6&a)6av. 6. xal aim:nf/g yBVOfitvrjg fig x(3v Jigcixoiv kxidxoxcov afta xal dvclv ktlgoig xXtjqIov xov B-vOtaOxrjgtov eOxoig, xmv loiJidn> ijtiaxojtmv xal jrgfO^vrxigoiv Gicojtri xgootvxof/t'vmv. xm 20 6f 6iax6va)v xa &Ela ivar/yiXia km xf/q xov x^fQOTOiwvfxivov xi- ^aXfjg dvhj(xvy(iiva xaxsy6vxmi>, Xtyira> xgbg 9 tov IV (v). Evyr] y^fiQurorutg i^xiGxojruv, I. ,/0 d^eog xal Jtax^g xov xvgiov t/frnvlrjaov Xgioxov, 0 xarii^ Tc5r oixxtQfdSv xal d-eog xdcrjg jiagaxXTfitwg, o ii> v^njXolg xar- 35 otxcov xal xii xaxttvu ig>ogcov, 6 ytvcoaxmv rd Jtdvxa xglv ytvi' aetoq avx(ov"' 2. av 6 6ovg ogovg ixxXf^alag did Xoyov x«(«^*^ Cov, 6 xgoogloag xe djt dgxt'/g yivog dixatoi' l^ lA^gadft, dg^ovxai XE xal hgtiq xaxaax^aag, x6 xt dyiaofid aov ft^ xaxaXuim' 8 I Tim. J, 4. 2. — 14 Mt. 18, 16. — 28 11 Cor. I, 3. — 24 Ps. Ii2. 5. 6, — 25 Dan. 1, 42. , • 1 xal dpeaBivTog > r 1 7 fvoffietav avtdi p | 9 vndpxft '■ vntartp r | 11 &fai xal Xp. : A'p. reJ &sw p | ittj).a6ri -f ^ov f^iov xa) nctTphif p | 15 Ti&v p^fia axahtt'iatxai p | 17 yirofihtji n p | 18 xal m C : > rcl , i rd I 27 Tf : zo b | 28 xal lepets > m p CONSTITUTIONUM APOSTOLOKUM VHI. 79 aXtixo'VQyrftov, 6 axo xara^oX^g xoOfiov evdox^daq ip olg yQerioco So^aa&ijvai* 3. xal vvv kxlxee t^v jioqu aov dvvafiiv „rov ^ye- liovixov Jtvevfiarog", oxeg 6ia rov tjyanijfiivov oov xaidog 'lijoov JS^iCrov dsdciorjOai rotg ayloig oov djtoaxoXoig, ot xa^ldgwiav tfpf ^xxXijalap xara xoxov ayidofiarog Cov etg 66§av xal alvov 5 adidlBixxov xov opoftaxog Gov. 4. xagdioyvoSaxa xdvxmv, dog ix\ xov dovXov aov xovxov, ov k^eXd^co tig ixiGxox^v Cov xrjv a/lap, xai aQXteQccrevsiv 601 dfiifixxmg, XBixov(fyovvxa vvxxbg xal ^fiigag, d6iaXelxxa>g xe IXdoxsc&ai x

      tivai o/iaQxlag" xaxa xijp ivxoXrjp Cov, didopai xXi^QOvg xaxd xo xgoaxayftd Cov, „Xvhv xe Jtdvxa avpSeCfiov" xaxd xrjp i^ovClap, ijv sdcoxag xolg dxoaxoXoig, sv- oQsaxelP X8 col Iv xgaoxijxi xal xa&ag^ xagdla, xQocg>iQOPxd CM „6cnrjv svmdlag 6ia xov xaidog cov 'lijcov" XqiCxov xov 16 xvqIov fl(icav, fted-* ov cot do^a, xgdxog, xifirj Cvv dylm xvtvfiaxi vvv xal del xai elg xovg alcovag xcop dUopmp' dftrjv. V (xvi). JIsQi XBiQOXovlaq stQsa^vxiQov. I. 'Eydt o q>iXovfiepog vxo xov jcvqIov 6iaxdccofiac vfilp xolg ixiCxoxoig' 2. IlQeC^vxeQov x^tgoxovcov, c5 ixiCxoxe, xr^v x^^aXijg hxixld-ei a^xog, xov xQec^vrtegiov xagecxcoxog coi xal xiSp diaxopaw, xal kxevxcfiepog Xfye' VL E'6y(f^ %eiQoxoviaq jtQsc^vxiQov. I. KvQte xavxoxQaxoQ, b fiaciXevg ^fimp, 0 did XgiCxov xd xdvxa dijiitovgryijcag xal 61 avxov xmv oXatv xqopocop' Ixl^Xsipop 26 xdk vvp kxl xrjp dylar cov kxxXtjCiav xal av^cov avxtjp xal xXij^xjvop xovg h> avx^ xQoeCxmxag xal 66g dvvaftip xQog x6 xoxiap avxovg Xdycp xal eqr/co xqog olxodoftijp xov Xaov Cov. 1 Eph. 1, 4. — 2 Ps. 50, 14. — 6 Act, I, 24. — 11 loann. 20, 25. — 12 Tit. I, 5. — les. 58, 6. — 18 Mt. 18, 18. — 15 Eph. 5, 2. — 16 Act. 4, jo. — 26 Sap. 6, 8. — 28 I Tim. 5, 17. 1 i^ptr^aw b m I 8 nvevfiarog + aov f | 6 Sbg > b m r | 8 xal p r : rov i \ 10 nvevfiaii + aov f r | 18 didmxaq b f | 16 Soia > m | 20/21 inl zijg xe^Xfjs > f I 21 inixi^eli b | uvtw f | 22 eixoftevog n | 23 tvx^ ■\- inli \ 24 navTOXQttxwQ b m | 25/10 xal 61 avtov — diJi^v > v | 26 xal tert > b | 28 Iqyw xal Xoyto b 2. xai fjttde Ijti Tov dovXov gov tovtov tov rpfj^fxp xal xQtoti roi* x/Lt/QOv jtai'TOi; tl^: ^Qeo^vrtgiov Ijridod-ivra xal tftJiXrjOov citw jti'tvita /apiTOc xaX ov/i^ovXiag tov wxiXan^dvtod-ai xdi xv^i^rh xov Xaov GOV iv xa9aQ^ xagdia, ov rgo^top iyitldti; ^xi Xaitv ixXoyrjc oov xal jiQaoha^ac, Mcavatl aiQiTiaaO&ai ^QfOiivriQct ov<; ijiXfjOaq xVBVfiatoq, o.tg)£ IfixltjG&tli; ivigyrjiiarmv Infiaxixn xd Xoymv 6idaxxtxcav iv jtpaoTjjri jraidtu'jy Cov tovtov flXixQii'wq Iv „xa&aQa Stavola xal tl-vxfj if^iXovotj", xal xaq vxig rof Xat oov hgovpylaq a/ioiftcaq ixTeX^ 6ia tov Xgiarov gov, fii9' or aoi (}o| xoJ Of^ag abv ayloa xvtv(iaTi sic tovc alojvaq tc3v alwvtov' lifi^ VII (xvii). UtQi xftQoroviai; t\tax6vov. I. '£^03 4>lXutjtoc diaraaaof/ai' 2. Aidxoi'ov xaraOTijctiq, oJ ijtiGxoxe, ixi&eli; aiyroi xac ;(f?pa^, jrapfOrcoroe Goi xavToq roi' jigtG^VTtglov xal tcov diaxovojv, xal ixev§d(jti'Oi^ Xeye' VIII (xviii). Evyi] /upoTor^ttfli dtttxorov, i/O B-tog, 6 xavToxgdrcoQ, 6 aXrjd^tvoc, 6 dif)ev6rjc xal „xXa T(5v elq xavTaq Tovq kxtxaXovfiivovg at" Iv dXrjd^da, ,,0 g^o^tgoq 1 ^ovXalq, 6 Gox6v gov ixl tov 6ovX6v gov" Tov^e, tor xgoxttQtLyOfttvov aoi eh diaxnvlav, xal xXtjGov ovtov xi'evfiaxf^M xal 6vvd(inx>q, tog exXtjOag 2tiqavov tov xgWTOfiaQTvga xt^ fiilitjTTjv Tcov xa^fidxcov xov XgiGxov Gov 3. xal xaTaiimoov avTov, f^agioxoig XuTOvgy^aavTa xifV iyxfiQiOd-tloav avTW 26 xovlav axgixTwc, afiifixxmg, dvfyxXtjToe, fid^ovog d^tofdrjt ^aft-fiov 6td x^q fteaiTelaq xov Xgioxov Gov, xov fiovoyeioig vi GOV, fit^' OV Got do^a, Ttfiij xal ai^aq avv aylat xrevftari Tovg alcovaq zcov atmvmv ufii^v. 6 Num. 11, 10. — 8 II Mace, i, 3. — 16 Rora. 10, 12. — 17 Ps. 6>,j lob 9, 4. — 18 Ps. 142, 1,-20 Ps. 30, 7.-22 Act. 6, 7. 1/2 x^iOft X. xi.. n. : xXtjptti tov Xaov aov navtitq r | 3 nvev^iaroi f 1 avfi^ovktlai b tn I 4 inidfi; b tn n r | 6 Moiad b | aifir^Qaa^ai b m 6 laxixdiv b, corr. la/xaTixd/v pr. m. ut videtur | 13 ^nt9ei? + *^* v | aoi' 15 fvxi) -\- inl h | 17/28 roi.; imxaXovfih-ovg — dfi^v > v | 18 flaaxom -\- Ttjs r I 19 xal ivivTiaat r. S. tj/luvv b C : > rel | 26/27 aov viov 27 aot > r | rfofc — ai/Sag : ti/xtj xal doqa xal npoaxvvtjoi^ r | xtfx^ > ; 28 dfi^v > b doxologiam abbrevians vocabulo aitovatv lineatn tcmiina similiter saepius infra L CONSTITI'TIONUM APOSTOLORl'M VIII. 81 IX (xix). IIsQi ysiQorovitt>s dutxftviiJayq, I. 'Eym Bag^oXofiatoi; dtccrdoooftai' 2. Jiaxoviaaav xtt&iarwv, ■maxojte, ixi&^CHq avrfj rag x^^Q^?> ^aQsOtcoTog Ooi tov xqbo- ?t'Tf()/oi' xai Tcov diaxovmv xai rcov dtaxovicatSv, xal tr'^o/jsvog 'get-:- 5 X (xx). Ery^i] Y.fiQororutii. rlinxoi^idai^c. I. '0 &t6g, 6 aloiviog, 6 Jiaxijg rov xvglov ^ft(3v'lt]0ov Xgiorov, b dvdgog xai yvvaixog dijfiiovgyog, 6 Jtktjgcooag xvevfiarog aylov Magia/i xal Js^ffcogav xai ^Avvav xai X)X6av, 6 (ti} dxa§i(6aag zov liovoyBvij Oov vlov ytvvrjd-fjvai ix yvvaixog, 6 xal h rfj 10 'Sxijrij TOV (iogrvglov xal h' xm vaoj xgoxetgiodfitvog rag g)govgovg rmv ay'i(oi> Oov xvkcop' 2. avzbg xal rOi^ ixide ixi zr/v dovXtjV 'iov ti]v6b, TtjV Jtgoxiigt^ofiivrjv slg diaxovlav, xal dog avry Jtvevfia 'iyiov xal „xa9^dgtOov avTfjv dxb xavvog [loXvOfiov Oagxog xal nvtvpiaxog" xgbg to ixaslatg ixixeXelv avxr^v xo kyxngiod-iv avxfj 16 Igryov tig do^av ar,v tmI Ixaivov rov Xgiaxov Oov, fitd^ ov ooi Witt xal xgoaxvPTjOig ovv ayUo xvevfiaxi slg xovg almvag xdav alcovcov dfirjv. XI (xxi). IJtQi yfiiQurot^iitq istodutxot^ov, I. 'Eym Oa)[tag diaxdoaofiar 2. 'Yxodtdxovop );«(>OTor<5i', co 20 ixiaxoxs, IxifhjOfig ix* avxov xijV X^rpa xal si'xdfiepog igelg' XII. Eiyj] yf-iQOToriae vncotimxdvov. I . Jtaxoxa d-ei, dijfiiovQye ovgavov xai yfjg xal xdvxatv xcbv Iv avxofg, 6 xai iv xtj axrjvtj xov (lagxvgiov xovg veatxogovg dva6tls((g Twv aylmv cov axevcov ifvXaxag' 2. avxog xal vvv 25 Ixi^Xb^op Ixl xov dovXov aov xovds, xov xgoxsigiO&ivxa vxo- didxoi'ov, xal 6dg avxm xvtvfia dyiov xgog xo lxasla>g iq)dxxea&ai xtov Xfixovgytxcov oov axtvwv xal xotdv xb &iXrj(id gov 6ia 9 Exod. IS, 2o; ludith 4, 4; Luc. 2, 56; IV Reg. 22, 14. - 14 II Cor. 7, I. — 24 Num. 3; I Paral. 9. 1 dtuxoviaTjq b v | 3 aJ fniaxonf m \ aov n i (5 '/fiQ. : inl ;rf*po- Tovia r I 8/18 6ri(iiovi>yo? — 0/M'/»' > v 10 xal > f r | 11 taq b f : xovq ni n p r : 16 do^a b f C : ;) d. m n r | 17/1» ru/v ai dfii/v > b- 1 19 yjift. : /.7« '/jiQorovia b | 23/2 twv iv — ufiijv > v | 24 ciJr^ r , xal > f r , 26 oov ::- r I 27 rc5 r FCXK, DtDASC. ET CoXSTIT. AP. II. 6 82 EPrroHE jtuvzfKi 6ta rot; XqiOtov gov, fttd'* avv ayiqi xvBvpuxzi etc rovg aldtvag xi XIII (xxii). 7Ji:(*i tm Mi'aYVfoGTi/c xafUGTarai, i:iridi66vt 6 oxojtov. ovdi ytiQ x^'Qo^fT&lTai. XIV (xxiii). JJn>i ('t(u I. 'Eyto 'Idxto^og j42.q>alov dtardocci Qorovhtxai, YvoifirjQ yaQ rovxo xai I'jd Inii^ioQ iartv, (bg ofioXoytjoag to orofia m xai (iaOiXicov". 2. iav dh XQ^^^ avxa jtQiO^VTfQOV rj 6iaxovov, ynQoxovilrai fiij jr6/poTOi7/#-£)(; aQjraOtj tavroj d^ica ofxoXoytav, 6 xotovxog xa9atgtlal^a}. ov, T^v Xgtoxov 6idxa§tv ,,xal iortp dxUi 16 XV (xxiv). 'O m'Tfk .'x^ I. 'Eyd> 'Idxm^oq l4Xg;ulov diaxdom Tovtlxai, ,,i:tixctyi]i'" yag „xvQiov ovx TO i:ia&Xor, ovx ixl dtafioh] xor /< 20 XVI (xxv). fjfffi I. Eaym At^^otog 6 ijrtxXTjS^eU &ca xnGOo/fai. 2. X^'iQ^ ^^ yjtQOTortlxai, < t^aXe xov di'dga xal aroffQdvfaq xal an oixeicov aQtOxa kJtsiiiXrj^Tj, dtg 'lov6l^ 26 xaxaxacoiofj^m tig to x*}Q^^^*'- 3- * oft6C,vyov, ftij jiiQTiviG&co. dXXi XpoJ'i yaQ jrdQ-T] ^od-' ort xai ovyyrjga dt>&Q{ yaXivov dgyofieva. 9 Act. 9, 15. Luc. 2, }6. 14 I Tim. 5, 8. — 1 2 avv b p : + tw f m n | ayito + 00 Toiv altut'tuf > p, t. al. dftiiv > r I 6 av ofio^vyov -\- «vT>/^ r x(iivtTu> n 27 01 CONSTITUTIONUM APOSTOLORUM VIII. 83 XVn (xxvi). 'O avrdq srsgi i::ro(fxiaTvSr. I . 'EjtOQxtOTrjg ov x^^Qorovelxai, tvvolag yag txovalov to ejc- tx&Xov xal x^Q^"*^^? 9-eov 6ia Xgiarov hxifpoirrjOu xov aylov jtVBVfiarog' 6 yag Xa^cbv xc^QiOfia lafiarcov 6i axoxalviptcog vjco ^sov avaddxwrcu, ^vegag ovarjg naoiv xfjg h> avtco jraptroi:. 5 2. lav 6\ XQ^^^ yivrixai avxov els knlaxoxov ^ xgea^vxegov ?} iiaxovoVy x^tQoxovttxai. XVUI (xxvii). Sfnoivoq xov Kavuvaiov ^std noGoiv ssttoxojtiov otpslXei yeiQOXOveTG^ai i:xiaxosioq, I. Kceym ^(icov 6 KavavaXog diaxdoGofiai vfilv, vxh xoaov lo wfielXu x^igoxovtla&ai hnloxojcog. 2. vxh xgicov tj 6vo kxiaxoxcov o^lXei xtigoxovela&ai. iav de xig vxo svbg x^^Q^xovrid^ Ixi- CxoxoVf Tcad-aigtLod-co xal avxog xal b x^^Qoxov^aag. 3. iav 6s dvdyxj] vxo kvog xaxaXd^y x^^QO^ovrjd^^vai dta xb ftrf dvvaa&^ai xXelopag xagaysvio&ai, diary/iov opxog tj aXX^g xoiavx^g ahiug, 15 y>rjg>iCfta xofii^ic9-a> xijg Ixixgox^g xXeiopaiv kxiCxoxatv. XIX (xxviii). Tov a{>xov xavoviq ixxXtiaiaaxixoi. I. 'Exlaxoxog svXoysl, o'ux evXoyslxai, x^iQo^ovel, xgo<(g)sgsi, evXaylav xaga kxiaxoxmv Xaft^dvei, xagd de xgsc8vxiga>v ovda- (icog. ixloxoxog xa&aiget xdvxa xXijgixbv d^iov ovxa xad-aigiaecog 20 xXrjV ixiaxoxov' fiovog yag ovx olog xe. 2. xgeo^vxegog svXoyst, ovx ivXoyslxai, ivXoylag 6ix^xai xaga ixioxoxov xal Cvfixgso^v- xtgov, (oOavxmg kxidldatoi ovftxgBO^vxigm' xf*(>o^£T£?> 0^ Z*'PO- xovel, ov xa&aigsl, dg>ogi^Bt 6e xovg vxo^e^tjxoxag, idv cboiv vxivd-woi x^ xoiavxxi xi(ia>gla. 3. didxovog ovx tvXoyel, ov 25 didoiCiv tvXoylop, Xa/i^dvei de xagd ixioxoxov xa) xgeo^vxigov, ov ficatxl^H, ov xgoag)tgei, xov 6s ixiaxoxov xgoasvsyxovxog i} 1 6 avtoi > r I 6 n&aiv b C : naarji rel | 6 tlq iniaxonov xxk. cum sequentibus construxit b | 17 . . ^ b f C : ^ f ^s . . jj e/? rel l 8 Kavavaiov + didttt^iq b I 8/9 inlaxnnog . . . intaxoncav f | 10 noatov + iniaxonotv f | 12 ittv : f/ f I 13 xal sec > b | 14 xatalafioi b | 17 xov avtov x. ixxL : xegl xttvovtov ixxXtjancarixwv Si/icavog tov xaravaiov v, qui ante hoc caput aliam scripturam inserit, Si/ibfmn ; 26 Tjf T. xi(i(o(fitt > a I ou : ovdh a ; 27 ov fianx. ov : ovdi a | npoa^egft + oAA' ovxe fianxi^ei a j npoasvsyxovvog {-viyxarxog a) h. I. v C : post npeafivx^QOv rel 84 EPITOME rov jtQeo{ivteQov, avzo^ Ixi6l6mai tot Xac wq 6utxovov(i£Vog (tQevoiv. 4. ToJr 6e aX dtaxovov Igyov 3toif/Oai ovdevl ^gor- 5- ^ ((XX* ovdi ti Sv xoiovoiv 01 XQtG^VTegoi 5 dXX* i) Tov g:vXaTT€iv rag i^vQag xai i§vx; TiQOtg iv xd) fia:itl^sa(kat rag yvvalxag 61 xoroz d^oQiCfii vxodidxovov, avayvoacrrp>, tap dt'y XI xoiovxov, fiTj jcaQovxog xgta^t ovx ?gf(JT«' dgioQiGai ovxe firjv di'tr/voia 10 xoviCGi,, ov xXtjQixov, or Xatxov vjttjQtxi XX (xxx). TIbqi ti^ruQyoir xr '0 avxos ^f40iv 6 Karavalog dtaxdc jiQo bI^ 6taxQog)Tjv xSv Xot:t(5v xXtjqixcov xai 1 XtlQf^v xdi xmv hv Jtfvla l§,exc^o(iivo>v hgimv tloi xai xdiv avxotg IsvxijQexovftit XXI (xxxi). 'O ttvrdg rrfpi :rt{ I. Tag ytsQiaaivovaag iv xoTg /ixMxixoU 20 rov ipiiGxonov 1] xmv XQtO^xxtiQmv ol did} xXrjQrp, xq) IxiOxoxcp (liQij xiooaga, xm . Tw 6tax6vm (ligij 6vo, xolg dt aXXoig, vxodi ij tpdXxaig »/ diaxovloaatg, (idgog ^v. 2. ajtodsxxov iv(6mov\ov &£ov", ^xaaxov xtfi 25 rd^tv ij ydg ixxXtjGia ovx dxa^ag, dXX' ei 23 I Tim. 2, 5. 2 didxorog fniaov i. f, diaxovog hpiatv a 1 i^iuxovoi > a I 5 n | xotovt f ni I ov6i : 7} a v j 10 x).Ti(ttxi5 . . laixto v | 11 12 o : iyto o v u avtog > a ,' o Kavaiatog ',.■ drtai^Xfuv xai Aexardiv v . 18 ngoxofil^ea^ai v | r At- • V ! 15 ?.oi:x a ' 17 vntifievovfiivwr n, vffi l*^ 6 avTog ni-fjl n. v (praemittens nf^l 7iepiaevo\ ti'/.oyiwv b f m n, > a 19 ^v xolg /u. > a | /u b fm n , 21 rw sec > v , rp/a m C : dvo rel | 22 iti(tog 5-V rcl, b Tt5 diaxovot fii^og Kr i. m. pi detiir correctum ex ^arrov ' 26 didaaxakta : 6tdd oticni nt(>i xfigororidSf xtd ttipwv ixx).tjaittau> CONSTITUTIONUM ArOSTOLORUM VIII. «5 r. nAYAOY TOY AFIOY AnO^TOAOY JIATASEIi: UEPI KANONUy EKKAH2:iA:i:TIK. 6. kav di xiq dalfiova exij, 6i6aGxiG&m (itv xr/v 20 evGi^eiav, (ii) xQOGdexiG&CD 61 elg xoivmvlav, XQiv.av xa&aQiG&y- 3 I Cor. IS. 9- — 16 Tit. 2, 9. s- 1 UavXov : praemisit ix x^q ^l^).ov t v | aylov : aynaraTov m s, > f I dno- aroXov > m | didra^ig v | 2 ntpl > m | xavovcav > v, + ^/''fff 6 a m i 4 in. xal itQsafi. v C : ngta^vtigotq xal dtaxovoig b f n ! 6 xavovwv + Jifpl xmv npcirojg nQoaegx^f^^vtav x<5 fivaTtjQlat v tanquam inscriptio j ixQUixwg ngoo. : ngoaepxoufvoi a | nQoadvtBq v | xw + ayio) a | 8 rf : efi ni n s t ] TiQoatvtyxovtsq a | eruroZf > f ra s t | 9 avxovq : avtuiv v ' ll'Xiq »/ v | 11/12 iQwxaa^w — dovXoq ff v (nisi quod habet 6 deanoxr/q) C : ei fttv niaxov dovkoq vnapxti bfn, >amst! 12 xvgioq : deanoxtjq a m s t | iav : f / m ! 18 */ rffe > a m s t ] 14 {J b n C : f ?)7 f V, > a m s t ; 15 fvzocpioxfiv a ! 16 ^fi + o dvijp m | dgxtlv f, ditxda&ta a | 17 kavxoiq (avxoTg a) : + xal aauppovflv b f n | 18 vofjLt^ w C : iv v. t, ivvofxmq rel ! avxuiv v | 20 di v C : > rel I 21 xa9apta!>siT] b f, -a&oitj n S6 EPITOMK 7} jtavoad^fii tov fiaorgoxtvaiv i] ajio^aXX4a&a). jroQi'rj xgoaiovoo i] jrctvoao&^fo rj djto^aXXtod-co. 8, eid(oXojtoioi ptQootmv ij xai- oda&oi }} dxofiaXXtad-oj. 9. r ovvatfrrjait Xcoffai otpemg rj xoddiv tj oqvI&cov tj yaXdHv ^ ijriQiQav, kxyafiehro avTffV rofico ft 61 [iTj, djcoiiaXXbO&m. iar dl xai niGTrj 6ovXqi avi'atp&if, '" 8 Luc }, 14. 1 xaTsn(lY>i b v 1 r a iM t I .i(foaiaatt b | 3/4 tiioiXonotoi — tinoff. : in fine capitis 1 , 4 npoo/|| : jiQoafiij b t a*, Ttpoatjet a, + jj v | 5 fiova/^o^ a | kovdenntxttji; b n | 6 ij IvQiaiiis > b f n I 8/lU arfiancuri^s' — dno^. > t 8 ju^ sec : /iijrfe b v 0 , 9 dpx, 6i : dXX' dpx. v ' rot; Sid. oil/. '• ''V* '^"^^ ^'^- fvrdi b f n I ifi9- fttvoi( a I nfit^o/ifiog : -j- ovr b, ^^v m n I 10 de > a ' d^firtonotoi n ' 11 ^7iaoi6og : post d^^My. m s i, > n o/kaytayoii : post j.wrai b \ daxtfO- 'foyoq 4* *t ovti(ioxpktji v | dar^. — &t/pfnaoiiloi : tjiot 6 xaraAairaYiav dy Toi<; alaxpolg lor 0ior avTOv m, > s t | fidrtu; &tj(ifn. : post fddyoi n | 12 Tttpidfifiara tt. > b n t notuiv -f- ^ tpoQiiiv rj v | 12/13 cvpi^oXodtddxtfH b f n I 1* oififux; a b n C : oiffwv f m t v, oxpay s | ^ nodiuv > b n ? yaXuiv ij initp, > n | 16 ovv : 6% \o \ 6i : ovv n, > v ( 17 nakkax^i b 1 19 21 TitOTOi — dnofi. : post ^ritiidSafifv vel finem capitis t i 19 ft : idv b u Joi^Ar,!' a b n C : dovki/ iaiiv ( m s v ; 19,20 navada9^ > v veJ politu erasum est | 20 i).tv&i(ittv a b n v : iktvd^i[ia f ra s t | ixyaftfiroi a (^yy.) ni s t C : yttfithm b f 11 v | vo/tijfioji; a [ 21 idv dh xal niaxfi (.iiorf 1 b) — d.lofla?./J(j&oj b f n : : - a m s t v CONSTITUTIONUM APOSTOLORUM VIII. 87 xccvcdo^co ij ajto^aXXia&m. 14. iXXrjvixoTg tie ed-eoiv i§,axoXovd^<5v ij lovda'Cxofg ftvB^oig 7/ (tBxaxi&ia&m 7) axo^aXXio&m. 15. d^iaxQo- fiovia el rig xQoaxBixai ^ xvvrjyloig i} inxodgofuxolg aycoaiv, 7} xavcda&a> 17 dxo^aXXea&m. 16. 6 niXXoav xattjxelod-ai rgia Itj/ xarijxda&m. el dh 63tov6al6g rig tj xal svvoiav ^xii ^*P* ^^ ^ XQ&Yfia, XQOCdtx^o&co, on ovx o XQOfog, dXX 6 rgoxog xgivetai. 17. 6 diddoxcav il xdL Xaixhg thj, sfixeiQog d(isvoi xQooevxtO&toaav el 6i xig Xoyov 10 Tcaz^XV^'-? yivexai, XQOTifiTjOdxcoaav xov igyov rov Xoyov xrjg ev- oe^eiag. 19. xtaxbg rj xiaxtj xolg olxixaig tvfievcog XQOCtxixcDCav, xa&(bg xal kv xolg xgoXa^ovOi diexa^afie&a xal iv raXg ixtOxoXalg ididd^afisp. A, nETPOr KAI nAYAOY TSiN APISiN AnO^TOAi*N AIATAtSEI2:, 15 XXIII (xxxiii). IlfQl aQYittg (favXvtr. I. 'Eym DavXog xal IlixQog diaxaaoofied-a Igyd^to&ai roue dovXovg xivxe Tjftigag, ad^^axov ds xal xvgiax^v oxoXa^ixooaav xfi IxxXrjCla did xijv 6i6aOxaXlav xijg tvGe^elag. xb (uv yag adii^axov elxo/iev dijfiiovgyiag Xoyov ix^iv, xrjv dl xvgiaxijv 20 8 loann. 6, 45; les. 54, 13. — 12 Eph. 6, 9; Col. 4, i. 1 t&eaiv rif b f n I M^saiv > a | 2 ixetad-ia^ta a ! 2/4 Qsazgofi. — ano/itt?.)Jad' a ra s t | 6 ovx o : ov h \.\ dkX' 6 : dU.a a b n t i xQlvftai : yiverai f | 8 6i6axxoi navzei v | didaxtixol a | 10 igyov : ^pyov f s t, ro ipyoxtiQOv m \ si : iav b ■ 10/11 koyog xatiixriasvai f m s i 11 yiviftai b 1 nQOttfujaaxm b v | 12 mazog : nag n. f | evftfvws + fvxofiivoig v | 13 dietd^afiev m | 14 lUxpov : prae- misit ix xov avxov r\ pi^liov a i xwv ayiatv an. > v | 15 didxa^iq v 16 nepl d. dovkwv b f a : n. dpysidiv d. et ante Ilexpov 1. 14 v, nspl dpylaq t, IlfQl xov ifvXdxxtiv i'xaaxov ra|iv xal keixovpyiav m, > a s ; 17 nhgog xal Uavf.og m s t v | diaxdaaoftai v, Siaxdaaonev a m s t | 18 6ov).ovg : Xaovi m t, Xa'ixovg t | ad§^atov 61 xal : xo a. 6h x. x^v v | 20 ernofttv > b | }.6yov : XQonov m s t 88 BFttOME I avaOTtioKo^. 2. T»)i' (nydXrir h^dopidda naaav xai xi/v fttr' «iTr,ri affykixmoav o\ dovXoi, oxi tj (i'ev jtii&ovq ioxiv, it dt ajjuorat/Hu;, J xal Z()f/« didaCKaXlftq, r'u 6 xaBmv xaL ai'ttoxcv; i] ric o 6v] XcoQfjOcc^ i] xal dvaOTt'/Oag. 3. Tt^r avdXfpptv dgytlTcoOfW 6iu rd^ 5 jrfpas tf/g xazd Xqioxov olxoi'Ofiia.;. 4. xi/V JitvrtjxooTfjt' ugyii- xoaoav diet rijv AaQOvalav xov ayiov jrvevftaxoii xt/v 6co(tij&tl(kir xotg Jtioxtcoaoiv eL XgiOxov. 5. xtji' xdJv yeiefHiojr logT/^Vy dgytlxcoaav dttt to h' aihij d:tgoad6xijzot> X"Q^*' ''<*''? R*'^(jw;r f V I 4 >/ V C : > rcl I dvaaia^ ni 6 oixov. diaataafwq m j 6 6o9fiaavn\ < 7 Xifiatuv-\-'lTjaoiv b | 8/9 rftrf«o#«i rtnV tt'ri^J V 9 iidoai^ai + 'fo' b f n, + to t yfiv^&^vo* a i Ir/aoiy rov X^. > m s tov > a I 11 Qeotfariwv in s t 1 12 Xptarov : vlov v 1 16 v/ttSv : iffttSy avTcJv t i 15/16 xariortjooty a m v C : xttttaiciSiiaav b f n , vftdg : avtovi\ ^j««C a V I 17 UQYihutoav post fia(tTvQ f, + '■«'5»' fox' *■?< X^v V I 19 n. fi>xuiy ■ n. xat(ju}v ;rf>offf r;(ct>r v, loyo^: xctl airia r«5» ta^div fl fv/ai f, > m s I 20 rpln,,- wga^ xtl. i | ivdiii v i 21 idiitpn v C : iG:ti(>4 rel I dkfxTOffOtpwvit; n v {d/.iXTQvo'p.) : -ipwvlai rel [ tv;fn{>a m s tj 22 ^jucti' : ^fiiv h n, v/ias f. > a | 23 tfitt/^ i \ dnofaaii m n I vnb b > 1 24 xvQtoi >• a I f*TVi f «»f > s t o > b, o Xg. > a | A'p/aro? 4- xtti tvyei T^f n>.fV(jav ai/xa xal i'rftup i^txeev v cf. lo. 19, 34 j 26 ivvdttfy; f tit m s t [ on -f ^>' ahfi b t n r« > a m s t | ixtxlrrixo s t CONSTITUTIONL'M APOSTOLORUM VIII. 8l> ^izTOvra t^v roXfiav rcSv dvoae^cov 'lovdalcov, fit/ (pigovxa tor xvqIov xrfv v^Qiv 6. ioxeg^ de evxaQiorowreg, on rmlv avd- xavaiv idcaxs tvxxa' 7. dXtxxQv- ovcav 61 xgavyf] 61a, x6 xrjv Sgav svaYyeXt^tod^ai xrjv jiagovaiav x^q tifiigag Big igyaaiav xmv xov gxoxog Igycov. 8. bI (trj dvvaxov 5 tv exxXtjala xgoUvat 6ia xovg dniOxovg, xax olxov awa§Big, oi htlcxoxs, iva (iTj tlaigxijxai svas^rig dg ixxXrjOlav aOt^dov. oi'x 6 xoxog yag xov dv&gcoxov a/ta^et, dXX' 6 av&gwxog xov xoxov. 9. iav dh doe^tlg xaxixcoGi xov xoxov, ^svxxiog Ooi eOxm dice x6 ^i^rjXmo&ai vx* avxmv. cog yag ol boioi hgeZg ayid^ovGiv, 10 oSxmg ol Ivceytlg fiialvovCcv. 10. bI dh (itjxe iv oixcp Sfta (47jX£ iv ixxXrjOl^ awad-goiodijvai dvvaxov, 'ixaOxog xag tavxal y>aX- Xhm, dvayiva)axixa>, xgoOBv^BG^m, tj xa\ afta 6vo rj xgetg. „oxov yag iav coOi", gnjoXv 0 xvgiog, „&vo ^ xgelg ovvrjyfiivoi iv xol ovofiaxl fiov, hxBl sifu iv (iic

      a m s t | fis^tj/*. h t V C : xa9tifi. m s, ^fisptvdiv a f n | 4 rf^ > v | xgavy^g i \ 5 el fi^ xi/.. : inscripsit banc sectionem ntpl xov /117 eta€pxfo9ai fig ixxXtjalav aipexixwv sv§aa9ai i n, negl rov /it/ eiaigx^a&ai niaxov tlq ixxktjalav dnlatiur v, nepl Tonov evx<^v a | 6 ngooiivai b f v a"^ | 7 das^t/g . . evas^wv m , 8 ayid^ei xov avO-patnov v i 9 iav — xonov > b | rfi : ovv i \ xaxe^ovat a (pevxtiog f : tpsvxxaloq rel (ipsvxxaloi t) | aoi > t | saxataav t | 10 in' : oV b I ol >■ a m s t I oaioi + xal a | 11 ovxcag + xa) n I afia >■ a n v , 12 nap' m C : > rel I 13/14 onov — xpelg > a | 14 iav dot : siai v 14/16 avvTjyftivot — ftov : elg x6 ifibv ovo/jta avvtjY/iivoi finer 6 xvptog a ■ 15 6v. (iov : ifiio ovofiari b | niaxog xxL : inscripsit /itxa tlvcav evqaaltne SeX a I 16 /uijrc m s t C : (itjdh rel j 16/18 ov yap — npoaevx^odto > m s 18 fi^te t C : fitjdh rel \ xig : xi v \ 18 19 xig — axoxog >• t ; 19 ntatbg - dnofiaXhio&ioaav > b f n »0 EPITOME XXV (xLii-XLiii). Thtti nvtiitoavvvtr, I. ^EjttrfXiiu&oj di TQira rcuv xixoi/JTj/xh'cov Iv ifmXfioii xd jt(^oa(vxaTc 6ia rov 6ia rgtcSv rjfitQtai* iytQ&tvra, 2. xal h'vaxa (Ig vjtoptPifOiv T(ov jtiQiovTov xal r(5v xexotpijf/ivcov, 3. xat 6 TiaoaQaxoOTct xara rov jiaXaiov xvxov xal yffoiarjV yuQ ovra^b Xabi inivHTjOi, 4. xai iviavata vjttQ (ivtiai; avxdJr. 5. xai it- dooBto kx xmv rjTa(»;|roVr<»i' avxoli xivrfiiv elq dvdfivtjaiv avrtor. (xLiii.) TavTct dl TtfQl Bi^ot^oip Xtyofjev. X(q) yag doi^imv ia» xh xov xotifiov dqig JtirrjOtv, ovdav ovrjaugavxov. 2. to yiig xigiovxi 10 kx^QOv Tjv xb &(lov, dtjXov oxi xai fitraOTocvxi' „Qv" yoQ „eau 1. *Ev di. xalg (ivdaiq, avxwv xaXovfisroi (lixa tvrtt$iaz torw 16 m9-£ xal c dvi'dfitvoi xai jigfO^ivtw ixig T(St^ fiETaordvxfor. jrgto^vxegoi yag xal didxovoi Xgioxov rxdgxorui^i i>//q)iiif o^tiXsTk xduTOxa xal xgoq tavxovg xa) Jtgog txdgovg, ^^i^M dvt'tjO&t rovq dxaxTOvvxag I'ovO^STtlv. 2. Xiyti 6i ij ygatpy]' „0t dvvdoxat ^vittadtig eiaiv oivov (lij Jiivixatoav, 'iva ptij xiovxt; 2" ijriXttOcovxat xfjg Cfupiag xax og&a xglvciv ov ftfj dvyan^xai ovxovv xal ol ^TgBOfivxsgoi xal 01 didxovoi fifxa xov &{6v ro o Deut. 34, 8. — 10 loann. 7, 18. 18 Prov. II, 4. s. 11 Ps, 10, 7. - 12 les. 62, XI. 1 ff. ftvtjfi. h i n : Ti. Tt5v xfxoiftrjfiivatv i, n. »otfjit/9^vtwv t (i. m.) 7t. tiiiv tjfjik^iav Tiuv xfxoifjtr/fievwv Tioiai ^nafXttv lifl v, > ni s I 2 d^ C : >■ rel I 8 6ta ror > n dia sec > t vel potius delevit | 6ta zpttSv r),n. : Toiij/Liipov V I tvuTfi V 5 TfaaaQaxoara : tiunxoara a (?) s t (in litteru tfjiuxo desinit t), aafiaxoata a' | fiwaijV a s | ovTtuii post Aaog a f ] en(v9i]0l 6 ).ubi V ^TttntvOtjOfv a f n ftvij/xtig a | xal > m s ( 7 /;f : em6 a | arrofcj ci'rtiJj' V I 9 dog n, dw a | vvi}aft a I aitbv a b f s v C : avxwv n, avtovg m lit Jijlovazi a n \ ov : ovSh f j 11 na^' ax'ttji : na^ict r«u 9fw v ; xvpio^ m s C ; &fbi rel | 13 7it(tl tov ftif ft. b f n : nf()l zov xakfiaSai xoiii X?.tjpi>eovi iv taT^ pLVt'itmi twv xexoi/iijfthmv v, on dvfarrai npfo^ivft cl 'C,uivzs<; vTitp rcwr ftiTaaravtwv a, > ni s | 14 nvij/tiu>; a m s 1 ftfr' af i IB Xqiotov > f i 18 dvraa9ai a, 6vv m $ dvvonat V, dvvanni m s i 21 ovxovr a m s C : + xal ol iniaxonoi b f n v | Siaxovoi + ovr lois imaxonoig a I xov pr > a CONSTITUTIONUM APOSTOLOKUM VIII. 91 jtavxoxQoxoQa xal xbv ^yaxrifiipov avzov vlov dwdorai vxdg- XovGi rrjg ixxXfjClag. 3. tovto 6i qpa/^ev, ovx tva fitj xivcaoiv, dXXoiq yag ovx eaxiv v^QiGai to vxo &tov yivofttvov elq stJ^QO- ovvtjp, dXX' i'va firj xaQoivmOiv. ov yhq ebtev rj ygaqir (i/j jtlvsiv oivov, dXXa xi (fujoi; „Mrj jtlvsiv olvov slq lii&ijv". xal ndXiv' 5 jAxav^ai qivovxai kv x^^Q^ ^oi' fie&vaov". 4. tovto 6h ov xegl xcav hf xXijQco ftopov ^aftiv, aXXd xal xtQi jtavxoq XaXxov XQ^- oxuxvov, ig>' ov kytixixXijxai to ovofia xov xvgiov rjumv 'IrjOov Xqiotov. xal avxotg yag tXgrjxai' „Tivt oval; xlvi ^dgv^oq; tIvi co}6iat xdi Xiaxai; tIvo? xeXcdvol ol 6g)&aXfiol; tIvi ovvxglfjfiaxa 10 diaxiv^g; ov xcov hyxgoviC,6vxa)v kv olvm xal xaTaCxojtov/itvanf, xov xoToi yivovxai;" XXVII (XLv). II%q\ tvSv diioxoiiivaiv did stiariv, I. Tovg dtatxoftivovg 6ta jcIotiv xa\ xoXiv kx xoXtmg gitv- yovrag 6ta to (lefivrjc&ai tcov Xoyoiv tov xvglov xgooXafi^dvtod^B • 16 ixiOTdfiivoi ydg, oxi „t6 flip xpevfia xgo&vfiop, ij di o«p§ doO-ep^g", dxo6i6gdaxovai xal x^ dgxaryrip twp vxagx6pxa>p xgooUvTai, tpa dvB^dgvrpcop kq>' havtotg to opofia tov XgiOTOv 6iaxrjgrfiaHiiv. 2. ixixovgelxe ovp avxolg xa xgog xdg XQ^^*^?> IptoX^v xvgiaxfjp xXijgovpxig. 20 5 Sir. 34, 27; Agg. 1, 6. — 6 Prov. 26, 9. — 8 lac. 2, 7. — 9 Prov. 23, 29. 30. — 14 Mt. 10, 23. — 16 Mt. 26, 41. 1 vlov -)- xal TO navayiov avzov nvevfia b f n | 2 niataiv m s | 3 ovx : xal b ? i vno + tov a b | yeyev^fievov a | 4 ntelv b f n | 5 dkla — olvov > a, dU.a ixri a* i. m. | nielv b f n | /li&riv + tovriaTiv etg xoqov n | 6 tpvovaiv n | x^Qolv a | /itd-voov b f n C : tov /u. rel. | 7 ^a/itkv fiovov a f | 8 lov xvQtov : xvglov tov 9eov m s | 9 eip7]xs m | S-ogv^og a m s C : 9vpv^ot rel i 10/11 zivi a. fiaxev^g > v | 11 ivxpov. v, /Qovit,6vt(uv a m s | xaTttOxonovfiivaiv v C : -axonevovitav b f n s, -axonovvtatvi m \ 13/20 > n I 18 TifQi — nioTiv > ra s I dia + ^^*' s | iia nioTiv : > a, + xal a ; 17 ro >• b ? | ngo'tevtai b ? j 18 i• a | avTolg a | TT/g//- aatatv a | 19 tag xpf'*^? a b v C : j^pf/av f m, ttjv xQ- * I xvgtax^v n?.. a m C : TOV xvgiov ^/idiv 'Itjaov Xgtaiov ixnlrjgovvTeg b f v xi.vi;. TovTO de xoiv)j navxfc xaQayytlAofiiv, Ixaarm ifjftivtir tfi avTOj do&ilojj ra^ii xa'i fiij vjitQliaiviii' rovg 6{Hty;'\ !> or ydg itatv r/fihtQot, dXXa xov {^tor. „'0 dxovcov yag vfuSi'^r fptjoXv b xvQtoc, „^(40v dxorei xal o kfiov dxovoiv axovtt top (UtoaTflJLaiToc fis' xal 6 v(i(i? a^crcor Ifjl af^ettt, 6 di ifti dBiTi^'iv u&tTtl rir djtoortlXuvxd fit". 2. ei yag rd dxf^i'xn ysi'oftiva tj^i tvTa§lai< d:ioO(uC,{t, oioi> ri'§, rjfi^ga, ijkiOi;, 0iXi]vtj, doxga, Qtoiitlc, 10 rgojtal, (jfjvts, t^doftddit;, ijfiigai, atgai, xai dovXfvtt tjJ dtmi - i^ilCt] Xg^itJ^ xatd TO tlgrifuvov ,'t)giov eitov, o o6 jcagtXtv>>: r xai jrdXiv jngi rf/Q ^aXdaat/q' „'E&iiiTjv di avry ogta, ^igt^n: xXEt&ga xal jtx'Xag, flyra rft oiV?)' f^XQ' tovtov IXtvOij xa) nvj rjieQiiTfOi/'- jtoOm fiuXXov vfxelc dtf^tlXtrt or6ty roXftai' xagaxiVtOh lu Tfoi> vfttv xard yi'oifirjv Ueov jiag' Tifimi' ogtOf^ti'Ttov; 3. di ixtidfj jtdgigyov ot xoXXoX xal rovxo i,Y^oat*to elvai, Ovfiii 61 xdc T«gf £c xal T/}r i(p IxdoTO) xftgorovtett^ xagaxtvttv toXftdUiii, i s | 3 :tU{Utyyl).nfibV m r 4 fiirfiv lihswC: ■\-ivimn^ tdgti Tjj iof^. uvra h ? , rovi «(>| > V I 6 rifihfQoi + koyoi v j yap dxovtar a 1 i/nuf yap, ftjaly o x. 6xuf\ b ? I vfitjiv {vfilv n) post xvQioq ( I 6 rel I 12 xal ndhy — Txipi^tls > a ; negi9fi<; ; sl m, 4- xal b ? I 13 (Itiov a m n | rf»/ m n | 14 oviiv diff/lftf b ? 1 f^^^ f m 17 <){ > .1 f I TT/v > f I ixdoTPv a | kxdarr] yjiporoi-la f | 18 /»•«( CoiTff b ? I d^iw/iUTu -j- Ttt b . 19 txoiv v 20 /^iv > a | »fov a v Tov *. rel I iua7if() + xrcl f | Kopeltai a v C : v>\o\ Kofi rd , nafu i n CONSTITUTIONUM APOSTOLOKUM VIII. 1*3 <'4lav kxi9-i(ievoi avev 9eov ry ccQxieQcoavvy xal ysvoftevoi ol filv :^vgig)X€XTOi, 6 dl xara rov fisrcojiov XsxQog, xaga§vvovOi 6t xal XqiCxov 'irjCovv xov diaxa^ofiBVOV, „kvjtovoi de xai to xvsvfia TO aytov", axvQOvvTsq avrov xrjv f/agrvglav 4. elxorcog rov IxrjQxrjuipov xlrdvvov tolq xa xoiavra jrQccxxovai Jigoetdoftevoi '> xai XTjv slq xaq i^volaq xal tvxagiaxlaq a/iiZeiav ix xov vg>' cov Itrj XQ1] xQOOOYOfiivaq datficog, nacdiav i/yovfiivrnv x^ aQxteQaxtxijV xifirjv, T/xiq filftijOiv Jtegiixii xov HBydkov agxtegia)q 'lijaov Xgioxov xov ^aOiXioii rjumv, dvdyxtjv Ix^t*^"^ ^^'^ xovxo xagaivioai' „^dtj yoQ xiveq k^txgdxrjaav oxlom x^g taircmv fiaxaioxrjxoq" . 5. Xiyoftsv 10 dt €oq „Majtvo^q, 6 xov d^eov &sgdjicov", m b d^ebg „kvcaxioq kvcojilm mfiiXsi, vXaxxov. si 6i xig xiga xf/g xaga- 66chmg xgoOiivai k^ovXsxo, ^dvaxog ^v x6 kxixlftiov. 7. xovto 3 Eph. 4, 30. — 9 I Tim. 5, 15. — 11 Num. 12, 7. — 11 Exod. 3^, 11. 12 Ex. 33, 17. — 14 Num. 12, 8. — 20 Num. 4. 1 d^lav -\- &SOV a ; d-fov > a | 2 ntglipXtxtoi : r/A#f nvQ avati^tv xnl xtttixavaev avvovg n ! o : oi a | 3/4 to ayiov nvsvfiu f | 4 slxotog m v ti ix Tov a V C : > rel I wv : if/div v, vfuSv tig a z \ 7 fit) XQ'I ^ ^ (itf, i'j,- zO C : ovx ixQ^'" r^' I Ttaidiav a v C : naiyvtov rel ) ^yovfitvoi a v 8 ^Tig : fi Tiff m | tx^i m j 9 tov >■ b ? | eayofiev a m ' 10 onlow > v | avToiv V I kiytousv b j 11 df a v C : rfiy rel | ftwa^g a n | ivcijiiov ivton. n 12 Jipog + Tovb I 13 Si' d6^?. m | 16 tiva dh vno tmv /.tvi'veSv > f n I rdJv > a | 17 xal f v C : > rel | dvrjxovaav v C : npoa- tjxovaav rel | r^g kfitovgyiag a v | 19 nQoUvai n | toTg > b | 20 ngoaifaar codd I ixaatoi a v C : i'xaoTog rel | aantg m n a» : anep a, a? v, wanfit b f I naftiX^^Btaav v (^-tv b I 21 negtyeypafifiivoig b [ it'iTOv «m aQXitgicac Sitfiovni. (axaotr u^ tavzov afiagrluv xal xcaagav ai'aJto^lriTOV xai ov6i rii xiXQto^en ix* avxov elg ^aotXia tdvGojJttfOf. xov JtQoqrTfTrjv. 8. ivigytmiita 5 (Je TJJ jtQa§ei 6i{6ai§iv 6 &edc t« xccrn tov 'O^lav ovx ^r puirfifi^ rac ijrl rfj jtaQavofila tiGjtQa§d/ttvog dixaq' xal 6 Tr^g aQ'itff/O' avvtjc xarafiavtiq xal rfjc ^aoiitlag dXXoTQiog xaTtOrij. 9. ra 0Q^ xoJv ovoptaxtav xai xt)i' lUaifOQim xmv XQayfiaTOiv diixi'vovxa?' ov yag „6 itovXofitvoi" xuq' ifftti ,,knXtiQov Tt)r yjfQot", (ooxbq ixi XTJg xi^6rjXov xdov dafinXKov I. TOV 'JiQo^octfi xagaxexofdfitvtjQ uQcoovvTjt;, dXX' 6 xaXovfievoq t;»fl xov 9£Ov. 10. ei fiiv ydg ftq f^taftoc xis, tjV xal TdS,ta3i; 6ia> a | cue a | 2 lanaatv a v C : do:idaat» b| fTzfondauTO f m a | 3 dvvntp^hiTov f ro + 01! b | 4 ^va(/yE(rrt;)« .1 m I .") Ttl : xai f, iv rut f* | ovx > a | ^v ftihfOfiM f : ^i- fttXtOftii r, fpifif/.iofiui b n. <-'v fie/.fxia/ju} tjyovv dvafia/.rjv m, /»• ftolvoftw a 1 6 f^* nptt^dfifioy a i xal o » v C : 6 yaj* rel | 7 xattattf -f- xal t^g ^wfji w 8 xal >■ m I ^/Atv a i ijyiof O'ai a, t}yvo(Itt a* | yap >> m I 10 x^v tftv ^OQctv a I 11 dftxnovcfi; b v | tjfi<3v 1 12 jf*iptt : ;fpf/ft»' m | 13 aiX* ii dD.tt a 1 11 {.ikv bfvC:>amn| yuQ a m u v C : ;> b f ittano^ H ^^c n I r{ a I xa^fwv b? ) 16 imxeliaai ni | alXa m \ id dxoi.ov9tiaf b v 17 ivfiftufifv -\- npiafitta a | rfi >• x- | 18 dftifOTt^on; b | tV b | xa^^ i 19 lUuxoYiu b I 22 dxax. 6 &t6( f n | 23 ivpavvixdit: : da:tatoixai xvpaynxmif /iukXov dh m ) a^fifpii^wiTai f a» : -iCoyxBi rel | xtvfjv f v 34 xvx<^ f^. ri5 X. h I rc5 > a CONSTITUTIONUM APOSTOLORUM VIII. Il5 avvolg XQoq xivxQa Xaxzl^eiv". ov yag t/fiaq t] rovg imCxoxove xoXtfiovCiif ol Toiovtoi, dkXa tov xmv catavroav Ixloxonov xai TOtJ xaxQoq agxiBgia Xgiardv */ijaovv top xvqiov rifidiv. 13. vjio Mmaimz (ihv yag tov 9eoq:ile dxoazoXoi, vxb de rcav dxooxoXmv iyco KX^ftijg xai iym 'Idxm^og xai avv rj/ilv Sxsgoi, iva (lij xdXtv xavxag xaxaXiymjiBV, Tcoivfj 6e vxo xdvxmv r^idiv xgea^vxegoi xai didxovoi xai vxodtaxovoi xttl dvayvcoCxai. 14. xgmxog xolvvv x^ qnvdu dgxtegevg b (tovo- yev^g XgiOxoq, „ovx iavxm xrpf xi(iT)v itgxdoag", dXXd xaga xov 10 xaxQoq xaraaxaB^elg' og ytvoftBvog av&gmxog 61 rjfiag xai xtjv xvtv/iaxixfjP &valav xgoc^igmv xtp &sm kavxov xai xaxgl xgo xov xd&ovg ^ftlv Sttxd^axo (iovoig xovxo xoulv, xalxoi ovxow Gvv fffilv xai hxigmv xmv tig ahxbv xtxiaxevx6xa>v' dXX' ov xdvxmg xdg 0 xiCxsvoag fj&rj xai Ugtvg xaxioxj] rj dgxugaxixFjg 1» d^ag h:vxe. 15. /axa de xtjv dvdXijiptv avtov ^(itlg xgoOsvtyxdvxtg xata rijv didxa^iv avxov ^alav xa&agdv xai dvaifiaxxov xgo- iX^tg^odfte^a ixioxoxovg Tcal xgsa^vxigovg xai diaxovovg hxxit xop dgi^ftov 16. mv tig rflf 2tiq)avog 0 fxaxdgiog [idgxvg, ovx dxoXtixofievog ^(idiv xaxa xtjV xgbg &£bv svvoinv, og xooovxov 20 x^v d-eo6^^eiav xy xioxei ivedtt^axo xai xi/v tig xov xvgiov ifttov 'irjaovv Xgtaxbv dydxrjv, mg vxeg avxov dovvai xai xtjv ipvxi,v avxov, xgbg xmv xvgioxxovmv 'lovdalmv Xi&oig ^Xrjd-tlg' dXX Ofimg 0 xoiovxog xai xijXixovxog dvrig, „b xm xvtv/iaxt ^icov, 0 xhv XgiOxbv bgmv kx dt§imv xov 9-tov xai xdg ovgavlovg xvXag 25 dvtcpjiiivaq" , ovdafiov qialvtxai xoTg (itj dv^xovOi xy dcaxovia Xgricdfttvog, rj &volav dvevtyxdtv ?} X^^Q^? ixid-tlg xivi, dXXd xd 4 Exod. 28. 29. — 10 Hebr. 5, 4. — 12 Luc. 22, 19. — 19 Act. 6. 7. — 24 Act. 18, 25; 7, sj. 56. 2 ndvtatv b | 3 'Itjaovv Xq. ra i ijfiuiv > a v | dno b ] 4 Mmvaimg a b f n I fikv > a | dffx. xaTeaTd9tjaav b | 4/5 xai Upeig > v 5 SfxarpfTg > a I 6 'Idxtofiog . . Kl^ft^g b | 7 ndXiv v C (C post ndvtag) : > rel marra v | 9 dvayvcSaTai : hie desinit a | r ji > f n | r^ vasi ]> b m ' 12 r(f> 9. kavTOv {avxov C) v C : avtw rciJ #. b f m n | natgl -\- xai f I 13/14 ovxwv . . . twv V C : toiovtwv . . . ovttuv rel ] 14 »(d > v | 19 civ : OS iariv n I ^v > n I /jtaxagtog + o v | 20 ngog : elg m \ 21 dvsffei^avo m 22 l-avTOv V I 23 ^a).X6fxevog v | 25 ovgavlag b | 20 i^vsotyfitvag f ■ 26 dia- voia b I 27 ivtvtyxtov n | t7itTi9flg n ilO EPITOME CONTITUTIONUM APOSTOLORUM VIII. T//5 dtaxoriaq xayna ^Xagaq (itXQi t^Jiovg' ovrm yetQ txQixi re Tof XgiOtov ftoQTVQi rfjv cvragcor a:!roaca^eiv. 17. tl &s ^ktxxo rbv didxovov xal 'Avavlav xov xiaxov dd€Xq>bv alximvrcd xtvv. oTi b fihf xov ivvovxov k^dxxiotv, b 6b k/ih IlavXov, ayvooiiii f> avxol, o Xiyofitv rjfietg. tlxofisv yag, oxi „ovx t«trrc5 xig aQX%ii TO hgaxtxbv a^lcofia, „aXX' i] xaga xov &eov" Xafi^dvei, dtg MtXn otdlx xal 'laxci^, rj xaga xov dgxiBgioag, cog /iagdtv xaga Matom, oi'xovv xa\ ^IXixxog xai 'Avavlag ovx ^ccvxovg xgotlXovxo, aXX rx xov Xgiaxov xgotx^igloB-Tjaav xov agxiegimg xov davyxgixov. _ « 2 Act. 8. 9. — 5 Hebr. 5, 4. — 6 Gen. 14, 18. — 7 Num. 17. 8 Siaxovov + riftdiv b C | G tov > v , 7 rov > b C | Max v | row dp;^. > ( davyxpizov : fifyakov 9sov v, + ^^^ ^o< tovto dtddaxtofifv xal naptyyi ioft(9a n&ai toiq intaxonovs xal dtdaaxdkovg ijfiuiv, 7tei9ea9ai avtoi xal vnoxvntfiv tolq /.oyois avrdtv' avTol yap dypvnvovoiv vnip raJr ipvxi^ t,fiuiv cuff loyov dnodoaorxeg (Hebr, 13, 17), ^ yap tt/i^ ^ npb; ovroi yivofih-t] npog avrov tov Xpiatov xal 9tdv fjuwv dvafitttvBf ixfirov ya eiatv oi ?.6yoi' 6 dxovwv vfi<3v ifiov dxovet xal 6 iexofitvoq vfiaf iu dtyBTtti (Luc. 10, 16). 6 de avtinlnratv Taig vftfTspaig didaaxttkiaig, ftaiJ.o <)6 TOV XpiOTov avTov TOV 'lov6av fiiftijTai xal avv avxt^ t■ L 21. Epidesis. Cf. C, A. VIII, 12, 39. aquam et oleum exhibent, liturgiarr 22—24. Constitutiones apostolorum autem exponentes de oleo silent Ne- VII, 42 de oleo benedicendo loquuntur que Liturgia aetbiopica, quam Ham- et VIII, 29 orationem ad benedicendum raond publicavit, banc sectionem habel ECCLESIAE AEOYFTIACAE. 101 etiam aliis verbis gratias agat, dicens: 23. „Sanctificans oleum hoc tribue (sanitatem) illis, qui unguntur et accipiunt; sicut unxisti sacerdotes et prophetas, similiter corrobora et illos et unumquemque, qui gustat, et s&nctifica illos, qui accipiunt illud". 24. Populus dicit: „Sicut erat, est et erit in generationes generationum et in 5 saecula saeculorum, amen". 25. Episcopus (ait): „Iterum supplicamus Deo omnipotenti, patri Domini et salvatoris nostri lesu Christi, ut concedat nobis in benedictione accipere hoc sanctum sacramentum, ut neminem ex nobis reum faciat, ut omnes dignos reddat, qui sumunt et 10 accipiunt sanctum sacramentum corporis et sanguinis Christi, omni- potentis Domini Dei nostri". 26. Diaconus dicit: „Orate; Deus omnipotens; dum accipimus hoc sanctum sacramentum, robur nobis tribue neque quemquam ex nobis reum age, sed omnibus benedic in Christo, in quo tibi cum illo et cum spiritu sancto 15 (sit) laus et potentia (nunc) et semper et in saecula saeculorum, amen". 27. Diaconus dicit: „Vos, qui statis, demittite capita vestra. Domine aeterne, gnarus occultorum, declinaverunt tibi capita sua populus tuus et tibi subiecerunt duritiem cordis et carnis. Respice de parata habitatione tua et benedic illos et illas. Inclina illis 20 aurem tuam et exaudi preces eorum. Corrobora (eos) virtute dexterae tuae et protege a passione mala. Gustos eorum esto tarn corporis quam animae. Auge et illis et nobis fidem et timorem per unicum filium tuum, in quo tibi cum illo et cum spiritu sancto (sit) laus et potentia in perpetuum et in saecula saeculorum, amen". 26 28. Diaconus ait: „Respiciamus" etc. Et episcopus: „Sancta Sanctis". 18 Dan. 1, 42. 2 sanitatem L | unxisti : -f reges L | 4 illud : -^ Similiter, si quis caseum et olivas offert, ita dicat: „Sanctiiica lac hoc, quod coagulatum est, et nos coagulans tuae caritati. Fac a tua dulcedine non recedere fructum etiam hunc olivae, qui est exemplum tuae pinguedinis, quam de ligno fluisti in vitam eis, qui sperant in te." In omni veto benedictione dicatur: „Tibi gloria, patri et filio cum sancto spiritu, in sancta ecclesia et nunc et semper et in omnia saecula saeculorum, amen" L | populus etc. usque ad finem capitis >■ L | 26 sancta : sanctuarium Ludolf 25— 29. HaecsectioConstitutionibus liter Liturgia aethiopica, Hammond apost. VIII, 13 respondet, pauca vero p. 259. verba cum his communia habet. 28. Cf. C. A. VIII, 13, 12 — 13. — 27. voi qui — capita vestra] Simi- «n«f ^a/<;rj Similiter Liturgia aethiopica 102 CONSIITUTIONES Populus respondet: „Unus paler sanctus, unus filius sanctus, unus est spiritus sanctus". Episcopus dicit: „Dominus cum omnibus vobis". Populus respondet: „Et cum spiritu tuo". 29. Deindc attollunt hvmnum laudis, ct intrat populus, remedium animae suae, 5 quo peccatum remittitur, accipicns. Oratio postquam tradidit. 30. „Deus omnipotens, pater Domini et salvatoris nostri lesu Christi, gratias agimus tibi, quod concessisti nobis accipere dc sancto tuo niysterio: ne sit nobis in reatuni neque in daai nationem, 10 sed ad renovationem animae, corporis et spiritus, per unicum tilium tuum, in quo tibi cum illo et cum spiritu sancto (sit) laus ct potcMitia in pcrpetuum et nunc et semper et in saecula saecu- lorum, amen". 31. Populus dicit: „Amen". Presbyter dicit: „Dominus sit cum vobis omnibus". 15 Impositio manuum postquam acceperunt. 32. ,,Domine aeterne, omnipotens, pater Domini et salvatoris nostri lesu Christi, benedic servis tuis et ancillis tuis; protege, adiuva et sospita (eos) virtute angelorum tuorum; custodi ic corrobora (eos) in timore tuo per maiestatem tuam; exorna (eos), 20 ut quae tua sunt cogitent, et largire cis, ut quae tua sunt credint^ et ut quae tua sunt velint; concordiam sine peccato et ira gr Hcare illis per unicum Hlium tuum, in quo tibi cum illo et ci spiritu sancto (sit) laus et nunc" etc, 35. Populus responds „Amen". Episcopus dicit: „Doniinus cum vobis omnibus". Po- 26 pulus: „Et cum spiritu tuo". Diaconus dicit: „Abite in pace". 34. Et post liaec absoluta est eucharistia. II (x.xxd). De presbyteris. 1. Episcopus presbyterum ordinet; manum suam capili eius 80 imponat, onmibus presbyteris eum tangentibus, 2. Et oret super eum secundum eum modura, quern diximus de episcopis. (Hammond p. 261) etS.Marci: fig na- rijii iiytoi, flf viog ayiog, tv Ttrtvfia nyiov fig byatfjia nvtifiarog ayi'ov. Liturgiae S. dementis vcl Constituti- oiium apostolorum, S. lacobi et S. Chn'sostomi cxhibent: fig ayiog, fig )fv L | 4 ut : pres- byteros ut adiuvet et L | 8 isti servo tuo >■ L | 9/10 competentem — ut : dignos effice, ut credentes L | 11 in : per L | 13/14 et respondet — etc. >• L | 16 solus L Aeth. : > C II, 3 — 6. Ex versione aethiopica. entes, ut presbyterum vel diaconum III, 2 — 6. Similiter Canones Hippo- ordinans manus imponat adstante sibi lyti c. 5 et Testamentum D. n. I, 38 presbyterio atque diaeonis. Ritus Con- probant, cur diaconus ab episcopo solo, stitutionum apost. manifeste aeque an- presbyteris non simul manus impo- tiquitatem sapit atque argumenta in nentibus vel caput tangentibus (cf.ll, i ), scripturis ceteris ad ritum ipsarum pro- ordinandus sit, cum Constitutiones bandum prolata aetatem seriorem in- apost. et Epitome non solum de hac dicant. In his episcopus potestatem re silcant, sed etiam de ordinatione maiorem et presbyteri ac diaconi dig- diaconi idem habeant quod de ordi- nitatera minorem habent quam in natione presbyteri, episcopo praecipi- illis. 104 CONSTITUTIONES 4. Neque constituitur, ut spiritum magnitudinis accipiat, cuiu presbyter! participes sunt, sed ut dignus fiat, cui episcopus cod fidat in rebus, quae ei conveniunt. 5. Ideo episcopus solus dia conum ordinet. 6. In presbytero autem episcopus partem habet 5 eique manus imponttur, quoniam idem spiritus super eum venit nam presbyter eum modo accipit, non habet potestatem dand derum. Ideo non poterit constituere clericos, presbyterum mod( signans, quem episcopus ordinare debeat. 7. Super diaconun autem ita dicat: 8. „Deus, qui omnia creasti, qui omnia produxist 10 (et) exornasti, pater Domini et salvatoris nostri lesu Christi, quen misisti, ut ministret secundum voluntatem tuam et manifesto nobis misericordiam tuam; pater, spiritus gratiae tuae et sollici tudinis tuae (veniat) super hunc servum tuum, quem diaconun elegisti, ut sit in ecclesia tua et sanctissimum tuum dispertiat 15 quod tibi offertur a principe sacerdotum beneplacente in lauden nominis tui, ut irreprehensibilis in vita pura administret gradu: ordinis, ad quem promovetur, ut tuum honorem consequatur atqu( te glorificet per filium tuum lesum Dominum nostrum, in qu( tibi est honor et potentia et virtus et laus cum spiritu sancto nun< 20 et semper et in saecula saeculorum, amen". IV (xxxrv). De confessopibiis. I. Confessori autem, si propter nomen Dei in vinculis fuil manus non imponatur ad diaconatum vel presbyteratum ; namqu 1 sp. magnitudinis : communecn presbyteri sp. eum L | 4/7 in presbjier — clerum : super presbyterum autem etiam presbyteri superimponant manu propter communem et similem cleri spiritum; presbyter enim huius soliu habet potestatem, ut accipiat; dare autem non habet potestatem L | 7 poter constituere : ordinal L | 7/8 presbyterum — debeat : super presbyteri ver ordinatione consignat episcopo ordinante L | 8/9 super — dicat L : oratio i ordinatione diaconorum — Synodus Aethiopum secundum codicem Tubingensen e quo oratio sequens desumpta est; cf. Funk, Das Testament unseres Hen 1 90 1 p. 29 n. 2. I 9 prod, et exornasti : verbo perordinasti L | 10 et salvatori >■ L [ 12 pater, spiritus : da spiritum sanctum L | 12/13 sol), tuae : + < iudustriae L 6. Verba valde obscurasunt; sensum 7—8. De traditione huius particuij contextus prodit et Latinus distbcte videsis notas criticas. exhibet, locum aut fidelius tradens aut IV, 1-2. Similiter Canones Hippc consentanee interpretans. lyti c. 6 et Testamentum D. n. I, y ECCLESUE AEGYPTIACAE. 105 dignitatem presbyteratus confessione sua habet. 2. Sin autem episcopus constituendus est, manus ei imponatur. 5. Quodsi con- fessor est, quern non ad potestatem duxerunt neque vinculis puni- erunt neque in carcerem iecerunt neque ad multam aliquam con- demnaverunt, sed occasione data modo propter nomen Domini 5 nostri contumeliis affecerunt et poena domestica punierunt, si vero confessus est, dignus est omni clero et ordinetur. 4. Episcopus autem gratias agat secundum ea, quae supra diximus. Attamen non necesse est eadem verba eum proferre, quae supra diximus, ut diligenter meditetur in eis, gratias agens Deo; sed secundum lo facultatem unusquisque oret. Si quidem convenienter et oratione honorabili orare potest, bonum est; si vero aliter orat et orati- onem modice profert, nemo eum impediat; modo integre oret in orthodoxia. V (xxxv). De lectore. i.> Lector constituatur episcopo librum apostoli ei dante; et oret super eum, manum autem ei non imponat. VI (xxxYi). De subdiaconis. Subdiacono manus non imponatur, sed nominetur, ut sequatur diaconos. 20 VII (xxxvii). De viduis. I. Si vidua constituitur, non ordinetur, sed nominatim eligatur. 2. Quodsi maritus multo tempore ante mortuus est, constituatur. 3. Sin autem non multum tempus praeterfluxit, postquam maritus mortuus est, ne confidas ei. 4. Sed etiamsi aetate provecta est, 2i> tempore probetur; saepe enim perturbationes ipsae consenescunt cum eo, qui eis in se locum dat. 5. Vidua verbo tantum constituatur 7 dignus — clero T : omnis clerus est eis dignus S Constitutiones apostolorum autem at- V. Similiter scripturae parallelae que Epitome dicunt, non solum ad praeter Constitutiones apostolorum. episcopatum, sed etiam ad presbyte- quae etiam lectori manum imponen- ratum et diaconatum confessori manum dam esse dicunt. Cf. quae cxposui imponendam esse, et condemnant con- 1. c. p. 37—42; 80 — 82. iessorem etusmodi dignitatem sine im- VI. Similiter Canones Hippoiyti c. 7. positione manus usarpantera. Cf. quae Constitutiones apost. vero et Epitome de hoc loco disputavi in libro Das TV- manus impositionem praecipiunt, etiam statnent u.H. 1901 p. 46— 49; 161 — 6}. Testamentum D. n. I, 44. 106 CONSTITUTIONES €t cum reliquis uniatur, nee vero manus ei imponatur, quia tm. oblationem offert neque liturgiam facit. 6. Ordinatio fit in dcro propter liturgiam. Vidua nutem constituitur propter orationcn^ quae omnibus est communis. fi VIII (xxxviii). De virgrinibus. Virgini manus non imponatur, sed voluntas sola earn virgS iiem facit. IX (xxxix). De donis sanationum. Quodsi quis dicit: Accepi dona sanationum per revelationedi 10 manus ei non imponatur; namquc res ipsa nianifestabitur, si vcfl loquitur. X (xr,). De novitiis ad ftdem se conveptentibus. I. Qui in novam tidem iiitroducendi sunt, ut verbum audiani primo ad doctorcs adducantur, priusquam populus advenit, atqri 15 causa rei inquiratur, scilicet cur ad fidem sese converterint- 2. 1 pro eis testimonium dent, qui eos adduxcrunt, num capaces sh vcrbi audiendi. 5. Inquiratur autem, qualis vita eorum sit, nul uxorem habeat an servus (domini) fidelis sit et dominus ei p mittat: tunc audiat. ^. Si dominus ei testimonium non perhib< ao eum bonum esse, reiciatur. 5. Si dominus gentilis est, doo eum, ut domino placeat, ne blaspliemia oriatur. 6. Si quis uxor habet vel mulier virum, doceas eos, ut vir contentus sit cum uxa et mulier contenta sit cum viro. 7. Si quis vero nondum cu niuliere coniunctus est, erudiatur, ne fornicetur, sed ut aut uxor 26 ducat secundum legem aut caciebs maneat secundum legem. 8. quis autem daemonem habet, verbum doctrinae ne audiat, don( purificatus est. XI (xi.r). De opiflciis et scientiis. I. Inquirantur opificia ac negotia eorum, qui introducen sunt, ut constituantur, qualia sint. 2. Si quis leno est, id 1 UQtatur T : obligetur S IX. Similiter Canones HLppolyti c. 9 ct Testamentum D. n. I, 47. Consti- tuiiones apostolorum el Epitome di- sliricte de esorcista loquunlur. X-XI = C.A.VI11,52.»— 15 tome c. 22; Canoncs Hippolyti c t( is; Testamentum D. n, 11, t — x KI, I. $. 8. 10. II. Hi venus ECCLE3IAE AEGTPTIACAE. 107 meretrices sustentans, aut desinat aut reiciatur. 3. Si quis sculptor vel pictor est, erudiantur, ne idola faciant; aut desinant aut reici- antur. 4. Si quis scenicus est vel spectacula in theatre facit, aut desinat aut reiciatur. 5. Si parvulos erudit, bonum quidem est eum desinere; sin artem non habet, ignoscatur ei. 6. Auriga, 5 similiter pugnans vel pugnani frequentans, aut desinat aut reiciatur. 7. Qui gladiator est vel gladiatores pugnare docet vel venator est venans vel famulus publicus in ludo gladiatorio occupatus, aut desinant aut reiciantur. 8. Qui sacerdos idolorum est aut custos idolorum, aut desinat aut reiciatur. 9. Miles, qui in potestate est, 10 ne sinas eum homines interficere; si iubetur, ne sinas eum se obtrudere neque iurare; si vero non vult, reiciatur. 10. Qui potestatem gladii habet vel rector urbis est purpura vestitus, aut desinat aut reiciatur. 11. Si catechumenus vel fidelis miles fieri vult, reiciantur; nam Deum contempserunt. 12. Meretrix vel 16 paedicator vel qui se castravit vel aliud quidquam fecit, quod dicere nefas est, reiciantur; sunt enim poUuti. 13. Magi quoque ne ad examen adducantur. Incantator vel astrologus vel vates vel interpres somniorum vel qui turbas concitat vel fimbrias vesti- mentorum destruit, hoc est enim ipsXhar^g, vel qui amuleta facit, 20 aut desinant aut reiciantur. 14. Concubina alicuius serva, si liberos suos nutrivit atque illi soli coniuncta est, audiat; sin aliter, reici- atur. 15. Vir concubinam habens desinat ac secundum legem uxorem ducat; si vero non vult, reiciatur, 16. Si aliquid omisimus, res docebunt vos; nam omnes spiritum Dei habemus. 26 XII (xLii). De tempore verbum audientium; secundum opificia et scientias. I. Catechumeni per tres annos verbum audiant. 2. Si quis autem studiose se gerit ac bene perseverat in re, non tempus iudicatur, sed mores eius, qui iudicandus est. 30 25 I Cor. 7, 40; cf. loann. 6, 45. 24/25 si — vos T : si aliquod aliud opus postposuimus, opera stulta vos purgaverunt S integri sive summatim etiam in Cano- 16. Similiter XXXII, 38 vel in fine nibus Hippolyti et in Testamento D. n. scripturae. Terminatur hie pars prior, leguntur, desunt autem in Constituti- XII— XXXII = Canones Hippolyti onibus apost. et in Epitome. c. 17— 37J TestamentumD.n.II, 3— 2j. 108 CONSTITUTIONES XIII (x[.iii). Quomodo verbum audientes orent. 1. Cum doctor desierit docere, catechumeni soli orent, Jis- iuDCti a fidelibus. 2. Et niulieres stent in loco ecclesiae oninino solae orantes, cum mulieres fideles turn mulieres catechumenae. 6 3. Cum autein desierint orare, ne sinas eas osculura pacis dare; nondum enim earum osculum mundum ticbat. 4. hideles soli sc osculenlur, et quidem viri viros et mulieres mulieres; >*irura autem ne sinas mulierem osculari. 5. Omnes mulieres caput suum pallio tegant, sed solum lineo panno; hoc enim velum e^ 10 XIV (xLiv). Quomodo catechumenis manus imponatur. I. Si doctor post orationem catechunienis nianum imponit» oret eosque dimittat; sive doctor ecdesiasticus est sive laicus, sic faciat. 2. Si catechumenus propter nonien Dei in custodia habetur, ne sinas eum duplicis cordis esse propter testimonium. 3. Si enira 15 fit, ut ei vis infer.Uur et interficiatur ad peccata sua redimenda, iustificabitur; baptismum enim in proprio sanguine accepit. XV (xLv). De eis qui baptismium accepturi sunt. 1. Si electi sunt, qui baptismum accepturi sunt, postquam vita eorum examinata fuit, num honestc vixerint, cum catechumeni 20 fuerint, num viduas honoraverint, aegrotos visitaverint, omnia opera bona perfecerint; et si, qui eos adduxerunt, testimonium perhibuerunt, eos ita egisse, evangelium audiant. 2. Inde ex to tempore, quo separentur, cotidie manus cis imponatur, dum exor- cizantur. 3. Cum autem dies appropinquat, quo baptizentur, epi- 2a Scopus eos singulos exorcizet, ut eos mundos esse cognoscat. 4. Si quis vero non bonus vel non numdus est, semoveatur; nam verbum non in tide audivit, quia inipossibile est, alienum in aeter- num occultum manere. 5, Baptizandi autem erudiantur, ut se 9 enim : -}- iion S vel lextus sahidicus Haec sectio in universum trium Lllarum scripturarum propna est. Constitutio- nes apost. ct Epitome aliquotics quidem de eadem re agunt, sed satis diverse modo. Duae particulae parvae tantum, scilicet XU et XXVIII. 1-2 = XXXII, 1—2, verbotenus etiam in Conslituti- onibus et in Epitome Icguntur, neque vero in parte posteriore, ut in scriptura nostra, sed parte priorc vel sectiooi Je prosclytis probandis agcnti subinde aJ- lunctae, XIII. J. hoc rmm v. «/] Delevi «w«, quod etiam in textu boheirico de^:>t, Steindorff intcrserit wh in particuia praecedente vel ante soium. ECCLESUE AEGYPTIACAE. 109 lavent et liberos reddant se lavantes quinto sabbato. 6. Mulier si in regula mulierum versatur, semoveatur et alio die baptismum accipiat. 7. Qui baptismum accipere volunt, ieiunent in parasceve sabbati. 8. Sabbato autem cum baptismum accepturi una con- gregati fiierint iuxta sententiam episcopi, omnes iubeantur orare 5 et genua fiectere. 9. Et manum eis imponens omnes spiritus alienos exorcizet, ut ab eis discedant neque ex hac bora ad eos revertantur. 10. Cumque dcsierit exorcizare, in faciem eos in- sufflet, et cum frontem, aures ac nasum eorum signaverit, iubeat eos exsurgere et per totam noctem vigilare, eis praelegens eosque 10 erudiens. 11. Baptizandi autem nullum aliud vas adferant praeter id, quod unusquisque propter eucharistiam adferet. Decet enim eum, qui dignus factus est, confestim oblationem offerre. XVI (xLvi). De traditionibus baptism! sancti. I. £a hora, qua gallus cantabit, primo super aquam orent. ii> 2. Aqua hauriatur in piscinam vel fluat in earn. Et ita sit, si necessitas non est. Si vero continua ac festina necessitas eat, utamini aqua, quam invenietis. 3. Vestes autem deponant. 4. Et primo baptizate infantes. 5. Omnes, qui pro se loqui possunt, loquantur; qui vero loqui non possunt, pro eis parentes loquantur 20 vel alius ad familiam pertinens. 6. Deinde viros adultos baptizetis, postremo mulieres, postquam omnes crines solverunt et ornamen- tuni aureum et argenteum, quo utuntur, deposuerunt; ne sinas quemquam rem alienam secum in aquam ferre. 7. Hora autem ad baptizandum constituta episcopus super oleum gratias agat idque 25 in vas fundat et oleum gratiarum actionis nominet. 8. Deinde aliud oleum sumat atque exorcizet et oleum exorcismi nominet. 9. Et diaconus portat oleum exorcismi et stat ad sinistram pres- byteri, et alius diaconus sumit oleum gratiarum actionis et stat ad dexteram presbyteri. 10. Cumque presbyter singulos baptizandos 30 apprehendit, iubeat unumquemque his verbis renuntiare: „Renuntio tihi, satana, et omni ministerio tuo et omnibus operibus tuis". II. Et postquam his omnibus renuntiavit, ungat eum oleo exor- cismi haec dicens: „Omnis spiritus a te recedat'*. 12. Et sic eum nudum episcopo tradat vel presbytero stanti ad aquam baptismi. 35 — ■ 1 quinto sabbato (i. e. feria quinta hebdomadis inagnae, ut ex sequentibus elucet) T : quinque sabbatis S no CONSTITUTIONES 13. Diaconus nutem cum eo in aquam intrct atque iubeat eum adjuvans dicere: 14. „Credo \n Deum unum veruni, patrem omnipotentem, et in filium eius unigenitum lesum Christum, Dominum et salvatorem nostrum, et in spiritual eius sanctum 5 omnia vivificantcm, trinitatem consubstantialem, deitatem unara, potestatem unam, regiium unum, iideni unam, baptismum unum, in sancta ecclesia catbolica apostolica, in vitam aeternam, amen". Qui (baptismum) accipit, secundum haec omnia dicat: „Ita credo". 15. Et (baptismum) perficitns manum suam in capite accipientis H' ponat eumque tcr immergat, haec semper contitens. 16. Tumque pergat dicens: „Credisnc in Dominum nostrum lesum Christum, fihum unicum Dei patris, quod mirabiliter propter nos homo factus est in unitate incompreheiisibili per spiritum suum sanctum ex Maria sancta virglne sine semine viriJi, quodque crucitixus est l'> pro nobis sub Pontic Pilato, mortuus est secundum suam volun- tatem pro nostra salute simul, resurrexit tertia die, liberavit vinctos, ascendit in caelos, sedet ad dexteram patris sui boni in excelsis, et ittrum venit iudicare vivos et mortuos secundum revelationem suam et regnura suum? Et credis in spiritum sanctum bonum 2ii ac vivificantcm, qui omnia purificat, in sancta ecclesia"? Jteruni dicat: „Credo". 17. Deinde ex aqua exeant, et presbyter eum ungat oleo gratiarum actionis dicens: „Ungo te oleo sancto in nomine lesu Christi". Eodem niodo reliquos singulos ungit ac vestit, et in ecclesiam intrent. 18. Episcopus manum super eos 0/21 mnnum — credo : L hanc sectionem fragmento II incipiente sic cxhibet : . . . manum habeiis in caput eius impositain baptizet srmd. El poster dicat: „Crcdis in Chnstuni ksum iilium Dei, qui tutus est de spiritu sancto ex Maria virgine et crucifixus sub Pontio Pilato et mortuus est et $e- piiltus et resurrexit die tertia vivus a mortuis et ascendit in caelos et sedit ad dexteram patris v-enturus iudicare vivos et mortuos"? Et cum ille dixerit „Credo", ittrum bapti;zelur. Et iterum dicat: „Credis in spiritum saucium el sanctam ecclesiam et caniis resurrectionem"? Dicat ergo, qui baptlzatur: „Credo". Et sic tertia vice baptizetur. | 22 oleo gr. actionis : oleo quod sancti- ficatum est L \ 23 '24 eodcm — vestit : et ita singuli detergentes se iam in- duantur L XVI, 14—16. E textit coptico iam satis elucet, hanc particuiam non fide- liter traditam esse. Textus integriorem hand dubie Latinus exhibet. Disputavi de symbolis Constitution urn ecdesiae aegyptiacae et Canonum HippoI>li ill Theologische Qunrtahchrijl 1899 p. 161—87. ECCLESIAF. AEGYPTIACAE. Ill ponat cum desiderio, sic dicens: „0 Domine ac Deus, sicut hos dignatus es remissionem peccatorum in saecula futura accipere, ita eos fac dignos, qui repleantur spiritu tuo sancto, et mitte desuper super eos gratiam tuam, ut tibi secundum voluntatem tuam serviant; tibi est enim honor, o pater et fili et spiritus r> sancte, in sancta ecclesia, nunc et semper et in omnia saecula". 19. Et fundit oleum gratiarum actionis in manum suam, et ponit manum in capite eius, sic dicens: „Ungo te oleo sancto per Deum patrem omnipotentem et lesum Christum et spiritum sanctum". 20. Et signet super frontem eius, in os eum osculans, et dicat: lo „Dominus tecum". Et qui signatur, respondeat: „Et cum spiritu tuo". Sic facit unusquisque cum reliquis. 21. Et cunctus populus simul oret, et omnes baptismum accipientes orent; pacem dicant ore suo. 22. Diaconi oblationem episcopo adportent, et gratias agit 15 super panem, quia figura carnis Christi est, et super calicem san- guinis, quia sanguis Christi est, qui efFundetur pro omnibus in eum credentibus, et super lac et mel, quae mixta sunt in imple- tionem promissionum patrum, quia dixit: Dabo vobis terrain lacte et melle fluentem; haec est caro Christi, quam nobis dedit, ut ea 20 nutriamur sicut parvuli, scilicet qui in eum credunt; amaritudines cordis dissolvet dulcedine verbi. 23. Haec igitur omnia episcopus e.xplicat baptismum accipienti. 24. Quodsi episcopus nunc panem tVegit, unicuique eorum fragmentum det dicens: „Hic est panis caeli, corpus lesu Christi". Accipiens respondeat: „Amen". 25. Si 25 19 Lev. 20, 24. 2/8 in saecula — sancto : per lavacrum regenerationis spiritus sancti L 5,6 op. — sancte : patri et filio cum spiritu sancto L | 7 gr. actionis : sancti- ficatum L | 8 per Deum etc. : in Domino etc. L | 12 sic — reliquis : ita singulis facial L | 12/13 et cunctus — orent : et postea iam simul cum omni populo orent, non prius orantes cum fidelibus, nisi omnia haec fuerint consecuti; et cum oraverint L | 16/17 panem — qui : panem quidem in exemplum, quod dicit Graecus antitypum, corporis Christi; calicem vino mixtum propter anti- typuiD, quod dicit Graecus similitudinem, sanguinis, qui L | 21/22 amaritudines — verbi : in suavitate verbi amara cordis dulcia efiiciens; aquam (sc. gratias agat super, cf. initium versus) vero in oblationem in indicium lavacri, ut et interior homo, quod est animate, similia consequatur sicut et corpus L ; 24:26 hie — Christi : panis caelestis in Christo lesu L 112 CONSTITUTIONES non plures presb3rteri adsunt, diaconi calicem sumant, adstent bor ordine eisque sanguinem lesu Christi Domini nostri porriga atque lac et mel. 26. Dicat, qui calicem dat: „Hic est sanguis le Christi Domini nostri"; et accipiens rursus respondeat: ,^men J, 27. Postquam haec facta sunt, unusquisque studeat ooane bonu facere et Deo placere et recte vivere, ecclesiam frequentans, faciei id, quod didicit, progrediens in ministerio Dei. 28. Haec brevit vobis tradidimus de baptismo sancto et de oblatione sancta, po: quam iam perfecte eruditi estis de resurrectione carnis et de reliqu 10 omnibus secundum ea, quae scripta sunt. 29. Sin autem alii quidquam dicere decet, episcopus baptismum accepturis diligent' dicat. 30. Ne sinas vero infideles scire, nisi prius baptistnu acceperint. 31. Hie est calculus albus, de quo loannes sic dki Nomen novum in eo scriptum est, qtiod nemo sett, nisi qui calculu 15 accipiet. XVII (xLvii). De ieiunio. I. Viduae et virgines saepe i.SjQaixalxaQd-ivoi xolJn ieiunent et in ecclesia orent. xiq vrfivivirmaav xal tvxio^t 2. Presbyteri similiter et laici oavvxhQx^gbcxXijatag. 2. xpf 2U ieiunent, quando volunt. 3. Epi- fivxtgoi, inav (iovXoivTO, x scopo autem impossibile est ieiu- ZaXxol oftolmg vtioxevhmoa nare nisi eo die, quo cunctus 3. ixiaxoxoq ov dvpaxai »* populus ieiunabit. 4. Fiet enim, Ottvuv, iav ftfj ore xal xac ut quispiam aliquid in ecclesia Xaoq. 4. tad-* ore yoQ d^iXu t 25 sumere velit, eique impossibile est xgoospeyxtTp, xal aQPt'fiao^ recusare. Quodsi panem frangit, ov dvvaraf xXaaag de xdvti panem omninogustabit. 5. Cum ytvitai. autem eum edit et alii fideles cum ipso, e manu episcopi particula panis accipiant, priusquam unusquisque panem suum firangit. Namq 30 haec benedictio est, neque vero eucharistia, sicut corpus Domini 14 Apoc. 2, 17. 1/4 adstent — Amen : cum honestate adstent et cum moderatione: prim qui tenet aquam, secundus, qui lac, tertius, qui vinum. Et gustent, qui p< cipient, de singulis ter dicente eo, qui dat: „In Deo patre ononipotenti"; dii autem, qui accipit: „Amen"; „et Domino lesu Christo et spiritu sancto sancta ecclesia"; et dicat: „Amen". Ita singulis fiat L | 17 Z9fai xrA. : h» particulam graecam inveni in codice Vindobonensi hist gr. 7 fol. 12; 'JTIieolog. Quartalschrift 1893 p. 664 — 66. ECCLESIAE AEGYPTIACAE. 113 XVIU (xLviii). De hora edendi. I. Omnes, priusquam bibunt, calicem sumant et gratias super eum agant, et edant ac bibant, hoc modo purificati. 2. Catechu- menis detur panis exorcismi et calix. XIX (xLix). Quod dedeeet eatechumenos eum fldelibus edere. 5 I. Catechumenos in cena Domini ne sinas cum fidelibus sedere. 2. Qui edit, eius memor sit, qui eum invitavit, quoties edit. Ideo enim eos oravit, ut sub tectum suum intrent. XX (l). Quod decet prudenter ae modice edere. I. Edatis ac bibatis cum modestia; ne bibatis, ut ebriemini, 10 ne quis vos derideat et is, qui vos invitavit, tristetur de vestra intemperantia, sed ut oret, ut sancti ad eum intrent; namque dixit: Vos estis sal terrae. 2. Si omnes vestrae portiones simul vobis dantur, tuam tantum portionem sumes. 3. Sin ad edendum invi- tamini, modo edatis, usque dum satiamini, ut is, qui vos invitavit, l& ea, quae reliquistis, eis mittat, quibus vult, quoniam reliquiae sanc- torum sunt, atque gaudeat vos ad ipsum venisse. 4. Cum edunt invitati, edant in tranquiffitate, neque in lite. 5. Quodsi episcopus aliquem iubet verbum quaerere, respondeat ei; et episcopo loquente omnes sileant in modestia, donee rursus interrogat. 6. Si episcopus 20 non adest, sed fideles tantum in cena sunt, a presbytero bene- dictionem accipiant, si adest; si non adest, a diacono eam accipiant. 7. Similiter catechumenus panem exorcismi accipiat. 8. Si laici simul sunt sine clericis, prudenter edant; benedicere autem laicus non potest. 25 13 Matth. 5, 13. 3 et edant — purificati : ... qui praesentes estis, et ita epulamini L fragmento III incipiente | 4 calix : calicem singuli offerant L | 7 qui edit : per omnem vero oblationem L | 12 oret : + "t dignus efficiatur L | 13/16 si — satiamini : si communiter vero omnibus oblatum fuerit, quod dicitur graece apo- phoretum, accipite ab eo ; si autem, ut omnes gustent, sufficienter gustate L XX, I. Similiter Constitutiones apost. VIII, 44, i de epulis mortuorum agentes. Funk, Didasc. et Constit. ap. II. 8 114 CONSTITUTIONES XXI (lii). Quod decet eum gratiarum aetione edere. Unusquisque cum gratiarum aetione in nomine Dei edat; h enim decet servitium Dei, ut omnes vigilemus et gentiles no! invideant. 6 XXII (lii). De cena viduaFum. I. Si quis quando viduas invitare vult, omnes aetate proved nutriat atque dimittat, priusquam vesperascit. 2. Si propter cleru quern sortitae sunt, impossibile est, det eis vinum et aliquid edendum, et domi edant, sicut volunt. 10 XXIII (liii). De fk>uctibus episcopo offerendis. I. Omnes studeant episcopo omni tempore offerre primit fructuum, primas creaturas. 2. Episcopus eas cum gratiarum actio accipiat easque benedicat, nomen ofierentis nominans ac dicei 3. „Gratias tibi agimus, o Domine et Deus, et offerimus tibi p 15 mitias fructuum, quos nobis dedisti, ut sumamus ex eis, postqus eos verbo tuo perfecisti atque terram iussisti omnes fiructus pi creare ad utilitatem et gaudium ac nutrimentum generis humj et omnium creaturarum. Glorificamus te, o Deus, propter ha et propter omnia alia, quibus nobis benefecisti, totani creatun 20 ornans fructibus variis, per sanctum filium tuum lesum Christu; per quem tibi gloria et ei et spiritui sancto in omnia saecula, amet XXIV (liv). Benedictio ftuetuum. I. Hi sunt fructus benedicendi: uva, ficus, malum, oliva, piru: malum granatum, malum persicum, cerasum, amygdalum. 2. j 25 benedicantor lotus (?) neque cepa neque allium neque pepon neq melopepon neque cucumis melo neque aliud quid olerum. 3. flores ofFeruntur, accipiatur rosa et lilium; reliquos autem ne sic accipere. 4. Pro omnibus autem, quae eduntur, gratias Deo aga eaque gustent Deum glorificantes. 2 cum gr. aetione >> L | 3 decet s. Dei : Deo placet L | servitium servos T I 8 s. sunt : sortitus est L | 14 o Domine et > L | 17 utilitatem 2> L 1 18 cm. creaturarum : omnibus animalibus L | 20 sanctum 2> L | Christui -f- Dominum nostrum L | 21 et ei et spiritui s. ]> L | 24 malum persicur sycaminum, persicum L | amygdalum : -{• damascena L | 25 lotus >> L XXIII, I. Cf. C. A. VIII, 30. primitias C. A. VIU, 40 aliquot S( 3. Cum hac oratioue oratio super tentias ac verba communia habet. ECCLESIAE AEGYPTIACAE. 115 XXV (ly). Quod non decet quempiam aliquid vesci in die pasehae ante horam, qua edere lieet. I. Ne ieiunium reputetur ei, qui avidus est ante horam, quae finis ieiunii est. 2. Si quis auteni aegrotus est neque vires habet, ut duobus diebus ieiunet, die sabbati ieiunet propter necessitatem, 5 sed contentus sit pane, sale et aqua. 3. Si quis in navigatione est vel diem pasehae nesciebat, hac cognita ieiunium suum post pentecosten peragat. Non enim pascha id est, quod servamus; typus enim transiit. 4. Ideo non diximus: mense secundo, sed: cum veritatem cognoverit, ad ieiunium se convertat. 10 XXVI (lyi). Quod diaconis convenit episcopo ministrare. Unusquisque diaconorum et subdiaconorum episcopo ministret eumque certiorem faciat, quis aegrotet, ut episcopus, si ei libet, eos visitet; nam aegroti solatio afficiuntur, videntes principem sacerdotum se visitare suique mentionem fieri. 16 XXVII (lyii). De hora orandi. I. Omnes fideles hora, qua expergiscuntur, priusquam aliquod opus faciunt, ad Dominum orent et sic operibus sese convertant. 2. Sin autem sermo catecheseos fit, eum anteponant euntes et audientes verbum Dei ad confirmandam animam suam. 3. Studeant 20 ecclesiam frequentare, locum, quo spiritus viget. XXVIII (lyiii). Quod decet primum de eucharistia sumere, quovis tempore offertur, priusquam quis aliud giistaverit. I. Omnis fidelis studeat de eucharistia sumere, priusquam aliud quidpiam gustavit. 2. Si enim fideles sunt accipientes earn, 25 etiamsi venenum mortiferum ei datur, non potestatem super eum habebit. 26 Marc. 16, 18. 8 ne — est : nemo in pascha, antequam oblatio fiat, percipiat ; nam qui ita agit, non illi imputatur ieiunium L | 4 autem : + in utero habet et L { 6 sale > L I 7 est vel : vel in aliqua necessitate constitutus L I 8 non — ser- vamus > L I 9 non diximus : cessavit L | sed : et L | 25 fideles — eam : ex fide percipit L XXVII, 1—2. Haec particula re- etiam in C. A. VIII, 32, 18, in fine petitur infra XXXIl, 1—2. Legitur capitis de proselytis probandis. 8* 116 CONSTITITIONES XXIX (lix). Quod decet diligenter eucharistiam custodire, Omnes diligenter caveant, nc inhdelis de eucharistia cdal vel mus vel alia creatura vel omnino aliquid aliud incidat in eim et (aliquid) pereat. Corpus Cliristi est, quo omnes tideles vcs- 5 cuntur, et non debet contenini. XXX (lx). Quod non convenlt aliquid e ealice effundere. I, Cum enim calicem in nomine Dei benedixeris, accipiscutn tanquam sanguinem Christi. 2. Cave igitur ac noli aliquid ex eo elTundere, ne spiritus alienus lingat, ne Deus tibi irascatur lanqaani 10 contemptori et reus sanguinis Christi sis, cum pretium contemnas, pro quo redcmptus es. 3. Diaconi et presbyteri cotidie in loco congregentur, quem episcopus eis constituet; et diaconi ne neg- legant omni hora congregari, nisi morbus eos intpcdit. 4. Cum autem omnes congregati fuerint, erudiant eos, qui in ecclcsia sunt, ir. cum que oraverint, unusquisque ad opera sibi statuta sese cooverlat. XXXI (lAi). De coemeteriis. I, Ne gravcntur homines, homines in coemeteriis sepelire; opus enim pauperum omnium est; modo merces operario detur fodienti et donum custodibus. 2. Eos, qui ibi sunt et opus navant, 20 episcopus sustentct, ne cui ad illos locos venienti sint oneri. XXXII (lAij). De hora orandi. I. Omnes fideles, viri et mulieres, cum mane ex somno stir- rcxerint, priusquam aliquod opus tangunt, manus lavent ct ad Deum orent, tumque ad opera sua progrediantur. 2. Sin autem ti^l 8 sanguineiu : antitypum sanguinis L | !)'10 lingat — contemptori : velut te conteraneiitc illud deliugat L | 20 stnt T : sit S XXIX. Conslituliones apost. VJII, 12, 3, in descriptione liturgiae, dia- conos observare iubcnt, nc quid in calices incidat. XXXII, 1-2. Cf. XXVil, 1—2. I — 28. De horjs orationts etiam Con- slitutioncs apost. VIII, j4, 1—7 bre- viter agunt, singulas horas autem alitcr explicant ac scriptnra nostra, cum qua in univcfsum consentiunt Canones Hippolyti c. 25 ** Tcstameotuni D. n. II, 24. Ps.-Athana&ius Dc virginitJte c. 16 prope ad Canones Hippolyti ac- cedit, cum quibus etiam aliquot alio$ locos commuuei habet, ut Kiedcl in Theologiscbt Studiety unJ Kritiken I9D) p. 338—42 exposuit. Cf. quae diipo- lavi in libro: Das TesUmtni m. H. 1901 p. $5 -56: 171— 73- ECCLESIAE AEGTPTIACAE. 117 catechesis verb! Dei fit, unusquisque ad ilium locum ire anteponat, hoc in corde suo reputans, se audire Deum per doctorem loquen- tem. 3. In ecclesia enim orans super malitiam diei supergredietur. 4. Reputet timidus (Dei), magnum damnum esse, si non ad locum it, ubi catechizatur, praesertim qui legere scit. j. Aut doctore 6 veniente nemo vestrum tardet ire ad ecclesiam, locum, ubi cate- chizatur; turn loquens enuntiet, quae omnibus prosunt, et tu audies ea, quorum non es memor, et utilitatem capies ex eis, quae spiritus sanctus tibi dabit per catechizantem; sic fides tua confirmabitnr eis, quae audivisti. 6. Porro loco illo tibi ea di- 10 centur, quae domi facere debes. 7. Ideo unusquisque studeat in ecclesiam ire, locum, quo spiritus sanctus viget. 8. Si quo die catechesis non fit, unusquisque domi librum sacrum sumens suffi- cienter ea legat, quae ipsi utilia videntur. 9. Si quidem domi es, ores tertia hora benedicens Deum. 16 Sin autem alibi es hora ilia veniente, in corde tuo ad Deum ores. 10. Hac enim hora Christus cruci adfixus visus est. 11. Propterea rursus in vetere testamento lex constituit, ut panis propositionis omni hora offeratur in typum corporis et sanguinis Christi et occisionis agni rationis expertis, qui typus est agni perfect!. 12. Pastor enim 20 est Christus. Rursus panis est, qui de caelo descendit. 13. Similiter iterum hora sexta ores. 14. Cum enim Christus cruci adfixus esset, dies ille divisus est, et tenebrae magnae ortae sunt. Quare hora ilia orationem validam orent, vocem eius imi- tantes, qui (tum) oravit, cum tota creatura obscurata esset ludaeis 26 non credentibus. 15. Porro magnam orationem et magnam benedictionem nona hora perficiant, ut scias, quomodo anima iustorum benedicat Do- minum Deum verum, qui sanctorum recordalus est eisque filium suum misit, verbum suum, ut ipsos illuminet. 16. Ilia enim hora 30 Christus in latere lancea perforatus est, sanguis et aqua exivit, ac postea lux erat die reliquo usque ad vesperam. 17. Ideo tu quoque, si dormis, alium diem incipias ac typum resurrectionis facias. 3 Mattb. 6, }4. — 20 loann. 10, 11. 14. — 21 loann. 6, 50. 29 verum : qui non mentitur L | 32/33 tu — facias : incipiens dormire prin- cipium alterius diei faciens iniaginem resurrectionis complevit (sc. Christus) L 118 CONSTITUTIONES 1 8. Iterum ores, priusquam requiescis in lectu tuo. 19. Et media nocte in lectu tuo exsurgens laves te atque ores; laves te autem aqua munda. 20. Si uxorem habes, oretis simul invicem. Sin nondum fidelis est, recedens solus ores, et iterum revertaris 6 in locum tuum. 21. Tu autem matrimonio ligatus ne praeter- mittas orare; nam non estis maculatt; qui enim sese lavaverunt, els non opus est iterum se lavare, quoniam puriiicati ac mundi sunt. 22. Et manum tuam afHans teque saliva oris tui consignans totus mundus es usque ad pedes tuos. 23. Hoc enim dooum 10 spiritus sancti est, et guttae aquae baptism us sunt, descendentes e fonte, hoc est corde fidelis, purificantes credentem. 24. Necesse est iterum nos ilia hora orare; namque presbyteri hunc moreni nobis tradiderunt nosque docuerunt, ut ita nos lavemus. 25. Ilia hora enim tota crcatura requiescit benedicens Deum. Stellae, 15 arbores et aquae sunt sicut stantes; totus exercitus angelorum ministerium exhibet cum animabus iustorum; benedicunt Deum omnipotentem ilia hora; ideo, qui credunt, ilia hora orent. 26. Do- minus autem sic locutus est haec testans: Media nocte clamor foetus est: ecce, sponsus venit; ite obviam ei. 27. Et intulit verbum dicens: 20 Ideo vigilate; ^nescitis enim diem neque horam, qua filius hominis veniat. 28. Similiter exsurgens hora, qua gallus cantat, ores. 29. Hora enim ilia filii Israel Christum negaverunt, quern nos credentes in eum per fidem cognovimus, respicientes pleni spe diem lucis aeternae, 25 quae lucebit nobis in aeternum in resurrectione mortuorum. 30. Quae si, fideles omnes, perfeceritis et memoria teneotes invicem docueritis et catechumenos ea facere institueritis, nihil vos tentabit neque in aeternum cadetis, si omni tempore Christi recordamini. 31. Accipe hoc nomen omni hora, frontem tuam 80 timore signans; hoc enim est signum notum ac manifestum, quo 18 Matth. 2 J, 6. — 20 Matth. 2$, i). 2; 3 laves — munda > L i 4 solus : in alio cubiculo L ] 8/9 et — tuos : per consignationem cum udo flatu et per manum spiritual amplectens corpus tuum usque ad pedes sanctificatum est L | 9/1 1 hoc — credentem : donum enim spiritus et infusio lavacri, sicuti ex fonte corde credente cum offertur, sanctificat cum, qui credidit L | 14 requiescit : + ad momentum quoddam L | 15 sicut stantes : stare in ictu L | 20 diem — hominis : qua hora L | 23 credentes in eum > L ECCLESLA.E AEGYPTIACAE. US) diabolus perditur. 32. Quod si in fide facis, manifestabis te non solum coram hominibus, sed per scientiam, qua laetaris sicut scuto, quoniam adversarius, diabolus, vim cordis solum respicit, cumque hominem interiorem ratiouabilem esse viderit, intra et extra signo verbi Dei signatum, statim fugit, fugatus per spiritum sanctum, 6 qui in homine est locum sibi dante. 33. Hoc etiam Moses pro- pheta primo nos docuit per pascham et agnum mactatum; con- stituit, ut sanguine limen et duo postes linirentur, monstrans nobis fidem, quae nunc in nobis est, nobis data per perfectum agnum, qua frontem nostram manibus nostris signantes servabimur ad- 10 versus hos, qui nos occidere volunt. 34. Quae si cum gratiarum actione et in fide recta suscipiatis, convertemini et in vitam aeter- nam recipiemini. 35. Haec ut servetis, vobis suademus, in quibus cor est. 36. Si enim omnes traditiones apostolorum sequuntur, quas audierunt, 15 easque servant, nullus haereticus eos seducet neque aliquis homo. 37. Namque hoc modo crebrae haereses creverunt, quia praesides instituta apostolorum discere nolunt, sed secundum propriam vo- luptatem faciunt, quae volunt, neque ea, quae conveniunt. 38. Dilecti! Si nonnulla omiserimus, Deus ea dignis revelabit, 20 ecclesiam gubernans dignam, quae in portum tranquillum ducatur. 6 Exod. 12, 22. 3/6 quoniam — dante : nam adversarius, cum vidit virtutem, quae ex corde est, ut homo similitudinem verbi in manifesto formatam ostendat, fugatur non sputante , sed flante spiritu in te L | 6/8 hoc — monstrans : quod formans Moyses in ove paschae, quae occiditur, sanguinem aspersit in limine et postes unxit, designabat L | 10 nostram : et oculos L | 10/11 servabimur — volunt : declinemus eum, qui exterminare temptat | 14 in qu. cor est : qui bene sapiunt L 38. Cf. XI, 16. DIDASCALIA ARABICA. Praefatio et initium. In nomine patris omnipotentis et filii eius unici et spiritus sancti paracleti. 1. Nos duodecini apostoli huius unici filii Dei patris oram- r. potentis Domini et salvatoris nostri lesu Christi convenimus Hiero- solymis, in urbe regis magni, et nobiscum Paulus frater noster, vas electionis, apostolus gentiutn, et lacobus episcopus huius unicae urbis Hierosolymorum, et stabiHvimus banc doctrinam catholicam in ea. 2. Et nominavimus ordincs secundum dignitatem eorum, 10 secundum imaginem caelestium, ita etiam ecclesiae. 3. Et notum facimus, ut administrct unusquisque cum gratiarum actione id^ quod ei attributum est a Domino: episcopus ut pastor, presbyteri ut doctores, diaconi ut rainistri, subdiaconi ut coadiutores, ana- gnostae ut lectores, psaltae ut cantantes cum intellegentia, officiosi 7 Act. 9, 15. — Rom. II, I}. 1, Haec excerpld sunt e C. A. VII!, 4, I : ^fi(i(; 01 Afxaivo Tov xvpi'ov dn6aio}.oi, VI, IJ, i: iv 'Ifpoaolv- fioii infuflvafifv, VI, 14, 1 : laxat/So; Ti o . . ^Ifpoao).vpimv iniaxonoq xal t]av?.oi; o Toir ^&vwv f a) sacrorum et doctrinarum fidelium de trinitate per- fecta et consubstantiali, de cruce sancta, quae est armatura (on/or) fidelium (m- arog), firmamentum ecclesiae, securitas (aatfdketa) sacerdotum, victoria regum, prosperitas (frora^e/a) populorum (6ijfioc), resurrectio mortuorum et pig- nus incorruptibile in saecula, amen''. Cf. Denzinger 1. c. p. 56. 10. Cf. C. A. VIII, 4, 6; Epitome III, 6. — dicat] Codices colore rubro adnotant: Oratio consecrationis super episcopum. 10-21. Haec oratio prope accedit ad earn, quam Epitome c. 4 exhibet, et ad earn, quae apud Coptitas super 128 DIDASCALIA ARABICA. quae a te proveniunt, confirmasti eisque impertiisti, ut mandat tua cum timore impleant; qui mysterium veritatis nobis dedisti ( locum salutis docuisti ac misisti nobis filium tuum unigenitui dilectum, salvatorem ad nos salvandos, et dedisti nobis spiritui 6 tuum sanctum, ut ducat nos ad probitatem; ii. Deus, pater Di mini nostri lesu, pater misericordiarum ac Deus omnis solatii, habitat in locis s&nciis, puris, laude dignis; magnus, timendus, humilesn spiciens, omnia noscens, antequam fiunt, apud quem omnia sun quasi ante creationem iam fuerint, lumen gratiae suae coUocai 10 in ecclesia sancta per filium suum unigenitum; I2. qui initio si paravit eos, qui electi sunt, ut servent iustitiam eius ac facial voluntatem eius, ut sint in habitaculis eius Sanctis; qui elegit Abr; ham, in quo beneplacitum tibi fuit propter fidem (eius) et tran posuisti Henoch tuum sanctum in loca vitae; 13. tu, Deus, qi 15 sacerdotes constituisti, ut sint principes in locis tuis Sanctis, eosqi elegisti pro ecclesia tua gloriosa, ut glorificent et benedicant 1 laudent nomen tuum sanctum excelsum et lesum Christum filiui tuum unigenitum et spiritum tuum sanctum, ne locus tuus sancti sine ministerio in ea sit inde a tempore creationis mundi; et post< 20 earn bene instituisti sacerdotibus puris et presbyteris fidis tanquai imaginem ecclesiae virginis, quae est in caelo; 14. et nunc quoqu Domine, da servo tuo huic N. N., quem tibi placuit elevare : dignare, ut sacerdos (dQxisQsvii) esset, lumen, ut illuminetur i virtutibus tuis Sanctis, et effunde super eum prudentiam electa: 25 sanctitatis tuae et gratiam potentem spiritus tui, quem dedis ecclesiae tuae sanctae per filium tuum dilectum Dominum nostrui lesum Christum; 15. da ei sapientiam et scientiam, veritatem virtutem et solatium per spiritum tuum sanctum, ut virtute gratii tuae omnia perficere possit. 16. Immo etiam, sancte in sand 80 habitans, da ei spiritum tuum sanctum, quem dedisti ceteris ap( stolis, quem efFudisti in ecclesia tua sancta immaculata et in om 6 II Cor. I, 3. — 6 Ps. 112, 5. — 7 Ps. 112, 6. — 8 Dan. i, 42. 12 les. 6}, IS- — 12 Rom. 4, 9. — 14 Hebr, 11, s- — 29 les, 57, 15, metropolitan! (Denzinger 1. c. p. 33 sq.) ea, quae apud Maronitas in chirotor et archiepiscopum Alexandriaum (ib. patriarcharum dicitur (Denzinger 1. p. 48 sq.) pronuntiatur, ac quasi me- p. 220 sq.). dia inter eas est. Fere eadem est cum CAPITA ADDITICIA. 189 templo Dei, habitaculo gloriae tuae. 17. Et ministro tuo N. N. concede, Domine, ut placeat tibi coram te et omni tempore gloriam ac sine fine laudes et hymnos tempore suo et orationes acceptas offerat in virtutibus et voluntatibus tibi placentibus et consilio iusto et corde humili et spiritu puro et vultu benigno, operibus vivis 3 ac iustis et scientia recta. 18. Immo, Domine Deus, qui scrutaris corda el renes, ministrum hunc tuum N. N. elegisti in episcopatum, ut pascal gregem luutn sanctum in sanctitate et sapientia, ut mente sancta ministret tibi die ac nocte: illumina faciem luam super eum eumque dignum redde, qui sacrificia sancta ecclesiae tuae offerat 10 constanter ac cum timore, et praesta ei possidere spirilum luutn principalem, ul solvat omne vinculum, sicut eum apostolis tuis Sanctis dedisti. 19. Fac, ut tibi placeat mansuetudine et prudentia et caritate et scientia et doctrina et perfectione et fide perfecta ac corde puro. 20. Precetur pro populo tuo, et contristetur super 15 imprudentes et misericordiam tuam in adiutorium eis deducat, et ad te reducat errantes, ebrios in tenebris, eos, quibus non est firmitas; et membra dispersa adiungat ecclesiae tuae, ut omnes sint uniti in gratia tua cum bono odore et in laudem nominis sancti tui per filium tuum unicum lesum Christum Dominum nostrum. 20 21. Laus antem et honor tibi est et ei et spiritui sancto ab omnibus saeculis et nunc et semper et in saecula, amen". 22. Et populus omnis loquatur: Amen. 23. Et postea episcopi eum osculentur, et universus clerus ac populus dicant: Dignus, dignus, dignus. 24. Et omnes eum osculentur eique salutem precentur. 25. De- 26 inde pericopas congruas legant et sacrificium sanctum cum ordine 1 Ps. 25, 8. — 6 Ps. 7, 10. — 8 I Petr. 5, 2. — 9 Num. 6, 25. — 11 Ps. so, 14. — 12 les. 58, 6. — Mt. 18, 18. — 19 Eph, 5, 2. — Act. 4, 30. 2}. of« et eis qui charismata habent. 22. Et episcopus ad altare m atque circa hoc diaconi sint ct flabella et akmisat moveant, qa sunt sicut alae Cherubim; et presbyteri prope hoc stent itemqi 80 reliqua pars cleri secundum ordinem. Et donum fideliura solu offert. 21. qui chiiiisviiila habent] His verbis ill Constitutionibus ecclesiae aegypti- acae c. 9, in Canotiibus Hippolyti c. 8, in Testamento D. n. I, 47 iidein de- signantur, qui in Constitutionibus apo- stolorum VIII, 26 distincte exor nominantur. 22. ahnisat] Vocabulum obsc ut videtur, corruptum. CAPITA ADDITICIA. 133 Caput XXXIX. Haec est mystagogia lesu Chrlsti Dei nostri, quam fldeles ante sanctam liturgiam emittant, fides, quam sanctos apostolos docuit. I . Qui ftiit ab initio, qui est et qui venturus est, qui mortuus 5 et sepultus est et resurrexit et a patre gloria coronatus est; 2. qui vinculum mortis solvit et a mortuis resurrexit; 3. et non solum homo es, sed Deus es et homo factus es sine mutatione; 4. qui corpus Adae per spiritum sanctum adsumpsit ac vivificavit, qui Adam mortuum induit eumque resuscitavit et cum corpore ascendit 10 in caelum; 5. qui mortem vicit eiusque vinculum morte sua diremit et pudore affecit diabolum, qui per hoc longum tempus rex et dominator super nos constitutus erat, postquam eius fiines ac vim confregit, eiusque vincula diremit; nam facies eius plena tenebris erat, timebat ac perturbabatur filium Dei unigenitum corpore e 15 virgine induto ad inferos descendentem videns; 6. et est consilium inseparabUe et pastor unus cum patre, creator caeli cum patre, corona angelorum, ordo archangelorum, voluntas virtutum, spiritus dominationum, princeps regni aeterni, dominator sanctorum, in- tellectus incomprehensibilis patris; 7. est sapientia patris, vis et 20 dextera, mens, consilium, manus, brachium patris. 8. Credimus et confitemur, eum esse lumen, salutem nostram, adiutorem, ma- gistrum, remuneratorem, qui nos suscipit, qui victoriam reportavit, arcem nostram, pastorem nostrum, confidentiam nostram; tu es auctor vitae, medicina nostra, cibus noster, iudex noster. 9. Con- 25 fessio nostra, quam confitemur, haec est: 10. eum passum (et) natum esse, cum non sit factus; eum mortuum esse, cum vivus fuerit, filius vivi, filius patris indivisibilis; 11. (eum esse), qui peccata nostra in se suscepit, cum sine peccato fuerit, qui e sinu patris venit, qui distribuit corpus suum salvans et sanguinem suum 80 5 Apoc. I, 4. 8; 4, 8; 11, 17. - 25 Act. }, 15. — 28 les. 53, 5. 12. - 29 loann. i, 18. XXXIX. Cf.TestamentumD.n.1,28. trededm libri Musei britannici, duode- Particula in multis codicibus aethiopi- cim Bibliothecae nationalis Parisiensis cis legitur. Ut Drews in Theolog. Stii- earn tradunt. lUen und Kritikeii 1901 p. 164 n. 3 refert, 134 DIDASCALIA ARABICA. vivificantem; spiritum vitae et sanctitatis, qui aqua baptismi n( purificavit, qui corda laetificat eorum, qui eum timent, omni ten pore cum eis versans; qui nos ab omnibus aditibus satanae renaovi qui animas nostras renovavit, cum omnes in eo confidamus. 1 3. Ip 6 est Deus ante omnia tempora, cum fuerit apud Oeum patrem p( petuum, aeternum. 14. Hie cum videret, mundum inceriisse vi culis peccati et ignorantia et caecitate errorem cogitationum illani infernalium efficiente, cumque generi humano mederi vellet, corp virginale sibi proposuit et ea re nos sibi coniunxit, et sensus nostr 10 omnes sanavit, et omnes adversarii virtutes dispersit, et corp incorruptibile induens, qui incorruptibilis est, corpus mortale r« didit incorruptibile. 15. Ideoque in corporc Adae apparuit, imaginem incorruptibilem manifestaret, et in hac imagine mortu est et eos, qui erant in interitu, evangelio solvit eisque san( 16 mandata dedit, quae verbum regni in hoc evangelio sunt. 16. vincula diaboli ab hominibus soluta sunt, ut per mortem Domi nostri digni simus vita aetema pro mone et resuscitemur in muni vero. 1 7. Qui Christus est, filius Dei, homo factus est et natura nostram mortalem adsumpsit, quae Adae et generis eius e 20 18. Ipse primus est, qui venit ad humanum genus, et ipse De est, quern prophetae praecognoverunt et apostoli praedicaveru et omnes homines confitentur; qui a Deo gloria coronatur et : angelis laudatur. 19. Et nostra causa crucifixus est, cuius en vita est et confidentia nostra ac salvator noster, mysterium absco 25 ditum, laetitia inenarrabilis, omni tempore in summo gradu pra stantiae stans, quae amatur, quae a Deo separari nequit, cui dignitas his labiis describi non potest, mysterium absconditui quod fideles norunt, quod norunt, quamquam invisibile est. Ha est crux, in qua gloriamur, ut is laudetur, in quem credimus, n 80 fideles perfecti. 20. Et separanius nos a sensibus nostris extei oribus, ita ut re vera non esse videantur, et ea re firmi sumi: 21. Procul estote ab omnibus rebus fluxis, et surdi estote in 1 auribus exterioribus, ut intellegatis beneplacitum Dei et cognoscat 2 Ps. 18, 9. - 5 loann. i, 2. — 9 les. S3, 4- ij— 32, Haec particula in symbolo 19—22. Cf, Act Petri c. 8, A< nititur. Animadverte versus 13, 14, apost apocr. edd. Lipsius et Bom 17, 19. 23, 31, 32- I, 90. M-93, I J. CAPITA ADDITICIA. 135 mysterium salvationis vestrae. 22. Vos, viri et mulieres, quibus est gloriatio in Christo, unum fiatis cum homine interno, vos, cum quibus Christus cestamentum suum confirmavit et in quibus spiritum suum posuit. 23. Et in inferos quoque descendit, post- quam monuus est, eosque omnes vivificavit. 24. Cumque mors 5 eum conspexisset, postquam ad earn descendit, perturbata est atque in eo pabulum secundum suum desiderium se invenisse existimavit. Cum autem pulchritudinem divinitatis in eo conspiceret, magna voce clamavit dicens: 25. Quis est is, qui me superat neque talis est, quales homines, qui apud me sunt? Quis est is, qui corpus, lo quod necavi, ex interitu renovavit? Quis est is, qui sine corruptione natus est et corruptionem delevit, cum ipse incorruptibilis fuerit? 26. Quis est is, qui hominem terrenum induit, cum de caelo sit? Quis est is, qui alien us est a mea lege? Quis est is, qui populos mihi subtraxit, qui mei sunt? 27. Quis est is, qui cibum dat vi 16 ignis ac mortis, cum victoriam de eis reportaverit? Quis est is, quern receptacula tenebrarum tenere non potuerunt? Quis est hie vir in hac facie nova, cuius vis me impedit, quominus faciam, quae volo? 28. Quis est hie novus vestimento funebri indutus, qui sine peccato est? Quis est hie, qui thesaurarium tenebrarum 20 gloria sua perdit eumque non sinit meos conculcare, sed animas sursum ducit, quae mihi traditae sunt? 29. Quae est gloria, quae una est cum incorruptibili neque me eam delere sinit? Quis est is, quem attingere non possum? Quis est is, quem haec lux complectitur, quae non minuitur? Quis est is, qui me deposuit, 25 ne suos perdam, in quibus nihil est? 30. Hie est Christus, qui crucifixus est, propter quem ii, qui a sinistra sunt, ad dexteram 24—27. Cyrillus Hieros. Catecb. xocAxa? awxQifitov xai xovi fioxf.ovs XrV, 19 : ^E^tnkdyrj 6 9dvaT0i 9e(o- rovg dSaftavtlvovs avv9kdaug; rig p'^aag xatvov viva xatek96vTa elg ovvog, 6 i^ ovgavdiv xaxtX^wv xal ndrpf ieofiotg xoTg ctvtod-i fiii xme- atavgw^elg xal vn ifiov rov &ava- XOfifvov. Ps.-AthanasiusDe virginitate row /if} xparovfievog ; rig ovtog, 6 c. 16: Mvijftoveve rijv dwdexdrtjv kvcav xd 6ea/jid xwv in ifiov xqu- cigtev, oxi iv avvfj xaxafiifii]Xfv 6 xov/iivwv; xtg ovxog, o x

      ri IvaxoQOvvToq laov slg XQO^t^rjxSxa xaB-lazaa&ai ra rfjg ixiaxoxije, xal hap evglaxTj- xou, vioq xa\ ifixsiQog rov koyov, yiviad-co. y . *t>rt TO ocfQcinnaxov elvai, ifixetgov dl vov Xdyov, ov xm- Xvu slg ixlaxoxov. DE EnSCOPIS. I. Quod ecclesia similis est navi: gubernator est Christus, proreta episcopus, nautae pres- byteri, praefecti later um diaconi, qui recensent vectores lectorum et ministrorum ordo. l{ti). Hoc capitulum e prologo fluxit, qui in codice Vindobonensi Constituti- onibus praetnissus est atque in hac ap- pendice primum locum obtinet. Prolegomena. II (/). Cf. C A. II, I. $. III (y). Cf. C. A. II, I, 2. Cf. 10 II. Quod si populus laborat aetate provectum cpiscopum in- stituere et inveniatur iunior et sermonis peritus, fiat. 16 III. Quod non excluditur ab episcopatu, qui expers est litte- rarum, peritus vero sermonis. 1/4 Sic inscribunt a e f, nisi quod e xtfpaXaia omittit: ix t<5v xe^a- kaliov Ttji 6iaxa^t(oq negl iniaxonav v, negl iniaxomov xdiv Siaxa^emv b, negl xtcraavdaewe ixxkr/aiaorixcSv m, capitulum XIV vel primum partis se- cundae primo loco ponens ac cum illo etiam inscriptionem partis alterius prae- mittens | 8 ol ngeafivte^oi . . ol diaxovot v P | 10/11 ra . . ray/uara m P | 12 dnoQovvroq e, iftnogovvra m I 13 ra >> a b e f m P | 14 rovff inioxo- nove in I xal > e | 14/16 evploxtitai : ^ b m | 15/16 xal l/un-. — ytvia9 ^yyvdad^al viva ^ avvfffOffitt. 5 g'. Xhci XQfl ^tvyeiv ov zfjv Ix Xoyov xoivcovlav xqoc tok oftaQxaPOVxaq, aXXa xr/V i| Igycov. tl', '^Jri XQV ^o^'? aQXOf^tvovg xei&aQXttv rot^ ixiaxoxot^ not XQeO^VTtQOiq. rj'. "Ori 6 txlaxoxog tvxov gtigti XqiGtov, oi xQeT£ oQxovtoyv xai ^aoiXimv xQtlxxovg ilalv ol Ugdc m; xaxtQeg xvevfiaxixol xov Xaov. 90 I/'. T3t( xaQaxeXivovxai o voftog xa\ to evcryyiXtov xoqxo- ^oQilv xov labv xolg hgtvaiv. iS', "Oxt taxm rj ixxXtjOla xara dvaroXag xexgafi/jtyTj, fticov 6e xov kxiaxoxov o &Q6vog, xag' txaxega 6e avxov xa0-e^ia9ia 26 xb XQsa^trx^Qtoi*, x«J oi Stdxovoi xaQtaxdo&maav. (('. 't)ti dtl xov xaxTjXovfievov fiavft^dvftv rfjv xlaxiv rSv XQiaxtaPcov xal ovxcog fiaxxlC,eod-ai. 4 afiwfiov : afiBfinxov b { 2 i/,tiv )> b m P | 3 tivu I> b m | 3 X(>q y. ov : ov XP"? ^p. m P | 7 Zti -^ ov m \ XQt) > ni 1 net^afx^*^ + «*»? * I xal + loli P I !•■ fi(ift + tov V I 10 Xtpovjiifi : /aiftovfthv m | xal + ol a b I II {{.'aXTtuSol a e f | 12 mi + r^ in | iTtipinreir v | 14 xal + ra^^ m | lo Toie xhiQixovi P I H> ttVfv + yxafitjs b | 16/17 npoTTitf v | 18 x(>ttn6v tlaiv P j ol > m I 20 naQaxeXfifxai ev P | 22 negl x, ixxL > m cf. inscr. sup, ixxXf)aiaatix^<; > e | 23/25 hoc capiiulum primo loco exhibet m I 2S xftQanhti m V I 25 naQfotaxaaav a e f ; sub capitulo XIV b in marginc inferiorc etum exhibet: oti iav ybvrjxai ;fp/« nXri&tjvat (Y) dvttftioiv, ovUv xtakvii' 6 y»^ dyittOftog iv avtiu iaxlv. \ 27 ttjv nianv fiavBdvBtv b ra CAPITULA. 13y IV. Quod episcopum oportet esse integrum et non accepto- rem personarum et moribus ac viau moderatum. V. Quod episcopus non debeat esse pro aliquo sponsor vel advocatus. VI. Quod fugienda sit communio non sermonis cum pecca- 5 toribus, sed operum. VII. Quod subiecti oboedire debeant episcopis et presbyteris. VIII. Quod episcopus imaginem prae se fert Christi, pres- byteri Cherubim, diaconi angelorum, lectores ac cantores pro- lo phetarum. IX. Quod iiorrendum sit se immittere in dignitatem sacer- dotalem. X. Quod eulogiarum et primitiarum cum episcopo et clericis participes esse oporteat et leaores. 15 XI. Quod clerici sine episcopo nihil facere debeant. XII. Quod principibus et regibus praestantiores sint sacer- dotes tanquam patres spirituales populi. XIII. Quod lex et evangelium praecipiant, ut populus sacer- 20 dotibus munera offerat. DE CONSTITUTIONE ECCLESIASTICA. XIV. Quod ecclesia ad orientem versa sit, in medio autem episcopi cathedra, ex utroque eius latere sedeat presbyterium, et diaconi adstent. 25 XV. Quod catechumenum oportet discere fidem Christiano- rum et deinceps baptizari. IV (cT). Cf. C. A. n, s inscr. X (t'). Cf. C. A. U, 28. V (e). Cf. C. A. n, 6 inscr. XI (ta). Cf. C. A. II, 31 inscr. VI (s). Cf. C A. II, 14 inscr. XII 0^). Cf. C. A. II, 33-34 VII (i). Cf. C. A. U, 20 inscr. inscr. Vm (17'). Cf. C. A. n, 26, 4—7 et XIU (ly). Cf. C. A. II, 35 inscr. quae disputavi in Prolegomenis. XIV («!'). Cf. C. A. II, 57, 3. 4. IX (»'). Cf. C. A. II, 27 inscr. XV {te). a. C. A. VII, 39. 140 EX OONSTITUTIONIBUS ic'. '^->Tf 6tl Tov ^axTiC^ofiivov axb xov hgiooc uveta&ai, cat- rd^aa&M TO) Sict^oXco xai Oiwrd^aod-at rcfi Xqiozco. iZ,'. 't)ri TO vdooQ TOV ^axTlOfiatog rvxoi' ^xei 6ta r^g TQtO^i); xaraSvaecai; rov d^avdrov Mxi t^^ dvaaxdaim^ Xgiozov. 5 11^'. "Ort TO IXaiov xai to fix^Qov avfi^oZof icriv tov oq^- ^(OPOii TOV aylov jivevfiOTog. iB-'. thi yvvalxa ^axrt^optivtjv h kxlaxoxog fdorov xijpf »• ^Xt^ XQift, o dt dtdxovoq TO OTOfia xai x6 ar^&oc. xai ij iut- xovioaa oXov to odif/a. 10 x'.'"Oti h> Tot ^ajfrloftazt oi didxovoi xovg avdgaq xai d diaxoptaoat thi fwaljiaq 6ix£0&at XQ^- xa'. "Oti ov xQfj Xaixovg xotelv ^dxTiOfta ?/ B-volav ijxtt^'^ d^calav ij tvXoylav. xii'. "Oti ov xQ>) ywalxa(; xoutv ti, ovte fictxtl^uv ovxt 15 St<5doxea\ xrf . "On TO x^'pOTOVEfr yLovm xcj} ixtoxoxco igeariv, xai rot^ xQsOffvTf'gots: X'^^Qo^erelv. x6'. tjxt oiSte dva^axxlC,HV XQV O'^^* 1"^*' ^aQtx6ixfTi ov XQ^ ddiaqiOQilv xfQi TtjV xoivatvlav, dXXa Cxoxitv, d laxtv kxicxoxoq ^ xQiO^vTtQOs t} dioTMVoq 6Q^66o§,oq' T m | 5 ro tiVQOv xai th tkaiov e I 6/6 dga^divoi i, d(ttt^6voii V I 7 inoyriv b | 7/8 Tt)v x. zpiet : inixpfii ti]v *. m | 8 xai ^ : t/ di b ra [ 9 ti CiSfca oXov c | 11 tVhXfO^ai j^p^ : 6g>ti?.ovai 6i;[fa9«t b ra P ( 12 Xttixol^ a b e V I 16 to > b i xai rotg : toi^ ds v \ 17 jff ipoSfrftK : vnovp- ysiv m, -+- rati df diaxovoig vnovgyilv P | 19 naQa : nigl v ( 19/20 doQ'lv — fiolvafia > a I 19 fan : t^eozt xakfl¥ b | 20 (toXvafibq v | 22 xo'P'toix'a 9(ov m I 23 dta^ogelv v ' 26 /ccvdv xci tmc eavrmv olxitag Xiftm xal xaxodovUa xal xXri/eOc OT/ovrcDv. 5 xd-'. "Oti XQV ^^ xaga xdav dat^mv xOVf***^^ xvQi xarwfa- XUixsoO-ai xal fi^ eig diazQoqi^v dldoad^ai xevi^mv. X. "Oti xQ^ ^^ opofuz ev^edtf^at vxl(f xmv evasficag dovt&t evxoitav. 1 nepl X. : in his verbis desmit in f folium i, et folium 2 aliam sof- turam exhibet; d hoc capitulutn et ultimum tradens sectionem inscribit: Ji«- rafiff rcSv ayiwv dnooroXwv nepl xaQUo^OQimv 1 8 ix^klfiorra d | opfMrvwrdj 4 ^avr d | evai^dis I> v | dovtmv a b d m : «f»- aavreav e, doaavxtov v, 6i6ovzwv b* I 8 svnoitav : evnoitag h, -f- riXog rmr -»*«- CAPITULA. 143 DE OBLATIONIBUS. XXVIII. Quod non liceat oblationes accipere ab adulteris vel fornicatoribus vel cauponibus neque ab eis, qui vexant viduam et pu- pillum aut faniulos suos fame et dura servitute et verberibus affligunt. XXIX. Quod bona ab impiis oblata igne consumenda neque & in cibuni pauperum eroganda sint. XXX. Quod nominatim orare debemus pro eis, qui pio aninio bene fecerunt. A xeN AllOiTOASiN 2YN()AOY TorrftJTir tx rvtv iJvrodixoJv ai^vlv x«iw7 OQ&odo^q} jtloxei, xai xov xrjQvx^fjvai elq xairxa xa Id-in] xov loyov xfjq dXij^^Biaq' (T. xov (it}xtxi JtXavdai^ai xovq aco^ofidvovq dq xa slda>]La, 20 dXX* dvxiixovi^itj' xijv d-fardgixiir dxQctt>xov xf^QOJfoirjxov axTJltii' fi Tit. 2, I }. — a Act. I, 1 1 ; 2, 7. — 9 Act. 1 1 , 16. — 10 1 Petr. 2, 9. - 14 Col. 2, 11; }, 9. — 16 Act. 10, jj. — 17 Mt. 28, 19; Mc. l6, 15. 6 TtSv + VK avTOV m \ 10 Syiov + xai f | 11 xai > ra , 15 d:to- fiak?.oirog a f : ono^aAoirev m, anofialovtai Lagarde j 2], uXXa jrt'it^fiaTix^^ xal nvayfoyixmq jroXiTiVTjTaf ij yag XTtjVoidtjg ovvccYOoyr^ t 10 'loi'Saicav top ftev vv ffdeXvaoBTai, t^ de jtot^gia avvtxfTai xara Tw :iQOv xal (ifjTt oftvt'nv xgoxerdig, TOV xvgiov Xf'^ai'Tog' ,,//// oftoaai oXatg, firjTt iv too ovgnvm, ori 26 Bgovog tOTi Toi' 9-eov, ////re iv r^ y^, oTi vjioxudiov inTiv TruJ* jTodfov avTOVf fir'^TS tig 'hgoOoXv/ia, oTi xoXig tart tov fuydXov ^aoiXiog. fijjTe iv Ty xt^aXf/ aov d/ioa^jg, ott ov dvvaaat fiiav TQtxft Xtvxfji' i] ftfXaivai< jtotfjoai' eaT(o 6k o Xoyog vfitov ral vai, ov ov, TO de jifQiooov Toi'Tor ix tov xovrjgov iOTtv"' 1 Tit. a, 13. — G Mt. 15, II. 18. — 8 Rom. 2, 19. — 9 II Cor. j, 6. — 11 Ps. 16, 14. — 18 Mt. 6, 19. — 20 Mt. 6, 24. — 24 Mt. 5, 34- J7- 4 TOV a f : ro ni I 12 twv o m | 14 unoyfvoao&ai m | 15 d7tofial/.o,u4rrjr em Lagarde \ 16 aii'iTtoptiroii a 28 ntkatvn m videtur, atcjue occasio illius vocis usur- p^ndae inde ci exoriri potuit, quod idola paganorum, quae impugnat, ar//- Ittt cranl. Sensiis est igitur : Chrisliani ne aberrent ad idoia, scd ut potius figuram Christ i et sanctorum in inugi- nem expriniant. Fortasse autem auctor voce ilia iam imaginem Cbristi designat BX AP08T0L0RUM STNODO ANTIOCHIAE CELEBKATA. 147 Christi einsque cultorum effingant contra idola ac ludaeos, neque amplius aberrent ad idola neque similes fiant ludaeis; V. ne Christiani similes fiant ludaeis abstinentia ciborum, sed ut etiam suilla vescantur Domino pronuntiante, non ea hominem coinquinare, quae in os intrent, sed quae procedant ex ore, utpote quae e corde exeant; ac ne litteram sequantur, sed spiritualiter atque anagogice vitam instituant; nam synagoga ludaeorum belluina porcum quidem detestatur, malitia autem retinetur iuxta sermonem propheticum, quia saturati sunt suilla ac dimiserunt reliquias par- vulis suis; similiter Christiani non prohibentur, quominus anima- libus testaceis et piscibus squamis non obductis vescantur; intelle- gitur enim et ea re spiritualiter cor amens, significans eos, qui testae instar praedicationem veritatis abiciunt; VI. ne Christiani pecuniam ament, cum Dominus dixerit: Nolite thesauri:(are vobis thesauros in terra, ubi aerugo et tinea de- molitur, et maxime ex iniustis viis; scriptum est enim: Nemo potest duobus dominis servire, neque potestis Deo servire et mammonae; VII. Christianus ne ventris causa passionibus subiaceat, et ut abstineat theatris impudicis, neque iuret velociter, cum Dominus dixerit, non iurare omnino, neque per caelum, quia thronus Dei est, neque per terram, quia scabellum est pedum eius, neque per lerosolymam, quia civitas est magni regis, neque per captit tuum iuraveris, quia non potes unum capillum album facer e aut nigrum; sit autem sermo vester est est, non non; quod autem his abundant ins est, a malo est; eamque simpliciter opponit idolis pa- p. 59 n. 2) putat, olim saepius in cul- ganorum. Haraack (Die Mission und turn idoloruni aberrabant, seu, id quod Ausbreitung des Christentiims 1902 p. 58 verisimilius est, quia ludaei imagines sq.) auctorem censet allegorice loqui religiosas plane repudiabant neque eas ac praecipere, ut Christiani statuam, tolerabant, quas auctor admitti vult. quae Christus ipse sit, in corde vel V (f'). veifov\ Cf. C. A, VI, 10. — spiritualiter sibi effingant. Vix recte. dvaywyixoiq] Etiam haec vox vaJde — xal *Iovdaiwv] Auctor non solum aetatem recentiorem sapit. paganos, sed etiam ludaeos adversaries VI (?'). Cf. C. A. VII, 6. habet, seu quia hi, ut Harnack (1. c. 10* 148 SANCTI PRESBYTERI ET Mi y/. Tov dxix^ad^ai xavra XqiO Xoylag xal ^laog>^/ilag xai oace id^pin avrolg Jtgbq to /ir) dxatij&ijpcu rovt *'. TOV ftt) ^ce/iZv XqiGtiovov al 5 xal jcvixTOv xaX xogvslag"' d-eaxlaavTBg xal xctvovaq ( fpaXcdcav tov dgid-ftotf orfdor'ixovra x 1 Eph. 5, 4; Col. 3, 8. — 4 Act. 15, 1 evrpansXfiae a | 7 oyd. nine a : EX apostOlorum synodo antiochiae crlebrata. 149 VIII. ut abstineant Christian! omnes scurrilitate, turpiloquio et btasphemia et omni more gentilium, neque eis similes fiant, ne decipiantur simpliciores; IX. ne vescantur Christian! sanguine, sed abstineant sanguine et suffocato et fornicatione ; X. pronuntiantes etiam per Clementem canon«s de diversis rebus numero octoginta quinque. VIII (17'). Cf. C. A. V, ij: ipBVYttv . . xai aiaxQokoylag xal ra; evrpa- ntklag. IX (*'). Cf. C. A. VI, 12. X (i'). ^eoniaavreg xal xrL] Auctor sic pergit concluditque respiciens ver- bum ix^^/iatiaav can. I. Editores pri- ores hanc particulam omiserunt. Re- spiciens novam sententiam, quam ex- hibet, earn tanquam canonem X reddo. -«- <)P()2 KAN0NIK02 TS>N Ari2X AllonOA^N. a. EH Tig TTjj> i(i6ofid6a riji; Xa//jrQog;6Qov avaOTciaemg rj\ T^g diaxati'Tjaiftov OfiixQvVEi filav rcov iipti^mv xdi ov Tt^ 5 ohjv tfjp eiiSofxada otq ftlav fjfttQrcv, kOQTa^mv &£Tixcog jTattjYVQtx(ogj i] ifji}ec Tov dvf^QOJzov &fjVai tfiXQOOd^tv TOV &eov. 9 T^v i/i6. p V : iv rfj h^dofiaSi edd | 4 diaxaiviatjfiov v | 6 ^(ri sic etiam v | 6 Ifdxpiixai p, inaii!>jiat v | 7 xaTarayia&at p v* xarayta^ 10 (xttala/itiiv zov atu^iaxoq p | lovatrai v I 12 ovxog v | 1« iZekf^ 19 iatui V t 20 7 fiijtQOS > p | 21 forw > p I (a'). Cf. quae de celebratione heb- domadis paschaJis in Prolegomenis disputata sunt. Codex Oltobonianus canonetii sic reddit: "Oanti tiiv k^io- /udda tfjg }.aftn(toi xal jiavTjyv^ixtiiif iv fit^f/ xal noQvtitx, Ij ov'crai fiarov, txfi tf!*' fieplSa 'lovda :tpod6tov xttl xaTttyitai (ini &foxt6v(oy 'lovdttivav. II (^'). Codex Oltobomanus: LEX CANON ICA SANCTORUM APOSTOLORUM. I. Si quis hebdomadem resurrectionis vestem splendidam gerentis vel renovationis uno die diminuit neque totam hebdo- madem colit sicut unum diem, earn celebrans simpliciter et non 5 festive, vel laborem suscipit, partem habet cum luda proditore et constituatur cum ludaeis Dei interfectoribus. n. Si quis non permittit ab alio lavari pedes, anathema sit. III. Si quis accipit corpus Domini et lavatur, maledictus sit, 10 sicut dixit Dominus. IV. Si quis aquam ore suscipit et sic communicat, male- dictus sit. V. Si quis in somnio fornicatur et die sequente communicat, maledictus sit. 15 VL Si quis egreditur ex ecclesia, priusquam sacerdos dimissi- onem fecit, maledictus sit. Vn. Si quis fratrem suum vocat fatuum, sicut dixit Dominus, reus erit gehennae ignis. VIII. Si quis detrectat patri vel matri vel fratri, maledictus 20 sit; detrectatio enim non sinit hominem stare coram Deo. ov xatadexfTai naQa irepov vitpa- dh xal iniTi/Jiiov ^/iipag x xoX nira- 0^ai rag x^^^St eozw dvd&ef*a, ou voluq t. Dominus de ilia re nihil o xvQtOQ eviyjiv ra; ;rer(>a? xec2 rovs ' dicit. Canonem III et tres alios, V, nodaq xmv fxad'tjvwv avTov, tlnwv VII, XIII, etiam Epitimia lohanni cvxok;' notelxe, wanep eidccre, xal Chrysostomo adscripta exhibent, c. 24, ifisli oftolwg. 25, 26, 29. Ill— IV. Codex Ottobomanus:"0orovev(; xgtverai. I. El Ttg aXZa^ei xvva xgbq xgo^axov xai xb xgo^axoi ayayu elg ftPi^i/rp^ aylov ^ xrjv xifirjv xov xvvog, IxiTcaxagaroi 5 laxco, xa^mg htxeiXaxo b 9-ebg xm Mtovay. id. ^0 xmv xgix. 16 eg'. 'El xig axagxag dXatvog ^ x^g Xijvov, xaO^dtg elxsv ( 9^tbg xm Moacfj, ov dmdu xy ixxXijaia ^ x

      . p \ Mmari p | 6 rvarovv | lO^rro-wrv 16 dna^ris p | 19 ftdvreatv v | 20 ovxhi -f y$S P IX (&"). Bickell hoc praeceptum de auctor potius de beneficentia vel d< inensa eucharistica interpretatur. Mihi agape loqui videtur. •I— I- SANCTORUM APOSTOLORUM. 153 IX. Si quis ad mensam non admittit omnes, sed alterum alteri praefert, ut homicida iudicatur. X. Si quis canem cum ove commutat et ovem aifert in sancti memoriam vel pretium canis, maledictus sit, sicut Deus praecepit Mosi. 5 XL Qui capillos attrectat et faciem percutit, et in vita et in morte anathema sit. XII. Qui praeceptum parentum solvit, et in vita et in morte anathema sit. XIII. Si quis manducat sanguinem pecoris, anathema sit. 10 XIV. Si quis confabulatur in ecclesia Dei inter divinam litiir- giam, maledictus sit. XV. Si quis pauperes non sinit coUigere spicas cadentes, maledictus sit. XVI. Si quis primitias areae vel torcularis, sicut Deus dixit i& Mosi, non dat ecclesiae vel pauperi, maledictus sit. XVII. Si quis dat antipsycha vatibus vel scripta accipit vel dat, iam non sunt fideles, sed nee christiani. XVIII. Si quis fratrem calumniatur, cum diabolo condem- 20 natus est. X (/). Cf. Deut. 23, 18. Deut. 24, 19. XU {,^). Cf. Eph. 6, r ; Col. 3, 20; XVI (15). Cf. Deut. 15, 14; 18, 4; Deut. 19, 14; Prov. 22, 28. Didache 13, 3—6; C. A. VII, 29. Xm (ly). Cf. Lev. 17, 8-is; Act. XVII. Cf. Lev. 19, 31. — De forma 15, 20. 29. didto, diSete xrk. cf. Leontius, Vita XIV (id*). Cf. C. A. VIII, 1 1, 10. lohannis Misericordis ed. Gelzer 1893 XV 0*')- Cf. Lev. 19, 9; 23, 22; p. 199. •l--f- T2N AllSiN AUonoAl^N EmilMIA T2N IIAPAllIU IONIAN. d . El Tig inlaxojtog ij XQiCffvttQoc 6 oxort/rt, xad^aigetad-co. y'. El ztg Xaixo:: v^glaei rov legta, dvad-efiari^ia^ca. 6'. KhjQixbq 6k litv h^Qio^j jigto^vregov i) didxovov, a 10 Qi^io9ai. e. "On ov XQV rovg IsQelq attaxav 6ia tpo^or dt^d-QOijri rolg vjtojtijrxovot Tolg legolg xavoaif xai ftt/ iXiyxo*''^^i (^^ ^evxal^mi; cixatQtoi", dXXa Oicoxminaq, dtq ovg xa&atgt &ai XQOOTuoooftev. 16 c'. "Oti ov xq^ fiiooi' 6vo jtQtaiivriQmv xa^BL^oftevrnv 6iax, xal tl ^ooQa&l, rovTO :toitj i*t/).tiov, xal}ai()fioBa/. | 16 17 fwtn cod. [ 17 xaihii(}fia^ixt : ttiXav9^Q(ox6xeQOV ogl^Ofiev dixa h:rj t§to r^ hcxXfjoU le'. Fwij iav xoQVSixJtj elg 6vo adsX^vg, nt'xQ'- ^ctvdrov i xoivoavrfiT^. ig'. ji6sXq>oiu^la txij x'. 15 /g'. T^ dSiXfpfijv XTjV Idlav ix xaxgog xai f/tjXQog ^taodftiPi iav XQOOiXd^y ry ftsxavol^, Jexij xe {irj xotvcavelxm. vr(. Trflf Idlav vvfig>t]v ^laadftEvog txij xs. lO''. 'O xtjv daxijiioavvf]V xotg dgQeoiv kxideixvvfievog Iny u 20 x'. *0 iv dXoyotg xtjV acxfllioavvriv xoicav txrj id*. xa. 'Edv xig ^cov yvvalxa i^&aae XQog y^Qog xai dXoytvixc (liXQ^'i Hodov VVZ^S f*h xoivcovdxaj. x/9'. *0 xv/iffooQvxog t*f} xotvcovelra Iriy le', IxioQxog txtj u 25 xy'. 'O ^g dvdyxijg xai ^lag IxtoQx^Cag itij btra fi^ xoivo veixo). 9 nepl + rov P | 24 o : iav ri; P | 25 iniopxiaai P IX (#'). Basilius c. 65, quern auctor annorum V multabat. Basilius c 1 de reliquo exscribit, decemit: rov rov decemit annos X, c. 11 autem aeque : ifovitog xpovov ilofioXoY^attai. canon noster annos XI. Auctor nost X (/). Similiter synodus Ancyrana fortasse regulam illam priorem respex 314 c. 32. Basilius c. 56 homicidae sed etiam paenitentiatn maiorem de voluntario paenitentiatn annorum XX nivit. Apostolos loquentes induce imponit. Cf. Canones apost. c. ^. Constitutiones apostolorum imitatw XI(/«'). Synodus Ancyrana c. 23(22) XII (*/?'). Eandem senteotiam de duabus regulis loquitur, quarum eisdem fere verbis pronuntiat Basili prior necem involuntariam paenitentia c. 59; modo paenitentiam etiam int annorum VII, posterior paenitentia singulas stationes definit. {QES POENAE PRO LAPSIS. 157 IX. Qui incantationem et magiam exercet, esto communionis expers annos XX. X. Qui occidit voluntarie, excommunicetur usque ad finem vitae, XI. De eo, qui occidit invito animo, septem annos decre- verunt coapostoli mei; ego Petrus iubeo eum undecim annos 5 communionis expertem esse. XII. Fornicator communionis expers esto septem annos. XIII. Adulter annos XIV. XIV. De mulieribus meretricibus fetum corrumpentibus, ut perdant liberos, usque ad exitum vitae communione privatis, in- 10 dulgentius eas decernimus decem annos extra ecclesiam manere. XV. Mulier si fornicata fuerit cum duobus fratribus, usque ad mortem ne communicet. XVI. Frater et soror concurabentes viginti annos ne com- municent. 15 XVII. Qui sorori propriae ex patre et matre vim intulit, si ad paenitentiam accedit, annos XXV ne communicet. XVIII. Qui propriam nurum oppressit, annos XXV. XIX. Qui turpitudinem masculis ostendit, annos XIV. XX. Qui turpia cum pecoribus agit, annos XIV. 20 XXI. Si quis uxorem habens aetate provectus pecudes invadit, usque ad exitum vitae ne communicet. XXII. Si quis sepulchrorum violator est, ne communicet annos XV, periurus annos XV. XXIII. Qui per necessitatem et vim periurat, annos septem 25 ne communicet. XIII((/).Basiliusc.58decernit annos XVIII (07'). Auctor imitatur Basi- XV, synodus AncjTana c. 20 annos VII. Hum c. 76. XIV (/d'). Auctor canonem XXI syn- XIX (*©'). Auctor fere ad verbum odi Ancyranae fere ad verbum repetit. sequitur Basilium c. 72. XV (if'). Idem decernit synodus An- XX (x"). Similiter Basilius c. 7J. cyrana c. 2 adversus feminam, iav XXI (*«'). Similiter synodus Ancy- ytifttjtat 6vo adeXtpovg. rana c. 1$ (16). XVI (is'). Basilius c, 67: 'AdeltfO- XXII (*/). Basilius c. 66 violatorem fii^ia rov xov ipovitog xqovov i^ofio- sepulchrorum annis X, c. 64 periurum Xoyijaetat. annis X multat. XVII (i^'). De hoc pcccato accura- XXIII (xy). Basilius c. 82 periuros tius agit Basilius c. 75. illos paenitentiae annorum VI subicit. tGK KYXOAOnON 2APA1II2N02, I . UagcacaXovfitv ah rbv xaxiga xov (lovoyevovq, to tov xavroq, tbv dijfiiavQYbv ztSv xriaftatoov, xbv xotij- 5 xfxoitjiiivcov, xad-agag ixrdvoiisv rag x^^pa? xal rag avax6TdvKv>vfifV xQog ai, xvqw 2. dedfie&a, oixretQov tvsQYixrjaov, ^fXrlcoaov, xX^qdvvov kv dgBzy xal xlaxBi xm 3. „kxiaxey}ai ^fiog", xvqib, xgbg ah tag da&svdag eavT' xifixo/ifv ikda^tjzi xal iXirjOov xoivij xdvrag tjn&g' iXii^ 10 Xaov tovTOv, tvfQyirijaov, kxuixfj xai a<6q>Qova xl«ov xovxov xvevfta ayiov xiii^ov, xai 6 xvgiog *lrjaovg Ix cxitpda&co, XaXtjOaxm iv xalg diavolaig xavxcov xcd xQooixwi fiijadxca dg xlaxiv xag xagdlag' 3. avxbg xgogas iXxvadxm to 10 pvxdg, 9ei xmv olxxtQfiv xarrixovniviov, 15 I. BoTj&h xal xvQis xmv ctxavxcov, kXtv&tQotxa xcov iXsv&i Qmdivxatv, XQOOxdxa xmv Qva&ivxmv, jy iXxlg xmv ,,vxd xrpf xqc xaiav" oov „xilQa" yeyovoxmv Gv el b xrjv dvo/iiav xad^Q^xoii 6 did xov fiovoytvovg „xaxaQy^aag xov oaravdv*' xal ,,Xv6ac avxov „xd xexvaOfiaxa'* xal dxoXvaag xovg vx* avxov dede/tdvovi 20 2. evxagtoxov/iiv aoi vx\q xmv xaxijxoviiivmv, oxi xixJLr/xag avxm 6ta xov fiovoyevovg xal yvmCiv avxolg xrjv a^v ix^Q^^^' 3* *' did xovxo 6e6fie&a, ^s^aimd-^xmOav kv xy yvcaaet, „tva yivmaxanot a\ xov fiovov dXi]9^tvbv &Bbv xal ov dxdaxBiXag 'lijoovv Xgiaxov" dta sanctum mitte et Dominus lesus visitet, loquatur in mentibus omnium et praeparet corda ad fidem; 3. ipse ad te trahat animas, Deus misericordiarum ; posside populum etiam in hac urbe, pos- side gregem genuinum per unigenitum tuum lesum Christum in sancto spiritu, per quern tibi gloria et imperium et nunc et in 10 omnia saecula saeculorum, amen. m (xxi). Oratio pro eateehumenis. I . Adiutor et domine omnium, liberator liberatorum, patrone i** ereptorum, spes eorum, qui sub manu potenti tua fuerunt, ta es, qui iniquitatem sustulisti, qui per unigenitum destruxisti satanam et solvisti artificia eius et liberasti ab eo captos; 2. gratias agimus tibi pro eateehumenis, quia vocasti eos per unigenitum et cogniti- onem tuam eis largitus es; 3. et propter hoc oramus; confirmentur 20 in cognitione, ut cognoscant te solum Deum verum et quern misisti lesum Christum; custodiantur in doctrinis et in mundo sensu et proficiant, ut digni fiant lavacri regenerationis et sanctorum my- steriorum per unigenitum lesum Christum in sancto spiritu, per quem tibi gloria et imperium et nunc et in omnia saecula saecu- 26 lorum, amen. In Luc. XXXVI et XXXIX. — Orati- ifiipvxov vofiov xal xata tovi dXa- onetn post Evangeliura tradunt Litur- ).iJT0Vi arevaynovq rov nvev/xatog giae lacobitarum coptitarum et abessi- ivrvYXOvovrmv xal keyovteov Kvqk niorutn, Brightman, Liturgies I, 157, o #e^( i^/mcSv >rr^oa< ^juac (les. 26, i }), 220. Liturgias Marci et lacobitarum coptita- 3. xz^aai XT}..] Brightman contulit rum in sua editione p. 126 et 166. Athan. C. Arian. II, 14: wansQ o naXai III. Orationem pro eateehumenis ex- Xabg iv Alyvnxtf fiapovfitvog iari- hibent Constitutiones apost. VIII, 6, va^tv, ovtw xal ^ftwv ixovtav rov 5—8. FuifK, D1DA8C. ST CoifSTIT. IP. II. 11 162 SACKAMENTABIUM d'. I. Tfiv X£'C« ^XTtlvo(j£V, diaxora, xai 6t6(itB-a xijv x^U^W d-slav xal Q^aav kxra&ijt'at tig BvXoyiav x(o Xam Tovrrp- aol ydf, dyhnjze xdreQ, dta xov (lovoftvoixi xtxXlxaOiv rag xe^Xdg' 2. «»- 6 Xoyrjoov tov Xahv tovtov tlq svXoylcn' yvcootcog xal tvoi^tla^, ti( ivXoylav xdjv ocSv fivOxf^Qloiv dia xov (iovoyti>ovq oot? 'lifiw XqiOxov, 6i ov aol t) 66§a xal xb xquxos; hf ayltp xrsv/iaxi xoi i>vr xai flc xovq avfixavxaq almvac, xmv aitovmv, dfirjv. 6 . Eiyjt) v:rfQ Xttov, 10 I. *E§OfioXoyovfit&a oot, (jfttXdv^Qcojii ^si, xai XQaaQixTOfiiV eavxmv xag aa^Et'Eiai; xal dvvafiiv tj/aTv jtQooyfvtO&ai xagaxalov- fuv. 2. ovyyvco&i xolq jiQoyfyEt>rj/ih'oti; aftaQx^ftaOtv xa't a^ xama xa nagwxtjl^^va agxiXf/axa xai jtohjoov „xaivovg dpB(fO- xovg'*. 3. df7goi» rifiat; xai dovXovg yvrjOiovg xcii xa^agoKK^' ooi 15 avaxld^ffttv taxnovq, dtxov tjfiikc, ,,^ik xfjq dXtj^tlag", dixov tov Xaov xovxotf (Jog oXov yii'jOiov yiviod-ai, 66g oXov dfiifixxtog tali xa(^aQ(5g jtoXirtyso^ai' ovfifitTQij&r'fXtooav xoTg ovgavlotg, avvoQi^ lit]&t]xmoav xolg dyyiXoic, oXoi ixXexrol xal ayioi yevia^moav. 4. xagaxaXovftiv ae vxIq xcov xfxioxBvxoxmv xai rov xvgtor 2() 'Ifjoovv XqiOxov ^jrtyvatxoxmv, „^ft8ata)&f}xGdi' Ge" Jtdvxtc xov dyivijxov xax/ga xdt xbv (lovoytVTj 60V vibv ,,'lrjaovv Xgiaxov". 6. dtofit^a vxig xdv- 26 rcoi' aQXOVxan', Blgr/vixbr xbv ^lov Ixixmaav vxeg dvaxavCitoc xfjg xa&oXixrjq ixxXtjolac. 7. 6e6(/(9-a, &£e xdiv olxxtQ/io'n', vxIq BXev&tQcov xai dovXa>v, uQQi%>cov xai yvvaixcov, ytgovxatv xai xat- 6lo3V, xsv^xa)v xai xXot}ala>v xaotv xb tdiov aov det^ov xQ^i^^^ov xal xijv I6iav aov xdatv xQoxttvor' tpiXavf^Qatxtai'' xdvxa^ otx- 30 Tugov xai xdaiv xdgiOat xjjv xgbg ae kxiaTgo(f)i]v. 8. xagaxa' Xovfiev vxhg dxodTjftovvtmv, xdQi noXXfi tv&viila z6v xXovp xai rag aTto&rjftiaq avrdi acaCip. 9. JiUQaxaXovfav vxhQ xif^Xiftfiivcov xa\ dtdtft jtevilxwv avojtavQov txadxov, dxdXXasov dto^tov, igtvt .'» jttvlac, jtag^oQTjOov Jtavrac o jtaQTjYOQrat' xai Jtaga/Ji^ 10. 6e6fi(&a vmQ vocovi'zcov, vytiav x^QiOat xai t/7* v6ao% OT^ov xai xolijoov avTOvg reXeiav Ix^tv vydccv omftaM ^vx^iQ- II- 01' yuQ el 6 omrijQ xai tvaQyirr/g, av il 6 m xvQioi; xa\ (iaatlevq' oh xaQaxtxXi]xa(itv vntQ jtavroav 10 ftovoytvovq oov 'Irjoov Xqiotov, 6t ov aoi rj 66^a xa\ to (i iv ayloi jtvivfiori xai vvv xcA dq xovg Ov/ixavxag aUot alcovcov, dfirflf. 1 . 7/ Qcoaa xai xaO^aQo. xilg, rj xtlQ tov /iovoyBvovg, in TOE xovrjQa xad^ijQjjXvla xa\ xavxa xa ayta 0f^aiaiaaa(i r/aq>aXtOfiii'rj ixrad-i^Tw im xag xtqaXds tov Xaov xovtov. Xoyrjd^d?j o Xabg ovxog tvXoyla xvtvfdaros, tvXoyla ot €vXoyla XQO^ixdiv xai djtoax6Xoai>' evXoyijdeltj xa acoftt Xaoif tig acoq;Qoaxh'rjv xai xaif^agoxjjxa, EvXoyf}&eb/ et V. 48 adduntur orationem Serapionis pro aegrotis lH«i SA<;RAME^^^AKUIW 6ia rip' I6lav g>tXat^^Qa)Jfiav 2. UaOdr/rt, dioxora' ^OJid-rjOW iacai xavxaq tovc vooovvraq, „knitlfiTjCov" xolq vocrffiaoiv, a OTfjCOP tovg xaiaxiinivovq' „6bg 66§ca> zm ovoiiaxl Gov" aylcp 6ia tov fioroyBrovg aov 'ItjCov Xqiotov, Si' ov oo) fj do ij xal to jcQccToq h cqlco :tvivi4 dv6(iart TOV fioi'oytvovg oov &tQaJiivQrjXcoaav, ytvlo&m avT9 tpaQfiaxov to aytov avxov ovofta elg vytlav xal okoxirjglca?, Si dt* avxov ool ?i d6§a xa\ x6 xgdxog iv aylvi Jtvtvftaxi xa\ rvr £lg xovg Gvftnai'xag alfovac xcov al'^mi'tov, dfitjv. 18 fJvyil ivr«9 xaQjrotXttav xcov avf^Q(OM 6 xotQ^Gafifvog xai ytvti xot vxo Gov jtiJtXaQfdvcp avoi&iv / 2»i anoXavtn^ xijg avyrfg xal xov (fmxog xcov qxoorfjQmv, xdxm 6k xQ£q>eG&ai djtb xdiv xaQXcov xf/g yffg' 2. dedfitd-a, x^Qtaai tl vtxovc JtXrjQtOxdrovg xal yovificoxdxovg, xolrfOOV d^ xai xiiv \ xaQJtoipoQfjOai xal pioXXijv avtyxcti tvg>o(>{av et'txtv „tt/c" d^ „^ av&(fo}Jtiag xai XQ^Ofdxt^og"' '^. (ivt]o9rjxt x IxxXt^afav xai { dxovaov xmv xaQaxXijata}v xai xdiv xgoatvx^v f^iicov xal eti yrj&ov xijV yfjv Jiaoav 6ia xov (xovoytvovg Gov 'irjOov XqiOxov, ov Got If 66^a xai to xqaxog kv ayt(p xvivftaxi xal ilg rovg a XttPxag almvag xdiv aifovmv, ofti'iv. 2 Luc. 4, 39. — 3 Ps. II}, 9. - 28 Tit. j, 4- 1 ^o^&rjaov B : (iotj&tfOui A W | 14 d/i^v : -j- naaat avwoT intrtlov^Tai jxpo riji; evxtji rot' npoa^opov A | 19 %aQiaanivoi nXaaftivtf) B : xpfjoafitrog . . . nenalaitafiivot A W SKRAPIONIS. 167 ciliat et mitigat propter propriam humanitatem : 2. propitiare, Do- xnine; auxiliare et medere omnibus aegrotis, impera morbis, edge iacentes; da gloriatn nomini tuo sancto per unigenitum tuum lesuni Christum, per quern tibi gloria et potestas in sancto spiritu et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. 5 Vm (xxx). Benedietio aegrotorum. I. Domine Deus misericordiarum, extende manum tuam et largire, ut curentur omnes aegroti; largire, ut sanitate digni fiant, eripe eos a morbo instanti; 2. in nomine unigeniti tui curentur, fiat eis remedium nomen eius sanctum in sanitatem et integritatem, 10 quoniam per eum tibi gloria et imperium in sancto spiritu et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. IX (xxm). Oratio pro fertilitate. I. Caeli et terrae creator, qui caelum choro stellarum coro- nasti et luminaribus illustrasti, qui terram fructibus honorasti ad 15 utilitatem hominum, qui largitus es generi a te creato desuper fhti splendore ac lumine luminarium, ab imo nutriri ex fructibus terrae; 2. oramus, largire pluvias pienissimas ac feracissimas, fac etiam terram fructum ferre et multam fertilitatem exhibere propter tuam humanitatem et benignitatem ; 3. recordare eoruni, qui te in- 20 vocant; honora sanctam tuam et unicam catholicam ecclesiam et exaudi preces et orationes nostras et benedic terram universam per unigenitum tuum lesum Christum, per quern tibi gloria et imperium in sancto spiritu et nunc et in omnia saecula saecu- lorum, amen. 25 orationiConstitutionutnapostproener- 26—30: rovi voaovvtui; . . taaai . . . gumenis respondere, quatenus ambae tovaiv6fitvo!; xai yit'coaxOi ."i xa&agoli; xvevfiaotv, o |jti yf^q vftvot'fiei'oq xal xazoix xa^oXtxri ixxXrjola, vxo ayyf Jirot' aylcov Xenovgyovfiivoq B'aQoav ifivxcov, o JtottfGag xal l§ ovQavdiv ^opor gcorra xal alvov r^q dXrj&flag " 2. doc xijV txxXrjOiav xavxtjv ^i xa^agitv ixxXifilav tlvai, dog avrr^v txetv 9-iiai; 6wc^ 10 xa&apov<; dyyiXovq XeitovQyovc, tva dvvtjS^y xa^aQ<5^ d 3. xaQaxaXovftei' vx(q jtutTcov avd^Qcojt(ov T?Je ^xxXtjOlag xaoiv xaraXXayrjd-i, .naotv avyxcoQt^oov, xdoiv ag>ioiv (idrcop dog' X'lQioat fttixhi fJtjdiv ofiaQTavtiP, aXXa ytvi avTolg xal xaraQfi^aov xdvra xugaOfiov 4. iXdfjoov dtf\ l'» yiwatxa^ xal xaidia xal (pdvrj&i iv xaOiv, xai ,,yQa B W SEKAPIONIS. 16l> X (XXIV). Opatio pro ecdesia. I. Domine Deus saeculorum, Deus spirituum rationabilium, Deus animarum mundarum et omnium sincere ac munde te invocan- tium, qui in caelo appares et cognosceris a spiritibus mundis, qui in terra hymnis celebraris et habitas in catholica ecclesia, ab an- & gelis Sanctis et animabus mundis ministraris, qui fecisti etiam e caelis chorum vivum in gloriam ac laudem veritatis: 2. da, ut haec ecclesia viva ac munda ecclesia sit; da, ut habeat divinas vir- tutes et mundos angelos ministratorios, ut munde possit te hynmis celebrare. 3. Deprecamur pro omnibus hominibus huius ecclesiae: lO omnibus reconciliare, omnibus ignosce, omnibus da remissionem peccatorum; largire, ne amplius quid peccent, sed esto eis murus ac destrue omnem tentationem; ^. miserere virorum et feminarum et puerorum et manifestare in omnibus; et scribatur in cordibus eorum cognitio tui per unigenitum tuum lesum Christum, per quem i'> tibi gloria et imperiuni in sancto spiritu et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. XI (xxv). Oratio pro episeopo et ecclesia. I. Te salvatorem et dominum invocamus, Deum otnnis carnis $ ii xal xbv liiop tavzcov dSiaXebcxcoq, 't'ra dvnjd-mOtv Iv xaQ-aQorrpi III 6iaTQl\pai xal uyioxrizi .,t«s fjidigag tavrcov xdoa;;". 6. iXijjdOP ^M 6k xai Tovq yiyaitjjxoxac. xarxag, rovg avdgac xai xa fox^ata xoi ^m xa xatditt, xal 6bi xaaiv avkoyiav xgoxoxtjg xal ^ekximoeati, ha n xdt'xeg yivmvxai ^ojpxeg xal ix/.txxoi dvd^Qooxoi dia xov (tovo- 10 yevovg oov *Jtji]V, xdoav ctfiagxiav dxb xov Xao€ xovxov' xohfiw xdvxag ysv^a&ai xa^agovg oxyyxcdgrjOOP xdatv xd xXrj//fJtXf}/jaxa. 3. 601 yitg xfp i'cyei'?J!Xfp xaxgi 6td xov fwvoytvovg xXh'Ofitr to 2(1 ydw, 6bg Tjfilv vovv oOio%> xal xeXeiav ooiptXtiav, 6bg fjfidg a'f ^T]xeli' xal dyaxdv, dbg fff/Iv Igevvdv xal ixL^tjxtlf xd &^(Ia Oov Xoyia, 6bg yftlp X^^Q*^f ^tOxoxa, xai dvdaxijcov tifidg' 4. dvdoxrjOOP, b &(bg xdiv olxxigfiaiv, xoitjGOV dva^XixBiv ' dvaxdXv^>oi> jjfidJv xoifg o^aXfiovg, xagg?jalap tjftTv x^Q^^^f M^i ixixgiif>^g ^fidg alaxV' 26 vea&at, (irjdt dvomxtiaO-ai /jtjdt xaxayivoiOxdv tatyttop' j. „ii- dXtiipop TO xad-' fj/idJp x^'gf^YQoijpop, ygdipov r)fid>p xu opofiata £P ^iffXoj ^cafig", ovpagiBftrjOop tj(iag „xolg ttylotg dov xgo^ijxaig Tcal dxoaxoXotg" did xov (iovorytvovg tfov 'ifjaov Xgtdtov, 6t oh 2 JI Tim. I, 16. — 6 Luc. j, 75. — IS Ps. 85, tj. — 14 Sap. 11. 37. - 26 Col. 2. 14. - 20 Phil. 4, 3; Apoc. ij, 8. - 27 Eph, }, s- 2 lenovfyovg W | 4 nag9fyovaiXdv9 16 xai (piXdytxcox^j ^ naaw xaxaXXaaaofitvog xal „xdvxac XQog xbv" 6ia xfjg exidrifiiag rov ayaxt/xov oov viov „tXx(ov". 6. diec (leB^a, xoiTjaov tfftdg ^dtvxag avS^Qtoxovg ' dog ^filv xvevfta ^ptotm „iva yvcoftev ah xbv uXTji^ivbv xal ov axtaxttXag 'frjOovv Xgioxoi^ 6bg yfilv xt'tvjfia liytov, ?va dvvjj&difitv i§Bixilv xai 6itjyt}aaoB 20 xa aQQtjrd aov fivOTtJQia. 7. XaXTjadro) iv rj/itv b xvQiog 7iy xai aytov xvtvfta xai vftvijadxat ok 61 iifi(^v. 8. /ivQiddsg" dyyt'Xmr dgx^^^Xmr „&Q6va}v xrpiorjjrror «(j|! 7 Luc. 10, 22: Ml. 1 1. 27; 16, 17. — 13 ler. i, i }. — U loann. i, 14. 16 loann . la, 32. — 18 loann. 17, 3. 21 Eph. 1, 21. — 24 Dan. 7, 1 25 Col. I, 16. 24 naftaarijoovai A XIII. Cf. Consiit. ap. VlII, 12, 6 I}, 10. Inscr. nfjnatfintuv] Infra v. 19 eadem forma repetitur. Svinnijcnus vel glossator, ut Drews 1. c. p. adnotavit, vertit vocabuluni nTljz; 57, 6 npoaf'Opov (cf. Orig. Hct ed. Field II, 542), cum LXX »i SEHAPIONIS. 173 tuum lesum Christum, per quern tibi gloria et imperium in sdncto spiritu et nunc et in omnia saecula saeculoruni, amen. XIII (i). Oratto oblationis Serapionis episcopl. -|- I. Dignuni et iustum est, te increatum patrem unigeniti lesu Christi laudare, hymnis celebrarc, glorificare. 2. Laudamus te, Deus increate, investigabilis, inenarrabilis, incomprehensibiiis omni naturae creatac. 3. Laudamus te, qui cognosceris a filio unigenito, qui per eum annuntiatus et expositus et maoitestatus es naturae creatae. 4. Laudamus te, qui cognoscis filium et revelas Sanctis glorias ad eum attinentes; qui cognosceris a genito tuo verbo et videris et explicaris Sanctis. 5. Laudamus te, pater invisibilis, largitor immortalitatis. Tu cs fofis vttae, fons luminis, fons omnis gratiae el omnis veritatis, amans hominuni et amans pauperum, qui omnibus reconciliaris et omnes ad te. trains per visitationem filii tui dilecti. 6. Oramus: fac nos homines vivos, da nobis spiritum luminis, ut coguoscatnus te verum et ijuem misisti lesum CbtisSum; da nobis spiritum sanctum, ut possimus enarrarc et exponere ineffabilia tua mysteria. 7. Loquatur in nobis Oominus lesus et sanctus spiritus et hymnis per nos tc celebret. 8. Tu enim es, qui est supra umnem principatutn et potestatem et virtutem et dominationem et omne nometi, quod nominatur tion solum in hoc saeculo, sed etiam in fiiiuro; 9. tibi assistunt mille milia et dena milia denttm milium angelorum, archangeiorum, thronorum, domi- III 1 ITi 1 20 I habeant. Alias ubique >) :i{H>a>f'Opa legitur. J. dyivi)Tov naiiga] Similiter IV; V. s ; XII. J ; XVIf, I ; XIX,4; XXVII, i. Constitutiones apost. VIII, 12, 6 et alias habeut vocem dytvvtiiov. 9. la Avo zi/tiiururn Sfpatpet'ti] Li- turgiae reliquae onirics hoc loco de Che- mbim el Seraphim loquutitur, Drews I, c. p. J08 putans voce , xb bfiolcofda tov tj iwxxl xagtiidoxi tXa^tv ctgrov xal ixXaatv xai eildov roTq ftad-tjxalg kai'xov Ity Ad^Bxe xal (fdy&xe, xovxo ioxiv xb Ofofia (lov rb vxig Vfn 16 xXfof^iti'ov" tig ntptoiv aftagx«Sv. 13. <)<« xovxo xal fjfielg „1 bfiolatfia xov 0-avdxov" xotovvxeg xbv agxor xgocrjtfiyxa(in>, xagaxaXovftiv 6ia xrjg 9-valag xavxTjc' JcaxaXXdytf^^t xdGiv rjf xal iXdo&TjXt, .,9-ih x^g dXt/d^dag'" xai dioxeg 6 dgxoq oil iaxogxiiJfifvog ijv ixdvo) xdjv bgimv xat xal^nXtxTjv ixxXtjoiav. 1 4. xgoo^viyxafiiv xal to xoxfjgiov to bftolcafxa xov atf/atog, „ott b xvQiog 'lijO^ Xgiotbg Xa0cav xoxrjgiov (ieta xb inxvijoai iXeytv" roTg tavt 2'» fia&ijxalq' ,,Adffext xUxe, xovxo iaxtv r; xaii>ii dta(^tjx7j, n ^tciv ctfiogxrjftdxoji 6ia xovxo xgoOfji'tyxttfiet' xai t^fxdg xb xoxtjgtov bfjolatfia ai'ficn xQoadyoPxtg. 15. ixidfjftf/adxa), ,,{^ti xrjq dXrjB^tiac", 6 ay tog <| 1 les. 6, 2. J. — ♦; II Petr. i, 17; P$. 8). I. — y Rom. 12, i 12 I Cor. II, 25. 24; Mt. 26, 26; Luc. 22, 19. — 16 Rom. 6, i. — 18 JO, 6. Didache 9, 4. — 23 I Cor. 11, aj— 25; Mt. 26, 27.28; Luc. 22, — 28 Ps. 30, 6. 18 tovtoi A lO-n.Haec sectio inprimis originem aegyptiacam manifestat. Trisagion eo- dem ambitu Liturgiae S. Marci atque lacobitarum coptitaruni et abcssynio- rum exhibent; reliquae post ifo^tjs aov (vel avrov) nonnuUa addunt. Dei illae tres liturgiae taiitum post Tris on pergunt: n/.tjittjc xrL, et \ nhi^waor xal xtL continent; re&< excipiunt vocem ayio?, LiturgU SKKAPIONLS. 175 natiottum, principatuum, potestatnm; tibi assistant duo honoratissimi Seraphim senis alis praediti, binis alls velantes faciem, bints pedes, bints volantes et sanctificantes; lo. cum quibus suscipe etiam nostram sanctificationem dicentium : Sanclus, sancUis, sancttts Do- minus Sabaoth; plenum est caelum et terra gloria tua. ii. Plenum '> est caelum, plena est et terra gloria tua magnifica, Domine vir- tutum; imple etiam hoc sacriiicium virtute tua et communication e tua. Tibi enim obtulimus hoc sacrificium vivtim, oblationem in- cruentam. 12. Tibi obtulimus hunc panem, similitudinem cor- poris unigeniti. Hie panis sancti corporis est similitudo, quoniam 10 Dominus lesus Christus, in qua node tradebaiur, accepit panem ac fregit deditque discipulis suis dicens: Accipite et manducate, hoc est corpus meum, quod pro vobis frangitur in remissionem peccatorum. 13. Propterea et nos similitudinem mortis celebrantes panem ob- tulimus, et deprecamur: per hoc sacrificium reconciliare nobis i& omnibus et propitiare, Deus veritatis; et sicut hie panis dispersus erat supra montes et collectus factus est in unum, ita et ecclesiam tuam sanctam coUige ex omni gente et omni terra et omni urbe et vico et domo et redde unam vivam catholicam ecclesiam. 14. Obtulimus etiam calicem, similitudinem sanguinis, quoniam ^^ Dominus lesus Christus accepit calicem, postquam cenavit, et dixit discipulis suis: Accipite, bibite, hoc est novum testamentum, quod est sanguis meus, qui pro vobis effundetur in remissiotiem peccatorum. Propterea obtulimus etiam nos calicem similitudinem sanguinis adhibentes. 15. Adveniat, Deus veritatis, sanctum tuum verbum 26 Marci postquam Trisagion angelorum rr/tf napa aov fv?.oyias dta tf/g int- protulit, pergit: navrcire fihv navta tfoiTt'iotwi tov navayiov aov nviv- (jf ttytau.ei, akka xal net it navtwv fturog. Verba litteris distentis expressa r«5v ae aytal^ovrwv di^ai, di- etiam apud Serapionem leguntur. onora xvpte, xal tov t/ft^TSfov i^.Epichsis. -iniStjfitjadvwo ay to^- aytaa/iov avvavtoTfi'ftvovvTavxal aov koyot] Similiter infra in benedicti- leyovTiov' "iytoi aytoi uyio;; one aquarum c. 19, i — 2: xal n).^Qw- xvgtoi Sufiato&, nk^p^g 6 ov- aovavtanvfvfiatoiayiov. oaQgtjTO'i (tavoi xal ij ytj T^avtiai dproi inidfxftai tovkoyovtov &eov TOV xvqIov xal #cov xal acar^pos xal yivfTat ^ ivxapiorla adSfia Xpt- riiidtv 'Itjaov Xpiaxov' nkrjpataov otov, IV, 18, 5: dpTog npoakafifia- b 9eii xal Tavrtjv t^v ^vai'ar vbfievoi; Tt^v inlxkijaiv tov 9fov (de 17H SArRMKENTARIlM loyoi ixi TOi' oQTOP TovTOV, iVo ftvrjzai 6 agtoq Or, rbv koxiv xal ?/ dvdfivi]Otq. 18. fiera Tt)v vt twv uroittiztov aylaoov xdg tpf/ag xavxaq, Ov yitg xiioctq yivaki aylaaoi' xdoaq xdg „iv xvqIco" xoi/Jtj&slaag xal ovyxaxoQli xdoau xalq dyiaig aov 6vvd(/eaii' xai 66;: avxolg „x6j 15 fiovijv" it' TJJ ^aoiXela Oov. 19, 6i§.ai xqi Xam xoih xov fiovoyfPovc aov 'fjjCov XqiOxov iv aylro xvavfiaxi, maxs( ^" xal iaxlv xal iaxat eig yiVfdc ytvt^v xed iig xovg cvf, alwvag xmv aimvmx', d/j^r. id'. mtxti T>jr *i'X»^r ») icAittfi^ xai i-v ti) xXdoti t-r/t/. I. Kaxa§/iaHiov Tjfiaq x^g xoivrnviag xal xavxijg, dXtj&tlag", xal xoirjoov xa odfiaxa rjfto'fv x^^QV'^^f ayvtk b I Cor. II, J4. — Ps. 30, 6. - 13 Apoc. 14, i}. — U loanii. i^ 2S Ps. JO, 6. lectionc ^nlxlriatvpTovMlg^U fxrh^aiv cf. C. Holl, t'lagmentf vormctiniscber Kircf}etiviitfr tS^ P-6i)j Athdnasius(?) in semione ad baptizandos ab Eutychio laudato (A. Mai, Script, vet. nova col- lectio IX, 6as): inav di at fxfyaXai evxtti xal at ttylai Ixtaiat dvanefitf- BtSat, xttta^aivn 6 koyoq tlf tov aQTov xal TO noitjQtov xal yivtrai avxov to awita. Constitutiones ap. VIII, 13, }9 et omnes aiiae liturgiae ma in ri du dc spiritu sancto loquuntur. etiain trus II Alex, de saucto alUri |y/^a xa^orfov tov ayiov Ttrt intxai.ovftf^a (Theodor. H. 32, 7), et Theophilus Al. Ep. a. 402 c. J 3 (infer Hieron. epp. ep Migne, PL 22, 801) scribcns: domiDJcuiu ct sacrum calicem vocationem et adventum sancti ! sanctificari. - ipifjiiaxov wa»| Ignat. Eph. 20, 2. SERAPIONIS. 177 super hunc panem, ut panis fiat corpus verbi, et super hunc calicem, ut calix fiat sanguis veritatis. Et fac, ut omnes com- municantes remedium vitae accipiant ad curandum omnem morbuni €t ad confortandum omnem profectum ac virtutem, non in con- demnationem, Detts veritatis, neque in contumeliam et opprobrium. 5 1 6. Te enim increatum invocavimus per unigenitum in sancto spiritu: misericordiam consequatur hie populus, profectu dignus fiat, mittantur angeli adesse populo in destructionem mali et in confirmationem ecclesiae. 17. Deprecamur etiam pro omnibus defimctis, quorum est et commemoratio. 18. Post enuntiationem 10 nominum: Sanctifica has animas; tu enim omnes cognoscis; sancti- fica omnes in Domino defimctas et connumera omnibus tuis Sanctis virtutibus et da eis locum et mansionem in regno tuo. 19. Suscipe etiam gratiarum actionem populi et benedic eos, qui obtulerunt oblationes et gratiarum actiones, et largire sanitatem et integri- 16 tatem et laetitiam et omnem profectum animae et corporis cuncto huic populo per unigenitum tuum lesum Christum in sancto spiritu, sicut erat et est et erit in generationes generationum et in omnia saecula saeculorum, amen. XIV (11). Post orationem fraetio et in ft^actione oratio. 20 I . Dignare nos et huius communionis, Deus veritatis, et fac, ut corpora nostra capiant castitatem et animae intellegentiam et 17— 18. Commemoratio mortuonim dem a populo enuntiatam exhibent «rgo in scriptura nostra locum post Constitutiones eccl. aegypt. II, 24, Li- Epiclesin vel Consecrationem habet, turgiae Marci, lacobitarum coptitarum cum in Liturgia Marci media in Inter- abessiniorum et syrorum. Cf. Bright- cessione magna, quae ipsa in Prae- man I. c. p. 96, 134, 180, 2}}. Loci fatione inserta est, proferatur. Cf. laudati etiam soli esse videntur, in Brightman, Liturgies I, 129. quibus formula plenior elf tovi av/u- 18. fitia T^v vJiofiolriv r. o.] Haec navtag altSvag scripturae nostrae ser- verba rubricam efficiunt, quare ea lit- vata est, cum alias ubique in Liturgiis teris minoribus exprimo. orientalibus formula brevior tig Tovg 19. Similiter Liturgia Marci has pre- alwvag occurrat. ces precibus pro mortuis adiungit Cf. XIV. Orationem firactionis exhibent Brightman 1. c. — Sanep ^v xtX.] Liturgiae lacobitarum s}aorum, copti- Eandem Anaphorae clausulam et qui- tarum et aethiopum, seu solam, ut Funk, Didasc. et Gonstit. ap. IL 12 178 SACBAMENTARIUM Tcci ipv^^aij ^QOi'TjOiv xal yvcootv 2. xal aotfiooi' fjfiag, 9^ti rcip oixTtQfitSi', 6ta Ttji fUTaXrjyfieo:^ tov ocufiaroc xai tov ai/zoroc, oxi 6ia TOV fioroyevovg aol /) 66^a xa\ to xgaroq iv arfifo jtviv- jiaxi xal vvv xal ili; rove ovfixavrag altuvaq rmv atfoi^mv, d^ifv. fi Meta rd tUadovrui Tt]r xkaOir rotq xXxiQixoTq y^fiQo&fOia /cor. I. 'ExTtivoi TtjV x^fga ixl xhv kaov xovrov xal dioftai ixra- &f/Vtti XTfV x'^g dXTj^elac ;(f7(>a xal 6o&^i>ai fvXoylav xtp iow rotJTro 6ia Xf/v otjp (fi).av9^QC0jtlav, 9ik xoiv olxxtQfimv, xai ra fivoxt/Qia xa naQovxa' 2. x^^Q tvXa^tlag xal ivvafitoq xai oaxpQO' 10 vtOfiov xai xaO^aQoxr/Xog xal JtuOrjc botoxtjxog evioYrjodxai xor \ Xabv xovxoi' xai dtaxTjQr^odxo} eh xgoxontfV xal ^ekxlatatv 6ta xov //oi'oyct'oiJc oov 'irjoov XqiCxov hv ayicu yrvevfxaxi xat vrr xai th Tovq avf/jiavxag aldivaq jwv aloivwv, ai/rjv, iz . ',l/tT« T»]r #(i«vrfo)aXftivovg ixaXtaag xal TjfiaQTtjxoxa^ jr{ioah:ioti'iaai xal vxtgriBeioai xijv xaB^ ifiiaiv ajctiXfjV ^iXav&QOJjrl^ xf/ ojj tfuj^ropz/Oa? xal r^ f/exavola axa- Xtiipag xai ry jtqoq ai yvmafi dxo^aXmv. 2. nxagtcxovfiiv 001, oxt 6i6a>xag tjfilv „xoivcoviav ooifdaxog xai. ai'/iaxog". 3. evXo- jn YrjOov f/fiag, tvXoyi^oi^ '''o'-' Xabv Tovrov, xolrjoov ijfidg fiigog f;(£(r fiBxa xov ompiaxog xal xov a\'(iaxog 6ni xov fiovoyevov g ' GOV vlov, 61 oil Got r) (io'gff xal xo xQoxog iv (cyicp xrev/iori xai rvv xal afi xal ilg xovg Cx^fixavxag almvaq xmv aloivcov, aftt}p. 'y- £i^r] cxfQi To>r :xomt(ftQoi$ trior iXaiiur z«i viUtxv»r. 2f> I. tJvXoyovfitr 6tu xov drofjcazog xov fiovoytvovg aov 7/yooC Xqioxov xa xxlofia{xa) xavxa, x6 orofia xov Jia&ovxog orofioZofttv U» I Cor. 10, 16. k scriptura nostra, seu taaquam prooe- miuni Oralionis dominicae vel huic orationi adiunctam. Cf. Brightman, Liturgies I, 97, 1 8 1, 1 9 1, 254. Consti- tutiones apo&t. orationem non habent. XV. Inscr. Secundum haec v«rba comniumo clericonim a communione populi distenta fuisse videtur, cum alias ilia banc sane praecedat, sed pan«in tantum communionis generalis efficiat SERAPIONIS. 179 cognitionem; 2. et sapientes nos redde, Deus misericordiarum, perceptione corporis et sanguinis, quoniam per unigenitum tibi gloria et imperium in sancto spiritu et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. XV (ill). Post ^actionem dericis distributam benedictio populi. 5 I. Extendo manum super hunc populum et oro, ut exten- datur manus veritatis et detur benedictio huic populo propter humanitatem tuam, Deus misericordiarum, et mysteria praesentia: 2. manus prudentiae et virtutis et castitatis et puritatis et omnis sanctitatis benedicat hunc populum ac conservet in profectum et 10 emendationem per unigenitum tuum lesum Christum in sancto spiritu et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. XVI (iv). Post eommunionem populi opatio. I. Gratias tibi agimus, Domine, quod vocasti eos, qui lapsi erant, et adquisisti eos, qui peccaverant, et deposuisti minas, quae 15 fiierunt adversus nos, humanitate tua ignoscens et paenitentia delens et cognitione ad te attinente deiciens. 2. Gratias tibi agimus, quod dedisti nobis eommunionem corporis et sanguinis. 3. Benedic nos, benedic hunc populum, fac nos partem habere cum corpore et sanguine per unigenitum tuum filium, per quem 20 tibi gloria et imperium in sancto spiritu et nunc et semper et in omnia saecula saeculorum, amen. XVn (v). Oratio pro oleis et aquis oblatis. I. Benedicimus per nomen unigeniti tui lesu Christi has creaturas, nomen nominamus eius, qui passus est, crucifixus est 25 et eadem oratione praeparetur. Cf. XVI. Ad banc orationem oratio Li- CoQstit ap. VIII, I J, 11—15. At verba turgiaeMarci,Brightmanl.c.p. Mi.satis ilia, ut Brightman exposuit, fortasse prope accedit. Cf. Constit. ap. VIII, 14. uon necessarie de communione cleri XVII. Similiter Testamentum D. n. intellegenda sunt, sed indicant, parti- I, 24 de consecratione olei hoc loco culas clericis ditributas fuisse, quibus vel post Communionem loquitur. Etiam hi populum communicent. Constitutiones eccl. aeg. Ill, 22—23 ^^ 12* 180 SACRAMENTARIUM rov axavQto&ivto^ xai dpaaxdvrog xal xal cc/ivr/TOv h:l to v6v fier< liovoytvov(q) 6ov 'lijaov Xgiaxov, 6i ov tfc iif ccflo) XV tv flax I slg xovq avftxavxaq almt XfiQad-eoitt ittxii rijr fvXoyiav rov vdi 10 I . ^iXdt'^QWxe „d^£h xijq dXijd^elag'* , at xovxco 7/ „xoiva>vla xov am/ioxog xtd xov avxmv ^mvxa eOxm aaifiaxa xai al y>vxai a\ ywxal. 2. dbg xrjv avXaylap xavxijv elg ■ xal tig aaq>dXHav x^g yevofiivijg evxagiaxla 15 xdvxag xat dvvri&dioiv xaX „xijg ffaOiXilag"' ,,d§tB^ir. 2. j^aQioai avrbv rij 9^t ravrtj dvayevvrjOsi xoivaJvijOai XQoq to ftTjxtri avrbv vxb fJ/jdtvU axaiov xai xovt/Qov aytofhai, aXXa aoi XarQtveii' dta xavrbg xai « 20 (Jot XQOOrdyfiara ipvXdmiv bdTjyovt'xog avrbv rov fiovoyeifovg Xoyov, on 61' avxov aoi rj cfo^a xal rb xgdrog iv rm aylo} xvi fiori xal vvv xai tig rovg ovfixavrag alcovag rcov aIoiva>v, df, xa. yiBrd r^r wrroTciyt]!' f-vy/f KvQt^ xavroxQarog, aqQaytoov ri/v avyxard^eotv rov dovX&t 26 oov rovrov xifV xgbg oi rvv ytyiVTjfiivi]V xal aiitrd^Xrjrov avroA to Tj&og xal TOP rQoxov diaOfdif dXilfiftaxi rovTo> rov<; XQoatovraq ij raq jtQoaiovaaq rfj 9-da r avaytvvTJOBi, 2. JtaQaxaXovvxtc, Sore rbv xvqiov iffKov X^n 'ifjOovv kviQyijoai avrrp larixrjv xaX ioxvQO^toirjTixTjV dvi-afJtp ajioxaXv}f>ai (tlv dice to€ aXti/jfiozog tovtov xal ajto^eQajrei 10 ajto tfnjx^q OfOfiarog :tvfv(iaxog avxmv xai> Otifitlov afiaQxiag arofiiaq ^ oaxavix^q aixiaq, xfj di idla x^Qixi xfjv vuftOtv at* naQadx^'^^^*} ..'*'« ^{/ aptagxia dxoywdfiivoi x^ dixaioovvu Qf',ooi% xal dia rijq dXtltptcaq xavxr/q dvaJtXaa&ivnq xal „6ia xov Xow xa^aQtaB-itntq" xal xoi ,,nvtvfiaxi dvavtoB-tvxfq" t^toxvd 16 xaxat'txtfOai Xoutov taq :tQOG{iaXXotaaq avxoTq avrtxetftu'ag i\ yiiaq xal aytdxaq rov ^lov rovxov xal ovxmg avi'dtd^/vat avi^ivm&rjvai xy jroifjrtj „xov xvqIov xal omxijQoq T/f/mt' '/rfOt Xqujxov" xal „avYxXrjQOj'Ofiffaac" xolg ayloig „xag ijtayytXiag" , di' avTov (ool) 7] do^a xai to XQcixoq h ayUo xvevftart tic 20 oviijcavrag aldivag xcav aloivoiv, df/f/v. xy. Jtlf-xf} Tiji' r?r«>l»^i(«r fvyy}, I. ^iXai'dQfoyit nk^ixa „omx7jQ ndvx(ov" xijv Ixtoxgt JfQoq o\ JitJiottj/iivwp, i'Xi(oq ytvov xai dovXw oov x< to§' Ov/jytaghco o ayiog Hi Xdyoc, avrt'oxat xb llyiov oov nvtv(ia djiooo^oi'v xai dxo^dj jrdvxa jtttQaCfiox', oxi 6ta xoi) (tovoyn'ovq oov'lijoov Xgtoxov :i 2 Sap. II, 27; Ps. 8s, ij. — 3 Ps. }o, 6.-4 loann. ao, J] 12 I Petr. 2, 24. — 13 Tit. j, 5; Eph. 5, 26. — 17 II Petr. 5, 18. — 18 6, ja; II, 9. — 22 1 Tim. 4, 10. 6 Tipoatorras f/ ngoatovaaii B, n^oaiaan itffoaiovaai A, n^o{ JUtootovra^; W | 8 avxoTi; W | 9 d«oxa/.v%f>at : coniecit dnaf.fitpai Tv cf. B 21 dvalr/ipiv : aXfii^uv B SERAPIONIS. 185 xxn (xv). Oratio in unctionem baptizandopum. I. Domine, amans hominum et amans animarum, misericors ac benigne, Detis veritatis, invocamus te obsequentes et confidentes promissionibus unigeniti tui, qui dixit: Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis; et ungimus hac unctione eos, qui accedunt vel & eas, quae accedunt ad banc divinam regenerationem, 2. deprecantes, ut Dominus noster Christus lesus eis operetur vim sanantem ac confortantem et revelet per banc unctionem et tollat ab anima et corpore et spiritu eorum omne signum peccati et iniquitatis vel causae diabolicae, propria gratia remissionem eis praebeat, ut 10 a peccato liberati iustitiae vivant et per banc unctionem reformati et per lavacrum purificati et per spiritum renovati possint devincere in reliquum adversarias operationes ac ft'audes huius vitae ipsis instantes et ita aggregari et uniri cum grege Domini et salvatoris nostri lesu Christi et cum Sanctis cohereditare promissiones, quo- is niam per eum tibi gloria et imperium in sancto spiritu in omnia saecula saeculorum, amen. XXIII (x). Post susceptionem oratio. I. Amans bominum, benefice, salvator omnium ad te con- versorum, propitius esto servo tuo huic; prosequere eum ad re- 20 generationem dextera tua. 2. Unigenitum tuum verbum prose- quatur eum in lavacrum; honoretur eius regeneratio, ne sit vacua gratia tua; adesto simul sanctum verbum tuum, adesto simul sanctus tuus spiritus depellens ac deiciens omnem tentationem, quoniam XXII. Cf. Constit. ap, VII, 42. Con- VII, 22, 2 ; 44, i . 2 hoc pivgov ap- stitutiones eccles. aeg. XVI, 8— 9, Ca- peUant. nones Hippolyti c. 19 n. 116 sq. et XXIII. Vox dvaXtjtptg in ritu bap- Testamentum Domini nostri II, 8 oleum, tismi nusquam occurrit. Brightman quo baptizandus ungitur, oleum exor- putans, eam nonnisi sensum vocabuli cismi, et oleum, quo baptizatus ungitur avadoxri (susceptio, sc. per sponsores) (cf. XXV), oleum gratiarum actionis habere et in hoc sensu hie tolerari vocant,Constitutionesapost. Ill, 16. 17; non posse, emendavit aAcivxr. Certe 186 SACKAHENTARIUU jy dogct xai TO XQOTO^ xal i'lt etg tov<; avfixavrag aicovaq xd'. I. '0 &e6(i, „6 r^^' aXtj^tlag O^eoii", 6 rtov xdrrcov Srjjiioi 5 o xvQioq Jtdoijg r^q xzlatmq, tvX6yr)0ov xov dovXov aov ri ivXoyla T)'i Oil' xa&aQov amov 6tl^ov iv r// avayn'vr}a£t, xoivatp avTOV ralq dyyeXixal^ oov dwdfuatv xardozijooy, 't'va fxtixixi 6^ dXXa xvevficaixbg cn^oftdC^rjxai f4tra0xd^v xi}^ &tla.i Cov xQayldt xavxj] diafidvatoiv ,^»;§ xai alcavlovq ixayyBUa{q) „tov xvqIov xal amrf^Qog ^fi 6 XqiOxov", 6i ov aol rj 66§a xal to xQdrog ip ayltp xvsx vvv xai elq rovg avftxavtag alcavag xmv almvaw, d/ijjt f XsiQo&saUt xataardosoig ffittxoviovm I. ndziQ Tov liovoytvovg, 6 „rov vlov" aov „dxoari 6iard§ag ra ixl Tt,g y^g XQayftara xal xavovag r^ hcx4 10 td§stg 6e6a}xd>g elg mq>iXiiav xal aatrijQiav rdiv xoifivU Xe^d/ievog kxiGxdxovg xal XQta^vriQOvg xal diaxovovg tic ylav r^ xa&oXix^g aov ixxXijalag, b ixXs^dfuvog 6ta % yevovg aov rovg exrd Siaxdvovg xal xaQiodiitvog avrol ayiov 2. xaxdoTijaov xal rovde didxovov x^g xad^oXixij 15 xXi^alag xal 66g kv avxm „xvivfia yvooOtatg xal StaxQlat 6vvi]&^ /i€Ta§v xov Xaov xov aylov xad-agcog xal dfi^fix xovfJGai kv xij XeixovQyla xavx^ 6ia xov f/ovoytvovg d XqiOxov, di ov aoi rj 66%a xal xb XQcixog iv aylcp xvet vvv xal iig xovg avfiJtavxag almvag xmv almvmv, dftipf. 20 XsiQoO-Bafa xataaxdaBCuq rtQeafivxiQiov, I. T^v Xilga ixxeivofitv, diaxoxa „d^ih xmv ovgavcav xov (iovoytvovg aov, ixl xov dvd^gmxov xovxov xal dsofi „xb xvsvfia xyg dXrfd^tlag" ixidrjttrfiy avTtjxaig xal xaxQiaQxatg' 2. xoiijoov avxov a^tov (h fialvsiv" aov „x^v xolfivtjv" ixt xe dfiifixxcag xal dxQOd 20 xtj kxiaxox^ dtaxeXdxm 6ia xov fiovoyBvovg aov *Iijaov . 6i ov ao\ Tj <5o|a xal xo xgdxog iv aylm xvevftaxi xal tig xovg avfixavxag almvag xmv akavmv, ofi^*. x»', Evyrt] Big iXator voaovrxiov ^ ci$ aQxov ^ fig vd I. 'ExixaXovfit&a ah xbv „expvxa x&aav i^ovalav" xak 26 xbv „aanfjQa xdvxmv av&gmxmv, xariQa xov xvglov ^^ amxilQog 'l^aov Xqiaxov", xal 6t6/it^a, SaxB kxxiftipat laxtxt/v axb xmv oigavmv xov (tovoysvovg ixX to eXatoi i'va ytvtjxai xotg XQtofiivoig rj fitxaXofi^dvovaiv xmv xx 1 Luc. 8, 15. — 2 II Cor. s, 20. — 4 Num. 11, 17. a?. — 12, 8. 9. — 7 I Tim. 3, 9; II Tim. 1, j. — 12 loann. 17, 5. — 13 Lu< Esth. 9, 27. — U Ps. 30, 6. — 18 Act. 20, 28. — 24 Dan. 14, 4. — 4, 10; II Cor. I, 3; II Petr. 2, 20; 3, 18. 16 ayiov : fortasse a^iov B SEBAPIONIS. 191 adveniat; sensum ei largire et cognitionem et cor bonum; fiat in eo spiritus divinus, ut possit administrare populum tuum et dis- pensare verba tua divina et reconciliare populum tuum tibi Deo increato. 2. Qui largitus es a spirittt Mosis spiritum sanctum super electos, tribue et huic spiritum sanctum e spiritu unigeniti in gratiam sapientiae et cognitionis et fidei rectae, ut possit tibi mini- strare in conscientia pur a per unigenitum tuum lesum Christum, per quem tibi gloria et imperium et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. XXVIII (xrv). Benedietio in constitutione episcopi. 10 I. Qui Dominum lesum misisti in lucrum orbis universi, qui per eum apostolos elegisti, qui a generatione in generationem epi- scopos sanctos ordinas: fac, Deus veritatis, et hunc episcopum vivum, episcopum sanctum successionis sanctorum apostolorum, et da ei gratiam et spiritum divinum, quem largitus es omnibus 15 servis tuis genuinis et prophetis et patriarchis; 2. fac, ut dignus sit, qui pascat gregem tuum atque immaculate et inofFense in episcopatu degat per unigenitum tuum lesum Christum, per quem tibi gloria et imperium in sancto spiritu et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. 20 XXIX (xvii). Oratio in oleum aegrrotopum vel in panem vel in aquam. I. Invocamus te, qui habes omnem potestatem et virtutem, salvatorem omnium hominum, patrem Domini nostri et salvatoris lesu Christi, et oramus, ut emittas vim sanationis e caelis uni- geniti super hoc oleum, ut eis, qui his tuis creaturis unguntur 25 XXIX. Benedietio olei et aquae iam rum nominetur eique vis non solum supra XVII, in parte liturgica legitur. sanandi morbos, sed etiani delendt Nunc similis oratio sequitur. Inscriptio peccata adscribatur, oleum extremae oleo quidem panem et aquam adiungit. unctionis indicatur. Benedietio olei et Oratio ipsa autem maxime oleum aquae in Constitutionibus apost. VIII, spectat, cumque hoc oleum aegroto- 29 de remissione peccatorum silet. 192 SACRAHENTARIt'^ aov TOVTOiP el^ ibro^oirfv „Jtaatfq vooov xai jtdorjc ftaX ui.€§i(f'(iQ//axoi' jtavxog daifioi'lov, th IxxroQtOfJOV jtoitoc n dxa&dgrov, elg d^ogtopiov jravrbq xt'evfiarog xovr^gov, i tnyfibv xat'Tog xvQtrov xal (tiyovg xa'i xttGijc (ioBiVtiac, t 6 uyad-TjV xa\ dtptOtv afjaQTt/fidtoit', th (fdQfiaxov Cfiifjc xai ac tig vyelav xai „oXoxXtjQiav ^>vxijg ocofdaroc xvivftarog" , el^ TfXilav. 2. Kpo^tj^rixm, 6iajtoxa, xdoa h'if/yita dnat'txf}, fxdviov, ndaa ixt^ovXij rov ov, xdaa xXrjyt}, xdctt xaoa dXytjdfov, xag xovog ^ Qajttoya ij it^lvctyf/a rj lO xovTjQov TO ovofid Oov TO ccyioy, o ixtxaX^od(it9a vC-i^ tjfit TO 6vo{ia Tov (iovoytvovg, 3. xai dxigxtaO^oioav dxo rca \xai; X(ov Ixxhg xtov SovXcov oov xovxoii\ 'iva „6o^aO{h(j to TOtJ vxtQ f^ficoi' oxavQwB-ii'Tog xai di'aaxdi'xog, rov ,,raq ijUmv xdt xitg dadii'eiag dvaXa(i6i'xog '/rjOov Xqiotov" xt 16 fitvov „XQWai Qc5t>rac xal vixgovg", oxt 61 avxov ool t/ 6i TO xgdrog li> ityivo xi'svfiaxi xal vvv xal sig rovg avfxxt almvag xmv almva>v, dfttjv. X'. Evyi} nfQi Tfih'ftJTog x«i ^xx«f^l^o/^*rot^ I. 'O B^eog „o C,atTJg xal 9^m>dT0v rr)v i§,ovoiaif txan^ 20 f^v xvfvfidxmv xal" dioxdxrjg ,,xdo7jg aagxdc'', 6 d^eoc rortor xal ^woyovcuv, 6 xaxdyatv ilq xvXag « ^ Ta/itloig ^dvouM ftera 'A^gaaft xal */aaax xal 'laxdtj^" xal xdvxmv xtov aylcm 30 TO tJe OfOfia dvadxtjaov iv 1) Sgiaag ^(iega xaxd xdg dy}ev6i ixayyeXlag, I'va xai xdg xax d^iav airm xXijgoPOfiiag 1 Mt 4, ij; 9, 35; 10, 1. — 6 I Thess. 5, aj. — 12 Ps. 85, Mt. 9, 8. - 13 Mt. 8, 17. — 16 11 Tim. 4, i. — 19 Sap. 16. ij. iJ 16, 42; I Reg. 2, 6. — 2a I Tim. i, 17. — 28 Ps. aa, i. — Mt. 8J SEEAPIONIS. 193 vel eas percipiunt> fiat in depulsionem omrtis languoris et omnis infirmitatis, in remedium adversus omne daemonium, in expulsi- onem omnis spiritus immundi, in segregationem omnis spiritus nequam, in exstirpationem omnis febris et frigoris et omnis im- becillitatis, in gratiam bonam et remissionem peccatorum, in re- 5 medium vitae et salutis, in sanitatem et integritatem animae et corporis et spiritus, in valetudinem perfectam. 2. Timeat, Doraine, omnis operatio diabolica, omne daemonium, omnes insidiae ad- versarii, omnis plaga, omne supplicium, omnis dolor, omnis labor vel ictus vel concussio vel umbra mala nomen tuum sanctum, quod lo invocamus nunc, et nomen unigeniti, 3. et abeant ab internis et erternis servorum tuorum horum, ut glorificetur nomen eius, qui pro nobis crucifixus est et resurrexit et languores nostras et in- Urmitates suscepit, lesu Christi, et venturus est iudicare vivos et mortuos, quoniam per eum tibi gloria et imperium in sancto spiritu 1& et nunc et in omnia saecula saeculorum, amen. XXX (xviii). Oratio pro mortuo et sepeliendo. I. Deus, qui vitae et mortis potestatem habes, Deus spirituum et dominus omnis carnis, Deus, qui mortificas et vivificas, qui de- ducis ad portas inferorum et reducis, qui creas spiritum hominis 20 in ipso et suscipis sanctorum animas ac recreas, qui mutas ac transformas et transfiguras creaturas tuas, prout iustum et utile est, cum ipse solus incorruptibilis et immutabilis et aeternus sis; 2. oramus te pro dormitione et requie hulus servi tui vel huius servae tuae: animam et spiritum eius recrea in locis pascuae, in 25 cubilibus recreationis cum Abraham et Isaac et lacob et omnibus Sanctis tuis; corpus vero resuscita in die, quam definiisti secundum promissiones tuas baud dubias, ut et hereditates ei convenientes XXX. Cf. Constit. ap. VIII, 41. pro mortuis, Brightman, Liturgies I, 2. TO SI a<5fxa *tA.] Similiter Li- 170, 13 — 15. turgia lacobitarum copt. in oratione Funk, Dddasc. et Gomstit. ap. II. 13 194 SACBAMENTABIUM ip TOlg hylau; Cov vo/uOg. 3. zmv xctQaxtw XXII, I. oAfJV'ff XVII, 2; XXII, 2. dke^npapfxaxov XXIX, i. d)Lij»eia V, 3; X, i; XIU, s- 1 XIV, I ; XV, 1 ; XVIII, 1 ; Y XXI; XXII, i; XXIV, i; XJ xxvii, i; xxvm, I. d).ri9iv6i II, i; m, 3; XHI, 6. dXXoioot XXX, I. aftaprdvat X, 3 ; XVI, i . d(*dpTti(ia V, 2; X, 5; XII! XXIX, i; XXX, 3. dftapTla XII, 2; XIII, 12; XXI d/iifmrwi V, 3; XI, 2. 5; XX XXVIII, 2. dfietdfikr/tog XXI, i. d/ieraxivtitoi XXV, 2. dvafikhcw XII, 4. dvayewactf XIX, 2. 3; XXV, : dvayivvtiaif XX, 1.2; XXII, i ; ] I. 2; XXIV, I. dvayvcioTrjg XI, 4. dvalfiaxrog XIII, 11. dvaktirpig XXm in. avaAAo/turoff XXX, i. dvdftvtjott XIII, 17. dvaccdoi XXII, 2; XXV, 2. dvdnavaig V, 6; XXX, 2. dvanavw V, 9; XI, 4; XXX, 1 dvanifinat I, 3. dvantrdrvvftt I, i. INDEX TOCABULOSUM SACBAHENTARII SERAPIONIS. 197 avankaaaa XXII, 2. dvati9^(it V, j; XX, 1. avixippaoTOf XIII, 2. ttvs^iXviaarog XIII, 2. dvenriQiaatoe XXV, 2. ttvigxonai XXIV in. «>"?<» X, 4; XI, 6. av&patnog II, i ; V, 2; VII, i ; IX, i ; X, }; XI, 6; XIII, 6; XXVII, i; XXIX, I ; XXX, 1. dviaxtifii II in.; V, 10; VII, 2; XII, }. 4; XVn, 1; XXIX, j; XXX, 2. dvofiia III, I ; XXII, 2. dyrtxflftevoi XXII, 2; XXIX, 2. d^ltt XXX, 2. tt^iog I, 4; UI, j; XIII, I ; XX Vm, 2. dSiow VIII, i; XIII, 16; XIX, 3. doffatoi XIII, 5; XXV, I. dnakeltpm XVI, i. dna)Lkdaaa V, 9; VIII, i; XVII, 2. dxttxti XXII, 2. dneikij XVI, i. dnofiak^ XXIX, i. dno6tjiJi6 13. 13. 1$; XXIX in. dQxdyYfkoq XIII, 9. dn^ XIII, 8. 9. a(>x«>*' V, 6. do»iveui I, 3 ; V, I ; XXIX, 1. 3. dori^p IX, I. aavXoc XXV, 2. aofiaActa XVIII, 2. datpakl^w VI, 1; XXV, 2. ovyij IX, I. Sweats X, 3; Xm, 12. 14; XXII, a; XXIX, I. tt^&aptoi XXX, I. «W* V, 2; XXII, 1. d^opia/iot XXIX, I. dy/svS^g XXX, 2. Panri^ta XIX, 2. 4; XX in.; }$^XII in.; XXIV in.; XXV, in. 2. ftaoiXela XIII, 18; XIX, 3. fiaaikevg V, ii; XIX, i. fitfiaioa III, 3; V, 4; VI, I. /ttfiaituaig XIII, 16. fiektioa I, 2. fie).Tl«»atg XI, 6; XV, 2. ^<^Ao; XII, 5. ^/oc V, 6; XI, 5; XXII, 2. fiot]9iio VII, 2. ^c»?»off III, I ; XXV, I. yufiito XI, 6. yfveo XIII, 19; XXVIII, 1. ycvjyroff XIII, 2; XIX, i. yeyvdat II, i. ycvv^rtxoff XIX, 2. yevv^rcup II, i. yivoe II, I ; VII, I ; IX, i. yigav V, 7. y^ IX, I. 2. 3; X, I ; XIII, 10. It; XXVI, I. ytvwaxm III, 3; V, 5; X, i; XIII, 3. 4. 6. 18. yvnaiog II, 3; V, 3; X, i; XXI; XXVIII, I. yvmgl^to V, 5. yvwaiq I, 2; III, 2; IV, 2; V, 4; VI, 2; X, 4; XI, 1. 2; XII, i; XIV, i; XVI, i; XXVI, 2; XXVU, i. 2. yortfiog IX, 2. yovw XII, 3. yowxil(0/a XII in. ypayij I, 4. 198 INDEX VOCABULOBDH yfatpta X, 4 ; XII, 5. yvvatov XI, 6. yvvif V, 7. datfiovtov XVU, 2; XXIX, i. 2. 6eixwfit V, J. 7; XXIV, I. (fffm XVII, i; XIX, j; XXIII, i. aiofiai I, 2; U, 2; m, j; IV, i; V, S. 6. 7. 10: IX. 2; XI, 5; XIII, 6; XV, I ; XX, 1 : XXVII. 1 ; XXIX, I ; XXX, 2. dea/ioi V, 9. rfeanorijff IV, 1; VU, 2; XII, 3; XVI, i; XXn, i; XXVII, i; XXIX, 2; XXX, I. i^XOficet V, }; XII, 2; XIU, 10. 19. diw III, 1 ; V, 9. St^liiovgyiw XIX, i. itifiiovQYOi I, I ; II, I ; IX, i ; XIX, i ; XXIV, I. diaSldwfii XV in. diaioaiq XVI in. 6ta6oxn XXVIII, i. 6ia9^rfxt{ XIII, 14. dtaxoviw XXVI, 2. dtdxovo^ XI, 5; XXVI in. i. 2. iidxpiaie XXVI, 2. didvota I, I. 4; n, 2. diaxaaaw XXVI, i. StttipeQto XXX, 3. dtiaaxakla V, 4; XI, 2. diegft^vevw I, 4; XIII, 4. dlxatoq XIII, i; XXX, i. dixaioavvTj XXII, 2. (fo^er I, 4;n. j; 111,3; IV, 2; V, 11; VI, 2; VII, 2; vm, 2; IX, 3; x,i. 4; XI, 6; XII, s; Xm, 4, 10. 11; XIV, 2; XVI, 3; xvn, 2: XIX, 4; XX, 2; XXI; XXII, 2; XXm, 2; XXIV, 2; XXV, 2; XXVI, 2; XXVn, 2; XXVIII, 2; XXIX, y, XXX, 3. So^a^w XXIX, J. do^oXoyiw Xm, I. dovXfvtu XXI. dovXti XXX, 2. rfoiJAoc V, 3. 7; XX, I ; XXI; X XXIV, i; XXVm, i; X> XXX, 2. igofiog XI, 5. Svvafiii I, 3; V, i; X 2; Xm 18; XV, 2; XVII, 2; x: XXIV, i; XXV, I. 2; XXE Svawnim XII, 4. dwQfd XXIV, I ; XXV, 2. erfpatof XXV, 2. i^voff xm, 13. el^tjvixoQ V, 6. 8; XXX, 3. eloaxovw IX, 3. ixdtcoYinog XXIX, i. ix^ijteat XII, 3. ix^Qiafifitvo) XXV, 2. ixxXtjata V, 6; IX, 2; X, in. XI in. 4; xm, 13. 16; XXV ixxofii^w XXX in. ^;rAiyc«» XXVI, 1 ; XXVD, 2 ; XX i*Ac*roff V, 3; XI, 6; XVm, ixtelvw IV, I ; VI, 1 ; VIU, i ; XX vn, I. ixTvnwfta XXV, 2. ixxt»ptoft6g XXIX, I. ^Xaiov XVU in. i; XVIII in.; in. I. MXeyxos XIII, 15. iXeiw I, 3; X, 4; XI, 6; XHI ikf^fiwvXU, i; XXn, 1. Ueog XI, 4. iktv&tQog V, 7. ikev9fp6w III, I. ^Aevdepwrif? Ill, i. ^An/ff III, I ; XXV, 2. ifinoXtTevoftm XXV, 2. ivdvvaftataig XIII, 15. ^vipycio XIX, 2; XXII, 2; X: XXIX, 2. ^wpy^w XXn, 2; XXV, I. ivtlvayfia XXIX, 2. i^aXelffxo XII, 5. e^odog XXX, 3. i^OftoXoyiofiat V, i. ^{ova/o xm, 8. 9; XXIX, i ; X SACRA HENTASII SERAPIONIS. 199 inayyekla XXU, i. 2; XXV, a; XXX, 2. inifiovXr, XXIX, 2. iTityivtiaxw V, 4. inlyvwaii XXV, 2. iniirifiiw XUI, is; XXVII, i. inidtj/iia XUI, 5; XIX, i. inteixiji I, 3. inixakiw IX, 3 ; X, i ; XI, i ; XIII, 16; XXU, i; XXV, 1; XXIX, i. 2. intaxhtrm I, 3; II, 2. iniaxoniq XXVIII, 2. iniaxonoq XI in. 1 ; XIII in; XXVI, i ; XXVIII in. 1. iniarij/tij XI, i. iniaTQftpat XII, i; XXV, i. itnazgixp^ V, 7; XXIII, I. inntfiaat VII, 2. igfvvaw XII, 3. hpftijvivi XI, 4. kg/t^vevw XIII, 3. sveifYfttio I, 2. 3. *v*(>y^^f V, 11; XII, i; XIX, 3; XXUI, I. fv»vfiia V, 8; XIII, 19. fvXdfieta XV, 2. *i;Aoy/» rV, 2; VI, 2; IX, 3; XIII, 19; XV, 3; XVI, 3; XVn, I ; XXIV, 1 ; XXX, 3. tvkoytiTog XI, i. fikoyfa IV, I. 2; VI, 2; XI, i. 6; XV, i; XVIII in. i; XXIV, i. fvoiow XI, I. tvoifieia IV, 2; XII, i. fvgiopla IX, 2. fvxfQioxiw ni, 2; XVI, I. 2. evtaQiaxla XIII, 19; XVUI, 2. fvxn i-iu. V, VII, IX -XIV, XVI, XVD, XX-XXV, XXIX, XXX in. iipoffog VII, I. $efa» XXII, 2; cf. Lituf. ^>;^(da> V, 8. ^7T^o> XII, 3. gw.7 XU. $; XUI s. is; XXV. 2; XXJX, i; XXX, I. S«»v II, i; IV, i; VI, i; X, I. 2; XI, 6; XUI, 6. II. 13; XVin. i; XXVUI, i; XXIX, 3. titooyovim XXX, i. ^dov^ XU, 2. ^»off XXI. ^fi4pa XI, s; XXX, 2. ^ovaroc XUI, 13; XXX, i. 9avttT6ut XXX, I. »6toe I, 4; IV. I ; X, 2; XII, 3; XIX, 2. 3, XX, 1.2; XXII, i; XXIV, i; XXV, I ; XXVII. I ; XXVIU, i. 9e6<: U, I. 3; m. 3; V, I. 3. 7; X, i; XI, i; XU. 4; XUI, 2. 13. is; XIV, I. 2; XV, I ; XVIII. i;XX. i; XXI; XXU i; XXTV. i; XXV, i; XXVU, i; XXVIU, 1; XXX, i. ^epanela XUI, is> &fQa:ifVTix6i XVIi, 2. &epanfvw VIII, i. 2. &Xlllw V, 9. 9v7j0xtii XXX in. ^QOi-oq XUI, 9. Bvaia XIU, II. 13. 'laxtifi XXX, 2. taofiai VII, 2; XXX, 3. /ati^foff XXU, 2; XXIX, I. 1,]aovi II. 2; XUI, 7; XXVUI, I. 'Iijoovi Xfiatoi I, 4; U, 3; UI, 3; IV, 2; V, 4. 5. 11; VI, 2; VU, 3; IX, 5; X, 4; XI, 6: XII, $; XIU. I. 6. 12. 14; XV, 2; XVII, I, 2; XVIU, 2; XIX, I. 4; XXI; XXII. 2; XXUI, 2; XXIV. 2; XXV, I. 2; XXVI, 2; XXVII, 2; XXVUI, 2; XXIX, I. 3; XXX. 3. IkttOftai I. 3; VU, 2; XIU, 13. 19. "Xfwg XXUI, I. 'loiffaytji XIX, 4. 7aadx XXX, 2. toxvQonottjrixog XXU, 2. xa^aigiw III. i; VI, i. xada(>i^o» XXU, 2. 200 INDEX TOCABDLORUM xtt»ae6s I, I. J. 4; ni, 3; V, 3; VI, i ; X, 1. 2; XI. 3; xn, 2; XVIII, 1; XXIV, i; XXVI, 2; XXVII, 2. xa&apot^i VI, 2; XI, $; XV, 2. xa9i^ofiat XVII, i. xa^tattifii XIV, I ; XXVI, 2. xa»oltx6<: V, 6; IX, 3 ; X, I ; XIO, 1 3 ; XXVI, I. 2. xatvog V, 2; XIII, 14. xaXiw II, i; m, 2; XVI, i. xavwv XXVI, I. xagdla H, 2; X, 4; XI, 3; XXVII, i. xa^oq IX, I. xapno^opiw IX, 2. xa^no^opla IX in. xtttd/taaig XIX, i. xaxuyivwaxw XII, 4. xataxelfievoc VII, 2. xaraxpioiff XIII, 15. xoraAboao* V, j ; VII, i ; X, 3 ; XIII, J. 13; XXVII. I. xaravixdca XXII, 2. xara|(oa> XIV, i ; XX, i. xarapyiw III. i; X. 3; XII, 2. xardpytiaii XIII, 16. xaraaraaig XXVI in.; XXVII in.; XXVIII in. xtttetfii XIX, 2. xatifxoftai XIX, 4. xattfxovfievoi III in. 2; IV in. xttTotxim X, I. xeroc XIX, 2; XXIII, 2. x^prfoff XXVIII, I. xeg>aki^ IV, i; VI, i. xi-aoif XIV in.; XV in. xktjQixoi XV in. xXt/povofila XXX, 2. «AiVo» IV, i; XII, 3. xoi/iaofitti XIII, 17. xolftTjatg XXX, 2. jfoivp I, 3; VI, 2; XVIII, 2. xotvwviw XIII, 15; XX, 2. xoivwvia XIV, i; XVI, 2; XVUI, I. 2. XOIVOAVO^ XXIV, I, XQuxaioi III, i; XXV, I. xQttxoq I, 4; II, 3 ; m, 3 ; IV, 2 ; 1 VI, 2; VII, 2; Vm,2; IX. 3; XI, 6; XII, 5; XrV, a; X\ XVU, 2; XIX, 4; XX. 2; XXn, 2; XXm,2;XXIV,2;X> XXVI, 2; XXVII. 2; XXVI XXIX, 3; XXX, 3. xplvw XXIX, 3. xtttoftai II, 3. xttXw XXX, I. xriats XXIV, i. xrlofia I, l; XVU, i. 2; XD XXIX, i; XXX, I. xvfiegvi^triq VII, 1. xvQittx^ I in. xvQioi I, I. 3; II, I. 2; HI, I ; V, i Vn, i; VIII, i; X, i; XI, i; 7. 10. II. 12. 14. 18; XIX, i; X XXII, 2; XXIV, i; XXV, I XXVm, i; XXIX, I. XVQlOXtli XIII, 8. 9. xeiftt) XIII, 13. Xa'ixog VI in. Xakiw II, 2; XUI, 3. 7. Xttftnpvvw IX, I. A«oc I, 3. 4; II, 2. 3; rV, I. 2; ^ 3. s; VI, I. 2; XII, 2; XUI 19; XIV in. 1. 2; XV in.; X\ XVUI, i; XXVI, 2; XXVU, i >lar(>ev<» XX, 2; XXI. ksixovpyiat X, i ; XI, 3. keixovfyitt XXVI, i. 2. Aftrovp/Off X, 2; XI, 4. koyixog X, 1. Aoy«ov XU, 3; XXVU. i. koyoi xm, 4, 1 5 ; XIX, i. 2. 4; x: XXUI, 2. kovxgov Ul. 3; XXII, 2; XXn XXV. 2. Avr(>o)X^g XUI, 12. 14. SiCBAMENTARII SBRAPIONIS. 201 fiaxttpi^w XVni, 2. fiaXaxltt XXIX, i. ftaattS XXIX, 2. ^tyakonptnt}i; XIII, il. fiipog XVI, }. liexttfiakkm XXX, i. fiizalafifiaviit XXIX, I. fifjai-titpii Xill, II ; XIV, 2; XVU, 2. (ifterota XVI, i. /icranof/w XIX, 2. /**raff;f^/KBr(i! XXV, -2. nav, ro I, i; II, i. n«rvrox(>ar XXI. napaxaXiw I, I. 4; V, i, 4. 8. 9. 11; VII, I ;X, 3; XI, 2, 4; XIII, 15. 17; XX, I ; XXII, 2. nttfttxk^aig IX, 3; XII, i; XXX, 3. napaftv9iofiat V, 9. napdmtafttt XXX, 3. 7ittpt]yopiw V, 9. napj^Cfcvot XI, 4. nttQQTjola XII, 4. ndaxw XVII, i. ffOT^p I, i; IV, i; V, 5; XII, i. 3; XIII, I. 5: XIX, 4; XXVI, i; XXVII, 1; XXIX, I. nm^taQX'l'i XXVIII, i. nttpaofiog X, 3; XI, i; XXIII, 2. nivTjg V, 7. 9. nevia V, 9. njjyij XIII, 5.* niarevctf V, 4. jr/onf 1, 2;II, 2;V,4;XiI, 1; XXV, 2; XXVII, 2. nXaofta XIX, 1. ^^^^^^^^^^ ^^^^^^W 202 ^^^^ INDEX VOCABDLORUM ^H ni-dattji; VII, u ngoaqiigui XIII. n. 12. 13, 14. 19} ^ nlaca IX, I. XVn in.; XX. J. nkfiyrj XXIX, 2. iiQoaifopa XIII, It. 7T}.t}9vVCtt 1, 2. n^oatfo^ov XIII in. 19. jiXtlfAfitkrifia XII, 2. n()(Miwnov XIII, 9. ^^^L nki^Qtj^ IX. 2; XIII, lO. II. npoyiyrryv VI, 2; XII, 5; XSVIIl I. ^^^H Tikovi ^> S. nxiQv^ XIII, 9. ^^^H nAoi;a(Ot,- V, 7. nvlfi XXX, I. ^^^^ .ivfv^o VI, 2; X, l; XI, 1; XIII, 6: nvQftoi XVII, 2; XXIX. t. ^ ^^^H XXII, 2; XXVI, 2: XXYII, 1 ^H ^^^P xxvin. i; XXIX, i;xxx. 1.2. 5. ffuniaftix XXIX, 2. ^^| ^^^K^ jtifvfia aytov vel efyiot' nvfvfta I, 4; ^lyoc XXIX, I. ^^H pilot III, ^^^H ^^^K U, 2. }; III, 3; IV, 2; V, 11; VI, 2; ^^^H YII, 2; VIII, 2; IX, }; X, 4; XI. 6; ^viaii XXIX, I. ^^H ^^^H xn. s; XIII. 6. 7. 16. 19; xiy,2: Hafiaoi^ XUl. 10. ^H ^^^H XV. a; XVI, J ; XTII, 2; XVIII, Zapanltov XUI in. ^^1 ^^^^H XIX, I. 4; XX, 2; XXI; XXII. 2; ocpl XI, I ; XIX, 4; XXIV. i; .\XI.i 1 ^^^V xxm, 2; XXIV, 2: XXV. 2; XXVI, aaravai; III, 1. 1 ^^^P I. 2;XXVII, 2;XXVlII.2;XXIX,j: aatavixo^' XXII, 2; XXIX, a. ^J ^^F 3. I, 3. ^H ^^^1 nvivfittiixoi: XIX, 4; XXIV, Sepavfifi XUI, 9. ^^ ^^^H noirjfia XIX, 3. arifidov XXII, a; XXV, 2. ] ^^M non/z^^ I, I ; VII, l ; XXI; XXIV, 2. axatos XX, 2. ^^B ^H noifiitha, XXVIII. 2. axiaofta XXIX, 3. ^^| ^^1 ;ro/^i';; XXU, 2; XXVIH, 2. axoQni^ui XUI, 13. ^ ^^H Jiotfiviov II, 3; XXVI, I. ooy/o XI, I. 2; XXVU, 2. ^A ^^H noltg II, 3; Xni, 13. ao(plttu XIV. 2. ^H ^^^H TioJLtTivo/jiai V, }. axttVQOi XXV, 2, ^^ ^^^H novijififV, to VI, I. oTav()o;ptni' XIII, I4> 15. avyxaiitQiit flint XIII, t8. ^^^| ^^^H ngayfia XXVI, i. ovyx).TiQovotAtui XXII, 2. ^^H ^^^^H ngavvtu VIT, av^-xtiipiw X, 3; XII, 2; XVI, 1. ^^V nQfa^fvm XI, 2; XXVU, 1. Ovfififtfftw V, 3. ^M nQtafii'XtffOi XXVI, i; XXVII in. ovfiTipeofivTftios XI, 2. H njiO>ton:)7XI,4.6;XIII, i5.i6.i9;XV,2. avraym XIII, IJ. ^B npoxonrta III, 3. ovragthfiiat V, 3; XU, $• ^H TtQooixovo/^im II, 2. (;vvd^u» XXII, 2. ^B ngoanpn XXU, i. avvttdtiaii XI, 3 ; XXVU. 2. H .iptfffff;^*} IX, 3. ovviYom XXU, 2. ^^H ^K jiQoaxvvkot XIX, 4. avvoSomoQOi V, 8. ^^H ^1 npoanoiew 11, 1; XVI, i. a^pakfia V, 2. ^^| ^^^ n()(>ara)'^(ir XX, 2. 09>(>a>'/^cu XXI. ^^H ^^f npoardziji III, t. a^paylg XXV, 2. ^^| SACRAMENTARII SEBAPIONIS. 203 lo; VI, 2; VII, i; XI, j; 2. 19; xrv, 1. 2; XVI, 2. 3; i;XXn,2;XXIX. i;XXX,2. [, i; V, 11; VII, 1; XI, l; 2; XXIU, i; XXV, I. 2; I. XIX, i; XXVI, i; XXIX. I. dtjg XXV, 2. I. 3. jfitoi XV, 2. VI] VI, 2. XXX, 2. :vi, I. . 3- ', 10; Xn, 3; XXI; XXIX, I. [IV, 2; XXV, 2; XXX, 3. t m, I. i, I. 3; XXIII, 2. til, 18; XXX, 2. i. I. CXI. Xlll, 18. , 10; VIII, I. 2; XIII, 19; I. II in. i; XVIIIin.; XIX in. (XIX in. , 2. 5; xm, 3. 4. s; XXVI. i. :, 1. 2; xin, I. 7. Ifii XVI, I. a XXI; XX VII, 2. ivog XI, 4. Iff XIII, 2. :, I. 4. vVIII,2:Xni, is; XVII. 2; I. f.5- I. 2; XIX, 3. »7i/a V, 7; Vn, 1; IX, 2; ; XVI, I. ^tkttv^Qwnoi V, i; XII, i; XIIT, 5; XVin, 1 ; XIX. 3 ; XX, I ; XXII, i ; XXIII, I. tfuXoTnmxoq XIII, 5. (piXotirv^oq XII, i ; XXII, i. fpofiioftai XXIX, 2. q>p6vttoi(: III, 3; XIV, i; XXVII, I. (piaig XIII, 3; XIX, i. ff)diq IX, l; XIII, 5. 6. vx^ II, 3; V, 10; VI, 2; VII, I ; X, I ; XIII. 18. 19; xrv, I ; xvm, l ; xxn, 2; XXV, I ; XXIX, I : XXX, I. 2. to^iktia n, i; IX, I ; XII, 3; XXVI, i. aiipeXiat I, 4. ^^^^^^^^^p INDEX 1 ^ NOMINUM ET RERUN. ^1 H ^^^^^^H Loci ( ) inclusi commentario exstaot. ^^H ^K Abraham Ecchellensis (120. 136). Basilius Magnus XXXIX. 13, 15. }I ^M Abrenunlutio 109. 140. 183. 41 (i5S-<57)- H Abfi Ishaq XXXI. Batiffol XUV. H Aba I'Barakat XXX sq. Baumslark XXU. XXi sq. XL H AchdisXII.Xm.XXI.XXIV-XXVlI. XLIII. ^H Acolutbae (120). BeneJictio aquae 178. 180. 190. ^H Acta Pauli i. — casei (101). ^B AegTOtus 10). 104. 166. 190. — o!ei 178. 186. 190. ^B Agape, epulae Christianorum 113 sq. — olivae (lOi). ^h ^1 Alexius Aristenus 36. — panis 190. ^^H ^H Anasusius Antiochenus VIII. Bernaldus 49. ^^H ^1 — Bibliothecarius 45. Bessarion 38. n^H ^M — Sinaita VIII. 19. 51—71. Biciiell XII. XXIX-XXXI. XXX^ ^^^ Antiochus Monachus 17. XXXIX. XLD. (152). J ^^B Aphraates 14. Biniu-s XXXV. J ^^^ Apoca!ypsi.s Petri i. Boor, C. de, 2. ^^M ^H Arendzcn XLIII. Bouriaat XXIII. ^H ^H Anstocritus 16. Braun, I. O., XXXIX. ' ■ Atbaoasius Alex. XXVIU. XIJI. 1. 2. Brightmann XL— XLII. (1 $8. 160. I| ^M 12. 36. l8s. 187. 189). ^M Audiani 3. 4- Brinkmann 16. ^H Augustinus 14. Bryentiius XLII. Burchardus Womiiensis 47. Buresch 16. ^M Baptismi ritus 108—112. 181 88. ^Hj Baptismus sanguinis 108. ^H Hk Bardenhewer XUL XLIV. Caclibatus episcopi 126. j ^^^H Bar-Hebraeus 12— ij. Canones apostolorum V. XII. XXfl ^^^H Baraabae cpistula XLIU sq. 1. XXXV. XXXIX. 1 8. 19. 28. 29 -1 ^^H Baronius XXXV. 36. 37. 40-$o. 148 (155)- 1 ^^^^^^^^^^^IHM^JOTimrMCTRERITM^^^^^^^^TtJI^^^^^H ^B Canones ecclesiastki apostolorum -=« Diaconissa 81. 84. 125. 13a. 140. ^^^| ^B ApostoUsche KirchmordHung XVIJ. Diaconus passim, cf. 80. 83. 103. i2o. ^^^| ■ xxu-xxiv. xm-XLiv (120. 137. ^^1 W 126). Didache apostolorum V. XLII sq. 1 — 3. ^^H Canones Hippolyti Xll-XIV. XXV- Didascalia apostolorum V. XXXV. 3 — ^^^| H XXVIII (98. 105—107. 110. 116. 14 (97- 121)- ^W ■ >27). Didascalia arabica XXVllI-XXXII. ^M ^K Case! oblatio (loi). ^^1 ^ Catechesis 87. 107. 115. 117. Dionysius Exiguus 40. ^^^| Catechumeni 87. 107—108. iij. 118. Dmitrijewsky XL. ^^^| 124. 132. I j8. 160. Doctor catechumenorum 108. ^^^H Catliisterium 124. Doxologia (iJ9). ^^^1 CeiUier, R., 15. Drews XL. (15S. 172. 173). ^^H Charismata 72—75. 97. IJ2. Drey XII. ^^| Christianorum nomen 144. Duchesne XL. ^^^| Ctrcumcisio 144. ^^H Clemens Alex. j. ^^B H Clemens Komauus 15. 28. 34. 35, 36. Ecclesiae descriptio 124. ^^^| H 38. 40. 48. 49- 121. 148. Epidesis ioo. 174 sq. ^^^| H Clementina 2. Epiphanius 3 — 8. ^^^| " Coemeteriuni 116. Episcopus passim, cf. 77 — 79, 83. 98. ^^^| Communio lot. iij. n6. 150. 178. 120. 122 132. 137. 138. 190. ^^^1 Communionis distribuendae formula Epitome libri VIII Constitution iim XI ^^^| loi sq. XXII. 72 96. ^H Confessori manus impoirenda est ad Esther, liber ^^^| ^ upiscopatum 82. loj, ad presbj-te- Eucharistia 99 — 102. iij. 116. 123. ^^^| B ratum et duconatum 82, non ad hos ^H duos ordines 104, Eusebius Caesanensis 1. ^^H Confirraatio (187). Euthaiius t6. ^^^| Constantinus Harnienopulus 37. Exorcismus catechumenorum vel com- ^^^| ^m Constitutioncs apostolorum IV XVI, pctentium to8 sq. ^^^H ■ XVIIl XXV. XXVIII XXXIII. Exorcista 83 (106. lai). ^^^| ■ XXXV. I. 2. 3. 4^ 7. 14-39. Exorcisterium 124. ^^^| ^1 Constitutiones ecclesiae aegyptiacac ^^1 H Xlll. XIX-XXXIX. 97—119. I^^H ^" Conybeare 16. Fabricius, I. A., .MI. XVI. XVIIL ^H Coteierius 2. Feriae 87 sq. ^^^| k Fructus benedicendi 114. ^^^^ ^ Dannccker XXIV. XXXII. ^H ^ Deelcmaii XIII. Gelasius, Decrctum 40. ^^^| ^K Defuncti, dies memoriae et epulae in Gentianus Hervetus VIII. ^^^| ^1 eonim honorcni 90. Oratio pro eis Georgius Cedrenus 28. 33. ^^H ■ — Hamartolus seu Monachus VI. 20 ^^H ~ Denringer 39. ^^1 ^^ Diaconicum 124. Gesta apud Zenopbiluni 3. ^^^| 20« INDEX NOMINUM ET BERUM. Grabe XXIX. Gratianus 45. 50. Gregorius Na^ianzenus 34. — Nyssenus 14. — Pisinunt«nsJs XXXVJ, (145). Gretser VUl sq. Hadrianus I papa 45. Hancberg XXV. Hamack XIII. XXVIU. XXX V-XXXVII XLIIl sq. (147). Hauler XXIQ. XLIIL Hebdomas magna 88. — paschalis 88. ijo. Hilgcnfeld XLII. 15. Hincmarus Remensis 46. Holl, C, 29. Homilia 123. 132. 160. HuTTibertus CardinaJis 47. lacobus apostolus rj. lacoby, A., 14. 71. leiunium 112. 115, leiunium episcopi 112. 122. — eucharisticum 11$. lesus Christus, descriptio vitae 70. Ignatius Constantioop. 39. Imagines sacr.ie 144. Indicultis libromm LX canonicorum 2. Innoceiitius I papa XXXV. Interpres liriguarum, iipfirivevs, 170. loannes Chrysostomus XXXVIil. 34. 38. (151, 1J9). ■— Da ma seen us 19. — II papa 41. — VIII papa 46. -^ Scholaslkus 41. — Zonaras 2. 35. Itinerarium Petri 47 — 49. ludaeos Christiani ne imitentur 144 — 146. ludith, liber, i. lustiniatius t6. Ivo Camotensis 49, Kumpftnuller VIII. Lagarde XIL XVI. XTID. XXIV. XXIX. XLn sq. 14, Lector 82. 84. 95. 105. 120. 13J. 138. 170. Lcjay XXXV sq. Leo IX papa 48. 49. Liturgia Clemenlis scu ConstitoSS apostolorum 15 (159). — S. lacobi 15 (159), — S. Marci XXI (159). Liturgia Serapionis 158 — i8a Liturgiae descriptio vel orationes 102. 129-30. ija. 158—180, Ludolf XXn. XXIV. Macarius. Nomocanon (97). Manuum impositione clerici ordit 77-81. 98— loj. praeter subdia num los ct iectorem 85. 105. Confessor. Maronitae 38. Matthaeus Blastares i. 37. Maximus Confessor 18. Mercati X. Merkle XXXIX. Michael Cerularius 32. — Glykas 36. Monachus, fioval^uiy, ijo. Mystagogia 133 — 136. Natalis Alexander XXXV. Nau XXXVl. Neumann, C. L, 16. Nicephorus Callisli i. 37. Nicetas Pectoratus 50. — Serronius 34. Kicolaus Methonensis 35. Octateuchus aegyptiacus XXIIl Oecumenius 29. Olei obiatio et benedictio loo. i; 191. INDEX NOMINUM BT RERUH. 207 Oleum aegrotorum 190. — exorcism! 109. — extremae unctionis (191). — gratiaram acttonis 109— 11 1. Olivarum oblatio (lOi). Optatus Milevitanus }. Opus imperfectum im Matthaeum 8 — II. 40. Orandi horae 88—89. uS— 118. ijo. Oratio vel preces fidelium 132. 162. Orationes ad clericos ordinandos 78 — 82. 98. 103—104. 127—129. Ordines cleri 77—82. 98 — xoj. 120. 132. 137. 138. 168. Origenes XXXV sq. 3. Osculum episcopo consecrate datum 99. 129. — pacis 108. III. Ostiarius I3i. Oudinus VIII. Pamphilus XXXV. 144. Panis exorcism! 113. 115. 116. Pascha 115. Paschalis hebdomas 88. 150. Pastor Hermae i. Paulov XL. Pell Piatt XXVIII sq. Peregrinorum domus 125. Pericope 124. 129. 132. Period! apostolorum 2. — Pauli 2. — Petri 2. Photisterium 124 sq. Photius 28. Pitra Xn. XVI. XXXIU-XXXIX. XUI. 41-71. Presbyter passim, cf. 79. 83. 102. 120. 137. 138. 188. Primitiae 114. 152. Produs Constantinop. ij. Proselyti, qui admittendi vel reiciendi sint 85—87. 106—107. Psalmodia 123. 132. Psaltes 120. 138. Ps.-Cyprianus De aleatoribus i. Ps.-Ignat!us 14. Ps.-Isidorus 44. 48. Quartodecimanismus 3. Rahman! XIII. XX. Regino Prumiensis 46. Rcndel Harris XLUI. Riedel XXH. XXV. XXVHI. XXX. XLHI. (98. 116). Robinson 16. Rufinus I. Sabae Typicum XXXVII. Sapientia Salomonis i. 2. — Sirach i. 2. Schaff XUII. Schermann XLIII. Schmidt, C, 12. Serapionis sacramentarium XL — XLII. 158-195. Severus Encratita 3. Seybold 13. Simeon Theologus iunior 29. 32. Socin XXIX. Sophronius Hierosol. XXXVIII. 17, Steindorff XXIV sq. Stephanus III papa 41. Stichometria Nicephoro adscripta 2. Subdiaconus 81. 84. 95. 105. 115. 120. 132. 168. Synodus Ancyrana XXXIX. (156 — 57). — Duziacensis 45. — Lemovicensis 47. — Nicaena secunda XXXVI. 39. 42. (MS). — Trullana XXXVIII. 18. 36. 49. Tarasius Constantinop. 43. Tattam XXII-XXV. 808 INDKX NOMINUM BT RBRDM. Testamentum Domini nostri XIII. XXVm. XXXII. (98. 104-107. 116. 104- "S)- Theodorus Balsamon XVII. 37. Theophylactus 34. Thiel, A., 40. Timotbeus Constantinop. 17. Tobias, liber, i. Turrrianus XXXV. Unctio baptizandi 109. 184. — baptizati no— in. 186. Vanslebius XXX. sq. Vidua 82. 10$. 112. Vigilius papa 41. Virgo 82. 106. 112. (122 — 124). 132. 170. Wbiston XXIX. Wobbermin XL— XUl. Wordsworth XL. Zacagai 16. Zahn, Tb., 2. 12. 16. :!S t^ -if- . The bonower must return this item on or before . _^ A i,^ir.%i/ If another user The borrower must return this item on or before the last date stamped below. If another user places a recall for this item, the borrower will be notified of the need for an earlier return. Non-receipt of overdue notices does not exempt the borrower from overdue fines. Harvard College Widener Library Cambridge, MA 02138 617-495-2413 Please handle w ith care. Thank you for helping lo preserve library collections al Harvard.